't Zijn de Hormonen

HORMONEN!

HORMONEN ZIJN BAAS!

Een boek voor iedereen!

O ok voor mijn roedel , mijn ouders, kids en kleinzoon

2

3

INHOUD

WAAROM ZIT IK NIET LEKKER IN MIJN VEL?

008 010

HORMONEN ZIJN BAAS!

013

HET ENDOCRIENE SYSTEEM VAN DICHTBIJ BEKEKEN

• De protagonisten ofwel de belangrijkste endocriene organen

HORMONEN, SAY WHAT?

INHOUD

019

hormonen

DE LOVERS: OESTROGEEN, TESTOSTERON EN PROGESTERON

• Oestrogeen = zorghormoon

• Progesteron = peace-and-love hormoon

• Testosteron = latin-lover hormoon

DE BESCHERMENGELEN: INSULINE EN MELATONINE

• Insuline = de taxi voor onze suikers én het werkpaard van de hormonen

• Melatonine = dodo-hormoon

021 021 022

DE BELANGRIJKSTE SPELERS VAN HET TEAM

DE KRIJGERS: CORTISOL EN DHEA

• Cortisol = overlevingshormoon

• DHEA = grondstof voor ALLE hormonen = de “loper” die op alle

sleutelgaten past

024

027 029 029 031 035 037 037 039 042 042 043

DE MOTOR: SCHILDKLIERHORMOON

046

HET REM- EN GASPEDAAL: LEPTINE EN GHRELINE

048 048

• Leptine = genoeg hormoon

• Ghreline = hongeurrrr en dodo

057

HORMOONVERSTOORDERS

060 060

• Voeding

• Diëten

• Stress

• Gebrek aan beweging

• Slecht slapen

• Xeno-oestrogenen en xenobiotica

060 060 061 061 062

HET LEVEN = EEN OPSTAPELING VAN HORMONALE SCHOMMELINGEN

• Puberteit (+/- 11 tot 21 jaar)

• Helemaal volwassen (+/- 21 tot 40 jaar)

• In de overgang?! (40+)

066 066 071 072

020

VROUWEN VERSUS MANNEN = KLEINE VERSCHILLEN MET GROTE GEVOLGEN

• Reeds voor de geboorte

• Tijdens de puberteit

• Stress = verandering

014 015 018 018

• Ja, ze zijn the boss

• Werking

• Functie

056 056

• Wat?

• Hoe herkennen?

VOORWOORD MAR10 VOORWOORD DR. PROESMANS

HORMONALE DISBALANS

053

050

HOW TO GET BACK ON TRACK… 5 BASISREGELS VOOR EEN HORMONALE BALANS

#1 VERGEET JE DARMEN EN LEVER NIET

• Focus op voeding

• One team

#2 FEED THE HORMONES RIGHT

• Ga voor groen!

• Meer plantaardige eiwitten, minder koolhydraten

• Vissen vol xeno-oestrogreen

• Vlees vol groeihormoon

• Rood is not done!

• Hoe vettiger hoe prettiger…

• Pas op met zuivel

• Kick af van geraffineerde suiker, alcohol en sloten koffie

• Al gehoord van intermittent fasting?!

• Water, water, water

#3 BEWEEG, MAAR OVERDRIJF NIET

#4 HOUD JE CORTISOL IN TOOM… LET’S BEAT THAT STRESS THINGY!

077

077 079 084

087 087 089 089 091 091 093 095 096 097 098

102

• 7 stressreleasers

104 105

114

#5 SCHAAPJES TELLEN

ROCK YOUR BODY NAAR EEN HORMONALE BALANS

117

WIE IS JEROEN KRAK

117

WAAROM IS BEWEGEN BELANGRIJK VOOR JE HORMONALE BALANS

119

LET OP JE TECHNIEK! CONTROLE-HOUDING-FOCUS

121

DE INTENSITEIT

122 122

• Snelheid

BEGINNER-INTERMEDIATE-KILLER • De niveaus

• De trainingen

123

DE WORK-OUTS

124

SPORTEN EN JE HORMONEN… MOET DAT NU ÉCHT?!

144 144

• Bewegen is niet hetzelfde als trainen!

