Zomer 2025
Drones redden dieren Maaien voor een rijkere natuur
De Schammer ‘Het wemelt hier van de vogels’
Variatie en verbinding Hoe maak je een kommavlinder het hof?
landschap parels IN het a
Van eind juli tot ver in september bloeit de blauwe knoop. In het begin is het bloemhoofdje halfrond, op het hoogtepunt van de bloei bolvormig. Elk bolletje bestaat uit een verzameling kleine blauwe bloemetjes.
Wat we niet zien, is de bijzonder gevormde wortel. Volgens een legende heeft de duivel er een stuk afgebeten. De plant wordt daarom ook wel ‘duivelsbeet’ genoemd.
Ooit kwam de blauwe knoop veel voor in Nederland, nu moet je ernaar zoeken. Daar waar we nat schraalland (vochtig hooiland) herstellen, komt ook deze blauwe schoonheid terug. Veel succes is geboekt in De Schammer, Bloeidaal en Zwarte Goor. In deze natuurgebieden ten oosten van Amersfoort groeit de blauwe knoop weer volop.
In dit nummer
4 Hoe maak je een kommavlinder het hof? Variatie is van levensbelang
14 Drones redden dierenlevens Maaien voor een rijkere natuur
Ik vertrek
Dat berichtte een gewaardeerde collega. Hij en zijn echtgenote kochten een huisje op een Spaanse berg. Back to basic , werken in het groen. Onlangs was hij even terug in Nederland. Met een fonkeling in zijn ogen sprak hij over het geluk dat de uitgestrekte weide achter zijn kluswoning hem geeft. ‘De eerste weken nam ik foto’s van alle soorten.’
We voerden het gesprek tegen de achtergrond van ons werk in Utrecht. De natuur in het landelijk gebied verdient hier meer en beter. Er is niemand die het oneens is met deze eendimensionale wens. Maar dan komt het… Het herstellen van het natuurlijke watersysteem van de Utrechtse Heuvelrug zorgt voor natte voeten in het Kromme Rijngebied. Minder koeien in Woerden, dat heeft direct invloed op de portemonnee van de boer. En die nieuwe woonwijk bij Amersfoort moet toch ook bereikbaar zijn? De ruimtelijke puzzel is complex, raakt aan persoonlijke belangen en kan bovendien niet alleen in Utrecht worden gelegd.
Vanuit de overtuiging dat Utrecht meer natuur nodig heeft, blijven we daarom in gesprek. Meer natuur in oppervlak én door gebieden te verbinden. Neem de Voorveldse Polder en de Polder Voordorp, waar provincie, waterschap, gemeenten en Utrechts Landschap een gebiedsplan maakten dat nu wordt uitgevoerd. Met oog voor herstel van natuurlijke systemen en gebruikmakend van historische ‘hulpbronnen’: een oude groepsschuilplaats uit de Tweede Wereldoorlog wordt een dassenburcht. En ondertussen dromen we van aaneengesloten natuur tussen het Kromme Rijngebied en de Vechtplassen. Dromen? We gaan het de komende jaren doen met de hulp en steun van velen!
De bloem biedt nectar aan bijzondere vlindersoorten, zoals het geelsprietdikkopje en de uit Nederland verdwenen moerasparelmoervlinder. Utrechts Landschap hoopt deze vlinder terug te krijgen door veel natte schraallanden dicht bij elkaar aan te leggen. Daarom hebben we vorig jaar in de Zwarte Goor nog meer nat schraalland ontwikkeld. Door de voedselrijke grond af te graven, komt het grondwater aan de oppervlakte. Dat water is rijk aan kalk en ijzer; de ideale omstandigheden voor de blauwe knoop om te groeien.
18 Wandelen met de boswachter In De Schammer wemelt het van de vogels
24 Utrechtse Natuurdagen Langs de randen van de natuur
Zwarte Goor is niet toegankelijk voor publiek, De Schammer en Bloeidaal wel. Lees meer over De Schammer in het artikel ‘Wandelen met de boswachter’ op pagina 18.
2 Parels in het landschap
8 Nieuws uit het landschap
10 Vrijwilligersportret
12 Met dank aan...
13 Nieuw bezoekerscentrum Blauwe Kamer
16 Ontdek het buiten
22 Colofon
23 Zwitserland om de hoek
Zodat ik naar die Spaanse berg kan bellen met het bericht dat de natte schraallanden barsten van de wilde orchideeën en de blauwe knoop.
askia van Docku recteur-rentmeest
Tekst Kim Slaats
Hoe maak je een kommavlinder het hof?
Op Park Vliegbasis Soesterberg vliegen twee uiterst zeldzame en bedreigde vlinders: de kommavlinder en het geelsprietdikkopje. Ze komen nog maar op een paar plekken in Nederland voor. De boswachters van Utrechts Landschap doen er alles aan om het deze vlinders – en de dieren die in hun kielzog volgen – naar de zin te maken.
De kommavlinder komt nog maar op een paar plekken in Nederland voor
'Vlinders hebben afwisseling in het landschap nodig'
Met haar handen kroelt boswachter Jessie Bragdon (42) door een droog polletje gras op Park Vliegbasis Soesterberg. Ze zit geknield in het kale, droge landschap. ‘In zo’n graspolletje legt de kommavlinder haar eitjes,’ vertelt Jessie. Park Vliegbasis Soesterberg is een van de gebieden van Utrechts Landschap die ze als beheerder onder haar hoede heeft. De zeldzame kommavlinder heeft baat bij de zandige omgeving die de polletjes omringt. ‘Het zand warmt snel op in het voorjaar waardoor de vlindereitjes zich goed kunnen ontwikkelen.’ Vanuit de bosrand klinkt geroffel van een specht. Ook een tjiftjaf en roodborst laten op deze zonnige ochtend duidelijk van zich horen.
Park Vliegbasis Soesterberg is een van de weinige leefgebieden in Nederland van de bedreigde kommavlinder. Deze bruine vlinder dankt zijn naam aan de kommavormige vlek op zijn vleugels. Ook andere vlinders gedijen goed op de voormalige vliegbasis. Dat was al zo toen de militairen er nog actief waren. ‘Je hebt hier droog schraalgrasland,’ legt Jessie uit. ‘Dit soort natuur komt niet veel voor in Nederland. Dat we dat hier wel hebben, heeft te maken met de bodem, maar ook met het beheer uit de militaire tijd. Vogels mochten niet in de motoren komen bij het opstijgen. Daarom werd alles strak gemaaid en het maaisel afgevoerd, zodat het minder aantrekkelijk werd. Daardoor is het land heel voedselarm geworden.’ Uit de betonnen platen van de landingsbaan spoelen bovendien mineralen, waar allerlei nectarkruiden baat bij hebben. Jessie wijst langs de landingsbaan op biggenkruid en muizenoor. Dankzij deze omstandigheden vormt Park Vliegbasis Soesterberg een kraamkamer voor vlinders op de hele Utrechtse Heuvelrug.
Wegen voor vlinders
Utrechts Landschap voert zorgvuldig beheer uit om het de kommavlinder en andere soorten naar de zin te maken. ‘Vlinders hebben afwisseling in
het landschap en genoeg zonlicht nodig,’ verklaart Jessie. ‘Bos kan voor vlinders een barrière vormen.’ Utrechts Landschap werkt daarom aan doorgangen in het bos, zodat vlinders zich door het gebied heen kunnen bewegen. ‘Vlinders hebben brede paden nodig die zo open zijn dat er zonlicht op de grond valt. Ook moeten er genoeg nectarplanten langs zo’n pad staan.’
Vlinders oriënteren zich aan de hand van structuren, bijvoorbeeld in de vorm van struiken. ‘Je zult een vlinder niet gauw dwars over een groot groen weiland zien vliegen,’ legt Jessie uit. Langs de bosrand oriënteren ze zich door middel van een struikenzoom. Dit is een van de redenen waarom Utrechts Landschap bosranden aanlegt die geleidelijk overgaan in het open veld, onder meer door het maken van open plekken en het aanplanten van struiken. Ook vogels, reptielen en kleine zoogdieren als muizen profiteren hiervan. Jessie: ‘We doen het voor de kommavlinder en ook voor het
Amersfoort
Utrecht
Jessie bragdon boswachter
Tekst Kirsten Dorrestijn
Muizenoor
zeldzame geelsprietdikkopje dat hier voorkomt, maar in hun kielzog helpen we er veel andere dieren mee.’ In deze geleidelijke overgangen ontwikkelen zich struiken waar vlinders nectar van kunnen drinken, zoals sleedoorn, meidoorn, wilde rozen en bepaalde braamsoorten. Bovendien kunnen vlinders in de struiken schuilen bij regen of wind.
Variatie en verbindingen
De variatie van landschappen is een van de aspecten die Park Vliegbasis Soesterberg zo geschikt maakt voor vlinders. Nadat we via een ijzeren trap de zogeheten ‘kerosineheuvel’ zijn opgeklommen (tijdens de Koude Oorlog was dit een tankstation), is dat mozaïek aan landschappen goed te zien. Aan het eind van de kale vlakte is aan de ene kant dicht bos te zien en aan de andere kant open bos, waar op veel plekken zon doorheen komt. Jessie wijst: ‘En dat daar is halfopen bos, dat zit er tussenin.’ We zien droge heide en een ecoduct over de spoorrails. In de verte is de grote, open ruimte van de Korte Baan te zien. Het ecoduct zorgt ervoor dat leefgebieden van dieren met elkaar worden verbonden, cruciaal voor de voortplanting. ‘Bij ecoducten denken we vaak aan reeën en konijnen,’ zegt Jessie, ‘maar ook vlinders gebruiken ecoducten om zich te verplaatsen. Door de sterke luchtstroom van het verkeer vormt een weg een onneembare barrière voor een vlinder.’ De geelbloeiende brem die we
zien, is ook weer zo’n structuur waarmee vlinders zich oriënteren. Utrechts Landschap hoopt dat de kommavlinder door deze maatregelen zijn leefgebied weet uit te breiden naar andere geschikte gebieden. Dankzij het ecoduct keerden er al kommavlinders terug in het Willem Arntzbos.
'We voelen een grote verantwoordelijkheid om de kommavlinder te beschermen'
Zeldzame soorten
De populatie kommavlinders op Park Vliegbasis Soesterberg is de grootste van Nederland. Verder komt de soort alleen voor op de Waddeneilanden, een stukje van de kust en enkele geïsoleerde plekken in het binnenland. Het vrouwtje legt haar eitjes onder in de pol van een zorgvuldig gekozen plantje van het smalbladige schapengras. De rupsen maken een tentvormige koker van enkele samengesponnen grassprietjes: daarin leven ze samen. Wie het geluk heeft de kommavlinder in het echt te zien, ziet hem vaak nectar drinkend op een plant: daar besteden deze vlinders veel tijd aan. ‘Het is maar een onopvallend, bruin vlindertje,’ licht Jessie toe. ‘Maar wij voelen een grote verantwoordelijkheid om de soort te beschermen en ervoor te zorgen dat hij zijn leefgebied kan uitbreiden.’
Behalve de kommavlinder komt ook het geelsprietdikkopje voor op Park Vliegbasis
Soesterberg. Dit is ook een vlinder die op de Rode Lijst met bedreigde dieren staat en maar op enkele plekken in Nederland voorkomt. Terwijl de populatie kommavlinders in ons land stabiel is, gaat die van het geelsprietdikkopje achteruit. De reden is onbekend en wordt op dit moment door De Vlinderstichting onderzocht. ‘Voldoende nectarplanten en goed beheer helpen om de soort overeind te houden. Dan moet je bijvoorbeeld denken aan gefaseerd maaien in natuurgebieden, zodat de rupsen zich kunnen verpoppen tot
vlinder.’ Naast kommavlinder en geelsprietdikkopje komen er graslandvlinders voor op de voormalige vliegbasis, zoals zwartsprietdikkopje, groot dikkopje, bruin blauwtje en kleine vuurvlinder.
Beheer voor vlinders
Dat Park Vliegbasis Soesterberg zo open blijft, gaat niet vanzelf. Vanwege de schrale grond groeit de vegetatie niet zo hard, maar om de boel open te houden moet er worden gemaaid. Dit gebeurt één keer per jaar, laat in de zomer. ‘Als je niks doet, groeit alles op den duur dicht,’ verklaart Jessie, ‘en dan verliezen de kommavlinder en het geelsprietdikkopje hun leefgebied.’ Het maaien kost veel geld en tijd, maar het is nodig om dominante soorten, zoals gewoon struisgras en braam, in te perken.
Utrechts Landschap doet dit maaien waar mogelijk gefaseerd. ‘Je denkt misschien dat bloemen na de bloei weggemaaid kunnen worden, maar dat is niet zo,’ legt Jessie uit. ‘Sommige insecteneitjes of larven overwinteren namelijk in de stengel. Daarom is het belangrijk om gedeeltes van de vegetatie de hele winter te laten staan. Daar houden wij in ons beheer rekening mee.’ Het beheer van Park Vliegbasis Soesterberg is één grote puzzel van percelen die op verschillende momenten gemaaid worden en waarvan delen in de winter blijven staan.
Jessie wijst naar de opgeschoten grove dennen tussen de droge graspollen. Ook die worden geregeld verwijderd om het gebied open te houden. ‘Gelukkig hebben we daar enthousiaste vrijwilligers voor,’ vertelt Jessie. ‘Want voor je het weet heb je dit.’
