DIAMANTEN VOOR ALTIJD
JAARBERICHT 2022
APRIL 2023
4 Diamanten voor altijd
6 Resultaat komt samen
10 Strategie
20 Fonkelend door alle facetten
34 In de synergie, daarin vind je de diamant!
36 Heldere focus en meetbare doelstellingen
INHOUD
18 Wendbaar reageren op wat er om je heen gebeurt
Fotografie Gerard van Hal Vormgeving Creation Station Coverbeeld Nieuwbouw
COLOFON VerBind is een uitgave voor relaties van VB Groep. Tekst Ton Manders
Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming worden overgenomen of vermenigvuldigd. Zet- en drukfouten voorbehouden.
De Bankier, Tilburg
2
“Al die mensen die voor en met ons werken… dat zijn onze diamanten!”
D DANK AAN ONZE DIAMANTEN
Als we terugblikken op het afgelopen jaar, is dat met een enigszins dubbel gevoel. Eindelijk konden we na corona elkaar weer ‘in ’t echt’ ontmoeten, de hand schudden en het glas heffen. Niets mooiers dan dat. Samen gingen we met hernieuwd enthousiasme aan de slag en noteerden we aan het einde van het jaar weer uitstekende cijfers.
Tegelijk hadden we 2022 liever anders zien verlopen. Ons hart gaat uit naar alle mensen die getroffen werden door de afschuwelijke oorlog in Oekraïne. Op een heel ander, niet te vergelijken niveau raakte die oorlog ook onze sector. Denk aan een tekort aan grondstoffen en extreem hoge prijzen voor bouwmaterialen en energie. Ook hebben we te maken met inflatie en rentestijgingen. Dat zorgt voor onzekerheid. Hetzelfde geldt voor de recente verschuiving in ons politieke landschap. Hoe gaat ons land de Europese stikstofrichtlijnen invullen en welke consequenties heeft dat voor de bouw? De actualiteit bewijst eens te meer hoe belangrijk het is dat je onderneming flexibel en wendbaar is.
Dat je voortdurend kijkt uit welke hoek de wind waait, om vervolgens op een verantwoorde manier je richting te bepalen.
Die richting hebben we afgelopen jaar met onze groep opnieuw vastgesteld in onze strategische koers. Daarin hebben we onderstreept waar we samen naartoe willen en waarin onze gezamenlijke kracht en ambities liggen. Echt verrassende elementen bevat die strategische koers niet. We blijven dicht bij onszelf en behouden de waarden die onze organisatie succesvol maken. Al anderhalve eeuw lang.
Dit jaar, in 2023, bestaan we 150 jaar en dat vieren we uiteraard uitgebreid. Met onze medewerkers, oud-medewerkers, partners en opdrachtgevers. Iedereen die bijdraagt of heeft bijgedragen aan wat VB Groep vandaag de dag is. Al die mensen laten het juweel in het beeldmerk van onze groep schitteren. De helden en diamanten in het VB-verhaal, die onze bewondering en dank verdienen. We zetten ze een jaar lang in de schijnwerpers onder het motto Diamanten voor altijd
Robert van Boldrik Algemeen Directeur
JAARBERICHT 2022 • VERBIND • 3
DIAMANTEN VOOR ALTIJD
In 1873 legde timmerman Johannes Hendrikus
Adrianus Huybregts de basis voor wat VB Groep vandaag de dag is. Zijn bescheiden werkplaats groeide in anderhalve eeuw uit tot een florerende groep ondernemingen met ruim 350 medewerkers, actief op het gebied van ontwikkelen en bouwen. Een groep familiebedrijven, die elkaar vinden in dezelfde normen en waarden en elkaar opzoeken vanuit de overtuiging dat ze elkaar sterker maken en verder brengen. Solide ondernemingen met een respectvolle historie.
Indrukwekkende mijlpalen
Dit jaar vieren we niet alleen ons 150-jarige bestaan, maar staan we ook stil bij een aantal andere recent geslagen mijlpalen binnen de groep. Het 100-jarige bestaan van Smeets Bouw en Smeets Vastgoedservice in 2022. De 75ste verjaardag van Van Heur Bouw & Onderhoud, eveneens in 2022. Het 60-jarige jubileum van Van Miltenburg
Bouw & Onderhoud in het jaar daarvoor. We hebben ze opgespaard om ze gezamenlijk te kunnen vieren. Met onze medewerkers en hun naasten. Met oudmedewerkers, die nog steeds tot de familie behoren. Met ketenpartners en leveranciers. Met opdrachtgevers en andere relaties. Deze mensen maakten en maken VB Groep tot wat zij is. Zij zijn onze meest kostbare diamanten.
D
INLEIDING 4
V.l.n.r.: Robert van Boldrik, Wouter Bezemer, Frank Koole, Michiel Jongmans en Jeroen de Bekker
Een schitterend symbool
De diamant staat als ons beeldmerk al vele jaren symbool voor de kracht van onze veelzijdige groep. Voor de vele facetten van ons vak en onze bedrijven. Voor de schitterende projecten die we samen realiseren. In de diamant herkennen we ook de kernwaarden van onze groep. De verschillende vlakken waarop we elkaar en onze stakeholders vinden, als partners. We zijn solide en betrouwbaar, waardevast als de kostbare edelsteen. En ook de duurzaamheid die de familiecultuur van onze groep kenmerkt, vinden we terug in de enorme hardheid en robuustheid van diamant.
En de Oscar gaat naar…
Resultaat komt samen, zo luidt het devies van onze groep. Al die mensen die voor en met ons invulling geven aan deze overtuiging, zijn de diamanten die we koesteren. Onze sterren voor wie we de blauwe loper uitrollen. Helden die we zonder uitzondering nomineren voor een Oscar. We zetten ze in dit jubileumjaar in de schijnwerpers onder het filmische motto: Diamanten voor altijd!
INLEIDING JAARBERICHT 2022 • VERBIND • 5
Michel Jacobs Uitvoerder Smeets Bouw
Ramon Smeets Projectleider Smeets Bouw
Nieuwbouw Bredeweg Roermond RESULTATEN 6
ONZE DIAMANTEN
R
RESULTAAT KOMT SAMEN
Hoewel de vraag naar nieuwbouw en de verduurzaming van woningen onverminderd groot bleef, ging het de sector afgelopen jaar minder voor de wind dan aanvankelijk misschien werd verwacht. Niettemin kon VB Groep de boeken afsluiten met een uitstekend resultaat. Dat is vooral te danken aan een gezonde spreiding in de orderportefeuille en de goede relaties met onze opdrachtgevers en ketenpartners. Relaties die we bij hoog- én laagtij met zorg en warme aandacht onderhouden.