SPECIFIEKE HORMONALE PROBLEMEN EN (NATUURLIJKE) OPLOSSINGEN

147

149

ESSENTIËLE OLIËN: MINIDOKTERS IN FLESJES

ACNE INHOUD

122 122

• Oorzaken

• Oplossingen

BURN-OUT • Oorzaken

• Oplossingen

DEPRESSIE • Oorzaken

• Oplossingen

ERECTIEPROBLEMEN • Oorzaken

• Oplossingen

GEWICHTSPROBLEMEN • Oorzaken

• Oplossingen

HAARUITVAL EN HUIDPROBLEMEN

• Oorzaken

• Oplossingen

MENOPAUZE OF BETER: MENOPOWER!

Behandeling

MENSTRUELE HOOFDPIJN/MIGRAINE

• Oorzaak

• Oplossingen

OSTEOPOROSE • Oorzaken

• Oplossingen

153 153 155 158 158 159 164 165 166 176 176 177 181 181 183 187 188 188 193 193 201 201 201 205 205 205

PMS (PREMENSTRUEEL SYNDROOM) JONGE VROUWEN EN ADOLESCENTEN

• Oorzaken

• Oplossingen

NA DE ZWANGERSCHAP / POSTNATALE DEPRESSIE

• Oorzaak

• Oplossingen

RECEPTEN ONTBIJT

• • • • • •

3 quick superpower drinks Antistressss cake Weerstandboost in een hartige pannenkoek Chia pancakes met yummie toppings Exotic quinoa Noten spicy granola Oats

• • • • • • •

Groentebrood Misosoepje Crackers Spreads Bloemkoolsoep Gegrilde groenten Hummus Kikkererwtencurry in een rolletje

• • • • • • • •

Mexican buffet Bonensalade ’t Is geen kaas, het is wat anders Quinoasalade met limoen t’s not a quesadilla, it’s boost food Pizzzaaaaa!

Superfood stamppot Kaassausje gezond Paddo toast

•

LUNCH

•

DINER

•

DESSERT

• • • • •

Chocolade donuts Truffels Chocolade dadelbal Magnesium boost Appeltaart

DANKWOORD BRONVERMELDING

213 213 213 213 217 220

225 226 227 231 232 236 237 238 241 242 243 244 247 248 251 252 253 254 256 257 258 258 259 259 261 264 264 267 268 269 270 271 271 272

275 278

VOORWOORD Of ik een boek wilde schrijven over hormonen? Al drie jaar lang kreeg ik die vraag van mijn uitgeverij, en telkens dacht ik: mmmm mwoh, pfff, saai, moeilijk, doe maar niet… Wat deed me dan toch beslissen om uiteindelijk de sprong te wagen?

Wel ondertussen had ik mijn voelsprieten al een tijdje uitstaan in de richting van ‘hormonen, wat doen die dingen eigenlijk’. Om tot de conclusie te komen: alles?

Want die hormonen kunnen cadeautjes en suckers zijn, want het is gewoon niet zo dat God een dj is, maar een hormoon. Want ze zijn zo allesbepalend.

VOORWOORD

Wanneer we jong zijn, bepalen ze of we ranke hindes, stoere brede kerels in de dop, gewoon vrolijke spring-in-’t-veldjes of diepzinnige denkers worden. Later of we trotse ouders of vrijbuiters worden, ambitieuze knokkers of tevreden zen-mensen. En ze bepalen als we ouder worden of we melancholisch piekerend of als avonturier de winter van ons leven inzetten.

Ik ben dankbaar dat mijn hormonen me welgezind waren. In mijn puberteit zorgden mijn groeihormonen wel voor razendsnel werk, waardoor ik tussen mijn elfde en dertiende constant had af te rekenen met groeipijn in mijn knieën. Buiten een paar hardnekkige puisten was de aanval der geslachtshormonen minzaam in mijn leven. Het feit dat ik intensief ballet deed en veel bewoog, heeft misschien geholpen. Mijn mama, zelf ook een ballerina, voedde me op met het motto ‘je lijf is je tempel’, dus junkfood was not done bij ons thuis en ik ben ervan overtuigd dat het hielp. Mijn meest rebelse hormoonaanval had te maken met een verslaving aan hamburgers tussen mijn twaalfde en veertiende, maar het bewust worden van mijn lijf en de oestrogenenstorm zorgden ervoor dat ik afkickte van al die viezigheid. Ik wilde mooi zijn en in mijn balletoutfit blijven passen...

