LENTE 2023
Bos en buitenplaatsen
Hoe het water terugkeerde
Landgoed Oostbroek Mens & natuur met elkaar verweven
Uitnodiging 10 juni Kom naar de Utrechtse Natuurdagen!
landschap parels IN het a
Het duister valt in, het bos verstilt. Koud en verlaten. Tot plotseling een zee van flakkerende lichtjes opdoemt, Maria omringend. Daarachter een decor van grillig gevormde stenen.
De Lourdesgrot in Driebergen heeft de perfecte sfeer van een natuurlijke grot, dankzij de bakstenen met een ‘productiefoutje’. Ze zijn veel te lang gebakken, bijna verglast, omdat de arbeider van dienst ’s nachts zijn ogen niet lang genoeg open kon houden. Daarom worden ze ook wel ‘slapers’ genoemd, die bakstenen.
De Lourdesgrot in het Rijsenburgse Bos in Driebergen werd zo’n 120 jaar geleden gebouwd op het terrein van het grootseminarie. Priesterstudenten zijn hier allang niet meer. Vrijwilligers ontfermden zich zeven jaar geleden over de vervallen grot. Ze vonden de juiste stenen en een nieuw Mariabeeld, en ze metselden en schrobden. Inmiddels is Utrechts Landschap eigenaar geworden van het seminarieterrein, maar nog steeds houden de vrijwilligers de Lourdesgrot schoon en de kaarsenbrievenbus gevuld. Niet voor niets: hier worden jaarlijks ruim vijfduizend kaarsjes gebrand.
In dit nummer
4 Bos en Buitenplaatsen Hoe het water terugkeerde
10 Portret vrijwilliger Lente in de Blauwe Kamer
14 Veel stappen gezet Hoe Utrechts Landschap verduurzaamt
18 Wandelen met de boswachter Een schatkamer van natuur en menselijke historie
Kringloop van water
Op een van de muren in mijn serre hangt een Duitse schoolplaat waarop de kringloop van water staat afgebeeld. Het laat de basis van al het leven op aarde zien: er is eeuwigdurend eenzelfde hoeveelheid water beschikbaar. Van een Duits bergdorp over naar de Utrechtse Heuvelrug. Waar de regen, net als op mijn schoolplaat, langzaam in de grond zakte om in lager gelegen gebieden weer aan de oppervlakte te komen. Kwelwater, gezuiverd door dikke zandpakketten.
Ik schrijf met nadruk in de verleden tijd. Het natuurlijke systeem is lamgelegd. We tappen de natuurlijke, goed gevulde bolle waterbuik van onze heuvelrug in rap tempo leeg, met sterk dalende grondwaterstanden tot gevolg. En omdat we regenwater liever kwijt dan rijk zijn, voeren we dat snel af, liefst via het riool. Weg ermee. Het grondwater wordt zo ook niet meer voldoende aangevuld. Versnelde klimaatverandering doet de rest. De natuur verdroogt, bomen gaan dood. Maar ook de beschikbaarheid van voldoende en schoon drinkwater staat zwaar onder druk. We moeten het tij keren! Hoe we daaraan bijdragen, lees je in dit nummer.
Met de nieuwe kunstinstallatie H2O* in een oude sprengkop in het Zeisterbos willen we wandelaars aan het denken zetten over de waterproblematiek. Kunstenaar Ronald van der Meijs** maakte een meters grote waterdruppel uit waterleidingbuizen. De druppel geeft iedere 24 uur de gemiddelde hoeveelheid water die jij en ik dagelijks verbruiken terug aan de bron: de Heuvelrug. Verspilling? Of juist niet?
Wij dragen deze inspirerende installatie met veel plezier op aan Michaël Kortbeek, die twaalf jaar voorzitter is geweest van de Raad van Toezicht van Utrechts Landschap. Dat deed hij deskundig, met enthousiaste betrokkenheid en altijd vanuit een groot hart voor de Utrechtse natuur, ons landschap en het erfgoed die hem zo lief zijn.
2 Parels in het landschap
8 Nieuws uit het landschap
12 Dankzij alle giftgevers
16 Ontdek het buiten
22 Colofon
23 Uitnodiging Utrechtse Natuurdagen
24 Gespot
askia van Docku recteur-rentmeest
*Fluid Future is initiatiefnemer van H2O: www.fluidfuture.nl
**Meer weten over Ronald van der Meijs: www.ronaldvandermeijs.nl
De kondenslingervijvers tot voor kort onvoldoende water vasthouden
Buitenplaats pavia
Hoe het water terugkeerde
in bos en buitenplaatsen
Buitenplaats
Hoog Beek en royen
Als ergens natuur en erfgoed hand in hand gaan, dan is het in het project Robuust watersysteem Zeisterbos en landgoederen. Na decennia stroomt er weer water in de deftige buitenplaatsen van weleer. Belangrijk voor de natuur, maar óók voor de cultuurhistorische waarde, vertellen projectleider Ivor de Baat en beleidsmedewerker erfgoed Paul Vesters van Utrechts Landschap. Water was ooit bepalend voor het ontstaan van dit landschap, en het bepaalt nog altijd het voortbestaan ervan.
Aan water is op Hoog Beek en Royen deze grijze voorjaarsmiddag in ieder geval geen gebrek. Uit een aaneengesloten wolkendek valt al dagen een dunne miezer, die de oprijlaan naar het landhuis heeft veranderd in een zompige modderpoel. ‘Het robuust maken van het watersysteem,' begint Ivor, ‘wil zeggen dat dit gebied bestand is tegen klimaatverandering. En daarbij hebben we niet alleen te maken met perioden van droogte, maar ook met andere vormen van extreem weer, zoals overvloedige neerslag. We richten de waterpartijen zo in, dat het waterniveau altijd maximaal gehouden kan worden. Als er dan veel regen in één keer valt, stroomt het water naar het omliggende gebied. Vroeger waren er duikers en overstorten die wegliepen in een rioolsysteem, maar nu houden we het water zo lang mogelijk vast.’
Stichtse Lustwarande
Het project Robuust watersysteem Zeisterbos en landgoederen begon zo’n 2,5 jaar geleden met onderzoek naar watersystemen en cultuurhistorische elementen in het Zeisterbos en de landgoederen Pavia, Hoog Beek en Royen, Schoonoord, Molenbosch en De Breul. Deze landgoederen maken deel uit van de Stichtse Lustwarande, vertelt Paul: ‘Tussen De Bilt en Rhenen ontstond vanaf de achttiende eeuw een strook van landgoederen en buitenplaatsen.
De zandgrond was geschikt voor de Engelse landschapsstijl die vanaf 1750 in zwang kwam, met slingervijvers, heuveltjes en bosschages.’ Bovendien konden in dit gebied dankzij het hoogteverschil zogeheten sprengen worden aangelegd, legt Paul uit: ‘Uit een gegraven bron, ook wel sprengkop genoemd, welde grondwater vanuit de heuvelrug op.