Ze wijst naar een groepje metershoge dennen en berken rondom een gebouwtje dat voorheen diende als militaire opslagplaats.
Soorten als brandnetel, zuring en grassen worden niet overal verwijderd, juist omdat dit belangrijke planten voor vlinders zijn. Jessie: ‘Brandnetel is voor veel vlinders een waardplant. Dat is een plant waarop een vlinder zijn hele levenscyclus kan voltooien: vrouwtjes leggen hun eitjes erop, de rups eet van de plant en verpopt zich daar tot vlinder.’
Achteruitgang stoppen
Kars Veling van De Vlinderstichting juicht het zorgvuldige beheer toe dat Utrechts Landschap voor de kommavlinder en het geelsprietdikkopje uitvoert. ‘De bloemrijke graslanden op de vliegbasis zijn goede bronnen van nectar’, zegt hij. ‘De vlinders drinken nectar van planten, zoals slangenkruid, duizendblad, jakobskruiskruid en knoopkruid. Ook is er op de vliegbasis veel schapengras aanwezig, de waardplant waar de rupsen van de kommavlinder
achteruitgang van insecten is een mix aan factoren: stikstofdepositie, verdroging door ontwatering voor de landbouw en versnippering (het geïsoleerd raken van natuurgebieden door landbouw en de bouw van wegen en woningen). De laatste tien jaar geeft de klimaatverandering nog een extra zetje in de verkeerde richting, vertelt Kars. ‘Een extreem nat of droog jaar kan een populatie de das om doen.’
Sinds 1990 is het aantal vlinders in Nederland gehalveerd. Dit is bekend door meetnetten: vrijwilligers die gestandaardiseerde tellingen uitvoeren op vaste routes. De oorzaak van de
Waar mogelijk werkt Utrechts Landschap eraan om het tij te keren in haar gebieden. Jessie: ‘Verdroging kunnen wij in onze gebieden niet verhelpen, maar door zo veel mogelijk variatie aan te brengen, helpen we de natuur. Schaduwrijke plekken blijven langer vochtig bij langdurige droogte, zonnige plekken drogen sneller uit. Utrechts Landschap voert niet alleen op Park Vliegbasis Soesterberg maatregelen uit om de vlinderpopulatie te ondersteunen, maar ook in andere natuurgebieden.
Dat het zo slecht met de vlinders gesteld is, gaat Jessie aan het hart. ‘Door speciale aandacht aan ze te besteden in ons beheer, geloof ik dat we een verschil kunnen maken. Daarom vind ik mijn werk zo leuk: ik kan echt iets doen door een gebied goed in te richten. Zo voel ik me minder machteloos.’
'Met zorgvuldig beheer kunnen we voor vlinders het verschil maken' help mee
Wil je ook iets doen om de vlinders en insecten in Utrecht te helpen? Ga naar utrechtslandschap.nl/insectenrijkdom om te zien hoe je kunt bijdragen.
Geelsprietdikkopje
Bruin blauwtje
UIT HET LANDSCHAP
d
LEZERSONDERZOEK
Help je ook mee om ons tijdschrift te verbeteren? Dat kan door de online enquête in te vullen op utrechtslandschap.nl/ lezersonderzoek . Onder de deelnemers verloten we vier exemplaren van het boek 'Aard van het beestje', winnaar van de Natuurboekenprijs 2024. Alvast bedankt voor het meedoen!
TERUG VAN WEGGEWEEST
Scan de qr-code om de online enquête in te vullen
Sinds de komst van het prikkeldraad zijn gevlochten heggen langzaam uit het landschap verdwenen. Dat is jammer, want een heg is niet alleen een natuurlijke grens. Het geeft karakter aan het kleinschalig cultuurlandschap én zorgt voor meer biodiversiteit. De heggen bieden schuilgelegenheid aan reptielen en kleine zoogdieren. Vogels als de grauwe klauwier en geelgors nestelen er graag. Een deel van de heggen op de Laarsenberg bij Rhenen is nu volgens de oude beheertechniek gevlochten. Met een prachtig resultaat!
TREK JE STOUTSTE SCHOENEN AAN!
Klauteren, klimmen, rennen en verstoppen… het vernieuwde Stoute Schoenenpad bij Leusden nodigt kinderen uit om te spelen en de natuur te ontdekken. De route op Heerlijkheid Stoutenburg is ontworpen voor kinderen vanaf drie jaar. De nieuw geplaatste speelelementen zijn gemaakt van natuurlijke materialen en hout uit eigen terrein. Lekker duurzaam! En ben je uitgespeeld? Kom dan naar het bezoekerscentrum in het voormalige koetshuis. Hier kun je wat drinken en meer ontdekken over het landgoed. utrechtslandschap.nl/stoute-schoenenpad
JAPANSE STIJL IN UTRECHT
Een Japans landschapspark in de provincie Utrecht? Vorig jaar kocht Utrechts Landschap Beukenstein aan de noordkant van de Driebergse Hoofdstraat. In 1910 heeft tuinarchitect Springer dit parkbos heringericht in Japanse stijl en er is nog verrassend veel bijzondere beplanting aanwezig uit die tijd. Behalve de Japanse tuin in Clingendael (Wassenaar) zijn er geen andere voorbeelden van zo’n tuinaanleg in Nederland. Met Utrechts Landschap als eigenaar blijft Beukenstein behouden. Om dit te bekrachtigen, plantten we in aanwezigheid van betrokken buurtbewoners en vrijwilligers een Japanse sierkers.
DE CIRKEL IS WEER ROND
Met de aanleg van een nieuwe voetgangersbrug in de uiterwaarden bij Everdingen is een bijzonder wandelrondje in ere hersteld. In de Everdinger Waarden wandel je afwisselend langs strangen, slikplaten, moerasbos en hooiland. In de zomermaanden zingen blauwborsten en karekieten vanuit het riet; de hooilanden zien dan geel van de grote ratelaars. Dit gebied is niet alleen ecologisch van grote waarde, het is ook rijk aan historie. Door het nieuw geplaatste vizier kijk je terug in de tijd: je werpt een blik op Fort Honswijk. Het is een van de twee ‘Wachters aan de Lek’ en onderdeel van het UNESCO Werelderfgoed Hollandse Waterlinies. Meer weten? Kijk op utrechtslandschap.nl/waterlinies
HESTER DIBBITS TOEGETREDEN TOT DE RAAD VAN TOEZICHT
Hester Dibbits is als lector cultureel erfgoed verbonden aan de Reinwardt Academie in Amsterdam. Zij heeft veelvuldig onderzoek gedaan naar de relatie tussen erfgoed, emotie en identiteit. ‘Met haar achtergrond in de cultuur- en erfgoedsector en haar vermogen wetenschap en praktijk op een aansprekende wijze bij elkaar te brengen, is Dibbits een belangrijke aanvulling op de bestaande Raad van Toezicht. Dat past bij de ambitie van Utrechts Landschap om waardevol erfgoed in de provincie te beheren en behouden voor toekomstige generaties,’ aldus voorzitter Hans Brug. Dibbits is het zevende lid van de Raad van Toezicht van Utrechts Landschap.