Na de geboorte van mijn dochter en mijn echtscheiding ging mijn schildklier opspelen. Gelukkig kwam ik bij een orthomoleculair arts terecht, die me hielp met een hormoon dat minder chemisch was dan de gebruikelijke. Armour thyroid heet het (en als je sukkelt met je schildklier, check dan zeker p. 38). In combinatie met het aanpassen van mijn voeding – lees: zo zuiver en ongeraffineerd mogelijk – en het invoegen van kokosolie in mijn dagelijkse dieet kon ik na een tijd mijn schildkliermedicijnen tot een minimumdosis beperken. In de periode dat mijn schildklierhormonen in een roetsjbaan zaten, kon ik nog amper mijn bed uit, mijn vrolijke zelf was ergens de kelder in gesukkeld.

008

Ik probeerde steeds de zonnige kant van het leven te zien, maar ik geef toe: in die periode en ook in de beginfase van dat wat écht wel een menopower werd, had ik last van een korte lont (neejeu, geen lontje: een LONT), was mijn optimisme vaak ver te zoeken en wilde ik eigenlijk alleen maar met een tv-dekentje op de zetel hangen.

Dankzij de hulp van fijne mensen die me in die fase ondersteunden en de kennis die ik tijdens mijn opleiding opdeed, kan ik nu gelukkig zeggen dat mijn positivo vibes weer alive & kicking zijn. Maar toegegeven, wanneer de hormonen in je lijf niet meewerken, dan heb je de neiging om te zeggen: ‘Laat maar… ’t Zijn d’hormonen. Kan niet, wil niet…’

Niets is minder waar, je kan je hormoonbalans koesteren en ondersteunen. Daarom ging ik dit boek uiteindelijk wél schrijven.

Mijn vorige boeken Menopower en Forever Young zijn ook absolute aanraders als je levensbalans wil. Maar dit boek is een leidraad voor jong en oud, man en vrouw, voor iedereen die die roetsjbaan weer onder controle wil krijgen.

Met de hulp van orthomoleculair arts Rudy Proesmans, sportcoach Jeroen Krak, mijn mentors uit de levensschool, redactrice Isabel Boons en de vele mensen die me inspireerden op mijn pad naar een gezondere levensstijl, durfde ik het aan.

Nu kan en durf ik te zeggen: ‘’t zijn de hormonen en ’t zijn je vriendjes... als je ze in de watten legt!’ En hoe je dat doet? Wel, dat lees je in dit boek.

Veel plezier ermee!!!

009

VOORWOORD door Dr. Rudy Proesmans

Toen Martine mij vroeg of ik een bijdrage aan haar boek over hormonen wilde leveren dacht ik ‘alweer een boek over hormonen’.

VOORWOORD

Echter bij nader inzien bleek het een goede opportuniteit te zijn om hormonen in het juiste daglicht te plaatsen. Er bestaan zo vele misverstanden over en dikwijls worden alle hormonen over dezelfde kam geschoren. Ze worden afgedaan als kankerverwekkend, verstoren heel je innerlijke hormoonhuishouding zodanig dat je er afhankelijk van wordt, onderdrukken je eigen hormoonproductie… Niets is echter minder waar en het kind wordt jammer genoeg met het badwater weggegooid.

Natuurlijk hebben we allemaal wel verhalen gehoord over hormoonwgebruik bij sporters (testosteron), over de nadelen van cortisone (hoge dosis synthetische), over de borstkanker bevorderende oestrogenen (hoge dosis synthetische). Jammer genoeg overschaduwt dit de toepassingen van lage fysiologische bio-identische hormonen bij tal van ziekteprocessen.

Wat je eet, of je sport, of je voldoende slaapt bepalen op de eerste plaats je hormonen huishouding. Zo zullen vrouwen die veel sporten, gezond eten (mediterraan) en voldoende slapen minder last hebben van menopausale klachten. Als je zorgt voor voldoende iodium inname (zeewier) kan je schildklierproblemen voorkomen.

Daarom is het steeds weerkerend verhaal ook hier belangrijk; eet gezond ( nutritioneel dense voeding), beweeg en zweet, breng mentale rust en neem de juiste voedingssupplementen die nodig zijn voor jou gestel. Hier kan je al erg veel problemen mee voorkomen en oplossen.

In dit boek krijg je als het ware een handleiding om deze strategie te optimaliseren zodanig dat je misschien geen voorschrift voor hormonen nodig hebt.

