1993 10 07

Weekblad van de K a t h o l i e k e

'Geen heksenjacht op moraaltheologen' Moraaltheologen m o e t e n zich strikt houden aan het leergezag van de kerk. Niet het eigen geweten, maar 'de objectieve fundering van goed en kwaad' moet moraaltheo­ logen als leidraad dienen. De bis­ schoppen, aan wie de deze week verschenen Pauselijke encycliek Veritatis Splendor [de schittering van de waarheid] nadrukkelijk ge­ richt is, moeten daarop toezien.

Tot een heksenjacht op andersden­ kende moraaltheologen zal het ech­ ter volgens kardinaal Simonis niet komen. 'Geen haar op mijn hoofd die daaraan denkt' zei hij de Volks­ krant.

Moraaltheoloog dr. J. Jans van de Theologische Faculteit Tilburg noemt de encycliek een zeer tech­ nisch stuk, dat methodologisch slecht is uitgewerkt. 'Er valt veel op af te dingen.'

Jans meent dat de opvattingen van moraaltheologen die bekend staan als autonoom, die dus het eigen geweten van mensen een plaats

Inspectie vertelt flauwekul Onderzoek bij alle 119

■j

n /e

£

k h

1 ■1

bij het leel /at jp­

ik len lee eTS

oit uw 2IX

els

faculteiten in Nederland bracht de onderwijsinspectie tot de conclusie dat oplei­ dingscommissies massaal worden genegeerd. Flauwekul, menen alle Tilburgse commissies.

toekennen, net zozeer als de kerke­ lijke dogma's over goed en kwaad, in het stuk gechargeerd worden neergezet. 'Er is geen enkele mo­ raaltheoloog die zich helemaal niets gelegen laat aan de fundering

van een objectieve waarheid, dat wordt nu wel een beetje gesugge­ reerd.'

In de praktijk gaat het om vraag­ stukken als abortus, voorbehoeds­ middelen en euthanasie. De kerke­ lijke opvattingen daarover zijn dui­ delijk, die worden in Veritatis Sp­ lendor alleen nog eens een keer nadrukkelijk herhaald. Echter, katholieken blijken zich daar en masse maar weinig van aan te trek­ ken. De beweegredenen daarvoor krijgen in de moraaltheologie meer aandacht dat Rome soms lief is.

Het stuk kan volgens Jans gelezen worden als een soort aanval op de autonome moraaltheologen: 'Er wordt afwijzend gesproken over someauthors, maar het is duidelijk ­wie daarmee bedoeld zijn. De Duit­ sers Böckle en Auer bijvoorbeeld en ook onze decaan Karl Merks be­ hoort tot die school. Zelf behoor ik feitelijk ook tot die denkrichting.'

Lees verder op pagina 3

Studentengrap loopt .

Uit O p

i • naCllt jC

­'■ ' Politiebusjes met zwaailichten en sirenes, oog in oog met de wapen­ stok en een nacht in de Leidse cel.

Dat overkwam dertien leden van het O lof­dispuut Pallieter afgelo­ pen dinsdag na een inbraak ­ die volgens het Tilburgse dispuut geen inbraak was ­ in het Leidse dis­ puutshuis Quintus.

i Cel

terhaalde de inmiddels met twee busjes vertrokken Tilburgers op de rijksweg A4 in de veronderstelling hier met inbrekers te maken te hebben.

De chauffeur van de tweede bus werd apart genomen en volgens Tacken onmiddellijk in de boeien geslagen. Reden voor de anderen ­ waaronder wat juristen in spé ­ om Fundamentalisme Tegen drie uur in de nacht probeer­ verhaal te halen en de politie te Fundamentalisme spint garen den de leden van Pallieter na het bestoken met juridische wijsheden bij voortschrijdende individua­ waarvan de Hermandad al­ vieren van het Leids Ontzet lerminst gediend was. het Quintus­pandbinnen lisering van het Westen. Dat ^XtTER^ Sterker, ook die voel­ te dringen om daar nog menen een Afrikaan en den zich bedreigd en een borrel te drinken.

Indonesiër die het kunnen riepen versterking in.

Zonder succes, de weten.

Waarop ­ volgens Ben deur werd naar hun T a c k e n ­ talloze zeggen meteen voor pohtiewagens en ­bus­ de neus dicht gegooid. sen te hulp schoten.

Volgens Pallieter­ Tacken meent dat de Zedelijkheidswet woordvoerder Ben Tac­ politie daarna haar boek­ ken meende Quintus met """idH^O^ Het delictsbestanddeel je te buiten is gegaan. Er werd gewone onverlaten en niet seksueel binnendringen in de met studenten van te doen te heb­ volgens hem zonder aanleiding met nieuwe Zedelijkheidswet ­ dat ben. Een paar Tilburgers ­ volgens de wapenstok geslagen, mensen het oude vleeselijke gemeen­ Tacken 'vrij dronken' ­ beklommen werden geboeid hardhandig de bus schap heeft \/ervar\gen, heeft daarop het pand en wisten binnen ingesmeten en een enkele politie­ te komen. Meegenomen werden T­ man ging volgens Tacken zo door tot veel verwarring geleid. shirts, wat fotolijsten, een almanak het lint, dat er een aanklacht inge­ Jurist mr. van der Landen en een ordner. Voor Quintus ­ dat diend gaat worden. Een Leidse poU­ houdt er een feestrede over. zich bedreigd voelde ­ was het hui­ tiewoordvoerder zegt dat er sprake selijk gestommel inmiddels aanlei­ was van 'maximaal drie' politie­ ding de politie te bellen. Die ach­ voertuigen, dat de wapenstok wel­ iswaar getrokken is maar dat er niet is geslagen. De versterking werd ingeroepen omdat de studenten 're­ calcitrant' zouden zijn geweest.

Tacken, die spreekt van een 'stevig uit de hand gelopen studentengrap', denkt dat de politie zich gestoord heeft aan 'een misschien ongebrui­ kelijk gebrek aan onderdanigheid'.

Volgens hem hebben de studenten zelf niet geslagen en trokken de politiemensen bij toen ze de aard van de Pallieter­buit beter bekeken.

Maar toen zaten de dispuutsleden, de vrede met Quintus al weer " adriënne die hebben getekend en de schade aan Tilburg, Emmapassage 10, Helmond, Eizaspassage 8, Telefoon 013­364276 . heijmans de fotolijsten zullen vergoeden, Telefoon 04920­26239 inmiddels in de cel. [PS]

13

Beenmode van elk nivo voor iedere 'beurs'

Universiteit

Brabant

Ritzen verwerpt student­status van promovendi Minister Ritzen verwerpt het plan om aio's en oio's de status van stu­ dent te verlenen. De universiteiten en onderzoeksorganisatie NWO willen hen niet langer als werkne­ mer beschouwen. Dat bespaart hun vele miljoenen aan uitkeringsgeld aan werkloze promovendi.

De opstelling van Ritzen druist in tegen het volgende week te ver­ schijnen onderzoek van de vereni­ gingvan universiteiten (VSNU) en de NWO (de werkgever van de oio's). Voorstel is om aio's en oio's niet langer een salaris maar een beurs te geven en om hun recht op

wachtgeld in te trekken.

Ritzen meent dat de universiteiten en NWO aio's en oio's niet het slachtoffer mogen laten worden van de poging om de uitgaven aan werk­ loos personeel (wachtgelden) in te perken. Sinds 1991 krijgen de instel­ lingen daarvoor jaarlijks een vast bedrag van de müüster. Dat is ech­ ter te weinig. Dit jaar betalen de universiteiten en NWO 55 miljoen gulden aan werkloze gepromoveer­ de aio's en oio's. Dat is een vijfde van het totaalbedrag dat zij aan werkloosheidsuitkeringen kwijt zijn.

Lees verder op pagina 2

Rapporteur bepleit interfacultair milieucentrum In zijn onlangs afgerond verken­ ningsrapport over de haalbaarheid van Natuur­ en milieustudies aan de KUB, pleit prof. dr. ir. D. de Zeeuw voor een door de faculteiten te dragen centrum op het terrein van gedragswetenschappelijk mi­ lieu­onderwijs en ­onderzoek. Dit vergt een aanloopfinanciering van vijf miljoen gulden over vijf jaar.

In het centrum, waar naast een hoogleraar zes of zeven stafmede­ werkerkers moeten komen, wordt het milieu­onderzoek van de diver­ se faculteiten geïntegreerd en het

onderwijs gecoördineerd. De eco­ nomen, psychologen, filosofen, ju­ risten en sociologen zouden een af­ studeerspecialisatie moeten gaan verzorgen. Daarnaast is ruimte voor een interdisciphnaire opleidingsva­ riant. De disciplinaire gerichtheid van het centrum sluit precies aan op de behoefte van de markt, aldus De Zeeuw; 'Van diverse kanten is mij gezegd dat er een vraag is naar bijvoorbeeld economen die kennis hebben van milieuvraagstukken, meer dan aan louter interdiscipli­ nair gevormde mensen.'

Lees verder op pagina 3

Als er één kunstenaar omstreden is, dan is het de Amerikaan Jeff Koons. Zijn porseleinen bloemen, houten varkens en naar kitsch neigende glazen beelden van seksuele hoogstandjes verleiden veel critici tot de verzuchting dat de kunst is verworden tot een massa­ produkt. Critica Anna Tilroe bijvoorbeeld, die met drie anderen op 7 oktober praat over de door Studium Generale opgeworpen vraag wie nu eigenlijk bepaalt wat kunst is, meent dat commercialisering, stardom en mediageweld de kunst hebben teruggeworpen in een kritieke toestand. Op de middenpagina's wordt onder meer haar geluid gehoord.

In de ranglijst die de Volkskrant woensdag 6 oktober pubHceerde in haar bij lage Kiezen na school, komt de KUB als kwalitatief meest hoog­ waardige universiteit uit de bus. De ranghjst is gebaseerd op acht visi­

een actief onderwijsbeleid beter dan de oude, eerbiedwaardige instellin­ gen, constateert de Volkskrant.

Maastricht bezet in de lijst de twee­ de plaats, Eindhoven de derde. De Groningse universiteit sluit de lijst

KUB aan top mediaranglijst tatierapporten; drie ervan ­ Econo­ mie, Rechten en Bestuurlijke en Politieke wetenschappen ­ hebben betrekking op de KUB. Het resul­ taat is vooral te danken aan de goe­ de visitatie van de economen, al scoorde Tilburg ook heel behoorlij k in de overige twee rapporten. Net als in Duitsland scoren de relatief kleine, jonge universiteiten met

af. In navolging van de Volkskrant, willen de KUB­economen de lijst wel relativeren. C. Verhoeven van het onderwijsbureau: 'We moeten nu natuurlijk heel hard roepen dat zo'n lijst niet serieus is te nemen, maar je kunt toch maar beter ervoor zorgen zo hoog mogelijk te staan.'

[PvdB]

7 oktober 1993

lUNIVERSBL N I E U W S

Ritzen: 'OV-kaart waarschijnlijk niet duurder'

f

lezen

Als het ministerie van Onderwijs de openbaar-vervoerbedrijven meer moet gaan betalen voor de nieuwe OV-kaart, zullen studenten daar niet voor opdraaien. Deze toezegging deed minister Ritzen afgelopen maandag tijdens een overleg met de studentenorganisaties LSVb en ISO. De nieuwe kaart wordt ingevoerd op 1 november 1994 De kans bestaat dat Onderwijs daarvoor meer moet gaan betalen dan de beoogde 535 mil)oen gulden per jaar Dat bedrag is gebaseerd op de verwachting dat ongeveer evenveel studenten voor een weekkaart (gratis reizen doordeweeks) zullen kiezen als voor een weekendkaart (gratis reizen vanaf vrijdagavond) ISO en LSVb vrezen dat de belangstelling voor een (duurdere) weekkaart veel groter zal zijn Ritzen zei 'met grote zekerheid, maar met met honderd procent' te kunnen zeggen dat de tegenvaller met aan de studenten wordt door berekend Er wordt nu maandelijks 72 gulden 50 van de basisbeurs in gehouden m ruil voor de OV-kaart JPE/HOP]

STUPl£Fimci£W6 ^ VRmPEhl. PAT HAMEREN WIJ AF/'

"DEÖACLE^

'Temponorm in eerste jaar niet boven vijftig procent' Eerstejaars studenten moeten niet worden verplicht om meer dan de helft van hun studiepunten te halen, vindt staatssecretaris Cohen.

Een hoger percentage doet volgens hem onrecht aan de oriënterende functie van de propedeuse.

In de begroting voor 1994 kondigt Cohen een verhoging van de tem ponorm aan naar vijftig procent m het studiejaar 1994-1995, en vervolgens naar zeventig procent m het jaar erna Tijdens een debat op de christelijke hogeschool Wm desheim m Zwolle verklaarde Co hen vorige week dat het percentage van zeventig wat hem betreft pas na het eerste studiejaar kan gelden Eerstejaars studenten moeten de kans krijgen zich te oriënteren op wat voor hen de beste studie is, vmdt Cohen Daarbij kan blijken dat ZIJ een foute keuze hebben gemaakt De studie blijkt te zwaar of interesseert de student te weinig, zodat hij weinig punten haalt Dat mag volgens Cohen met worden bestraft door de beurs om te zetten m een lenmg, wat bij een percentage van 70 procent uiteraard veel eerder dreigt dan wanneer de student slechts de helft van de studiepunten moet halen [PE/HOP]

Onderwijsspecialist Ad Lansmk van het CDA vmdt dat minister Ritzen doorslaat met het voorstel om studenten te verplichten zeventig procent van de studiepunten te halen, zoals hij met Prinsjesdag heeft bekendgemaakt Dit zei het CDA kamerlid donderdag 30 beptembcr tijdens het Politiek Cafe van het Politiek Jongeren Overleg Tilburg en jongerenbewegmgAttak 'Bmnenmijn fractie is er nog met over gesproken Het verkiezingsprogramma heeft het over verdere aanscherpmg maar

daar staat geen percentage Ik vmd vijftig procent redelijk', aldus Lansmk desgevraagd na afloop van het debat

Lansink: temponorm van zeventig procent te veel Ook over het voorstel van Ritzen om studenten die binnen vier jaar afstuderen te belonen met maximaal tweeduizend gulden, is het

CDA-kamerlid terughoudend 'De vraag is of dit wel zo verstandig is', zo hield hij de circa 25 aanwezigen voor 'Over het algemeen vmden we de benadering van bonus-malus wel aardig', aldus Lansmk na het debat 'Maar ik heb bij dit voorstel bedenkingen omdat dan de financiële drijfveer verkeerd kan uitpakken Studenten kunnen alleen snel gaan afstuderen om dat geld te halen Dan is inderdaad de ruimte weg om allerlei nevenactiviteiten te ontplooien ' [GR]

Aio-overleg: instellingen tonen gebrek aan verantwoordelijkheidsgevoel VSNU (de vereniging van universiteiten) en NWO moeten proberen een integrale oplossing voor het wachtgeldprobleem te bedenken, zegt een woordvoerder van de minister. Volgens de minister functioneert het aio/ oio-stelsel goed en is het ongewenst het 'overhoop te halen'. Zonder instemming van de minister kan de status van de promovendi niet worden veranderd.

NWO en VSNU werpen tegen dat het bestaande systeem te weinig flexibel IS en dat het geld voor uitkeringen beter kan worden besteed

aan onderzoek, apparatuur en za ken als congresbezoek Aio's en oio's moeten voortaan minder tijd besteden aan onderwijs, aldus

Wallage: fraude studenten snel aanpakken Alle Nederlandse gemeenten moeten binnen enkele weken de bestanden van hun sociale diensten koppelen aan die van de Informatiseringsbank, zodat fraude kan worden opgespoord. Een boze staatssecretaris Wallage heeft de gemeenten hierover onlangs een brief gestuurd.

Sinds april kan een sociale dienst bij de Informatiseringsbank (IB) nagaan of iemand zowel een bijstandsuitkering als een studiebeurs ontvangt Er wordt regelmatig gefraudeerd Uit een onderzoek van de sociale recherche in Amsterdam bleek dat duizend van de 1500 onderzochte studenten iets deden wat met mocht Bijna tweehonderd studenten ontvingen zowel een uitkering als een beurs en lichtten de sociale dienst op voor vier miljoen gulden

Landelijk gaat het om veel lagere aantallen Van de zeshonderd gemeenten hebben er 61 de bestanden gekoppeld aan die van de IB Daaruit bleek dat drie procent van de studenten naast studiefinan ciering ook een uitkering ontvangt In sommige plaatsen gaat het om tien procent In totaal wordt de fraude op twintig miljoen gulden geschat Tot nog toe hebben slechts 188 gemeenten laten weten de bestanden te willen koppelen Staatssecretaris Wallage vmdt dat onaanvaardbaar Volgende maand gaat hij controleren of de resterende gemeenten al actie hebben ondernomen Als een sociale dienst dat weigert, kan Wallage het budget korten met het vermoedelijke fraudebedrag [PE/HOP]

NWO en VSNU Aparte docenten moeten die taak overnemen Smds 1985 zijn aio's voor vier jaar aangesteld bij universiteiten en oio's bij NWO Dit jaar zijn dat er 7000 Ze k u n n e n worden be schouwd als goedkope, produktieve werknemers Voor een salaris dat oploopt van 1900 tot 3500 gulden per maand (bruto) doen zij hun promotieonderzoek Aio's geven ook nog onderwijs De promovendi kosten echter ook steeds meer geld Een universiteit moet een aio een uitkering betalen als hij na vier jaar zijn proefschrift nog met af heeft, of als hij geen baan kan vinden VSNU en NWO willen dat laatste oplossen door aio's en oio's des noods langer dan vier jaar een pro motiebeurs te betalen Ook kan de hoogte van de beurs variëren, om concurrentie van het bedrijfsleven tegen te gaan De bedoeling is dat elke promovendus hierover een individueel contract afsluit met de universiteit of NWO Volgens het Landelijk aio-Overleg (LaioO) worden de universiteiten gestraft voor de 'ongecontroleerde' gretigheid waarmee ze de goedko pe onderzoekers/docenten hebben aangesteld Volgens voorzitter Cas per Willems waren de problemen voorspelbaar, veel promovendi hebben te weinig aan vier jaar, en het aantal banen is beperkt De instel Imgen vertonen nu een gebrek aan verantwoordelijkheidsgevoel, al dusWiUems [PE/HOPl

De dinosaurus is los! Steven Spielberg beeft bet gedaan, maar van wat bij allemaal in Nederland beeft aangericbt, beeft-hij w^aarscbijnlijk geen weet. Folia beeft alle universiteitsregisters opengetrokken om Jurassic Park een wetenschappelijk oordeel aan te meten. Vijf pagina's lang worden de dino's belicht, en dat zijn ze waard, zo blijkt uit de spannende verhalen. De paleontoloog: 'In bet vervaardigen van die bewegende namaakdinosaurussen zit een niet te onderschatten hoeveelheid wetenschap, net als in het maken van Jurassic Park. Er is een oprechte poging gedaan om de allernieuwste informatie en gedachten erin te verwerken. Natuurlijk: er is ook fantasiein verwerkt, bijvoorbeeld in de kleur en huidstructuur, maar daaraan is niet te ontkomen.'

De biochemicus over zijn fictieve collega Henry Wu - degene die de dino's fokt uit DNA: 'Je kunt zeggen wat je wilt van die film, maar iedereen begint nu wel na te denken over heel fundamentele dingen. 'De biochemicus durft niet te zeggen of het sterke staaltje in de werkelijkheid kan worden nagedaan: 'Ik zou niet durven zeggen dat bet absoluut onmogelijk is.

Duidelijk is wel dat we er heel ver vanaf zitten. Van kaal DNA kun je op dit moment geen beest maken, tenzij je het beest erbij geleverd krijgt.'

Het U-blad doet ook dino's. De paleoklimatoloog en paleooceanograaf denkt is optimistischer dan zijn Amsterdamse collega: 'Het zou mij niet verbazen wanneerbet over twintig jaar mogelijk is om uit DN A prehistorisch leven te reconstrueren. Maar je hebt het dan wel over zeer risicovolle, gevaarlijke experimenten waaraan niemand zich zal wagen. Louter sciencefiction is Jurassic Park dus niet. 'Nogeen dino-nieuwtje: 'Omdat ze twee geluidsuitgangen hadden, hebben ze waarschijnlijk zelfs duetjes met zichzelf kunnen maken, en in elk geval gecompliceerde klanken.'

En, nog in Folia, een uitermate goed interview met de Duitse neerlandicus B. Muller. Over zijn Duitserzijnzegtbij:'Degrootstepluimdie je in Nederland van je kennissen kunt krijgen, is: jij bent eigenlijk helemaal geen Duitser. Je bent bijna zoals wij. Ik ben ook pas Duitser sinds ik in Nederland ben.

Daarvoor dacht ik dat ik een gewoon mens was. Dat is natuurlijk een grote vergissing.'

Een beproefd concept in Delta: een ver weg-studerende student noteert z'n ervaringen. Ditmaal een techneut in Tunis. De industrieel ontwerper valt 't in eerste instantie 'n beetje tegen in Afrika: men loopt er niet in soepjurken, doch in spijkerbroeken. Hij ziet geen Arabische bouwwerken, maar flats in aanbouw. En iedereen doet net alsof het er Zuid-Europa is, want men eet croissants.

De herfst is er al, maar aan de VU twijfeltmen ofhet nog ooit tot een echte winter zal komen. Het Instituut voor Milieuvraagstukken, zo meldt Ad Valvas, heeft de hoop opgegeven dat nog ooit een Elfstedentocht zal worden verreden. Dat komt door het broeikaseffect: de minimum-wintertemperatuurzal sneller stijgen dan de gemiddelde temperatuur zal stijgen, en dat fnuikt de Friese schaatstocht.

Want temperatuursvoorspellingen totnogtoe waren op die laatste temperatuur gebaseerd. [DvE]

7 oktober 1 9 9 3

lUNIVERS

Ook bij juridische en sociale faculteit plannen voor 'beste docent verkiezing' De crisis rond de 'Beste docent verkiezing' aan de Faculteit der Eco­ nomische wetenschappen lijkt bijna bezworen. De organiserende vereniging ECCO heeft na intern beraad besloten de docenten alleen mee te delen in welke groep ze gescoord hebben.

Er komen vijf groepen en alleen de top­50 wordt met naam en toenaam openbaar gemaakt. ECCO­pen­ ningmeester Joost Smits: 'We heb­ ben de docenten over dit compro­ mis gepeild en waarschijnlijk krijgt dit voorstel bij de komende raads­ vergadering voldoende steun. Onze voornaamste reden is niet de drei­ ging om de financile steun stop te zetten. Veel belangrijker is het feit dat we het officiële tintje van de verkiezing en de uitreiking willen behouden. Vandaar dit compromis­ voorstel.'

Aan enkele andere faculteiten zijn de voorbereidingen voor een 'beste docent verkiezing' in volle gang.

Problemen zoals die nu bij de eco­ nomen spelen voorziet men daar

niet. Op de Faculteit der Rechtswe­ tenschappen organiseert de fractie Vrijspraak dit semester voor het eerst een dergelijke verkiezing. Jan Andries van de organiserende com­ missie: 'We willen expliciet de beste docent in het zonnetje zetten.

We publiceren alleen een top­20 en verder werken we met gemiddel­ den. Vooraf hebben we uitgebreid overleg gevoerd met betrokkenen binnen de faculteit maar onge­ twijfeld zal niet iedereen tevreden zijn. Omdat we hierin financieel onafhankelijk zijn hoeven we ons over facultaire druk op dat terrein gelukkig geen zorgen te maken.'

In de Faculteit der Sociale Weten­ schappen lopen studenten even­ eens dergelijke plannen rond. Fa­ culteitsraadslid Patrick Vermeu­ len: 'We bevinden ons nog in het beginstadium. Hopelijk is er vol­ doende animo onder de studenten om een commissie te vormen. Hoe sterk het evaluerende element van de verkiezing zal zijn is nog onbe­ kend. Persoonlijk vind ik dat docen­ ten hiermee best geprikkeld mogen

'Ook tempobeurs voor theologen, we weten alleen niet hoe' Studeren aan de theologische facul­ teit heeft soms zijn voordelen. Zo worden de studiejaren die er wor­ den doorgebracht niet bijgehouden door'Groningen'. Eenmeevallertje.

Te danken aan de bijzondere posi­ tie: de TFT is een 'aangewezen instelling', die bij wetgeving nogal eens buiten de boot vallen. Dat ge­ beurde met de beperking van de in­ schrijvingsduur en de vraag is of dat ook staat te gebeuren bij de tempo­ beurs.

De gegevens voor beide maatrege­ len worden immers bijgehouden

door het Centraal Register Inschrij­ vingen (CRI) in Groningen. Omdat de inschrijvingsduur niet voor de TFT geldt, staat de faculteit daar niet ingeschreven. Het CRI zou dus gegevens moeten gaan registreren van een faculteit waarvan het nog nooit gehoord heeft. Dat wordt creatief boekhouden, of vallen de theologen misschien wéér tussen wal en schip? 'We moeten de stu­ dievoortgang van studenten wel melden bij het CRI, al staan we daar niet ingeschreven', weet W. Aars­ sen, medewerker onderwijs van de

worden. Op die manier zet je tot betere prestaties aan.'

Docenten aan de beide faculteiten staan welwillend tegenover de ini­ tiatieven. Reacties variëren van 'prima kritisch consumentenge­ drag' tot 'een natuurlijke ontwik­ keling die in de Verenigde Staten al veel langer bestaat.' Over het be­ kendmaken van de einduitslag maakt men zich geen zorgen: 'Do­ centen trekken zich zeker iets van zo'n verkiezing aan. Je moet echter wel voorzichtig met de resultaten omspringen, want al te zware con­ sequenties kun je aan een dergelij­ ke populariteitsverkiezing niet verbinden.' [RE]

TFT. Veel meer kan hij er nog niet over vertellen: 'Maar we hoeven het volgend jaar september pas door te geven, we hopen dan meer duide­ lijkheid te hebben'.

Het CRI zelf weet nog nergens van: 'Niet CRI­plichtig, hoe dat straks moet met de tempobeurs? Daar zou ik u geen antwoord op kunnen ge­ ven. Ik neerri^an dat de tempobeurs ook voor hen geldt, maar dat kunt u beter aan iemand van het minis­ terie vragen'. hfZoetermeer zit Dijkstra, hij is directeur Wetenschappelijk Onder­ wijs. En ook hij weet het niet. Mis­ schien de juridische afdeling? Di­ recteur G . Bosman weet er alles van. 'Ook voor de theologiestu­ denten geldt de temponorm, ze blij­ ven nu dus niet buiten schot', zegt hij met stelligheid. 'Die gegevens moeten wel gemeld worden, we weten alleen nog niet waar. De betrokken instellingen zullen daar­ over binnenkort door de Informati­ seringsbank worden aangeschre­ ven. We hopen er in onderling over­ leg uit te komen. Je zou het ook wet­ telijk kunnen vastleggen, maar dat is meteen zo zwaar. Het zal op deze manier waarschijnlijk ook wel luk­ ken. Binnen een maand gaat er een brief met een voorstel de deur uit.'

[AvdEj ♦ Tempobeurs zal ook gevolgen hebben voor studenten van de theologische faculteit.

[Archieffoto RIen Slers]

Vervolg van pagina 1

Milieuverkenner Dat technische en natuurweten­ schappelijke kennis aan de KUB ontbreekt is geen probleem, zegt De Zeeuw. Die kennis is in te huren en bovendien van ondergeschikt belang. 'Het is juist goed dat de KUB zich specifiek op de gedragsweten­ schappelijke kant richt. Anders krijg je zo'n mêlee van invalshoe­ ken, waar een eigen identiteit ont­ breekt.'

Het centrum is goed voor zo'n twin­ tig tot dertig studenten, denkt De Zeeuw. 'Er wordt wel geroepen dat milieustudies honderden studen­ ten extra zal trekken, maar dat geloof ik niet. Ik wil realistisch blijven. Bovendien is dit precies het aantal waar de arbeidsmarkt om vraagt.'

De jaarlijkse aanloopinvestering bedraagt één miljoen gulden, te fi­

nancieren door het centraal bestutir en de faculteiten. Over vijf jaar zou een evaluatie moeten volgen. Bin­ nen de faculteiten bemerkte De Zeeuw in zijn ruim een half jaar durende verkenningsperiode een behoorlijke draagvlak. 'De bereid­ heid om in zo'n milieucentrum te investeren is groot.' [PvdB] Vervolg van pagina 1

Moraaltheologen De vraag is wat deze encycliek toe­ voegt aan wat al bekend is en wel­ ke betekenis een dergelijke ency­ cliek heeft. Jans zegt daarop nog geen zicht te hebben, maar noemt het opmerkelijk dat de encycliek zich zo nadrukkelijk tot de bis­ schoppen richt. 'Zij worden uit­ drukkelijk opgeroepen te oordelen, dus ook over het wetenschappelijk onderwijs en de moraaltheologen

die daar werkzaam zijn. Zij kunnen benoemingen bekrachtigen door hun nihil obs tat (een verklaring van geen bewaar, PS), maar ze kunnen die natuurlijk ook intrekken. Of zoiets zal gebeuren, hangt van de bisschoppen af. Die zijn aan zet.'

De uitspraken van kardinaal Simo­ nis kunnen mogelijk richtingge­ vend zijn, maar de bisschoppen in de verschillende bisdommen heb­ ben een eigen verantwoordelijk­ heid als het gaat om de theologische opleidingen. Tilburg heeft te ma­ ken met bisschop Ter Schure en het is de vraag in hoeverre hij deze encycliek zal gebruiken als richt­ snoer voor mogelijke oordelen.

Hoewel het de eerste keer is dat een encycliek zich zo nadrukkelijk richt tot de bisschoppen, lijken concrete maatregelen niet direct te verwachten. Dat bewijst de prakti­ sche geschiedenis van de omgang met encyclieken. [PSj

Universiteiten ondertekenen verklaring over duurzaamheid De rectoren van Nederlandse uni­ versiteiten lopen stilaan warm voor de University Charter fot Sustaina­ ble Development. Daarmee volgen ze een initiatief dat al door meer dan hondervijftigvandevijfhonderdEu­ ropese collega's wordt gesteund.

Het handvest over duurzame ont­ wikkeling dat na de wereldmilieu­ conferentie in Rio de Janeiro door de Europese Rectorenconferentie is opgesteld, wil het milieu binnen de eigen instellingbeschermen, mede­ werkers, studenten en de buiten­ wacht aanzetten tot een ecologi­ sche levensstijl en de concurrentie

tussen faculteiten overbruggen met interdisciplinaire samenwerking, gericht op duurzame ontwikkeling.

Rector prof. dr. L. de Klerk heeft vrijdag I oktober het document in Barcelona ondertekend, en wijst op de inzet in deze voor de KUB: met het oog op Oost­Europa cursussen verzorgen ophetterrein van milieu en recht en milieu en economie.

Aan het eind van dit jaar, als er minstens 250 handtekeningen on­ der de verklaring staan, willen de Europese rectoren met de verkla­ ring naar buiten treden.

[WvH/HOP]

Jubilerende vrouwenvereniging tussen algemeen en academisch Weinigen weten het, maar ze be­ staat wel degelijk, al 75 jaar lang zelfs: de Vereniging van Vrouwen m e t Academische Opleiding (WAO). Zaterdag 2 oktober vierde ze haar jubileum, onder andere met het presenteren van de uitkomsten van onderzoek, waarin de prangen­ de vraag aan de orde komt wat er op het werk moet veranderen om een andere verdeling van betaald en onbetaald werk mogelijk te maken.

Maar helaas: het geld was op, het onderzoek daarom niet af, en het antwoord bleef wat onvolledig.

De eerste vrouwen die aan een Nederlandse universiteit afstu­ deerden, onder wie Aletta Jacobs en Johanna Westerdijk, stonden aan de wieg van de vereniging. In de jaren dertig pakte ze onder meer de stu­ die­ en beroepenvoorlichting aan meisjes aan, in de crisistijd protes­ teerde ze fel toen de regering het de vrouwen moeilijk maakte om be­ taald werk te doen en in 1968, op

haar vijftigste verjaardag, nam ze het initiatief tot de oprichting van de eerste peuterspeelzaal in Neder­ land. Volgens voorzitter Marianne Bröcker is bestaan van de nu 550 leden tellende vereniging 'helaas' nog steeds hard nodig. 'Als je kijkt naar de cijfers, is het maar goed dat wij bestaan. Nog steeds weinig vrouwen bekleden vanaf het mid­ denkader een functie.