De oorlog in Oekraïne heeft zich in de branche pijnlijk doen voelen. We kregen te maken met een nijpend tekort aan bouwmaterialen en dus met lange, onvoorspelbare levertijden en enorme prijsstijgingen. De energieprijzen rezen de pan uit en ondertussen werd het bedrijfsleven geconfronteerd met fikse rente- en loonkostenstijgingen. Hierdoor kwam ook bij ons de marge onder druk te staan. We hebben dan ook intensief overleg gevoerd met zowel ketenpartners als opdrachtgevers, om te zien hoe we de prijsstijgingen op een voor ieder acceptabele manier konden opvangen. Deels via indexatie, maar voor een groot deel ook door de prijsstijgingen op een eerlijke manier in de keten te verdelen, rekening houdend met elkaars veerkracht en mogelijkheden. Ook bij tegenwind komt resultaat samen.
Duidelijke keuzes
Onze sector heeft te maken met een uitgebreid palet aan ambities, doelstellingen en uitdagingen. Op sociaal-maatschappelijk gebied (diversiteit, betaalbaarheid, leefbaarheid), met betrekking tot duurzaamheid (circulair, energieneutraal, natuurinclusief) en inzake het ruimtelijk domein (bereikbaarheid, kwaliteit). Onderwerpen die van wezenlijk belang zijn voor de samenleving en waaraan wij uit volle overtuiging onze bijdrage willen leveren. Alleen vragen we ons zo nu en dan wel af of de lat niet te hoog wordt gelegd. Als we voor de samenleving en de generaties na ons willen blijven ondernemen, moeten we wel rendabele projecten kunnen blijven maken. We zullen als samenleving duidelijkere keuzes moeten maken. Want als bijvoorbeeld de Stikstofwet ons verhindert om een energieverslindende woning uit de jaren ’60 te vervangen door nul-op-de-meter nieuwbouw, dan lijkt het toch dat niet alle neuzen dezelfde kant op staan.
Een periode van omdenken
Onze samenleving bevindt zich in een periode van omdenken, waarin voornemens en ambities soms onvermijdelijk botsen met de realiteit. Als we verder willen komen, moeten we elkaar zien te vinden in werkbare compromissen. Alleen samen vinden we oplossingen voor de vraagstukken die er echt toe doen. Dat die oplossingen er komen, daarvan zijn we overtuigd. Want als de druk maar hoog genoeg is, kristalliseert koolstof tot diamant!
RESULTATEN JAARBERICHT 2022 • VERBIND • 7
RESULTATEN
Uitstekend resultaat
Vier jaren op een rij braken we record na record wat betreft omzet, resultaat en marge. In 2022 is deze lijn deels doorgezet. De omzet van de groep nam ten opzichte van 2021 met 8% toe, de balansratio’s en kengetallen zijn uitstekend en de orderportefeuille steeg met meer dan 10% naar € 370 miljoen. Het resultaat voor belasting bedroeg € 11,2 miljoen
(2021: € 15,4 miljoen). Weliswaar een daling, maar niettemin een resultaat waar we enorm trots op zijn. In 2022 zijn de marges onder druk komen te staan door de enorme prijsstijgingen en schaarste aan arbeid en materiaal. Alles bij elkaar een uitstekende prestatie die we met al onze medewerkers, relaties en opdrachtgevers hebben gerealiseerd.
2 02 0 9.661 7.695 2021 15.352 11.705 2022 11.234 8.714 2018 5.353 3.676 2019 7.121 5.238 Resultaat na belasting Resultaat voor belasting Resultaat (EURO x 1.000) Solvabiliteit 3 5% 3 8% 3 3% 3 2% 2021 37 % 2022 2 02 0 2019 2018 Omzet (EURO x 1.000) 2021 2 02 0 2019 2018 217.972 2022 235.168 203.744 171.804 155.616 Orderportefeuille (EURO x 1.000) 330.000 320.000 330.000 251.000 2021 370.000 2022 2 02 0 2019 2018
38% naar 35%. * 8 RESULTATEN
* Saldering onderhanden projecten is met ingang van 2022 niet meer toegestaan op basis RJ221 en derhalve is een stelselwijziging doorgevoerd. De vergelijkende cijfers solvabiliteit 2021 zijn als gevolg hiervan aangepast van
Vooruitzichten
Onze financiële positie is gezond, de orderportefeuille is goed gevuld en toont een aantrekkelijke strategische spreiding. De algemeen verwachte stagnatie in de productie van koopwoningen kunnen we vrijwel volledig opvangen met de voorziene groei van ontwikkeling en met groot onderhoud en verduurzaming. We verwachten dat onze bouwproductie in 2023 op niveau blijft.
Het aanhoudende woningtekort en de immense verduurzamingsopgave bieden onze groep uitgesproken kansen voor verdere groei.
Temeer omdat onze samenwerking met woningcorporaties intensiveert en er steeds vaker sprake is van langdurig partnerschap. Dat partnerschap kunnen we over de volle breedte invullen; van ontwikkeling en realisatie van betaalbare nieuwbouw via een van onze VB Woonconcepten, dagelijks en mutatieonderhoud tot en met groot onderhoud en verduurzaming via VB GO.
Kortom, we zien de toekomst van VB Groep met alle vertrouwen tegemoet.
Benito Boersma Timmerman Smeets Vastgoedservice
Niet Planmatig Onderhoud Heilust, Kerkrade
JAARBERICHT 2022 • VERBIND • 9 RESULTATEN
ONZE DIAMANTEN
Strategische koers
Afgelopen jaar hebben we met de groepsdirectie de strategische koers voor de komende jaren vastgesteld. Het is een koers, geen in beton gegoten blauwdruk. We geven ermee aan welke richting we samen op willen en vanuit welke waarden en ambities we willen ondernemen. Onze bedrijven kleuren deze zelf verder in, uitgaande van hun eigen praktijk en hun eigen omgeving. Zo streven we naar een optimale balans tussen de autonomie van de bedrijven en de gemeenschappelijke belangen van de groep.
Lokale betrokkenheid
We vinden het belangrijk dat onze bedrijven betrokken zijn bij wat er leeft en speelt in hun directe omgeving. Dat ze hun steentje bijdragen aan de lokale samenleving. Dat kenmerkt immers de aard van onze organisatie. Het menselijke, persoonlijke contact. De verbinding. Het ondersteunen van goede doelen en verenigingsleven. En natuurlijk het realiseren van mooie, betekenisvolle projecten die de lokale samenleving verrijken.