Dr. Rudy Proesmans

Indien deze op de juiste manier door een arts voorgeschreven wordt die bekwaam is in bio-identische hormoon therapie is deze therapie volkomen veilig. Deze therapie kan erg waardevol zijn bij chronische vermoeidheid, burn-out, anti-aging, menopauze…

Maar… op de eerste plaats kan je je hormonen in balans brengen en houden door je levenswijze. Dit is van primordiaal belang.

010

011

HORMONEN ZIJN BAAS! HORMONEN ZIJN BAAS!

Nee, je ziet ze niet, maar ja hoor: hormonen, ze zijn de baas in ons lijf. We associëren ze nogal snel met ‘dingen’ uit de puberteit en met geslachts- of sekshormonen. Maar ook alle andere hormonen kunnen je leven tot een roetsjbaan maken als ze uit balans geraken, en dat kan sneller gebeuren dan je dacht. O wee als je je een schotelvod voelt, dan zou het weleens zover kunnen zijn.

Hormonen worden aangemaakt door de endocriene klieren. Die scheiden stoffen af die direct in het bloed worden opgenomen en zo hun weg vinden naar de organen waarvoor ze bestemd zijn. Dankzij de receptoren op de diverse weefsels vinden hormonen hun doelwit. Een perfect sleutel-op-het-slotprincipe. De juiste sleutel op een slot zal zorgen voor een hele resem aan chemische reacties. Helaas raken die sleutels, vaak dankzij onze ‘snelle levens’, dikwijls de weg kwijt…

Als mens veranderen we voortdurend, maar ook ons lijf evolueert bijna continu en dat naargelang de eigen behoefte. Ons complexe organisme bestaat uit veel processen die beïnvloed worden door externe factoren.

Zo heeft bijvoorbeeld het drinken van water een invloed op het circuleren van ons bloed. Om gezond te blijven en je goed te voelen, moet je lichaam heel wat processen regelen. In die regulatie spelen onze hormonen, naast het zenuwstelsel, een heel belangrijke rol. Toch zijn onze hormonen niet van de snelste: ze hebben de gewoonte om een tijdje onderweg te zijn (behalve onze fight or flight-hormonen dan) naar hun plaats van bestemming. Hormonen zijn de communicatoren tussen cellen en lichaam.

Ontstaat er ruis op die communicatie, dan wordt ons lijf ziek.

012

013

•

ENDOCRIENE KLIEREN

Ons hormoonstelsel bestaat uit verschillende klieren. Zo bevinden de pijnappelklier (epifyse), de hypothalamus en de hypofyse zich in onze hersenen. In de nek vinden we de schildklier (thyroïd), terwijl de bijnieren zich boven op de nieren bevinden. De alvleesklier (pancreas) zit achter de maag en in de regio van het bekken situeren zich de eierstokken (ovaria) bij de vrouw en de teelballen (testes) bij de man. Laten we ze even van dichterbij bekijken:

HORMONEN RECEPTOREN

OP DE JUISTE PLEK

HORMONEN ZIJN BAAS!

De protagonisten ofwel de belangrijkste endocriene organen

PIJNAPPELKLIER HYPOTHALAMUS HYPOFYSE

HET ENDOCRIENE SYSTEEM VAN DICHTBIJ BEKEKEN Het endocriene systeem of het hormoonstelsel omvat alle klieren in een menselijk lichaam die hormonen aanmaken. Die chemische boodschappers zorgen ervoor dat een lichaam werkt zoals het zou moeten, of net niet… Wanneer een hormoonstelsel niet gezond is, zal er een disbalans ontstaan in de hormoon­ productie. Dat kan ervoor zorgen dat er problemen ontstaan tijdens de puberteit, dat zwanger worden moeilijk lukt of stress niet beheerst kan worden. Je zou ook makkelijker kunnen aankomen, zwakke botten hebben of energie missen omdat er te veel suiker in je bloed blijft circuleren.

SCHILDKLIER THYMUSKLIER

BIJNIER ALVLEESKLIER EIERSTOKKEN TEELBALLEN

Een gezonde hormoonbalans hangt af van: hoeveel stress je hebt en vooral hoe je ermee omgaat; milieu en levensomstandigheden; hoe goed je spijsvertering werkt (darmen, lever en alvleesklier); voldoende beweging; gezonde slaap.

014

015

4

HORMONEN ZIJN BAAS!

4

4

4

PIJNAPPELKLIER Ligging: bovenkant middenhersenen Motor: daglicht Functie: slaap/waak/wakker-ritme regelen Maakt: melatonine weetje: daarom kom je in de winter moeilijker uit bed dan in de zomer.

