omogeneis '10 (b part):omogeneis '08 (b part)
3/3/10
9:47 AM
Page 37
// ∂ÍÂÙ¿ÛÂȘ √ÌÔÁÂÓÒÓ 2009 // ∞ƒÃ∞π∞ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑΤΑ 1. ∆ιδαγµένο κείµενο απ ό το π ρωτότυπ ο. Αριστοτέλη Ηθικά Νικοµάχεια Β 6, 4-10 Ἐν π αντὶ δὴ συνεχεῖ καὶ διαιρετῷ ἔστι λαβεῖν τὸ µὲν π λεῖον τὸ δ’ἔλαττον τὸ δ’ ἴσον, καὶ ταῦτα ἤ κατ’ αὐτὸ τὸ π ρᾶγµα ἤ π ρὸς ἡµᾶς... Λέγω δὲ τοῦ µὲν π ράγµατος µέσον τὸ ἴσον ἀπ έχον ἀφ’ ἑκατέρου τῶν ἄκρων, ὅπ ερ ἐστὶν ἕν καὶ τὸ αὐτὸ π ᾶσιν, π ρὸς ἡµᾶς δὲ ὃ µήτε π λεονάζει µήτε ἐλλείπ ει· τοῦτο δ’ οὐχ ἕν, οὐδὲ ταὐτὸν π ᾶσιν. Οἷον εἰ τὰ δέκα π ολλὰ τὰ δὲ δύο ὀλίγα, τὰ ἕξ µέσα λαµβάνουσι κατὰ τὸ π ρᾶγµα· ἴσῳ γὰρ ὑπ ερέχει τε καὶ ὑπ ερέχεται· τοῦτο δὲ µέσον ἐστὶ κατὰ τὴν ἀριθµητικὴν ἀναλογίαν. Τὸ δὲ π ρὸς ἡµᾶς οὐχ οὕτω ληπ τέον· οὐ γὰρ εἴ τῳ δέκα µναῖ φαγεῖν π ολὺ δύο δὲ ὀλίγον, ὁ ἀλείπ της ἕξ µνᾶς π ροστάξει· ἔστι γὰρ ἴσως καὶ τοῦτο π ολὺ τῷ ληψοµένῳ ἤ ὀλίγον· Μίλωνι µὲν γὰρ ὀλίγον, τῷ δὲ ἀρχοµένῳ τῶν γυµνασίων π ολύ. Ὁµοίως ἐπ ὶ δρόµου καὶ π άλης. Οὕτω δὴ π ᾶς ἐπ ιστήµων τὴν ὑπ ερβολὴν µὲν καὶ τὴν ἔλλειψιν φεύγει, τὸ δὲ µέσον ζητεῖ καὶ τοῦθ’ αἱρεῖται, µέσον δὲ οὐ τὸ τοῦ π ράγµατος ἀλλὰ τὸ π ρὸς ἡµᾶς. Εἰ δὴ π ᾶσα ἐπ ιστήµη οὕτω τὸ ἔργον εὖ ἐπ ιτελεῖ, π ρὸς τὸ µέσον βλέπ ουσα καὶ εἰς τοῦτο ἄγουσα τὰ ἔργα (ὅθεν εἰώθασιν ἐπ ιλέγειν τοῖς εὖ ἔχουσιν ἔργοις ὅτι οὔτ’ ἀφελεῖν ἔστιν οὔτε π ροσθεῖναι, ὡς τῆς µὲν ὑπ ερβολῆς καὶ τῆς ἐλλείψεως φθειρούσης τὸ εὖ, τῆς δὲ µεσότητος σῳζούσης, οἱ δ’ ἀγαθοὶ τεχνῖται, ὡς λέγοµεν, π ρὸς τοῦτο βλέπ οντες ἐργάζονται), ἡ δ’ ἀρετὴ π άσης τέχνης ἀκριβεστέρα καὶ ἀµείνων ἐστὶν ὥσπ ερ καὶ ἡ φύσις, τοῦ µέσου ἄν εἴη στοχαστική. Λέγω δὲ τὴν ἠθικήν· αὕτη γάρ ἐστι
π ερὶ π άθη καὶ π ράξεις, ἐν δὲ τούτοις ἔστιν ὑπ ερβολὴ καί ἔλλειψις καὶ τὸ µέσον. Να απ αντήσετε στα π αρακάτω: Α) Απ ό το κείµενο, π ου σας δίνεται, να µεταφράσετε στη νέα ελληνική γλώσσα το απ όσπ ασµα: «Ἐν π αντί ... καὶ π άλης». Μονάδες 10 Β1) Ο Αριστοτέλης για να π ροσδιορίσει την έννοια της µεσότητας στο κείµενο π ου σας δίνεται χρησιµοπ οιεί π αραδείγµατα. Να τα εντοπ ίσετε και να τα σχολιάσετε. Μονάδες 15 Β2) Να σχολιάσετε ερµηνευτικά το απ όσπ ασµα: «Λέγω δὲ τὴν ἠθικὴν ... τὸ µέσον». Μονάδες 15 Β3) Ποια ήταν η διδακτική δραστηριότητα του Αριστοτέλη στην αυλή του Φιλίπ π ου της Μακεδονίας; Μονάδες 10 Β4) Να γράψετε δύο οµόρριζες λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας, απ λές ή σύνθετες, για καθεµιά απ ό τις π αρακάτω λέξεις του κειµένου: ἐλλείπ ει, λαµβάνουσι, π ροστάξει, φθειρούσης, ἐργάζονται. Μονάδες 10 2. Αδίδακτο κείµενο. Λυσία Επιτάφιος, 40-42 Ἦ π ολὺ π λεῖστον ἐκεῖνοι κατὰ τὴν ἀρετὴν ἁπ άντων ἀνθρώπ ων διήνεγκαν καὶ ἐν τοῖς βουλεύµασι καὶ ἐν τοῖς τοῦ π ολέµου κινδύνοις, ἐκλιπ όντες µὲν τὴν π όλιν, εἰς τὰς ναῦς δ’ ἐµβάντες, τὰς δ’ αὑτῶν ψυχὰς ὀλίγας οὔσας ἀντιτάξαντες τῷ π λήθει τῷ τῆς Ἀσίας. Ἐπ έδειξαν δὲ π ᾶσιν ἀνθρώπ οις, νικήσαντες τῇ ναυµαχίᾳ, ὅτι κρεῖττον µετ’ ὀλίγων ὑπ ὲρ τῆς ἐλευθερίας κινδυνεύειν ἤ µετὰ π ολλῶν βασιλευοµένων ὑπ ὲρ τῆς αὑτῶν δουλείας. — 37 —
Πλεῖστα δὲ καὶ κάλλιστα ἐκεῖνοι ὑπ ὲρ τῆς τῶν Ἑλλήνων ἐλευθερίας συνεβάλοντο, στρατηγὸν µὲν Θεµιστοκλέα, ἱκανώτατον εἰπ εῖν καὶ γνῶναι καὶ π ρᾶξαι, ναῦς δὲ π λείους τῶν ἄλλων συµµάχων, ἄνδρας δ’ ἐµπ ειροτάτους. 1 ἦ: π ράγµατι 2 συνεβάλοντο (συµβάλλοµαι): συνεισέφεραν Να απ αντήσετε στα π αρακάτω: Γ1) Να µεταφράσετε στη νέα ελληνική γλώσσα το π αραπ άνω κείµενο. Μονάδες 20 Γ2α) Να γράψετε την ίδια π τώση στον άλλο αριθµό για καθεµιά απ ό τις π αρακάτω λέξεις: ἐκεῖνοι, π όλιν, νικήσαντες, ναυµαχίᾳ, ἐµπ ειροτάτους. Μονάδες 5 Γ2β) Να γράψετε τον ζητούµενο τύπ ο για καθένα απ ό τους π αρακάτω ρηµατικούς τύπ ους του κειµένου: οὔσας: το απ αρέµφατο του ίδιου χρόνου. νικήσαντες: το α΄ενικό π ρόσωπ ο του Παρατατικού στην ίδια φωνή. κινδυνεύειν: το απ αρέµφατο του Αορίστου στην ίδια φωνή. συνεβάλοντο: το γ’ π ληθυντικό π ρόσωπ ο Ενεστώτα στην Οριστική στην ίδια φωνή. εἰπ εῖν: το β’ ενικό π ρόσωπ ο Προστακτικής του ίδιου χρόνου στην ίδια φωνή. Μονάδες 5 Γ3) Να γίνει π λήρης συντακτική αναγνώριση των π αρακάτω λέξεων και φράσεων του κειµένου: π όλιν, ὀλίγας, π ᾶσιν, ὑπ ὲρ τῆς ἐλευθερίας, συµµάχων. Μονάδες 10 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Τις απαντήσεις των θεµάτων θα τις βρείτε στο http://www.vakalis-fro.gr/oqa.php