JAPANSE SIERKERS WORDT GEPLANT
Aanleg van de voetgangersbrug
‘Bij de liefde voor de natuur hoort ook het beschermen ervan’
Portret van een VRIJWILLIGER
‘Ik leg altijd netjes uit wat er aan de hand is’
Tekst Rinske Verberg
Als tiener deed Nees van den Oosterkamp al vrijwilligerswerk in natuurgebied Plantage Willem III.
Nu beschermt hij er als gastheer en vrijwillige boa de natuur voor toekomstige generaties.
Als je Nees van den Oosterkamp bezig ziet als boa (buitengewoon opsporingsambtenaar), zouden de woorden waakzaam en dienstbaar in je hoofd kunnen opkomen. Hij crosst over de glooiende vlaktes op zijn mountainbike, houdt de omgeving goed in de gaten en beantwoordt oproepen op zijn portofoon. Twee vrouwen die komen aanlopen over het pad dat door de grasvlakte slingert, worden hartelijk begroet. Nees maakt een praatje met ze over het mooie weer. Het is inderdaad een schitterende dag: de zon beschijnt de jonge loten aan de brem- en braamstruiken, een sleedoorn staat in volle bloei. In de verte grazen galloway-runderen.
Gastheer van het landschap ‘Gastheerschap vind ik heel belangrijk. Ik ben hier in de eerste plaats als vertegenwoordiger van Utrechts Landschap. Ik probeer mensen altijd op hun gemak te stellen. Even een praatje maken, wat uitleggen over het gebied,’ vertelt Nees. ‘Als tiener was ik hier al actief, met vogelinventarisaties. Ik had op school ooit een leraar die heel spannend over de natuur kon vertellen en ons uitnodigde om zelf te gaan ontdekken. Zo is de liefde eigenlijk begonnen, en die is nooit meer weggegaan.’
om in elk gebied passend te kunnen optreden. Waar is wat extra aandacht nodig, bijvoorbeeld in een rustgebied of tijdens het broedseizoen?’
‘Het is belangrijk dat je vriendelijk bent, maar ook daadkrachtig en stressbestendig. Ik stap niet bulderend op iemand af; ik leg altijd netjes uit wat er aan de hand is. Maar als iemand moedwillig een overtreding begaat, moet je wel kunnen doorpakken,’ legt Nees uit. ‘Gelukkig hoor ik ook vaak van mensen dat ze het fijn vinden dat wij zo zichtbaar zijn in het landschap. Dat zorgt voor een gevoel van veiligheid.’
Bij de liefde voor de natuur hoort ook het beschermen ervan. Nees lacht. ‘Nee, ik ben geen vrijwillige boa geworden om de baas te spelen of met een opgeheven vingertje rond te lopen. Je wilt iets doen voor de maatschappij. We moeten met zijn allen zuinig zijn op de natuur. Utrechts Landschap beheert dit gebied en maakt regels om deze natuur te beschermen. Het is belangrijk dat we die naleven, want dan kunnen er over twintig jaar ook nog mensen van al dit moois genieten.’
Daadkrachtig en stressbestendig
Bij het naleven van die regels speelt hij als boa een centrale rol. Daar komt dan ook een serieuze opleiding bij kijken. ‘Jaarlijks krijg je bijscholing van je beroepsvaardigheden, zoals kennis van relevante wetgeving en omgaan met lastige situaties, inclusief een theorie- en praktijktoets,’ vertelt Nees. ‘En we overleggen veel als boa's,
Vriendelijke natuurbeschermer Gastheerschap is duidelijk het sleutelwoord voor Nees. Enthousiast vertelt hij over de geschiedenis van Plantage Willem III: ‘Wist je dat deze vlakte vroeger vol stond met tabaksschuren?’ Even later krijgt een jong stel dat naast het pad ligt te zonnen een vriendelijke uitleg over het belang van het rustgebied, én een tip waar ze wel ongestoord kunnen liggen. ‘Ik ben ook jong geweest,’ knipoogt Nees.
Deze boa is een vriendelijke en daadkrachtige beschermer van de natuur, die ervoor wil zorgen dat ook volgende generaties hiervan kunnen genieten. ‘Dat is het mooiste, toch,’ glimlacht Nees. ‘Dat ik hier nu weer met mijn kleinkinderen wandel. Daar doe je het voor.’
winnaar FOTOWEDSTRIJD:
Jolanda de Graaff
Jurycommentaar: Jolanda heeft gekozen voor een rustige achtergrond, waarbij ze de bloesem vanaf een origineel standpunt heeft gefotografeerd. De lichtinval is heel mooi. De meeldraden en de stampers schijnen prachtig door de bloemblaadjes heen.
Meedoen aan de fotowedstrijd? Het volgende thema is 'insecten'. Ga aan de slag met een macrolens, kies voor een verrassend standpunt of zorg voor een mooie compositie. Kijk voor tips en het inzenden van je foto op utrechtslandschap.nl/fotowedstrijd
BEDRIJFSVRIENDEN
BEZOEKEN ELSTER BUITENWAARDEN
Eind maart kwam een groep bedrijfsvrienden samen voor een excursie in de Elster Buitenwaarden.
Boswachter Alex Westerman en vrijwilliger Joost Reijnen namen de bedrijfsvrienden mee in het verhaal van natuurherstel, rivierkracht en de terugkeer van bijzondere flora en fauna. De lentezon scheen volop: perfect weer om vogels te spotten. De dag werd afgesloten met een gezellige bosborrel. Meegenieten van natuur, erfgoed en een netwerk van groene ondernemers? Word ook Bedrijfsvriend! Kijk op utrechtslandschap.nl/bedrijfsvriend
‘We zijn trots op dit project. Het is prachtig om bij te dragen aan natuurbehoud in onze regio en deze inspirerende ervaring te delen met onze medewerkers.’ - Waldebart Dobbinga (Pally Biscuits)
1,5 HECTARE BOS ERBIJ
Samen met vijftig medewerkers van bedrijfsvrienden Pally Biscuits en Rabobank zijn 3500 jonge boompjes geplant op de voormalige wilgengriend Hagestein. Het perceel langs de A2 werd ooit gebruikt voor de oogst van wilgentakken. Dankzij de financiële steun van beide bedrijven wordt het nu omgevormd tot gemengd loofbos, met inheemse bomen als eik, els, wilg, berk en sleedoorn. De variatie in soorten maakt het bos weerbaarder tegen ziekten en klimaatverandering.