Mensgerichte werkgever
In een arbeidsmarkt die al lange tijd fors onder druk staat, lukt het onze bedrijven nog altijd om nieuw talent te vinden en te binden. Nieuwe collega’s die de anonimiteit van een grote organisatie graag inruilen tegen een werkomgeving waarin ze worden gezien, gehoord en gewaardeerd. Maar ook mensen die vanuit een kleiner bedrijf naar ons overstappen, op zoek naar interessante uitdagingen en grotere werken. Binnen onze groep krijgen ze alle ruimte om zich te ontwikkelen. Met boeiende projecten, volop opleidingsmogelijkheden, flexibele werktijden en thuiswerkmogelijkheden waar dat kan. We willen dat mensen zich thuis voelen bij VB Groep.
Aandacht voor innovaties
Wij zijn geen experimenterende pioniers die innovatie zien als doel op zich. We zoeken risico’s niet op. Als een bestaande, traditionele aanpak goed werkt, dan zullen we die behouden. Liever zien we onszelf als snelle volgers. We volgen nieuwe, innovatieve ontwikkelingen op de voet en passen ze toe als de situatie zich daartoe leent, continu op zoek naar mogelijkheden om dingen beter, efficiënter, sneller te doen. Slimmer!
Duurzame samenleving
Vanuit onze familiecultuur ligt de focus altijd op de langere termijn. Op de generaties na ons, die we een wereld horen na te laten waarin zij op hun beurt hun dromen en ambities kunnen waarmaken. Duurzaam en verantwoord handelen spreekt dan ook vanzelf. Om de inspanningen op dat gebied optimaal te laten renderen en kennis te delen, hebben al onze bedrijven zich gecommitteerd aan de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties die voor onze sector relevant zijn.
Middelgrote speler
De oplossingen die de samenleving van ons verwacht, worden steeds complexer. De uitdagingen op het gebied van natuur en milieu, klimaatverandering, energietransitie, woningtekorten en betaalbaarheid. Om die uitdagingen succesvol aan te kunnen gaan, is een zekere schaalgrootte nodig. Voldoende omvang om te kunnen blijven investeren in automatisering en digitalisering, kennis en opleiding, innovatie en organisatieontwikkeling. Om de continuïteit en stabiliteit van de groep veilig te stellen, willen we verder groeien in omzet en marge. Met als ambitie: een stevige positie in de top 25 van bouw- en ontwikkelbedrijven in Nederland.
TOP25 10 STRATEGIE
STRATEGIE
373 MEDEWERKERS 6,5 % ZIEKTEVERZUIM 74 NIEUWE MEDEWERKERS 47,2 GEMIDDELDE LEEFTIJD IN JAREN 15 JUBILARISSEN 69 304 VROUWEN MANNEN LEERLINGEN STAGIAIRES 16 44
GEMIDDELD
DIENSTJAREN 12,5 JAAR 8 x 25 JAAR 7x * Het ziekteverzuim steeg in 2022 met 2,4% (4,1% in 2021). Deze stijging wordt voornamelijk veroorzaakt door de toename van niet-werkgerelateerd langdurig ziekteverzuim. * JAARBERICHT 2022 • VERBIND 11 MENSEN
10,2
AANTAL
Bas Dikker Hoofd Ontwikkeling
CRA Vastgoed
Gebiedsontwikkeling Land van Anna Goirle
12 ORGANISATIE
ONZE DIAMANTEN
ORGANISATIE
Groei Ontwikkeling
Met de hernieuwde strategische koers als vertrekpunt heeft het ontwikkelbedrijf CRA Vastgoed een aantal stippen aan de horizon gezet. Eén daarvan is een structurele en substantiële groei voor de komende jaren, in omzet en marge. De ruimte daarvoor vinden we in kansrijke acquisities en strategische investeringen, in nog intensievere deelname aan prijsvragen en tenders en in uitbreiding van het werkgebied met de regio’s rondom de Drechtsteden, Arnhem/Nijmegen en Utrecht en omgeving.
Integrale gebiedsontwikkeling
Een ander belangrijk speerpunt is dat CRA Vastgoed zich met de komst van Michiel Jongmans nadrukkelijk in de markt gaat profileren als integrale gebiedsontwikkelaar. Het speelveld waarop we acteren, wordt immers steeds uitdagender en vraagt een integrale blik op allerlei thema’s, zoals energie en duurzaamheid, mobiliteit, inclusiviteit en leefbaarheid in de breedste zin van het woord. Om dergelijke complexe vraagstukken goed te kunnen adresseren, gaan we nieuwe strategische samenwerkingen aan met woningcorporaties, gemeenten en zorgpartijen en met collega-ontwikkelaars en beleggers. We richten ons daarbij op gebiedsontwikkelingen met de nadruk op wonen, maar zien tegelijk goede kansen voor een mix met de segmenten werken en zorg. Daarbij bestaat vanuit de groep ook een bijzondere interesse voor erfgoed en daaraan gerelateerde projecten.
ORGANISATIE
JAARBERICHT 2022 • VERBIND • 13
ONZE DIAMANTEN
Toename omzet bouwbedrijven
Ook voor de bouwbedrijven voorzien we de komende jaren een structurele toename van omzet en marge. Die groei zal voor een belangrijk deel worden gerealiseerd door VB Bouw in Breda, dat een veelbelovende start heeft gemaakt, en Van Miltenburg in Utrecht. Zowel met nieuwbouw als met planmatig onderhoud en verduurzaming. Voor dat laatste is afgelopen jaar een krachtige impuls gegeven aan VB GO, waarmee we in
Noord-Brabant en Limburg verder willen groeien. Ook in Utrecht gaan we via deze succesvolle procesaanpak woningcorporaties ondersteunen in hun verduurzamingsopgave.
In Limburg, waar onze bouwbedrijven al bijzonder actief zijn, zien we eveneens mogelijkheden om te groeien. We gaan daarvoor meer activiteiten ontplooien en opdrachten verwerven in Middenen Noord-Limburg.
