1986 09 19

B

UNIVERS

%ltw4i|gr }

\»l

1986 ­ jaargang 24

Formatie-ontwikkeling volgt bekende paden Het College van Bestuur van de KUB wilde financiering van informatiseringsprojecten structureel oplossen door de gelden over de faculteiten te verdelen volgens de ministeriële methode. Verder wil het college zelf uitzoeken bij welke diensten en faculteiten ze de 17 nwp­formatieplaatsen gaat weghalen die Tilburg voorlopig moet inleveren.

Dat zijn twee belangrijke voorstellen in de nota formatie­ontwikkeling 1987­1991 die de universiteitsraad op 25 september zal bespreken. Netto zal de formatie van het niet­wetenschappelijk personeel met 11 plaatsen worden verminderd, terwijl de ruimte voor nieuwe taken op 6 plaatsen kan worden geschat. D aarbij komt straks nog een getal van een of twee cijfers zodra de minister zijn ontbureaucratiseringsplan­ nen op tafel heeft liggen. Aanvankelijk was het de taak van de vorig jaar ingestelde projectgroep 'formatieplanning nwp', be­ ter gekend als de projectgroep Van Tuijl, om naast het in kaart brengen van de huidi­ ge nwp­situatie ook voor te stellen waar en wanneer en bij welke diensten en facultei­ ten nwp­taken konden worden afgestoten of ingekrompen.

Nieuw is nu dat het CvB zelf ­ vóór nieuw­ jaar ­ zal beslissen waar en hoeveel nwp­ formatieplaatsen zullen verdwijnen en op nwp­uitgaven kan worden gekort. Een en ander zou het gevolg kunnen zijn van het feit dat de meeste diensten in de afgelopen maanden niet zelf met voorstellen tot inle­ veren over de brug zijn gekomen.

De universiteitsraad mag op 25 september een randvoorwaarde van deze operatie vaststellen te weten: de totale omvang van de nwp­bezuiniging, en de raad mag zich accoord verklaren met de te volgen proce­ dure. In die procedure wil het college aan elke faculteit en dienst een voorlopige nwp­aanslag opleggen waarbij rekening wordt gehouden met prioriteiten. D aarna moeten diensthoofden en faculteitssecre­ tarissen 'een helder formatieplan' inkleu­ ren waaruit duidelijk moet worden hoe ze de opgelegde nwp­bezuiniging voor eind 1990 zullen realiseren.

Dat plan wordt voor 1 november doorge­ nomen met het CvB, waarna het college de definitieve nwp­korting vastlegt. D e universiteitsiaad mag bij de begrotingsbe­ handeling de door het CvB opgelegde defi­ nitieve nwp­kortingen wel bespreken maar de financiële randvoorwaarden en de ge­ volgde procedure staan dan niet meer ter discussie.

— ^­,— In de nota formatie­ontwikkeling belooft het college zich bij alle inkrimpings­ of her­ structureringsoperaties te zullen laten lei­ den door overwegingen van een goed per­

soneelsbeleid. Niet alleen de oude en de nieuwe bezuinigingen hebben invloed op het nwp door herindeling van faculteiten, grotere vakgroepen en delegatie van be­ voegdheden aan het faculteits­ en vak­ groepenniveau.

Het bestuur van de KUB heeft er dit jaar voor gekozen om de nota maar heel glo­ baal bij te stellen. Er zijn weinig grote ver­ anderingen in vergelijking met de nota van het afgelopen jaar. Een opmerkelijke ver­ andering is in elk geval de wijze waarop de KUB de informatisering wil financieren. Uit herbezettingsgelden kreeg de KUB f 1,6 min toegewezen waarmee informa­ tiseringsprojecten binnen de faculteiten werden gefinancierd. Omdat de informati­ seringsgelden vanaf 1987 verwerkt wor­ den in het Plaatsen­Geld­Model (PGM), via verlaging van de student­staf ratio, kan een projectgewijze financiering alleen maar leiden naar een tekort van f 400.000 per jaar. Het college pakt uit met een struc­ turele oplossing waardoor de informatise­ ring in het reguliere takenpakket naar ver­ houding een bepaalde hoeveelheid geld volgens een verdeelsleutel ontleend aan het PGM. Bij deze normatieve verdeling krijgen de Cl F en de FEW minder en de SPW en FRW meer. D e twee gedupeerde faculteiten krijgen een extra toewijzing uit de informatiseringsfonds gevormd door overschot op de informatiegelden in '84 en '85.