Van daaruit werden sprengbeken gegraven om de slingervijvers te voeden. Ze zijn kenmerkend voor dit gebied, maar er was tot voor kort niet veel meer van te zien.’
Droogte
Die onzichtbaarheid heeft alles te maken met het waterpeil, dat de afgelopen decennia zakte door waterwinning en stedenbouw in de omgeving. Klimaatverandering bracht bovendien perioden van droogte, waardoor de meeste sprengen droog kwamen te staan. De gevolgen voor de natuur zijn overal zichtbaar. Ivor: ‘Veel bomen en planten zijn aangetast, wat direct gevolgen heeft voor bijvoorbeeld vlinders en insecten. Vooral vrijstaande bomen hebben het zwaar. Als we niets zouden doen, hebben we over dertig jaar geen grote monumentale bomen meer op de buitenplaatsen.’
Opschonen
Er is hard gewerkt om de landgoederen aan te passen aan het veranderde klimaat. Om te beginnen werden sprengbeken opgeschoond, door takken te verwijderen en de bodem zorgvuldig uit te graven.
‘Dat ging laagje voor laagje,' vertelt Ivor, ‘om het wortelstelsel van de omliggende bomen niet te beschadigen.’
Paul vesters Beleidsmedewerker erfgoed
ivor de baat projectleider
Tekst Eric de Koning Foto's Lize Kraan, André Russcher, Utrechts Landschap Visualisatie Wim Dasselaar
Herstelde spreng
Uit onderzoek bleek dat niet alle sprengbeken waterdragend te maken zijn. Groot was dan ook de verrassing toen er in een van die plekken na opschoning tóch kwel opborrelde, herinnert Ivor zich. ‘Ik werd opeens gebeld: je moet nú komen! Binnen een mum van tijd stond de spreng weer vol water, tot dol enthousiasme van alle betrokkenen. Niemand had dit kunnen dromen.’
Regenval
Ironisch genoeg kon opkomend water ook tot problemen leiden, vertelt Ivor bij de slingervijver op Pavia. ‘Vroeger werd deze vijver gevoed door grondwater, maar toen het peil decennia geleden zakte, is de bodem bekleed met folie om het water vast te houden. Om het folie opnieuw op de vijverbodem aan te kunnen brengen moet de vijver volledig droog staan, ook om de foliedelen aan elkaar te kunnen lassen. Door de vele regen die in januari van dit jaar viel, is het grondwaterpeil enorm gestegen. Het opkomende kwelwater drukte hierdoor de folie naar boven. Door pompen aan te sluiten die het grondwater wegpompen konden we alsnog het folie op de bodem aanbrengen.
Bekleding van de bodem met folie (boven), spiegelvijver met nieuwe beschoeiing
Keuzes
De restauratie van de vijver op Pavia kostte nog meer hoofdbrekens, vervolgt de projectleider. ‘Dit is een zogeheten spiegelvijver, waarin het huis weerspiegeld wordt. Om amfibieën een overgangsgebied te geven, wilden we het liefst natuurvriendelijke oevers aanleggen, waarop waterplanten kunnen groeien. Dat zou echter ten koste gaan van het monumentale spiegeleffect. Je ziet dat we soms ook keuzes moeten maken ten gunste van cultuurhistorie boven ecologie. Er is nu een harde houten beschoeiing, maar we maken ruim voldoende faunatrappetjes.’
'De uitstraling van deze gebieden wordt niet alleen bepaald door de bosschages en slingervijvers, maar ook door diverse bouwwerken'
Cultuurhistorie
Naast ecologisch herstel vormt het herstellen van cultuurhistorische waarden dus een belangrijk onderdeel van het project, bevestigt Paul. ‘De uitstraling van deze gebieden wordt niet alleen bepaald door de bosschages en slingervijvers, maar ook door diverse bouwwerken zoals banken, bruggetjes in Zwitserse stijl, gemetselde waterkeringen en de keiendam in het Zeisterbos. Die zijn allemaal gerestaureerd. Van de keiendam was alleen een hoopje zand over, waaronder nog een paar originele keien lagen, die de architect heeft bestudeerd. Het was een hele zoektocht om bijpassende keien te vinden, maar we hebben nu de dam kunnen herbouwen zoals deze ooit was.’
Omgeving
Bij het project wordt ook de omgeving betrokken.
‘In het landhuis van Hoog Beek en Royen is Van Lanschot Bankiers gevestigd,' zegt Ivor. ‘Door hun regenpijpen af te koppelen van het riool gaat het hemelwater nu richting buitenplaats en vijver.
PROEFTUIN KLIMAATROBUUST
Dit project is een zogeheten proeftuin van Kennisprogramma Klimaatrobuuste Buitenplaatsen. Het programma bestaat uit een klimaatstresstest, de groenblauwe monitor en proeftuinen. De opgedane kennis en meetresultaten worden gedeeld met (erfgoed-) instanties binnen en buiten het netwerk. In dit project werkt Utrechts Landschap nauw samen met de gemeente Zeist, Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden en provincie Utrecht.
Hetzelfde gaat gebeuren bij verzorgingscomplex Amandelhof. Wij zijn betrokken bij gesprekken over de bouw van drie nieuwe complexen, die gaan afwateren op een grote buffervijver. Deze vijver wordt aangesloten op het watersysteem van de landgoederen.’
Klimaatpaviljoen ‘Ook buurtbewoners kunnen bijdragen aan herstel van het watersysteem,' vult Paul aan. ‘In het nieuwe klimaatpaviljoen bij Bezoekerscentrum De Boswerf laten we allerlei voorbeelden zien die mensen in hun tuin kunnen toepassen, van waterdoorlatende tuinbestrating tot manieren om regenwaterafvoer af te koppelen van het riool.’
'Als het lukt om het watersysteem blijvend te herstellen, hebben we voor onze volgende generaties iets prachtigs gerealiseerd'
‘Met peilbuizen gaan we de resultaten de komende jaren monitoren,' zegt Ivor ten slotte. ‘Als het lukt om het watersysteem blijvend te herstellen, hebben we voor onze volgende generaties iets prachtigs gerealiseerd. Het doet bezoekers nu al veel om deze landgoederen weer in oude glorie te beleven. Als ze zien dat er weer water staat op plekken die al dertig jaar droog stonden, kunnen ze echt in vervoering raken.’
