03 { POSLERATNI RAZVOJ UMETNIČKE KERAMIKE U VOJVODINI }
predmet proizvodi industrijski tek onda kada umetničkim oblikovanjem postane autentična vrednost, danas više no ikad, opominje, a izložbom najnovijih Meditacija Kalmar Magdalene i svedoči da je to preko potrebno, korisno i moguće.108 Poput Magdalene Kalamar, na sličan tragalački put uputila se i Subotičanka Nemeš Fekete Edit, koja je u svom prvobitnom stvaralačkom periodu pridavala veći značaj kolorisanju keramoplastike i keramičkih formi (što je išlo u prilog dekorativnosti), u kasnijim fazama je sledila je težnja umetnice ka davanju prioriteta figuri, dok njena najnovija otvarenja ukazuju na pokušaj uspostavljanja odnosa figure i samog materijala od kojeg je ona izvedena – gline.109 Povodom samostalne izložbe ove umetnice 1978. godine, u Salonu Likovnog susreta u Subotici, Katarina Mesaroš je ovom svom promišljaju dodala još jedno, od ranijih načina interpretiranja ljudske figure – kada je tu istu figuru sjedinjavala sa oblicima životinja (Devojčica i riba, Devojka – ptica) Nemeš Fekete Edit je razvila svojstven stil figura, koje je oslobodila (mada ne u potpunosti) prisustva tih prvobitnih oblika i postavila temelj novom načinu izražavanja. Figura je postala izduženija prvobitno predstavljena u gupi (Mala porodica, Velika porodica, Na bunaru, Muzičari) kasnije samostalna u celini(Usamljena I, II) da bi se opet ponovile grupe figura (Drugarice), što nagoveštava težnje umetnice da, povezivanjem figura, koncetracijom masa na nivou grupe, pokušava proniknuti u probleme prostornih odnosa.110 Težna za potpunom redukcijom forme, kod ove umetice javiće se nešto kasnije, ciklus pod nazivom Poći, stati, ostati, nastao početkom devedesetih godina i izlagan u Nemačkoj, prečišćen je gotovo do apstrakcije. Njene figure sada su samo trouglaste slobodno uzdignute i zakošene forme koje u višedelnim kompozicijama multipliciraju jedan pokret i stvaraju scenu profinjenog ritma, Susretanjem figura oblikuju formu nalik na zabat, sklonište, kuću.111 Dok je u novijoj produkciji ove keramičarke, iz 2000 godine, Olga Šram uočila ostvaren neobičan spoj simboličnog i narativnog u tvrdnji da poslednji ciklus kera108 Dragomir Ugren, Magdalena Kalmar, katalog izložbe, Likovni susret, Subotica, 1984. 109 Katarina Mesaroš, Nemeš Fekete Edit, katalog izložbe, Salon Likovnog susreta, Subotica, 1978. 110 Isto.
106 {
111 Olga Šram, Čuvari legende: Edit Nemes Fekete, katalog izložbe, Kulturni savez Vojvođanskih Mađara, Subotica, 2000
50 godina upidiv-a # tom II }