E.V.

Marktsector centraal in onderwijsbegroting Het hoger onderwijs moet gaan streven naar een vergroting van de onderwijsdeelname. Die moeten worden bereikt door meer volwassenen en meer meisjes naar de universiteiten te halen. Verder staan de komende jaren in het teken van verhoging van de kwaliteit en doelmatigheid, en van verdere afstemming van het onderwijs en het onderzoek op de noden en wensen van de marktsector. Dat is ­ grof geschetst ­ de rode draad in de Onderwijsbegroting 1987 voor zover het gaat om het wetenschappelijk onderwijs en onderzoek.

Verrassingen levert de begroting niet op: de bezuinigingen op het w.o. ter hoogte van 130 miljoen zijn twee weken geleden al aangekondigd en de invulling daarvan wordt eerst eind van deze week of begin volgende week bekend. Het is dus ook nog niet duidelijk hoe dit bedrag over de instel­

lingen wordt verdeeld. D e enige indicatie in de begroting heeft betrekking op de so­ ciale wetenschappen. Volgens de Memo­ rie van Toelichting zijn het vooral de socio­ logie en de klinische psychologie die zeer slechte arbeidsmarktperspectieven bie­ den. In de medische sector zal sprake zijn

van een vermindering van het aantal medi­ sche specialiseren in de randstad, zo wordt nu expliciet in de begroting gezegd.

Bij de presentatie van zijn begroting aan de pers zei minister drs. W . J . D eetman over de taakverdelingsoperatie van de afgelo­ pen vier jaar dat het mislukken van de be­ oogde concentratie van studierichtingen de vraag opwerpt of er niet nog eens ruim­ te bestaat voor verdere concentratie. 'D e instellingen zeiden steeds tegen mij; er zijn geen mogelijkheden meer voor de kaas­ schaafmethode. Men blijkt de bezuinigin­ gen echter zelf te hebben uitgesmeerd.

Het overleg met de instellingen over de evaluatie van de TVC­operatie wordt dan ook boeiend', aldus D eetman, die daar­ over verder in het ongewisse bleef.

Wel maakte hij duidelijk dat de eveneens twee weken geleden aangekondigde 25 miljoen extra voor apparatuur in het hoger onderwijs, voor een deel moet worden besteed aan het SURF­plan, het informatica­netwerk voor het w.o. D aar­ voor komt dus niet nog eens extra geld be­ schikbaar. Wel wordt een onderzoek aan­ gekondigd naar de benodigde herinveste­ ringen in de academische ziekenhuizen. In de begroting wordt de verantwoordelijk­ heid voor de achterstand in de apparatuur deels bij de instellingen gelegd, die daar­ voor in de achterliggende jaren te weinig geld hebben vrijgemaakt. In totaal ontvan­ gen de universiteiten volgend jaar 3,27 mil­ jard van het Rijk, nagenoeg evenveel als dit jaar. vervolg op pag. 11

Harvard bestaat 350 jaar. Alles over verleden en heden van deze Annenkaanse universiteit, broedplaats voor talloze toptalenten.

Rekening voor het Program in European Studies Stoornissen in de ontwikkeling van kinderen kunnen vroegtijdig worden opgespoord. Een goede zaak?

De wetensdiappelijlce productie is in 1985 sterk gestegen.

China als handelspartner

Vier weken bedenktijd De universiteiten krijgen vier weken de tijd om zich Intern te beraden op de bezuini­ gingsvoorstellen van onderwijsminister drs. W . J . D eetman. D ie afspraak werd maandag 16 september gemaakt in een speciale vergadering van de WO­kamer, gewijd aan de te volgen procedure. De vier weken zijn met name bedoeld om universi­ teits­ en faculteitsraden de gelegenheid te geven zich uit te spreken over de bezuini­ gingsvoorstellen. Eerder had met name de Leidse universiteit te kennen gegeven, daar voldoende tijd voor te willen. D e ter­ mijn van vier weken is ook een voorstel van Leiden.