Opmerkelijk genoeg is de vereni­ ging onder academische vrouwen nauwelijks bekend. Noch de lande­ lijk vereniging van oio's, noch die van aio's weet van haar bestaan, en de vraag luidt of de club zich niet meer op de academie moet richten.

Eén WAO­lid zegt het zo: 'Je kunt je afvragen of je niet beter af bent bij een algemene belangenbeharti­ ger. Want wat stelt het predikaat academisch nou nog helemaal voor? Wij zijn werkende vrouwen, daar komt het op neer.'

[Ad Valvas/BS]

Twee jaar gratis neuzen in databank over Nederlands onderzoek Waar zitten in ons land de specia­ listen in milieu­economie? Wat doet collega Vos tegenwoordig? En hoe zit het met het onderzoek naar het broedsucces van de grutto ? Wie met zulke vragen rondloopt, kan de komende tijd gratis inloggen in de Nederlandse Onderzoek Databank.

Want de NOD wil bekender en completer worden. Sinds I oktober is daarom de databank, een initia­ tief van vijf bibliotheken, twee jaar gratis toegankelijk op alle univer­ siteiten.

De databank biedt een overzicht van vijfduizend namen van onder­ zoeksleiders met hun werkterrein, vierduizend onderzoeksgroepen binnen en buiten de universiteit en achttienduizend onderzoeksprojec­ ten. Vooral aan die laatste informa­

tie moet de databank haar waarde ontlenen. Want van publikaties over afgerond onderzoek bestaan vele overzichten, maar van nog lopend onderzoek is nergens anders een handzaam overzicht te krijgen.

Wie kritisch zoekt, stuit al gauw op hiaten. Volgens woordvoerder G .

Ham biedt de databank een over­ zicht van zeventig procent van al het onderzoek. Maar per vakgebied en universiteit kan die dekking ver­ schillen. De aanlevering is vrijwil­ lig, en gehoopt wordt dat het tijde­ lijk aanbieden van gratis toegang, een extra impuls aan de ontwikke­ ling van de databank gaat geven.

Ham: 'Als een onderzoeker zichzelf niet terugvindt, hopen we dat hij direct gaat klagen bij zijn faculteit.'

[FS/HOP]

Gemiddelde Nederlander tameHjk onverschiUig jegens universiteiten Op een ranglijst van twintig collec­ tieve voorzieningen neemt het voortgezet onderwijs de eerste plaats in, voor ziekenhuizen, ge­ zinsverzorging en bejaardenhulp, en politie, speciaal onderwijs is vijfde, MBO en leerlingwezen zes­ de en 'hoger onderwijs' (bedoeld is universitair onderwijs) negende.

Getuige de zestiende plaats wordt weinig belang gehecht aan onder­ wijs voort volwassenen.

Dit blijkt uit een enquête van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), die overigens geen verklaring geeft voor de relatief lage positie van het universitair onderwijs. Onder­ zoekster drs. H. Bronneman ver­ moedt dat deze samenhangt met het feit dat slechts een beperkte

groep Nederlanders aan een univer­ siteit heeft gestudeerd. Verder is het een algemeen verschijnsel dat mensen voorzieningen voor pro­ bleemgevallen, zoals het speciaal onderwijs, hoger waarderen.

In tegenstelling tot de studentenor­ ganisaties LSVb en ISO, meent de gemiddelde Nederlander niet dat het universitair onderwijs de afge­ lopen vijftien jaar minder toegan­ kelijk is geworden. Nog steeds vindt driekwart dat de overheid 'veel meer beurzen voor minder draagkrachtigen' beschikbaar moet stellen, maar de noodzaak is min­ der groot geworden. Verder vindt 56 procent dat het collegegeld niet verder omhoog moet. In 1981 was dat nog maar 45 procent. [PE/HOP]

7oktober 1993

UNIVERS A C H T E R G R O N D

Flexibeler KUB om intellectuele Nachwuchs te behouden!

'Kritiek op wetenschappelijkheid is vaak een kwestie van dédain' 'Den katholieken koopmansstand op te heffen tot het intellectuele ni­ veau waar de liberale koopmansfamilies zich lang reeds toe hadden op­ gewerkt.' De brief met deze passage, die verscheen in de zomer van 1924 in het katholieke dagblad De Maasbode, geeft kort en bondig een van de twee motieven weer om in Tilburg een Roomsch­Katholieke Handels­ hoogeschool te vestigen. Het tweede motief is van wat breder aard en betreft de emancipatie van katholieken. Die waren na eeuwen van ach­ terstelling en verbod sinds 1853 weer in de gelegenheid zich te organise­ ren en beschouwden eigen wetenschappelijk onderwijs als een soort kroon op hun herwonnen vrijheid. Over de wetenschappelijkheid werd in die beginjaren wat gemord ­ wat hebben economisten aan katholieke ethi­ ca? ­ maar minder dan deze dagen. Nu de hogeschool een universiteit is geworden met veel jonge studierichtingen, richt de kritiek zich op de vermeende onwetenschappelijkheid daarvan. 'Dat berust op oppervlakki­ ge beedlvorming, een kwestie van dédain' zegt de huidige rector magni­ ficus.

gezondheidszorg. Een collega van deze prof houdt zich bezig met de Beroepsuitoefening van de apothe­ ker in de tweedelijns gezondheids­ zorg. In Utrecht wordt gedoceerd in de Ontwikkeling in onderwijssitu­ aties van natuurkundige begrippen en werkwijzen. Heeft iemand ooit gegniffeld om de leerstoel Orgel­ kunde (VU Amsterdam)? Waarom

Wetenschap

or Kunae

Michel Knapen en Pieter Siebers

E

en klassieke 'katholieke' uni­ versiteit zat er voor Tilburg van meet af aan niet in. De kaarten daarvoor waren begin deze eeuw al geschud, dé zetel van katholieke wetenschap zou in 1923 in Nijme­ gen terecht komen. Een handelsho­ geschool ­ beschouwd als een ka­ tholiek antwoord op de Rotterdam­ se handelshogeschool ­ was het hoogst haalbare. Cobbenhagen, een Limburgse priester, zou belast worden met de opzet. Wat hij niet wilde was een academische oplei­ ding zonder banden met de prakti)k zoals die naar zijn idee in Rotter­ dam en Amsterdam fungeerde.

Daar, zo schreef hij, willen ze zui­ vere wetenschap. 'Ze leiden aldus mensen op, die geblaseerd en on­ handig staan voor de praktijk en dus daar tegenvallen.'

Cobbenhagen wilde dan ook dat studenten na een soort propedeuse (het diploma handelseconomie) zo snel mogelijk de praktijk ingingen, 'voordat de wetenschap de handen scheef doet staan voor de praktijk.'

Niet meer dan tien procent zou een doctoraalstudie moeten volgen om daarmee een topfunctie in het be­ drijfsleven, of een belangrijke maat­ schappeli)ke taak te vervullen.

Het verrichten van eigen onderzoek kwam in Cobbenhagens boekje nauwelijks voor ­ een van de rede­ nen waarom Tilburg later vooral het karakter van een onderwijsin­ stituut zou krijgen. Bijna zestig jaar lang, van 1927 tot 1986 is de Katho­ lieke Universiteit Brabant een ho­ geschool. En niemand twijfelt in die periode écht aan het wetenschap­ pelijke karakter van Economie en het later toegevoegde Rechten, Sociologie en Psychologie. Het zijn studies die hun academische status al lang en breed waar gemaakt heb­ ben. Discussie erover is uitgeslo­ ten. De breedte van het pakket wordt wat smal gevonden, vandaar onder meer dat er in het begin van de jaren zeventig pogingen zijn ge­ daan om een medicijnenfaculteit te vestigen. Voor zoiets zou zelfs de katholieke identiteit opgege­ ven zijn, ware het niet dat Maastricht het spel handiger speelde en de buit binnen haal­ de.

In 1986 promoveert de Katho­ lieke Hogeschool Tilburg tot universiteit. Bestuurli)ke Infor­ matiekunde bestaat dan drie jaar, de opleiding Taal­ en Literatuur­ wetenschappen viert haar eerste lustrum. De studierichting Perso­ neelwetenschappen wordt opgezet.

Sociale Zekerheidswetenschap (tegenwoordig Arbeid en Sociale Zekerheid) komt van de grond, evenals de studie Beleids­ en Organisatiewetenschappen. Het spectrum van de universiteit wordt breder. Maar dat heeft zijn scha­ duwzijden. hl 1987haaltde KUB de kolommen

van alle kranten, als de studie Vrije­ tijdwetenschappen van start gaat.

Vrijetijdwat? schrikt Nederland.

Vrouwenbladen krijgen paniekerige brieven van v e r o n t r u s t e moeders: mijn dochter wil Vrije­ tijdwetenschappen gaan studeren. Kan dat well Het kon, schreef Lieve Lita in haar rubriek. Het kon in Tilburg. De acade­ mische wereld hoont.

Het object van studie (de vrije ti)d en haar economi­ sche, sociologische, psy­ chologische dimensie) werkt niet alleen bi) ge­ vestigde wetenschappers op de lachspieren, maar bij zowat iedereen die de middelbare school afge­ rond heeft. De universi­ teit van Tilburg is wel erg ver afgedwaald van haar taakom^cademici op te leiden in gerespecteerde studies. Alleen in een ver­ loederde universiteit is plaats voor dergelijke kundes. Het veld waar af­ gestudeerden komen te werken is ook al zo'n hei­ kel thema. Vrijetijdwe­ tenschappers worden ma­ nagers in pretparken. Per­ soneelwetenschappers worden arbeidsconsulen­ ten. Daar hadden we toch het HBO voor? Universiteiten moeten juist opleiden tot zelfstandige weten­ schappelijke onderzoekers, het HBO is meer gericht op de directe toepasbaarheid. Merkwaardig ge­ noeg waren de eerste academische opleidingen die in de westerse wereld werden aangeboden (Theo­ logie, Geneeskunde en Rechten) be­ doeld om een beroep uit te oefenen waar de toepasbaarheid voorop staat (predikant, arts en advocaat).

Daar is de afgelopen vijfhonderd jaar niets aan veranderd. Sinds en­ kele jaren bestaat er voor HBO'ers

Dit Is het tweede in een reeks artil<elen.

Volgende week de relatie tussen onderzoek en onderwijs op de KUB,

♦ G eestelijk vader van de hogeschool Cobbenhagen: In Rotterdam en Amsterdam leiden ze mensen op, 'die geblaseerd en onhandig staan voor de praktijk en dus daar tegenvallen.'

mag je aan een universiteit dan niet iets leren over aspecten van de vrije tijd?

Vorige week nog haalde de Leidse hoogleraar Leertouwer fel uit naar vrijetijdwetenschappen. Een voor­ beeld van studies die met een bijna misdadig vernuft worden verzon­ nen door universiteiten om het hoofd boven water te houden, zoiets fulmineerde hij. 'Het is onjuiste beeldvorming die be­ rust op vooroordelen. Politiek gekissebis omdat de kleine uni­ versiteiten recentelijk meer geld hebben gekregen, een kwestie van dédain.' zegt rec­ tor magnificus De Klerk. 'Vrijetijd­ wetenschappen heeft daarbij de naam tegen, maar op de weten­ schappelijkheid ervan is volgens mij weinig af te dwingen.'

'Vrijetijdwetenschappen heeft de naam tegen' wel demogelijkheid om de doctors­ graad te behalen. De eisen die aan hun proefschrift gesteld worden zijn exact dezelfde als de 'universi­ taire' dissertaties.

Het aantal leerstoelen is explosief gegroeid, en het zijn niet alleen hoogleraren in de Filosofie, de Theologie of Klassieke talen ­ stu­ dies die hun academische status bewezen hebben ­ die er doceren.

Groningen heeft een bijzondere leerstoel in de Beroepsuitoefening van de apotheker in de eerstelijns

T

ilburg stond tot voor kort vol­ gens rector magnificus De Klerk bekend als een typische on­ derwijsinstelling, niet al te veel voorstellend op onderzoeksgebied.

Dat image verandert volgens hem, al is hij zelf wat bevreesd voor de groei van interdisciplinaire­ en

bovenbouwstudies. Die rieken hem wat veel naar een beetje van dit en een beetje van dat. Een eigen onder­ zoeksterrein, eigen theorievorming en kennisproductie, daar draait het volgens De Klerk bij een weten­ schappelijke opleiding om.

Dat is een beetje het punt. Nu een studie als vrijetijdwetenschappen (meer) geaccepteerd is geraakt, komt de kritiek van een heel ande­ re kant: de studie zou, net zo goed als Personeelwetenschappen en an­ dere 'pseudostudies' haar achter­ voegsel 'wetenschap' moeten inle­ veren en er 'kunde' voor in de plaats moeten zetten. Want hoe je het ook went of keert, een studie rond de vrije tijd is wel leuk voor de hobby­ ist die wat meer wil weten over fietspaden en zwembaden, maar wetenschappelijk''. Nou nee, dat niet. Wederom: volgens de criticas­ ters.

De Klerk wordt nogal eens gecon­ fronteerd met het 'historische' beeld van Tilburg. Een onderwijsin­ stelling met weinig of geen klassie­ ke studierichtingen en een aanwas van allerlei richtingen die worden afgedaan als kundes. De Klerk: 'We hebben een relatief jonge geschiedenis met een aantal disciplines, je be­ gint dus niet top of the bill, je zult daar nog een onderzoekstraditie moe­ ten vestigen.'

De discussie rondom de wetenschappelijkheid van een aantal academi­ sche studies is overigens uiterst schimmig. Ieder­ een hanteert naar belie­ ven criteria die het eigen beeld over wetenschap bevestigen. De opleidin­ gen zelf maken zich daar overigens ook schuldig aan. 'We zijn multidis­ ciplinair', schrijft bij­ voorbeeld de vakgroep in haar studiegids, 'vandaar onze naam: Vnjetijdwe­ tenschappen'. Even zo hard noemen critici een studie die zich baseert op meerdere disciplines een 'pretpakket'. Een kunde dus.

Collegevoorzitter Van Veldhoven hecht minder aan het historisch imago en de discussie over de W van wetenschap, maar worstelt wel met de vraag hoe een aantal minpunten verbeterd kan worden. Sommige fa­ culteiten kennen bijvoorbeeld wei­ nig promovendi en kunnen nauwe­ lijks bogen op buitenlandse publica­ ties . Van Veldhoven noemt allerlei belemmeringen die daaraan debet zouden zijn. Een slechtere bekosti­ ging dan beta's of technisch ge­ oriënteerde studies, een daarmee samenhangende hogere onderwijs­ last en het ontbreken van een onderzoekstraditie die zulke obsta­ kels min of meer weet te ontwijken.

Van Veldhoven zegt dat de univer­ siteit daarom zelf meer zal gaan in­ vesteren in randvoorwaarden die onderzoek ten goede komen. 'Het gaat toch om kwaliteiten en men­ sen die de kar trekken. Wij kunnen niet op de stoel van de faculteiten gaan zitten, we kunnen alleen sti­ muleren.'

Van Veldhoven maakt zich zorgen over de wetenschappelijke nach­ wuchs. Bijvoorbeeld, de universi­ teit kan aio's slechts zeer ten dele na hun aio­schap een baan aanbie­ den. De doorstroming noemt de col­ legevoorzitter 'onvoldoende'. Maar wat kan een centraal bestuurder daaraan veranderen? 'Ik denk dat een flexibilisering van de persone­ le organisatie niet uitgesloten moet worden. De hele mooie zegening van de amtenarenstatus is toch wat kwestieus aan het worden.'

Herinnering Toen ik in 1966 voor de vraag kwam te staan waar ik zou gaan studeren, lag de keus voor Gronin­ gen zeer voor de hand. Utrechtlag weliswaar net zo ver van Deven­ ter als Groningen, maar in de laat­ ste stad woonde een oom die werkzaam was als studentenarts.

Dat vonden mijn ouders een vei­ lig idee. Een jaar voordat ik ging studeren, bezochten wij de voor­ lichtingsdagen van de Groningse universiteit. Mijn moeder was erg gecharmeerd van de toen nog jon­ ge medewerker Wim Hofstee, die het enige jaren later tot gevierd hoogleraar Persoonlijkheidsleer heeft gebracht. Daarmee stond mijn keuze voor de psychologie­ studie ook vast. Zo simpel gaat het proces van studiekeuze. Na afloop van de voorlichtingsdag bezoch­ ten wij mijn oom Lex. Amper twee minuten binnen, stelde hij mijn ouders de vraag of ze me goed hadden ingeprent uitsluitend met kapotjes teneuken.

Hijzouhetzo vervelend vinden om zijn zestien­ jarige neef twee weken na aan­ komst in Groningen al te moeten behandelen voor een geslachts­ ziekte.

'Groningsehoerenhebben niet alleen hun handen vol aan studenten', zo verzekerde hij ons.

De situatie was het best te om­ schrijven als 'embarrassing'.

Nooit is er door mijn ouders nog een woord besteed aan het bezoek, maar voor mij was wel duidelijk dat Groningen de plaats was waar alles gebeurde. Een jaar later ging ik eindelijk in Groningen stude­ ren. In die tijd werden alle nieuw­ aangekomen studenten opgeroe­ pen voor een gesprek met de stu­ dentenarts. Al snel kwam ik er­ achter dat mijn oom de reputatie bezat met iedereen 'frei und un­ verfrohren'over seks te beginnen.

Geen enkele studente verliet zijn spreekkamer zonder een recep­ tenbriefje voor de pil. 'Zelfs als ze voor pijn inhim grote teen komen, komen ze eigenlijk voor de pil', zo luiddezijnmotto. Hij gold in Gro­ ningen dan ook als het symbool voor de seksuele revolutie.

Toen mijn oom voor de Tweede Wereldoorlog in Amsterdam stu­ deerde, ging bij wekelijks bij mijn grootouders op bezoek om 'bij te eten'. Bij vertrek vond hij altijd een tientje in z'n jaszak. Hij vond dat hij wat terug moest doen, en nodigde mij iedere week uit voor een bezoek. Ikheb de beste herin­ neringen aan de uitstekende fles­ sen wijn en de boeiende discussies met zijn coUega­studentenarts Schönfeld Wichers, die beter be­ kend is onder zijn pseudoniem Belcampo. Want ook Belcampo was regelmatig te gast, en ik ver­ zeker u dat hij niet in een glaasje spuugde.

Ooknamijn studietijdhadden we nog regelmatig contact. Vorige week woensdagavond haalden we uitvoerig herinneringen op aan de Groningse tijd in het alge­ meen en mijn kennismaking in 1966 in het bijzonder. Hij kon een vilein lachje nog steeds niet onder­ drukken toen ik hem confronteer­ de met het stilzwijgen van mijn ouders na het eerste bezoek. Een dag later was hij dood, zo bleek uit de overlijdenskaart die ik gis­ teren in de post vond: 'overeen­ komstig de wens van de overlede­ ne heeft de crematie in stilte plaatsgehad'.

BoelhouAA^­er Soudijn

7 O ktober 1 9 9 3

UNIVERS S T U D E N T E N

♦ Van links naar rechts: Bart Raemaekers (Olof), Koen Eggermont (Plato) en Patrick van Gewen (Vidar).

[Foto: trik van der Burgtj

Met een nieuw academisch jaar krijgen de drie studentenverenigingen nieuw/e voorzitters.

Nieuw^e ronde, nieuwe kansen. De oud­ praesessen voerden veranderingen door zonder de identiteit van de vereniging aan te tasten.

Hoe aardig ze elkaar op 'bestuurlijk niveau' ook vinden, één studentenvereniging zal er nooit en te nimmer komen. De strubbelingen zijn intern al zwaar genoeg: 'Wanneer je een beslissing neemt, is 't maar afwachten of­ie goed valt binnen de club. Dat is moeilijk en zwaar.'

Barbara Snoeren en Dylan van Eijkeren

Drie praesessen nemen afscheid

'De waarden en normen van onze vereniging dreigden teloor te gaan' Dertig uur, minstens, maar eerder veertig, vijftig, soms zelfs zestig uur per week hebben ze gewerkt, een heel jaar lang. Ze zijn moe, en hoe­ ven nou eff e geen bestuursfuncties meer. Maar ze hebben genoten, en ze zullen het missen, na hun ver­ plichte afscheid. Bart Raemaekers (Olof, 500 leden): 'In m'n afscheids­ rede zei ik; het is mooi geweest.

Tweeledig: gaaf jaar, maar goed dat 't voorbij is. Een inkopper, toegege­ ven. Het meest zal ik het werk met de andere senaatsleden missen.' Pa­ trick van Gerwen (Vidar, 300 leden): 'De verantwoordelijkheid zal ik niet missen. Dat heb ik gehad. Maar 't zal wennen zijn, om geen beleid meer te bepalen.' Koen Eggermont (Plato, 350 leden): 'Jammer, om niet meer middenin de vereniging te staan.'

Raemaekers, 22 en vijfdejaars alge­ mene economie, werd tamelijk on­ bewust de wereld die Olof heet, binnengeloodst. 'Ik kwam in een dispuutshuis naast de sociëteit te­ recht. Een mannenhuis. Vandaar werd ik vaak meegesleept naar Olof, en dat vond ik erg gezellig. Ik zat in verschillende commissies en werd als actief lid gevraagd om me verkiesbaar te stellen voor de se­ naat.' Zijn drijfveer: 'Ik ben van nature een actief figuur. Geen type dat alleen voor de buis hangt.'

Voor Patrick van Gerwen (23) was het praeses­schap van Vidar aan het begin van zijn studietijd ondenk­

baar. Hl) wist niet öf hij wel ergens lid zou worden, maar na z'n intro­ ductietijd was­ie er zeker van: hij zou gaan roeien en was binnen de kortste keren hartstikke actief in allerlei commissies. En van het een kwam het ander.

Plato's Koen Eggermont (ook 23) sluit zich bij dat verhaal aan: stuk­ je bij beetje steeds actiever gewor­ den, zo actief dat het voorzitter­ schap erop volgde.

In dat ene jaar moesten de praeses­ sen blijk geven van hun manage­ mentcapaciteiten. Het duurde even

voordat de kersverse voorzitters van Plato en Vidar hun draai had­ den gevonden: zo'n zes maanden, herinneren ze zich. Bart Raemae­ kers had 't bij Olof gemakkelijker.

'Bij ons zijn daar draaiboeken voor, na een maand draai je volop mee.

Alles is tot in de puntjes geregis­ seerd.'

Moeilijke beshssingen waren nood­ zakelijk, en soms wordt zo'n straf regime uiteraard met veel gebabbel omlijst. Dat maakt regeren pas tot regeren. Voor Raemakers beteken­ de overleg en praten vaak dat er wa­ ter bij de wijn moest worden ge­ schonken. 'Je doet in feite wat de senaat zegt. Ik was er slechts een onderdeel van, ik bracht de beslis­ singen naar buiten. Je doet alles in belang van de vereniging, anders zit je fout. Soms betekende dat een om­ streden beslissing nemen die met veel discussie gaat gepaard. Zo be­ sloot de senaat afgelopen jaar om de 'kleptijd' bij disputen te verkor­ ten. 'Hoe kun je dat nou doen', vroe­ gen leden zich af. Achteraf is dat al­ lemaal perfect gegaan.'

Eggermont van Plato: 'Ik heb voor­ al goed leren luisteren. De idee om iedereen tevreden te stellen, heb ik al snel moeten laten varen. Daar­ naast hebben we geprobeerd de nadruk wat meer te leggen op cul­ tuur en studie, de cultuur van Pla­ to was verworden tot een feestcul­ tuur, we hebben duidelijk proberen te maken dat feesten, en het orga­ niseren daarvan, geen cultuur is.'

Vidar had met geheel andere pro­ blemen te kampen, weet de juist af­ getreden voorzitter Van G erwen: 'Wij zijn redelijk conservatief te werk gegaan. De waarden en nor­ men van onze vereniging dreigden teloor te gaan. Zo heb ik zelfs met harde hand moeten regeren. De wedstrijdroeiers gingen steeds laco­ nieker met hun trainingen om.

Toen hebben wij ingegrepen en ze een week het gebruik van de wed­ strijdboten ontzegd. Dat was kei­ hard, maar noodzakelijk om de orde te herstellen. Dan twijfel je toch ook we, of je wel goed doet, met zoiets. Of niet iedereen zich tegen het bestuur zal keren. Maar het pakte goed uit. De discipline werd hersteld.'

Eggermont viel het mee: zijn senaat

M'­r­­ïW

nam geen keiharde maatregelen, of het moet de instelling van een kas­ controle zijn geweest. En ook hij zegt dat je ­ zelfs als leden gaan stei­ geren ­ zulke dingen toch niet voor jezelf doet, maar om de vereniging soepeler te doen lopen.

Olof nam ook maatregelen in de categorie streng en strikt. Om een terugloop in het aantal leden van­ wege de tempobeurs te verijdelen werden drastische maatregelen genomen. Raemaekers: 'Afgelopen jaar hebben we een studiebegelei­ dingssysteem ingesteld vanwege de maatregelen van het ministerie.

Het bleek dat we ons de afgelopen jaren teveel hadden afgesloten van het studeren en daar ga je uiteinde­ lijk aan kapot. Tegenwoordig kun je je dat als studentenvereniging niet meer veroorloven. We zijn ui­ teraard meer dan een gezelligheids­ vereniging. Het was bij ons een vies woord, maar er heeft een mentali­ teitsverandering plaatsgevonden.

Dat is goed.'

Vidraten en Platonen krijgen min­ der mogelijkheden aangeboden om hun huiswerk goed te doen: er zijn minder dispuutshuizen, er is min­ der sociale controle, er is geen stu­ diebegeleiding. Van Gerwen: 'Met studiebegeleiding geef je toe dat 't niet samen kan gaan, studeren en bij een vereniging zitten. Van dat beeld moeten we juist af. Ik zeg maar zo: schoenmaker, blijf bij je leest. Wij doen aan roeien op de

vereniging, niet aan studeren. Kijk, we proberen het tijdverlies wel op te vangen, en volgend jaar starten we wel met een soort begeleiding.

Maar mijn senaat heeft daar niet aan gewerkt.'

Raemaekers is het pertinent oneens met de voormalige Vidar­leider.

'Juist zo'n begeleidingssysteem hoort tegenwoordig bij een vereni­ ging. En aan de andere kant: stude­ ren zullen onze leden wel moeten, want de sociale controle is enorm.

Een hechte vriendenclub draagt zorgvoorelkaar.'Tuurlijk, zegt Van

Gerwen: 'Bij ons wordt afgestu­ deerd met enorm hoge gemiddel­ den. Sociale controle is van elemen­ tair belang.'

Nadat de praesessen vorig jaar hun geloofsbrieven in de vorm van be­ leidsplannen hadden ingediend, was het cv al voorzien. Zo werkt dat toch? Maar nee, gillen ze alledrie, daarom doe je het niet! Koen Eggermont: 'Het is onzin om te denken dat je zoiets vol kunt hou­ den omwille van je cv. Dan ben je na drie weken afgebrand. Raemae­ kers: 'Je wordt voorzitter omdat je er iets van wil leren. Door mijn voorzitterschap ben ik erachter gekomen dat ik niet in de onder­ zoekssfeer wil gaan werken, zoals veel algemeen economen doen. Ik weet na Olof eindelijk wat ik wil: met mensen omgaan, kortom door­ gaan met managen.' Van G erwen: 'Cv­neuken is niet genoeg motiva­

'Een voorzitter kan niet strontzat op de vloer liggen' tie. Daar ben ik 't mee eens.'

De voorzitters zijn het met elkaar eens wanneer het op besturen aan­ komt: ze hadden zo eikaars club kunnen leiden. Hoewel Raemae­ kers toevoegt: 'Ik zie mezelf nog niet dweilen. Bij ons ben je meer bestuurlijk bezig, heb ik zo het idee.'

De drie verenigingen zijn als één blok naar buiten getreden als het ging om politieke maatregelen, via hun overkoepelend orgaan. Ze heb­ ben elkander lief, tot op zekere hoogte. Raemaekers: 'Eén studen­ tenvereniging zal er nooit komen.

Daarvoor zijn de verschillen te groot.' Zijn twee ex­collegae bea­ men dat. Liever, veel liever zien ze zo nog eens drie nieuwe verenigin­ gen verrijzen, om wat meer pluri­ formiteit te scheppen. Dat ze ge­ drieën een aids­collecte hebben gehouden, is een detail. Ze willen best samenwerken, of zelfs een gezamenlijke mensa runnen, da's best. Misschien zelfs samen een studiebegeleidingsclub starten, daar is Raemaekers ook niet op tegen.

Politiek is voor de verenigingen een heikel punt. Ze zijn in zoverre po­ litiek betrokken, dat ze tegen Rit­ zens maatregelen in opstand ko­ men. Maar de statuten zeggen het

al: studentenverenigingen zijn a­ politiek. Hoewel je er als vereniging niet aan ontkomt dat een bepaald type student zich aansluit. Egger­ mont wil er niet van weten: 'Bij ons rent alles door elkaar.' De oud Olof­ voorman wil er wel van weten, maar er niets over zeggen. Die sug­ gestie is al vaak genoeg gewekt, suggereert hij: 'In de vereniging wordt alles geaccepteerd, het ligt er uiteindelijk gewoon aan wat voor vent je bent.' Een hanekam kan, witte sokken ligt wat gevoeliger.

'Als je voor een vereniging kiest, dan kies je voor een levensstijl.' En daar is bij Olof veel uithoudingsver­ mogen voor nodig. 'Je zit de hele dag op de sociëteit, 's Avonds eindig je aan de bar.'

Maar, let wel, bier drinken is geen vereiste. Mineraalwater kan best, ook bij Vidar en Plato.

De drie zijn het er over eens dat het voorzitterschap zowel fysiek als mentaal een uitputtingslag is.

Plato's Eggermont geeft dat ruiter­ lijk toe: hij heeft even niet zoveel behoefte aan verantwoordelijk­ heden. Raemaekers: 'Ik heb geleerd diplomatiekertezijn. Dat was voor mij best moeilijk. Ik heb mijn gren­ zen leren kennen.'

Eggermont: 'Fysiek was het zwaar.

Ik ben regelmatig vroeg naar huis gegaan, omdat er de volgende dag veel werk wachtte.' Vidars Van Gerwen zegt tactischer te zijn ge­ worden. Z'n eigen mening heeft vaak het onderspit gedolven, op de eerste plaats komt de verantwoor­ ding, die je ten alle tijde moet kun­ nen afleggen. 'Ik denk nu verder vooruit, ik heb meer verantwoor­ deli j kheidsge voel.'

Raemaekers: 'Weken, maanden

waren volgepland. Dat was zwaar.

Dag en nacht moest ik representa­ tief zijn. Toch een beetje, op z'n minst. Een voorzitter kan niet strontzat op de vloer liggen.'

Nu krijgen de heren rust. Hun re­ geerperiode zit erop, de scepter is overgedragen, behalve voor Egger­ mont, die nog twee weken moet.

Raemaekers van Olof is dit week­ einde in het oosten des lands te vinden, waar hij met zijn senaat in rustige weemoed terugdenkt aan de tijd die was.

7oktober 1993

UNIVERS A C H T E R G R O N D

Opleidingscommissies zijn zich van geen kwaad bewust Wijsbegeerte: 'Wij nemen faculteit veel werk uit handen' 'Er wordt zo goed naar ons geluis­ terd, dat het bijna op heiligschennis lijkt als de faculteitsraad een advies van de commissie van tafel zou schuiven', aldus student G eert Lemmens, vorig jaar lid van de Op­ leidingscommissie en de facul­ teitsraad. 'Als de raad wat op te merken had, dan betrof het slechts kleine oneffenheden, technische procedure­f outen, nooit inhoudelij­ ke kritiek'.

Ook ex­voorzitter dr. Frans van Pe­ perstraten heeft de ervaring dat de commissie er 'alles wel door krijgt'.

'Ik denk dat de faculteit zelfs heel blij was met ons, omdat wij hen veel werk uit handen nemen'.

