Kırım'da Bir Çocuk Okut Kampanyası'nın Sosyal ve Kültürel Etkileri

3. Risk Altında ve Korunması Gereken Çocuklar Uluslararası Sempozyumu Ankara 20 20--22 Nisan 2011

«Kırım’da Bir Çocuk Okut Kampanyası» Kampanyası»nın Sosyal ve Kültürel Etkileri Dr. Gayana YÜKSEL’in SUNUMU QHA (Kırım Haber Ajansı) Müdürü Kırım Mühendislik ve Pedagoji Üniversitesi Kırım Tatar ve Türk Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi (Kırım, Ukrayna) KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

Gündem • Ukrayna’da Çocukların Sorunları • Kırım • Kırım’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

2

Türkiye’nin Karadeniz komşusu - Ukrayna

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

3

Ukrayna’da Ukrayna ’da çocukların sağlık sorunları Ukrayna’nın bağımsız olduğu 20 yıllık dönem içinde ülke nüfusu 6 milyon azalarak 45,8 milyona düştüğünü belirten Ukrayna Cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç, hasta çocuk oranının arttığına dikkat çekti.

Yanukoviç, çocuklarda kalp, damar ve sinir sistemi kronik hastalıklarının artış gösterdiğini belirtti ve bu tabloyu çocukların büyük miktarda alkol ve tütün ürünleri tüketmesine bağladı. Yanukoviç, «Son yıllarda çocuklarda sağlığın iyileştiğine dair bir eğilim bile görülmedi. Tam tersine, 2009 yılında, 2003’e kıyasla hasta çocuk oranı yüzde 15 oranında arttı. Bunun, Ukraynalı çocukların dünyada sigara ve alkol tüketiminde ilk sırada gelmesinden kaynaklandığını düşünüyorum. Bira ile tam bir nesil yetişti» dedi.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

4

Ukrayna’da doğan her 5 çocuktan birinin duygusal sorunları var. .

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

5

Yetişkinlerin yüzde 25’inin alkolle ilk tanışma yaşı 13, sigaraya başlama yaşı ise 11 olarak saptandı.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

6

Televizyon veya bilgisayarın karşısında saatlerce zaman geçirilmesi çocukların bağışıklık sisteminin zayıflamasına yol açıyor.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

7

Büyükler üst solunum yolu enfeksiyonlarına yılda ortalama 2 kez yakalanırken öğrenciler 3 kez, anaokulu öğrencileri ise 6 kez yakalanıyor.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

8

Ukrayna’da uyuşturucu bağımlılığı milli güvenlik için tehdit oluşturuyor. Uyuşturucu bağımlılığı topluma istatistiki bilgi şeklinde yansıtılıyor.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

9

Kayıtlı uyuşturucu bağımlılarının istatiksel oranı, buz dağının sadece tepesini yansıtmakta. Sadece 100 bin uyuşturucu bağımlısı kayıtlı.

Ukrayna’da uyuşturucu bağımlılığının durumu tam olarak değerlendirilmemiştir.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

10

Ukrayna’da uyuşturucu bağımlılığı • Uyuşturucu bağımlılarının sayısı net olarak bilinmiyor.

Onların yaklaşık 1,5-2 milyon arasında değiştiği tahmin ediliyor.

• Uyuşturucu bağımlılığının artış oranı yılda %8.

• Uyuşturucu bağımlılarının %70’ini 25 yaşından küçük gençler oluşturuyor.

• Kadınlar arasında uyuşturucu bağımlılığı yüzdesi Avrupa’nın en yüksek seviyesine ulaştı.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

11

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

12

Ukrayna’da “serseri çocuklar” sorunu giderek büyüyor. Şu anda Ukrayna’da 136 bin çocuk sorunlu ailelerde yetişiyor.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

13

10 çocuktan birisini serseri çocuklar oluştururken her 10 serseri çocuktan 2’si alkol ve uyuşturucu kullanıyor.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

14

UNICEF’in yaptığı araştırmanın sonuçları, serseri çocukların yüzde 10’unun cahil, geri kalan kısmı yaşına uygun olmayan bilgi oranına sahip olduğunu gösteriyor.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

15

Ukrayna, AIDS’in yayılma oranı açısından Avrupa’da lider ülkelerden biri konumunda bulunuyor.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

16

Ukrayna’da yetişmekte olan neslin sağlığına en büyük zararı ise 1986 yılında meydana gelen Çernobil kazası verdi. Ukrayna’ya komşu Avrupa ülkelerinde binlerce çocuk sakat doğdu. Kazanın üzerinden 25 yıl geçmesine rağmen hâlâ Çernobil etkileri devam etmektedir.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

17

Ukrayna’ya bağlı Kırım Özerk Cumhuriyeti

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

18

Kırım’ın nüfusu • Ukrayna’nın nüfusu 46 milyon, Kırım’ın nüfusu yaklaşık 2 milyondur.

