Interview samenklonteringen van deze eiwitten. Er is dus
In reageerbuisjes probeert Subramaniam een
een relatie, maar we weten niet hoe het zit. We
deel van de processen zo goed mogelijk na te
weten niet eens wat de functie van het eiwit is in
bootsen. ‘Wat wij doen is moleculaire biofysica.
ons lichaam.’
We werken met eiwitten of mengsels van eiwit-
Tot vijftien jaar geleden was de traditionele kijk
ten. Dat is een zuiver experiment. Vanuit een
op eiwitten dat hun vorm bepalend is voor de
fysisch perspectief is het de simpelste manier
functie. Subramaniam vergelijkt het met een
om dit te doen. Vanuit biologisch perspectief zou
paperclip. ‘Die heeft een bepaalde vorm zodat je
je kunnen vragen: is het een zinvolle manier?
een stapel velletjes kun clippen. Maar als je die
In een hersencel gebeurt van alles en nog wat.
paperclip uit elkaar trekt, kun je er niets meer
Hoe boots je die complexiteit van de cel na? Dat
mee. Dat is ook zo bij een eiwit. Het moet een
is moeilijk in een reageerbuisje, maar dit is een
bepaalde vorm hebben om functioneel te zijn.
manier om het proces een beetje te begrijpen.’
Vijftien jaar geleden zijn eiwitten gevonden die
Lang is gedacht dat langgerekte eiwitdraden, die
geen vorm leken te hebben. Dat is een raadsel.
gevormd worden na het klonteren, de boosdoe-
Want wat doet zo’n eiwit dan? En waarom heb-
ner zijn. Nu denkt het onderzoeksveld juist dat
ben die eiwitten geen vorm?’
dit een verdedigingsmiddel is en dat het kwaad
In de tijd dat hij in Duitsland werkte, raakte
geschiedt bij de kleine klontjes, de eerste tien à
Subramaniam steeds meer geïnteresseerd in
twintig eiwitten die aan elkaar plakken. Subra-
deze zogenaamde intrinsically disordered
maniam: ‘Maar eigenlijk weten we ook dat niet
proteins. ‘Ik wilde weten waarom er bij deze
zeker. Het blijft een zoektocht.’
eiwitten zoveel wanorde was. In het begin was het vooral een fundamentele interesse, maar
Ethische vraag
algauw merkte ik dat het me boeide dat ik bezig
Subramaniam zou heel graag iets ontwikkelen
was met iets dat zowel fundamentele betekenis
dat kan bijdragen aan het vroegtijdig opsporen
had als medische relevantie. Dat is heel sterk
van Alzheimer en Parkinson. ‘De huidige diag-
gegroeid in de jaren erna.’
nose vindt plaats als de symptomen verschijnen.
De verbondenheid van het onderzoek met zoge-
Maar als die symptomen er zijn, zit de ziekte in
heten neurodegeneratieve ziekten als Alzheimer
een te ver stadium. We zoeken, wat in vakter-
Inmiddels woont hij langer buiten India dan
en Parkinson vormt een extra drijfveer voor
men een biomarker heet, iets dat we kunnen
dat hij er gewoond heeft. Indiase feestdagen en
Subramaniam. ‘Het is zeker niet alleen een intel-
meten in bloed, speeksel of het vocht in het
tradities viert hij thuis niet meer. ‘We zijn al zo
lectuele uitdaging. Het onderzoek is zo ontzet-
ruggenmerg, dat een aanwijzing geeft dat je een
lang weg. Als de Indiase studentenvereniging
tend belangrijk voor veel mensen.’ Hij merkt
verhoogd risico hebt op een bepaalde ziekte.’
Diwali, het lichtjesfeest, organiseert, dan gaan
dat als hij met ouderen praat tijdens lezingen of
Maar, realiseert hij zich, dan komt ook een
wij daar met veel plezier heen, maar thuis doen
als er bezoekers zijn op het lab. ‘Er is altijd een
ethische vraag om de hoek kijken. ‘Stel: er is
we er niets aan.’
klik. Iedereen kent wel iemand met Parkinson of
geen therapie. Wat is dan het nut om te diagnos-
‘Natuurlijk zijn er dingen die ik mis. De flora en
Alzheimer.’
ticeren? Dat is een lastige vraag. Maar moet dat
fauna, maar ook de drukte, de hoeveelheid men-
onze zoektocht belemmeren? Ik denk het niet.
sen. Al is het ook wel prettig dat we de verkeers-
Grote puzzel
drukte van New Delhi hier niet hebben. En ik
Hoewel beide ziektes al zo’n 200 jaar bekend
Het helpt misschien niet bij het behandelproces,
mis de keuken, de Indiase markten met spece-
zijn, kennen wetenschappers nog steeds de
maar het helpt wel bij het kiezen hoe je je leven
rijen. Ik hou erg van koken. Ik kook thuis vaak
oorzaak niet. Wat overigens niet betekent dat
inricht.’
Indiaas, curry’s en soortgelijke gerechten. Dat
we niet veel vooruitgang hebben geboekt, zegt
Of hij zelf zou willen weten of hij aanleg heeft
is een hobby, ontspanning. Een ruime keuken
Subramaniam. ‘We weten veel, maar veel ook
voor deze ziektes, daar heeft hij eigenlijk nooit
was een voorwaarde toen we een huis zochten.
nog niet.’ Soms is dat frustrerend, al moet je dat
echt over nagedacht. Er zijn tegenwoordig legio
Het is nostalgie, maar eigenlijk is het meer dan
relativeren, vindt hij. ‘Als wetenschapper heb je
bedrijven die je hele genoom (alle erfelijke
dat. Koken is experimenteren. De keuken is mijn
bepaalde frustraties, maar stel je eens voor hoe
factoren) in kaart brengen als je een paar cellen
eigen lab.’
het voor patiënten is.’
opstuurt. Hij heeft wel eens getwijfeld of hij
Subramaniam en zijn vakgroep zoeken de trig-
dat zou doen. ‘Alleen omdat het kan, omdat de
ger, datgene wat de eiwitklontering in gang zet.
technologie het mogelijk maakt.’
In dat andere lab, in de Zuidhorst, doet Subra-
Dat kan een stofje zijn, een mutatie in een gen
‘Er zijn zoveel ziektes. Of je die krijgt hangt af
maniam met zijn vakgroep onderzoek naar het
of een blootstelling aan iets. ‘Pas als je ontdekt
van zoveel factoren. Nee, ik ben daar niet bang
samenklonteren van eiwitten in de hersenen.
wat de boosdoener is, kun je gaan denken aan
voor. Ik weet dat ik een verhoogd risico heb op
‘De nadruk ligt op het eiwit alfa-synucleïne.
gericht ingrijpen.’ Wanneer het zover is, durft
diabetes, dat komt voor in de familie. Ik be-
Een eiwit dat iedereen in grote hoeveelheden
hij niet te zeggen. ‘Ik maak nooit voorspellingen,
weeg niet genoeg. Dat is heel menselijk. Ik leef
heeft. Het lijkt een belangrijke rol te spelen bij
want die kun je niet waarmaken. Het is een grote
gewoon mijn leven. Life is short. Play hard, work
het ontstaan van Parkinson. Als je de hersenen
puzzel. Om echt elk moleculair detail te begrij-
hard. Je moet lol hebben in wat je doet. En dat
bekijkt van overleden patiënten zie je vaak
pen, moet er veel gebeuren.’
heb ik’, onderstreept hij met een glimlach.
Parkinson en Alzheimer
6 UT NIEUWS 02|2011
Of je het wilt weten, is een persoonlijke keuze.