Ben van Kooij Uitvoerder VB Bouw
Corné van Drunen Uitvoerder VB Bouw
Nieuwbouw De Scheperij Teteringen
14
ORGANISATIE
Integrale ontwikkel- en bouwpartner
We zetten de komende jaren vol in op doorontwikkeling van onze VB Woonconcepten. In combinatie met VB GO ondersteunen we hiermee gemeenten en woningcorporaties over de volle breedte bij verduurzaming van de portefeuille, integrale gebiedsontwikkeling en leefbaarheidsprojecten. We brengen woningen naar een gunstig energielabel en vervangen woningen die zich daar niet meer voor lenen door nieuwbouw, nul-op-de-meter of
misschien wel energiepositief. De door verdichting vrijgekomen ruimte kan worden ingevuld met een betere kwaliteit openbare ruimte en/of gevarieerde nieuwbouw via onze VB Woonconcepten. Deze woonconcepten – voor gestapelde bouw, twee- en vierpersoons huishoudens en levensloopbestendige woningen – lenen zich ook voor kleinere series. Daarmee positioneert VB Groep zich eveneens als ontwikkel- en bouwpartner bij plaatselijke inbreidingsprojecten.
JAARBERICHT 2022 • VERBIND • 15 ORGANISATIE
Expertisecentrum
VB GO
Vier jaar geleden zetten we VB GO in de markt als een gestructureerde, planmatige aanpak van verduurzamingsprojecten. Een aanpak die het groot onderhoud sneller, beter voorspelbaar en met aandacht voor bewoners doet verlopen. Dat spreekt aan; de afgelopen jaren hebben we circa 4.000 corporatiewoningen op deze manier gerenoveerd en verduurzaamd en er zitten er nog eens 3.000 in de VB GO orderportefeuille.
Groepsbrede discipline Onderhoud
Inmiddels hebben we in de keten en met corporatiepartners zoveel ervaring en kennis opgedaan, dat we VB GO breder in de markt willen zetten. Niet als een product of dienst van onze afzonderlijke bouwbedrijven, maar als een groepsbreed label waarmee elk bouwbedrijf corporaties in de eigen regio kan bedienen. In VB GO komen alle expertise en innovatiekracht van onze groep en onze ketenpartners samen, om vervolgens overal op dezelfde wijze aan opdrachtgevers beschikbaar te worden gesteld. Uiteraard blijven we die opdrachtgevers gewoon met onze lokale bedrijven en vertrouwde medewerkers bedienen.
Aanpak op maat
Vanuit VB GO ondersteunen en ontzorgen we opdrachtgevers bij het groot onderhoud en het toekomstbestendig maken van de bestaande woningvoorraad. Op maat; we ontwerpen per project de best passende aanpak. De ene keer zijn we al bij de initiatieffase betrokken, een andere keer komen we bij de planvorming in beeld of haken we in de uitvoeringsfase aan. Uitgaande van de levensduur van de woningen, de ambities van de opdrachtgever en niet in de laatste plaats de wensen en twijfels van bewoners, stellen we een pakket bouwkundige, sociale, communicatie- en duurzaamheidsmaatregelen samen. Zo komen we samen tot het beste resultaat. Dat maakt VB GO groots in onderhoud; één van de diamantjes van onze groep!
Mark van Diessen Projectleider Huybregts Relou
Joyce Ketelaars Medewerker projectcommunicatie Huybregts Relou
Groot onderhoud Staatsliedenbuurt Tilburg
16 ORGANISATIE
ONZE DIAMANTEN
JAARBERICHT 2022 • VERBIND • 17 ORGANISATIE
“WENDBAAR REAGEREN OP WAT ER OM JE HEEN GEBEURT”
“Je kunt wel mooie plannen en strategieën formuleren - en dat moet je ook - maar uiteindelijk komt het eropaan dat je klaar staat voor het momentum dat zich aandient.”
Toen Johan van Boldrik in 2015 de leiding over de organisatie overdroeg aan zijn zoon Robert, gaf hij hem ook deze pragmatische visie op ondernemen mee.
Het bouwbedrijf waar Johan begin jaren ’80 startte, groeide uit tot veelzijdige organisatie die totaaloplossingen aandraagt voor ruimtelijke vraagstukken.
“Altijd wendbaar reagerend op de dingen die om ons heen gebeuren,” aldus Robert. “Vanuit dezelfde waarden en normen die deze onderneming al anderhalve eeuw op koers houden.”
Toen Johan in 1980 startte bij Gebroeders Huybregts, was dat een modern bouwbedrijf ‘oude stijl’. “Een aannemer die goed werk leverde voor een eerlijke prijs. Voor een middelgroot bouwbedrijf als het onze, was projectontwikkeling nog niet aan de orde. Een opdrachtgever wilde iets laten bouwen en stapte daarmee naar een architect. Die maakte een ontwerp en zocht daar vervolgens als bouwheer een aannemer bij. Die vakgebieden waren toen heel duidelijk gescheiden. Maar toen het in de jaren ’80 wat minder ging in de sector, grepen aannemers de kans om kosten te besparen door zelf te gaan tekenen. Ook wij en daar ligt min of meer de oorsprong van het huidige ontwikkelbedrijf.”
Bouwen, ontwikkelen, beleggen
In ontwikkelen zag men nieuwe mogelijkheden om te groeien en waarde toe te voegen en dus werd begin jaren ’90 het ontwikkelbedrijf als zelfstandige onderneming in het leven geroepen. Johan: “Vervolgens liepen we tegen projecten aan waarvoor we financiering nodig hadden. Zo belandden we in de wereld van beleggingen. We leerden hoe en waar we geld konden lenen, tegen welke condities en hoe we risico’s moesten managen. Dat, gecombineerd met
bouwen en ontwikkelen, resulteerde in een enorme groeispurt. Voortvarend en met lef ondernemend. Maar altijd transparant en samenwerkend, vanuit het standpunt dat alle betrokkenen en de omgeving erop vooruit moeten gaan.”
Groeien in betekenis en impact
Nieuwe, meer complexe opgaven, automatisering en digitalisering, professionalisering van de organisatie, opleiding en ontwikkeling van medewerkers vroegen om meer schaalgrootte. En dus groeide het bedrijf, op eigen kracht en via acquisitie. Gebroeders Huybregts werd Huybregts Relou en CRA Vastgoed en kreeg vervolgens gezelschap van Smeets Bouw en Smeets Vastgoedservice (2007), Van Heur (2013), Van Miltenburg (2017) en VB Bouw (2021). Zelfstandig opererende bedrijven die elkaar aanvullen en versterken en gezamenlijk willen groeien. In omzet, maar vooral ook in betekenis en impact.