HYPOTHALAMUS Ligging: in de hersenen onder de thalamus Motor: signalen vanuit het zenuwstelsel Functie: activeert de hypofyse om andere hormonen aan te maken en stuurt

het bijniermerg aan om adrenaline en noradrenaline te maken Maakt: TRH (aanmaak schildklierhormoon) , CRH (neurotransmitter),

GNRH GHRH, ADH (hormoon en neurotransmitter die humeur mee

bepaalt) , oxytocine (knuffelhormoon) weetje: stuurt de dominante hormonale systemen aan.

HYPOFYSE Ligging: in de hersenen in een holte in de schedelbasis Motor: signalen vanuit het zenuwstelsel en hormonale opdrachten van

de hypothalamus Functie: aansturing van de bijnieren, schildklier en eierstokken of testes Maakt: prolactine, ACTH, groeihormoon, testosteron , oestrogeen ,

progesteron , cortisol, endorfine, schildklierhormoon, aldosteron weetje: leider van het hormonale systeem.

SCHILDKLIER Ligging: voorzijde van de hals tegen de luchtpijp Motor: TSH uit de hypofyse Functie: stofwisseling en groei Maakt: T4 , T3 , calcitonine weetje: als deze klier uit balans is, zorgt dat voor de meest uiteenlopende

klachten en symptomen.

016

4

BIJNIER Ligging: Motor: Functie:

Maakt:

weetje:

boven op nieren hypothalamus gaspedaal en motor van onze energie. Zorgt voor herstel, aanmaak stress- en geslachtshormonen testosteron weer gewichthefsymbool, cortisol, aldosteron, progesteron, adrenaline, noradrenaline en DHEA we maken als we verouderen steeds minder DHEA aan = grondstof voor opbouw spieren, slaap en herstel.

4

ALVLEESKLIER Ligging: achter de maag en de twaalfvingerige darm Motor: bloedsuikerspiegel Functie: reguleert het suikerniveau in het bloed Maakt: spijsverteringsenzymen, insuline, glucagon, somatostatine weetje: wanneer de pancreas geen insuline meer aanmaakt, ontstaat

diabetes type 1 en diabetes type 2.

4

EIERSTOKKEN Ligging: links en rechts naast de baarmoeder Motor: hormonen van de hypofyse Functie: voortplanting en reproductie geslachtshormonen Maakt: oestrogeen, progesteron, testosteron weetje: als de eierstokken niet goed functioneren, kunnen er overgangs­-

problemen, een onregelmatige cyclus en menstruatieklachten ontstaan.

4

TEELBALLEN Ligging: buiten het lichaam van de man in de balzak Motor: hormonen van de hypofyse Functie: vergroten libido, groei lichaamsbeharing, mannelijke kenmerken

stimuleren, groei en herstel spieren, ondersteunen rijping sperma cellen, herstel spieren Maakt: testosteron weetje: testosteron wordt ook in de bijnieren aangemaakt, uiteraard in

mindere mate.

017

HORMONEN, SAY WHAT?

•

Iedereen kent uiteraard het woord ‘hormoon’, maar wat is dat nu precies? Eigenlijk zijn hormonen ‘chemische boodschappers’. De naam ‘hormoon’ komt van het Griekse woord ‘hormao’, dat ‘in beweging zetten’ betekent. En dat is precies wat hormonen doen: weefsels aanzetten tot een nieuwe activiteit. Misschien moeten we ze maar gewoon onze motortjes noemen? Ze maken een reis door het lichaam via de bloedsomloop van hun thuishaven (zeg maar hun ‘thuisklier’, zoals bijvoorbeeld de schildklier) tot de juiste bestemmingsplek (bijvoorbeeld de darmen).

Hormonen zijn dus de boodschappers met een specifiek toegekende regelfunctie, die samen voor een biologische balans in het lichaam zorgen. Ons lijf is eigenlijk constant op zoek naar die balans en zal enorm veel energie stoppen in het zo goed mogelijk doen.

HORMONEN ZIJN BAAS!

Er zijn hormonen die ons humeur regelen, die instaan voor de groei, die ervoor zorgen dat je te veel vet opslaat (suckers!), die stofwisseling regelen... Maar die er ook voor kunnen zorgen dat we ziek worden. Het kan een tijdje duren voordat het effect van de hormonen merkbaar is, omdat de doelcellen niet altijd meteen bereikt worden. Hierdoor is het effect meestal niet direct, maar wel langdurig. In totaal komen er in ons lichaam een vijftigtal hormonen voor, maar de wetenschap ontdekt er nog dagelijks nieuwe.