Restauratie brug
Sprengbron weer zichtbaar als onderdeel van de koekenpan
Gerestaureerde duiker in de Rietsloot
Nieuws UIT HET LANDSCHAP
JAAROVERZICHT 2022
Utrechts Landschap heeft in 2022 meer activiteiten dan ooit tevoren kunnen ondernemen. Het was een overweldigend actief 95-jarig jubileumjaar. Dankzij de inzet en steun van Beschermers, vrijwilligers, de provincie Utrecht, vele fondsen, Utrechtse bedrijven, gemeenten en de Nationale Postcode Loterij. Bekijk het jaaroverzicht op de website voor meer informatie: www.utrechtslandschap.nl/ jaaroverzicht-2022
Peter Verburgt
AVONTUREN VAN EEN MOESTUIN
Peter Verburgt (toneelschrijver en architect) beheert de moestuin op Heerlijkheid Stoutenburg bij Leusden. Elk seizoen schrijft hij een blog over de tuin, die langzaam getransformeerd wordt tot een landschappelijke permacultuurtuin, waar het zowel gaat om gezond voedsel en ecologie als om een fijne omgeving voor mens en dier. Lees het blog en bekijk de prachtige foto’s op onze website: www.utrechtslandschap.nl/over-ons/blogs
STORMPAD BREEVEEN BINNENKORT OPEN
STORMPAD
In juni 2021 trok een verwoestende valwind door het gebied bij Leersum. Utrechts Landschap besloot de bomen te laten liggen en een verhoogd pad aan te leggen door het getroffen gebied. ‘We laten de natuur haar gang gaan en dat levert unieke natuurwaarden op,' aldus boswachter Maarten den Hartigh. Wandelaars kunnen vanaf het nieuwe pad het herstellend vermogen van het bos volgen. Eind mei gaat het stormpad open.
AANKOOP NATUUR BIJ
VIANEN EN ZEIST
Utrechts Landschap heeft een perceel van 1,8 hectare aangekocht bij Vianen. Het perceel ligt in de polder Boven-Autena en binnen het Natuurnetwerk Nederland. In Zeist is een perceel aangekocht van 8 hectare. Het natuurgebied ligt bij De Krakeling en ook dit gebied maakt onderdeel uit van het Natuurnetwerk Nederland.
MET DEZE AANKOPEN VERBINDEN WE NATUUR- GEBIEDEN, ZODAT REEËN MEER RUIMTE KRIJGEN.
OPENING BEZOEKERSCENTRUM KOETSHUIS BEERSCHOTEN
Het vernieuwde bezoekerscentrum op landgoed Beerschoten bij De Bilt gaat vanaf 20 april open voor publiek. Onze vrijwilligers kunnen niet wachten om op deze mooie locatie bezoekers te ontvangen. In het Koetshuis kun je op een speelse en interactieve manier kennismaken met de geschiedenis van het landgoed en de bijzondere natuur. In het horecagedeelte kun je terecht voor een lekkere koffie of lunch en voor kinderen is er buiten een natuurspeeltuin. Er is slechts beperkt parkeerruimte, dus kom vooral op de fiets.
PALMERSWAARD ONDER DE LOEP
In 2023 gaat boswachter Alex met onderzoekers van KNNV Wageningen op stap in de Palmerswaard in Rhenen. Zij nemen een kijkje in deze bijzondere uiterwaarden langs de Nederrijn. Zij onderzoeken onder andere sprinkhanen, paddenstoelen, vleermuizen en korstmossen. In haar vlog deelt Alex regelmatig wat er ontdekt is. Meer weten? Kijk op www.utrechtslandschap.nl/onderdeloep
DE ACCEPTGIRO VERDWIJNT
Per 1 juni verdwijnt de acceptgiro. De banken hebben besloten vanaf dan te stoppen met dit betaalmiddel omdat het gebruik ervan afneemt. Dit betekent dat alle banken (en dus ook jouw bank) na 1 juni geen acceptgiro’s meer verwerken. We hebben als goede doelen samengewerkt aan een alternatief met de naam Mijn eenmalige gift De aangesloten goede doelen stoppen daarom al tijdig (vanaf 1 april) met de verspreiding van de acceptgiro. Vanaf dat moment gebruiken wij Mijn eenmalige gift om een bijdrage voor ons werk te vragen. Hiermee kun je net zo makkelijk en vertrouwd een eenmalige gift aan ons overmaken. Meer informatie lees je op www.mijneenmaligegift.nl
Hans Brug is de nieuwe voorzitter van de Raad van Toezicht van Utrechts Landschap. Hij volgt Michaël Kortbeek op. We stelden Hans drie vragen:
Welke bijdrage hoopt u te kunnen leveren aan Utrechts Landschap?
Het belang van natuur en een gezonde leefomgeving voor welzijn en brede welvaart ken ik vanuit mijn werk, en ervaar ik dagelijks als ik door en langs het natuurlijk en cultureel erfgoed van Utrechts Landschap fiets. Als voorzitter van de Raad van Toezicht draag ik graag bij aan de belangrijke missie van Utrechts Landschap. Goed toezicht hoort bij goed bestuur van zo’n mooie en nuttige organisatie. Daarbij wil ik ook sparringpartner zijn voor de bestuurder en organisatie. Daar hoop ik het mijne voor te doen.
In welk gebied van Utrechts Landschap wandelt of fietst u graag?
Ik denk dat ik met de fiets ieder jaar wel een keer in, langs of door alle gebieden van Utrechts Landschap kom. Meerdere keren per week fiets ik voor mijn woon-werkverkeer langs Noordhout en Bornia. Op de terugweg fiets ik vaak een stukje om langs De Paltz en/of Park Vliegbasis Soesterberg. Geweldige combinatie, en al helemaal als de veldleeuweriken weer op de vliegbasis zijn. En vanaf huis loop ik zo naar Stameren en Hoog-Moersbergen. Ja, ik geniet echt van het Utrechtse landschap.
Welk dier hoopt u nog eens te zien als u in een van onze gebieden bent? Vanochtend zag ik nog een reebokje; het was nog donker, en ik ben bang dat ik hem liet schrikken door het licht van mijn fietslamp. Ik wilde heel graag nog eens een das zien in Utrecht. Ik heb aantal jaren in Zuid-Limburg gewoond en daar kwam ik er met enige regelmaat een tegen. Maar buiten Limburg had ik nog nooit een das gezien. Tot afgelopen herfst. Toen stak er een over bij Stameren, vlak voor me langs.
Foto's Dick Jeukens, Marieke Duijsters, Joris Engelbertink, Sjaak den Breeje, Adobe Stock
Hans brug voorzitter van de raad van toezicht
'Als vrijwilliger willen we allemaal maar één ding: iets bijdragen aan de natuur'
‘Prachtig: elk voorjaar die Galloway koppen tegen elkaar’
Die putter herkennen, da’s toch wel leuk
Moet je als vrijwilliger iets weten over de natuur eigenlijk? Edward lacht: ‘Mijn kennis over de natuur is zeer beperkt. Ik vraag vijfentwintig keer aan onze coördinator Johan: is dit nou een gewone vogelkers of een Amerikaanse vogelkers? Je kunt het zien aan de stengel en ruiken als je hem knakt, maar als er geen blad meer aan zit blijft het echt moeilijk te zien.’