Daarnaast verbindt het verschillende natuurgebieden, zodat een groter leefgebied ontstaat voor reeën, vossen en vogels. Boswachter René Garskamp: ‘Fantastisch om te zien hoe al deze mensen zich inzetten voor de natuur. Dit bos zal uitgroeien tot een waardevolle habitat voor dieren en planten in Vijfheerenlanden.’
BLAUWE KAMER: EEN NIEUW BEZOEKERSCENTRUM DAT UITNODIGT
In de Blauwe Kamer werkt Utrechts Landschap op een unieke manier samen met de natuur: de rivier mag er helemaal zijn gang gaan. Bij zo’n gebied past een bezoekerscentrum waar bezoekers zelf kunnen leren over de natuur. Mede dankzij Stichting Voormalig Gast- en Weeshuis is die wens nu werkelijkheid geworden.
Op 4 april 2025 was het zover: wethouders Bert Fintelman (Rhenen) en Erik-Jan Bijleveld (Wageningen) openden samen met tientallen vrijwilligers het nieuwe bezoekerscentrum. Ook het uitkijkplatform en de vogelkijkhut in het gebied zijn vernieuwd.
Je ontdekt elke keer iets nieuws
De Blauwe Kamer is een dynamisch rivieroeverreservaat. In 1992 zijn de dijken doorgestoken: sindsdien mag de rivier zijn gang gaan en verandert het landschap voortdurend. Bij hoog water lopen de kwelders onder, in trage bochten zie je zeldzame vogels en planten. ‘Je ontdekt elke keer iets nieuws,’ zegt Cor de Zoete, gids en vrijwilliger.
Datzelfde geldt voor het vernieuwde bezoekerscentrum. ‘Er zijn panelen waarop je de dieren in het gebied
kunt koppelen aan wat ze eten,’ vertelt Cor. ‘Doe je het goed, dan licht het paneel op. Ook leuk voor kinderen.’
Daarnaast is het bezoekerscentrum open, licht en goed toegankelijk voor rolstoelgebruikers. Kortom: iedereen kan hier op zijn eigen manier over de natuur in het gebied leren.
Speels en uitnodigend
‘Het is veel frisser geworden,’ aldus Cor. ‘Vroeger hadden we hier een ouderwets filmzaaltje, nu staan er kubussen met kussentjes en kun je vrij in en uit lopen. Het is allemaal wat speelser geworden, het nodigt uit.’
En laat dat nu precies passen bij de doelstelling van Stichting Voormalig Gast- en Weeshuis. Bestuurslid Dick Verkaar: ‘Het bezoekerscentrum geeft bezoekers de mogelijkheid om actief inzicht te krijgen in het landschap en
het natuurlijke riviersysteem. En dat sluit precies aan bij de visie van onze stichting: beter begrip leidt in onze ogen tot verbinding en waardering.’
Bezoekerscentrum Blauwe Kamer is te vinden aan de Blaauwe Kamer 14 in Wageningen. Kijk voor de openingstijden op de website.
Maaien voor een rijkere natuur
DRONES REDDEN DIERENLEVENS
Tekst Rinske Verberg
Maaien in natuurgebieden; dat klinkt misschien simpel, maar er komt een heleboel bij kijken. Door heel gericht te maaien zorgt Utrechts Landschap voor een rijkere natuur. Hierbij wordt een hulpmiddel ingezet dat je misschien niet zo snel zou verwachten: drones.
Teus Blaauwendraat
Terreinmedewerker
'In het verleden misten we soms nesten of reekalfjes. Met de drone kun je zelfs kleine vogels als graspiepers opsporen.’
kan met de drone peilen wat de natuur nodig
Een extra paar ogen
Kwart voor acht ‘s ochtends. In de uiterwaarden hangt de ochtendnevel nog boven de Nederrijn. Toch is het al aan de late kant om met een drone te vliegen, vertelt terreinmedewerker Teus Blaauwendraat. ‘Hoe later in de ochtend, hoe meer de grond is opgewarmd en hoe minder verschil met de lichaamstemperatuur van dieren.’
Als hij de drone de lucht in stuurt om een grasstrook te verkennen, is er toch verrassend veel te zien: een haas doet een dutje en een fazant scharrelt rond.
Drones zijn de afgelopen jaren steeds belangrijker geworden bij het maaien. In de eerste plaats voor het ontdekken van dieren.
‘In het verleden controleerden we ook voordat we gingen maaien en liepen vrijwilligers arm in arm door het gebied,’ vertelt Teus. ‘Alsnog misten we soms nesten of reekalfjes. Met de drone kun je zelfs kleine vogels als graspiepers opsporen.’ De gevonden dieren markeert hij op het scherm van de drone-computer.
Zo kan het maaigebied ter plekke worden aangepast en blijven veel dierenlevens gespaard.
Levenscycli en sinusbanen ‘Maaien is eigenlijk een constant samenspel met de natuur,’ legt Teus uit. Utrechts Landschap past bijvoorbeeld het sinusmaaien toe. Hierbij blijft een groot deel van de begroeiing staan en lopen de gemaaide banen niet recht, maar grillig door het veld. Geen kale vlaktes
meer: voor vogels en insecten is er het hele jaar voedsel. ‘Het gaat er vooral om dat de soorten die erin leven een volwaardige levenscyclus kunnen hebben,’ vertelt hij. Ook hierbij spelen drones een rol. ‘Ik kan controleren of ik jongen in de nesten zie, hoe groot ze zijn en of ze goed bewegen.’
Teus zou zijn drone niet meer willen missen. ‘Het landschap reageert elke keer anders, en wij bewegen mee. Dat blijft zo, drone of geen drone. We hebben gewoon een extra instrument in handen om te peilen wat de natuur nodig heeft.’
Regels rondom drones
Een drone zorgt helaas ook voor verstoring van de natuur. Daarom is het verboden om boven onze natuurgebieden met een drone te vliegen. Alleen boswachters mogen een drone gebruiken, als dat noodzakelijk is voor het beheer.
Een collega van Teus zet palen in het land bij nesten, zodat de maaier er niet maait
Teus ziet een reekalf en belt de locatie door aan zijn collega
Reekalfje schuilt in het gras
Teus
heeft
HET BUITEN ONTDEK a
Zomer in Utrecht? Trek eropuit! Zoek verkoeling in het bos of op het water en leer meer over het landschap, de dieren en planten. Samen met een gids ontdek je verborgen verhalen op bijzondere plekken. Vaar fluisterstil over de Kromme Rijn, wandel langs monumentale bomen en steenovens of duik in de wereld van de luchtvaartgeschiedenis. Bekijk de website voor alle data en mogelijkheden.