Secretaris M. van den Akker vindt ook dat de Opleidingscommissie bij de filosofen naar behoren functio­ neert. De mate waarin Opleidings­ commissies serieus worden geno­ men, is afhankelijk van de kwali­ teit van hun adviezen, aldus Van den Akker. 'Als een Opleidings­ commissie zegt: 'Wij hebben veel rechten', maar hun adviezen zijn inhoudelijk slecht, dan zal een faculteitsraad misschien andere wegen zoeken'. Volgens de secre­ taris wordt het advies van de com­ missie opgevolgd zolang er geen aanleiding is om daarvan af te wij­ ken. Hij kan zich niet herinneren wanneer dat voor het laatst is ge­ beurd. 'Wel zijn er soms nuance­ verschillen, lichte wijzigingen in de invulling, maar die liggen dan toch in de lijn van het advies'. [CdKj

Economie: 'Onze macht is te beperkt' Ir. J. de Boer, voorzitter van de Opleidingscommissie van Be­ stuurlijke Informatiekunde (BIK): 'De commissie is een adviesorgaan, als voorzitter moet je ervoor zorgen dat je daadwerkelijk advies geeft.

Meestal gevraagd, maar desnoods ook ongevraagd. De rechten en plichten van de Opleidingscom­ missie zijn niet duidelijk vastge­ legd, dus veel hangt van de voorzit­ ter af.'

Studentlid Eric Lemaire: 'De rol van

De Twentse onderzoeker dr. R.J. Bijleveld onderzocht of het verschil in rendement tussen studierich­ tingen kan worden verklaard uit verschillen in onderwijs. Dr. J.W. H o l l e m a n , w e r k z a a m bij het Utrechtse onderwijsinstituut rVLOS, bekeek hoe studierichtin­ gen studielast en 'studeerbaarheid' zo goed mogelijk op elkaar kunnen afstemmen.

Volgens Bijleveld blijkt uit Neder­ lands onderzoek dat zaken als stu­ die­ en planningsvaardigheden en de verwachtingen over de studie geen overtuigende samenhang ver­ tonen met het staken van de stu­ die. Uit buitenlands onderzoek concludeert hij dat studiebegelei­ ding vooral van belang lijkt vooi de gemiddelde studieduur. Het effect op de studielast is onduidelijk.

Spreiding van de studielast heeft echter 'zonder meer een sterke in­ vloed op het studiegedrag', aldus Bijleveld.

Bijleveld noemt een aantal maatre­ gelen die ertoe kunnen leiden dat meer studenten de eindstreep ha­ len, in een hoger tempo dan nu gebruikelijk is. Zo noemt hij een verhoging van de studiedruk door

de commissie blijft meestal beperkt namens de studenten in de facul­ tot het ter kennisgeving aarmemen teitsraad zit, het eens met De Graaf. van stukken. Onze adviezen zien Alleen het voorstel van Cohen om we lang niet altijd in de praktijk de rol van de Opleidingscommissie terug, bijvoorbeeld omdat het bud­ te vergroten ziet hij wèl zitten. 'Op gettair niet mogelijk bleek. Onze een grotere invloed van de Oplei­ macht is te beperkt en dat betreur dingscommissie die voor de helft uit studenten bestaat en het uitbrei­ ik zeer.'

Prof. dr. W. van Hulst zwaait bij de den van haar bevoegdheden, daar Opleidingscommissie van Econo­ kan ik moeilijk iets tegen hebben.' mie de scepter. 'Ik ben onbekend Maar ondanks deze wens is ook met de geschetste problematiek. Vermeulen niet ontevreden over Wanneer het bij ons verkeerd dreigt het functioneren van de Oplei­ te gaan, dan piep ik wel. Indien dingscommissie. 'Studenten heb­ nodig stap ik naar het faculteitsbe­ ben er invloed door en kunnen er stuur, bijvoorbeeld als het gaat om hun stem laten horen.' [JFJ een nieuw budgetsysteem met onderwijsconsequenties.'

Joost Smits is studentlid van de Opleidingscommissie Econome­ Rechten: trie. 'Ik heb wel eens het gevoel dat de commissie gepasseerd wordt, 'Logheid belemmert maar dat is zeker geen algemene snelle advisering' tendens. In zulke gevallen is het vaak een kwestie van onvoldoende 'Over het algemeen wordt er heel geïnformeerd zijn. Waar ik wel vr­ behoorlijk naar ons geluisterd, we aagtekens bij zet, is de grote rol van worden in ieder geval serieus geno­ de voorzitter. Het werk van de men. Dat wil niet zeggen dat de Opleidingscommissie staat of valt adviezen altijd worden opgevolgd'. eigenlijk met die persoon. Hij is ook degene die de mening naar buiten toe verwoordt en soms blijkt het moeilijk om de eigen mening daarbuiten te houden.' [RE]

meent de secretaris van de drie gezamenlijke opleidingscommis­ sies, mr. H. Claassens. 'Bij de be­ sluitvorming over het vak econo­ mie binnen de propedeuse Neder­ lands recht, hebben de Opleidings­ commissies zich na uitgebreid overleg uitgesproken voor behoud van economie. De faculteitsraad liet het vak vervolgens uit de prope­ deuse verdwijnen. Dat wekte veel wrevel bij de leden. Men vond dat niet zo luchthartig met hun advies omgesprongen mocht worden.'

Wanneer de Opleidingscommissies worden omzeild, gebeurt dat vol­ gens Claassens meestal wegens tijdgebrek. 'Bij sommige agenda­ punten zouden de procedures wel erg lang duren wanneer ook nog eens de Opleidingscommissies worden geraadpleegd.' Willem­Jan van der Wolf ­ ex­studentlid en nu raadslid ­ weet uit ervaring dat onwetendheid van de faculteitsraad een belangrijke oorzaak van veel frustratie bij de leden van de Oplei­ dingscommissies is. 'Er bestaat onvoldoende duidelijkheid over

wat bij de Opleidingscommissie neergelegd dient te worden.'

Het is volgens hem 'heel triest' dat de raad zo weinig met de door­ wrochte adviezen doet. 'Vaak is de faculteitsraad al veel veider in de besluitvorming of heeft hij al een standpunt ingenomen, nog voordat de Opleidingscommissies hebben geadviseerd. De Opleidingscom­ missies hobbelen achter de raad aan. Belangrijke beslissingen gaan zo aan onze neus voorbij. Het geeft je dikwijls het gevoel dat al het werk voor niets is geweest.'

De 'logge' omvang van de drie Opleidingscommissies belemmert een snelle advisering. 'Voordat de voorzitter alle dertig tot veertig leden bij elkaar heeft, is de tij d waar­ binnen zij advies kunnen uitbren­ gen alweer verstreken.' [PC]

Letteren: 'Soms kleine brainstormgroepjes' Marijke Loots, secretaris van de Opleidingscommissie Letteren, is verbaasd over het rapport van de inspectie van het Onderwijs over het disfunctioneren van Oplei­ dingscommissies. 'Dat rapport is op onze faculteit niet van toepassing.

Het werkt uitstekend bij ons.' De Letterenfaculteit herbergt slechts één Opleidingscommissie omdat deze faculteit ook maar één studie­ richting aanbiedt. En dat maakt het volgens Loots allemaal wat over­ zichtelijker. De commissie bestaat uit veertien personen die adviseren over de inhoud en de kwaliteit van het onderwijs. Loots: 'Er zijn geen andere adviesorganen in het leven geroepen. Wel hebben we kleine brainstormgroepjes, omdat het soms met veertien man moeilijk is om iets van de grond te tillen.'

De secretaris realiseert zich dat de Letterenfaculteit misschien een uitzonderingspositie bekleedt: 'Ik kan me voorstellen dat de Oplei­ dingscommissies binnen de tradi­ tionele faculteiten waar een groot aanbod van verschillende studie­ richtingen voorhanden is, het veel moeilijker hebben.' [BS[

Sociale faculteit: 'Studenten kunnen stem laten horen' Op de sociale faculteit zijn louter positieve geluiden te horen over de Opleidingscommissie. Secretaris van de faculteit C. de Graaf: 'Na­ tuurlijk lopen bij sommige studie­ richtingen de Opleidingscommis­ sies beter dan bij andere, maar gros­ so modo hen ik meer dan tevreden.'

De noodzaak om andere organen voor advies bij de sociale faculteit in het leven te roepen, is volgens De Graaf absoluut niet aanwezig. Het plan van staatssecretaris Cohen om de positie van de Opleidingscom­ missies zelfs te versterken, vindt De Graaf veel te ver gaan. 'Nergens voor nodig. De Opleidingscommis­ sies kunnen gevraagd en onge­ vraagd advies geven. Alleen met zwaarwegende argumenten kan de faculteitsraad dit advies naast zich neerleggen. Ze hebben voldoende invloed.'

In grote lijnen is P. Vermeulen, die

♦ Marijke Loots (Letteren): 'Dit rapport is met van toepassing op onze faculteit'.

[Foto: Enk van der Burgt]

Onderzoekers signaleren tal van obstakels op weg naar studeerbare programma's Universiteiten en Inogescliolen raken er steeds meer van doordrongen dat het onderwijs studeerbaarder moet worden. In twee recente proefscliriften wordt dit nobel streven van forse kanttekeningen voorzien.

Pieter Evelein/HOP een i n t e n s i e v e r e begeleiding, groepsopdrachten waardoor stu­ denten elkaar controleren en werk­ vormen die de student meer bij het onderwijs betrekken.

de tentamens als onvoldoende te beoordelen, ook al hebben alle stu­ denten het nog zo goed gedaan. 'De consequentie hiervan is dat effec­ ten van selectie en onder­

Volgens Holleman mag de opleiding 'geen onnodige obstakels bevatten' en 'moeten wachtti j den wor­ den voorkomen'. De uni­ versiteit als efficiënte leer­ fabriek is een utopie, menen de on­ derzoekers. Bijleveld wijst op het obstakel dat docenten de neiging hebben om minstens een kwart van

wijsverbeteringen na verloop van tijd verdwijnen.'

Een andere schijnbaar onuitroeiba­ re hindernis voor een hoger rende­

ment is dat docenten het normaal vinden dat bij de ene studie veel meer studenten uitvallen dan bij de andere en dat bij vak A meer onvol­ doendes vallen dan bij vak B. Een vreemde situatie, vindt Bijleveld, want het is niet zo dat studenten bij die ene studie slimmer zijn.

Ook de studenten zelf zullen het effect van ver­ beteringen in het onder­ wijs beperken, voorspelt de onder­ zoeker. Veel studenten gedragen zich als calculerende burgers; ze proberen met zo min mogelijke

'De universiteit als efficiënte leerfabriek is een utopie'

inspanning een zo goed mogelijk resultaat te halen. Als het onderwijs beter wordt, zullen zij minder hard gaan werken.

Holleman stelt vast dat een facul­ teit nauwelijks in staat is te bepa­ len of haar onderwijs 'studeerbaar' is. De wet schrijft voor dat de ge­ middelde student in vier jaar zijn doctoraal moet kunnen halen. Die student wordt geacht elk jaar 42 weken lang gemiddeld veertig uur (netto) te studeren. Wat dit concreet voor een studie betekent, is volgens Holleman vooral een kwestie van 'varen op gegist bestek' en 'roeien met de riemen die je hebt'. Dat betekent: obstakels uit de weg rui­ men, leeglooppercentages bij prac­ tica en stages in de gaten houden en in geval van alarmerende slaagpercentages 'de docent vragen te onderzoeken hoe dat komt'.

De oordelen van studenten over studeerbaarheid zijn volgens Hol­ leman onbetrouwbaar. Dat iemand op tijd afstudeert en geen klachten heeft, betekent nog niet dat alles in orde is. Misschien was hij wel slim, maar reikte zijn ambitie niet ver­ der dan een modaal zesje.

7 oktober 1993

UNIVERS

!

A C H T E R G R O N D

Bovendien wor­ den studenten er veel intensiever begeleid dan aan de universitei­ ten. Door het klassikale onderwijshebben docen­ ten ook meer zicht op de prestaties en de persoonlijke omstandigheden van de studenten. Wie in de proble­ men raakt, wordt sneller uit de groep geplukt voor een verhelde­ rend gesprek.

Al voor dit jaar was het geen uitzondering dat een student dan te horen kreeg dat hij een andere op­ leiding moest zoeken, meent Tru­ dy Jansen, voorzitter van de Lande­ lijke Studenten Vakbond (LSVb) en studente aan zowel de Hogeschool als de Universiteit van Amsterdam.

'Een kwestie van bluf, maar een HBO'er legt zich daar sneller bij neer. Die is gewend om zich te la­ ten voorschrijven wat hij moet doen. De docent weet wat goed voor hem is.'

♦ Rector magnificus De Klerk; 'Hoe zeker ben je van je zaak als je een student wegstuurt'' [Archieffoto Rien Siers]

'Een stronteigenwijze student moet je wel wegsturen' Kun je al na een jaar bepalen of een student een studie aankan of niet? Menig HBO­opleiding vindt van wel en gaat over tot het verstrekken van een 'bindend studieadvies', aan het einde van het eerste jaar. De universitei­ ten twijfelen ernstig aan het instrument. Rector magnificus prof. dr. L. de Klerk: 'Het bindend advies zou ook strijdig zijn met de vrijheid die eigen is aan het universitaire onderwijs.'

Pieter Evelein/HOP/Paul van den Broek Sinds dit studiejaar is het mogelijk om een student na het eerste stu­ diejaar te dwingen met zijn studie te stoppen als hij de propedeuse niet heeft gehaald en 'niet geschikt ge­ acht moet worden voor de opleiding doordat zijn studieresultaten niet voldoen aan de vereisten die het instellingsbestuur' volgens de wet zelf mag opstellen. De instelling moet de student tegelijkertijd ver­ wijzen naar een andere, wel geschikte opleiding.

Geen enkele opleiding binnen de KUB zal gebruik maken van deze wettelijke mogelijkheid, en dat is een goed besluit, zegt C. van Wijk, studie­adviseur in de propedeuse bij de juridische faculteit. Zij wijst op de eigen verantwoordelijkheid van de student, en op de tempobeurs.

'Die wordt wellicht nog wat aan­ gescherpt en dan hebben studenten het al moeilijk genoeg.' Er is bin­ nen haar faculteit, zegt Van Wijk, al sprake van een natuurlijk verlo­ pende selectie, omdat studenten zeven van de negen propedeusevak­ ken moeten halen voor ze doorkun­ nen naar het doctoraal. 'De studen­ ten lopen vanzelf wel vast. Ik moet ook niet denken aan de ellende die je op de hals haalt wanneer je een bindend advies gaat verstrekken. Ie­ dereen heeft zo zijn redenen waar­ om hij niet aan de norm voldoet. Die mensen krijg je dan allemaal over de vloer.'

groep scheikunde van de Rijks­ universiteit Leiden is er niet rou­ wig om dat zijn studierichting heeft afgezien van het bindend advies.

Dit jaar zal niet één universiteit weigerachtige studenten de wacht aan zal zeggen. Verstandig, vindt rector magnificus prof. dr. L. de Klerk, want hoe zeker ben je van je zaak als je een student wegstuurt?

En: 'Mensen van 18 jaar en ouder zijn zo volwassen en hebben zo veel zelfkennis, dat dwang uit den boze is. Het zou ook strijdig zijn met de vrijheid die eigen is aan het univer­ sitaire onderwijs.' Studeerbare pro­ gramma's aanbieden, zorgen dat studenten in vier jaar kunnen afstu­ deren, dat is volgens De Klerk de taak van universiteiten. Wie niets presteert wordt wel door de tempo­ beurs achterhaald.

M

aar de stemming slaat om. In navolging van het hoger be­ roepsonderwijs vragen steeds meer bestuurders en decanen zich af of het bindend advies niet nuttig, om niet te zeggen noodzakelijk is.

Prof. dr. J. Cornelisse, hoogleraar Scheikunde in Leiden en lid van de stuurgroep die het universiteitsbe­ stuur heeft geadviseerd om na twee jaar een bindend advies mogelijk te maken: 'Studenten hebben eenvou­ digweg de tijd niet meer om ver­ keerde keuzes te maken. Ze krijgen nog maar vijf jaar een beurs. Maar de verplichting om binnen twee jaar IWI oetjeluisteren. Alhebjenog de propedeuse te halen is uit de wet • w I zulke goede redenen om een verdwenen. Wij vinden dat je een student weg te sturen ­ stronteigen­ student in dat geval tegen zichzelf wijze types zijn er altijd. Voor zul­ moet beschermen. Bovendien: als ke gevallen zou het bindend advies zulke studenten blijven hangen, zeker uitkomst bieden. Aan de an­ gaat dat ten koste van de docenten dere kant: hoe vaak weet je zeker en het onderwijs aan de andere stu­ dat je de juiste beslissing neemt ? Ik denten. Het is trouwens ook nog zou die verantwoordelijkheid nooit eens een verspilling van belasting­ in m'n eentje durven dragen.' Stu­ geld.' die­adviseur dr. C. Bloys van de vak­ Om die redenen heeft de Erasmus

Universiteit Rotterdam al in juni 1992 besloten dat studierichtingen in de toekomst het bindend advies mogen invoeren. Volgens bestuurs­ voorzitter dr. H.J. van der Molen 'een uiterste middel als zelfselec­ tie en studieadviezen niet voldoen­ de blijken'. Een laatste duwtje in de rug, in het belang van de student.

Elders wordt nog geaarzeld. De Twentse rector prof .dr. Th. Popma beschouwt het bindend advies als 'het laatste redmiddel van een slecht onderwijssysteem'. Als het onderwijs goed is georganiseerd is een dergelijk advies volgens Popma helemaal niet nodig.

worden geregistreerd. Precies de voorwaarden waaraan nu volgens onafhankelijke beoordelingscom­ missies hoogst zelden wordt vol­ daan, in tegenstelling tot wat de wet veronderstelt.

Was dat wel zo, dan zou het bindend advies volgens Popma nauwelijks hoeven te worden gebruikt. Vooral niet omdat de Twentse bestuurder dat pas aan het eind van het tweede jaar wil geven. 'Een advies na één jaar komt te vroeg. Studenten moe­ ten de tij d krijgen om te wennen aan een compleet ander leven. In het tweede jaar blijkt pas of een student de gewenste wetenschappelijke houding ontwikkelt.'

De Nijmeegse voorzitter dr. Th. Stoelinga valt hem daar in bij. Ge­ zien de hoge uitval van studenten is er echter 'iets' mis. De hervor­

D

'We zijn redelijk huiverig. Al is de kans op fouten niet groot, laatbloeiers zijn er altijd' mingen in het voortgezet onderwijs (basisvorming en doorstroompro­ fielen) leiden er mogelijk toe dat scholieren in de toekomst eerder voor de juiste studie kiezen, 'maar dat duurt zeker nog vijf al tien jaar'.

Zolang kan het bindend advies eventueel uitkomst bieden, sugge­ reert Stoelinga. Maar dan wel on­ der stringente voorwaarden. De studiebegeleiding moet goed zijn, de programma's optimaal ge­ stroomlijnd en de prestaties van de studenten moeten nauwkeurig

e wet verbiedt echter een bin­ dend advies na het tweede jaar, al staat staatssecretaris Cohen niet onsympathiek tegenover het ver­ zoek van de HBO­Raad om de mo­ gelijkheid te onderzoeken om meerdere malen tijdens de studie een dwingend advies te kunnen geven. Cohen wil echter eerst de eerste ervaringen met het advies na een jaar afwachten.

Die worden dit jaar opgedaan aan diverse hogescholen. In tegenstel­ ling tot de universiteiten valt er in het hoger beroepsonderwijs een op­ vallende belangstelling voor het bindend advies waar te nemen. De verklaringen daarvoor zijn enigs­ zins speculatief, maarniet onwaar­ schijnlijk. Zowel studenten als do­ centen wijzen op de meer schoolse cultuur van het HBO. Volgens Johnny Krijger, bestuurs­ lid van het Interuniversitair Stu­ dentenoverleg (ISO) en afgestu­ deerd bedrijfsinformatieus van de Hogeschool Eindhoven, is het in het HBO sinds jaar en dag de gewoonte om eerstejaars studenten van tevo­ ren precies duidelijk te maken aan welke eisen ze moeten voldoen.

'Onze studenten moeten over be­ paalde eigenschappen beschikken, anders redden ze het nooit', aldus afdelingshoofd B. Fluitsma van creatieve therapie van de Hoge­ school Midden Nederland. 'Eerste­ jaars kurmen dat niet bij zichzelf be­ oordelen, een docentwel.' Ondanks een selectie vooraf moet bij creatie­ ve therapie na de propedeuse nog zo'n kwart van de studenten de pijp aan Maarten geven. Het bindend advies kan veel teleurstellingen voorkomen, meent Fluitsma. 'Het is ook een grote verantwoordelijk­ heid om iemand niet weg te sturen.'

Binnen de Hogeschool Rotterdam en Omstreken gaat het invoeren van het bindend advies met meer aarzelingen gepaard. Studenten­ decaan J. Wilbrink spreekt van een lastig te duiden cultuuromslag. 'In mijn faculteit (educatieve opleidin­ gen) werd eerst gezegd: Dat bindend advies, dat hebben wij niet nodig.

Onze advisering en begeleidingzijn goed genoeg. Later groeide er een stemming dat het toch niet was tegen te houden, en dat wij het ook maar moesten invoeren.' Volgens Wilbrink was sprake van 'gelegen­ heidsargumenten'. Zijn faculteit heeft de norm vastgesteld op vijftig procent van de studiepunten plus één, de oude norm voor overgang naar het tweede jaar. Wilbrink noemt het 'een flinterdunne prog­ nose' van iemands capaciteiten.

D

e aarzelingen worden onder­ schreven door studie­adviseur I. van Resteren en onderwijsspecia­ list Meijdam van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Het vast­ stellen van de criteria voor een bin­ dend negatief advies is volgens hen een bijzonder heikele aangelegen­ heid. Van Resteren deed een onder­ zoek onder de eerstejaars studenten bestuurskunde in Rotterdam. De kans op een verkeerde beslissing bleek bij die studie volgens hem aanzienlijk. Alleen de studenten die het eerste jaar niet één van de acht tentamens hadden gehaald, waren na twee jaar nog steeds niet geslaagd voor de propedeuse. Bij vijf onvoldoendes zouden 24 van de 219 studenten 'onterecht' zijn wegge­ stuurd, bij zes onvoldoendes 15 en bij zeven onvoldoendes negen stu­ denten.

Meijdam lichtte het archief van de economische faculteit in Rotter­ dam door op de relatie tussen pres­ taties in de eerste twee jaar en het verdere studieverloop, tot en met het doctoraal examen. Al na zes maanden kan volgens hem 'een redelijk betrouwbare' voorspelling worden gedaan. De faculteit loopt er warm voor. Maar de twijfel blijft.

Meijdam: 'We zijn redelijk huive­ rig. Al is de kans op fouten niet groot, laatbloeiers zijn er altijd.'

7oktober 1993

UNIVERSl A C H T E R G R O N D / B R I E V E N

Beperking doorstromers zou ernstige gevolgen voor KUB kunnen hebben

De instroom van HBO­ers bij de Letterenfaculteit bedroeg dit jaar de helft van het totale aantal eerste­ jaars. Dr. M. Loots, hoofd onder­ wijszaken van de Letterenfaculteit, vindt het echter te vroeg om nu al in te gaan op de plannen van de minister. In het slechtste scenario ♦ Secretaris Van den Maagdenberg van de economische faculteit: 'Ik denk dat er in de Tweede Kamer groot verzet is tegen deze plannen, dus ben ik vooralsnog tamelijk optimistisch.'

[Foto:Joke Backx]

zou het betekenen dat het huidige doorstroomprogramma opgeheven kan worden. Maar zover is het nog niet, meent zij. 'Het zou in princi­ pe ook een optie kimnen zijn om het programma in te korten tot één jaar, theoretisch is dat mogelijk.'

Op de andere universiteiten in Ne­ derland wordt gevreesd dat het HOOP tot ontslagen zal leiden op met name de zachte faculteiten, zoals letterenstudies en de sociale faculteiten. 'Het kan om zeer selec­ tieve, ingrijpende bezuinigingen gaan, die vooral in bepaalde disci­ plines grote gevolgen kunnen heb­ ben', aldus VU­voorzitter drs. H.J. Brinkman in een overleg m e t staatssecretaris Cohen. De maatre­ gelen hebben lan­ delijk betrekking op een instroom van zo'n 3 500 door­ stromers en onge­ veer 2400 27­plus­ sers per jaar (de KUB heeft een jaar­ lijkse i n s t r o o m van zo'n 2200).

Daarbij moet wel worden aangete­ —

op te trekken.'

De Graaf vreest dan ook niet met­ een voor het voortbestaan van een s t u d i e r i c h t i n g als Beleids­ en Organisatiewetenschappen, die toch voor het overgrote deel gevolgd wordt door studenten met een HBO­achtergrond. 'Daarvoor is het nog veel te vroeg', aldus De Graaf, 'ik zou niet weten waaromalle stu­ denten ineens zouden afhaken als die wetgeving doorgaat. Neem het collegegeld. Zelfs als dat zou wor­ den verdubbeld, zijn we nog meer dan concurrerend op de cursus­ markt.'

Op de rechtenfaculteit zijn de door­ stromers vooral te vinden in de fis­ caal­juridisch hoek. 'Een relatief groot aantal is daar doorstromer', aldus H. van Overdijk, hoofd Plan­ ning en Begroting van de faculteit.

De doorstromers volgen niet alle­ maal een voltijd­programma. Een relatief groot deel van de juridische faculteit wordt gevormd door de deeltijd­opleiding. In hoeverre de nieuwe plannen dat aanpakken is nog onduidelijk, benadrukt Van Overdijk: 'Die mensen zijn over het algemeen al werkzaam bij het be­ drijfsleven. Als het dus om geld gaat lijkt me dat niet zo'n probleem'.

Volgens Van Overdijk is een eenja­ rig doorstroomprogramma geen op ­ tie. 'Datlijktmeuitgesloten. Je hebt natuurlijk de su­ pergoeden, maar die kun je niet als lijn nemen.' Meer mogelijkheden ziet hij in de deel­ tijdstudie. 'Inder­ daad, al had ik daar zelf nog niet aan gedacht.'

Ronduit desas­

'Bijeen verdubbeling van het collegegeld zijn we nog meer dan concurrerend'

Met een rem op het stapelen van studies wil minister Ritzen de universiteiten met zo'n 10 a 20 procent laten inkrimpen. Door die plannen zou echter de KUB geconfronteerd kunnen worden met een veel forsere aderlating. Een derde van het aantal studenten op de KUB heeft al een HBO­opleiding gevolgd. Op sommige faculteit ligt dat percentage zelfs op de helft of meer. Het Hoger Onderwijs en Onderzoeks Plan (HOOP) schetst een duistere toekomst.

Adrian van den Eerenbeemt De faculteiten van de KUB reage­ ren vooralsnog afwachtend op de plannen. Tilburgs hoop is gericht op de Tweede Kamer, die zal het mis­ schien zo'n vaart niet laten lopen.

'Ik geloof niet dat de minister deze wet erdoor krijgt', meent drs. G. van den Maagdenberg, secretaris van de economische faculteit. 'Ik denk dat er in de Tweede Kamer groot ver­ zet is tegen deze plannen, dus ben ik vooralsnog tamelijk optimis­ tisch.'

INGEZONDEN Ingezonden brieven kunnen tot uiterlijk maandag 17.00 uur op de redactie (A 17) worden Ingeleverd. De redactie behoudt zich het recht voor Ingezonden brieven in te korten.

Beste docent­verkiezing Met verbazing heb ik kennis geno­ men van het standpunt van de door het wetenschappelijk personeel ge­ kozen vertegenwoordigers in de Fa­ culteitsraad Economie m.b.t. de door ECCO georganiseerde 'Beste docent verkiezing'(Univers30.09.­ 93). Verbazing vanwege het weinig wetenschappelijk gehalte van hun argumentatie en het getoonde ge­ brek aan kennis van de economi­ sche theorie. Deze laatste geeft immers krachtige argumenten om terug te keren naar de oorspronke­ hjke situatie, het publiceren met de

Mocht de wet aangenomen worden, dan zouden de gevolgen ernstig kunnen zijn voor de economische faculteit. Ongeveer een derde van de instroom van nieuwe studenten bestaat uit afgestudeerde HBO'ers.

'Dat is voor ons een heel belangrij­ ke groep', concludeert Frida van den Maagdenberg.

Het zou mogelijk zijn de door­ stromers te behouden door de verkorte programma's verder te verkorten van twee naar één jaar.

Dat zou kunnen als de HE AO's hun laatste jaren daaraan zouden aan­ passen. Plannen daarvoor zijn al gemaakt, al is Van den Maagden­ berg huiverig: 'Ik vind het wel heel erg kort, één jaar. Zoiets moet wel verantwoord zijn, er moet worden voldaan aan alle inhoudelijke kwa­ liteitseisen. We moeten oppassen dat we niet kiezen voor de winst op korte termijn als dat op langere ter­ mijn een verlies zou kunnen bete­ kenen.'

volledige lijst van scores. Men zou mogen verwachten dat deze argu­ menten zeker in een economische faculteit serieus genomen zouden worden. Op zijn minst zouden de WP­ers in de raad moeten kunnen aangeven waarom de aanname die in het argument gebruikt wordt niet van toepassing is. Helaas geeft in het artikel in Univers alleen Joost Smits blijk van economisch in­ zicht: Voor een goed werkend allo­ catiemechanisme is goede informa­ tie essentieel; het achterhouden van informatie dient uitsluitend ter bescherming van de 'lemons' en leidt tot een teruggang in de kwa­ liteit van het geboden onderwijs.

(Zie G . Akerlof, The market for lemons). Ik hoop dat deze brief er mede toe zal bijdragen dat ECCO en het faculteitsbestuur het eens zullen worden over een econo­ misch verantwoorde presentatie van de verkiezingsresultaten.

Inhetvervolgvanmijn brief bewi j s ik de volgende stelling:

(i) Als de verkiezingsuitslag niet volledig gepresenteerd wordt, dan is er minstens één docent die niet met de presentatie tevreden is. (ii) Voor elke docent die wel met de presentatie tevreden is, is er een be­ tere docent die niet met deze pre­ sentatie tevreden is. (iii) In een wereld zonder transac­ tiekosten zal iedere docent, behal­ ve de slechtste, zijn extra score publiek maken en bijgevolg zal ie­ dereen de exacte score van iedereen weten (i.h.b. zal bekend zijn wie de slechtste docent is).

Deel (iii) van deze stelling zegt dat iedere docent een incentive heeft om zijn score bekend te maken en dat alleen transactiekosten (kosten die je moet maken om de informa­ tie publiek te maken) de docent eventueel zouden beletten deze informatie niet te verstrekken.

Anders gezegd, als de faculteit deze kosten voor zijn rekening zou ne­ men, dan zou iedere docent z'n

kend dat die cijfers elkaar overlappen, veel 27­plussers hebben al HBO. Een kwart van de 27­plussers begint een studie bij een van de Amster­ damse universiteiten, Utrecht of Leiden en dan met name bij de zach­ te faculteiten. Om die reden wordt dan ook gevreesd voor grote gevol­ gen als het HOOP door zou gaan.

Ook op de KUB melden zich jaar­ lijks relatief veel 27­plussers, zo'n acht procent van het totale aantal eerstejaars (landelijk is dat vijf pro­ cent). Dat hogere percentage houdt waarschijnlijk verband met de gro­ te instroom van HBO­ers.

Niettemin vindt drs. C. de Graaf, secretaris van de sociale faculteit, het wat vroeg voor een sombere reactie op de plannen. 'Er is amper iets zinnigs over te zeggen. Natuur­ lijk is het beeld dat het HOOP schetst niet vrolijk, maar ik heb zoiets al een paar keer eerder mee­ gemaakt. In theorie lijkt het erg. maar in de praktijk is er geen peil

score bekend maken. Nog anders gezegd, iedere docent wil dat zijn exacte score bekend gemaakt wordt. Er zijn ook legio argumen­ ten te noemen waarom de studen­ ten bij volledige informatie gebaat zijn. De conclusie is dus eenvoudig: De enige Pareto­optimale uitkomst is het volledig en overzichtelijk pre­ senteren van de scores. Ik moet de eerste econoom nog tegen komen die mij kan overtuigen dat een Pa­ reto­inefficiënte oplossing beter is dan een Pareto­optimale.