Naar verwachting komt de minister aan­ staande maandag met de concretisering van zijn plannen tot bezuiniging. Dan zal hij dus laten weten welke twee tandheelkun­ de­, letteren­ en sociale faculteiten volgens hem geschrapt moeten worden. Ook wor­ den dan de externe adviseurs bekend ge­ maakt, die D eetmans plannen tegen het licht moeten houden. Zij moeten op 1 no­ vember met hun adviezen komen. D e vier weken bedenk­ en praattijd die de universi­ teiten krijgen gaan in nadat de minister z'n standpunt over die adviezen heeft be­ paald. Kan de minister zich vinden in die adviezen, dan hebben de universiteitsra­ den dus de hele maand november de tijd.

Moet de minister er nog wat langer over nadenken, dan zou het half november kun­ nen worden eer de raden aan de beurt ko­ men. Met als gevolg, dat de presentatie van de definitieve voorstellen aan de Tweede Kamer naar achteren wordt ge­ schoven. D ie stond gepland in de maand december, maar dat zou dus dieper in die maand kunnen worden. Of de Kamer aan z'n besluitvorming toekomt voor het kerstreces hangt dus sterk samen met de overeenstemming tussen de adviseurs en de minister. p i i /■ j p

Koningin Beatrix afgelopen dinsdag tijdens de presentatie van 's Rijks begroting, foto van t.v.

TE BERDE

COLOFON MATSERTJES

Democratie blijkt te functioneren!

Afgelopen tijd is de juridische faculteit po­ sitief in het nieuws geweest naar aanleiding van de het aan het College van Bestuur aangeboden nota Onderwijsbeleid. Deze door de faculteitsraad aangeboden nota zal de komende jaren uitgangspunt zijn voor het onderwijs aan de juridische facul­ teit. Wellicht voor velen een verrassing dat nu juist deze faculteit als eerste aan onze universiteit met een dergelijk stuk voor de dag komt. Vooral de jurisdische faculteit

TE BERDE door Recht Vooruit

kwam de afgelopen jaren herhaalde malen negatief in het nieuws vanwege de slechte studieresultaten (Nieuwsblad van het Zuiden, THB) en hier en daar klonk de overtuiging dat de faculteit slecht functio­ neerde ten opzichte van andere faculteiten.

Reden om hier in te gaan op het ontstaan van deze nota.

In het woord vooraf kunnen we lezen dat zowel de HOAK­nota, waardoor de dis­ cussie rond onderwijs extra actueel gewor­

den is, als het lage studierendement aanlei­ ding waren tot het opstellen van deze be­ leidsnota. De HOAK­nota, met als uit­ gangspunten de autonomie van de instel­ lingen en de kwaliteitsbewaking ervan, legt op de faculteiten een grote druk om een vi­ sie op onderwijs aan de dag te leggen. In dit licht geplaatst kent de nota met min of meer uitgewerkte items als generalisten­ opleiding, contractonderwijs, kleinscha­ ligheid, scheiding onderwijs/onderzoek, vaardigheden, enz. Daarnaast wordt onze faculteit reeds jaren lang geconfronteerd met lange studierendementen.

Het bestuur heeft op vragen in de raad van studentenzijde herhaalde malen de mening uitgesproken dat deze onaanvaardbaar waren. Deze nota moet ertoe bijdragen dat deze ernstige problematiek tot een oplos­ sing wordt gebracht.

Afgezien van de reeds vermelde be­ leidspunten zijn daartoe concrete voorstel­ len gedaan waaronder kleine werkgroe­ pen, intensief onderwijs, compensatiemo­ gelijkheid en evenwichtige verdehng stu­ diebelasting. Jarenlang heeft Recht Voor­ uit zich in de raad ingezet voor veel in de nota vermelde onderwerpen. De studen­ ten hebben daarvan niet altijd evenveel ge­ merkt: onderwijsbeleid werd nauwelijks ontwikkeld en de studierendementen ble­ ven onaanvaardbaar laag. Onze 'strijd­ punten' in de raad hebben we eind '85 geïn­ ventariseerd en deels verder uitgewerkt in

GITAAR/PIANOLESSEN:

een kleine nota genaamd 'De juridische student als bewuste onderwijsconsument'.

Tot onze grote vreugde kunnen we nu con­ stateren dat daarin behandelde onderwer­ pen als contractonderwijs, verplichte do­ cententraining, mogelijkheid tot scheiding onderzoek en onderwijs, vaardigheid, enz. eveneens in de facultaire onderwijsnota staan. De facultaire democratie blijkt wel degelijk te functioneren! met deze onder­ wijsnota legt de faculteit meer nadruk op onderwijs dan ze in het verleden heeft ge­ daan. De onderwijscomponent krijgt de aandacht die het verdient.