Diverse data
Varen over de Kromme Rijn
Tijdens een tocht met de fluisterstille Pont maak je een vaart over de Kromme Rijn. De gids vertelt over de rijke natuur in en langs de rivier. In de begroeiing op de oevers broeden veel vogels en ook het waterleven is rijk aan soorten. Bekijk onze website voor de verschillende vaarten. Zo zijn er een kindervaart, avondvaart, kersenvaart en zelfs een muziek- en poëzievaart!
Woensdag 25 juni, 30 juli, 27 augustus, 19.30 – 21.00 uur
Avondrondleiding Steenfabriek
Bosscherwaarden
Langs de Lek bij Wijk bij Duurstede staat de markante Steenfabriek Bosscherwaarden. Het verlaten fabrieksterrein ademt geschiedenis. De twee schoorstenen en de ringoven zijn een rijksmonument. Samen met een gids wandel je over het terrein, door de ringoven en hoor je alles over het zware leven van de steenbakkers.
Diverse data
Zaterdag 21 juni, 16 augustus en zondag 7 september, 13.00 – 15.00 uur
Verhalen over 100 jaar luchtvaartgeschiedenis
Vliegbasis Soesterberg is sinds 1910 getuige geweest van de luchtvaartgeschiedenis. Hier is de basis gelegd voor de Koninklijke Luchtmacht. Het gebied is nu het domein van andere bijzondere ‘vliegers’, zoals de veldleeuwerik.
Tijdens deze fietsexcursie van zo’n tien kilometer betreed je bijzondere gebieden en gebouwen die normaal gesproken niet toegankelijk zijn.
Zondag 13 juli en 7 september, 14.00 – 16.00 uur
Natuurwandeling Houdringe
Landgoed Houdringe bestaat voornamelijk uit bos en open grasland. Er staan imposante eiken en beuken met een doorsnede van meer dan een meter. Deze bomen zijn ruim tweehonderd jaar oud. Huize Houdringe is in 1779 gebouwd. Rondom het huis is de tuin deels in de landschapsstijl en deels in de barokstijl aangelegd. Met een gids ga je op pad om dit prachtige natuurgebied en zijn geschiedenis te ontdekken.
Kom naar de Utrechtse Natuurdagen op zondag 13 juli! Meer informatie vind je op pagina 24.
Zaterdag 2 augustus en 6 september, 8.00 – 10.00 uur
Riviernatuur in de Palmerswaard
Langs de Nederrijn vind je prachtige riviernatuur. De Palmerswaard is in 2016 opnieuw ingericht om de natuur te versterken. Tussen het riet op de oevers broeden vogels als kleine karekiet, rietgors, krakeend en sprinkhaanzanger. Een gids laat je kennismaken met dit bijzondere stukje riviernatuur.
Natuurwandeling Blauwe Kamer
In de Blauwe Kamer heeft het water van de Nederrijn vrij spel. De natuur is er dankzij overstromingen voortdurend in beweging en ontwikkeling. De dynamiek van de rivier zorgt voor hoogteverschillen en trekt bijzondere planten en dieren aan. Tijdens deze natuurwandeling wandel je langs velden vol bloemen. Misschien zie je wel een lepelaar, een van de ruim zeventig soorten broedvogels die het gebied rijk is.
Op woensdag en zaterdagmiddag
Rij mee met de Bosboemel Luister vanuit de Bosboemel naar vogelgeluiden en snuif de geur van het bos op. Met een elektrisch aangedreven golfkar inclusief chauffeur en gids gaan we op pad en maken we een mooie rit door het Amerongse Bos. Deze excursie is speciaal voor mensen met een mobiele beperking.
27 september t/m 31 januari 2026
Tentoonstelling over zoogdieren
In Bezoekerscentrum Koetshuis Stoutenburg is een tentoonstelling over zoogdieren ingericht. Bezoekers kunnen kennismaken met de bijzondere en vaak schuwe bewoners van de Heerlijkheid Stoutenburg. De tentoonstelling toont meer dan vijfentwintig opgezette dieren: van de piepkleine dwergspitsmuis tot een ree. Er draait een speciale film en je kunt schilderijen en foto’s van zoogdieren bewonderen. Kinderen mogen hun eigen dier ontwerpen en er worden lezingen en excursies georganiseerd.
Kijk voor de complete agenda op utrechtslandschap.nl d
De Schammer
‘Het
wemelt hier van de vogels’
Tekst Kim Slaats
‘Nieuwe natuur, dat is mijn passie,’ vertelt boswachter Jacqueline van Dam. We wandelen door De Schammer, een relatief jong natuurgebied aan de rand van Amersfoort. Tot 2007 was dit boerenland, nu wemelt het er van de vogels.
‘Weet je dat ik hier mijn eerste blauwborst heb gezien? Zo mooi! Hopelijk komen we 'm vandaag ook tegen.’ Speurend kijkt Jacqueline om zich heen. In het riet zit een klein bruin vogeltje. Geen blauwborst, maar een rietzanger, weet ze te vertellen. ‘Dat begint goed!’ Opgetogen wandelen we verder. ‘Ik vind het geweldig om te zien hoe het agrarische land hier is omgevormd tot natuur. Je schept de basisvoorwaarden en dan is het afwachten wat zich ontwikkelt. Ieder jaar zien we nieuwe soorten.’
Ruimte voor water, natuur en recreatie We wandelen tussen weelderige bosschages, langs bloemrijke graslanden, wuivende rietpluimen en een kabbelende beek. Je kunt het je bijna niet voorstellen, maar twintig jaar geleden zag je hier alleen maar weilanden en maisakkers. Zo dicht bij de stad Amersfoort leek deze plek ideaal voor de bouw van woningen. Het liep anders.
Hier aan de oostkant van Amersfoort komen alle beken uit de Gelderse Vallei samen, in een soort flessenhals. Na hevige regenval kan al dat water niet tegelijk weg. Van oudsher trad de Barneveldse Beek dan buiten zijn oevers, waarbij het omliggende land onder water liep. Het waterschap en de gemeenten Amersfoort en Leusden wilden voorkomen dat er op andere plekken – waaronder de stad – wateroverlast zou ontstaan. Daarom werden De Schammer en
Wandelen over
Bloeidaal aangewezen als waterbergingsgebied met ruimte voor natuur en recreatie. Utrechts Landschap werd eigenaar en beheerder van de twee nieuwe natuurgebieden.
Landschap van vroeger
Bij de inrichting van de natuurgebieden is het kleinschalige, natte cultuurlandschap weer teruggebracht. De voedselrijke bovenlaag is afgegraven en al snel ontwikkelde zich een landschap zoals het vroeger overal in de Gelderse Vallei was. Met poelen, hooiland vol bloemen en moeras met wuivend riet. Die afwisseling maakt het een interessant gebied om te wandelen.