Edward Jacobs woont, zoals hij zelf zegt ‘met zijn kont in de Blauwe Kamer’. Als je zo’n prachtige achtertuin hebt, moet je ook wat voor je leefomgeving doen, vindt hij. En dus ontvangt hij bezoekers in het bezoekerscentrum, snoeit hij hakhout en veegt hij de paden. Een gastheer met een opgeruimd humeur, die er – vaak onzichtbaar – voor zorgt dat je je hier altijd welkom voelt.
‘Het mooiste vind ik de rivier en de dynamiek van het water daarachter. Water is nooit saai. Ik heb helemaal niet veel geduld, maar als je hier woont, kun je soms niet anders dan gewoon even blijven kijken. Bijvoorbeeld als de jonge Gallowaystieren in het voorjaar herrie gaan maken, met hun koppen tegen elkaar. Prachtig!’
Sinds hij drie jaar geleden naar een huis aan de rand van de Blauwe Kamer verhuisde, geniet Edward Jacobs iedere dag. Alle reden om ook iets terug te doen voor de natuur, vindt hij. Dat doet hij als vrijwilliger in het bezoekerscentrum en bij ‘de klussenclub’. Alles komt voorbij: mensen ontvangen, wandelpaden schoonmaken, snoeien en... eindeloos paaltjes rechtzetten. ‘De stieren vinden het lekker om ertegenaan te schuren, maar ze zijn veel te zwaar. Zo blijven we lekker bezig, zullen we maar zeggen!’
Zweten? Als het maar heeft geholpen!
Klinkt heel gemoedelijk, dat werken in de natuur. Toch is het soms ook flink zweten. Nat loodzwaar riet met een hooivork achter
een tractor scheppen terwijl de modder aan je laarzen trekt. Drie maandagochtenden honderden vierkante meters Amerikaanse vogelkers uitroeien. Of afval ruimen, elke week weer. Fysiek zwaar? Ja, soms. Demotiverend omdat je steeds opnieuw moet beginnen? Nee, hoor.
‘Boos worden over afval doe ik allang niet meer, dat heeft helemaal geen zin. En als vrijwilligers willen we allemaal maar één ding: iets bijdragen. Dus als we een jaar later terugkomen en zien dat de vogelkers minder ver is teruggegroeid, dan denken we: mooi, het heeft in ieder geval geholpen.’
Zo steekt hij er altijd weer wat van op, zonder dat hij erop uit is. ‘Ik hou van wandelen en hardlopen in de natuur, maar ik hoef echt niet te weten hoe elke vogel heet. Sinds de coronatijd zag ik ineens veel meer fotografen, die kijken zo specifiek. Ik raak altijd helemaal enthousiast als mensen enthousiast zijn. Dus vraag ik altijd: en, nog iets moois gezien? Het is toch leuk dat ik nu ook een putter kan herkennen.’
Vrijwilligerswerk doe je samen Het sociale aspect is een van de leukste dingen van het werk. En dan gaat het niet alleen om de verhalen van bezoekers. Binnen de vrijwilligersgroep heerst veel gezelligheid: even samen koffiedrinken is heilig, soms wordt er geborreld. En we zien om naar elkaar. ‘Je staat ervan versteld hoeveel mensen zo’n vrijwilligersgroep draaiende houden, ook buiten zicht. Misschien wel honderd. Dan kom ik in het bezoekerscentrum, staat er ineens een kerstboom. De voorraden zijn altijd aangevuld. Iemand houdt de laarzenopstelplaats schoon. Dat is zo mooi: we zijn een club. We zorgen er echt samen voor dat het er netjes uitziet.’
Tekst Lotty Nijhuis Foto's André Russcher, Utrechts Landschap
Portret van een VRIJWILLIGER
Uitzicht over de Blauwe Kamer
d DANKZIJ ALLE GIFTGEVERS
Molens krijgen steun uit alle hoeken Veertien van onze drieëntwintig molens staan al ruim een jaar stil omdat de molenroeden (de stalen balken van de wieken) vervangen moeten worden. Er is 2 miljoen euro nodig om de molens weer te laten draaien. De provincie financiert de helft. Door onze succesvolle molencampagne hebben we de andere miljoen bijna bij elkaar, dankzij twintig vermogensfondsen, gemeenten en waterschap Amstel, Gooi en Vecht, maar zeker ook door de lokale crowdfundingsacties van onze molenaars en de inkomsten van de molenwinkeltjes. Ook werving onder onze Beschermers draagt flink bij met een totaal gedoneerd bedrag van ruim € 100.000. Hartelijk dank voor deze hartverwarmende steun! We komen nog € 30.000 te kort, dus doneren aan de molens mag nog steeds, via NL27 RABO 010207 1020, t.n.v. Utrechts Landschap.
Dit jaar krijgen zes molens nieuwe roeden. We hopen de overige molens volgend jaar van nieuwe roeden te kunnen voorzien.
HARTELIJK DANK VOOR UW GIFT!
Gulle donaties voor de Heidetuin
Begin dit jaar hebben we de Heidetuin in Driebergen-Rijsenburg opgeknapt. Bankjes en bruggen zijn vervangen, natuurvriendelijke oevers aangelegd en de wandelpaden zijn rolstoeltoegankelijk gemaakt. Verder hebben we nieuwe heesters geplant en kruiden en heide ingezaaid die beter bestand zijn tegen klimaatverandering. De werkzaamheden waren mogelijk dankzij vele giften. Een inwoner uit Zeist doneerde een fantastisch bedrag voor zowel de aankoop als het groot onderhoud. Stichting Wel-Doen uit Driebergen doneerde twee nieuwe bruggetjes en veel Beschermers samen schonken prachtige giften voor de Heidetuin. Hartverwarmend! Dank hiervoor!
Hardlopen door en voor
Utrechts Landschap
Utrechts Landschap was deze winter twee keer het goede doel bij een lokaal hardloopevenement. De jaarlijkse Chocolademelkloop op Houdringe en Beerschoten bracht
€ 2000 bijeen voor de aanplant van stinsenbollen op Beerschoten. In Driebergen leverde de 3BergenLOOP € 3374 op voor onderhoud en een nieuwe boom in de recent verworven Heidetuin in Driebergen-Rijsenburg. Veel dank, hardlopers!