• Kırım nüfusunun yüzde 13’ünü Müslüman Kırım Tatarları oluşturuyor.

• Nüfusunun yüzde 65’i Ruslar, yüzde 20’si Ukrayinler ve yüzde 13’ü Kırım Tatarlarından oluşan Kırım Belarusların, Kazan Tatarlarının, Ermenilerin, Azerilerin, Gürcülerin, Moldovalıların, Özbeklerin, Korelilerin, Bulgarların, Çingenelerin, Almanların, Rumların, Yahudilerin ve diğer birçok milletin de bulunduğu mozaik bir etnik yapıya sahiptir.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

19

Ukrayna’da 2001 yılında yapılan nüfus sayımının neticelerine göre Kırım’da 260 bin Kırım Türkü yaşarken, umumi yarımada ahalisinin yüzde 13’ü, Ukrayna ahalisinin ise yüzde 0,54’ini teşkil ediyor.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

20

Kırım Tatar diasporasının Türkiye’de 22-5 milyon, Özbekistan’da - 100 bin, Romanya’da - 50 bin olduğu tahmin ediliyor.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

21

Kısa Kırım Tarihi • Kırım’da Hunlarla başlayan Türk hakimiyeti, Hazarlar, Kıpçaklar ve Altınordu idareleriyle devam etti.

• Kırım Hanlığı 15. yüzyılın ilk yarısında kuruldu.

• Kırım Hanlığı, Osmanlı İmparatorluğu ile ittifak kurarak 1475’te imparatorluğun nüfuzu altına girdi.

• Kırım Hanlığı 1783’te Rusya tarafından işgal edildi. Rusya’nın Kırım’ı Kırım Tatarlarından temizleme siyaseti sonucu kitleler halinde Osmanlı topraklarına göçler başladı. 1854-1856 Kırım Savaşının ardından göçler doruk noktasına ulaştı. Yüz binlerce kişi vatanını terk etti. Bu göçler sonucunda bugün Türkiye’de, Romanya’da ve Bulgaristan’da yaşayan Kırım kökenlilerin milyonlar mertebesinde olduğu tahmin ediliyor.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

22

II. Dünya Savaşında Kırım, Kırım, Almanlar tarafından işgal edildi. Sovyet orduları Nisan 1944’te Kırım’ı geri aldı. aldı.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

23

Sovyet idaresi Almanlarla işbirliği yaptıklarını öne sürerek Kırım Tatarlarını 18 Mayıs 1944’te Orta Asya ve Sibirya’ya sürgün etti etti..

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

24

Sürgün edilenler genel olarak yaşlılardan, kadınlardan ve çocuklardan oluşuyordu. Kırım Tatarlarının yüzde 46’sı bu sürgünde hayatını kaybetti.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

25

Kırım Tatarlarının Vatana Dönüşü • Kırım Tatarları için ancak 1988 yılında vatana dönüş yolu açıldı.

• Geri dönen 260 bin Kırım Tatarı vatanda siyasi, ekonomik ve sosyal zorluklarla karşı karşıya kaldılar.

• Sürgün sırasında ellerinden alınan evler ve topraklar geri verilmedi. Komünist sistemin iflası ve Sovyetler Birliğinin dağılması ile yaşanan kaos ortamında Kırım Tatarları tüm maddi birikimlerini kaybettiler.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

26

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

27

Türkiye Cumhuriyeti Turizm ve Tanıtma eski Bakanı Dr. Ahmed İhsan Kırımlı’nın başkanlığındaki Kırım Türkleri derneklerinin girişimiyle Kırım’a çeşitli alanlarda sosyal yardım yardımlar lar yapıldı yapıldı..

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

28

Sürgünden anavatan Kırım’a dönen Kırım Tatarlarının temel sorunları

• • • •

Evsizlik İşsizlik Sosyal güvence eksikliği Eğitim, kültür, ana dilini, geleneklerini koruma problemi

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

29

«Kırım’da Bir Çocuk Okut Kampanyası»

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

30

«Kırım’da Bir Çocuk Okut Kampanyası»nın özü, Kırım’da fakir ailelerde yaşayan çocuklara gönüllülerden toplanan her ay en az 15 dolar para yardımının verilmesinden oluşuyor.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

31

Bu kampanyayı diğer yardım kampanyalarından farklı kılan en önemli özelliği - kampanyanın tam olarak şeffaf olmasıdır.