Dankzij de inzet van vrijwilligers kan de natuur zich in het gebied goed ontwikkelen. Jacqueline: ‘Regelmatig gaat een groep vrijwilligers in deze omgeving aan de slag. Ze halen jonge boompjes weg, maaien en knotten wilgen. Te veel eigenlijk om op te noemen.’
Paradijs voor vogelliefhebbers
Bij de vogelkijkwand staan we stil. Zwijgend kijken we uit over de plas waar krakeenden en kuifeenden zwemmen. Voor de oeverzwaluwwand is het druk. De volwassen zwaluwen vliegen af en aan om hun jongen te voeren. Plotseling scheert er boven het water iets blauws van links naar rechts: een ijsvogel! ‘Voor vogelliefhebbers is dit gebied een paradijs,’ vertelt Jacqueline. ‘Vooral ’s ochtends vroeg en ’s avonds tegen de schemering kun je hier goed vogels spotten.’
Terwijl we verder wandelen, somt Jacqueline op welke zoogdieren in De Schammer voorkomen: hazen, konijnen, bunzings, reeën en vossen. ‘En er zijn knaagsporen van een bever gezien. Wie weet
gaat ook dat dier zich hier vestigen’, vertelt ze enthousiast.
Ze wijst naar de oever van de Barneveldse Beek: ‘Hier hebben we afgelopen winter jonge boompjes en struiken weggehaald, zodat er meer licht op de oever komt. Er groeien nu bloemen en kruiden. Daar komen insecten op af en dat is weer goed voor de vogels en kikkers.’
Toch nog een blauwborst?
Wat tijdens de wandeling opvalt, zijn de vele vlinders die rondfladderen. Ze landen regelmatig op het pad. ‘Daar is het warmer. Als we komen aanlopen, voelen ze de trilling en dan fladderen ze weg.’ Halverwege een zin staat Jacqueline plotseling stil. Er vliegt iets over ons heen naar een struik verderop. Wat is dat? Ze pakt haar verrekijker. ‘Een zwartkop. Moet je horen hoe hij zingt. Ze noemen hem ook wel een ADHD-merel, zo gehaast klinkt hij. Geweldig!’
Helaas zien we tijdens de wandeling geen blauwborst. Jacqueline raadt aan om de website van Utrechts Landschap in de gaten te houden. ‘Daar vind je allerlei excursies in de provincie Utrecht. Als je met een gids op pad gaat, zie je zo veel meer. Hopelijk ook een keer die felbegeerde blauwborst.’
De app Merlin Bird herkent vogelgeluiden en helpt je om vogels te spotten.
Route
Gemarkeerde wandelroute van 2,7 km (geel). Wil je ook Bloeidaal verkennen, kies dan de blauw gemarkeerde route (6 km). Tijdens het broedseizoen is een deel van de route gesloten en volg je de roze route.
Vertrekpunt
Parkeerplaats bij de hockeyvelden aan de Schammersteeg 2 in Stoutenburg (Leusden).
Honden
Aangelijnd toegestaan.
Met de fiets
Als je fietst van knooppunt 78 naar 96 (of andersom) kom je door De Schammer.
Openbaar vervoer
Buslijn 8, uitstappen bij halte Nabuccostraat in Amersfoort (zo'n 12 minuten lopen via het tunneltje onder de A28).
Recreatiegebied
De wandeling start bij het recreatiedeel van De Schammer. Dit is in eigendom en beheer van de gemeente Leusden.
Boswachter Jacqueline heeft een voorliefde voor nieuwe natuur Hogeweg
Hessenweg
Amersfoort
De Schammer
Stoutenburg
Horsterweg
Overzwaluw
De stad Amersfoort is dichtbij
Rietzanger
Utrechts Landschap
Utrechts Landschap is dé beschermer van natuur en erfgoed in provincie Utrecht. We zijn opgericht in 1927. Onze natuur en erfgoed is letterlijk dicht bij Utrechters. We kopen natuurgebieden aan, ontwikkelen ze als het nodig is, maar vooral: we beheren natuur voor altijd. Die prachtige natuurgebieden zijn stuk voor stuk toegankelijk voor alle inwoners van onze provincie en voor hen die buiten Utrecht wonen. Daarnaast hebben we belangrijk monumentaal erfgoed onder onze hoede: meerdere landgoederen met opstallen, 23 molens en Kasteel Loenersloot.
Ons werk wordt mogelijk gemaakt door ruim 800 vrijwilligers, 36.000 Beschermers en de steun van de provincie Utrecht, de Nationale Postcode Loterij en bedrijfsvrienden. Op landelijk niveau werken we samen met de andere provinciale Landschappen onder de naam LandschappenNL.
BEDRIJFSVRIENDEN
Goudvink
Aalberts Bouw bv
Bolt Advocaten
Bosscherwaarden B.V.
Cannondale
Copijn Boomspecialisten
De Advocaten van Van Riet
De Keurder bv
De Waal Beheer o.g. Utrecht B.V.
DierenPark Amersfoort
DUIC
elk® groep
FIGI & Slot Zeist Greenway Logistics
Handelsbanken
Involve
K3Delta
MPI NutriPharma BV
ONVZ Zorgverzekeraar
Pally Biscuits
Prinses Máxima Centrum voor Kinderoncologie
RISK Groep Schoenmakerij Paul den Ouden
Stichtse Cricket en Hockeyclub (SCHC)
Universitair Medisch Centrum Utrecht
Universiteit Utrecht
Van Gent Autobedrijf Vitens
Westvaer notarissen
Zilverreiger
Agterberg B.V.
Ans de Wijn Bedrijfshuisvesting Blaauwendraat
Bosselaar & Strengers Advocaten BPD
Carel Nengerman Fonds Door Training & Coaching Exclusiva
Golfbaan Kromme Rijn Hoefakker hoveniers
Landgoed ISVW MacCarwash
Meijerink Wegenbouw B.V. Mens Zeist B.V.
Natuurbalans Limes Divergens
Ouwehands Dierenpark Rhenen
Rabobank Utrecht e.o.
Rutges Vernieuwt, onderhoud & renovatie
Solar Art Sparkles
Stolwijk Registeraccountant Sweco
Tijhuis Ingenieurs bv
Van den Pol Elektrotechniek
Van der Valk De Biltsche Hoek
Van Grafhorst notarissen
Van Houwelingen Hout
Van Ree Accountants
Van Vliet Kastanjehout Van Zoelen bv Vink Schilderwerken
Koperwiek
A.F. v/d Kuil Installatiebedrijf Amos Milieutechniek BHM Solar
Communicatieadviseur Lynsey Dubbeld
De Goede Zaak
Drieklomp Makelaars
Hallo Mondo Grafisch & digitaal ontwerp
Hoffland BV
Huisstijl voor Jou
IJssel en Veldzicht BV
Kendes Rentmeesters & Adviseurs B.V.