Monique Trip uit Houten doneerde haar pensioneringscadeau:
‘Ik ben al jaren Beschermer van Utrechts Landschap en al sinds 2010 vrijwilliger in 't Winkeltje van Oostbroek. Natuur staat bij mij bovenaan, mag ik wel zeggen. Toen ik vorig jaar met pensioen ging, vroeg mijn werkgever wat mijn wens was. Ik zei dat ik graag een gift wilde geven aan mijn favoriete goede doel. Het ging om € 5000, waar ik zelf nog € 2500 bij heb gedaan. Wat ik heel leuk vond, is dat Utrechts Landschap met mij in gesprek is gegaan over waar het bedrag aan besteed zou kunnen worden. Ze vertelden me over plannen voor een mindervalidenpad op landgoed Beerschoten. En aangezien ik zelf steeds meer aan een rolstoel gebonden ben, leek dat me een prachtige bestemming. Het pad wordt dit jaar aangelegd, en als het zover is, ga ik zeker kijken!’
Pieter Houbolt doneert via een Fonds op NaaM:
‘Enkele jaren geleden heb ik vanuit mijn eigen ANBIstichting een donatie gedaan aan Stichting De Utrechtse Molens in een Fonds op Naam, het ‘Pieter Houboltfonds’. Daaruit wordt jaarlijks een bedrag gebruikt voor molenrestauratie. Ik ben namelijk van mening dat ik het uitstekend heb en wil graag wat nalaten voor anderen. Het leuke is dat ik mee mag praten over waar het geld aan besteed wordt, welke molen er aan de beurt is. Ik ga dus mee naar die molens en ontmoet dan de molenaars, heel bevlogen mensen. Er staan nu heel veel molens stil omdat de wieken niet veilig meer zijn, en die moeten snel weer draaien! Die horen bij het Nederlandse landschap, en het is mooi als ik daaraan kan bijdragen. Zij blij, ik blij!’
Met een Fonds op Naam kun je een specifiek gebied of object voor langere tijd steunen. Het is feitelijk een fonds binnen een goed doel. Wil je meer weten over de mogelijkheden van een Fonds op Naam bij Utrechts Landschap, neem dan contact op met Florian Hupkes via 06-33249425 of f.hupkes@utrechtslandschap.nl
Saskia van Dockum, Pieter Houbolt en molenaar Henk Visser
Brug op landgoed Beerschoten
Marja Otto van de 2BergenLOOP rijkt de cheque uit aan Florian Hupkes van Utrechts Landschap en dochter Jonna, Junior Beschermer.
HOE UTRECHTS LANDSCHAP VERDUURZAAMT
Van ons, als natuur- en erfgoedorganisatie, mag je verwachten dat we onze bedrijfsvoering zo duurzaam mogelijk inrichten. Daarom hebben we de afgelopen jaren op dit gebied veel stappen gezet. Met hoofd Exploitatie Arjan Westerhof maken we de (voorlopige) balans op. Wat is er zoal gebeurd, welke resultaten hebben we behaald en wat staat er nog op het programma?
Top tien
Het duurzaamheidsprogramma is opgesteld nadat adviesbureau Movares de carbon footprint (uitstoot van broeikasgassen zoals CO2) van Utrechts Landschap onderzocht.
‘We werken nu de top tien van de meeste uitstoot af,’ vertelt Arjan. ‘De effectiefste maatregelen zaten in ons wagenpark, in ons hoofdkantoor, maar bijvoorbeeld ook in een pont die op diesel liep. Deze is vervangen door een elektrisch exemplaar dat ook nog eens fluisterstil is, wat de Kromme Rijnexcursies nog veel specialer maakt. Heel veel bedrijfsauto’s en -busjes zijn inmiddels geëlektrificeerd of gaan we op korte termijn vervangen.’
‘We werken nu de top tien van de meeste uitstoot af,’
Voorzetramen
Tekst Eric de Koning
Foto's Lize Kraan, Tim Baars, Utrechts Landschap
De afgelopen jaren heeft Utrechts Landschap al veel duurzaamheidsmaatregelen genomen. Arjan: ‘Wat we relatief snel konden uitvoeren, hebben we gedaan. Onze bedrijfsvoering is véél duurzamer dan een aantal jaren geleden.’
Het hoofdkantoor op landgoed Oostbroek is grondig aangepakt, binnen de mogelijkheden van het monumentale gebouw, legt Arjan uit.
‘Het glas vervangen door isolerende beglazing kon niet, want dat past niet in de bestaande ramen. Bovendien werken dan, vanwege het extra gewicht, de schuiframen niet meer. Na een zoektocht hebben we slimme voorzetramen gevonden, die je ook open kunt doen. Het isoleert, de tocht is veel minder en in de zomer helpt het om warmte tegen te houden. En
‘Wat we konden uitvoeren, hebben we relatief snel gedaan. Onze bedrijfsvoering is véél duurzamer dan een aantal jaren geleden.’
er is nog veel meer veranderd. Zo verbruiken de computers veel minder energie, is er overal ledverlichting en zijn alle nieuwe kasten in onze eigen werkplaats gemaakt van hout uit onze eigen bossen. Een mooi resultaat van duurzaam bosbeheer.’
Zonnepanelen
Het streven is om in 2030 net zo veel elektriciteit duurzaam op te wekken als te verbruiken. Dat gaat de organisatie zeker halen, verwacht Arjan: ‘Waarschijnlijk eerder, want het gaat heel snel. Ik denk dat we op twee derde zitten.’ Dat is met name te danken aan de flinke uitbreiding van zonnepanelen, onder meer op Steenfabriek Bosscherwaarden, de timmerwerkplaats in Zeist en de beheershelter op Park Vliegbasis Soesterberg. ‘Nu zit duurzaamheid niet alleen in energie, zo kijken we bij elke ingreep of we gebruik kunnen maken van de meest duurzame materialen, verfsoorten, enzovoorts.’
Minder papier
Arjan: ‘Binnen Utrechts Landschap verbruiken we steeds minder papier. Al onze archieven zijn gedigitaliseerd. Waar we papier gebruiken, zoals bij ons magazine, verminderen we dit. Zo verschijnt het magazine vanaf 2023 drie keer in plaats van vier keer.
Innovatie
Arjan zou nog meer willen doen, maar niet alles is meteen te realiseren.
‘Trekkers zijn bijvoorbeeld nog niet te elektrificeren, en grote monumentale gebouwen kunnen heel moeilijk van het gas af. We volgen de innovaties daarvoor op de voet.’