Het bewijs van de stelling is een­ voudig en maakt uitsluitend ge­ bruik van de aanname dat iedere docent er de voorkeur aan geeft te boek te staan (a) als 'de beste' i.p.v. als 'niet beter dan een ander'; (b) als de 'k"^ beste' i.p.v. als 'je hoort niet bij de k­I beste' (k>2).

Immers stel dat niet bekend wordt gemaakt wie de beste docent is. Dan is volgens (a) de beste docent niet tevreden. Als wel bekend wordt ge­ maakt wie de beste is, maar niet wie

treus zou het HOOP kunnen zijn voor de theologische faculteit.

'Wij moeten het bijna hebben van de doorstromers uit het HBO, die zijn bij ons echt ver in de meerder­ heid', zegt W. Aarssen (afdeling Financiële planning en beheer) 'als deze maatregelen zo doorgaan zou het voor ons een regelrechte ramp zijn'.

Hij hoopt echter dat de TFT buiten schot blijft: 'Het is nog helemaal niet duidelijk in hoeverre dat ook voor ons geldt. Er zijn zoveel maat­ regelen waar wij buiten vallen. Dat komt door onze bijzondere positie (de TFT is tegelijkertijd een oplei­ ding voor het priesterambt, AvdE).'

Zo zorgde die bijzondere positie er al eerder voor dat de beperkte inschrijvingsduur niet opgaat voor theologiestudenten.

Dit is tweede verhaal van een twee­ luik over hoger onderwijs en stu­ dentenkeuzes. Het eerste verhaal verscheen in Univers 5

de tweede beste is, dan is volgens (b) de tweede beste docent niet te­ vreden. Als wel de eerste 10 bekend worden gemaakt maar niet de rang­ orde van de rest is de 1P beste niet tevreden. In het algem zen geldt dat de beste docent van al diegenen die met anderen gepoold wordt ontev­ reden is. Dit bewijst (i) en (ii). Als er geen transactiekosten zijn kan de beste 'gepoolde' docent zonder kos­ ten een door hem geprefereerde uitkomst bewerkstelligen door zijn rangorde publiek te maken.

Economische rationaliteit impli­ ceert dat hij dit ook zal doen. Het proces zal doorgaan tot uiteindelijk ook de op een na slechtste docent bekend gemaakt heeft dat hij niet de slechte is. Dit bewijst (iii).

Deze brief is een verkorte versie van die welke Eric van Damme (hoogleraar bij CentER for Econo­ mie Research) stuurde naar studie­ vereniging ECCO (meer ingezon­ den stukken op pagina 12)

7 oktober 1993

I UISriVERSl A C H T E R G R O N D

W

ie tolerant is, heeft de neiging te leven en te laten leven.

Daarmee wordt tolerantie een ex­ cuus om zich afzijdig te houden, hetgeen leidt tot struisvogelpoli­ tiek en cultuurrelativisme. Waar wij redelijke Nederlanders heel sterk in zijn. Toch is het lastig, zo niet onmogelijk om de smerige oorlog in Bosnië te negeren. Om te constateren dat daar tegengestelde krachten werken. Daar juist geen relativisme, maar fanatisme dat leidt tot nationalisme en funda­ mentalisme. Tot en met de wens van moslims om een moslimstaat.

Prof. dr. H. Beek, islamoloog en verbonden aan de Theologische Faculteit Tilburg, meent dat die staatvorming typisch is voor mos­ lim­fundamentalisten. 'Het verlan­ gen naar een staat waar de sharia, de islamitische wet weer van kracht is, een staat geleid door een kalief die de sharia volledig tot ontwikkeling kan brengen en die ervoor zorgt dat iedereen zich aan die sharia houdt. Als dat gebeurt, dan zal alles goed gaan met de

op kan. Dat zijn 'zijn' funda­ mentalisten,­ moslimgroeperingen die in Nigeria nogal wat in de melk te brokkelen hebben. Hun invloed op het federaal bestuur en in het leger is aanzienlijk.

'Het westen heeft een groot pro­ bleem, zijn absoluut autonoom individu, maar de islam ook. Die religie heeft een massa vragen te beantwoorden', vindt hij. 'Het is een wereldreligie. En als zodanig dient ze gerespecteerd te worden.

Maar het is erg jammer dat er zo­ veel mensen zijn die de koran heel verschillend uitleggen. Hoe kan een document dat 1400 jaar geleden geschreven werd een betekenis hebben voor mensen in Amerika, in Nigeria, in de Arabische landen, in Azië! Wie is de legitieme koran­

♦ Met de toenemende individualisering en de ontkerl<elijking van liet westen wordt moslimfundamentalisme in de kaart gespeeld [Arciiieffoto: Rien Siers]

'Een ander soort democratie is ook in de islam goed mogelijk'

Religieus fundamentalisme gedreven door woede op westen mensheid. Dat is gewoon een heel simpel schema. Simpele schema's zijn kenmerkend voor welk funda­ mentalisme dan ook.'

Beek wijst er tevens op dat het in­ voeren van de sharia voor de rege­ ringen die daartoe overgaan, gevaar­ lijk is. 'Dat is gebeurd in Pakistan, Saoedi­Arabië, Libië, Soedan, Iran.

Maar daar zag je al heel snel nieu­ we fundamentalistische bewe­ gingen ontstaan, die des duivels waren omdat zij vonden dat deze regeringen eigenlijk helemaal niet islamitisch zijn, dus corrupt, en daarom ten val gebracht moeten worden.'

F

undamentalism is a ideologi­ cal blindness, is irrational, is idiocy, is a seed of disruption in each society.' Decisief, met bet staccato van een tam­tam, komt het eruit. Dit is een ander slag intel­ lectueel, een gedrevene. De Nige­ riaanse hoogleraar sociale ethiek en politieke economie, prof. dr. Obio­ ra Ike (37) is een priester die in de Oost­Bia­fraanse hoofdstad Enugu doceert en werkt. Hij spreekt, even­ als Beek, op het congres van 11 oktober over islamitisch funda­ mentalisme. En ook hij hekelt het Europees individualisme. Voor zijn land wenst hij aangepast chris­ tendom, dat ondermeer recht doet aan de Afrikaanse cultuur waarin gezin, familie, clan en stam het individu maken en dragen. Hij is eerst en vooral Afrikaan en ex ae­ quo is hij een rationele katholiek die niet de minste last heeft van cultuurrelativistisch intellec­ tualisme. Van hem mag iedereen zijn waarden inbrengen op de markt en wie het ideologisch het beste produkt heeft en dat aantrekkelijk presenteert, zal verkopen.

Concurrentie is heel gezond, maar iedereen op de markt moet zich wel aan de spelregels houden. Zijn land, de federatie Nigeria, is een smelt­ kroes van 250 stammen (hijzelf is eenlbo), met een bevolking die mis­ schien wel de snelst groeiende ter wereld is (ruim anderhalf miljoen per jaar (van 112 miljoen in '88 tot een slordige 120 miljoen nu) en waar dan ook meer dan 40 procent van onder de 15 jaar is. Bijna de helft daarvan is christen, een derde deel moslim en bijna 20 procent heeft nog de oorspronkelijke natuurgods­ dienst. En juist onder die moslims zitten nogal wat groeperingen waar Ike op de markt van de politieke cultuur in zijn land geen kant mee

vertolker? Vandaar dat er nog al wat concurrentie is onder die vertol­ kers, de een nog radicaler dan de ander. En hoe kun je in 1993 nog ver­ kopen dat een meisje in de straten van New York haar gezicht moet bedekken, zoals dat verordonneerd werd in het jaar 670. En hoe kun je, in een tijd dat de vrouwen terecht eigenwaarde opeisen, vier jonge vrouwen in een huis in Nigeria opsluiten met de bedoeling ze uit te huwelijken en er zelf een zwik bijzitten op nahouden? En dit alles rechtvaardigen met een beroep op de koran. Terwijl er toch een uni­ versele verklaring van de rechten van de mens is die dit soort vrij­ heidsberoving verbiedt. Daarom zeg ik dat de islam nog heel wat vragen te beantwoorden heeft. En de fundamentalistische groeperin­ gen wensen op dit terrein geen verandering. Een religie die boven alles uitgaat, boven denken en bo­ ven verdraagzaamheid, noem ik ideologisch blind, irrationeel, zaait verdeeldheid, is in welke maat­ schappij dan ook een splijtzwam.

En dat is het probleem dat wij heb­ ben met sommige groeperingen van Nigeriaanse moslims en daar moe­ ten we mee zien klaar te komen. Je kunt er geen zaken meedoen, want ze zijn niet in voor een redelijk ge­ sprek. De dialoog die we met hen proberen te voeren wil maar geen echt gesprek worden.'

Ike geeft een voorbeeld. 'Een jaar of vier geleden smokkelde de Nige­ riaanse president Nigeria de Orga­

Het verschijnsel religieus fundamentalisme is van alle tijden. Het treedt op als de grote, vitale en inspirerende ideologieën en theorieën over de zin van ons bestaan dood zijn. Dan gedijt de corruptie, waaraan zich als een vampier het fundamentalisme vastzuigt. Het is een non­ ideologie in de vorm van een protest tegen het kwaad in de wereld. Vinden de wat vergoeilijkende islamoloog Beek en de strijdbare Afrikaanse ethicus/econoom Ike. Zij spreken maandag 11 oktober op een congres over fundamentalisme en religie. Beiden menen dat het westers cultuurrelativisme de moslimfundamentalisten onophoudelijk in de kaart speelt.

Bert Heffels dat de christenen in Nigeria te to­ lerant zijn. Mensen moeten kleur bekennen. Vrijheid van religie be­ tekent niet dat je wordt veronder­ steld geen kleur te hebben, want zo laat je je makkelijk intimideren als anderen een vuist maken.

F

undamentalisten van welke windstreek dan ook verkette­ ren volgens Beek eerst en vooral het puur westers principe van het au­ tonome individu. Als een reactie daarop propageren ze de onder­ schikking van het individu aan de gemeenschap. Beek: 'Het westen heeft de ratio en het individu rigou­ reus autonoom verklaard. En van daaruit bijvoorbeeld de universele verklaring van de rechten van de mens opgesteld. In sommige opzichten druist dit manifest in tegen de islamitische wet. Moslims en lang niet alleen de fundamenta­

'Fundamentalism is a ideological blindness, is irrational, is idiocy, is a seed of disruption in each society' nisatie van Islamitische Landen binnen. Hij is moslim, werd op zekere morgen wakker, pakte pen en papier en zonder ook maar ie­ mand te raadplegen, schreef hij de organisatie aan en vertelde haar dat Nigeria lid wenste te worden. En Nigeria werd als lid toegelaten, terwijl de meerderheid van de be­ volking christen is. G een woord was daarover met wie dan ook ge­ wisseld. Geen enkele discussie. Ik meen maar, dit soort tendenzen tasten de integriteit van het recht op godsdienstvrijheid aan. Dit zijn grillen van fanatici. Daarbij komt

listen stellen heel duidelijk dat ie­ mand 'maar' een schakelt je is in een keten en op de eerste plaats onder­ deel is van de gemeenschap die hem voortgebracht, verzorgd en opge­ voed heeft en waar hij als individu eerbied aan verschuldigd is.

'Ik zelf kom uit Indonesië, ben een zoon van een Nederlands Her­ vormd predikant en een Indone­ sisch­Chinese. Ik ben daar vrijzin­ nig hervormd opgevoed, heb hier mijn middelbare en mijn universi­ taire opleiding gehad. Heb een Nederlandse vrouw getrouwd met blonde haar en blauwe ogen. Heb

>

de westerse waarden volledig geac­ cepteerd. Maar van de zomer was ik weer een paar maanden in Indo­ nesië voor onderzoek. En dan voel je weer hoe ongelooflijk belangrijk je familie is, de gemeenschap waar­ in je leeft. Die vangt je op als je in de put of de puree zit, daarin voel je je geborgen. Terwijl je in het wes­ ten het gevoel krijgt aangekweekt dat de wereld om jou draait. Begrijp me goed, ik opteer voor het westen en zijn model, maar kan me heel goed inleven in de ervaring, vaak uitgedrukt door in Azië opgevoede mensen, het hier (in vrienden­ kringen, op de werkvloer en noem maar op) relationeel kil te vinden.'

B

eek: 'Wij hebben in het westen het idee ontwikkeld dat ieder­ een over alles moet kunnen mee­ praten. Zeker wij, studenten van de generatie die '68 niet meer hebben meegemaakt, weten niet beter of dat móet kunnen. Maar als je ana­ lyses leest over de studentenrevol­ te van '68, dan is niet zelden de conclusie dat die eigenlijk de dood­ steek was voor de universiteit. Wat je nu dan ook ziet is moeheid bij de studenten en moeheid bij de docen­ ten. In de islam gaat het erom dat mensen die voor hun taak geschikt zijn met elkaar overleggen en be­ slissen wat in de gemeenschap moet gebeuren. Een college van wijze mannen die overigens niet hoger in rang of als beter beschouwd worden dan de andere moslims.

Beslissingen móéten zelfs genomen worden in onderling overleg, staat in de koran. Democratie is dus in de islam heel goed mogelijk, maar dan wel een islamitische demo­ cratie die gebaseerd is op ver­ schillen in ervaring en kunde.'

Maar zelfs de tolerante Indonesi­ sche moslims pikken niet de blijk­ baar puur westerse waarde van de

individuele autonomie als leidend principe. Dat lijkt een westers breekijzer waarmee de oosterse samenlevingsverbanden worden ontwricht. Beek: 'De realiteit van de kleine, overzienbare gemeen­ schap blijft daar van belang. Je ziet dan ook altijd dat als je de westerse normen en waarden oplegt aan die samenlevingen, het mis gaat. Er is ongelooflijk veel kapot gemaakt door het benadrukken van die indi­ vidualisering in de kleine gemeen­ schappen die moesten leven van de rijstverbouwing. Begrijp me goed, als westers intellectueel zet ik dit principe niet overboord, maar we moeten ons wel afvragen of we door zo'n verschijnsel als het funda­ mentalisme goed te bestuderen, die autonomie van het individu leren te relativeren.'

Waarop ik Beek een schone volzin uit een sociologische verhandeling voorleg. Die gaat als volgt: 'In de universele beschaving waar we op aankoersen zal in ieder geval geen plaats zijn voor ethische, religieu­ ze en politieke zekerheden, noch van fundamentalistische, noch van modernistische makelij. Om met Naipaul (Caraïbisch schrijver van Hindoeïstische komaf, auteur van het veelgelezen boek 'Onder de gelovigen', over fundamentalisme in India, BH) te spreken; alleen de schroomvallige die innerlijk ver­ scheurd is geweest door strijdige stelsels, krijgt een vastere greep op dingen.' Beek: 'Ja, of je belandt in een gekkenhuis.' En (na een korte stilte): 'Die Naipaul is een ijdel man.'

Het congres V/aar geen vraag meer open blijft', over funda­ mentalisme en religie, vindt maandag 11 oktober in de aula van de KUB.

Toktober 1993

I UNIVERS

Studiwn Generale licht met coryfeeën de moderne kunstwereld door

Veel kunst is verworden tot speelbal van belangen, mediahysterie en gewiekste handel Wat is kunst en wie bepaalt wat kunst is. Studium Generale stelt een paar vrijwel niet te beantwoorden vragen aan vier mensen die daar iets verstandigs over kunnen zeggen. Kunstcritica Anna Tilroe is laatdunkend over de mediaiisering van de moderne kunst, galerielioudster Wanda Reiff is er ook niet erg over te spreken maar meent dat het een goed recht van de kunstenaar is om hoe dan ook voor brood op de plank te zorgen. Kunstenaar Rob Scholte is een van de toonaange­ vende mensen in Nederland, maar kan op nogal wat dédain rekenen, juist vanwege zijn persoonlijke optreden. Museumdirecteur Jan Hoet ♦ Rob Scholte. De Schreeuw, 1985. De kunstenaar als ledepop van het modernisme

tenslotte is een man die in zijn openbaar optreden vaak raadselachtig voor de dag komt, maar daarom niet minder de mediapodia weet te bereiken. De kunst zelf intussen is ten prooi gevallen aan verwarring en versplintering. Anything goes is het adagium, maar dat doet onrecht aan de serieuze, bescheiden en hardwerkende kunstenaars die er nog altijd zijn. Al delven ze inderdaad het onderspit in de geschiedenis van het publieke geweld. Want dat lijkt hoe dan ook het wezen^nde^modeme kunst te zijn geworden.

Pieter Siebers

E

en paar jaar geleden toog de Nederlandse cineaste Jongbloed naar de gale­ ries, ateüers en veiling­ huizen van New York om zich een beeld te vormen van hoe het er daar aan toeging. Het leverde tenminste een ontluisterend openingsscène op. Een jonge vrouwelijke kunste­ naar stapt met haar portfolio een galerie binnen, overhandigt die aan een jonge Japanner en kijkt onze­ ker toe wat die van haar werk vindt.

De man neemt voor elk werk in haar map een paar seconden de tijd en lacht dan met een stalen glim­ lach zijn ongelooflijke oordeel aan het meisje toe: I'm sorry, but we need more colour this year. If you add some red and yellow to your work, it might make a chance next time. In mmder dan een paar mi­ nuten staat de kunstenaar weer bui­ ten, je ziet haar nog even overleg­ gen met een vriend, moet ze nog even teruggaan of niet? Maar ze druipt af, net als een leger van naamlozen dat bijna dagelijks doet in de wereld van moderne kunst.

Het incident tekent de tweespalt waarin de moderne kunst de laat­ ste decennia verzeild is geraakt.

Kunstenaars met hooggestemde idealen hebben een beperkte afzet­ markt, de besten van hen moeten het hebben van goedwillende gale­ ries, instemmende commissies of een welwillende overheid. De kun­ stenaars die zich bezighouden met de vraag wat de markt nu eigenlijk

wil, weten allang dat felkleurige olieverven voor boven de bank gre­ tig aftrek vinden. Cobra en cobra­ navolgers doen het opperbest, en prettigplus kleurrijk ogend abstract expressionisme vindt zijn weg ook nog wel. Maar het is werk waar door kunsthistorici, serieuze galeries en museumhouders met enig dédain naar wordt gekeken. Het mist im­ mers het heilig vuur, is zelden au­ thentiek of oorspronkelijk en is in hun ogen te zeer gepolijst om se­ rieus genomen te worden.

Everything goes deze dagen. Van een leidende stijl of enige consen­ sus over wat geschiedenis zal ma­ ken is nauwelijks sprake. Wie be­ paalt in dat duistere veld nog wat kunst is? Het Studium G enerale van de KUB afficheert die onmoge­ lijk te beantwoorden vraag als lei­ draad voor een discussie tussen vier mensen die momenteel iets te vertellen hebben in de kunstwe­ reld. Het bureau is nieuwsgierig ge­ worden naar het antwoord nu steeds moeilijker vast te stellen is hoe het komt dat voor een schilde­ rij van Van Gogh bedragen tot er­ gens in de buurt van de honderd miljoen worden betaald, terwijl een gezelschap zeker niet onknap ge­ schilderde koeien uit dezelfde tijd voor enkele duizenden guldens over de toonbank gaat.

Wat de interesse voor moderne kunst evenzeer aanwakkert is de vaak onduidelijke relatie die er bestaat tussen een kunstwerk en de

prijs die ervoor betaald moet wor­ den. Ik weet niet meer precies wat er een paar jaar geleden door het Ste­ dehjk Museum in Amsterdam voor het roze, houten varken van de Amerikaan Jeff Koons is betaald, maar het was een bedrag van ver boven de ton dat dan ook de tongen van de goegemeente danig in beroe­ ring bracht: en Koons zou het var­ ken niet eens zelf gemaakt hebben!

Een ander soort ongemak wordt ver­ oorzaakt door kunstwerken en ­pro­ jecten die in opspraak raken wegens

Andy Warhol: Making money is art, and worl<ingis art, and good business is tine best art hun vermeend nutteloos karakter.

Niet zo lang geleden bijvoorbeeld bestond er het plan van twee kun­ stenaars om een boortoren te vul­ len met broden, die omgekeerd in zee te kieperen en het geheel te be­

♦ Andy Warhol, Koningin Beatnx, zeefdruk, 1985. Uit de sene Reigning Queens

­ ^ ^

7 oktober 1993

UNIVERS

schouwen als een geschenk dat de mens teruggaf aan de zee waaraan al zoveel ontnomen was. Niet eens een onsympathieke gedachte, mis­ schien wat ongelukkig uitgewerkt, maar het land werd te klein toen bleek dat provincie Noord­Holland voor deze offergave een flinke sub­ sidie verleend had.

Het zijn de min of meer natuurHj­ ke randverschijnselen die horen bij een domein dat steeds meer open­ baar is geworden. Volgens een van de sprekers bij Studium G enerale, galeriehoudster Wanda Reiff (met een goed bekend staande galerie in zowel Amsterdam als Maastricht), hebben de media zich sinds een jaar of vijftien meerenmeer verlekkerd aan de kunstwereld. Die wereld werd alsmaar mediagenieker door steeds kolossaler (en massaal be­ zochte) overzichtstentoonstellin­ gen, de commercialisering ervan (catalogi, maar ook T­shirts zoals bij de Amerikaan Keith Haring, dure postkaarten bij Joseph Beuys en tenslotte bekers, speldjes en an­ dere prullaria bij de Van G oghten­ toonstelling in 1990) en de exorbi­ tante prijzen bij veilingen.

D

e eeuw is nog niet voor­ bij, maar ook nu al, ze­ ven jaar voor het ver­ scheiden van het mille­ nmm waarin de wereld werd open­ gelegd, is het ondanks de kritiek op de hedendaagse kunstwereld duide­ hjk dat de twintigste eeuw op het terrein van de kunsten een van de meest spraakma­ kende, opwindende en schok­ kende van de geschiedenis is geweest. Een verbijsterend aantal bijzondere kunste­ naars, een schat aan onmis­ bare kunstwerken, een ont­ ginning van de verste uithoe­ ken van de domeinen van de kunst, het kon allemaal niet op. Het was zo overstelpend en verwarrend dat een deug­ delijk overzicht waarin hoofdlijnen worden uitgezet, nauwelijks te maken is zon­ der onrecht te doen eminen­ te kunstenaars, zonder klei­ ne maar invloedrijke bewe­ gingen te vergeten. Het is ook bijna onmogelijk in de eeuw diealbij de dageraad van wel­ haast elke afwijkende pen­ seelstreek klaar stond om die te verheffen tot stijl. Dat is zo rijkelijk en zo snel gebeurd dat er onvermijdelijk zoveel stijlen en ­ismen geboren zijn dat het de kunstenaars zelf duizelde van zoveel kunst­ historische, kunstkritische en mediale ordeningsdrift.

De westerse kunst is met die aandacht en die blootlegging uit haar traditionele beschut­ ting gedreven. Rust is er een vreemd woord geworden, de trommels van vernieuwing, verandering en aandacht rof­ felen onophoudelijk. De verlokkin­ gen van de markt roepen, kunst is meer dan ooit in de geschiedenis een zaak van gewin geworden, am­ bities en carrièredriften van ande­ ren dan de kunstenaars krijgen de boventoon. In die al wat detoneren­ de coulissen zijn ook de onheilspro­ feten te vinden die hel en verdoe­ menis over de moderne kunst uit­ spreken. Zij hebben de talloze bla­ den tot voertuig die reppen over het einde van de vooruitgang, over de onmogelijkheid van verdere ver­ nieuwing, over het failliet van het moderne, over de dood van de schil­ derkunst, over de onmogelijkheid om nog een bronzen beeld te ma­ ken.

De kunst is publiek domein gewor­ den ­ en de kunstenaar is dan weer eens schuifelend, dan vallend, van zijn eigen sokkel gestapt. Het ro­ mantische idee van de kunstenaar als genie, als visionair ziener, als een moderne heilige die middelde

tussen het aardse en het ongeziene werd langzaam verpulverd om te verzanden tot alledaagse gesprek­ stof waarin de carrière, de handel, beleggingen, media, marketing en positionering met elkaar om voor­ rang strijden.

Hoewel over die publiekelijkheid en de bijbehorende commercie vaak met het nodige dédain wordt gepraat, zijn het in toenemende mater kunstenaars geweest die de media hebben weten te be­ spelen, net zozeer als gewiekste handela­ ren en galeriehou­ ders. AnnaTilroe, on­ dermeer kunstcriticus bij de Volks­ krant en docente aan de Rijksaca­ demie in Amsterdam, schreef deze zomer een artikel in De Groene Amsterdammer waarin ze het be­ spelen en benutten van de publie­ ke openbaarheid ten wille van ei­ gen promotie liet ontkiemen bij de heweging van de futuristen, in het eerste decennium van deze eeuw.

Dat was een wat rabiaat, overwe­ gend Italiaans gezelschap met de provocerende dichter Marinetti als leidsman. Die aarzelde niet leuzen de wereld in te slingeren als steek de musea in brand of een als een machinegeweer ratelende auto is mooier dan de Nike van Samothra­ ce. De beweging, snelheid en dyna­

geworden.

Een halve eeuw later heeft de Ame­ rikaan Andy Warhol lering getrok­ ken uit die aanpak. Deze uit de re­ clamewereld afkomstige briljante Amerikaan wist haarfijn hoe je met betrekkelijk eenvoudige, aan de massamedia ontleende, middelen

al te zelfbewustp7aatst in het tijds­ gewricht. Een man die marketing­ technieken gebruikt, die analyses maakt van de kunstwereld en de la­ cunes daarin weet te ontdekken.

Zijn Nederlandse pendant, zo wordt in dezelfde kringen scham­ per opgemerkt, is Rob Scholte. Die maakte tentoonstel­ lingen met titels als how to star, poseerde als jong gearriveerde in advertenties voor be­ leggingsmaatschappij­ en en blinkt ook nog uit in realistische schilderijen die bij­ voorbeeld de positie van de hedendaagse kunstenaar zélf op de hak nemen. Alles in de kunst zou volgens Scholte al een keer gedaan zijn en wat blijft er dan over dan parafraseren, becommentariëren, ironiseren?

Cobra en cobra­navolgers doen het opperbest, en prettig plus kleurrijk ogend abstract expressionisme vindt zijn weg ook nog wel (reproductie en uitvergroting) werk kon maken dat stof tot praten in de kunstwereld opwierp. En, hoe je daaraan kon verdienen. Pop(ular) art, de vlag die Warhols lading dekt, brak met het verschil tussen high­ art en low­art. De techniek was populair (zeefdrukken, maar dan veelal op doek) de helden waren populair (Elvis Presley, Marilyn Monroe, Beatrix), de onderwerpen alledaags. In kortom niets herinner­ de zijn kunst aan de hoge (romanti­ sche) idealen van weleer: Making money is art, and working is art, and good business is the best ait, zei Warhol. Zijn magische persoon­ lijkheid, zijn atelier met de veel­ zeggende naam the factory, zijn

De kritiek ten spijt werd Scholte een van de meest toonaangevende en best verkopende Nederlandse kunstenaars van dit moment. Daar­ mee was ook in Nederland de me­ diakunstenaar, de publieke figuur, de handige jongen die de kloof tus­ sen massacultuur en traditionele cultuur dicht, een feit.

Anna Tilroe merkte daarover op dat kunstenaars meer en meer het hef t in eigen hand hebben genomen en niet langer afwachten of de geschie­ denis mogelijk een plek voor hen

♦ Jeff Koons, Ushering in banality, 1988, hout, bezit Stedelijk Museum Amsterdam

miek van het moderne leven, daar was het hen om te doen. Een radi­ cale breuk met de traditie en een vormentaal die correspondeerde met nieuwe verworvenheden van de twintigste eeuw, vooral dat was hun inzet. Die wens ging gepaard met het nodige publieke lawaai. Op pleinen werden hitsige manifesten voorgelezen, de kranten deden er een schepje bovenop en de bewe­ ging kreeg betekenis als gedurfd, spraakmakend en vernieuwend.

Niet de inhoud of de kwaliteit van het werk stond in de aandacht, maar het spektakel, het ermee samen­ hangende publieke vertier.

Het is de vraag wat het de futuris­ ten heeft opgeleverd. Publiciteit en een plaats in de kunsthistorische handboeken, dat zeker. Maar niet zozeer om wat ze maakten (werk van de beeldhouwer Boccioni en de architect Sant' Elia uitgezonderd), als wel om wat ze riepen. En veel rijker zijn ze er bij leven niet van

contacten en zijn andere activitei­ ten (bijvoorbeeld de popgroep Vel­ vet Underground met Lou Reed en John Cale) deden de rest. Een nieuw provocateur van de oude waarden was opgestaan, een dankbaar sub­ ject voor de publiciteit. Een medi­ aster met mythische proporties.

In het kielzog van Warhols aanpak rees enkele jaren geleden het star­ dom van een andere Amerikaan, Jeff Koons. Met diens verschijning op de internationale podia was het hek pas echt van de dam. Voor veel mensen is Koons een symbool ge­ worden van de verkwanseling van hoge waarden. Diens banale houten varkens, zijn glimmende verzilver­ de replica's van biedermeyer stand­ beelden, zijn in perspex verzamel­ de stofzuigers en tenslotte zijn pu­ blieke erotiek met de Italiaanse pornoster annex parlementslid Cic­ ciolina ging veel mensen een aar­ dige stap te ver. Koons, zo luidt het verwijt, is een man die zijn kunst

in het verschiet heeft. Het gaat hen om het hier en nu, om onmiddel­ lijk artistiek én commercieel suc­ ces. De prijs die volgens Tilroe voor betaald wordt: ondubbelzinnig werk dat zich bij uitstek leent voor identificatie door een groot publiek.

Kunstenaars hebben met hun me­ diaformules én h u n excessen (Koons maakte een film waarin alle intimiteiten met zijn vrouw breed werden uitgemeten, Scholte zou de graaiende en snuivende hoofdper­ soon zijn in Joost Zwagermans hekelroman Gimmick.!] de aan­ dacht naar zich toegetrokken, om daarmee het succes snel te berei­ ken.

Veilinghuizen en gewiekste hande­ laren deden feitelijk hetzelfde. Er werden tot voor kort exorbitante en volstrekt irreële prijzen betaald voor werk van nog levende kunste­ naars als Kiefer, Polke, Baselitz, Schnabel en een lange rij anderen.

Het mechanisme daaronder: prijs­

opdrijving. Veilinghuizen finan­ cierden hun kopers en heten toe dat eigenaars zelf werk van een kunste­ naar kochten vooreen veelvoud van de prijs die het waard was om daar­ na ­ als het prijsniveau verhoogd was ­ ander werk van diezelfde kun­ stenaar met woekerwinsten te ver­ kopen. Veel galeriehouders en han­ delaren pikten in het kielzog een graantje mee, maar zien zich nu volgens Wanda Reiff geconfron­ teerd met een prijsniveau dat de markt dramatisch heeft doen inzak­ ken. Op grote kunstbeurzen wordt nauwelijks nog iets verkocht en prijsdumping zou helemaal ramp­ zahge gevolgen hebben.

In die context is het zo goed als on­ mogelijk geworden om te bepalen wie nu bepaalt wat kunst eigenlijk is. Reiff bijvoorbeeld zegt niet te weten wat nu precies een goed k u n s t w e r k bepaalt, maar wel meent ze dat er een zekere vorm van overeenstemming bestaat over wat kwaliteit in de beeldende kimst is.

'Als je museumdirecteuren, kun­ stenaars, galeriehouders honderd kunstwerken laat beoordelen en ze vraagt een top­20 te maken, dan zul je zien dat er in die top veel van de­ zelfde werken terugkeren. Bij de een misschien op twee, bij de ander op twintig, maar in grote lijnen is men het eens.'

De kwaliteitsdicussie is dus vaag, maar a l l e r m i n s t een tijdver­ schijnsel. Sinds kunstenaars vanaf het begin van de vorige eeuw te hoop liepen tegen het ver­ stikkend schoolse academis­ me van de Franse kunstoplei­ ding, werd de heldere norme­ ring goeddeels overboord ge­ zet. Niet langer bepaalde c o m p o s i t i e , lijnvoering, kleurgebruik en dergelijke de kwaliteit, maar kon ook de intentie, de houding van de kunstenaar meebepalen of er al dan niet sprake was van een goed kunstwerk. De roman­ tische kunstenaar werd gebo­ ren, de ziener, de gevoelige middelaar. Een schilderij van Courbet uit het midden van de vorige eeuw illustreert haarfijn hoe die positie werd uitgebouwd. Courbet, op het doek gekleed als een land­ man, ontmoet twee heden uit de welgestelde burgerij die hun hoed afnemen voor de kunstenaar. Niet andersom.