We mogen echter niet concluderen dat het doel bereikt is: de nota mag geen doel op zich zijn. Goed onderwijs resulterende in aanvaardbare studierendementen (vooral in de tweefasenstructuur waar de studie­ duur nu eenmaal beperkt is) en afgestu­ deerden met een hoog opleidingsniveau en een vermogen tot kritisch denken en crea­ tieve participatie in de ontwikkeling van het recht is het doel waarnaar we streven.

Waar in de nota ideeën nader dienen te worden uitgewerkt en andere punten con­ creet kunnen worden toegepast, dient het aktiviteitenoverzicht te worden uitge­ voerd. Als raadsleden houden we wat dat betreft een vinger aan de pols en zullen er­ aan meewerken en erop toezien dat de maatregelen tot stand komen zodat de fa­ culteit positief in het nieuws kan blijven.

Gitaar- en pianolessen, klassiek, jazz en licht door gediplomeerde docenten. Walter en Mieke Stadhouders. Tel. 013-358562.

TEV-CONGRES: Managen, gaat dat mij iets aan?

AUTOMATISERING: Hans, zit jij op 25 september ook in de aula?

VITE-BULLETIN: Houd jij van gezellige redactievergaderingen, etentjes in eersteklas restaurants en leuke trips naar het buitenland?

Solliciteer dan naar de functie van redactielid van een der meest dynamische en snelst groeiende internationale studentenverenigingen van Nederland.

Info Walter, telefoon 363349.

AUTOMATISERING: Automatiseren, gaat dat mij iets aan?

STUDENTENKAPPER: Witte kapper (student rechten en qualified hairstylist) knipt op vrijdag dames en heren voor ƒ 12,50 per persoon. Des coupes individuelies! Bel snel voor een afspraak, want vol is vol! Aart van de Wijdeven, St. Annastraat I4A (zijstraat Bredaseweg) telefoon 367552.

univers

Kollektief Autoverzekeringskontrakt voorde K.U.B. W . A . Verzekering Geen eigen risiko Gewicht t / m

Kasko Verzekering Eigen risiko f 200, —

Bruto premie Bruto premie (12000 km tarief) (onbeperkt tarief) 750 kg / 314,23 f 359,12 850 kg /^ 359,25 f410,58 950 kg f 404,28 f 462,03 1000 kg z' 426,79 /^ 487,76 1100 kg f 471,81 f 539,22 1200 kg f 516,84 / 590,67 • W.A. dekking tot z' 5.000.000,­ * Overname no­claimkorting tot 70% * Groene kaart gratis * Inclusief auto­pechservice

Oorspr. Cat.pr.

Bruto premie Bruto premie inkl.btwtot (12000 km) (onbeperkt) f 12000,­ f 380,36 f 434,70 f 15000,­ f 494,80 f 565,48 f 18000,­ f 609,23 f 696,26 f 20000,­ f 668,79 f 740,22 f 25000,­ f 833,41 f 952,47 f 30000,­ f 963,33 f 1100,94 " Vraag naar onze circulaire i.v.m andere Koilektieve verzekeringskontracten t.b.v.

K.U.B, personeel

Assurantiebedrijf Strick Postbus 63, 5000 AB Tilburg, Telefoon 013^23620

ZWO De Gids voor het aanvragen van Z.W.O.­steun 1987/1988 (44 pag.) is beschikbaar en wordt op aanvraag gratis toegestuurd aan afgestudeerden, zowel aan het wetenschappelijk onderwijs als het hoger beroepsonderwijs en andere beroepsopleidingen.

Bel 070­496671 of 496672 of schrijf naar Z.W.O., postbus 93138, 2509 AC 's­Gravenhage.

tilburgs universiteitsblad (voorfieen tilburgs hogeschoolblad)

■■■m a t s e r t j e SWÊ^ 'Matsertjes' kunnen worden opgegeven bij de redaktie. Tot 30 woorden kosten ze ƒ 5,—; onder nummer ƒ 2,50 extra. Reakties op advertenties onder nummer naar de redaktie sturen.

TEV-CONGRES: Maak de grootste winst uit je leven: beleg ƒ 5,— in het TEV-congres op 25 september.