Konstruktiebedrijf Roodenburg Zeist
Loonwerkersbedrijf Van Ettekoven
Luxury Love
Methologic BV
Nedergear
Noorman Kozijnen
Ponsen Communicatie
Restaurant het Jagerhuys
Talos Growth
Telecom Raadgevers
The Green House
The Lime Tree
Timpanon Re-integratie BV
Utrechtse Golfclub De Pan
V.E.T. Voeding En Training
Virga ICT Services
VOB schilders- & glaszettersbedrijf
Zevenmijls BV
Molenvrienden
Rietdekkersbedrijf Gebr. Visser
Van der Valk Breukelen Verbij Hoogmade BV
Kom langs in onze bezoekerscentra
Tabaksschuur Amerongen
Veenseweg 8, Amerongen Parkeren sportcomplex De Burgwal. Wo, za, zo 13.0016.00 uur
Blauwe Kamer
De Blaauwe Kamer 14, Wageningen. Di t/m vr 14.0016.00 uur. Za, zo en feestdagen 13.00-16.00 uur
Stichting Het Utrechts Landschap Postbus 121, 3830 AC De Bilt www.utrechtslandschap.nl info@utrechtslandschap.nl facebook.com/utrechtslandschap Instagram.com/utrechtslandschap
Word Beschermer
Steun natuur en erfgoed in de provincie Utrecht en word Beschermer. Meld je aan via utrechtslandschap.nl/bescherm of bel 030-220 55 55.
De Beschermersbijdrage kun je overmaken naar rekeningnummer NL 27 RABO 0102 0710 20.
Doneer
Een gift kun je overmaken naar rekeningnummer NL 27 RABO 0102 0710 20. utrechtslandschap.nl/doneer
Mijn Utrechts Landschap valt drie keer per jaar op de mat bij Beschermers van Utrechts Landschap.
Jaargang 51, nummer 2
Redactie
Joosje Bellwinkel, Suzanne Hendriks, Florian Hupkes, Markus Feijen, Geeke Remmelts, Bregje de Rijk, Kim Slaats, Paul Vesters
Art direction, vormgeving & illustraties
Hallo Mondo, Utrecht
Fotografie
Herman van den Bijtel, Jolanda de Graaff, Tahar Haouachi, Dick Jeukens, Renk Ruiter, André Russcher, Klaas Wiersma, Buiten-Beeld (Peter Eekelder, Jan-Luc van Eijk, Michel Geven, Gejo Wassink, Bendinks Westerink), KINA (Philippe Clement), Het Utrechts
Archief, Utrechts Landschap, Adobe Stock
Coverfoto
Kommavlinder op duifkruid (Adobe Stock)
Coördinatie en eindredactie
Het Wilde Woord, Hilversum
Koetshuis Beerschoten
De Holle Bilt 6, De Bilt Dagelijks open van 10.00 tot 17.00 uur. In de zomer in het weekend tot 20.00 uur.
Schaapskooi Heidestein Parkeren aan de Hoog Kanje in Zeist (omgeving Binnenbos/ scholen). Volg vanaf daar de bordjes. Zo 11.00-16.30 uur
Molen De Hoop
Dorpsstraat 106, Loenen aan de Vecht. Za 11.00-16.30 uur
’t Winkeltje van Oostbroek
Oranjerie landgoed Oostbroek Bunnikseweg 45a, De Bilt
Di t/m vr 12.30-15.30 uur Za, zo 11.00-16.30 uur
Koetshuis Stoutenburg
Stoutenburgerlaan 4, Stoutenburg (Leusden). Wo, za, zo 12.30-16.30 uur
Van november t/m februari op woensdag gesloten.
Zwitserland om de hoek
Waan je deze zomer in Zwitserland zonder uren in de auto te hoeven zitten. In onze natuurgebieden zijn namelijk verschillende plekken die je meevoeren naar Zwitserse sferen. Zo is er in het Zeisterbos een boswachterswoning in Zwitserse stijl en in het Driebergse Bos vind je een metershoge knuppelbrug. Bij de Grebbeberg ligt zelfs een hele Zwitserse vallei.
Het Zwitserse ideaal
In de negentiende eeuw kwam de Zwitserse stijl op in de landschapsarchitectuur. Deze stijl kwam voort uit de Romantiek en zorgde voor een herwaardering van de wilde natuur. Hierbij speelde een verlangen naar het paradijs mee. Lange tijd werd de natuur vooral als een bedreiging beschouwd, zeker de gevaarlijke Alpen. Onder invloed van Romantische denkers als Jean-Jacques Rousseau sloeg dat beeld om en gingen mensen die woeste natuur juist waarderen. Het ruige berglandschap van Zwitserland, waar Rousseau vandaan kwam, vormde hierbij het ideaal.
Klein Zwitserland
De ideeën van de romantiek sloten perfect aan bij de landschappelijke tuinstijl die in deze periode in de mode was. De strakke geometrische tuinen uit de Franse tijd maakten plaats voor parken met een meer natuurlijke aanleg. In die parken wilde men de woeste natuur van de Alpen nabootsen. Er verschenen allerlei Zwitserse elementen: heuvels, beken, knuppelbruggen van boomstammetjes en zelfs kunstrotsen. Ook werden er naaldbomen aangeplant om het Zwitserse gevoel te versterken en woningen gebouwd in chaletstijl. Zo creëerde men een eigen ‘Klein Zwitserland’, een naam die je nog steeds op veel plekken tegenkomt. Op naar Zwitserland dus, maar dan lekker dichtbij!
Productiebegeleiding
Mailtraffic, Zwolle
Druk
Zalsman, Zwolle
Het papier waarop Mijn Utrechts Landschap is gedrukt is 100% chloorvrij en draagt het FSC-keurmerk omdat het een combinatie is van materiaal uit FSC-gecertificeerde bossen, FSC Controlled Wood en/of gerecycled materiaal.
Zondag 13 juli
De Utrechtse natuur op 1. Hoe zorgen we daarvoor?
Ontdek het werk van onze boswachters en vrijwilligers in de praktijk
je uit om met ons mee te doen: hoe zorgen we ervoor dat niet alleen wijzelf, maar ook de dieren, bomen en planten de ruimte krijgen?
Kruip in de huid van onze boswachters en bedenk hoe jouw ideale bos eruit zou zien. Ontdek de bijzondere natuur op de voormalige vliegbasis, duik in de duistere geheimen van de nacht en bekijk van grote hoogte onze meest kwetsbare natuur…
Natuurbescherming kent veel kanten die meestal verborgen blijven. Tijdens de Utrechtse Natuurdagen ontdek je hoe verrassend en complex het boswachterswerk kan zijn. We dagen utrechtsenatuurdagen.nl
Nieuwsgierig? Kijk voor het programma op