Door de ontwikkehngen van de laatste decennia is de kunstenaar die positie zo goed als kwijtgeraakt. De kunstenaar is vaak verwor­ den totpartyganger, om mee te tellen moet hij zien en gezien worden, net als de andere Bekende Nederlan­ ders. Dat heeft de kunst deels aan zichzelf te wijten, maar voor een zeker zo belangrijk deel is de commercialisering schuld aan een zekere plat­ voersheid. Zij heeft persoonlijkhe­ den nodig, duideüjke concepten, ru­ moer. Die ontwikkeling ontneemt helaas het zicht op dat deel van de kunstwereld dat niet ten prooi is gevallen aan dieplatvoersheid. Nog steeds worden er prachtige werken gemaakt, nog altijd blijkt de tradi­ tie een vruchtbare inspiratiebron tot ijking en herijking, maar er zou niet zo'n waanzinnige druk tot CV­ vorming, publicaties en tentoon­ stellingen moeten zijn. De kimst heeft soms rust nodig.

Op donderdag? oktober dis­ cussiëren Rob Scholte, Anna Tilroe, Wanda Reiff en fan Hoet in een Studium Gene­ rale programma over onder­ meer de vraag wat kunst is.

Plaats: AZ 112, aanvang 13.15 UUT.

I UNTI V E R S

Toktober 1993

O P I N I E / W E T E N S C H A P

De 'kundes': mode of universitaire vernieuwing} In de discussie over de kwaliteit van het universitaire onderwijs wordt regelmatig verwezen naar de opkomst van nieuwe studierichtingenbij de universiteiten. Deze studierichtingen, waaronder het Tilburgse Vrijetijdwetenschappen, zouden deels verantwoordelijk moeten worden geacht voor het geconstateerde kwaliteitsverlies. De argumenten wisselen per spreker en per situatie, maar de volgende duiken met zekere regelmaat op.

Ten eerste wordt vaak schamper ge sproken over de opkomst van 'de zogenaamde kundes' In de zeventiende eeuw verrijkte Simon Stevm de Nederlandse taal met woorden als 'wiskunde' en 'meetkunde' ter vervanging van de gangbare Arabisch/Grieks/Lati)nse begrippen 'Kunde' is gewoon Nederlands voor '-logie' of '-nomie', en sterrenkunde is echt niets anders dan astronomie Maar Nederlanders zouden zichzelf met zi)n als ze niet dachten dat dat laatste ingewikkelder was dan het eerste Tegenwoordig is het niet meer het potjeslatijn dat wordt gebruikt om indruk te ma ken, maar het Engels Toch is marktkunde een goed woord voor marketmg en kan 'busmess studies' pnma worden vertaald met bedrijfskunde Omdat de nieuwe studierichtingen overwegend multidisciplinair zijn opgezet zouden ze de diepgang missen van de bestaande monodisciplines, wordt door sommigen gesteld De vraag die zich hierbij voordoet is wat een discipline tot een disci pline maakt Is dat het object van studie, de 'gedisciplineerde' wijze van studie of wellicht een min of meer historisch zo gegroeide combinatie van een bepaald object en een bepaalde bestuderingswijze^ Natuurlijk weet een bestuurskundige mmder van economie dan een econoom Maar daar staat te-

genover dat een econoom minder van bestuurskundige vraagstukken afweet Dat heeft mets met disciplinaire diepgang te maken, maar met verschil m onderwerp van studie In de natuurwetenschappen doen b e l a n g w e k k e n d e w e t e n schappelijke ontwikkelingen zich voor op de grensgebieden tussen biologie, chemie en fysica In de overige wetenschappen is dat ook zo Het sturen van een complexe organisatie is met alleen te begrijpen vanuit het schaarste principe daar spelen ook verschillen m organisatiecultuur en machtsverhoudingen een rol Het bestuderen van dit soort vraagstukken langs puur disciplinaire (economische, psychologische, enz ) weg kan op een gegeven moment vastlopen m

te Rerde Te Berde is de opiniepagina van Univers Deze staat open voor bijdragen over wetenscliap, onderwijs en universitaire kwesties die de KUB en T R betreffen.

onrealistische versimpelingen en versplintering van de werkelijk heid, de uitdaging voor de weten schap is de verschillende aspecten van deze vraagstukken te proberen m hun onderlinge samenhang weer te geven en te doorgronden En dat is precies wat de meeste nieuwe, 'multidisciplinaire' studies proberen te doen Op termijn zou daarbij wel eens kunnen blij ken dat 'multidisciplmariteit' eigenlijk verwijst naar een overgangsfase naar een nieuwe configuratie van disciplines dat zou het geval kunnen zijn wanneer men er daadwerkelijk m zou slagen rond vraagstukken als 'bestuur en organisatie', 'sociale zekerheid' of 'vrijetijd' een door desbetreffende onderzoekers ge

deeld reservoir van kennis en onderzoeksmethoden op te bouwen, dat een 'gedisciplineerde' wijze van bestuderen van deze vraagstukken mogelijkmaakt Tot voor kort werd dit nog gezien als een uitdaging, en het IS onduidelijk waarom dit nu met meer het geval zou zijn Ten derde wordt gesteld dat de 'mo dieuze kundes' beroepsgerichter zouden zijn dan de bestaande academische studies en dat ze daarmee een verkeerd soort studenten naar de universiteiten trekken Watten eerste onduidelijk blijft is waar de grens ligt tussen de 'oude' kundes, zoals schei of natuurkunde, en de 'modieuze kundes' Nog maar en kele decennia terug zat de staathuishoudkunde voornamelijk m 'hogescholen' (Tilburg, Rotterdam), nu kennen we binnen het universitaire bestel zes economie faculteiten Weg ermee' Dan het beroepsgerichte Wiegaatergemid deld vijf jaar studeren, ook al is het aan een universiteit, zonder het perspectief het geleerde later m een beroep toe te passen' Is universitair docent of onderzoeker bij het CBS geen beroep' Wat te denken trouwens van aloude studies als theologie of medicijnen Dat studeer je toch om dominee, priester of arts te worden' Naar het hoger beroepsonderwijs ermee' De vraag die moet worden gesteld is of het bij de beroepsuitoefening als arts, leraar, voorlichter, ontwerper, beleidsmedewerker of bedrijf s leider nodig is te beschikken over een academische vorming of achtergrond Een onderscheidend criterium voor academici is dat ze met alleen beschikken over vaardigheden en specifieke kennis om m een bepaald veld te kunnen opereren, maar ten opzichte van die kennis en vaardigheden ook een kritische houding hebben leren innemen Een dergelijke houding stelt hen in staat die vaardigheden en kennis zelfstandig aan te passen en uit te breiden m samenhang met ontwik kelmgen m dat veld Een deel van de dynamiek m het universitaire stelsel van opleidingen kan nu worden verklaard door de opkomst (en

mmm

Emd oktober buigt de uni versiteitsraad zich over een notitie waarin de beleidsprioriteiten aan de orde worden gesteld Het gaat dan om kwes tie als kwaliteit, regionalisering, identiteit intemationalisenng Dat zijn de vitale punten waarvoor de universiteit extra mspannmgen wil leveren en waarvoor extra geld is uitgetrokken Dat zit dan in een speciaal daarvoor bestemd fonds be leidsmitiatieven Over die prioriteiten wordt op de verschillende faculteiten nogal wat afgemopperd Een van de meest gehoorde bezwaren is dat die be leidsprionteiten zo slecht aanslui ten op de prioriteiten die de facul teiten zelf hebben Daarmee zijn het prioriteiten die wel het eens het draagvlak zouden kunnen missen dat zo nodig is om centraal beleid tot werkelijk universitair beleid te maken Depraktijkkanverworden tot een toestand waarin diensten en faculteiten schoorvoetend met het geld zaken aanpakken die of kunst matig herschreven zijn tot be leidspnoriteit of die worden aange pakt zonder dat ze geïnternaliseerd zijn Ze illustreren de kloof die er bestaat tussen het centrale en het decentrale niveau Dat laatste vraagt eigenlijk om een benadering die in modem managementjargon boJtum up genoemd wordt Water nu ligt IS het resultaat van, ander

neergang) van maatschappelijk be langrijke velden of thema's, die vragen om kritische evaluatie en sturing Voorbeelden zijn het milieuvraagstuk en de Europese Gemeenschap Men kan 'milieukunde' of 'Europese studies' als modieus proberen af te doen, maar dan ontkent men de complexiteit van dit soort vraagstukken en de dynamiek van de maatschappelijke werkelijk held Dat studenten zich m hun studie voorbereiden op beleidsmatige en onderzoeksfuncties op nieuwe maatschappelijke velden is geen

managementbe grip, een top down benade ring BIJ zijn afscheid, een paar weken geleden, merkte de vorige raadsvoorzitter, mr HugoBackx,al op dat die beleidsprioriteiten mank gaan aan een breed draagvlakNu is er dan een keurige notitie waarm een overzicht wordt gege ven hoe het staat met die beleids prioriteiten Een notitie waarin je argumenten zou verwachten om dat beleid kritisch te toetsen, om het te evalueren en zo mogelijk bi) te stellen Voor dat laatste zouden mogelijk inhoudelijke argumenten m een notitie een rol kunnen spe len en de wetenschap dat het draag vlak her en der wankel is Vooral dat laatste zou aanleiding kunnen zijn om als raad eens van gedach ten te wisselen met de faculteiten Die zouden voor een evaluatie m teressanter en principiëler stof kun nen aandragen dan de oppervakki ge notitie die er nu ligt Die stelt vast dat er hard is gewerkt, dat de besteding van de gelden goed op gang komt en dat er nog over ge praat gaat worden m de zogeheten convenantsbesprekingen De fun damentele kwestie wordt echter met aan de orde gesteld, terwijl nu juist daar aanleiding gevonden kan worden om te praten over hoe je van prioriteiten komt tot breed gedra gen kwesties van een universiteit Die kans wordt dus gemist [PS]

modeverschijnsel en heeft mets te maken met kwaliteitsdaling, maar weerspiegelt belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen Universiteiten die hiervoor de ogen sluiten, lopen het risico de band met die maatschappij te verliezen Voor de problemen van de 19de eeuw hebben we technische umversi teiten en studierichtingen als eco nomie en sociologie Maar hoe pakken we de problemen van de 21 ste eeuw aan' Hugo van der Poel, vakgroep Vrijetijdwetenschappen

Onderscheid tussen verkrachting en aanranding opheffen' Het onderscheid tussen verkrach ting en aanranding leidt tot veel ver warring. De nieuwe Zedelijkheidswetgeving (net twee jaar oud) heefi voor weinig duidelijkheid gezorgd Ook de rechters trekken niet een lijn in de strafbaarstelling. Geen gemeenschap, toch verkrachting? Een speurtocht langs vonnissen en arresten.

Michel Knapen Hof Den Bosch, 30 december 1992 Een man staat terecht wegens verkrachting HIJ heeft een vrouw aan haar handen vastgebonden, haar omhoog getakeld en vervolgens haar vagina met een vibrator bewerkt en een vinger m haar anus gestopt Geen verkrachting, oordeelt het Hof van seksueel binnendringen m het lichaam is alleen sprake als het gebeurt door het mannelijk geslachtsorgaan Rechtbank Den Haag 26 januari 1993 Een man staat terecht wegens verkrachting Hij heeft een vrouw gedwongen handelingen te onder gaan die bestaan uit 'het met de vmger binnendringen m de vagina en de anus' Schuldig, oordeelt de rechtbank Het gebeurde kan worden beschouwd als een vorm van verkrachting Hof Amsterdam, 2 juli 1993 Een man staat terecht wegens verkrach-

^ %i

De lundisclie facuiteit bestaat dertig |aar Op 4 november is er een congres met ais thema: Het actuele reclit. Twintig KUB-juristen sprei<en dan over een recent arrest of vonnis, in de wei<en voorafgaande aan iiet congres iaat Univers een inleider aan het woord over zijn of haar iezing.

Deze weelc: mr. Dirlt van der Landen.

tmg Hij heeft meermalen'met seksuele mtentie' zijn vinger in de vagina van een negenjarig meisje ge stoken Hij wordt schuldig verklaard aan seks met een persoon jonger dan twaalf jaar Het Hof komt op voor de bescherming van de integriteit van het meisje De nieuwe Zedelijkheidswetgevmg, die nu bijna twee jaar van kracht is, heeft met tot de nodige duidelijkheid geleid, meent straf rechtjunst mr Dirk van der Lan den 'Seksueel binnendringen van het lichaam wordt m de Neder landse strafrechtsspraak niet een

duidig geïnterpreteerd 'In deze wet IS het (verouderde) delictsbestanddeel v]eeseii;ke gemeenschap dat uitgaat van genitaal contact en de vrouw als slachtoffer - vervangen door seksueel binnendringen Ook mannen kunnen nu slachtoffer worden van verkrachting, en de vrouw kan ook op andere manieren verkracht worden dan op de tradi tionele wijze De wetgever stelt oraal en anaal binnendringen (bij man en vrouw) nu ook strafbaar 'Want sommige handelingen zijn net zo krenkend als de traditionele geslachtsgemeenschap onder be dreiging', menen de rechters Van der Landen sluit zich daarbij aan Een belangrijk uitgangspunt bij een verkrachting is dat het een daad is die inbreuk doet op de lichamelij ke, geestelijke en seksuele integriteit Wel of geen geslachtsgemeenschap doet er even met toe, vindt het Amsterdamse Hof Waarin, dat heeft de wetgever keurig bepaald (vagina, anus, mond), maar waarmee dat binnendringen kan gebeuren is onduidelijk Juris ten spreken elkaar tegen of het mannelijke geslachtsorgaan een voorwaarde is voor de verkrachting Van der Landen zelf is van oordeel dat er iets voor de uitspraak van het Bossche hof te zeggen valt - een man die een vrouw 'verkracht' met een vibrator wordt van verkrachting vrijgesproken - alleen 'Deze uit-

—^»-

komst IS toch onbevredigend Het is een signaal dat er iets aan de hand IS ' Je voelt je als het ware een beetje verneukt door debedoelmgen van de wetgever Het vonnis van het Bossche Hof staat lijnrecht tegenover dat van de rechtbank van Den Haag en van het Amsterdamse Hof 'Wie heeft er dus gelijk'' vraagt Van der Landen zich af De verwarring wordt nog eens versterkt doordat kamerleden, ministers en anderen zich in uiterst algemene termen uitlaten over deze problematiek

Een vibrator is geen penis. Ofwel?

Het taboe op het onderwerp is nog groot Het sekseneutrale karakter van de nieuwe wet is zo'n punt waarover gedebatteerd kan worden De man kan slachtoffer zijn, maar m de praktijk komt het met voor dat de vrouw verkracht, meent Van der Landen 'Alleen m theorie kan de vrouw dader zijn - maar dan kan het mannelijk geslachtsorgaan geen voorwaarde voor een verkrachting meer zijn' Het onderscheid tussen verkrachting (maximaal 12 jaar) en aanranding (maximaal 8 jaar) leidt ook al tot onduidelijkheden Deverkrach-

tmg IS een bij zondere vorm van aanranding De rechter zal m twijfelgevallen exact na moeten gaan wat er precies gebeurd is Daarbij ontkomt het slachtoffer niet aan een gerichte ondervraging en zij zal en plein public intieme details moeten onthullen, waarbij het gevaar voor secundaire victimisatie met ondenkbeeldig is voor de tweede keer voelt ze zich slachtoffer Dat moet je voorkomen, concludeert Van der Landen, temeer daar het juridische onderscheid tussen verkrachting en aanranding verou derd is 'In 1886 was verkrachting veel erger, omdat het kon leiden tot ongewenste zwangerschap Het geweld dat de vrouw is aangedaan die vastgebonden met een vibrator werd bewerkt, is minstens zo erg En haar dader zou van verkrachting vrijgesproken worden', zo stelt hij verontwaardigd Het kunstmatige onderscheid kan ook tot zeer ongewenste resultaten leiden Iemand die voor aanranding voor de rechter verschijnt en be weerd nog veel verder te zijn gegaan (verkrachting dus) wordt niet ver volgd voor aanranding, en gaat voor deze daad vrij uit Een vorm van strafbaarstelling is veel beter, bepleit Van der Landen De ernst van de seksuele handeling en de mate van geweld zouden m zijn optiek bepalend moeten zijn voor de strafmaat

7 oktober 1993

I UNTIVERS W E T E N S C H A P

Frits Beelen promoveert op pastoraal experiment

De tragiek van het pastoraat houdt kerkvernieuwing tegen Een gevoel van onbehagen. Dat res­ teert er bij Frits Beelen, die vorige week aan de Theologische Faculteit promoveerde. Hij was betrokken bij een experiment dat nieuwe vor­ men van kerkopbouw zou moeten opleveren. Het project faalde: de kloof tussen kerk en gelovige is er alleen maar groter door geworden.

M i c h e l Knapen Achteraf was het een teleurstellend experiment. Vijf jaar lang is er in een nieuwbouv^vijk, ergens in Midden­ Brabant, gewerkt aan kerkopbouw.

De mensen zijn enthousiast, heb­ ben grote verwachtingen, er gebeurt weer eens wat. De open­huis­avon­ den starten veelbelovend maar ein­ digen in een mineurstemming.

Pastores hebben goede voornemens maar hun handelen faalt. De vra­ gen die de gelovige écht bezig houdt komen niet ter sprake. Vernieu­ wing wordt gezaaid, restauratie wordt geoogst.

Het experiment is symptomatisch voor wat er met de kerkgemeen­ schap gebeurd is na het Tweede Vaticaanse Concilie. Aggiorna­ mento, luidde de Roomse bood­ schap: updating. De kerk moest dichterbij de wereld komen en het geloof moest in verband gebracht worden met 'de tekenen van de tijd'.

Als Frits Beelen (1931), tot afgelo­ pen maart universitair docent Ago­ logie aan de Theologische Faculteit, in 1979 bij het experiment betrok­ ken raakt, is de kloof tussen het geloven van de kerk en het geloven van mensen al onmiskenbaar. Va­ ticanum II heeft zich bij lange na niet waar kunnen maken. Beelen, die in zijn proefschrift De vergeten gelovige verslag doet van dit experi­ ment; 'In die tijd werd steeds meer zichtbaar dat de mensen in de mar­ ge van het kerkelijk gebeuren kwa­ men te staan. Dat was de aanleiding om het onderzoek te starten: wat leeft er nou bij die 'gemarginaliseer­ den'? Welke vragen stellen zij die de kerk laat liggen?'

Met het experiment zou bekeken worden hoe de kloof gedicht kon worden, met de individuele mens als centraal punt. 'We gingen kij­ ken of we vanuit vragen en be­ hoeften van mensen vormen van pastoraat en eventueel kerkop­ bouw kunnen ontwikkelen', zo vat Beelen het project samen. Gaande­ weg kreeg hij gevoelens van onbe­ hagen. De gelovige stond toch min­ der centraal dan voorgenomen, het kerkehjk denken overheerste sterk.

In de diepte van een spaarproject 'Het leuke van dit project is het wiskundige aspect en het schrij­ ven van programma's. Rekenen was op de lagere school al mijn sterkste kant. Het accent van dit specifieke onderzoek ligt heel duidelijk op de micro­economi­ sche kant. Daar heb ik in mijn studie Econometrie weinig mee te maken. Ik moet dus erg veel lezen om de achterstand in te halen. Je wordt tijdens zo'n vrij­ willige stage wel een beetje in het diepe gegooid. Tijdens je stu­ die werk je vaak met zijn twee­ ën aan een case, hier moet je het alleen opknappen. Je krijgt wat

Beelen: 'Er was wel veel aandacht voor de gelovige, maar die aandacht was heel sterk kerkelijk gebonden.

Het bleef binnen de sfeer van de kerk.'

Je zag het tijdens de gesprekken al gebeuren, zegt Beelen. 'Pastores zeiden wel nieuw dingen te willen opbouwen. Ze wilden de kerk wel opnieuw uitvinden, maar tegelij­ kertijd spraken ze ook vanuit de gevestigde kerk. Ze hanteerden dus een dubbele taal. Maar omdat de mensen allerlei vragen aan de ge­ vestigde kerk stelden, kwamen ze er niet aan toe een nieuwe kerk uit te vinden. Ondanks de goeie voor­ nemens gingen zich weer de tradi­ tionele patronen voltrekken: de dingen die men wilde veranderen werden weer opnieuw gecreëerd.'

Na vijf jaar hield Beelen het expe­ riment voor gezien. Het beant­ woordde niet aan zijn verwachtin­ gen. 'De kloof die men wenste te bestrijden is alleen maar groter geworden. Fundamentele proble­ men kwamen niet aan de orde: de voorvragen, zaken die vooraf gaan aan kerk, godsdienst en theologie.

Vragen als bestaat God, heeft het nog zin om vandaag de dag tegelo­ ven, wat heeft geloven met mijn dagelijks leven te maken werden door de pastores niet verstaan.' Een fase verder stelde Beelen zichzelf andere vragen: waarom lopen de dingen zoals ze lopen? Wat zorgt er in het kerkelijk handelen voor dat goeie bedoelingen omslaan in het tegendeel?

Beelen vertelt gelaten. Schuldig, zo lijkt het wel. 'Mensen ontdekten dat ze niet meer konden geloven zoals ze voorheen geloofd hadden.

Ze kregen het gevoel als ze anders waren geworden.' Het werd een soort onvermogen om te geloven.

Pastores bleken minder gevoelig voor het 'ont­gelovingsproces' dan gehoopt. 'Dat is de tragiek van het pastoraat. De traditionele gods­ dienst heeft voor mensen z'n bete­ kenis verloren, maar uit die impas­ se kom je alleen uit als je in die tragiek gaat staan. Je moet de nieu­ we situatie toelaten in je gevoel.

Het tragische is dat men daar om­ heen loopt.'

Een loyaliteitsconfhct onder pasto­ res was het gevolg. De vragen van mensen stonden tegenover de in­ houd van het door Rome gedicteer­ de geloof. 'Uiteindelijk kiezen ze toch voor de kerk.' Daarnaast constateerde Beelen een iden­ titeitsconflict: pastores gaan de confrontatie met fundamentele

vragen die gelovigen aan de orde stellen uit de weg. 'Het zijn ook vragen naar zichzelf: hoe sta ik er als pastor in. Door die vragen te ontwijken beschermen ze zichzelf ook.'

Er is nog hoop voor de vergeten ge­ lovige, denkt Beelen. Maar als de kloof gedicht wordt gebeurt dat niet op basis van doelgericht beleid. 'Ik geef geen alternatieven. Nieuwe mogelijkheden worden maar al te snel ingekapseld. Ik pleit er daar­ om voor om even pas op de plaats te maken, om even niets te doen.

De zoekende wil geen kant en kla­ re antwoorden.'

Frits Beelen: 'De vergeten gelovige. De tragiek van het pastoraat'. Promotor: prof.dr. R. Nauta. ♦ Frits Beelen: 'Ik pleit er voor om even pas op de plaats te maken, om even niets te doen'.

[Foto: Enk van der Burgt]

'Eigentijdse angst geen basis voor natie­begrip' Het begrip nationalisme heeft in de westerse cultuur een negatieve be­ tekenis. Hitlers nationaal­socialis­ me heeft de term voorgoed besmet.

Desondanks is in de filosofie spra­ ke van de opkomst van een soort 'zacht nationalisme', dat probeert het begrip uit het verdomhoekje te halen. Filosoof dr. Herman van Erp vindt die poging 'dapper', maar 'het zaait verwarring en is onvrucht­ baar'.

Een ambivalent begrip, natie. Vaak is de betekenis volstrekt duidelijk: het is gewoon een staat. 'Zodra 'natie' echter in verband gebracht wordt met nationalisme is de hel­ derheid ver te zoeken', aldus Van Erp. 'Nationalisme, zacht én hard, baseert zich op mythische, niet­ rationele beginselen als vaderlands­ liefde en volksaard. Daar verzet ik me als filosoof nog het meest tegen.

In concepten als staat, democratie en recht is geen ruimte voor derge­ lijke begrippen. Wie als filosoof het woord natie gebruikt is op de ver­ keerde weg. Het liefst zou ik het woord afschaffen.'

In Nederland is van zacht nationa­ lisme niets te merken, bij onze zuiderburen des te meer. 'De Bel­ gen zitten zelf natuurlijk met een nationalistisch ei in hun maag', legt hij uit. 'De vraag naar de eenheid

boeken en artikelen mee naar huis en dan kun je aan de slag. Een stu­ die is nog gestructureerd, onder­ zoek doen vereist veel meer speci­ alisatie. Het kost veel energie, om tien uur 's avonds ben ik echt uitge­ teld. Ik kan mijn werk wel goed van me afzetten. Ik raak niet zo gauw gefrustreerd als het een keer tegen zit. Als ik een dag achter de com­ puter zit en er komt niets uit, dan ga ik de volgende dag gewoon weer verder. Op de lange tennijn boek ik heus wel resultaat. Het liefst werk ik met cijfermateriaal. Mensen denken wel eens dat dat erg abstract is, maar dat valt wel mee. Het ♦ Trea Aldershof [Foto: Hans van Zeeland]

^

van België is een concrete aanlei­ oudsher een moeilij ke verhouding. ding om positief over nationalisme Wanneer Brinkman pleit voor het na te denken. In Nederland over­ gezin als hoeksteen van de samen­ heerst de schrikreactie die het leving is er weinig aan de hand, woord teweeg brengt.' maar het wordt gevaarlijk als aan 'Zachte nationalisten laten zich zo'n uitspraak consequenties wor­ moeilijk betrappen. Ze doen geen den verbonden. Dat nu is bij het concrete uitspraken maar drukken zachte nationalisme het geval. zich in zeer algemene bewoordin­ Nationalisten geloven in exclusi­ gen uit. Ze beroepen zich in ieder viteit, ze pretenderen het bestaan geval op andere groepsbanden dan van natuurlijke, absolute grenzen. louter politieke. Concrete indivi­ In een politieke democratie bestaan duele banden vinden ze van groter ook grenzen, maar daar is de uitslui­ belang. In hun ogen zijn vaderlands­ ting minder principieel.' liefde, culturele waarden en respect 'Ik pleit ervoor politiek op scherpe voor eigen tradities redenen om van definities te baseren. Daarbij beroep een natie te spreken.' ik me op het rechtsbegrip van Kant Het voormalige Joegoslavië laat dat universele geldingskracht zien dat het begrip naties onduide­ heeft. Er bestaan natuurlijk indivi­ lijkheden oproept. Er is een natio­ duele staten, maar daarop kunnen nalistische claim, hoewel er niet geen morele waarden gebaseerd aan al die voorwaarden voldaan is. worden. Moraliteit moet univer­ De internationale gemeenschap seel zijn. Zachte nationalisten zijn honoreert die claim wel. Van Erp: tegen een dergelijk ethisch univer­ 'De Serviërs zijn als enigen puur salisme, bang als ze zijn voor wes­ nationalistisch bezig, zij streven ters intellectueel imperialisme. naar een Groot­Servië. De Kroaten Die eigentijdse angst is natuurlijk bieden daartegen verzet, en gebrui­ geen basis voor een natie­begrip.' ken het concept van een eigen na­ [RE] tie als middel. De moslems vormen een soort restant zonder nationalis­ tische aanspraken. De situatie is totaal vertroebeld, mede doordat Herman van Erp spreekt 7 oktober niemand weet wat een natie nu pre­ inhet kader van de Filosofische L e­ zingen over 'Nationalisme en cies is.' ethiek'.

Villa De Vier f aargetijden, 'Ethiek en politiek hebben van 20.00 uur.

toepassingsgebied van die cijfers is juist heel gevarieerd. Ik hoef zelf geen enquêtes af te nemen. Waar­ om zou je dat doen, als je de uitslag van zo'n enquête kant en klaar op

je bureau kan krijgen. Maar ik ge­ loof zowel in de praktische als in de theoretische wetenschap, de een kan niet zonder de ander. Als je iets bedenkt, dan wil je toch ook kijken of het in de praktijk ook werkt. Ik

ben echt iemand die op resul­ taat werkt. De toekomst ga ik vol vertrouwen tegemoet, al is het maar afwachten of ik ge­ schikt ben voor wetenschappe­ lijkonderzoek. Ikhadooktwee maanden met mijn neus in de boeken kunnen zitten, maar ik denk dat je na twee maanden stage veel beter te weten komt of ik geschikt ben voor een aio­ schap.' [BS]

Trea Aldershof is studente Econometrie aan de universi­ teit van Groningen en loopt twee maanden stage op het CentER van de KUB, waar zij onderzoek doet naar het spaar­ gedrag van mensen.

lUNIVEP^^^

7oktober 1993

S T U D E N T E N

'Een rake klap is niet meer dan een onderdeel' Hoewel de cijfers aantonen dat het met het aantal zedendelicten lang­ zaam afneemt (het CBS constateer­ de vorig jaar in Nederland een af­ name van iets minder dan één pro­ cent, is een cursus zelfverdediging voor vrouwen bij studenten buiten­ gewoon in trek.

In Tilburg daalde het aantal aangif­ ten van vrouwen bij de politie van 44 naar 41), maar lijkt een dergelij­ ke cursus toch geen overbodige luxe. Docent van de wekelijkse cursus is Jan Gerritsen (drager van de zwarte band bij judo, karate en jiu jitsu en zelf student vriietijdwe­ tenschappen). Hij zegt: 'Mannen zijn vaak offensief ingesteld, terwijl vrouwen meestal wat terughouden­ der zijn. Met mijn lessen hoop ik dat te doorbreken.' G erritsen be­ schouwt het aanleren van vaardig­ heden, zoals het uitdelen van rake klappen, slechts als één onderdeel van een betere zelfverdediging van vrouwen. 'Psychologische aspecten zijn bijvoorbeeld ook belangrijk.

Natuurlijk spelen basale zaken ook een rol: goede verlichting op de openbare weg.' Wel denkt Jan Ger­ ritsen dat door de jonge dames weer­ baarder te maken, ze psychologisch een stuk sterker in hun schoenen staan.

Woorden waar Lucie Smits zich bij aansluit. Ze werkt aan de Utrecht­ se universiteit bij de juridische fa­ culteit. Zij verrichtte onderzoek naar dit onderwerp. In haar rapport met de titel 'Elk zijn recht, voor de vrouw een gevecht', schrijft ze: 'Vrouwen gaan door een dergelijke cursus zelfverzekerder op straat, voelen zich minder machteloos en hebben meer zelfvertrouwen.'

De Amsterdamse psychologe Ber­ na van Baarsen denkt er net zo over.

'Een weerbaarheidstrainmg stelt vrouwen in de gelegenheid in hun eigen tempo hun gevoel van con­

Anno

1993

Naam: Rob Croes.

Leeftijd: 21 jaar.

Geboorteplaats: Nijmegen.

Studierichting: Economie, twee­ dejaars.

Aangetroffen: In fietsenkelder waar studieboeken op de fiets worden gebonden.

Nevenactiviteiten: Sport, niet­ac­ tief Efact­lid.

Woonsituatie: In studentenflat aan de prof. Verbemelaan.

Laatst gelezen roman: De nacht der G irondijnen van J. Presser (boekenweekgeschenk van 1957).

Twee jaar geleden de laatste blad­ zijde gelezen.

Stamcafé: Polly Maggoo.

Favoriete drank: Spa groen.

Toekomstperspectieven: Afstu­ deren als fiscaal econoom. Dan het liefst een baan als fiscaal ad­ viseur bij een (middel)groot be­ drijf, want daar kom je snel terecht als je internationaal actief wilt zijn. Door de Europese eenwor­ ding is er veel vraag naar mensen die op dat niveau verstand hebben van belastingen, want de belangen van bedrijven liggen immers steeds meer over de grens.

Beoordeling KUB: Een 7,5. De kleinschaligheid spreekt aan. Er is ­ in tegenstelling tot in bijvoor­ beeld Rotterdam, waar de docent in de collegezaal een monoloog

trole en zelfvertrouwen op te bou­ wen. Het kan een ondersteuning vormen voor diegenen die bezig zijn met het verwerken van geweldser­ varingen.'

Toch heeft studente Lara Pool soms enkele twijfels bij het nut van de cursus. 'Alles is hier ingestudeerd.