Werking Hormonen worden op meer dan tien plaatsen in ons lichaam geproduceerd. De belangrijkste gaf ik al mee (zie p. 15). Er kunnen bovendien meerdere hormonen tegelijk in het bloed aanwezig zijn die zich allemaal verplaatsen naar de juiste cel.

Hormonen hebben invloed op zowel langlopende lichaamsprocessen (zoals groei of rijping van de geslachtscellen) als sneller werkende lichaamsprocessen (zoals bloeddruk en angstreacties).

Iedereen herkent het: je loopt in een verlaten parking naar je auto. Je hoort voetstappen achter je galmen en in een wip krijg je een schok door je lijf. Dat wordt in gang gezet door het hormoon adrenaline. Een oeroud levensreddend mechanisme wordt hier in gang gezet, namelijk fight or flight of freeze or faint (om - aha! - te verdwijnen), een reactie die razendsnel gaat om ons sterk of snel te maken om te vluchten of vechten voor ons leven.

GEVAAR! milliseconde BIJNIEREN MAKEN ADRENALINE

•

Ja, ze zijn the boss Hormonen zijn ongetwijfeld dé baas in ons lichaam. Hoewel we er niet bij stilstaan, wordt hoe we ons voelen of hoe we eruitzien bepaald door deze lichaamsstoffen. Ze bepalen hoe vrolijk je door het leven huppelt, hoe atletisch je lijf is of hoe kogeltjerond, hoeveel pukkels je hebt en of die lang blijven staan (waardoor menig puber zich een maanlandschap voelt). Hoe je haar en huid eruitziet. Ze bepalen hoe fris en fruitig je ’s ochtends uit bed komt of hoe je je door de ochtend heen moet slepen, struikelend over je wallen omdat je ’s avonds maar niet je bed in geraakte. Hormonen bepalen hoe je in de wereld staat: als iemand die in het leven wil bijten, blij of down is, dik of dun, hoe stressbestendig, ongelukkig, angstig, neerslachtig of boos... ’t Is hún schuld, blame it on the hormones…

018

HARTSLAG ↑

ZUURSTOFRIJK BLOED KOMT VRIJ

SPIEREN KRIJGEN MEER KRACHT HARTSLAG ↓

RUST 019

Adrenaline wordt uitgescheiden door de bijnieren en gaat de bloedbaan in. Aangekomen bij het hart zal het hormoon zich binden aan de receptor, waardoor het hart sneller zal kloppen. Vervolgens zetten alle vaten zich meer open, waardoor er meer zuurstofrijk bloed naar onze spieren gaat... Ook cortisol komt vrij. Dat zal ervoor zorgen dat je bloedsuiker stijgt en de brandstof van je spieren wordt. Je spieren worden zo goed mogelijk doorbloed om in actie te kunnen komen. Ook je hersenen krijgen bij het alarm meer bloed om snel oplossingen te kunnen bedenken. Het bloed trekt weg uit je gezicht (denk maar aan de uitdrukking: ‘bleek van de schrik’) en uit je darmen en blaas, zodat je spijsvertering even stopt. Je spieren gaan hierdoor gespannen staan.

VROUWEN VERSUS MANNEN = KLEINE VERSCHILLEN MET GROTE GEVOLGEN Mannen en vrouwen zijn hormonaal elkaars tegenpolen. Ik hoor je al denken: ja deuuuh. Maar toch even uitleggen: de biochemische samenstelling van mannen en vrouwen is absoluut niet dezelfde. En ja, we zijn allemaal mensen, maar ondanks het kleine verschil in genen hebben die kleine verschillen, door productie en invloed van mannelijke en vrouwelijke hormonen, GROTE gevolgen. Grote gevolgen in lichaamsbouw en in het ontwikkelen van de hersenen.

HORMONEN ZIJN BAAS!

Hormonen kunnen dus heel snel werken, maar kunnen ook op langere termijn een groot effect teweegbrengen. Voortdurend te veel adrenaline aanmaken, kan desastreuze gevolgen hebben. Maar daar heb ik het straks over.

•

Uiteraard, veel geslachtsverschillen worden vaak overdreven uitgelicht. En er bestaan genoeg zorgzame mannen en ook vrouwen kunnen agressief zijn.

