SCHOON?
Water, en wat kunnen we leren?
‘DE VAARRECREANTEN IN WESTLAND/MIDDEN-DELFLAND
WORDEN NU MET
AANGESCHERPTE REGELS
GECONFRONTEERD’
Redacteur en tekstschrijver voor Daemes & Heeren, Pim van der Marel, zette zijn onderzoeksjournalistieke vaardigheden in voor onderstaand artikel. Bijgaand verhaal is voorgelegd aan Hoogheemraadschap van Delfland en hun commentaar is – waar dat correct is of iets toevoegt – verwerkt of genoemd.
ZWEMMEN? Het water in de regio Westland/ Midden-Delfland is al jaren zo vies dat er over de bodem van de Nieuwe Waterweg een aanvoerleiding loopt waarmee relatief schoon water uit het Brielse Meer naar dit gebied wordt gepompt. Het Hoogheemraadschap (verder: Delfland) acht dit desgevraagd een feitelijk onjuiste voorstelling van zaken en geeft aan dat de leiding dient om het water op peil te houden bij droogte en verzilting tegen te gaan. Mijn waarschuwing om op te passen met zwemmen in het gebied vindt bij Delfland ook geen steun: zwem-locaties worden beheerd door de Provincie en het waterschap is er om de waterkwaliteit te meten en te monitoren. Het doet echter niet af aan het feit dat in 2023 een concentratie van het al bijna twintig jaar verboden tuindersgif ‘dichloorvos’ werd aangetroffen die de toegestane norm met factor 6000 overschreed. Het dagelijks bestuur van Delfland kreeg in een motie eind 2024 de opdracht iets aan de pakkans van overtreders te doen. Die werd namelijk geschat op minder dan 1% en daarvan gaat natuurlijk – aldus de indieners – ‘geen enkele sturing uit’.
‘OF HET ALLEMAAL TOO LITTLE TOO LATE
TOPZWAAR? Delfland staat al jaren aan de top als het gaat om de hoogte van de heffingen. Een woordvoerder noemt als motief voor de hoge heffingen dat Delfland ‘nu eenmaal veel te beschermen heeft’. Om de vinger aan de pols te houden, kent de organisatie zowel een zelfstandige rekenkamer als een financiële auditcommissie. De rekenkamer is in functie sinds 2024. Primair behoort die zich te richten op de doelmatigheid en doeltreffendheid van het beleid van het waterschap. Het jaarverslag over het eerste jaar is uit en stelt teleur. Dat geldt ook voor de complete ratjetoe op de groslijst met onderwerpen voor de toekomst. Je zou verwachten dat men begint met na te gaan in hoeverre de organisatie doet waaraan ze haar bestaansrecht ontleent: zorgen voor ‘droge voeten’ en waterkwaliteit. Niet al te moeilijk te meten, maar dan moet je dat wel doen!
In plaats daarvan heeft de rekenkamer à raison van 50.000 euro een onderzoek laten uitvoeren dat de volgende vraag moet beantwoorden: ‘wat kunnen we leren van de huidige samenwerkingen op water en bodem sturend zodat het bestuur hier beter op kan sturen en de organisatie zich hierop beter kan organiseren?’
NAÏEF? Volgens de deadline voor de Kaderrichtlijn Water (verder: KRW) moeten we in 2027 voldoen aan Europese eisen aan de chemische kwaliteit (vrij van verontreiniging) en ecologische kwaliteit (gezonde balans) van oppervlaktewater en schoon grondwater. Vanzelfsprekend is dit van ieder waterschap een topprioriteit. Delfland liet echter door haar hoogheemraad in de krant optekenen dat ‘in 2023 het risico reëel is geworden’ dat de KRW-doeleinden niet tijdig zullen worden gehaald. Ondanks de geconstateerde lage pakkans werden in 2022 en 2023 liefst 59 normoverschrijdingen gemeten, waarvan in 58 gevallen de veroorzaker niet kon worden achterhaald. De doorvermenigvuldiging van die 59 gevallen met een pakkans van een kleine 1% indiceert zonder nader onderzoek 6000 normoverschrijdingen. De verantwoordelijke hoogheemraad wijst desgevraagd op het grote aantal tuinders en betoogt dat de oplossing van binnenuit de glastuinbouwsector moet komen. Dat laatste wekt een nogal wonderlijke indruk. Het initiatief van Glastuinbouw NL dat coaches instelde om de tuinders beter gedrag bij te brengen lijkt achteraf een te naïeve benadering te zijn geweest.
SUCCESVOL? De vooraankondiging van het KRWfalen duidt erop dat Delfland zich realiseert dat het een probleem heeft. Zo past men sinds 2023 ‘Risicogestuurde Aanpak’ toe voor de opsporing van vervuilers en stelt extra personeel aan om overtredingen te kunnen constateren. Dat zijn mooie zichtbare stappen, maar het ontgaat natuurlijk niemand dat ze wel van erg recente datum zijn. Hetzelfde geldt voor een ronkend bericht op de website over het toezicht in 2024. Er zijn 324 controles in de glastuinbouw uitgevoerd en 34 lasten onder dwangsom opgelegd. Er is zelfs een innovatieprijs gewonnen met eDNA-techniek in de opsporing en ook de inzet van drones en AI wordt niet geschuwd.
VAARGEBIED WESTLAND/MIDDEN-DELFLAND
Waarschijnlijk ken je dit stukje Nederland als glastuinbouwgebied in de driehoek Rotterdam, Hoek van Holland en Den Haag. Voor de aanvoer naar de veiling waren de tuinders in dit gebied van oudsher aangewezen op vaarwegen. Inmiddels worden die vaarwegen niet meer voor hun oorspronkelijke doel gebruikt. Maar ze liggen er nog wel en bieden een interessant en uitgestrekt vaarwegennet aan de recreatievaart.
LAAT? Of het allemaal ‘too little too late’ is, zal de toekomst uitwijzen. Ook bij Delfland hebben ze natuurlijk gezien dat de rechter de omwonenden van gif spuitende bollentelers in het gelijk stelde. Een analyse van de Universiteit van Utrecht voor de Brabantse waterschappen beveelt aan: ‘zorg dat oprecht gezegd kan worden dat alles is gedaan wat binnen de eigen mogelijkheden ligt’ (om tijdig aan de KRW-richtlijnen te voldoen). Vermoedelijk is dit de reden dat zelfs de vaarrecreanten in Westland/Midden-Delfland nu met aangescherpte regels worden geconfronteerd. Aan die nieuwe regels blijkt namelijk geen kwantitatieve afweging van de daarmee door het waterschap te behalen doelen ten grondslag te liggen. Als er op enig moment een onderzoek naar neurotoxiciteit en nare hersenziektes als Parkinson plaatsvindt in dit gebied, is geenszins uit te sluiten dat er een verband wordt aangetoond met lozingen. Dan zijn uiteraard de veroorzakers daarvoor aansprakelijk, maar komen de schijnwerpers onvermijdelijk ook op de toezichthouder te staan. |