Een onfeilbaar kompas
Robert: “Eén van de belangrijkste bakens in de koers die we samen hebben bekrachtigd, is betrokkenheid bij de lokale samenleving. Vanzelfsprekend, omdat we ons bestaan danken aan die samenleving. Meer nog: we zijn die samenleving. De manier waarop we onze rol vervullen in die samenleving, bepaalt hoe men ons ziet en waardeert. Als een solide, duurzaam betrokken partner die de omgeving beter, mooier, gezonder maakt. Dat is ons kompas. De basis die ervoor zorgt dat we niet meewaaien met de wind, maar elke dag opnieuw ondernemen vanuit de juiste intenties.”
ORGANISATIE 18
“Een solide, duurzaam betrokken partner die de omgeving beter, mooier, gezonder maakt.”
ORGANISATIE JAARBERICHT 2022 • VERBIND • 19
V.l.n.r.: Robert van Boldrik en Johan van Boldrik
FONKELEND DOOR ALLE FACETTEN
Het zijn de verschillende facetten van een diamant die ervoor zorgen dat de steen fonkelt. Dergelijke veelzijdigheid doet ook onze groep bedrijven schitteren. Of het nu gaat om ontwikkelen, bouwen, onderhouden, verduurzamen of transformeren, we kunnen elke opdrachtgever bedienen. We zijn thuis in de segmenten wonen, zorg, hospitality, onderwijs en werken. Die veelzijdigheid maakt ons tot een relevante totaalpartner voor gemeenten en corporaties, beleggers en andere opdrachtgevers.
Uitdagende markt
We zagen afgelopen jaar een duidelijke trendbreuk in de woningmarkt. In de eerste helft van het jaar - met een enorme vraag, beperkt aanbod en een lage hypotheekrente – was ieder nieuwbouwproject succesvol. Maar na de zomer werd een kentering zichtbaar. Door de eerdergenoemde oorzaken is het consumentenvertrouwen afgenomen, met als gevolg dat de woningverkopen onder druk staan.
Flexibiliteit
Dit heeft ertoe geleid dat we halverwege het jaar bij een aantal projecten maatregelen hebben genomen om de continuïteit te borgen. Bijvoorbeeld bij het project Maison l’Europe, een markant appartementencomplex aan de Europaweg in Helmond. Dit project dat oorspronkelijk bestemd was voor de particuliere markt, hebben we in zijn geheel verkocht aan een belegger. Begin ‘23 wordt gestart met de realisatie.
De belangstelling voor het duurzame en natuurinclusieve Land van Anna in Goirle – een schitterend
project dat we samen met Wilma Wonen ontwikkelen – is nog altijd groot. Toch deden we ook hier enkele inhoudelijke programma-ingrepen (minder koop, meer huur) om de vaart in de ontwikkeling te houden en de eerste kopers vlot te kunnen bedienen. Ook hier verwachten in het voorjaar van 2023 te starten met de bouw.
De 69 appartementen die we momenteel samen met Spie en Huybregts Relou in het project De Jonkvrouw in Geldrop realiseren, werden afgelopen jaar snel verkocht. Dat geldt ook voor de laatste fase van ons project Kloostervelden in Sterksel, de appartementen in de prachtige Tilburgse Bankier en bijvoorbeeld de woningen in de Antonius van Paduakerk te Valkenswaard.
Vertrouwen
We hebben er alle vertrouwen in dat we met de creativiteit en flexibiliteit van alle betrokken partijen ook de komende jaren onze bijdrage kunnen blijven leveren aan het oplossen van het woningtekort.
Smeets Vastgoedservice
F
WONEN
20
WONEN
WONEN
Frank van den Heuvel Werkvoorbereider Van Heur
Nieuwbouw Villa Rodendael Vaesrade
JAARBERICHT 2022 • VERBIND • 21
ONZE DIAMANTEN
ONZE DIAMANTEN
Woontorens
Een belangrijke mijlpaal in 2022 was de start van de eerste fase van De Caai in Eindhoven. Een omvangrijk en spraakmakend project van ontwikkelaar BPD, waarbij het voormalige Campinaterrein aan de binnenring van de stad wordt getransformeerd naar een stadsbuurt met zo’n 700 woningen. In de eerste fase bouwen wij hier twee woontorens met 283 betaalbare huurappartementen. Dit jaar starten we ook met fase 2 en het jaar daarop met fase 3. In totaal zullen we hier zo’n 5 jaar aan het bouwen zijn.
In oktober vierden we samen met partner Novaform Vastgoed het bereiken van het hoogste punt van De Bankier in Tilburg. Dankzij innovatieve toepassing van prefabelementen bereikte de woontoren met 120 koop- en huurappartementen in recordtijd zijn top.
Kees-Jan Oosterhout Hoofduitvoerder Huybregts Relou
Marinke Roijakkers Trainee uitvoering Huybregts Relou
Nieuwbouw De Bankier Tilburg
22 WONEN
Herbestemming religieus vastgoed
Een schitterend diamantje in onze woningportefeuille is zonder twijfel de Antonius van Paduakerk in Valkenswaard. Na een lange voorbereiding startte afgelopen jaar de bouw. CRA Vastgoed en Huybregts Relou transformeren het voormalige Godshuis met alle respect voor de cultuurhistorische waarde naar de functie wonen. Herbestemming van religieus vastgoed sluit nauw aan bij wat ons familiebedrijf belangrijk vindt; respect voor het verleden, voor mensen, voor de gemeenschap. Vanuit die grondhouding geven we de komende tijd ook de Mariakerk in Valkenswaard, het Clarissenklooster én de Lourdeskerk in Eindhoven een nieuwe, betekenisvolle toekomst.
ONZE DIAMANTEN
Yannick van Putte
Projectontwikkelaar
CRA Vastgoed
Kessy van Berlo
Junior projectontwikkelaar
CRA Vastgoed
Transformatie Antonius van Paduakerk
Valkenswaard
JAARBERICHT 2022 • VERBIND • 23 WONEN
24 WONEN
ONZE DIAMANTEN
Partnerschap woningcorporaties
De vraag naar nieuwe woningen is groot. Maar ondertussen telt ons land ook zo’n 8 miljoen bestaande woningen die aandacht vragen. Daarvan zijn er zo’n 2,5 miljoen in het bezit van woningcorporaties en pakweg de helft daarvan staat op de lijst om toekomstbestendig te worden gemaakt. Bij deze gigantische opgave willen we de corporatiesector als partner bijstaan. In december leverden we in de wijk Wandelbos in Tilburg de laatste van de 244 woningen op die we hier in opdracht van TBV Wonen onderhanden namen. In de Staatsliedenbuurt in Tilburg verduurzaamden we 61 huurwoningen en 19 particuliere woningen in opdracht van WonenBreburg, waarmee we weer een samenwerkingsovereenkomst voor de komende 5 jaren tekenden. Ook in Limburg weet de corporatiesector ons te vinden. In Kerkrade, waar we voor HEEMwonen 332 woningen verduurzamen in de wijk Heilust en in Maastricht maken we voor woningcorporatie Servatius 178 appartementen aan het Veliahof weer toekomstgereed. Alles volgens de aanpak VB GO. Een succesvolle aanpak waarmee we ook woningcorporaties in andere delen van ons werkgebied gaan ondersteunen.