TYPEWERK: Is laten typen nu écht zo duur? Het is best de moeite waard om eens te vragen wat het gaat kosten als je snel en goed verzorgd typewerk wilt hebben.

Bel M. Smulders, tel: 04166-2367.

AUTOMATISEREN: TEV-congres, als de toekomst je lief is,!!!

VITE-BULLETIN: Ter aanvulling van de huidige redactie, zoeken wij een creatieve, juridisch onderlegde persoonlijkheid, bij voorkeur van de vrouwelijke kunne, gezien de huidige samenstelling zonder fiets onnodig te reageren. Info Walter, telefoon 363349.

MANAGER: Automatiseren, zo'n vaart zal het wel niet lopen!!!

GEVRAAGD: Bijles gevraagd in handel en economie aan leerhnge van de M.D.S. 's Avonds bellen naar Mayke van Hulten, tel: 04243-1646.

MANAGER: In de toekomst manager? ...

Tot 25 september

Univers

redaktie eddie vaes (hoofdredakteur) twan geurts, lennart kik, angela lodder (assistente) medewerkers ben beljaars, bert haagsman, gerard rutten, hugo backx, astrid tates, claartje van der grinten; hans de brouwer, angela jans, michel knapen, yvonne ton columnisten drs. j . d . bartlema, dr a.j.w. boelhouwer, dr. p.f.m kop, prof. dr. j.a. stalpers samenstelling redaktieraad prof. mr. p. van seters (voorzitter) dr. h. van erp, m. ackermans (adviseur), drs. th. schouw, h. van kleef, drs. c.p.m. broekhof officiële mededelingen afd. pers en voorlichting h w ). walter B 203 cartoonist ad van haandel, henk van de berg advertenties angela lodder kopij alle kopij moet uiterlijk op donderdag de week vóór het verschijnen in het bezit van de redaktie zijn. redaktie-adres/advertenties hogesohoollaan 225, tilburg, telefoon (alleen voor univers) 662277 en 662506 intern: 2277 en 2506 kamer 207 en 208 (gebouw b) foto rien siers landelijk samenwerkingsverband universitaire pers (up) waarbij verder aangesloten: ad valvas (vu amsterdam), wagenings universiteitsblad, utrechts universiteitsblad, delta (delft), cursor (eindhoven), tut-nieuws (twente), observant (maastricht) uk (groningen) en ku-nieuws (nijmegen) druk drukkerij em. de jong bv, baarle-nassau abonnementen voor niet-uhiversiteitsleden f 15, — per jaargang

■^'«r'

College presenteert rekening PES-f inanciën Het College van Bestuur van de Katholieke Universiteit Brabant (KUB) heeft de knoop doorgehakt in het aljaren slepende conflict rondom de afv\/ikkeling van de financiën van het Program in European Studies. Het overleg tussen het college en het bestuur van de Stichting Internationale Bestuurs­ en Bedrijfskunde, de voormalige financiële beheerder van het Program, is afgebroken.

De stichting zaleen dezer dagen een rekening ontvangen van de door de universiteit geleverde diensten aan het Program in European Studies. In totaal gaat het om een bedrag van drie ton.

Dit heeft het college middels een brief aan het bestuur van de stichting laten weten.

Het Presidium van de Universiteitsraad is vorige week donderdag over deze gang van zaken ingelicht door het college. D e Universiteitsraad heeft er herhaaldelijk bij het college op aangedrongen om tot een afwikkeling van de financiën van het Pro­ gram te komen. De Stichting Internationa­ le Bestuurs­ en Bedrijfskunde (SIBB) is in 1982 opgericht om de financiën van het Program in European Studies (PES) te be­ heren. In januari van dit jaar is het PES in­ gelijfd bij de economische faculteit, dat al langer diensten aan het PES verleende.