Volgens mij zijn we ook beiden even slim… maar er is meer.

Functie Hormonen beïnvloeden veel functies in het menselijke organisme. Maar het eerste waarmee ze bezig zijn, is steeds de stofwisseling. Via veranderingen in die stofwisseling worden verschillende functies beïnvloed zoals: • voortplanting; • groei en ontwikkeling; • coördinatie van alle functies en orgaanfuncties; • spijsvertering en stofwisseling; • water- en zouthuishouding; • opslag en verbruik van reservevoedsel; • ons sociale gedrag, gevoel en emoties.

I’m not wait ing for the stars to al ign..

Just my hormones 020

•

Reeds voor de geboorte De invloed van geslachtshormonen begint al tijdens het prenatale leven. Omstreeks de zevende week van de zwangerschap ontwikkelen zich bij het jongetje testikels, die spoedig een ongedacht grote endocriene (hormonale) activiteit aan de dag leggen. Het geproduceerde testosteron zorgt er niet alleen voor dat de typisch mannelijke geslachtsorganen zich ontwikkelen en de typisch vrouwelijke niet, maar het heeft ook invloed op de ontwikkeling van de hersenen in ‘mannelijke’ richting, wat op een later tijdstip in het leven het mannelijke gedragspatroon zal veroorzaken. Bij de vrouwelijke foetus blijft het testosteroneffect uiteraard uit en een vrouwelijk gedragspatroon is er later het gevolg van.

Ons papa en zijn achter kleinzoon. . zo lief!

021

•

Tijdens de puberteit Een belangrijke toename van de productie van deze hormonen vindt plaats tijdens de puberteit, met haar groeispurt en alle typische veranderingen die zich op dat moment bij beide geslachten voordoen.

4

HORMONEN ZIJN BAAS!

4

TESTOSTERONOVERHEERSING BIJ DE MAN Schaam- en aangezichtshaargroei, groei van bot- en spiermassa, productie van de zaadcellen, stemhoogte, groei van de penis en balzak.

OESTROGEEN + PROGESTERON + BEETJE TESTOSTERON BIJ DE VROUW Groeispurt, borstontwikkeling en het kenmerkende vrouwelijke patroon van yep… vetafzetting.

Interne veranderingen omvatten de groei en ontwikkeling van de baarmoeder en het vermogen van die baarmoeder om te reageren op hormoonveranderingen van oestrogeen en progesteron (menstruatie). De fysiologie en psyche zijn nauw verbonden met de maandelijkse productie van hormonen, die veel vitale lichaamsfuncties stimuleren, reguleren en controleren.

In tegenstelling tot de mannelijke, schommelen vrouwelijke geslachtssteroïde­ niveaus in een specifiek patroon dat wordt gecontroleerd door de interactie van de hypofyse in de hersenen en de eierstokken. En dat zelfs wordt beïnvloed door de maan en daarmee verbonden eb en vloed…

Bij mannen speelt het hormoon testosteron hun hele leven een voor-trekkers-rol .

Testosteron komt heel erg de hoek omkijken tijdens de puberteit om vervolgens alom aanwezig te zijn. Na hun veertigste vermindert het testosteronniveau bij de man met ongeveer 2 procent per jaar. De lichamelijke gevolgen daarvan zijn niet zo drastisch als van een vrouw die in de menopauze komt. Bij de man gaat de overgang of de penopauze veel geleidelijker dan bij de vrouw.

Let wel: Ook mannen komen in de overgang, vanaf hun 45ste daalt de testosteronspiegel in het bloed. Dat gaat gepaard met symptomen zoals verminderde vitaliteit, doorzettingsvermogen, depressieve neiging, ongunstige veranderingen in het humeur, slaapstoornissen, verminderd concentratievermogen en verminderde spierkracht. Tekenen van seksuele disfunctie, erectiezwakte, te kort durende erecties, verminderd libido en dergelijke horen hier ook bij. En ja, mannen kunnen ook last krijgen van opvliegers.

Vrouwen ervaren op hun beurt de lichamelijke symptomen door hormoonschommelingen veel vaker dan mannen. Iedere maand wordt in de baarmoeder van een vruchtbare vrouw een eitje klaargemaakt voor een mogelijke zwangerschap. De geslachtshormonen progesteron en oestrogeen bepalen heel erg hoeveel feelgoodhormonen zoals serotonine we aanmaken.