Yardım alan çocuk kendi sponsorunun adresini ve ismini biliyor.

Yardım gönderen sponsor ise yardım ettiği çocuk veya çocukların adresini ve ismini biliyor.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

32

«Kırım’da Bir Çocuk Okut Kampanyası»nın en önemli şartı mektup yazmak •

Kırım Tatar dili Ukrayna’da konuşulan diğer 15 dille birlikte, Birleşmiş Milletlerin kaybolma tehlikesi altında olan diller listesine bulunuyor.

•

Kampanya sırasında burs alan öğrencinin kendi sponsoruna Latin alfabesiyle Kırım Tatar dilinde ayda bir sefer mektup yazması çok önemli.

•

Yurt dışından yardım alan öğrenci, sponsoruna ayda bir defa Kırım Tatar dilinde Latin alfabesinde mektup yazarak dilini geliştirme imkânına ve ek itici güce sahip oluyor. Kampanya sorumluları mektup yazılmasını zorunluluk haline getirmişlerdir.

•

Çocukların her ay burslarını aldıktan sonra gönüllülerine kendi el yazısı ile yazdıkları mektup, hem çocuğun ana dilini geliştirmesine yardımcı oluyor. Hem de gönderilen paraların güvenle yerine ulaştığını belirten bir teslim tutanağı niteliğini taşıyor.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

33

Kampanyadan faydalanan çocuklar.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

34

Kampanya, 2000 yılında başlatıldı.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

35

Kampanyanın kurucusu ve koordinatörü, Ankara’dan Kırım’a devamlı yaşamak için gelen Kırım Tatar kökenli İsmet Yüksel oldu.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

36

Kırım’daki gelişmelere doğrudan tanık olan ve kayıtsız kalmayan Yüksel Yüksel,, bu kampanyayı Kırım Tatar halkının kaderiyle ve Kırım’daki gelişmelerle ilgilenen binlerce insanı bir araya getiren Crimea Crimea--L grubunda 1 Eylül 2000 tarihinde yayınladığı şu mektupla başlattı başlattı:: Sevgili Dostlar, Bir süredir Vatan Kırım’ı kurtarmak ve Kırım Tatarların geleceği için yapmış olduğunuz tartışmaları heyecanla izliyorum (!) Kusura bakmayın ama, ya sizler bu sözleri laf olsun diye birbirlerinize yazıyorsunuz, ya da işiniz yok, vakit geçiriyorsunuz!

Bakın, Kırım`da Kırım Tatarlarının birçok problemleri var. Diaspora olarak bunları nasıl çözümleyebiliriz? Bir fert olarak Kırım`a nasıl yardım edebiliriz? Bunları tartışmamız gerekmez mi? İşte size yardım edebileceğiniz ve tartışabileceğiniz bir konu: Bugün 1 Eylül. Kırım`da okullar açıldı. Bu sabah Akmescit sokakları tüm Kırım`da olduğu gibi okul çocukları ile dolu. Sokaklara göz gezdirdiğiniz zaman inanın Kırım Tatar çocuklarını hemen ayırabilirsiniz. Fakat, sizin düşündüğünüz gibi fiziki yapıları ile değil. Kılık kıyafetleri, yüz ifadeleriyle. Rus ve diğer milletlerin çocuklarının elbiseleri çantaları hepsi yeni, ellerinde çiçekler ve yüzlerinde gülücükler öğretmenlerine verecekler.

Ya Kırım Tatar çocuklar! Görseniz, inanın yürekleriniz parçalanır. Üniformaları temiz fakat renkleri solmuş. Çantaları babasının ya da annesinin 20 yıl önce kullandığı çanta... Abartmıyorum. Kırım’a gelin ve bir milli mektebi gezin ve görün. Vicdanı olan gözyaşlarını tutamaz.

Kırım Tatarlarının geleceği için eğitimden daha önemli ne olabilir?

Bakın, Kırım`da yardıma muhtaç yüzlerce öğrenci var. Bu liste üyelerinin her biri bir öğrenci okutabilir.

Tanıdıklarına, akrabalarına teklif edebilir. Fazla değil, her ay 20 USD. Daha fazla yapmak isteyen milli mekteplere yardım edebilir. Bir düşünün, Kırım’ın geleceği için ne kadar büyük bir iş yapmış olursunuz.

Vatan Kırım`dan sevgilerle...