Hans Geleynse, voorzitter van de Universi­ teitsraad.' 'De problemen zijn vlak na de oprichting van de stichting aan de orde gesteld in de Universiteitsraad. Men vroeg

zich af of het nodig was om er een stichting voor op te richten terwijl het gaat om een activiteit die een normale inbedding moet vinden binnen de universiteit. Ten tweede werd gevraagd wat er met het geld van de stichting gebeurt, want daar staan uitga­ ven tegenover van de universiteit.' D e uni­ versiteit, met name de economische facul­ teit en het Buro Buitenland, verleende diensten aan het PES zonder dat de behe­ rende stichting daarvoor betaalde. D e stichting kon daardoor nogal wat geld op­ potten. 'Daar zijn vaak gesprekken over gevoerd tusen het College van Bestuur en het bestuur van de stichting', aldus Geleynse, 'omdat het in feite gelden zijn die bij de universiteit thuishoren. Bestuursle­ den hebben regelmatig toezeggingen ge­ daan dat het geld zou komen maar als het

puntje bij paaltje kwam liet de afwikkeling steeds op zich wachten. ' A a n het jarenlan­ ge getouwtrek om het geld lijkt nu een ein­ de te komen doordat het college de stich­ ting de rekening presenteert.

Het zou gaan om een bedrag van 250.000 gulden voor de dienstverlening van de uni­ versiteit aan het Program in European Stu­ dies en 50.000 gulden aan rente. Het colle­ ge bevestigt dat er zo'n brief gestuurd is maar wil over de inhoud ervan geen mede­ delingen doen. Paul Gerlach van de fractie Onafhankelijk Appèl uit de Universiteits­ raad is tevreden met het optreden van het college. 'Het sturen van een rekening is een van de laatste mogelijkheden van het College van Bestuur om deze zeer lang­ slepende zaak tot een oplossing te bren­ gen. Er is op alle mogelijke manieren ge­ probeerd om met de stichting tot sluitende afspraken en afwikkeling te komen maar dat heeft geen enkel resultaat gehad. Van­ daar dat het college heeft besloten een eind aan het overleg te maken en de zaak formeel af te wikkelen dooreen rekening te sturen. Wij kunnen daar mee instemmen.'

Jan Nelissen van de fractie Breed Front kan er zich mee verenigen maar is ont­ stemd over de gang van zaken rondom de­ ze kwestie. 'Het geeft aan datervan de zij­ de van de stichting niet meegewerkt wordt aan een oplossing', aldus Nelissen.

Ook wijst hij de beschuldigende vinger naar het College van Bestuur. Nelissen: 'De Universiteitsraad is door het college aan het lijntje gehouden. Bij de behande­ ling van de begroting vorig jaar is gezegd dat de zaak in orde was en dat er alleen maar formaliteiten afgehandeld moesten worden. Mijn indruk is dat de zaak opge­ houden is door het college.'

De dekaan van de economische faculteit.

Piet Verheyen, ziet liefst dat een en ander in 'pais en vree'wordt geregeld maar kan begrijpen dat het college de onderhande­ lingen met de stichting afkapt en een reke­ ning stuurt. 'Wij hebben als faculteit on­ derhandelingen gevoerd met de stichting maar die zijn niet afgelopen zoals wij dat graag hadden gezien. Wij hebben als fa­ culteit besloten om de zaak over te dragen aan het college dus het college moet ver­ der stappen ondernemen.'

De secretaris en penningmeester van de Stichting Bestuurs­ en Bedrijfskunde, prof. P. van Veen, wil over deze zaak niets kwijt. 'Het is beter in deze situatie om van mijn kant geen commentaar te geven', al­ dus Van Veen.

Prof. Alting von Geusau, sinds januari van dit jaar directeur van het PES, wil wel 'n reactie geven. 'Ik vrees dat het ­ gezien de onderhandelingen tussen het College en de stichting ­ onvermijdelijk is dat men een dergelijke brief stuurt,' aldus Alting von Geusau. Het is 'de laatst mogelijke stap' die het College kan nemen, meent hij.

G.R.

Prof. Schouten na troonrede:

'Constante collectieve lastendruk is puur volksbedrog' Dit jaar organiseerde het dispuut Kongsi voor de derde maal het symposium 'Na de troonrede'. Vooreen volgepakte aula gaven Prof Schouten van de KUB, Prof. Ritzen van de Erasmus universiteit en Drs. Wijffels, voorzitter van de hoofddirectie van de RABObank hun commentaar op de miljoenennota.

Het vuurwerk kwam ook dit jaar van Prof.

Schouten die vooral de micro­economi­ sche denktrant van het kabinet hekelde.

'Er wordt bezuinigd terwijl die macro­

economisch niet leidt tot een daling van het financieringstekort. D e micro­ economische redenering van een boek­ houder noem ik dat', constateerde hij.

Schouten vond tevens dat het geluk Lub­ bers nog niet in de steek heeft gelaten.