Vandaar dat vrouwen met PMS (zie p. 213) of in de menopower (of -pauze) soms slaap-, stemmings- en onrustklachten hebben. Veel wordt bepaald door hoe de vrouw zich op deze fase voorbereidt en hoe ze omgaat met de ‘power’ die haar in deze fase overspoelt. In mijn boek Menopower ga ik daar dieper op in.

Het zijn die schommelingen die vrouwen zo verschillend maken van mannen in fysiek en mentaal welzijn. Want yep: vrouwen zijn gevoeliger voor hormonale veranderingen.

Migraine komt bijna drie keer vaker voor bij vrouwen en meestal vlak voor de menstruatie, wanneer de oestrogeenspiegel dramatisch is gedaald. Gewichtstoename, hoge bloeddruk, depressie, mentale mist, beroertes, auto-immuunziekten, endometriose, borstkanker en onvruchtbaarheid zijn enkele van de problemen die veroorzaakt kunnen worden door hormonale schommelingen.

K omt mijn zoon juist uit zijn pubert ijd.

Begint mijn man met zijn mid lifecrisis 022

023

M

Maar hormonale schommelingen kunnen ook positieve gevolgen hebben, zoals vrolijkheid, zin om gek te doen, schoenen te kopen of taarten te bakken. Als ik iets heel kleurrijks heb gekocht met veel bohemien versiersels vraagt mijn vriendin, styliste Be, of ik een hormonaal momentje had. Ja dus en dat vind ik zalig.

A

R1

0

TIP

Wanneer vrouwen stress hebben en steun zoeken bij hun partner wil dat niet zeggen dat ze meteen oplossingen voor hun probleem zoeken.

Dus schiet als partner niet meteen te hulp met allerlei scenario’s om

Dus ja, een vrouw ervaart meer hormonale schommelingen dan een man. En dat heeft álles te maken met het feit dat er iedere maand een eitje moet worden klaargestoomd. Vandaar dus… yep we zijn een mysterie, voor al diegenen die dit boek gelezen hebben straks misschien een beetje minder…

HORMONEN ZIJN BAAS!

•

de stress weg te halen. In zo’n situatie is een liefdevolle knuffel en een ‘alles komt goed’ genoeg. Zo kan het oxytocineniveau weer worden opgekrikt.

Stress = verandering?!

Na het lezen van het boek Venus is Hot, Mars is Cool van John Gray, kon ik het niet nalaten om nog even stil te staan bij het wezenlijke hormonale verschil tussen de vrouw en de man, getoetst aan de manier waarop beide seksen met stress omgaan en wat er in hun lichaam gebeurt. Om stresssituaties, waarin cortisol wordt geproduceerd, de baas te kunnen, maken vrouwen het antistresshormoon oxytocine aan, terwijl het mannelijke lichaam overgaat tot de productie van testosteron. Oxytocine komt vrij in een veilige, zorgende en liefdevolle omgeving.

Testosteron is een soort alarmhormoon dat vrijkomt als er een probleem moet worden opgelost, bij opoffering of in noodsituaties. En of we verschillend zijn, zelfs als we op ontploffen staan…

Wanneer het testosteronniveau van een man stijgt, neemt zijn stress af. Een vrouw zal door die testosteron net impulsiever worden, wat ervoor kan zorgen dat de stress alleen maar groter wordt. Daarom maakt de vrouw meer oxytocine aan in stresssituaties waardoor het lichaam ontspant. Maar bij mannen werkt dat niet zo. Bij mannen kan het juist stressverhogend zijn en hen slaperig maken.

Vrouwen verbruiken hun oxytocine sneller dan mannen, vooral als ze onder druk staan. Als een vrouw haar oxytocineniveau wil herstellen, zoekt zij zorgende en steunende activiteiten om haar stress te verlagen. John Gray haalt dus een belangrijk verschil aan in de hormoonhuishouding van mannen versus vrouwen.

Somet imes (most ly) al l you need = a hug

Toch hebben we ook gemeenschappelijke punten: zowel mannen als vrouwen zijn op hun best als hun stressniveau gemiddeld is. Dan zijn ze hartelijk en vriendelijk, liefdevol en begrijpend. Maar als de stress oploopt, veranderen beide seksen. Vrouwen voelen zich overbelast en zullen steun zoeken in zorgende activiteiten om het stressniveau te laten dalen. Mannen gaan zich eerder terugtrekken en verantwoordelijkheden van zich afschuiven.

024

025