Je moet een stap naar voren doen, je linkerhand zus en je rechterhand zo. In de praktijk heb je geen tijd om na te denken.'

Op de wekelijkse les op maandag­ avond blijkt dat veel studentes al gepaste kledij hebben voor de cur­ sus. Driekwart is getooid in een smetteloos wit judopak. Enkelen dragen zelfs een gele band. Enige kennis van de judo kan hen dus niet worden ontzegd. Na een korte war­ ming­up, die vooral bestaat uit het Sjouwen met loodzware matten teneinde de vloer van de sporthal te bedekken, begint de les. Gerrit­ sen laat de jonge dames een heel arsenaal aan slagen en stoten zien.

Als een spons absorberen de meis­ jes de lesstof.

Hoewel zijn lessen veel overeen­ komsten vertonen met karate en jiu jitsu, is er volgens G erritsen toch een opmerkelijk verschil met deze cursus en de zelfverdedigings­ sporten. 'Die verschillende sporten beoefen je met z'n tweeën. Het is op spel gericht en je bent voor el­ kaar verantwoordelijk. Zelf­ verdediging voor vrouwen is daar natuurlijk niet opgericht. Het eni­ ge wat dan telt, is het uitschakelen van je tegenstander.' Toch lopen er

die avond geen mannen rond met bedoelingen waartoe de dames hun lessen hebben genomen. De vaste partner speelt de rol gespeeld van een nog weerloze vrouw of van 'n man met onoirbare bedoelingen.

Maar tijdens het vaste uurtje op maandagavond blijkt het verschil in geoefendheid tussen de studen­ tes groot. Sommigen boezemen als volleerde karateka's angst in, ande­ re meisjes die net zijn begonnen komen niet verder dan wat onge­ lukkige huppelpasjes. Eén ding hebben ze echter allemaal gemeen: van het begin tot het einde is het giechelgehalte onder de dames hoog. Gerritsen kan er zelf om la­ chen. 'Maar de cursus kan natuur­ lijk bittere noodzaak zijn in de toe­ komst.' IJF]

♦ Lara Pool (rechts) neemt een vrijwillig slachtoffer te grazen Foto: Hans van Zeeland]

Eigenlijk, zo blijkt uit de mini­ ten verenigingen en rond de uni­ enquete, dansen studenten niet versiteit worden georganiseerd. zo graag. Het stadscentrum 'Daar ken ik altijd wat meer wordt daarbij op de eerste plaats mensen dan gewoon in het wild. vergeten: vrijwel geen student Ik voel me m een disco buiten­ komt ooit in Zino, The Talk, gesloten en niet op m'n gemak.

Club 45 of The Gallery. Het be­ Iedereen staart je daar zo aan, ik jaarde Extase is populair, maar word daar helemaal eng van.' wordtnietfrequent bezocht. Een Met stip op één: Noorderhgt. Ue student zegt: 'Wanneer )e daar N­shows, de Studentenswing en één keer bent geweest, weet je 't de overige dansactiviteiten zijn mateloos po­ m e t e e n voor Dansen pulair.

De langere tijd.' voormalige De Spoei is iets 1 Noorderligt bioscoop heeft minder oud en veel hipper dan 2 school­ en faculteitsfeesten een naam hoog Extase, en een 3 verenigings­ en introfeesten te houden, en dat doet ze met flinke tros stu­ 4. De Spoel ere. Vrijwel ie­ denten geeft 5. Extase der onder­ dan ook toe in dat etablissement wel eens een vraagde reageert verheugd op de dansje te plegen. Sommige on­ naam Noorderligt en sommigen dervraagden maken zich oprecht beginnen bijkans spontaan te boos wanneer De Spoel ter spra­ dansen: die naam klinkt hen als ke komt: 'Verschrikkelijke mu­ muziek in de oren. Noorderligt ziek en verschrikkelijk bier'. heeft traditie, is groot, overzich­ Om daama bij te draaien: 'Maar telijk, met snelle bediening, niet als je van dansen houdt zal het te duur en met doorsnee­mu­ best fijn zi)n.' ziek. Noorderligts meerwaarde In totaal (dus opgeteld) geven schuilt in de optredens van be­ veruit de meeste mensen de kende bands: tenslotte geeft 't voorkeur aan besloten feesten een goed gevoel op dezelfde plan­ (de plaatsen 2 & 3), zoals die tij­ ken te swingen als Candy Dul­ dens deTIK­week, bij de studen­ ler. [DvE]

Rectificatie Op deze pagina stond vorige week Irct verhaal 'Natural zweet en Chanel', over reuk­ waters. De naam van de auteur stond daarbij verkeerd ver­ meld, en moest zijn: Barbara Snoeren.

afsteekt ­ een vorm van communi­ catie tussen de prof en de studen­ ten. Het bestuursapparaat van de KUB is erg log. Neem de KUB­kaart: daarmee zou je vanalles­en­nog­ wat kunnen doen, maar dat blijkt

dan weer niet door te gaan. Het is allemaal te bureaucratisch, waardoor beslissingen te traag worden genomen.

[Tekst en foto: Erik van der Buigt]

Dikke tieten bij RTL 5 lingen. En dat is voor hem een re­ den om niét naar RTL 5 te kijken.

'80 Procent van de films die RTL 5 brengt, heb ik al in mijn jeugd ge­ zien.' Van Ischa Meijer wordt Le­ jeune erg moe: 'Die man kan niet normaal praten.' Mevrouw Lejeu­ ne houdt zich als zijnde buiten de doelgroep vallend, kranig: zij interesseert zich überhaupt niet voor het medium televisie.

De nieuwe zender laat ook studen­ tes psychologie Alice Aukema en Christina Brucks volledig koud.

Aukema: 'De doelgroep die ze pre­ tenderen te bereiken, wórdt hele­ maal niet bereikt. G isteren heb ik nog naar Miami Vice gekeken, is dat nou echt een mannenprogramma, of hoe zit dat? Nee hoor, ik voel me 'Tsja, eigenlijk verwacht ik er niet noch aangesproken, noch beledigd.' zoveel van. Een beetje onzinnig, Ook Brucks kan er niet van wakker zo'n zender alleen voor mannen. liggen: 'RTL 4 zou dan een zender Een paar programma's voor het voor vrouwen zijn, maar die vind mannelijk geslacht is nog wel ac­ ik net zo erg. De mannen waarmee ceptabel, maar een hele zender, nou ik omga, behoren tot de doelgroep. nee.' Economiestudent Michel de Maar die houden ook niet van de Groen laat 't allemaal maar een programma'svanRTLS. Een intel­ beetje aan zich voorbijgaan, dat ligente vrouw moet zich overigens gezeur over doelgroepen. Kijken aan zoiets niet storen. Dames op tv zal­ie wel: 'Als het maar niet zo'n met dikke tieten zouden geen ver­ zender wordt als RTL 4 met van die gelijkingsmateriaal mogen zijn. series als The Bold and the Beau­ Aan dat soort beelden moet je als tiful en Santa Barbara, want dan zet vrouw geen ideealbeeld ontlenen.' ik de tv uit.'

[BS/DvEj Leon Lejeune van het Congresbu­ reau (man) houdt niet van herha­

Henk Terlingen, Ischa Meijer, Jan Lenf erink, Michiel Bicker Caarten, Gerard Reve: allen zijn ze gechartered om de hoog opgeleide, hete­ roseksuele en rijke man te verma­ ken. O p RTL 5, de intellectuele broer van de huisvrouw op 4. Hoog opgeleid in televisiemakersjargon: iedereen boven mavo­niveau be­ hoort tot die groep. Heteroseksueel: dat is voor de adverteerders makke­ lijker. Rijk? Dat geeft meer status.

Aldus het mar/cetüigconcept van de nieuwe zender. De toekomstige, en huidige, kijkers van de Luxemburg­ se zender lopen nu rond op de universiteiten. Hoe verhoudt de KUB­ber zich tot RTL 5?

I UNI VER^ C U L. T U U R

Bij kunstenaar André Geertse draait het om De Hand

'De meest elementaire vorm om een spoor achter te laten' Vroeger, op weg naar school, kwam ik elke dag langs een esoterische boekhandel. In de etalage lagen boeken over samen tot je diepere zelf komen in de bergen van Albaniëenover yoga ter verruim ing van een stukje bewustzijnsgebeuren.

Dat alles met behulp van een zelfgebreide handleiding tegen een redelijke prijs. Nodeloos te zeggen dat ik er niets van snapte. Ik wist niet eens wat esoterisch betekende. Net zo min als de inleiding bij Geertses tentoonstelling iets warms in mij deed opborrelen.

De folder van Studium Generale heeft er zin in. 'André Geertse Recent Werk' kopt het witte kadertje op de achterpagina. Dat gaat nog.

Maar dan. 'Zijn werk gaat in belangrijke mate over de schilderkunst en hij stelt vast dat het schilderij in eerste instantie een ding is.

Het 'ding' schilderij stelt de suggestie van licht en ruimte op een plat vlak aan de orde. De afgebeelde veelhoekige figuur is afgeleid van deomtrekvan derechterhand. Het is duidelijk dathet achterlatenvan een handafdruk een zeer existentieelgegeven is. (...) Het onderwerp is aanleiding om op zoek te gaan naar de betekenissen van licht en ruimte.'

'Oh, ik dacht dat het eigenlijk wel hartstikke duidelijk was', verbaast de kunstenaar zich. 'Kun jezienhoe moeilijk het is om onnoembare dingen in woorden te vatten. En kunst blijft nu eenmaal ver van de mensen staan. Veel te abstract. Net zo abstract als bijvoorbeeld de KUB is voor mij. Ik weet helemaal niet wat voor mensen hier rondlopen en wat ze doen.'

Bij Geertse draait het om De Hand.

Een handafdruk is de meest elementaire vorm om een spoor achter te laten, vindthij.De afdruk zelf komt echter niet terug in zijn werk. Hij heeft een uitsnede gemaakt van de contouren en gebruikt die als mal. Voor al zijn werken. 'Het lukt me nog steeds om vanuit het ene werk een ander werk te maken. Het werk maakt zichzelf dus eigenlijk. Als je iets herhaalt, wordt de concentratie waarmee je werkt steeds groter. Ik zie steeds nieuwe dingen. En zo lang dat werk oplevert waar ik tevreden over ben.

Littekens Carl - Carolina- Friedman is auteur van twee prachtige boeken: de roman Twee koffers vol, die afgelopen zomer verscheen en de al in 1991 uitgegeven novelle Trahevader. Tralievader is het autobiografische relaas van Friedmans jeugd in een gezin waarvan de vader ternauwernood een Duits vernietigingskamp overleefde.

Zwaar geschonden kwam vader Friedman na de oorlog thuis. Zijn schouders en polsen waren verbrijzeld en een long was beschadigd.

Littekens bedekten zijn benen omdat hij bij een vluchtpoging in een scherpe ploeg gevallen was en wild vlees zijn handen, die in het kamp met zweren werden geslagen.

Niet alleen lichamelijk was het leven van vader Friedman verminkt maar ook mentaal zou hij nooit meer herstellen. Op zijn werk kon hi) maar amper over zijn ervaringen praten, een gemis dat hij in huiselijke kring compenseerde. Vanaf hun prilste jeugd vertelde hij aan zijn dochter Carl en haar twee oudere broers onophoudelijk over zijn tragedie. Friedmans vader was niet

Even later in de expositieruimte van gebouw S. Er hangen zes schilderijen. Kleine schilderijtjes op linnen. De contour van de handafdruk is alomtegenwoordig.

Soms in hel blauw, dan weer in zwaar loodgrijs. Soms ineen kader, soms niet. Licht en ruimte. Verrassend genoeg worden de werken afgewisseld met grote grijze kartonnen platen. OBJECT, NUMBER, TOUCH, BODY en SILENCE, BODY, FRAME, SELF schreeuwen ze je toe. Dat komt zo: de gang is namelijkeen doorgangsruimte, dus de kans dat de potentiële kijker gewoon doorloopt zonder om zich heen te kijken, is groot. Vandaar de platen. 'Dat geeft een meerwaarde.

Bovendien is taal direct en dat trekt de aandacht. De woorden die er op staan, komenbij mij boven doorhet schilderen, door het omgaan met materialen. Een frame is dan niet alleen letterlijk een frame, maar wordt ook iets anders, iets psychisch. Ja, dat is mooi, schrijf dat maar op.' '*A.

'^^i^^^MM^'t'^^.^Wi

&.^c: ...r^ja"^:^?^

André Geertse is een Zeeuw. Uit Vlissingen. Die omgeving maakte hem tot de kunstenaar die hij nu is. Zou hij een Brabander zijn geweest of een Zwitser of een Roergebieder dan zouden zijn schilderijen een totaal andere aanblik bieden. Het licht, de zee en de ruimte dreven hem naar de ezel. 'Ja natuurlijk, juist de schilderkunst.

Een doek is toch het geëigende medium om persoonlijke indrukken van die aard op vast te leggen? Schrijf dat maar op.'

Recent w^erk van André Geertse. Tot en met 29 oktober te zien in de expositieruimte van gebouw S.

Mark van Assen

waarom zou ik dan iets anders zoeken?'

Hij probeert met zijn schilderijen het abstracte begrip 'schilderen' opnieuw te definiëren, met de vorm van de hand als gereedschap. Een soort contemplatieve bezigheid noemt hij het. Voor zichzelf. Dus staart de kijker voor spek en bonen naar het doek? Zucht. 'Nee nee, zo moet je dat niet zien. Het vergt ook van de kijker enige inspanning. Juist door die onnoembaarheid, doordat ze het niet meteen begrijpen, blijven ze langer voor een schilderij staan. Ik heb het zo'n beet je bedoeld als haaks op de videoclip, begrijp je.

Ja, schrijf dat maar op! Ik wil ze even optillen uit de dagelijkse werkelijkheid. Meer niet. Kan ook niet. Er is geen betekenis buiten het schilderij.'

Dus maatschappij-kritische kunst is een vies woord? 'Ja. Eh, nee. Kunst heeft natuurlijk wel een verantwoording ten opzichte van de maatschappij. Wat ik je nu ga vertellen is moeilijk, dus stop maar even met schrijven. Kijk. Als iemand na het zien van mijn schilderijen hier naar buiten loopt, een leeg blikje cola op de grond ziet liggen en dat in de vuilnisbak gooit, dan is mijn werk geslaagd. Snap je?'

enkel overlevende, hij vertélde niet louter over zijn gevangenschap, nee, devader had kamp. Overal. In zijn gezicht. In zijn ogen. In zijn vingers die nerveus trommelden op de tafelrand. En in zijn voeten die hem 's nachts door het huis deden zwerven omdat hij in bed geen rust kon vinden.

door het bos. Springt er ineens een boze hond tevoorschijn uit de Hundenzwinger. Dag Roodkapje, waar ga je naar toe? Ik ga naar mijn grootmoeder, zegt Roodkapje. Die ligt met vlektyfus in het Revier.'

'Nee', zegt Simon, 'zo hoeft het niet.'

Friedman schetst in haar novelle eengezin waarin iedereen meelijdt.

Simon, de zachtaardige tweede zoon, kan zijn tranen maar zelden bedwingen als zijn vader vertelt en lijkt te snakken naar tedere sprookjes in plaats van de dagelijkse portie verdriet.

Vertel eens een verhaal, vraagt hij op een warme zomeravond als de hele familie in de tuin zit. De vader hoeft niet lang na te denken en begint over een portie beschimmeld hondevoer van geperste botten en bloed die hij achterover wist te drukken om 's avonds op te eten.

Hij praat overprügel en de galg die op dergelijke vergrijpen stond, totdat zijn zoontje hem onderbreekt.

'Dat is toch geen verhaal', bromt Simon teleurgesteld, 'dat is echt!'

'Wil jij een verhaaltje? Jij jezini'zegt mijn vader.

'Roodkapje loopt met haar mandje

ODELIER OEKEN De recente roman Tweekoffers vol is minder autobiografisch. Maar de vader in dit boek is evenals Friedmans eigen vader met littekens overdekt. Littekens die zijn lichaam het aanzien geven van een landkaart. Met wat verbeeldingzou ]e er Stalingrad op kunnen ontdekken of Babi Jar of een andere onheilige plaats. Over zijn rug liepen eenzame spoorlijnen, die elkaar nergens kruisten naar macabere eindstations.

Twee koffers vol speelt zich af in de joodse buurt van Antwerpen, onmiddellijk naast het Centraal

^

Hl j is wel tevreden over de tentoonstelling. De werken zijn zorgvuldig neergehangen. Een expositie is tenslotte een d r i e d i m e n s i o n a l e voortzetting van de schilderijen zelf. 'Schrijf dat ook maar op.'

voorkeur Bert Vogels maakte in de Verschijning een installatie die de welluidende naam fust another da Vincident draagt. De Bossche kunstenaar gebruikt een gevleugelde monitor die zich op computercommanda door de duistere voormalige fabrieksruimte beweegt. Op het scherm schreeuwende wezens die weggelopen zouden kunnen zijn uit Jurassic Park. Vogels' werk refereert

Station. De wijk waar mannen met zwarte kaftans en lange baarden rondlopen en waar men Berkovitz, Kalman en Apfelschnitt heet. Maar ook een eiland temidden van een zee van racisme en jodenhaat. Op de bankjes in het park staat stinkjoden gekalkt en de mooie blonde studente Sophie die gevaarlijk wil leven, heeft een hekel aan joden met die idiote hoeden op die dehele dag over niets anders praten dan over geld.

In dit bolwerk van traditioneel joods leven vindt de twintigjarige filosofiestudente Chaja een baantje als kindermeisje en vat vervolgens een hartstochtelijke genegenheid op voor de vierjarige kleuter Simcha, het ziekelijke zoontje van haar orthodoxe werkgevers.

Simcha is nog niet zindelijk maar leeft met hart en ziel voor de eendjes in het stadspark en kan nog niet veel meer zeggen dan kwak kwak.

Friedman weet haar lezers zo sterk in de liefde van Chaja voor de kleine Simcha te betrekken dat het drama, dat zich aan het einde van het boek voltrekt, iedereen met verdriet vervult.

Maar Chaja en Simcha zijn slechts twee personages uit de rijke roman.

daarmee aan de vroegere activiteiten die in het pand plaatsvonden. Het doet in de verte denken aan de vrolijke bewegende sculptuur van de Fransman Jean Tingeluy. Vogels zelf spreekt van apparaten met een duister nut, waar echter altijd een ziel in aanwezig is.

Galerie de Verschijning, Lancierstraat 42, t/m 24 oktober.

De antisemitische portier van het trappenhuis die zijn medebewoners voor joodse varkens uitscheldt vertolkt de rol van de harteloze sadist, terwijl de oude heer Apfelschnitt als diens natuurlijke tegenpool functioneert. Apfelschnitt, die de kampen overleefde, is een zachtmoedig mens. Zo zachtmoedig dat hij zelfs geen bloemen zal kopen omdat het afsnijden van de stengels de bloemen weg laat kwijnen en zo de bijen en hommels een bron van voedsel ontneemt.

De doem van de oorlogsjaren is het sterkst aanwezig bij de vader van Chaja. Hij begroef twee koffers met zijn dierbaarste bezit, foto's, boeken en een oude viool, in de tuin van zijn onderduikadres. Na verloop van jaren gaan deze koffers hem steeds meer obsederen. Elke dag bestudeert hij de stadsplattegrond om het perceel terug te vinden en begint zelfs her en der te spitten. Maar Chaja's vader vindt zijn koffers niet terug, evenmin als Carl Friedmans tralievader zijn gemoedsaist terug wist te vinden.

Carl Friedman Tralievader f. 24.90 Twee koffers vol f. 27.50 Uitgeverii G.A. van Oorschot

7 oktober 1993

lUNIVERSM

MATSERTJES

ESN-BORREL

SKIËN

Matsertjes zijn bedoeld voor medewerkers en studenten van de KUB. Mits de lengte de dertig woorden met te boven gaat bedraagt de prijs vijf gulden. Tot zestig woorden kost een matsertje tien gulden. Benchten met een (para) commercieel karakter kosten 25 gulden en mogen niet meer dan dertig woorden bedragen. Maximaal twee matsertjes per activiteit.

In de Franse Alpen (tot 2750 m) vanaf f 495.- inclusief alle maaltijden, appartement, busreis, skipas en gebruik snowboards.

SPORTURA. Info: Vokelien 013-365303.

Vlieg met ESN naar de regenboog en leer alle kleuren (nationaliteiten) van de wereld kennen Op woensdagavond tijdens de intemationale ESN-tion-el in l'lndustne.

Happy Hour van 21.00-22.00 uur.

STUDENTENSKIREIS

STUDENTENKOOR CONTRAST

28januan, lO-daagse reis 5- sten-enskigebied Zillertal (300 km piste, 3268 m hoog), slechts f 639,- inclusief superskipas, halfpension, luxe bus Info: Jeroen 013-368681, Hans & Alain: 0206657181 (kmr 601/62), Astrid 01S674952, Paul 013-366739.

RUSSISCH STUDEREN

SPLENDOR

Van 12 december tot 9 januari Russisch studeren m Moskou voor f 2.175,-! Inclusief: ticket, visum, verblijf, maaltijden, 20 lesuren per week. maandkaart openbaar vervoer, excursies en op oudejaarsavond galadiner bij het Rode plein. RUSSIA TRAVEL 0206234612.

Cinema presenteert woensdag 13 oktober om 20.00 uur 'Splendor'• nostalgische terugblik op het succes en de neergang van de naoorlogse cinema.

Prachtige hommage aan de bioscoop.

Met Marcello Mastroianni. SZ 17, f 5,-.

SLMULATIESPEL

SKIREIZEN

Met het oog op de EunDpese verkiezingen in '94 organiseert VITE een simulatiespel over het gemeenschappelijk dnjgsbeleid in de EG o.l v een professionele begeleider. Dinsdag 12 oktober 13 0 0 uur in A 187. Kaartjes verknjgbaar bij infostand.

Goedkope skireizen naar o.a. Frankrijk en Oostenrijk. Bus, appartement en skipas al vanaf f 349,-. Voor groepen speciale kortingen. GoGo Tours 01O4142599 SGR/ANVR.

VERHUIZEN TE DUUR Kruip bij BUBU achter het stuur! Van studenten voor studenten: De studenten BUdget BUs. Bel snel: 013-356255 en vraag naar Oscar of Frank.

TILBURGS MODEL Dit mede door de KUB ontwikkelde model dat overtieden op tiednjfsmatige wijze laat werken is één van de onderwerpen tijdens de Efact-excursie naar de Gemeente Tilburg op 12 oktober. Leden f 5,-: met-leden f 7,50. Incl. lunch, bon-el èn avondeten. Inschnjvingen en mfo Efactkamer R 1 , tel. 6 6 2 9 9 1 .

NSK-SKIREIZEN Luxe ICkiaagse student-pakket reizen naar 's werelds hoogste en grootste skigebieden in Frankrijk. Vanaf f 436.- inclusief bus, appartement en 6-daagse skipas. Met het Open Nederlands Studenten Kampioenschap skiën 1994. Bel 030-310305.

ROOSTER AIESEC studenten die zich hebben ingeschreven voor de Bednjvendagen van AIESEC-Tilburg. kunnen hun roosters tussen 12 en 15 oktober ophalen op het AlESEC-kantoor (R 19).

LOW BUDGET SKIVAKANTIES Super low budget aktieve skivakanties voor jonge, gezellige en aktieve mensen in Frankrijk. Busreis + 7-daagse skipas -t- skilessen + skimateriaal -t- appartementshuur vanaf f 549,-. Gratis gebmik mono's, snowboards, swingbo's en bobski's. Video-opnames door nederlandse skileraren. Wij beschikken over 4 t / m 12 persoons appartementen. Aanmeldingen zowel individueel als groepen. Speciale grote groepskortingen! Bel SPORTIEK voor de gratis bruisende aktieve skifolder. 08870-17770.

ESN-PARTY In contact komen met buitenlandse studenten'' Kom vnjdag 15 oktober naar rindustne (aanvang 21.00 uur) Show up in whrte and meet t h e lady in red'.

MODERNE INDUSTRIESTAD Hoezo modern'' Hoezo mdustnestad'' Tijdens de Efact-excursie naar de Gemeente Tïtburg knjgje antwoord op o a deze vragen. Leden f 5.-. met-leden f 7.50 Inschnjvingen en informatie Efact-kamer R 1 , tel. 6 6 2 9 9 1 .

HEB UT OOK NIETS TE DOEN! Kom dan eens kijken bij Isabest. de accountancyverenigingvan de KUB. Isabest organiseert aUertet- activiteiten op het vakgebied van accountancy en informatiesystemen. WIJ zoeken nog actieve leden die zich willen inzetten voor interessant werk in verschillende commissies.

Heb je interesse om actief te worden of wil je gewoon wat meer weten over Isatiest kom dan eens naar kamer R 18 of bel 013-6626621

WEEK VAN PENDRAGON In de herfstvakantie wordt er van 18 tot 2 1 oktober een recreatief toernooi gehouden op het sportcentrum. Drttoumooi komt ter vervanging van de voormalige TSK herfst Ook niet-sportkaarthouders mogen meedoen aan dit toernooi. De volgende sporten doen mee. karate, schermen, squash, hockey, badminton, tafeltennis, zaalvoetbal, basketbal en volleybal. Op donderdag 2 1 oktotier is er ook een slotfeest. Er zijn inschnjvingsformulieren te knjgen op het sportcentrum.

Voor exacte tijden en dagen, kijk naar de rubnek mededelingen, en dan naar de rubnek sport.

ZE KOxMEN ERAAN Nee. geen stomme Spieltierg Dino's. maar 28 Nederlandse Topbednjven die zich op AIESEC s Bednjvendag aan jou presenteren Neem het Bednjventxiek alvast door zodat je goed voort)ereid verschijnt op 22 oktober

Begin je al te lachen bij het woord 'koor"' Kom dan eens kijken of je vooroordeel klopt! Bel voor mfo. Caroline Tel. 632138.

BUITENLANDSE STUDENTEN Buitenlandse studenten ontmoeten. Vnjdagavond 15 oktotier in l'lndustne 'United colours of ESN'party. Kom zelf gekleed in het wit en herken de andere nationaliteiten aan hun eigen kleur.

PROMOWEEK MAKUB Makub your mind 1 1 t / m 15 oktober Makub your mind: Aquanus-promotieteam. Makub your mind: PTT-excursie.

Makub your mind: commerciële communicatietraining. Makub your mind.

Grolsch-lezing.

PTT-EXCURSIE Hoe wordt de post gesorteerd'' De Makub gunt je een kijkje achter de schermen op 12 oktober 's avonds in het expeditieknooppunt in Roosendaal. Meld je aan in R25 (663044).

C.C.T. Dit staat voor Commerciële Communicatietraining. Leer presenteren, vergaderen, verkopen enz. met de Makub. Door wie'' Een crack. Wanneer^ 14 oktober de hele dag. Aanmelden? R 25 (663044).

MARKETINGSUCCESSEN GROLSCH Een lezing over de marketingsuccessen van Grolsch gegeven door Dhr. van Sprang 15 oktober in AZ 09 om 11.00 uur. Kom proeven aan de marketingkerv nis van Grolsch!

JAMMER DAN...

De inschnjvingstermijn voor de AIESECBednjvendagen is gesloten. Je kunt voor f 7,50 echter nog wel het Bedrijvenboek kopen met infomnatie over alle Nederlandse Topbednjven. Kom naar het AIESECkantoor (R 19).

WEEK VAN PENDRAGON

AIO ZOEKT KAMER

In de herfstvakantie wordt er van 18 tot 2 1 oktober een recreatief toernooi gehouden op het sportcentrum. Dit toumooi komt ter vervanging van de voormalige TSK herfst Ook met-sportkaarthouders mogen meedoen aan dit toemooi. De volgende sporten doen mee' karate, schermen, squash, hockey, badminton, tafeltennis, zaalvoetbal, basketbal en volleybal. Op donderdag 2 1 oktotier is er ook een slotfeest. Er zijn inschnjvingsformulieren te knjgen op het sportcentrum.

Voor exacte tijden en dagen, kijk naar de njbnek mededelingen en naar de rubnek sport.

1st year PUB student (Center, KUB) is looking for accommodation in the center of Tilburg (Den Bosch. Breda). Stefan 0 1 3 ^ 6 3 2 5 9 or 663334.

TYPEWERK

WIST JE DAT

Voor al uw typewerkzaamheden op WordPerfect 5 . 1 . Bel 0 1 3 ^ 3 1 7 1 2 . Uitpnnten mogelijk!

WALKING DINNER TAOP organiseert een Walking Dinner op woensdag 13 oktober a.s. (f 10.- pp). Je kunt je opgeven in R 12 of telefonisch: 43.76.92 (vraag naar Enca).

UNIVERSITAIRE AGENDA VRIJDAG 8 OKTOBER Promotie drs. M.J.G. van Eijs. Promotor: prof.dr. F.A. van der Duyn Schouten Co-promotor: dr. R.M.J. Heuts. Titel proefschnft: 'Coordinated Replenishment Policies'. Aula KUB, 16 15 uur.

ZONDAG 10 OKTOBER Landelijke Wetenschapsdag Een kijkje achter de schermen van de universiteit. KUB, 13.00-17.00 uur.

DONDERDAG 14 OKTOBER Lezing 'Ambtenaren-CAO op eigen benen, wankelend in de nchting van de marktsector' KUB, AZ 1 1 2 , 13,15-15 30 uur VRIJDAG 15 OKTOBER Inaugurale rede prof. mr. M.A.M.C. van den Berg Aula KUB. 16.15 uur.

BENOEMINGEN Drs. Theo van den Hoekis benoemd tot secretans van de Letterenfaculteit. Van den Hoek (1944) studeerde Nederlands en is nu hoofdcoördn nator Algemene Letteren van de Rijksuniversiteit Groningen Dr. T. Oei is benoemd tot bijzonder hoogleraar Forensische Psychiatne aan de Rechtenfaculteit Oei (1946) studeerde Geneeskunde en is nu psychiater van het Pieter Baan Centrum.

Prof.mr. J. Vranken. hoogleraar Burgertijk recht IS benoemd tot lid van deK^4AVl/.

ESN-BORHEL Goedkoopste weg naar het vakantiegevoel! Kom naar de internationale ESNborrel. Bke woensdagavond in l'lndustne.

UNIVERS t i t b u i ^ universitertstiiad REDACTIE

pietef siebeis hoofdredacteur (tel. 2926) paul van den broek (2925). dylan van etjkeren (2272), michel knapen (2506). geranj runen (3330) ar^ela van schendel assistente (2277) vomieEviNG gert:jan bloemers (2272) RlKDEWERKERS

EUROPEAN NIGHT AEGEE heeft vnjdag 15 oktober een gigantisch europees feest. Meer info op de kamer van AEGEE, R 3.

Je meer invloed het dan je denkt. Overtuigjezelf, kom bij TSO. Bel Ivor (686324) of Guyot (435314).

mark van assen, ralf bodelier. pascal Ie cappetti adnan van den eerenbeemt, roland enthoven. jac fredenx, bert heffels. mictiel jehae. conne de kater, klaas mulder barbara snoeren, bert wfftte REDACTIERAAD

mr p zoon^ns voorzitter mr h a m backx. dr f boekema. h damen. dr h evers, j netvekj f teunissen. dr a vallen j v vugt c var wagtendonk maunce ackenmans adviseur FOTO'S

WIM VAN OOSTEN uit het Westen,

Betaald matseren Voor fSr ruit u onderstaande ruimte boordevol, mdusief trefwoord bovenaan De magertjes kunnen enkel met deze leesbaar mgemilde bon (één letter, leesteken of spatie per blokje) bn de redactie worden mgediend.

Betalmg kan per gm>- of betaalkaart onder gesloten omslag of op de redactie Vergeet niet ook naam en adres in te vnllen.

Q,,^-

5*C 1 1 1 1 1 1 . 1 1

| : i

1 1 II 1 M 1 1 1 II Il 1 1 II 1 1 II 1 1 II II 1 1 1 1 1 1 II 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 II 1 1 1 1 1 1 1 1 II 1 M

regelt uw vervoer het allerbeste.

1 of 50 touringcars bestellen?

Wim van Oosten bellen!