Daarnaast gaat Utrechts Landschap met zijn omgeving aan de slag: huurders, pachters, leveranciers en Bedrijfsvrienden. ‘En niet te vergeten onze bezoekers. Door uitbreiding van laadfaciliteiten, extra fietsparkeerplaatsen en communicatie over duurzaam bezoek, zoals op Beerschoten, proberen we duurzaam vervoer te stimuleren. Want als je naar die top tien kijkt, staat autobezoek door onze bezoekers met driekwart van de totale uitstoot met stip bovenaan. Het is het lastigst te beïnvloeden, maar het effect zou enorm zijn.’
arjan westerhof hoofd exploitatie
Zonnepanelen shelter Soesterberg
Hout uit eigen bos
Laadpaal op Oostbroek
Elektrische bedrijfsbus
Zonnepanelen timmerwerkplaats
Elektrische pont Kromme Rijn
evenementen & excursies
HET BUITEN ONTDEK a
Nu het voorjaar wordt, begint het bij iedereen te kriebelen. Naar buiten dus! Genieten van de frisse lentelucht, de voorjaarsbloeiers en natuurlijk het fluiten van de vogels.
Let op: voor de meeste activiteiten is het nodig om te reserveren. Bekijk daarom vooraf de agenda op www.utrechtslandschap.nl.
Zaterdag 10 juni, 11.00 uur
Schapenscheerfeest op Heidestein
Op het schapenscheerfeest worden de Drentse heideschapen door de scheerders van hun vacht verlost. Deze vachten worden te koop aangeboden. De wol wordt ter plekke gesponnen en er zijn verschillende leuke kinderactiviteiten.
Elke vrijdag en zaterdag twee rondleidingen per dag
Rondleiding Kasteel Loenersloot
Deze rondleiding leidt je van diep in de kelders tot boven op de toren! De buitenkant van het kasteel oogt middeleeuws, met zijn slotgracht en de toren uit 1200, vanbinnen waan je je in een achttiende-eeuws buitenhuis.
Op pad met kinderen
Zondag 16 april, 11.00 uur
Dag van Oostbroek
De vrijwilligers van ’t Winkeltje van Oostbroek zorgen voor een gezellige dag met tal van activiteiten. Kinderen kunnen terecht in de knutseltent, in de boomgaard kun je allerlei oudHollandse spelletjes spelen en meedoen aan de traditionele puzzeltocht over het landgoed.
Zaterdag 13 mei, 13.30 uur Blotevoetenwandeling Stoutenburg
Hoe voelt het om met je blote voeten over grind, hooi, bladeren, modder, zand, houtsnippers en ander materiaal in het bos te lopen? Kom het zelf met je ouders ervaren! Onderweg pauzeren we voor iets te drinken met wat lekkers.
Hemelvaartsdag 18 mei, 06.00 uur
Dauwtrappen op Heidestein
Hemelvaartsdag? Dauwtrappen! Héél vroeg opstaan, de zon zien opkomen en de natuur wakker horen worden. De wandeling door bos, hei, stuifzand en akkers sluiten we af met koffie en koek.
Zaterdag 8 april, 13 mei, 27 mei en woensdag 22 maart, 19 april, 14.00 uur
Natuurwandeling
Plantage Willem III
Plantage Willem III bestaat uit een buitenlands aandoend glooiend landschap, met diverse sneeuwsmeltwaterdalen uit de laatste ijstijd. Een daarvan is dankzij de heide-uitbreiding van een aantal jaren geleden weer prachtig te zien.
Zaterdag 22 april, 6 mei, 13 mei, donderdag 18 mei, maandag 29 mei, woensdag 7 juni en 21 juni, 13.30 uur
Natuurwandeling Blauwe Kamer
In de Blauwe Kamer is de natuur dankzij overstromingen van de Nederrijn voortdurend in beweging en ontwikkeling. De dynamiek van de rivier zorgt voor hoogteverschillen en trekt bijzondere planten en dieren aan.
Zondag 9 april, 14 mei, 11 juni, 9 juli, 14.00 uur Natuurwandeling De Paltz
De Paltz is een prachtig landgoed dat in 1867 werd ontworpen door landschapsarchitect Henrij Copijn. Je vindt er beukenlanen, zichtassen, waterpartijen, een statige villa, een koetshuis en een herderswoning.
Zondag 7 mei, 2 juli, 3 september, 5 november, 14.00 uur Natuurwandeling Beerschoten
Wandel met een gids door het prachtige afwisselende parklandschap van Beerschoten. Er komen allerlei vogelsoorten voor, waaronder diverse spechtensoorten en de bosuil in de eeuwenoude bomen.
Zaterdag 3 juni, 5 augustus, 7 oktober, 2 december, 09.30 uur Natuurwandeling Niënhof
Zondag 23 april, 28 mei, 25 juni, 14.00 uur
Natuurwandeling Kozakkenput
In 1804 werden hier dertig putten van tien meter diep gegraven. Negen jaar later verbleef er een bataljon Kozakken, vandaar de naam. Ooit was het open heidegebied, nu vind je er jong gemengd bos, oude beukenen eikenlanen en enkele akkers.
Landgoed Niënhof is de parel van Bunnik. Dit kleine, relatief onbekende landgoed biedt een verrassende afwisseling van landschapselementen en daardoor een grote biodiversiteit. Samen met een gids struin je kriskras door het gebied waardoor je de rijkdom ten volle kunt ervaren.
Zaterdag 1 en 15 april, 6 mei, 3 en 17 juni, 13.00 uur
Fietsen over de historische vliegbasis
Tijdens de fietsexcursie van ruim 10 kilometer nemen onze gidsen je mee naar bijzondere plekken rond de militaire historie, zelfs in delen van het park die niet vrij toegankelijk zijn. Foto's Renk Ruiter, Kim Mastenbroek
Zaterdag 20 mei, 15 juli, 16 september, 18 november, 13.00 uur Archeologie en cultuur in het Amerongse Bos Weinig mensen weten dat je in de bossen op de Utrechtse Heuvelrug niet alleen prima kunt recreëren, maar ook veel archeologische en cultuurhistorische overblijfselen kunt tegenkomen. Ontdek het samen met een gids.
Kijk voor de complete agenda op www.utrechtslandschap.nl
‘op
Oostbroek zijn mens en natuur met elkaar verweven’
Tekst Bas van Dijk Foto’s Lize Kraan, Renk Ruiter, Utrechts Landschap
Een mooiere residentie dan landgoed Oostbroek in De Bilt is niet denkbaar voor Utrechts Landschap. Een schatkamer van natuur en van menselijke historie, die steeds nieuwe verrassingen tevoorschijn tovert. Boswachter Joris Hellevoort laat er graag een paar zien.
Naast de ingang van het kantoor van Utrechts Landschap prijkt de eerste verrassing achter een raam. ‘Een stuk grafsteen van abt Jan van der Borch, uit circa 1540. Hier op Oostbroek gevonden.’ Joris wijst naar het huidige kantoorpand. ‘Ik vermoed op basis van oude tekeningen en resten van muurtjes die gevonden zijn dat hier ergens het vroegere klooster gestaan moet hebben.’