'Volgens de conjunctuurcycli zou 1986 geen goed jaar worden. Door iets volstrekt onvoorspelbaars als de daling van energie­ prijzen op mondiaal niveau is dat niet uitge­ komen. Het zoveelste zwijn van Lubbers maar we gaan conjunctureel een moeilijke fase tegemoet' aldus Schouten.

De dalende aardgasbaten werden door hem als meest somber bericht uit de mil­ joenennota aangewezen. D aarnaast had de scheefgroei in de economie zijn aan­ dacht. Een groei van de consumptie met 3% waar slechts 1 Vz % groei van het natio­ naal inkomen tegenover staat is moeilijk te verantwoorden. Met de doelstellingen van het kabinet ­ daling van de collectieve lastendruk en daling van het financie­ ringstekort ­ kon Schouten zich wel vereni­ gen maar voor 1987 had hij weinig vertrou­ wen in de mogelijke uitvoering ervan. 'D e collectieve lastendruk en het financie­ ringstekort stijgen beide alhoewel de mil­ joenennota spreekt van een constante lastendruk maar dat is bij stijgende be­ lastingopbrengsten van 7 miljard puur volksbedrog. Lubbers kan zijn karwei voor­ lopig niet afmaken omdat hij er de instru­ menten niet voor heeft. D e buitenlandse conjunctuur is slecht en het is met de so­ ciale partners niet mogelijk om te komen tot nominale loonsverlaging' besloot Schouten.

Prof. Ritzen was aangenaam verrast door het internationale tintje van de miljoenen­ nota. 'D e miljoenennota ademt niet meer een spruitjeslucht uit', merkte hij hierover op. Ook Ritzen kenschetste de afgenomen aardgasbaten en de ombuiging als de cru­ ciale punten in de troonrede. De ombuigin­ gen zijn in vergelijking tot het vorige ak­ Prof. Ritzen: 'Spruitjeslucht is verdwenen!'

koord duidelijk minder en vooral gecon­ centreerd in het eerstvolgende jaar. D it is om de sterk teruggelopen aardgasop­ brengsten te compenseren. 'Aantrekkelijk vind ik in dit akkoord dat de regering zich niet uitsluitend heeft gericht op de bezuini­ gingen maar ook op verhoging van de be­ lastingen', sprak Ritzen. Toch was Ritzen niet overal even gelukkig met de miljoe­ nennota want hij stelde dat 'een overheid die in haar sociaal­economisch beleid een aanvaardbare inkomensverdeling na­ streeft niet zou moeten komen tot denivel­ lering zoals nu'.

De laatste spreker. D rs Wijffels, benadruk­ te de internationale aspecten van ons be­ leid. Hij constateerde dat 'onze regering met het gepresenteerde beleid internatio­ naal uit de pas loopt. De Verenigde Staten, West­Duitsland en Frankrijk stemmen hun beleid sterk af op hervorming en verlaging van de collectieve lastendruk. Nederland wijkt met de stijgende collectieve lasten­ druk hier sterk vanaf', aldus Wijffels. Als positieve punten in het beleid ziet hij de re­ latief gunstige werkgelegenheidsontwik­ keling en de stabilisatie in de uitgaven. 'In vergelijking met andere West­Europese landen ligt onze werkgelegenheid hoog en er is geen sprake van panische bezuinigin­ gen', zegt Wijffels hierover. Hij zou graag zien dat naast de ontwikkeling van de lastendruk ook het onderwijs en de veran­ derende technologieën duidelijk onderdeel worden van het regeringsbeleid. 'D e mate waarin en de snelheid waarmee toepassing van nieuwe technologieën plaatsvindt is bepalend voor ons toekomstig welvaarts­ en levenspeil. D e regering geeft hiervoor wel aanzetten maar het beleid is nog niet genoeg uit de verf gekomen' besloot Wijf­ fels zijn commentaar.

F.S. 19 september 1986

K

Toptalent krijgt meergeld De universiteiten mogen hun 'schaars toptalent' fors meer gaan betalen, mits dat gebeurt in tijdelijke contracten voor maximaal vijf jaar.

Over het Rechtspositiereglement Wetenschappelijk Onderwijs, het RRWO, waarin deze regeling is opgenomen, wordt in de loop van september overleg gevoerd in het COPWO, het orgaan waarin minister drs. W.J. Deetman onderhandelt met de vakbonden over personeelsmaatregelen aan de universiteiten. De grootste ambtenarenbond ABVA/KABO liet woensdag weten grote bezwaren te hebben tegen de vormgeving van de regeling.