02510-23060 02943-1210

1 1 1 1 1 II II 1 [ 1 1 1 1 M 1 1 1 ; II 1 1

1 1 1 1 1 1 1

1 1 1 1 1 II 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 M 1 II 1 1 1 1 1 1 1 1 II 1 II 1 1 1 1 1 1 1 1 1 II 1 1 1 II 1 1 1 ! 1 1 1 1 1 M . Il II 1 M 1 1 II 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 II 1 1 1 1 1 1 1 1 1 II 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 II 1

1

1

1

1

1

i

1

1

1

1

i

1

I

Adres: CTdj

1

1

-.)

1

enk vai der burgt hans van zeeland

'

I

l

i

:-.„'-.*:r.:=

[

1

1

!

Standaard

ADVERTENTIES

STUDENTEN SKI-REIZEN Sinds 1977 Zen am See - Thmnersbach Neukirchen- Saalbach Mégève-Deux Alpcsetc.

OOK BUSREIZEN!!

Inclusief: * 7 overnachtingen H.P. * 7 dagen skipas, * reisieiding

if. 495,"

vanaf I

Boekhandel Pillot Juliana van StollDergstraat 25 5038 AM Tilburg

Tel 0 1 3 - 4 2 62 52 Fax 0 1 3 - 3 5 99 40 V O O R ALLE (STUDIDBOEKEN

>

angela van schendel. kamer a 17. tel f66) 2277 bunean van vloet postbus 20 2040 aa zandvoort tel 02507 14745, fax 02507 17680 OFRCCU MEDEDEUMEN afd pers en voorlichting karrwr b 10, tel (66) 2001 KOPU

alle kopy moet urterlijk op donderdag 12 00 uur in de week voor het verschijnen in het bezit van de redactie zijn REDACTIE-ADRES

warandelaan 2 5037 ab tilburg kamer a 15 t/m a 17 fax nr 630145 LANDELIJK SAMENWERKINGSVERBAMD

hoger orwjerwijs persbureau hop waarbij verder aangesloten ad valvas vu amsterdam cursor eindhover) delta de/ft folia uv amsterdam kimieuws nijmegen, mare leiden observant maastncht. u-bl«3 utrecht uk woningen en universiteitsblad twente REDACTIE HOP

K I - F R E I Z E h s l I Bel voor folder en informatie

03410-32244

frank steenkamp pieter evelein, marcet wiegman DRUK

dnjkkenj de jong baarlemassau ABONNEMENTEN

studenten f 15 per jaargang voor niet-universrteits leden f 40. maak voor een abonnement het bedrag over op giro 1077496 t n v katholieke universiteit orabant o v v abonnement univers jaargang 31

7 oktober 1993

lUNIVERS

.j^

EDE DE L I N GE

V^

De mededelingenpagina wordt V erzorgd door de afdeling Pers en Voorlichting (gebouw B, kamer 10, tel. 20011. Dienstenenfaculteiten leveren via éen centraal punt ihet secretariaat) kopij z.s.m. aan, uiterlijk donderdag vóór 13.00 uur voor het verschijnen V an de nieuwe Univers.

I.v.m. beperkte ruimte is het zaak berichten kort en kernachtig te formuleren. De redactie kan het bericht wijzigen. Bij teveel kopij krijgt de hoogste actuahteitswaarde voorrang. ^£tfSï?ii.:

ALGEMEEN CONCERTEN KUB studenten hebben gratis toegang (zolang de voorraad strekt) tot de con certen \an de Komnkliike Liedenafel Toegangsbewiizen afhalen aan de zaal, voor aanvang van het concert op ver toon van collegekaart De eerstvolgen de concerten zijn op 12 okt en 8 no\ istmkkwartetten)

- Cardbox plus(5,25" DD 4) - WP 5 1 v DOS (3,5 DD 6 of HD 6, 5,25'DD12otHD12) - WP 5 2 V Windows (3,5 HD 7) - Quattro Ppr v DOS (spreadsheet) (3,5" DD 4 ot HD 4, 5,25 DD 8 of HD8) Quattro Pro V Windows (3,5" HD 4) WP taalmodules (Engels, UK en US), Frans, Duits, Italiaans, Spaans en Russisch) Afb bibl (WP) (3,5' DD 6 of HD 3, 5,25 DD 1 2 o t H D 4 ) - Anti Virus programma's Scan en Clean(versie 102), McAftee virusscanners - Pnnter dnverv depnnterindebibl Nieuw NortonCommander3 0(3,5 H D I ) Norton Desktop 2 Ov Windows (3,5" HD5) Norton Desktop 1 O v DOS (3 5" HD9) Norton Utilities 6 01 (3,5 HD 4) Per pakket wordt fl l,50adm kosten berekend Voor het kopieren van software kunt u terecht bii het CIC C 245, tel 3 I I I Open dag van 10 00 12 00 uur en van 13 00-17 00 uur, ma ochtend gebloten STAGES/ONDERZOEK IN ONTWIKKELINGSLANDEN

Studenten aan de KUB van alle studie nchtmgen die voorheen in een ontwik kehngsland onderzoek wilden doen of stage lopen, konden voor gedeeltelijke tmanciermg (max fl 2000 ) daarvan gebruik maken van de St Wetensch Studiereizen Ontwikkelingslanden (WSO) Vanaf dit academisch jaar is de WSO opgeheven Er is een voorlopige regeling getroffen, waarbij binnen de KUB een selectiecommissie is samen gesteld Voorwaarden en procedures zijn grotendeels hetzelfde gebleven De volgende selectieronde zal plaatsvin den m dec voor studenten die vanaf jan 1994 weg willen Inleveren van voorstellen kan plaatsvinden tot emd nov Inl Willem-Jan de Gast, R 28, tel 013 662556/2264 CURSUS ONTWIKKELINGSVRAAGSTUKKEN

LANDELIJKE WETENSCHAPSDAG

Het rVO organiseert ook dit jaar weer Zondagmiddag 10 okt viordt voor de een inl cursus o n t w i k k e l i n g s za»ée-keer < f e b a « M * ^ wetgnGcifcip»— vraagstukken aan de KUB De cursus dag gehouden Ook op de KUB wordt loopt van oict 1993 tot april 1994 Je eengevaneerdprogrammageboden Zie kunt kiezen uit 3 mogelijkheden ma voor meer mto de tolder op de pnkbor of dl avond van 20 00 22 00 of wo den ot kijk m het voorhchtingscentrum ochtend van 11 00 13 00 u De cursus Igeb B) staat open voor iedereen die meer ken nis van en inzicht m de achtergronden ONBESTELBARE POSTSTUKKEN van de Derde Wereld wil krijgen Kos Poststukken geadresseerd aan de KUB, tenfl 80 mcl 7literatumbundels Inf en aanmeldingen Carla Kivits of Wil kunnen soms met besteld worden Wii lem Jan de Gast, IVO, R 28, tel 2556/ verzoeken u, wanneer een voor u be 2264 stemd stuk op de lust voor komt, bm nen een week na verschijning van dit nummer te reageren bii de afd Regis tratuur en Archiet, A 156 of tel 2808 Geadresseerde Afzender Tahta Feenstra RU Utrecht Emir Veledar Veka, Sloveme Peer v Jeinen Ace kantoor Wiiers en Teurlmg, Breda STUDIE-ADVISEUR ECONOiVIIE dr T Dong Cepremap, Pants Drs H G van Liempd studie-adviseur ICA VNG Uitg, Den Haag Economie heeft op onderstaande dagen C Y Dang Inst for Scientific Inf geen spreekuur di 12 okt '93, 18 okt Hoofddorp t/m 22 okt '93 R van Delft AGFA, Ryswyk I van Eijkelenburg D N P train, RECIDIVISTEN ECO/BIK/ECOTRIE Raamsdonksveer Bericht voor Bedrijfsec 1 en 2 prop B de Groot KLM, Schiphol Economie voor recidivisten. Bedrijfsec drG Mulder Eur Congress of Psych 1 en 2 prop BIK voor recidivisten, Be Barcelona dnjfsec 1 en 2 prop Econometrie voor R Bosch Maplnfo, New York recidivisten IM de Bil BVG Zeist Deze tekst vervangt de tekst op blz 174 drs H Dicteren Samson, A a/d Ryn en 175 van de studiegids '93/'94 Voor J vdn Heuvel Ufsia, Antwerpen recidivisten van de prop Ec dicBedrijfsM van Dal Maison de la France, Wee ec 1 en/of 2 nog moeten afleggen zijn sp er de volgende mogelijkheden G Langlaan Pb 7883, A'dam 1) Moet je alleen het onderdeel BedrijfA Roosendaal VU A'dam sec 1 van het collegejaar 1992/93 af leggen, dan kun je dit doen op 24 jan REKENCENTRUM 1994 Over deze stof vindt getn college (Nieuwe) Software. plaats en er is geen toets (Het codenr De volgende PC Software kan gekopi van dit tentamen is 324 101) eerd worden na vertoon van college- of 2) Moet je alleen het onderdeel BedrijfKUB kaart sec 2, van het collegejaar 1992/93 (en SAS PC kleme versie (benodigd aan- dus voor 5 SP) afleggen, dan kun je dit tal schiifjes 3,5'DD 7ofHD 4,5,25' doenop20jan 1994 (erwordtvoordeze DD13ofHD5| kandidaten een aparte versie van het SAS PC volledige versie (3,5 "DD 18 tentamen gemaakt, deze heeft als codeofFiD9, 5,25"HD I8| nr 324 202) Voor de zekerheid een SPSS PC (3,5' DD 9 of HD 5, 5,25" aantal onderwerpen van het oude pro DD18ofHD6) gramma is met in het collegeprogram Harvard Graphics v DOS{3,5"HD4) ma van dit semester opgenomen en een - Harvard Graphics V Wmdows(3,5' aantal onderwerpen van het college programma van dit semester heeft geen HD8) - dBase m PLUS (3,5" DD 3 of HD 3, betrekking op de oude stof Je kunt met aan de toets deelnemen 5,25 DD 5 of HD 5) - dBase rv versie 2 O (3,5" DD 5) 3) Moet je Bedrijfsec 1 en 2 nog doen, - Euroglot (vertaalprogr elektronisch en je bent begonnen met de prop mhet woordenboek) (3,5 DD 7 of HD 7) collegejaar 1992/93, dan heb je twee

FACU LTEIT ECONOMISCHE WETENSCHAPPEN

mogelijkheden a Je volgt het nieuwe programma n u t toets mokt en tentamen op 20 jan '94 resp 21 juni '94 (code 324 401 en 324 402) b Als je de onderdelen Bedrijfsec I en 2 in jan 1994 afgerond wil hebben dan geef je je op voor tentamens zoals on der 1) en 2) genoemd (dus voor de co denrs 324 101 en 324 202) De herkansingen van Bedrijfsec 1 en 2 (beide stof '92/'93) zijn op resp 3 en 26 aug '94 INFORiVIATICA

Laatste mogelijkheid herkansmg Infor matica theorie en practicum prop voor economen I V m de invoering van SGO en een meuw software-pakket wordt aan reci divisten de mogelijkheid gegeven een hertentamen practicum en/of theorie 'oude stijl' af te leggen op wo 20 okt van8 20 11 lOu mCZJS Inschrijven kan op de gebruikelijke manier via de computers m de practicumzalen of via deVAX-tennmals Inl W Minnaert, B 433, tst 3109 AANVULLING/WIJZIGING TENTAMENROOSTER

FACU LTEIT SOCIALE WETENSCHAPPEN GROEPSBEGELEIDERS GEVRAAGD

Op do 21 okt (inde herfstvakantie) is er weer een voorlichtingsdag voor VWO leerlingen Wij zijn op zoek naar een aantal enthousiaste studenten die tijdens het vrije programma een groep van ongeveer 15 leerlingen (evt met ouders) wil rondleiden over het universiteitsterrein en omgeving Tijdens deze rondleiding vertel je over eigen ervaringen m b t je studie en het studentenleven en beantwoord je vra gen Als beloning krijg je een rode KUB sweater (als je al een witte hebt, kun je eventueel een financiële vergoeding krijgen, maar alleen als je je oude trui draagt op de voorlichtingsdag) Tijd van ± 10 00 tot ± 14 30 uur Je kunt je opge ven bi) de balie studentenzaken, N24, tel 662211 De balie IS geopend op ma van 13 00 16 00 uur en van di t/m vr van 9 00-16 00 uur Opgeven tot uiter lijk 8 oktober ASZ

Doctoraal Algemene Economie Openbare Financien 2A wordt afgeno men op I7-I '94-f 1 8-'94 Doctoraal Bedrijfseconomie Op 3 jan ' 9 4 ( i p v 7 jan '94) wordt nog een laatste kans geboden om tentamen Organisatie v d Onderneming I 'oude stijl' af te leggen Wanneer U hieraan met wenst deel te nemen of U behaalt voor dat tentamen een onvoldoende score, dan is het aan te raden (opnieuw) de colleges m het tweede semester te lopen Doctoraal BIK doet BIK-tentamen Statistiek gepland op 6 jan '94 wordt verplaatst naar 7 jan '94 Doctoraal Econometrie Het tentamen Kwantitatieve Macro economie wordt afgenomen op 10 jan 1994, herkansing is mogelijk op 15 aug 1994 (Diti 11 detekstmdestudiegids) Het tentamen Inl B Algemene Econo metrie (gepland op 14 dec '93) wordt verzet naar 15 dec '93 Doctoraal Fiscale Economie Herkansing Privaatrecht 2 is abusievelijk gepland op 25 8-1994, dit moet echter zijn 2-8 1994

De verplichte literatuur voor de cursus Leer van Arbeid en Sociale Zekerheid VII IS als volgt 1 Hamermesh and Rees, The Econo mies of work and pay, fifth ed , Harper Collins, 1993 hfdst I, 2, 4, 8 en 14, 2 Muff els. Welfare economie effects of social secunty Essays on poverty, so cial security and labour market evi dence from paneldata. Proefschrift Tilburg, Reeks SZW rapport no 21 chapter 9 conclusions and discus sion, 3 Sociale Nota 1994, 4 Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, Een Werkend Perspectief Arbeidsparticipatie m de jaren '90, SDU uitgeverij, 's-Graven hage 1990, 5 Sociaal en Cultureel Planbureau, Sociaal en Cultureel Rapport 1992 hfdst 4 (arbeid) en hfdst 5 (soc zekerheid) Het eerste college LASZ VII is op do 7 okt 1993,9 15 uurinPZ211 Het2een 3e college is resp vastgesteld op 13 okt.

I993,I3 50uurinSZ37en27okt 1993, 13 50 uur in PZ 209

SEMINAR INFORMATIE SYSTEMEN

PSY

Dit seminar van wo 13 okt '93, docent prof dr P Laagland, wordt verzet van 13 50-17 30 inAZ 7 naar 9 15 I2 00u Aula

De cursus Communicatie en gezond heid van do 11 10 12 50 uur is verplaatst van PZ 207 naar PZ 209 ASeO-PSYCHOLOGIE

ERASMUS

Max 4 studenten FEW kunnen deelnemen aan de Erasmus intensive course over £tiiics o/Finance, KUB, 14 23febr 1994 Inf en inschrijfformulieren verkrijgbaar bij dr R Jeurissen, FWW, P 2 211, tel 2702 Schrift aanmeldingper inschrijfformuher voor 1 11 1993 Be kendmaking van de selectie uiterlijk 15-11 1993

FACU LTEIT RECHTS GELEERDHEID ROOSTERWiJZ. STRAFPROCESSUELE RECHTSMIDDELEN

Wellicht ten overvloede wordt meegedeeld dat het college, anders dan in de studiegids staat aangegeven, plaats vindt op ma 13 00 uur in SZ 19

Alle derdejaars studenten psychologie die voor de afstudeerrichting A&O psy hebben gekozen dienen zich in te schrijven bij de stage en onderzoekscoordi nator drs T Meijer (P 808) of een be richt achter te laten bij het secretariaat van A&O-psy (M de Vries, P 705, tel 2480) Vermeld je naam, adres, ANRnummer, avond/dag-student, tel nr Je ontvangt dan ook alle eventuele A&O post, nieuwsbrieven e d m h e t vervolg thuis

Als Je ie nog niet hebt ingeschreven voor de keuzevakken, moet je dit alsnog doen' Studenten van de 4 jarige opleiding moeten zich inschrijven voor el ke cursus die met tot de prop of verplicht doet behoort T&I stutlenten moeten zich wel inschrijven voor de vakken van hun verplicht doctoraal Studenten van de Verkorte Opl moeten zich inschrij ven als ze een vak volgen dat beschre ven is op pag 118 t/m 187 van de studiegids Inschrijfformulieren liggen in de kast bij Bureau Onderwijs (kamer B 201) SUBSIDIE BUITENLANDSE STUDIE-ACTIVITEITEN

Aanvragen voor subsidie voor studie of stage in het buitenland 4e kwartaal deadline 15 okt Inf bi) Denise Lindenau, B 205 OPROEP: EVALUATiE STUDENT GERICHT ONDERWIJS

Prop studenten gezocht voor evaluatie van het SGO Tijdsbeslag 8 x 2 uur per semester Financiële vergoeding f 12,50 per uur Opgeven bij Denise Lindenau, B 205 GROEPSBEGELEIDERS GEZOCHT VOOR VOORLICHTINGSDAGEN

Donderdag 21 okt worden letterenstudenten gezocht die een groep VWO leerlingen willen rondleiden en infor meren over eigen studie ervaringen De beloning bestaat uit een mooie rode KUB sweater Inf en opgave bij de ba he Studentenzaken, N24, tel 662211 Open ma 13 00-16 00, di t/m vr 9 00 16 00

FACULTEIT WIJSBEGEERTE ONDERWERPENLIJST AFSTUDEERSCRIPTIES WIJSBEGEERTE

Deze lust 1993/1994 is af te halen op het secretariaat, P 2 221 GROEPSBEGELEIDERS GEVRAAGD

voor de voorlichtingsdag do 21 okt 1993 (in de herfstvakantie) Zie onder fac Soc Wetenschappen ERASMUS

Max 4 studenten FWW kunnen deelnemen aan de Erasmus intensive cour se over Ethics of Finance, KUB, 14-23 febr 1994 Inf en inschrijfformulieren verkrijgbaar bij dr R Jeurissen, FWW, P 2 211, tel 2702 Schrift aanmelding per inschrijfformulier voor 1 1 1 1 9 9 3 Bekendmaking van de selectie uiterlijk 15-11 1993

FACULTEIT THEOLOGIE TFT-LEZING TIBETAANS BOEDDHISME

De cursus Soc van ongelijkheid en Ie venskansen van maandag 11 okt is verplaatst naar wo 13 okt van 19 30 20 45 uur in SZ 28

'Why did Buddha smile'' is de titel van een lezing die de Tibetaanse lama Lob sang Yeshi Rimpoch zal houden op 12 okt a s m het gebouw van de TFT, Academielaan 9 te Tilburg Tijd 16 0018 00 uur Lama Lobsang is een erkend leraar in de traditie van het Tibetaans mahayana boeddhisme, dat de laatste decennia een opmerkelijke bekendheid verwierf in het Westen, o a vanwege zijn veelzijdigheid, holistische mensvisie en praktisch-mystieke inslag In de lezing, die voor iedereen vrij toegankelijk IS, worden de toehoorders ingeleid in de filosofische en op de levenspraktijk gerichte achtergrond van Boeddha's glimlach Voertaal is Engels

FAC U L T E I T LETTEREN ROOSTERWIJZIGING HOORCOLLEGE ASSA

Het kollege personen en familierecht, gegeven op wo van 15 45 17 25, wordt vanaf 27 okt verplaatst van AZ 02 naar SZ23

Het hoorcollege van ASSA vindt plaats inB310

TENTAMEN STAATSRECHT A, ONDERDEEL INTERNATIONAAL PUBLIEKRECHT

Leeswijzer met literatuur en aanwijzm gen te verkrijgen bij Bureau Onderwijs, kamer B 201

^

INSCHRIJVING KEUZEVAKKEN

SOC

KEUZEVAK PERSONEN- EN FAMILIERECHT

Studenten aan wie, op grond van hun vooropleiding, een voorwaardelijke vrijstelling is toegekend voor het vak staatsrecht A met als opmerking dat zij het onderdeel internationaal publiekrecht nog dienen af te ronden, worden in de gelegenheid gesteld om op do 28 okt a s inSZ25 te 13 30 uur tentamen af te leggen over dit onderdeel Bij voldoende resultaat zal aan hen een volledige vrijstelling voor het vak staatsrecht A worden toegekend Degenen die in aanmerking komen voor deelname aan dit tentamen ontvangen hierover zo spoedig mogelijk bericht

Marijke Loots vervangen dtiorTil van der Pol IX spreekuren blijven ongewij zigd Marijke Loots vervult op haar beurt (een deel van) de taken van Christa Thoolen

ZELFSTUDIEMODULES SOCiOEN PSYCHOLINGUÏSTIEK

WIJZIGING EXAMENREGLEMENT

Vanaf 31 aug 1993 mogen geen onvol doendesmeer worden behaald De vij ven die voor onderdelen zijn behaald voor 31 aug 1993 conform de regels van het oude Examenreglement, mogen blijven staan, mits ze gecompenseerd zijn op het moment van afstuderen Het nieuwe Examenreglement kan emd sept worden afgehaald bij Bureau On derwijs VERVANGING STUDIE-ADVISEUR

Vanaf 1 scpt tot 1 jan 1994 wordt

VACATURES Vacatures, gepiaatst in Univers, zijn uitsiuitend bedoeld voor werknemers van de KUB.

BIJ de vakgroep Privaatrecht van de FRWismetonmieldclIijkeingangplaats voor een ERVAREN UNIVERSITAIR/ TOEGEVOEGD DOCENT ( M / V )

(vacnr 04''M) De aanstelling is in beginsel tuil time en ti|deli|k voor maximaal 4 jaar

7 oktober 1993

.j^ik.

EDE DE L I N GE

^ir

lUNIVERS

pnvaatrecht, bij voorkeur als docent - ingeval van UD aantoonbare belang stellingvooronderzoek,bli)kenduit publicaties Inl bi) prof mr R D Vriesendorp, tel 013-662471 of pnve 013-686802 Sollicitaties kunt richten aan de secretans van de FRW, mevrouw mr G M D Peters - Van Gorp, Postbus 90153,5000 LE Tilburg, o v v het vacaturenr op de enveloppe

G M D Peters Van Gorp, Pb 90153, 5000 LE Tilburg, o v v het vacaturenr op de enveloppe, onder toevoeging van een curriculum vitae en een score lijst van de aan de KUB behaalde tentamens

Bi) de vakgroep belastingrecht zal op korte termi)n een vacature ontstaan voor de functie van

(vacni

Tot de taken behoren - het geven van onderwi)S en het vernchtenvanzgn onderwiisgebonden onderzoek, pnmairophet terrein van het keuzevak internationaal pnvaat recht - in geval van UD daarenboven het vemchten van onderzoek, uitmondend in een proefschrift Vereisten afgestudeerd Ned recht - aantoonbare kennis van het mtem

Voor de Dienst Bouw- en Huishoudeli)ke Zaken afd Restauratieve Voorzie ningen zoeken wi) een part-time

STUDENT-ASSISTENT ( M / V )

voor een dag pw

(vac nr 0542)

In aanmerking komen doctoraalstuden ten(-es) Fiscaal Recht of Fiscale Econo mie die het tentamen Basiscursus Be lastingrecht met goed gevolg hebben afgelegd Belangstellenden kunnen hun schnf te li)ke sollicitatie binnen 14 dagen na plaatsing van deze advertentie richten aan de secretaris van de FRW, mw mr

MEMO STUDENTEN STUDENTEN GEZOCHT

In vnjwel alle schoolvakanties organi seert de vereniging Anderwijs bijspij kerkampen voor middelbare scholie ren Opeenbijspijkerkamphelpendeze studenten op vrijwillige basis middelbare scholieren, die leerproblemen hebben of achterstand op hun school werk Naast alternatieve werkvormen wordt er ook aandacht besteed aan 'Ie ren leren' Hierbij staan intensieve en individuele begeleiding centraal Natuurlijk wordt er ook plaats ingeruimd voor de broodnodige ontspanmng De vnj willigers worden terdege voorbereid op alle aspecten die komen kijken bij hetleidenvaneenbijspijkerkamp Voor meer info Vereniging Anderwijs 030521239 of Marjo Lubbers 053-354586 AIESEC-Tilburg

28 Bedrijven zullen op 22 oktober acte de presence geven tijdens onze Bednj vendagen in de zalen van de KUB Mensen die op deze dag het tentamen Fusies en Overnemingen moeten maken kunnen dit aangeven op hun m schnjvingsformulier We zullen daar met het roosteren rekening mee hou den De Sollicitatie Informatie Dag zal worden georganiseerd door Rabobank Nederland Snel inschrijven bij onze stand in gebouw A tot 6 oktober INPUT

organiseert i s m AbvaKabo en Stu dium Generale een informatie en dis cussiemiddag over ambtenaren-CAO's Donderdag 14 oktober, AZ 112 Lezing (Ambtenaren CAO op eigen benen, wankelend in de richtingvan de markt sector) 13 15-14 00 en debat (over ar beidsvoorwaarden op de KUB) van 14 15 15 30 Zie posters voor meer info De deelnemers aan de Honganjereis kunnen tijdens kantooruren (di + do 11 13) hun realisatiebundels ophalen De deadline voor de Persimage is op 25 oktober Stukjes inzenden op 3'/2" flop Willen degenen die hun contnbutie nog met betaald hebben z s m f 30, over maken op girorekening 183163 OLOF

De geelgeruite Senaat deelt U het vol gende mede Donderdag 7 oktober begint om 20 00 uur de kroegjool Disputen en vnendenclubs kunnen dan hun nieuwe kandidaatleden presenteren Maandagavond 11 oktober om 20 30 uur Algemene Leden Vergadering Dinsdag 12 oktober is er een uitval voor (oud-)censoren naar C S Veritas m Utrecht en 's avonds commissieborrel ter societeite Woensdagavond 13 oktober dispuutsborrel Donderdag 14 oktober viert het Dispuut Cartouche haar zesde lustrum met een receptie ter societeite ledere maandag en dinsdag staat er om 19 00 uur precies een driegangenmaaltijd voor vijf piek Donderdags wordt er een luxe maaltijd ver zorgd voor f 7,50

ASSISTENT FOOD EN BEVERAGE CONTROLLER V / M

voor 0,5 deel van de volledige werktijd (in de middag) Belangrijkste taken ontvangt en verwerkt het geld en de kasbescheiden vande kassa's van het restaurant, de koffiekamers en automatendienst Zorgt eveneens voor de adm verwerking van deze gegevens, verzorgtenadmmistreertmb v een geautomatiseerd voorraadregistra tiesysteem de verwerking van alle interne bestelbonnen, verleent assistentie aan de food en beverage controller bij alle voorko

butie op 18 oktober gesteld De contributie bedraagt f 25,- en kan overge maakt worden op bankrekeningnum mer 40 93 30 663 en op girorekening nummer 1249971 n v penningmeester Polis, o V v je naam en contnbutie 93 94 12 Oktober 1993 om 19 30 uur m SZ 17 een A L V ter goedkeunng van de voorgestelde wijziging van de statu ten Dit zal plaatsvinden m SZ 17 om 19 30 Deze wijziging is m te zien op het Pohshok (Ril) Afsluitend is er een bonelm de nieuwe huiskroeg Op don derdag 14 oktober excursie naardeNS Lnschnjving hiervoor in R 11 Voor de excursie naar ABN Amro kan men zich nog niet inschnjven, bericht hierover volgt zo spoedig mogelijk MAKUB YOUR MINDI

De kantoortijden gaan m vanaf maandag 11 oktober De commissies gaan om de beurt elke dag tussen twee en vier kantooruren draaien Kom voor het rooster even langs R 25 of bel 663044 voor meer informatie In week 41 is de promoweek van de MAKUB met aller lei leuke activiteiten 12 Oktober 's avonds een excursie naar een PTT expeditieEnooppunt in Roosendaal Op 14 oktober de commerciële commumca tietraming voor mensen, die willen leren vergaderen, presenteren, discussi ren, verkopen enz Enop 15 oktober een leuke lezing over de marketingsuccessen van Grolsch DICIT

Op dinsdag 12 oktober organiseert DiCiT wederom een onderlinge pleitzit ting, verdeeld over 2 sessies De jury zal deze keer bestaan uitprof Vriesendorp, mr Prinsen en mevr mr Storm Na afloop gelegenheid tot naborrelen m cafe La Cabane (Academielaan 73 te Tilburg) Aanvang 19 00 uur, AZ 111 PLATO

Komende week laatste week van de Gesloten Tijd Vanavond, donderdag 7 10 Fustenrace (17 00 18 30) daarna eten op het pand en van 21 00 23 00 Artistieke avond En als uitsmijter Rouse-avond, unlive rock & house muziek Volgende week Maandag 11 10 Casino faire penser (21 00-00 00) Dinsdag 12 10 Lezing en speelfilm (21 00 00 00) Woensdag 13 10 Enge land Nederland, een voetbalavond met Happy Hour tijdens de wedstrijd Don derdag 14 10 Bar be-que met open podium (18 00-20 30), daarna Eloquen tia toernooi en aansluitend Slotfeest met band DEBATING CLUB

De Debating Club Tilburg (D C T ) orgamseert op maandag 11 oktober een workshop voor leden en geinteresseer den Dit IS de derde in een serie van vier door de Leidse topdebater Ard van der Steur Aandacht wordt geschonken aan regels voor het debat (beleids, parlementair en eloquentia), houding tijdens het spreken, ordening van argumenten, etc De bijeenkomst begmt om 19 00 uur m cafe'De Roskam', Heuvel 5 Info R 8 (013-662592), Gijs (013-361370) of Marcel (013 560774) STEPS

POLIS

In verband met het samenstellen van het Smoelenboek voor Polis, is de dead line voor de pasfoto op 15 oktober 1993 (m R 11) en het betalen van de contn-

240 93 04)

Dinsdag 12 oktober organiseert Steps een borrel in cafe 't Ministerie Vanaf 21 00 IS iedereen welkom Voor een pilsje of iets fris betaal je dan f 1,50 dus voor de prijs hoef je het niet te laten

mende werkzaamheden Functie eisen - opleiding op MAVO niveau, aange vuld met een lagere beroepsopl (administratief), enige praktijkervaring op fm/adm gebied met daarnaast affiniteit tot het horeca gebeuren wordt op pnjs gesteld Het salaris bedraagt bi) een voltijds dienstverband max fl 2B57,-br p m (schaal 3 BBRA 1984) Inf bij het hoofd van de afd RV,dhr C de Vries, tel 2199/2774 Schriftelijke reacties dienen binnen 14 dagen te worden gencht aan de KUB, Pb 90153, 5000 LE Tilburg, o v v bovengenoemd vacaturenr op de envelop pe

1-1 '94) ligt evenwel m de lijn van de verwachting Taak assistentie bij voorbereiding van prac ticum, onder leiding van de docent (dr P vanHarberden),2dagdelenperweek Profiel - belangstelling voor beleidswetenschap 1 h a en beleidsanalyse i h b , affiniteit met onderwijsleerproces, hoge score voor bovengenoemd prac ticum of vergelijkbaar cursorisch ele ment, - bereidheid tot flexibele inzetbaar held, - stressbestendig Sollicitaties (uitsluitend schriftelijk) richten aan dr P van Harberden (8162)

Bij de vakgroep BOW is plaats voor een

Het universitaire beleid is gericht op het mdienstnemen van een groter aantal vrouwen, gehandi capten en leden van etnische mm derheidsgroepenngen Zi] worden daarom nadrukkebjk ui tgenodigd te solliciteren

Mensen die lid willen worden van Steps kunnen altijd even langs komen bij de Steps kamer R 14 Dinsdag, woensdag en donderdag tussen 1330 en 1530 uur kun je daar terecht EFACT

