Van Zutphen naar Deventer

STROMING ALS OPDUWER

We verruilen vandaag de ene aantrekkelijke stad voor een andere en gaan op weg naar Deventer. Hoewel de afstand maar een kleine 25 kilometer is, zijn we op voorhand al enthousiast over de vaartocht. Dat komt omdat we nieuwsgierig zijn naar de highlights die we gaan zien. En ook het weer is daaraan vandaag meer dan debet, want dat kan niet beter.

PIM VAN DER MAREL

We verlaten de uiterst aantrekkelijke Vispoorthaven in hartje Zutphen en draaien de IJssel op. Onmiddellijk geeft de sterke stroming ons een kickstart in noordelijke richting. Nog in Zutphen varen we onder het hefgedeelte van de Oude IJsselbrug door, een combinatie van verkeersen spoorbrug. Voorlopers van de hui1

dige brug zijn in de Tweede Wereldoorlog twee keer vernield: in 1940 door terugtrekkende Nederlandse troepen en in 1945 door Duitse. Aan stuurboord komen we achtereenvolgens langs de Noorderhaven, Houthaven en de Marshaven. In de laatste heeft onder meer de roeivereniging Isala haar domicilie

waarvan we een paar noeste doordouwers ontmoeten die de tegenstroming de baas blijven. Ze gedragen zich als een binnenvaartschip en nemen steeds de binnenbocht. We lachen hen vriendelijk toe maar dat ontlokt geen enkele reactie: blijkbaar is binnenvaartschippergedrag door roeiers hier volstrekt normaal.

1 De IJssel is bij de Rammelwaard van adembenemende schoonheid. 2 De Twentekanalen voeren naar Enschede en Almelo. 3 We passeren het hefgedeelte van de Oude IJsselbrug. 4 Tegenover het Gat van Gorssel vinden we een fraaie boerenhoeve.

AANBEVELING

Meteen daarna komen we op het punt waar het Twentekanaal aftakt, de vaarweg naar Enschede en Almelo. Op de hoek van het kanaal is het voormalige Fort de Pol eerst in gebruik geweest als vuilstortplaats en is de daaruit voortvloeiende 20 meter hoge afvalberg daarna een zonne(panelen)park geworden. We vinden dat een mooi voorbeeld van een prachtige herbestemming! Volgens de wateralmanak neemt vanaf hier de drukte van de beroepsvaart af en wordt de IJssel breder. Dat wil ook zeggen dat de waarschuwing vanaf hier niet meer geldt. De almanak vindt namelijk het gedeelte bovenstrooms van de Twentekanalen alleen aan te bevelen voor watersporters die ervaring hebben met andere stromende rivieren. We hebben het daar even over en concluderen dat het met de veel sterkere stroming van dit jaar eigenlijk een heel verstandige aanbeveling is. We varen door en komen vrijwel meteen in de Rammelwaard, een vogel-

kijkgebied. Los van de vogels stellen we vast dat de IJssel op dit stuk van adembenemende schoonheid is. Als we de meldingen van de vogelspotters naslaan zijn we verrast, want daar staan onder meer dodaarzen, oeverlopers en witgaten tussen. Omdat wij stroomafwaarts varen hebben we niet de behoefte een kribvak in te varen. Stroomopvaarders die dat wel willen moeten oppassen, er staan herhaaldelijk borden met waarschuwingen voor obstakels in het kribvak.

GAT VAN GORSSEL

Na een paar bochten passeren we aan stuurboord het Gat van Gorssel, een zandwingat genoemd naar de gelijknamige plaats waarin het ligt. Het Gat heeft een open vaarverbinding met de IJssel en wordt door de lokale bevolking gebruikt als recreatiegebied. Zandgaten zijn altijd diep en dit gat is daarop met 20 meter geen uitzondering. Rijkswaterstaat wil er doorlopend baggerslib uit het Twentekanaal in kwijt, de bevolking

wantrouwt de samenstelling van het slib, de gemeente wijst erop dat het Gat geen officieel zwemwater is en de eigenaar van het Gat heeft verboden er te zwemmen. Commotie alom, dat kan niet uitblijven. We varen hier – zeg maar – aan een artikel of documentaire op zich voorbij…

RUÏNE VAN NIJENBEEK

Het kasteel heeft onder meer bekendheid gekregen door de gevangenschap van Hertog Reinoud van Gelre in de 14e eeuw. Zijn broer Eduard had Reinoud in een veldslag overwonnen en hem gevangen gezet in het kasteel. Volgens de overlevering kreeg Reinoud er veel te goed te eten. En wel zo goed dat hij na verloop van tijd letterlijk niet meer door de deur kon. Om de ‘vette hertog’ naar buiten te krijgen moesten de deuren inclusief de sponningen van het kasteel worden verwijderd.

5 De ruïne van de burcht van Nijenbeek is te bezichtigen. 6 De IJsselbrug in de A1 overspant in totaal 1100 meter. 7 De Veenoord- en Teugse Kolk hebben een duidelijk invaarverbod. 8 Over de Bolwerksplas hebben we zicht op de Bolwerksmolen.

KASTEELRUÏNE

Er tegenover ligt in de uiterwaarden aan bakboord de Ruïne van de burcht van Nijenbeek. In 1266 laat Ridder Theodoricus van Vredetorp, Heer van de Nijenbeek het kasteel bouwen. De historie van het slot is fraai gedocumenteerd: een fascinerende stoet van eigenaren en bewoners trekt langs totdat de geallieerden het in 1945 bombarderen om de daarin gelegerde Duitsers te verdrijven. De ruïne die daarbij achterblijft is in 2015 en 2016 geconsolideerd, wat zo ongeveer wil zeggen dat verder verval is gestut. De

ruïne heeft een eigen website, is virtueel te bezoeken en heeft ook gidsen.