Savlukman kalınız. İsmet Yüksel KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

37

«Kırım’da Bir Çocuk Okut Kampanyası» çerçevesinde bugüne dek 440 gönüllü 915 çocuğa burs verdi.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

38

Çocuklarından 520’si burs almaya devam ediyor.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

39

Kampanya sorumlularının kontrolünde verilen burs miktarı ve yapılan bağışlar ile 11 yılda kampanyanın büyüklüğü toplamda 1,1 milyon doları aştı.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

40

Kampanya Kırım’ın tüm bölgelerini kapsadı, hatta Kırım’ın dışında çeşitli Ukrayna bölgelerinde yaşayan Kırım Tatarlarına da ulaştı.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

41

Kampanyada mektuplaşmanın önemi

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

42

Kampanyada mektuplaşmanın önemi • •

• •

Kampanyaya katılan gönüllüler ile çocuklar arasındaki iletişim mektuplarla sağlanıyor. Çocukların yazdığı mektupların yardım yapan gönüllülerine ulaşması kampanyanın büyümesinde önemli bir faktör oldu. Bağışçılar genellikle çocukların geleceği ile ilgilenen, orta yaş grubundaki insanlardan oluşuyor. Burs verenlerin kime destek olduklarını öğrenmesi sayesinde kendi çevrelerini de kampanyaya katılmaları için teşvik ettiler. Çocuklar kendilerine yardımda bulunan büyüklerine anadillerinde mektuplar yazıyorlar.

Başlangıçta kırık dökük kelimelerden oluşan Rusça katkılı cümleler zaman geçtikçe Kırım Tatarcasının letafetiyle zenginleşti. Çocuklar büyüyorlar ve gelişiyorlardı.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

43

Kampanyada mektuplaşmanın önemi

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

44

Kampanyaya destek veren kuruluşlar: • Kırım Tatar Milli Meclisi (Kırım) • Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi ve Şubeleri (Türkiye) • Emel Kırım Vakfı (Türkiye) • Kırım'ın Yeniden Doğuşu Vakfı (Kırım) • Evlât Vakfı (Kırım) • Qırım Haber Ajansı (Kırım) • Ufuk Ötesi Gazetesi (Türkiye) • Kırım Türkleri Amerikan Birliği (ABD) • Batı Avrupa Kırım Tatar Dayanışma ve Kültür Merkezi (Almanya) • Kırım Tatar Kadın Kızlar Birliği (Kırım) KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

45

Çocukların seçimi • Çocukların aileleri tarafından Kırım'daki kampanya ofisine başvuru yapılıyor.

• Çocuklar öncelikli olarak, genelde fakir aile çocukları yetim veya öksüz çocuklar arasından seçiliyor. Böyle çocuklar kampanyanın esas kısmını oluşturuyorlar.

• Çocukların ana dilini konuşabilmeleri veya en azından öğrenmeye çalışmaları gerekiyor.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

46

Elektronik mühendisi Özgür Karahan tarafından hazırlanan, www.vatankirim www. vatankirim.net .net sitesinde yine Karahan tarafından hazırlanan Kampanyaya ait bir bölüm bulunmaktadır.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

47

Gönüllülere verilen kullanıcı adı ve şifreyle dünyanın her yerinden, günün herhangi bir saatinde yardım ettikleri çocuk hakkında bilgi alınıp, hesaplar kontrol edilebiliyor.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

48

Kampanya için gönderilen paralar güvenirliliği tescil edilmiş Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği İstanbul Şubesi Başkanı Celal İçten tarafından açılan banka hesaplarında toplanmaktadır.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

49

Toplanan paralar aylık olarak Kampanyanın Koordinatörü İsmet Yüksel’e ulaştırılmakta ve Kırım’da bölge sorumluları tarafından imza ve gönüllüsüne Latin harfleri ile Kırım Tatarca yazılmış bir mektup karşılığı çocuklara teslim edilmektedir.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

50

Kırım’da kampanyada gönüllü görevliler, her çocukla ilgileniyor ve çocuğun büyüklerin yardımını almadan kendi mektubunu yazmasına ve ana dilinde konuşmaları için çaba sarf ediyorlar.

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

51

Kampanyanın Sosyal ve Kültürel Etkileri

• • • • •

Dilin geliştirilmesi Bağların kurulması İletişime açıklık Okul başarısının arttırılması Devamlı dialog

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

52

… ve Türkiye’ye karşı sevgi

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

53

Kampanyaya Katılmak İçin:

http://egitim.vatankirim.net

KIRIM’da Bir Çocuk Okut Kampanyası

54