Op 12 oktober excursie gemeente Til burg Enkele van de onderwerpen die aanbod zullen komen zijn 'het Tilburg se model' en 'Tilburg moderne indus tnestad' Het programma biedt naast de interessante lezingen, een lunch, borrel en diner Het congres'Keep accounting m balance' Verslaggeving met betrekking tot financiële nsico's' zal 28 oktober plaatsvinden Sprekers uit de financiële en de accountantswereld zullen lezingen geven over het al dan met uit de balans blijken van financiële risico's Schrijf snel in bij stand, hal gebouw A Internationale stage op marketing of financieel gebied' Umie ver en Shell bieden veelbelovende stu denten deze mogelijkheid Lees de info op de bijbehorende posters of haal een folder op de Efact kamer, R 1, 01366291 VIDAR

netbestuur derT S R Vidar is als volgt geconstituteerd Lex Mook, Praeses, Stefan Eisen, Vice praeses, Danielle Feiter, Ab actis, Stefan Verweij, Quaestor, Monique Diepstraten, Assessor, John Maertens, Quaestor Domus, Jan van Stratum, Assessor Classicus De 32e Dies der T S R Vidar wordt zater dag 9 oktober gevierd met een groots gala Kaarten zijn nog te verkrijgen Voor informatie Richard Lange, tel 421232 SBIT

Wi) zijn bezigmet het samenstellen van twee nieuwe commissies, wij zoeken dus leden die zich actief m willen zet ten voor het organiseren van de Stu diereis die gehouden zal worden medio jum/juli 1995, naar een land ver buiten Europa Deze studiereis zal een heel andere opzet krijgen dan onze vorige studiereis naar Duitsland Voor meer informatie bel Dione Elsmga tel 013556034 De 3e Landelijke BIK dag die georganiseerd wordt in samenwerking met de BIK verenigingen van andere universiteiten Meer informatie' Bel Michiel Vetkamp tel 013 368737 of kamer R 21 (tussen 13 00 14 30) Voor beide commissies is enige orgamsatonsche ervaring gewenst Voor de studiereis hebben tweede- en derdejaars de voorkeur omdat zij nog met afggestudeerd zijn m '95 Ook andere, minder zware, commissies kunnen altijd extra men sen gebruiken Vooral de SBITInfo commissie heeft op het moment versterking nodig MARGE

Contacten onderhouden met het be dnjfsleven en andere beleggingsclubs, het organiseren van lezingen, leren beleggen met f 230 000, , het schrijven van he t kwartaalbericht, het volgen van fiscale veranderingen, enz enz Doe praktijk ervaring op bij Marge Bel 358052 (Jeroen) TAOP

TAOP organiseert een Walking Dinner op woensdag 13 oktober a s (f 10, pp) Inschrijving mogelijk m R 12 of bel Erica, tel 437692

-^»-

STUDENT-ASSISTENT(E)

t b V het practicum Beleidsanalyse In eerste instantie gaat het om een pro ject van 2 maanden (1 11-1993 1 11994) Verlengingvanhetkontrakt(per CONGRES

NFVE JMC Twente, studentenvereni gmg voor management, organiseert op 13 oktober 1993 het congres 'leveren en laten leveren, de toeleverancier onderdruk' Het congres is toegankelijk voor zowel het bedrijfsleven als voor studenten Kosten studenten f 40, Info en opgave 053 340359 VERSOT

Woensdag 13 oktober zullen we een bezoek brengen aan museum De Pont om 14 45 uur 's Avonds staat er een Walking Dinner op het programma waarvoor de kosten f 10,- bedragen Vanaf half oktober kan iedereen zich weer mschnjven voor de poolcompeti tie, waar gestreden zal worden om de 'Gouden Egel' Woensdag 27 oktober is er een ALV in zaal SZ 28, met aansluitend een bonel in De Egelantier Donderdag 28 oktober gaan we naar het lustrumcongres van de K U Nijmegen, waarvan het onderwerp 'Tolerantie en Minderheden' IS De toegang is gratis Opgeven voor al deze aktiviteiten kan op het Versot prikbord of op kamer R 17 ACON/Twijnstra Gudde scriptieprijs

Ding mee naar de ACON/Twijnstra Gudde scriptieprijs Heb je een scnptie geschreven over het onderwerp 'Communicatie in en/of door organisaties' dan kan je in aanmerking komen voor dezepnjs Bel voor meer info Erna van Poppel,tel 020 6732389(nal8 OOuur) CINEMA

Filmverenigmg Cmema presenteert in het kader van'Cinema Cinema de film m de film' woensdag 13 oktober 20 00 uur 'Splendor' Andere films dit semester woensdag 27 oktober 20 00 uur 'Tiestateo/tiings'van WimWenders, woensdag 3 november 20 00 uur 'The purple rose of Cairo' van Woody Allen Alle films m SZ 17 a f 5, FRACTIE VRIJSPRAAK

Dinsdag 12 oktober, 19 30 uur, Ruth First zaal, openbare ledenvergadering van Fractie Vnjspraak Op de agenda contact met deeltijders, stand van zaken met Europees Recht, agenda van de faculteitsraad Iedereen welkom Aankomgingen ledenvergaderingen en ver schijnen van nieuwe folders m de gla zen gang Meer info Antome Westhoff (013-358030) of Ferenc Weiten (013427584) Spreekuur maandag van 13 00 14 00 uur, B 911 INTEGRAND

Op dit moment is Integrand op zoek naar studenten voor de volgende op drachten 1) Het bednjf produceert verpakkings machines Het ontwerp van de machine is afhankelijk van de produkteigen schappen van het in te pakken produkt Deze eigenschappen worden tot nu toe gevoelsmatig bepaald Dit resulteert soms in aanzienlijke tegenvallers Het bednjf wil nu een student die critena gaat vaststellen waarmee produk telgenschappen beter kunnen worden vastgesteld 2) Het betreft het layouten van een bedrijfsfolder Gedeeltelijk dient dit thuis te gebeuren De student moet dus in het bezit zijn van de nodige apparatuur 3) Verder zijn er nog opdrachten op het

gebied van KWW, Econometne, rechten en kwaliteitszorg Ook zijn WIJ op zoek naar nieuwe bestuursleden Heb je interesse' Kom dan zo snel mogelijk langs of bel even Integrand Tilburg, gebouw R kamer 23, Warandelaan 2, 5037 AB Tilburg, 013 635612 AEGEE

In het Ie semester heeft AEGEE op de volgende data borrelavond m Kandms ky (vanaf 21 30 uur) 13 oktober, 27 oktober thema avond, 10 november, 24 november, 8 december, 22 decem ber Op 13 oktober is er een walking dinner, inschnjven op R 3 of tijdens de borrel Bonels dus op de woensdagen van de oneven weken CONTRAST

Studentenkoor Contrast is nog op zoek naar enthousiaste meuwe leden (vooral tenoren) Met z'n vijftigen zingen we een heel gevarieerd repertoire van 'Matona mia cara' uit Italië tot de engelse 'Four Songs for Sailors' Smds kort mogen we onze nieuwe dmgent Peter Aerts verwelkomen Naast het organiseren van zangactiviteiten zoals op tredens en stemgroeptramingen, wordt er ook nog gelegenheid gegeven om kennis te maken met de andere leden tijdens het Contrast-weekend m okt/ nov Kom eens langs om 20 00 uur m de Maranatha kerk Meer mfo' Bel Caroline tel 632138

STUDENTENZAKEN OPENINGSTIJDEN

Het informatiecentrum (N 24) is geo pend maandag 13 00 16 00 uur en dinsdag t/m vrij dag 09 00-16 OOuur In het Informatiecentrum van Studentenzaken kun je terecht met alle vragen die betrekking hebben op het studeren en/ of student zijn De balie van het Steun punt Studiefinanciering IS eveneens in het Informatiecentrum gevestigd Telefonische bereikbaarheid Informatie centrum 662211, Steunpunt Studiefianciermg 06 32I2I54 CURSUS VOOR TWIJFELAARS

Voor propedeuse studenten die twijfe len aan hun studiekeuze start dit na jaar een nieuwe cursus voor deze stu denten, bestaande uit 4 bijeenkomsten Middels opdrachten, vragenlijsten en gesprekken is het de bedoeling dat studenten bewust worden van hun interes ses en capaciteiten m b t studie en beroep Tevens zal in de cursus aandacht worden besteed aan het keuze proces en aan het oriënteren op andere (studie)mogelijkheden Hetisdebedoe Img dat studenten uiteindelijk een be wuste studie- en beroepskeuze kunnen maken De resultaten kuimen zijn dat studenten vaak meer gemotiveerd, doorgaan met de huidige studie, een andere studie beginnen, gaan werken enz Decursusdatazijn8/ll, 15/11,22/ H e n 29/11 (1400-1600 uur) De cur susleider is Petra van Nimwegen, stu die enberoepkeuzeadviseur Voorin formatie en aanmelding (tot 3 nov )kun je terecht in het Informatiecentrum UITSTROOMCURSUSSEN

Voor de informatiemiddagen 'arbeids contract en salaris' (13/10), 'psycholo gische tests en assessmentcenters' (17/

7 oktober 1993

|UNIVERSB_ 11) en 'arbeidsmarkt voor academici' (24/111 kun je nog steeds aanmelden Wi) wijzen erop dat deze middagen NIET vallen onder de beperking van 2 cursussen per persoon Je mag dus aan deze middagen deelnemen naast 2 uitstroomcursussen Overigens zijn er bij een aantal van deze cursussen nog (enkele) plaatsen vrij Voor meer inf orma tie en aanmelding kun je terecht m het Informatiecentrum

PME KWAUTEITSCOMPUTERS

PME 386 SX 40 , e Mb int 1 7 0 M b H D

QQ. l.990.'

PME 486 SLC 33 « „ 0

4 Mb int 170MBHD C i C S O i '

PME 486 DX 33 local bus 4 MB int, 250MBHD

O IJQC 0iü93.'

(alle systemen met SVGA kieurenmonitor]

SOUNDBLASTERSET va 1G9.PRINTERS B99.HP Deskjet 5 1 0

. . .

Star LC 20

370i'

Alle pri|zen inclusief B T W

VOOR DE BESTE SERVICE

COniPU'fERS Bredaseweg 3 5 Oosterhout Tel 0 1 B 2 0 - 3 4 5 0 0 / 3 3 7 B 1 GEOPEND nna t / m za Vrijdag koopavond

STUDIUM GENERALE CAO's OP DE UNIVERSITEITI VOLSLAGEN UIT DE TIJD?

CAO staat dat niet voor collectieve arbeidsvoorwaardenovereenkomst' Is dat niet iets voor arbeiders op de bouw of m de industne' Een cao voor ondernemende hoogleraren en universitaire docenten lijkt haast onwaarschijnlijk m deze tijd van deregulering Toch wordt er voor het eerst in onze vaderlandse geschiedenis over de arbeidsvoorwaarden van het overheidspersoneel per sector onderhandeld Dit houdt m dat er aparte cao's worden afgesloten voor het gemeente personeel, de rijksambtenaren, het onderwijzend personeel en dergelijken Tot en met 1992 werden al deze salarissen door de Ministervan Binnenlandse Zaken in samenspraak met de Tweede Kamer vastgesteld Naar aanleiding van deze actuele ontwikkelingen in het arbeids voorwaardenbeleid aan de universiteit, organiseert het Studium Generale in samenwerking met de studievereniging INPUT en de AbvaKabo een informa tie en discussie-middag over de cao's van het umversiteitspersoneel Progiamma Donderdag 14 o k t , 13 15 uur, AZ 112 13 15 14 00 uur'Ambtenaren CAO op eigen benen, wankelend in de richting van de marktsector' Lezing door prof dr W van Voorden (hoogleraar KUB/ EUR), 14 15-15 30 uur Debat over de arbeidsvoorwaarden op de KUB tussen mevr E Ros (AbvaKabo) en prof dr G M van Veldhoven (CvB/KUB) onder leidingvan dr M Rijk (voorzitter Commissie Personeelsoverleg KUB)

WETENSCHAPSWINKEL De Wetenschapswinkel biedt de de mogelijkheid om onderzoek te doen voor maatschappelijke groeperingen WIJ bieden hierbij ondersteuning en faciliteiten aan Ben je op zoek naar een onderwerp voor een afstudeeronder werp, vrije studie opdracht, leerproject

of scriptie, kom dan eens langs Hier volgt een onderzoeksvraag Waahese vrouwenverenigingen In het kader van het emancipatie-beleid van de Gemeente Waalre zou onderzoek moeten plaatsvinden onder vrouwen, in Waalre, tussen de 25 en 55 jaar Onderzocht zou moeten worden wat deze groep doet op het gebied van werk (thuis of buitenshuis), persoonlijke ontwikkeling, studie, vrije tijden de knelpunten die zij hierbij ervaren Gezocht student sociologie, vrijetijdwetenschappen, psychologie Mogelijke begeleider prof Dr T Willemsen (hoogleraar Vrouwenstudies), kamer P 69, tel 013-663390/2287 Voor meer informatie, Ricus Timmers, Kamer S 5, tel 013-662819/2645

VROUWEN THEMA-AVOND

Vrouwencentrum Tilburg organiseert donderdag 14 oktober een themaavond 'Als vrouwen stilstaan bij de dood' Bedoeld voor vrouwen die op zoek willen gaan naar haar eigen-wijze van omgaan met sterven en dood, voorbij de gangbare kaders en patronen Inleiding door Chantal Piessens, femi nistisch theologe Aanvang 20 00 uur, entree f 5, Nieuwlandstraat 43

SPORT

weer geweest, maar er staat nog veel meer op het programma Zo is er op maandag 4 oktober de eerste Night of the Games Schrijf je zo snel mogelijk in Begin h e t jaar goed en k o m badmintonnen bij Sauron Voor meer info bel Brigitte (358389) of Arjan (681504) WEEK VAN PENDRAGON

In de herfstvakantie wordt er van 18 tot en met 21 oktober een recreatief toernooi gehouden voor studenten Ook met-sportkaarthouders kunnen hieraan meedoen Dit toernooi vervangt de voormalige TSK herfst Het toernooi wordt gehouden op het Sportcentum KUB aan de Academielaan 5 De volgende sporten doen mee op de volgende dagen karate op woensdag 20 oktober van 18 00 tot 24 00, tafeltennis op maandag 18 oktober van 18 00 tot 24 00, Squash van dinsdag 19 of woensdag 20 oktober tot donderdag 21 oktober van 18 00 tot 24 00, schermen op woensdag 20 oktober van 18 00 tot 24 00, zaalvoetbal op dinsdag 19 okto ber van 18 00 tot 24 00, badminton op maandag 18 oktober van 18 00 tot 24 00, hockey op woensdag 20 en donderdag 21 oktober van 18 00 tot 24 00, volleybal op donderdag 21 okto ber van 18 00 tot 24 00, basketbal op woensdag 20 oktober van 18 00 tot 24 00 Inschrijvingsformulieren zijn te verkrijgen op het Sportcentrum

Dinsdag 12 oktober om 20 30uur ALV Lacoste in La Cabane met aansluitend gratis feest 14 En 15 oktober mteruni versitair toernooi in Rotterdam, je kunt je opgeven bij Martme (438320) Deadline KROKO is 15 oktober Copy inleveren bij Richard Donderdag 28 oktober nieuwe leden toernooi En natuurlijk donderdagavond clubavond, bel Germa (636140) TBSV SAURON

Het collegejaar is weer begonnen dus ook het badmintonseizoen De eerste activiteiten van Sauron zijn dan ook al

Studenten Rugbyveremging Tarantula Kom eens kijken woensdagavond 19 30 uur, Rielsebaan 875 Of bel Chiel 671436 Er worden ook cheerleaders gezocht ATLETIEK

Parcival, de Nederlandse studenten kampioen atletiek en vierde van de Copy & Co Hart van Brabantloop, zoekt nog een 100-meter-loper van 9 86 seconden, maar ook nog andere gezellige, sportieve m e n s e n van alle niveau's I n t e r e s s e ' Bel naar Rob (671214) of Tome (355127) of kom vrij blijvend trainen met je sportkaart

ESCOM PRIHO

wel eens over gesproken?

en incl.

B.T.W.

Aanbieding is geldig zolang de voorraad strekt I

pensioen adviesbureau

pro civibus tel. 020 ­ 570 82 08 Stadhouderskade 140, 1074 BA Amsterdam

Warandelaan 2 geb C 2^ verdieping Postbus 90153 5000 LE Tilburg Tel (013)663059 Fax (013)863055

PERIODE 11 T/M 15 OKTOBER 1993 MAANDAG

aardappelsoep of heldere tomatensoep rundergoulash of hamlapje demi glacé poestamix of tmnboontjes ri)st frites of gekookte aardappelen veg goulash van tahoe poestamix n)st luxe biefstuk champignons DINSDAG

goulashsoep of heldere maissoep peperburger of stooflapje groene pepersaus boterboontjes of rode kool met appel gebakken of gekookte aardappelen veg sojaburger­pepersaus boterboontjes­gebakken aardappelen luxe jagerschmtzel WOENSDAG

tomatengrocntesoep of broccolisoep biefstuk tartaar of rollade uiensaus ratatouille of schorseneren patates frites of gekookte aardappelen veg cheeseburger ratatouille­ trites luxe cordon bleu VRIJDAG

aspergesoep of heldere champignonsoep kip bonne femme of gebakken vis kruidensaus worteltjes gekookte aardappelen veg tahoelapje met garnituur van champignons­groente uien­ kaas­aardappelen luxe gebakken mosselen

tel. 050­ 18 41 14 Spilsluizen NZ 11, 9712 NR G roningen

ELKE DAG ETEN

9^m tr ^ ^ I n i

MENU

DONDERDAG

ƒ2249,Prijs onder ▼oorbehoud

1 oktober­medio december Miserere, een lijden m stüte Installatie van Theo Hol Kleurenfoto's Hout Metaal In de westerse katholieke traditie heeft het li)den een ingetogen en daardoor meditatief karakter 13 oktober Pierre Janssen Hetdonke­ relicht Eenlezingmet lichtbeelden van Pierre Janssen, oud­directeur van het Arnhems G emeentemuseum en be­ kend van h e t televisieprogramma 'Kunstgrepen' Janssen werd alti)d ge­ boeid door de brieven van Paul Cezan­ ne, niet zo mooi en met zo talrijk als die van Vincent van Gogh maar meer sprekend m het klagen over de gezond­ heid, de achteruitgang van het gezichts­ vermogen, de hitte van de Provence en de worstelingen met het schilden) Hierover en over de kwalen van deze ouden m a n de lezing 'Het donkere Licht' Vanaf 20 00 uur Reserveren (0131­662043

erwtensoep of rundvleessoep nasi goreng kroepock­seroendeng daging smoor t)ap t)oy sate of deense schnitzel­kapucijners gekookte aardappelen veg nasi kroepoek­seroendeng daging smoor van soja­tjap t)oy sate luxe dubbtle kipfilet kerriesaus

Katholieke Universiteit Brabant

210 Hb harda schijf 3.5" floppy drive SVGA kieurenmonitor (Low Radiation) MS-DOS E.O ( geinstalleerd) Windows 3.1 ( geïnstalleerd) 1 Jaar garantie

PROGRAMMA CWL/STILTECENTRUM

TARANTULA

LACOSTE

wel eens over nagedacht?

4 8 6 SX - 2 5 Hhz 4 Hb RAM

CENTRUM VOOR WETENSCHAP EN LEVENSBESCHOUWING

met twee voor de prijs van één bij

Bengaals­Nepalees Restaurant 'SONAR BANGLA' op de Korvelseweg 108 Bel voor reservenng 013­441716

DIENSTPLICHT! Het Haags Juridisch Adviesbureau helpt u aan uitstel of afstel.

Info: 06 - 8898.249 (0,20 p/min.)

Afspraken: 070 ­ 347 95 67 / 383 81 49 Hoezo hopeloze gevallen?

-^^

lUNIVERSKJ

Een dikke kluizenaar Het is in om slank te zijn. Beschik je over een stel 'strakke' borsten en een wespetaille dan mag je jezelf gelukkig prijzen. Weeg je een onsje te zwaar dan is het oppassen geblazen. Maar voor die laatste categorie is er nog hoop, althans dat beweren de talloze vrouwenbladen.

Vrijwel elke week komen zij met een pasklare oplossing voor overgewicht en daarbij richten de tijdschriften zich vooral op de vrouwelijke doelgroep.

Het publiek dat dinsdagavond in het Podiumcafé met elkaar in discussie ging over het slankheidsideaal kwam eensgezind tot de conclusie: overgewicht is niet erg, dat beeld wordt je opgedrongen door je omgeving. 'Een dikkerd kan zich lekker in zijn vel voelen, maar als je niet geaccepteerd wordt, dan ben je een dikke kluizenaar', vatte een deehiemer samen. Al dat 'dieeten' draagt ook niet echt bij aan de acceptatie van de omgeving, concludeerden de aanwezigen. Op een feestje word je al gauw voor gek versleten als je een gebakje of een handje vol pinda's weigert. Hebben die mensen dan niet door dat toegeven aan zo'n lekker hapje betekent dat er de volgende week weer brood en water op het menu staat?

Elk pondje komt om het mondje.

Over afslanken kan een van de deelnemers meepraten. Hij liet als 14jarige zijn maag verkleinen omdat hij zichzelf met zijn 96 kilo toch wel wat aan de zware kant vond. Gek genoeg was hij tijdens zijn 'zware' periode een populaire jongen. 'Iedereen kende me. Ik kon alles maken. Als ik een kerel van dertig met tattoos voor JuJ had uitgescholden, dan had hij dat gewoon van me gepikt.' De student moet ondanks de operatie nog steeds op zijn gewicht letten.

Anderhalf jaar geleden introduceerde de KUB voorzichtig de Max Havelaarkoffie. Uit enkele automaten van de gebouwen A, C, H, L, S en de mensa kwam voortaan zwart vocht rechtstreeks gekocht bij de Zuidamerikaanse koffieboer. Het betrof een experiment van de Restauratieve Dienst om na te gaan of er onder studenten en medewerkers voldoende animo was voor deze koffie; koffie waarvoor koffieboeren een redelijke prijs ontvangen zodat zij een beter bestaan kunnen opbouwen.

Het was niet het eerste experiment met de sociale koffie. Enige jaren eerder was er al een proef met wat toen nog Derde Wereldkof fie heette. Die proef werd na korte tijd afgeblazen, omdat de smaak niet naar wens zou zijn.

De smaak van Max Havelaar bleek geen probleem en deze koffie werd niet meer of minder gedronken dan de gewone koffie. Toch waren plotseling een half jaar na de start van het experiment alle 'Max Havelaarautomaten' weer verdwenen. Aanleiding voor Anja van der Westerlaken, lid van de u-raad personeelsfractie Breed Front, om vragen te stellen aan het College van Bestuur.

Het bleek dat alle kof f ieautomaten vernieuwd zouden worden en dus ook die met Max Havelaar.

Enige weken geleden plaatste de Restauratieve Dienst deze automaten in alle gebouwen. Echter, anders dan in het eerdere experiment be-

Max Havelaarkoffie

vatten deze automaten een keuzemogelijkheid voor koffie. Er zijn twee knoppen, eentje voor verse koffie en eentjevoor Max Havelaar.

'Wellicht een wat ongelukkige suggestie', geeft C. de Vries toe, hoofd van de dienst. 'De Max Havelaar is natuurlijk net zo vers.' Op het moment dat de nieuwe displays

voor de automaten worden geleverd - 'binnen enkele weken' - wordt volgens De Vries de tekst aangepast. De Vries heeft voor de twee soorten koffie gekozen, omdat 'mensen zelf hun keuze moeten kunnen maken. Dat leidt ook tot een groter bewustzijn.'

In de koffiekamers bhjtt de KUB gewone koffie schenken. 'Door het type koffiezetautomaten dat we daarvoor gebruiken is het niet mogelijk keuzemogelijkheden aan te bieden.' Waarom is die éne koffiesoort dan geen Max Havelaar?

Het antwoord is verrassend: 'Ook de grote branders betalen tegenwoordig een betere prijs aan de koffieboeren, waardoor de noodzaak voor een expliciete keuze voor Max Havelaar kleiner is geworden.'

De Vries' opmerking wordt verworpen door de Tilburgse Wereldwinkel, al jarenlang promotor en belangrijkste verkoper van de Max Havelaarkoffie: 'Wellicht dat een enkele andere brander een deel van zijn koffie rechtstreeks betrekt bij de boeren, en daar incidenteel meer voor betaald. Maar de prijzen die ze betalen blijven laag. Bovendien is er geen enkele controle op wat ze verder doen.' [Mf]

Uni Vfei-sXwee

Hoe kan de beste universiteit van Nederland ook nog eens katholiek zijnl Of moet ik zeggen: hoe kan de katholiekste universiteit van Nederland debeste zijn} Hoe schitterend is deze waarheide Wanneer wordt de paus hoogleraar in Tilburgi Dat soort vragen houden mij de laatste tijd bezig.

De beste studenten van Nederland, waartoe ik me nu mag rekenen evenals Lonneke overigens - vrijen niet voor hun huwelijk. En in dat geval mogen ze geen condoom gebruiken. Maar nu voor Lonneke en mij de kopjes thee-fase een gepasseerd station is, en veiligheid voorop staat, zijn we in de ogen van de papen normloze wezens. Wie zich als een brave volgeling van Rome voorwildoen, komt in conflictmet zijn streven een goede student te zijn. In jouw tijd heette dat een identiteitscrisis.

Het is zoiets als seks voor de wedstrijd. Gelukkig zijn ze in sportwereld al zover dat ze zich niet afvragen of het mag of niet, maai of het góéd is of niet. Roomsche papen, die zeggen oog te hebben voor de noden en behoeften van de mens, zouden zich eens uit moeten laten over devraag of vrij en voor het tentamen goede resultaten oplevert.

Gezien de Volkskrant zou het antwoord wel eens ja kunnen luiden.

Dezekatholiekeuniversiteitmoet daarom maar snel dat archasche voorvoegsel laten vallen. Dient nergens toe, de KUB kan dat toch niet waar maken, het is je reinste flauwekul en ik schaam me ook nog eens kapot ook. fouw geleerde visie graag.

Niels

Brieven aan

Waarschijnlijk zal een buikje bij hem minder opvallen dan bij een vrouw. De maatschappij is nogniet zo ver dat het overgewicht van een vrouw accepteert. Volgens de deelnemers aan het forum komt dat

grotendeels door de vrouwenbladen die gevuld staan met mooie en vooral slanke mensen. Zelfs psychologe Jeimy Neis van het Riagg is niet ongevoelig voor het verwachtingspatroon: 'Ik vind het veel makkelijker om mijn buik te laten hangen.

Maar ik houd mijn buik in door al die matmen die achter de bladen zitten.' Dat die slankheidsobsessie heel ver kan gaan, merkt Neis dageHjks in haar praktijk. Ze behandelt anorexia- en boulimia-patiënten.

De eerste ziekte kenmerkt zich door hongeren en extreem gewichtsverlies, de tweede door vreetbuien en braken. Opvallend is dat vooral vrouwen aan deze ziekte lijden. 'Het mager willen worden heeft vooral een symbolische betekenis. Dit is de enige manier waarop je macht over je zelf hebt. Dat merk ik op mijn praktijk heel duidelijk. Vrouwen zeggen heel vaak: 'Ik kan tenminste lijnen, mijn moeder niet.'/BS/

Allard,

mijn bioer September is niet de meest ideale maand om een studentenkamer te vinden. Ook niet voor de Dienst Studentenzaken (DSO).

Die probeerde de 121 buitenlandse studenten die zich dit semester bij de KUB meldden van onderdak te voorzien. Dat het uiteindelijk gelukt is om ze allemaal een dak te bieden heeft meer maken met geluk dan met wijsheid, vertelt drs. W. Heuvelmans van de DSO. 'We kregen 40 procent meer gaststudenten dan vorig jaar. Door een godswonder is het allemaal nog goed gekomen, maar uiteindelijk zal er toch structureel iets moeten gebeuren'. Traditioneel is overigens het tweede semester nog drukker, zo kwamen er vorig jaar zo'n 200 buitenlandse studenten naar Tilburg.

Voor de huisvesting van de gaststudenten heeft de DSO de beschikking over 47 studentenkamers in de buurt van de KUB. Heuvelmans: 'Dat worden er binnenkort 63, maar ook dat is nog te weinig. Dan moet je er dus 60 bij vinden op de particuliere markt. Er moeten structureel kamers bij. Volgens mij hebben we er 150 nodig, al zegt mijn baas dat we er met 100 al genoeg hebben'.

De gaststudenten hebben evenwel niet de prioriteit als het gaat om huisvesting, meer aandacht is er bestuurlijk voor het onder dak brengen van buitenlanders die op de KUB voor kortere of lan-

121 gaststudenten gere tijd komen werken. Een paar weken geleden rees in een enkel bestuurlijk brein even het plan om daarvoor een hotel op te trekken, maar daar gingen de handen niet voor op elkaar. De huisvesting van de wetenschappers wordt maar af en toe geregeld via DSO, over het algemeen wordt dat gedaan door onderzoeksinstituut CentER. Al vindt hoofd DSO mr. W. Meuwissen dat de huisvesting van alle buitenlandse bezoekers op den duur bij DSO moet worden ondergebracht.

'Het vinden van geschikte woonruimte is verschrikkelijk moeilijk, zekerinhet begin van een jaar', zegt ook drs. M.L. Kemperman. Zij heeft als managing directoi van onderzoeksinstituut CentER weer op een andere manier m e t de krappe woningenmarkt te maken. Haar probleem is het huisvesten van buitenlandse gasten die op de KUB k o m e n werken. Die zijn er in verschillende soorten: aio's, senior residents, post-doc's en visitors. De één komt voor een maand of drie, een ander blijft een paar jaar. Bij elkaar opgeteld worden er via CentER ongeveer 20 woningen continu bezet.

Het onderzoeksinstituut heeft de beschikking over vijf eigen appartementen en heeft op één 'n optie.

Daarnaast heeft CentER nu 8 woningen van KUB-mensen die zelf in

het buitenland vertoeven in onderhuur. Dat is bij lange na niet genoeg. Kemperman: 'Een aio uit China hebben we een paar weken privé bij mensen van hier onder moeten brengen omdat we voor hem niets konden vinden.

'Wij hebben nogal wat problemen met het vinden van woningen voor buitenlandse bezoekers, dat is een crime', verzucht ook prof. dr. R. Muffels, managing director van WORC. Het mstituut ontvangt zo'n 20 tot 30 buitenlanders per jaar, al blijven die meestal maar een paar weken.

Voor huisvesting wendt het instituut zich eerst tot de DSO en CentER, als die niets hebben - en dat k o m t vaak voor - moet WORC zelf iets vinden.

'Het probleem zit vooral bij de buitenlandse aio's. Dat zijn er nogal wat', aldus interim coUegehd prof. dr. P. Verheyen, 'dat wordt nu opgelost door CentER, die hebben zelf appartementen en plaatsen daarin ook aio's van andere instituten'. Ideaal is de situatie niet, erkent hij. 'Er wordt gewerkt aan een oplossing. Ik heb er nog geen ideeën over gezien, maar die zullen ongetwijfeld komen. Binnen nu en een maand gaan we er verder over praten'.

Wat het ook wordt, al te veel geld mag het niet kosten, want het probleem moet ook weer niet overdreven worden. Verheyen: 'Er is natuurlijk wel een woningmarkt in Tilburg en die is nu ook weer niet zó krap.' [AvdE]

Niels, Niels Is er nog één ding da t jullie universiteit bijzonder maakt, en datmoet dan nu ook overboord gezet wordeni Ik ben daar, om het maar eens vierkant te zeggen, op tegen. Die KUB mag dan wel het hersenspinsel zijn van Roomse en Paapse lui maar hoezeer die dan ook gekheden debiteerden over katholiciteit en wetenschap, ze hadden nog iets van een ideaal, een hoger doel. Een levensstijl ook. Natuurlijk bijten katholiciteit en wetenschap elkaar, daarvoor hoef je inderdaad alleen maar naar dat nieuwste encykliekje te kijken. De schittering van de waarheidzoals het daar heet gaat over een waarheid die onmogelijk de waarheid van de wetenschapper kan zijn, simpelweg omdat het een onwrikbaar dogma is. Om dat soort theologische redenen hoef je de katholiciteit niet te handhaven. Waarom je het wel moet doen! Omdat er een vorm van geweten in schuilt, een verbinding met de traditie die iets meer heeft gebracht dan alleen een starre, hiërarchische kerk. En natuurlijk ook omdat die traditie een van de meest praktische uitvindingen van de kerkgeschiedenis kent: de biecht. Wie zo vol zonde is als jij, moet een dergelijk vergevingsmechanisme toch willen handhaven. Broer, spoel je plannen maar weg met wat drank, dat is tenslotte ook heel katholiek.

Allard