John Starren Voorman timmerman Smeets Bouw
Groot onderhoud Veliahof Maastricht
JAARBERICHT 2022 • VERBIND • 25 WONEN
ZORG
Kloostervelden bijna voltooid
In Sterksel nadert gebiedsontwikkeling Kloostervelden zijn voltooiing. We hebben in de voorbije jaren het voormalige, gesloten instellingsterrein Providentia getransformeerd naar een open, inclusieve en duurzame woon- en leefomgeving, waarin mensen met en zonder zorgvraag een hechte en zorgzame gemeenschap vormen.
Behoefte aan vastgoedpartner
De manier waarop we in Sterksel invulling hebben gegeven aan het proces van omgekeerde integratie doet van zich spreken (onder meer via de Brabantse Stijlprijs). Inmiddels hebben meer zorgpartijen ons benaderd om mee te denken over een vergelijkbare vastgoeduitdaging. Ze weten vaak niet goed wat te doen met hun verouderde, weinig duurzame huisvesting. Renoveren? Verduurzamen? Nieuwbouw?
En in dat laatste geval: wat voor nieuwbouw?
Zo hebben we in het verleden in Eindhoven samen met Woonstichting ‘thuis flexibele huisvesting gerealiseerd voor cliënten van Neos. Huisvesting die in de toekomst bij een veranderende zorgvraag of -visie betrekkelijk eenvoudig kan worden omgebouwd naar courante woonstudio’s. Zorginstanties hebben nadrukkelijk behoefte aan een vastgoedpartner die verschillende scenario’s voor hen uitwerkt. Wij denken graag met hen mee.
Nieuwe wooneenheden
Binnenkort starten we in Bergen op Zoom in opdracht van S&L Zorg met de bouw van een complex met 55 wooneenheden en meerdere centrale huiskamers. Voor Stichting Dichterbij, waarmee we al vele jaren samenwerken, gaan we in Horst van de eerste zorgpassiefhuizen van Nederland bouwen. In Tilburg bouwen we voor De Wever in totaal 120 wooneenheden voor verpleegkundige zorg en 33 eenheden voor lichtere zorg, verdeeld over een hoogbouwcomplex van 10 verdiepingen en twee omliggende blokken van vier en vijf verdiepingen.
Kennisdelingssessies
Wat vastgoed betreft kent de zorg voor een deel dezelfde uitdagingen als de corporatiesector. Uitdagingen die onder meer te maken hebben met groot onderhoud, verduurzaming, betaalbaarheid en diversiteit. Als partner van de corporatiewereld organiseren wij met enige regelmaat kennisdelingssessies. Bijeenkomsten om actuele thema’s te verkennen, kennis en best practices te delen, ideeën uit te wisselen. En niet in de laatste plaats om elkaar te inspireren en enthousiasmeren. In de nabije toekomst nodigen we ook zorgpartijen uit om deel te nemen aan deze bijeenkomsten.
ZORG
26
ONZE DIAMANTEN
René Gevers Hoofduitvoerder Huybregts Relou
Nieuwbouw Zandstaete Tilburg
JAARBERICHT 2022 • VERBIND • 27 ZORG
HOSPITALITY
Actief voor Van der Valk
Het nieuwe hotel Van der Valk Exclusief in EindhovenBest nadert zijn voltooiing; dit voorjaar worden de laatste puntjes op de i gezet. Bij het bestaande Van der Valk hotel in Wassenaar realiseren we een nieuw gebouw met 134 hotelkamers en een verbinding naar het bestaande gebouw. Voor ons opnieuw schitterende projecten die voortkomen uit onze lange relatie met het Van der Valk concern. Afgelopen jaar waren we ook voor de keten actief in Roermond, waar Theaterhotel De Oranjerie een ingrijpende verbouwing ondergaat, en met modernisering van het Van der Valk Hotel Breukelen.
Eddy Henderikx Projectleider Van Heur
Renovatie Van der Valk De Oranjerie Roermond
28 HOSPITALITY
ONZE DIAMANTEN
JAARBERICHT 2022 • VERBIND • 29 HOSPITALITY
30 ONDERWIJS
ONZE DIAMANTEN
ONDERWIJS
Elke huisvestingsvraag
Het onderwijs kent nagenoeg dezelfde vastgoeduitdagingen als de zorg. De huisvesting is vaak verouderd, weinig duurzaam en het binnenklimaat laat te wensen over. In veel gevallen voldoen gebouwen ook niet (meer) aan de onderwijsvisie. Wij werpen ons graag op als vastgoedpartner die met onderwijsinstellingen meedenkt. Van renoveren en verduurzamen tot en met realisatie van een Frisse School, ontwikkeling van een multifunctionele omgeving, al dan niet in het kader van een integrale gebiedsontwikkeling; VB Groep beantwoordt elke huisvestingsvraag op maat.
Knap werk
Van Miltenburg startte afgelopen jaar met een ingrijpende verbouwing van de Nimeto school in de Zeeheldenwijk. Het oude pand van deze MBOschool voor creatieve vormgeving werd drastisch gemoderniseerd en verduurzaamd. Tegelijk werd de ‘slagersschool’ aan de overzijde van de weg via een uit prefab elementen opgetrokken loopbrug bij het Nimeto-gebouw betrokken. Dit alles op een krappe bouwlocatie, terwijl de lessen gewoon doorgingen. Bouwtechnisch én logistiek een knap staaltje werk dat niet onopgemerkt is gebleven; inmiddels hebben we een soortgelijke opdracht in het Utrechtse verworven.