Tussen hemel en aarde
In het bos naast het hoofdgebouw staat een reusachtige es. De hoogste van Nederland, weet Joris, die zelf een boek schreef over de 21 beroemdste bomen van Nederland. ‘Als je het mij vraagt, was precies op die plek, waar die es staat, vroeger de heiligste plek van het klooster. In ieder geval staat deze boomsoort in oude verhalen symbool voor de verbinding tussen hemel en aarde. Niet zo gek als je deze reus bekijkt. De wortels lopen vele meters ver en diep de aarde in, de kroon reikt naar de hemel. Indrukwekkend.’
Landgoed Oostbroek
De route Parkpad (1,5km) gaat door het oude parkbos en is geschikt voor rolstoelen
Leven en dood
Vlak naast de es ligt een beuk, die jaren geleden omwaaide. Dood en tóch levend. Jonge essen en vlieren groeien op de rottende stam. ‘Ook dat is symbolisch,’ vindt Joris. ‘In de natuur gaan leven en dood altijd hand in hand. In de menselijke historie ook trouwens. Ken je het verhaal van Laurentius, aan wie het klooster van Oostbroek gewijd was? Hij nam het op voor de armen, maar dat kwam hem duur te staan. Hij werd op een ijzeren rooster vastgebonden, de arme kerel, om gebraden te worden. Toen ze één kant van de heilige Laurentius geroosterd hadden, scheen hij gevraagd te hebben of dat alles was. De held moest het met de dood bekopen. Na zijn sterven werd hij heilig verklaard. Het klooster op Oostbroek werd naar hem vernoemd en vormde zelfs een bedevaartsoort.’
‘heel Oostbroek vertelt een verhaal waarin mens en natuur, leven en dood, heden en verleden met elkaar verweven zijn.’
Zeep
Vandaag de dag zijn er nog twee dingen die aan deze geschiedenis herinneren. Het rooster vormt deel van het wapen van Oostbroek en is terug te zien in hekken en op potten op het landgoed.
‘En we verkopen heerlijke Laurentiuszeep in het landgoedwinkeltje. Biologische zeep, waaraan laurierblad, rozemarijn en tijm van het landgoed zijn toegevoegd.’
Schatten
Als er oude reuzen omwaaien, liggen de schatten soms voor het oprapen. ‘Onder de wortelkluit vinden we oude leistenen van het kloosterdak, stukken tufsteen van de muren en delen van oude kolomzuilen uit het kloostergebouw. Allemaal stukjes van het grote verhaal van dit landgoed.’
Recht doen
Terwijl in het bos zanglijsters en merels hun lentevreugde jubelen, wandelt Joris naar de achterzijde van het hoofdgebouw. Bij de oude zichtas staat hij stil en wijst over het ruige grasland richting Bunnik. ‘Zie je die kruidenrijkdom?
Zo combineren we een oud element, namelijk de zichtas, met natuurbelangen. Dat is precies de kunst met landgoedbeheer: de historie én de natuur recht doen.’
Veerkracht
De volgende schat die Joris laat zien is daar een voorbeeld van, vindt hij zelf. Een reusachtige stronk van een beuk, die jaren geleden omwaaide. De stam is elders neergelegd in het bos. Joris heeft er een bordje bij laten plaatsen: Hier rust een groot klimaatslachtoffer.
‘We moeten ons bewust blijven van wat er gaande is in deze wereld, vandaar dat bordje. Anders denken we met z’n allen dat het wel meevalt. Maar we eindigen niet in mineur. Kijk eens aan de achterzijde van deze stronk.’ Uit de wortels rijst een nieuwe scheut op, inmiddels tot drie meter hoogte. ‘Zie je hoe ook hier de dood en het leven
Ingang en parkeren
Bunnikseweg 39, 3732 HV De Bilt
Openbaar vervoer
Bushalte: Wilhelmina Kinderziekenhuis. De Hoofddijk in oostelijke richting aflopen. Aan het eind op Tsplitsing links en aan het eind naar rechts.
Wandelroutes
Twee gemarkeerde routes: Parkpad (1,5 km) en Melkspoor (1 km) en een kinderroute.
Honden
Op de rode route (Parkpad) aangelijnd toegestaan, op de gele route (Melkspoor) niet toegestaan.
weer onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn? Wat een veerkracht, hè? Daarom laat ik alles wat dood is of dood gaat zo lang mogelijk staan. Zoals die enorme beuk achter aan het landgoed, aan het einde van de zichtas. Aan de voet is de boom aangetast door de waslakzwam. Voor de zekerheid heb ik ’m met ijzeren tuien laten vastzetten. Als de boom valt, valt-ie de goede kant op.’
Er zijn natuurlijk veel meer verrassingen op landgoed Oostbroek, verzekert Joris. ‘Of je nu reeën langs de bosrand ziet tegen de avondschemer, ringslangen langs het wandelpad in de ochtendzon of met een eeuwenoud restant van het klooster in handen staat: heel Oostbroek vertelt een verhaal waarin mens en natuur, leven en dood, heden en verleden met elkaar verweven zijn.’ De bilt
Amersfoort Utrecht
Boswachter
Omgewaaide
Bunnikseweg
Hoofddijk
Oostbroek
Kloostertuin
Utrechts Landschap
Utrechts Landschap is dé beschermer van natuur en erfgoed in provincie Utrecht. We zijn opgericht in 1927. Onze natuur en erfgoed is letterlijk dicht bij Utrechters. We kopen natuurgebieden aan, ontwikkelen ze als het nodig is, maar vooral: we beheren natuur voor altijd. Die prachtige natuurgebieden zijn stuk voor stuk toegankelijk voor alle inwoners van onze provincie en voor hen die buiten Utrecht wonen. Daarnaast hebben we belangrijk monumentaal erfgoed onder onze hoede: meerdere landgoederen met opstallen, 23 molens en Kasteel Loenersloot.
Ons werk wordt mogelijk gemaakt door ruim 800 vrijwilligers, 36.000 Beschermers en de steun van de provincie Utrecht, de Nationale Postcode Loterij en Bedrijfsvrienden. Op landelijk niveau werken we samen met de andere provinciale Landschappen onder de naam LandschappenNL.
BEDRIJFSVRIENDEN
Goudvink
Bolt Advocaten
Bosscherwaarden B.V.
Cannondale
Copijn Boomspecialisten
De Advocaten van Van Riet
De Waal Beheer o.g. Utrecht B.V.
DierenPark Amersfoort
DUIC
FIGI & Slot Zeist
Greenway Logistics
Hermans & Schuttevaer
Notarissen N.V. K3Delta
MPI NutriPharma BV
ONVZ Zorgverzekeraar
Prinses Máxima Centrum voor Kinderoncologie
Universitair Medisch Centrum Utrecht
Universiteit Utrecht
Van Gent Autobedrijf VIOS Bouwgroep B.V. Vitens
Zilverreiger
Agterberg B.V.
