Chulabhorn’s Princess Stream Loach
ลุ่มน้ําแม่แจ่มมีปริมาณน้ําไหลลงแม่น้ําปิงถึงประมาณร้อยละ 40 ของทั้งหมด ซึ่งมีความสําคัญเป็นอย่างมากกับระบบน้ําของ แม่น้ําปิง เมื่อน้ําแม่แจ่มเหือดหายย่อมหมายถึงชีวิตที่อยู่ร่วมกัน ในน้ําแม่แจ่มเองและลุ่มน้ําปิงรวมไปถึงลุ่มน้ําเจ้าพระยาก็ล่มสลาย ไปด้วย การเกษตรที่เริ่มรุกคืบอย่างรวดเร็วของพื้นที่ลุ่มน้ําแม่แจ่ม คือ ข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ที่แบ่งบานอย่างเต็มที่ พื้นที่ป่าลดลงรวมกับการ ตั้งอําเภอกัลยานิวัฒนา เป็นแนวทางที่สุ่มเสี่ยงต่อการลดลงของ พื้นที่ป่าธรรมชาติซึ่งเป็นต้นน้ําแม่แจ่ม เมื่อป่าหายไปผลกระทบต่อ ปลาเฉพาะถิ่นอย่างปลาค้อเจ้าฟ้าจุฬาภรณ์ และชนิดอื่น ๆ เช่น ปลาคอลายเสื อแมโจ ้ ่ ้ (Schistura maejotigrina)
ปลาค้างคาว (Oreoglanis sp.)
ปลาคางคาวหนวดเขี ย ้ ว ้
ปลาเฉพาะถิ่นของลุม่ น้ําแม่แจ่ม
การสร้างอาหารด้วยตนเอง เพื่อไปสู่การสร้างอาชีพ และการ สร้างอาวุธ (ปัญญา) จึงเป็นสิ่งเร่งด่วนสําหรับการชะลอความ เสียหายของธรรมชาติวิทยาทางน้ํา ขอมู ั ท ์ สุวรรณรักษ์ ้ ลติดตอ ่ ผศ.ดร. อภินน คณะเทคโนโลยีการประมงและทรัพยากรทางนํ้า อีเมลล: apinun@mju.ac.th ์ โทร. 053 873470 ตอ ่ 401
ปลาค้ อ เป็ น ปลาที่ มี ค วามสั ม พั น ธ์ กั บ ป่ า กล่ า วคื อ เป็ น ปลาที่ มี ก ารกิ น แมลงน้ํ า เป็ น อาหารหลั ก โดยที่ วงจรชี วิ ต ของของแมลงน้ํ า ต้ อ งอาศั ย ป่ า ที่ เ ป็ น แหล่ ง ที่ อ ยู่ อ าศั ย ของตั ว เต็ ม วั ย ของแมลง หลากหลายชนิ ด ที่ มี ว งชี วิ ต ในระยะตั ว อ่ อ นอยู่ ใ นน้ํ า ซึ่ ง เป็ น ประโยชน์ อย่ า งยิ่ ง ต่ อ ปลา โดยเฉพาะกลุ่ ม ปลาต้ น น้ํ า อย่ า ง ปลาค้ อ ดั ง นั้ น แนวโน้ ม ของปลาค้ อ เจ้ า ฟ้ า จุ ฬ าภรณ์ จึ ง มี โ อกาสเสี่ ย งที่ จ ะสู ญ พั น ธุ์ ไ ด้ ห ากกิ จ กรรมดั ง ต่ อ ไปนี้ ยั ง ดํ า เนิ น ต่ อ ไป 1. การตั ด ไม้ ทํ า ลายป่ า เพื่ อ การปลู ก พื ช ผล ทางด้ า นการเกษตร เป็ น สาเหตุ ห ลั ก อย่ า งหนึ่ ง ของ การสู ญ เสี ย ทรั พ ยากรทางน้ํ า จนบางครั้ ง เกิ ด การ สู ญ พั น ธุ์ เมื่ อ ต้ น ไม้ ล้ ม ลงแหล่ ง ที่ อ ยู่ อ าศั ย ของแมลง หายไป ไม่ มี ร่ ม เงาที่ เ กิ ด จากต้ น ไม้ เ พื่ อ เป็ น การลด อุ ณ หภู มิ แ ละหลบภั ย ไม่ มี ร ากคอยยึ ด หน้ า ดิ น ทํ า ให้ เกิ ด การพั ง ทลายและตะกอนทรายลงไปทั บ ถมทํ า ให้ ลํ า ธารตาย 2. การทํ า การเกษตรที่ ใ ช้ ส ารเคมี ก็ เ ป็ น ส่ ว นหนึ่ ง ที่ ทํ า ให้ ป ลาขนาดเล็ ก ที่ มี ค วามไวต่ อ สารเคมี ไ ด้ รั บ ผลกระทบในทุ ก ระยะของชี วิ ต 3. การรุ ก ล้ํ า พื้ น ที่ ด้ ว ยการถมที่ ห รื อ เปลี่ ย นแปลง ทางน้ํ า จนทํ า ให้ ก้ อ นหิ น นั้ น หายไป 4. การสร้ า งฝายชะลอน้ํ า ที่ ไ ปดั ก ทรายจนทํ า ให้ ด้ า นบนของฝายตื้ น เขิ น ภายในระยะเวลาอั น รวดเร็ ว มี เ ฉพาะทรายซึ่ ง ไม่ มี อ าหาร แหล่ ง อาหาร ไม่ มี แหล่ ง หลบภั ย ไม่ มี แ หล่ ง วางไข่ ปลาที่ อ ยู่ ใ นสภาพ เช่ น นี้ ก็ จ ะค่ อ ย ๆ ลดจํ า นวนลงจนสู ญ พั น ธุ์ ใ นที่ สุ ด