Edward de Jong Uitvoerder Van Miltenburg
Renovatie Nimeto Utrecht
JAARBERICHT 2022 • VERBIND • 31 ONDERWIJS
WERKEN
Statische kantorenmarkt
Nog altijd vertoont de kantorenmarkt maar weinig beweging. Corona ligt achter ons, veel mensen werken nog steeds thuis, anderen trekken weer naar kantoor, voltijds of enkele dagen in de week. Kortom, hoe de toekomstige werkplek eruit zal zien, moet zich nog uitkristalliseren. Dat betekent niet dat we hebben stilgezeten in het segment werken.
Ontwikkelingen in voorbereiding
We zijn afgelopen jaar gestart met het uitzetten van de eerste contouren voor een aantal kantoorontwikkelingen op locaties die we eerder al verwierven. Op de Run in Veldhoven bijvoorbeeld en op het Stadhuisplein in Eindhoven waar de transformatie van het Gerechtsgebouw naar de ontwerp- en participatiefase is gebracht. Samen met andere eigenaren staan we hier voor de uitdaging een bij de stad passend ensemble van woontorens met een levendige plint te realiseren.
Internationale Knoop XL
Ook de voorbereidingen voor ontwikkeling van nieuwe huisvesting voor het Rijksvastgoedbedrijf aan de Dorgelolaan in Eindhoven vorderen. Op deze belangrijke, centrale plek in de stad werken we samen met Gemeente Eindhoven, andere positiehouders, gebruikers en overige stakeholders aan de ontwikkeling van Internationale Knoop XL. Gezamenlijk onderzoeken we de mogelijkheden en verkennen we ideeën om deze nogal eenzijdige verkeers- en kantorenader te veranderen in een stukje stad waar mensen graag willen werken, wonen en verblijven.
Nieuwe levendigheid
In het hart van Nieuwegein is Van Miltenburg uit Utrecht gestart met een ingrijpende verbouwing van het stadshuis. Het hypermoderne, multifunctionele gebouw ondergaat een drastische metamorfose die meer sfeer, gastvrijheid en levendigheid in ‘het huis van de stad’ moet brengen. Een opgave die extreem hoge eisen stelt in bouwtechnische én logistieke zin.
32 WERKEN
ONZE DIAMANTEN
Cor van Dijk Werkvoorbereider Van Miltenburg
Renovatie Stadshuis Nieuwegein
JAARBERICHT 2022 • VERBIND • 33 WERKEN
RAAD VAN COMMISSARISSEN
“De huidige samenleving vraagt om integrale, gebiedsgerichte oplossingen.”
34
V.l.n.r.: Paul Vismans, Guïljo van Nuland en John Hak
“IN DE SYNERGIE, DAARIN VIND JE DE DIAMANT!” I
De mensen, de projecten, de bedrijven … Ze kunnen allemaal worden gezien als de diamanten van de groep. “Voor ons als Raad van Commissarissen symboliseert de diamant vooral de meest waardevolle en duurzame assets van de organisatie. De kroonjuwelen die wij geacht worden mede te bewaken.”
Samen met Paul Vismans en John Hak vormt
voorzitter Guïljo van Nuland de Raad van Commissarissen (RvC) van VB Groep. Een Raad die als klankbord en sparringpartner de organisatie helpt op koers te blijven.
Kwaliteit, meedenken, oplossen
“In onze ogen kent de groep een vijftal kwaliteiten die haar kenmerken en die zorgen voor een positieve klantbeleving. De bedrijven in de groep leveren perfecte kwaliteit tegen een acceptabele prijs. Dat wordt vaak gezien als vanzelfsprekend, maar dat is beslist niet zo. Voor ons staat dat met stip op nummer één. Nummer twee: het aan de voorkant creatief meedenken met de opdrachtgever. Kan het niet beter, voordeliger, duurzamer, slimmer? Op de derde plaats: doet er zich een probleem voor dan wordt dat opgelost. Niet meteen in de aanval of verdediging, maar samen zoeken naar een oplossing.”
Menselijk, betrouwbaar, integer en transparant
Als vierde kenmerk noemt Guïljo de menselijke maat. Intern, waardoor de bedrijven erin slagen de juiste medewerkers aan zich te binden. En extern, waardoor de groep zich met de juiste partners en opdrachtgevers weet te omringen. Betrouwbaar, solide, gericht op samenwerking. “En de laatste diamant: deze organisatie is absoluut betrouwbaar, integer en transparant. VB Groep staat alom bekend als een organisatie van te goeder naam en faam.”
Integrale oplossingen
In de ogen van de RvC zijn het juist deze assets die de groep in staat stellen op een nieuw, hoger niveau oplossingen te bieden waar de samenleving om vraagt. “Woningtekort, stikstof, energie, klimaat, betaalbare zorg, leefbaarheid… Er spelen zoveel verschillende ‘crises’, die in samenhang moeten worden benaderd. Met haar ontwikkel- en bouwkracht, op conceptueel en uitvoerend niveau, is VB Groep bij uitstek een partij om daarvoor oplossingen aan te dragen. Om proactief naar gemeenten en Provincie, corporaties en zorginstellingen te stappen met integrale, gebiedsgerichte concepten. Voortkomend uit de synergie tussen de bedrijven. In die synergie, daarin vind je de werkelijke VB diamant!
RAAD VAN COMMISSARISSEN JAARBERICHT 2022 • VERBIND • 35
DUURZAAMHEID
Henk Franken Projectadministrateur Huybregts Relou
Nieuwbouw Pontenage Gemert
36
ONZE DIAMANTEN
HELDERE FOCUS EN MEETBARE DOELSTELLINGEN
Alle bedrijven binnen onze groep worden gedreven door eenzelfde doel: het streven naar continuïteit. Al 150 jaar leveren we een betekenisvolle bijdrage aan de samenleving en we gunnen het de generaties na ons hetzelfde te kunnen blijven doen.
We willen ‘voortduren’ en dus is duurzaamheid uitgangspunt bij alles wat we doen. De samenleving, politiek, onze kinderen en uiteraard de aarde zelf dwingen ons duurzaam te acteren. De vraag is hoe wij dat het meest effectief kunnen invullen. Wat kunnen wij als ontwikkel- en bouwbedrijf bijdragen? Duurzaamheid is immers in de loop der jaren verworden tot een veelomvattend begrip. Denk aan klimaatneutraal, natuurinclusief, circulair en biobased bouwen. Maar ook gezondheid, vitaliteit en leefbaarheid spelen een voorname rol, net als bijvoorbeeld maatschappelijke betrokkenheid, inclusiviteit en diversiteit. Kortom, duurzaamheid kent veel facetten, waarbij de lat de komende jaren alleen maar hoger wordt gelegd. Dat maakt ons werkveld uitdagend en vraagt om een scherpe visie.