VERRASSEND

We varen door, genieten van een fraaie boerenhoeve en passeren even later de plaats waar op 11 april 1945 de IJssel werd overgestoken door de 2e Canadese Infanterie Brigade. Deze zogenoemde ‘Operation Cannonshot’ leidde tot de bevrijding van het dorp Wilp en was daarmee de eerste stap in de bevrijding van de Veluwe. Na de bocht ontwaren we de Heffesant, een betonningsvaartuig

van Rijkswaterstaat dat bezig is vieze tonnen in te nemen en er schone voor terug te leggen. Het schip vaart tegenstrooms aan bakboord. Aan het feit dat het schip een blauw bord laat zien, zijn we inmiddels volledig gewend.

DE POLL

Aan bakboord valt ons oog op de volgende fraaie boerenhoeve, die als monumentale woonboerderij ‘De Zandwei’ nog niet zo lang gelden een nieuwe huurder heeft gekregen. De boerderij maakt deel uit van het Landgoed de Poll en dateert uit het

jaar 1900. Dit landgoed, eigendom van de Barones Antoinette van Lynden, omvat maar liefst 32 Rijksmonumenten waaronder niet alleen boerderijen maar ook de eerder genoemde Ruïne van Nijenbeek. Het Huis de Poll, van oorsprong een havezate, is daarvan de belangrijkste. Huis en omgeving zijn particulier bewoond en kunnen niet worden bezichtigd. Wel zijn grote delen van het landgoed opengesteld voor wandelaars. We varen langzaam langs ‘De Zandwei’ die als affiche ‘wonen op één van de mooiste plekken van Gelderland’ mee heeft gekregen. We zijn het daar wel mee eens. Dat er voldoende fysieke en financiële ruimte is om er paarden op na te houden, wordt gedemonstreerd door twee fraaie viervoeters die naast het complex lopen.

VEERPONT

We varen weer verder met aan stuurboord de plaats Gorssel. In de aan de IJssel grenzende bosrijke buitenwijk daarvan zien we een paar villa’s die niet voor de omgeving onderdoen. We zijn benieuwd wat die als affiche zouden hebben meegekregen. Voor ons steekt de fietspont tussen Gorssel en Wilp de IJssel over. Het Dommerholtsveer is van midden april tot aan het eind van de herfstvakantie in de vaart, dagelijks van 09:30 tot 18:00. Op deze prachtige dag mag het fietsveer zich verheugen in een grote belangstelling. De IJssel laat zich na de veerpont weer van zijn mooiste kant zien. We genieten er uitgebreid van en komen even later aan bakboord langs de Wilpse Plas. Die is niet bevaarbaar en is weer heel erg in trek bij vogelliefhebbers.

SKYLINE

Kort daarna varen we onder de IJsselbrug van de A1 door. Hoewel de rivier een overspanning vergt van zo’n 130 meter overspant de brug in werkelijkheid met de uiterwaarden

mee 1.100 meter. Daarmee behoort de IJsselbrug tot de langere bruggen in ons land. De skyline van Deventer strekt zich hier al pront voor je uit. Meteen na de brug hebben we aan stuurboord de Veenoordkolk en de Teugse Kolk. Dit zijn zandwinplassen waar het zand voor de aanleg van de A1 uit is gehaald. De plassen waren diep en zijn ecologisch verbeterd door ze te verondiepen. Dat betekent dat er slib (baggerspecie) in wordt afgezonken, eilandjes aangelegd en dat soort maatregelen. Er staat een onmiskenbaar invaarverbod naast de ingang waarbij al vermeld is dat schepen van de grondbank (die de specie brengen) een ontheffing hebben. Op de projectsite vinden we dat de gemeente Deventer ‘dit Natura-2000 gebied wilde optimaliseren, de leefomgeving voor vogels en vissen verbeteren en meer landschappelijke variatie wilde aanbrengen’. De projectsite is van de ontwikkelaar en die is allicht tevreden.

STADSENTREE

Meteen na de brug beginnen we de stad Deventer binnen te varen. Aan stuurboord ligt de Prins Bernhardsluis, een grote sluis om de beroepsvaart naar het Havenkwartier te schutten. Pal er tegenover is de Bolwerksplas aangelegd. Dat is een in het kader van het programma ‘ruimte voor de rivier’ vergraven uiterwaard. De daardoor ontstane nevengeul

biedt niet alleen een afvoermogelijkheid voor overtollig water maar ook een aantrekkelijke plas midden in de stad. Helaas is zwemmen in de IJssel en de nevengeulen officieel verboden, maar het stadsstrand en de ligweiden nodigen wel uit tot recreatief gebruik. Over de plas heen hebben we uitzicht op de Bolwerksmolen, een zaagmolen uit 1863. Die was in verval geraakt maar is onder auspiciën van de latere Stichting Bolwerksmolen in oude luister hersteld. De molen is in het zomerseizoen op dinsdag en zaterdag open voor bezichtiging. We hebben voor de rest van de dag in de planning dat we een rondje door de stad gaan maken en we zijn benieuwd of we de tijd hebben deze molen daarin mee te nemen! M