Ans de Wijn Bedrijfshuisvesting Blaauwendraat
Bosselaar & Strengers Advocaten BPD
Carel Nengerman Fonds
De Stiho Groep
Door Training & Coaching Exclusiva
Golfbaan Kromme Rijn
Hoefakker hoveniers
Landgoed ISVW
MacCarwash
Meijerink Wegenbouw B.V.
Mens Zeist B.V.
Natuurbalans Limes Divergens
Ouwehands Dierenpark Rhenen
Rabobank Utrecht e.o.
Rutges Vernieuwt, onderhoud & renovatie
SchaalX BV
Stolwijk Registeraccountant Sweco
Van den Pol Elektrotechniek
Van der Valk De Biltsche Hoek
Van Grafhorst notarissen
Van Ree Accountants
Van Vliet Kastanjehout
Van Zoelen bv
Vink Schilderwerken
Vrumona B.V.
Wijkontwikkelingsmaatschappij Kerckebosch B.V.
Koperwiek
A.F. v/d Kuil Installatiebedrijf Amos Milieutechniek BHM Solar
Communicatieadviseur Lynsey Dubbeld
Communicatiebureau de Lynx De Goede Zaak
Drieklomp Makelaars
Hallo Mondo Grafisch &
digitaal ontwerp
Hoffland BV
IJssel en Veldzicht BV
Kendes Rentmeesters & Adviseurs B.V.
Konstruktiebedrijf Roodenburg Zeist
Loonwerkersbedrijf Van Ettekoven
Noorman Kozijnen
Ponsen Communicatie
Telecom Raadgevers
The Lime Tree
Utrechtse Golfclub De Pan Virga ICT Services
VOB schilders & glaszettersbedrijf
Zevenmijls BV
Molenvrienden
Herfst & Helder
Rietdekkersbedrijf Gebr. Visser Van der Valk Breukelen Verbij Hoogmade BV
Kom langs in onze bezoekerscentra
Tabaksschuur Amerongen
Veenseweg 8, Amerongen Parkeren sportcomplex De Burgwal. Wo, za, zo 13.0016.00 uur
Blauwe Kamer De Blaauwe Kamer 14, Wageningen. Di t/m vr 14.0016.00 uur. Za, zo en feestdagen 13.0016.00 uur
Stichting Het Utrechts Landschap
Postbus 121
3730 AC De Bilt
030 – 220 55 55 www.utrechtslandschap.nl info@utrechtslandschap.nl facebook.com/utrechtslandschap Instagram.com/utrechtslandschap @UtrLandschap
Word Beschermer
Steun natuur en erfgoed in de provincie Utrecht en word Beschermer. Meld je aan via www.utrechtslandschap.nl/bescherm of bel 030220 55 55.
De Beschermersbijdrage kun je overmaken naar rekeningnummer NL 27 RABO 0102 0710 20.
Doneer
Een gift kun je overmaken naar rekeningnummer NL 27 RABO 0102 0710 20. www.utrechtslandschap.nl/doneer Colofon
Mijn Utrechts Landschap valt met ingang van 2023 drie keer per jaar op de mat bij Beschermers van Utrechts Landschap.
Jaargang 49, nummer 1
Redactie
Markus Feijen, Florian Hupkes, Paul Vesters, Hendrike Geessink, Kim Slaats (eindredactie).
Art direction, vormgeving & illustraties
Hallo Mondo, Utrecht
Coördinatie
Communicatiebureau de Lynx, Wageningen
Productiebegeleiding Mailtraffic, Zwolle
Druk
Zalsman, Zwolle
Foto cover Pimpelmees, Henny van Egdom (BuitenBeeld)
UITNODIGING
Kom op de fiets naar een gebied van Utrechts Landschap bij jou in de buurt! Namens de natuur, bedankt!
Op verschillende plekken in de provincie kun je deelnemen aan activiteiten en excursies. Maak kennis met de natuur in je eigen omgeving! Op onze website kun je zien wat er bij jou in de buurt te doen is.
Ga voor meer informatie, locaties en het programma naar:
www.utrechtsenatuurdagen.nl
Thema: Vergeten natuur
Paviljoen Beerschoten
Vanaf 20 april dagelijks open van 10.00 tot 20.00 uur (in de winter tot 17.00 uur).
Schaapskooi Heidestein Ingang via Kerckeboschlaan –kruising Hoog Kanje in Zeist. Zo 11.0016.30 uur
Molen De Hoop
Dorpsstraat 106, Loenen aan de Vecht. Za 11.0016.30 uur
’t Winkeltje van Oostbroek
Oranjerie landgoed Oostbroek
Bunnikseweg 45a, De Bilt
Di t/m vr 12.3015.30 uur
Za, zo 11.0016.30 uur
Koetshuis Stoutenburg Stoutenburgerlaan 4, Stoutenburg (Leusden).
Wo, za, zo 12.3016.30 uur
Van november t/m februari op woensdag gesloten.
Duurzaam
Het papier waarop Mijn Utrechts Landschap is gedrukt is 100% chloorvrij en draagt het FSCkeurmerk omdat het een combinatie is van materiaal uit FSCgecertificeerde bossen, FSC Controlled Wood en/of gerecycled materiaal.
Met leuke excursies en activiteiten
Zomergast
Alleen in de lente en zomer is de bonte vliegenvanger bij ons te vinden. In april komen de eerste aan in Nederland. Eind juli vertrekken ze stilletjes weer richting Afrika.
Zitpost
De bonte vliegenvanger is een ster in vliegen vangen. Vanaf een vaste zitpost, bijvoorbeeld een dode staande stam of een uitstekende afgebroken tak, vliegt hij achter insecten aan.
Gespot
Bonte vliegenvanger Ficedula hypoleuca
Wat een heerlijk loofzangertje is de bonte vliegenvanger toch. Als de vrolijke lente door het land stroomt, klinkt zijn opgewekte liedje overal in onze bossen en over onze land
Holtes
De bonte vliegenvanger is een echte holenbroeder. De meeste broeden in nestkasten, maar ook holtes in oude beuken zijn gewild.
Dapper
Variatie
Een gevarieerd bos, daar voelt de bonte vliegenvanger zich thuis. Een bos dus met loof en naaldbomen en met open en halfopen plekken met rijke ondergroei. Vandaar dat onze bossen en landgoederen in trek zijn bij deze zanger. Dood hout op de bodem (dus veel insecten) maakt zijn woonomgeving nog
Onderschat dit kleine vogeltje niet. Tijdens de tocht van en naar de overwinteringsgebieden in Afrika steekt de bonte vliegenvanger in 40 tot 60 uur de Sahara over.
Vrolijke dans
Het lied van de bonte vliegenvanger klinkt als een klein, vrolijk dansje. Een onmiskenbaar, helder openneermelodietje, dat hij doorgaans vanuit de boomkruinen laat horen.