Geen woorden maar daden
We gebruiken 2023 om onze duurzaamheidsvisie aan te scherpen. Een visie die ‘toekomstproof’ is, flexibel aansluit bij de ontwikkelingen van deze tijd en die tegelijk onze organisatie past en kenmerkt. Daaraan koppelen we vervolgens concrete doelstellingen. Heldere en meetbare doelstellingen, aan de hand waarvan de samenleving ons kan beoordelen en afrekenen op de duurzaamheidsprestaties die we leveren. Zoals een harde datum wanneer we als organisatie CO2-neutraal zijn, inclusief de wijze waarop we dat doel bereiken. Maar bijvoorbeeld ook de benoeming van een aantal pilot-projecten waarmee we telkens één of meer facetten van duurzaamheid
testen en bijdragen aan de doorontwikkeling van onze kennis en kunde op dit vlak.
De aangescherpte duurzaamheidsvisie betekent overigens niet dat het roer volledig wordt omgegooid. Zij veronderstelt vooral een ordening, verbreding en verdieping van alle goede dingen die onze bedrijven reeds doen. Want onze groep is al op heel veel fronten duurzaam bezig. Dat onderbouwen we graag met een aantal sprekende voorbeelden uit de praktijk.
Hergebruik en herbestemming
Het summum van duurzaamheid is voor ons herbestemming van bestaande gebouwen. We geven ze een tweede, soms wel derde leven. Hergebruik van het bestaande, het in ere herstellen van erfgoed, is de bovenste trede van de circulaire ladder. Met deze specifieke tak van sport heeft VB Groep veel affiniteit. Hier gaat ons hart sneller van kloppen. Van de transformatie van een monumentale hoeve in Maastricht naar appartementen bijvoorbeeld. In Eindhoven geven we het oude Clarissenklooster een nieuwe bestemming in de vorm van een hotel. En met het transformeren van een aantal kerken naar een bijzondere woonomgeving, kunnen we ons stilaan specialist noemen in herbestemming van religieus-cultuurhistorisch erfgoed.
Ook materialen geven we, waar mogelijk, een tweede leven. Historische glas-in-lood ramen bijvoorbeeld worden eyecatchers in een nieuwe woonomgeving en dragers van het plan. We oogsten bouwcomponenten
H
DUURZAAMHEID JAARBERICHT 2022 • VERBIND • 37
om deze opnieuw te gebruiken; van isolatiemateriaal en deuren tot en met constructiehout en groepenkasten. Oude keukenblokken worden ingeleverd, zodat de spaanplaat als grondstof wordt verwerkt tot nieuw plaatmateriaal. En we experimenteren met een innovatief clicksysteem dat het mogelijk maakt gevelstenen in de toekomst opnieuw te gebruiken.
Toepassing duurzame materialen
We passen materialen toe die de kwaliteit van de leefomgeving zo min mogelijk aantasten. We gebruiken vrijwel uitsluitend hout met FSC-keurmerk. Bij de nieuwbouw van De Pontenage, een woonzorgcomplex in Gemert, worden alle binnenwanden en verdiepingsvloeren uitgevoerd in Cross Laminated Timber (CLT). Ook de duurzame nieuwbouwwijk ROOT in Eindhoven voeren we uit in CLT. Het hout, geproduceerd volgens de hoogste ecologische standaarden, is een duurzaam alternatief voor de traditionele bouwmaterialen beton en staal.
Verduurzaming bestaande woningen
Met onze gestructureerde aanpak VB GO helpen we steeds meer woningcorporaties hun bezit te verduurzamen. Dat is niet alleen goed voor het milieu, maar ook voor het woongenot én de portemonnee van hun huurders. De planmatige procesaanpak borgt de continuïteit in het groot onderhoud en maakt het mogelijk grote aantallen woningen in serie naar een gunstiger energielabel te brengen. Zo verduurzamen we in Maastricht 178 appartementen in opdracht van woningcorporatie Servatius en hebben we met WonenBreburg een 5-jarige samenwerkingsovereenkomst voor het verduurzamen van haar vastgoed.
Verduurzaming bouwproces
Uiteraard richten we ook onze eigen bouwprocessen zo duurzaam mogelijk in. We plaatsen zonnepanelen op de bouwketen, scheiden afvalstromen op de bouwplaats, minimaliseren afval door just in time leveringen en zijn druk bezig met elektrificatie van ons wagenpark en materieel. Transportbewegingen worden tot een minimum beperkt. Zo pasten we bij de woontoren
De Bankier in Tilburg een volledig geprefabriceerd casco toe, met prefab betonnen wanden, vloeren en sandwich gevelelementen. Die laatste werden in de fabriek al voorzien van kozijnen en hekwerken, zodat ze kant-en-klaar op de bouw aankwamen. We richtten daar een bouwhub in, zodat alle benodigde materialen met slechts enkele ritten per week, in de rustige avonduren, konden worden aangevoerd.
Natuurinclusieve projecten
Met De vijf van Vorst realiseerden we de eerste gasloze wijk van Eindhoven. Dat niet alleen. In het plan troffen we ook speciale voorzieningen om de biodiversiteit in de wijk te versterken. Bijvoorbeeld door extra nestkasten voor vleermuizen en tijdelijke voorzieningen tijdens de bouw om de dieren die in het gebied woonden te laten migreren. Natuurinclusiviteit is een van de belangrijkste uitgangspunten bij de ontwikkeling van Land van Anna in Goirle, die samengaat met de transformatie van landbouwgebied naar natuur. Het beekje De Nieuwe Leij treedt hier straks gecontroleerd buiten zijn oevers, het nabije Beekdal en de wadi’s in het plan vangen overtollig water op. Een vloedtuin, hagen en kruidenrijke grasbermen, een verticale tuin en voorzieningen voor vogels en vleermuizen maken Land van Anna tot een fijne en gezonde plek voor mens en dier.
38 DUURZAAMHEID
“Al 150 jaar leveren we een betekenisvolle bijdrage aan de samenleving.”
ONZE DIAMANTEN
Trudy de Weert Huurderscoach
Huybregts Relou
Groot onderhoud De Haren Den Bosch
DUURZAAMHEID JAARBERICHT 2022 • VERBIND • 39
VB Groep • Elzentlaan 29 • 5611 LH Eindhoven • T +31 (0)40 213 51 33 • info@vbgroep.nl • vbgroep.nl