Aanvankelijk zou vorige week woensdag door Deetman en de bonden worden onderhandeld over het nieuwe RRWO. Het overleg werd echter uitgesteld, waarbij behalve technische problemen, ook het opgevangen gerucht over de sluiting van faculteiten een rol speelde.

Bij de maatregel, die bedoeld is om toptalent binnen de poorten van de universiteiten te houden en te voorkomen dat het bedrijfsleven deze mensen wegkoopt, gaat het voornamelijk, maar niet uitsluitend om het wetenschappelijk personeel. Ook iemand met bijvoorbeeld een grote handvaardigheid kan op deze wijze binnenshuis worden gehouden.

Voorwaarde is wel dat de medewerkers,die een 'arbeidsmarkttoeslag' betaald krijgen werkzaam zijn op een tijdelijk contract. Ook vaste medewerkers die een toeslag krijgen moeten hun vaste aanstelling omzetten in een contract van maximaal 5 jaar. Deetman wil daarmee de doorstroming en de flexibiliteit in het personeelsbestand bevorderen. In het RRWO zal niet worden opgenomen voor welke vakrichtingen de toeslag kan gelden. Het gaat echter voornamelijk om schaarse deskundigen in de informaticasfeer, de (bedrijfs-)economie en de accountancy. Evenmin wordt een limiet gesteld aan het bedrag: Instellingen mogen aan hun personeelsleden in principe een onbeperkt bedrag bijbetalen. Deet-

man zal echter geen extra middelen ter beschikking stellen, zodat de instellingen het geld ervoor binnen hun budget moeten vinden.

L etterenfaculteit informeert taaldocenten Omdat taaldocenten op VWO-scholen en andere instellingen de Tilburgse Letterenfaculteit niet kennen worden ze uitgenodigd op een studiemiddag op 25 september.

Vijfjaar geleden startte aan de KHT de studierichting Taal- en Literatuurwetenschap met een andersoortige opleiding gevolgd door andere beroepsperspectieven dan de traditionele letterenfaculteiten.

Om de belangstelling van toekomstige studenten te wekken is het natuurlijk zaak vooral de taaldocenten, maar ook - gezien het karakter van de faculteit - de wiskundeen informaticadocenten in het voorbereidend wetenschappelijk onderwijs goed te informeren, want zij zijn vaak de eerste en meest directe informanten van toekomstige letterenstudenten. Op welke manier de Tilburgse Letterenfaculteit met taal bezig is krijgen de docenten op de studiemiddag te horen en te zien. De docenten kunnen aan de hand van vooraf bezorgde informatie over de zeven werkverbanden van de faculteit een keuze maken uit twee maal drie parallelvoordrachten. Na een inleiding door decaan prof. H. Verdaasdonck kunnen de docenten blijven luisteren naar de decaan die de factoren voor de belangstelling voor literatuuronderwijs in het voortgezet onderwijs zal belichten, of ze kunnen naar een lezing van dr. S. Kroon en dr. A. Vallen over taaivariatie en taalbeschouwing in het secundair onderwijs, of naar prof. L. Noordman en dr. J. Renkema's onderzoek naar lezen en tekstverwerking.

Na de koffie is er keuze tussen: een evaluatie van het literatuurondenwijs in de middelbare school door prof. J. Goedegebuure en dr. W. van Peer; een poging door dr.

J. van Eijck en drs. H. Paijmans om te verduidelijken wat informatica met taal te maken heeft en een antwoord van drs. P. Nieuwint en drs. R. Smits op de vraag 'Is de Algemene Nederlandse Spraakkunst een grammatica?'. De studiemiddag begint om 14 uur.

E.V.

RVR

Tijdens de eerste naamviering van de i^Catholieke Universiteit treedt voor U op Jan Lenferinic voormaJig afzijker bij Veronica, nu op de KUB. De volgende stukjes conversatie, opgepM tijdens de repetities, mag ik U alvast verklappen. ].L.: 'Onze eerste gast is De Moor we want you, the more we see you on t.v. Rector ais verdediger van de K van de KUB en uitvinder van het dynamisch veelzijdige hoekje, waarvoor de ontweiper overigens ƒ 80,- meer heeft gekregen dan een jles jubiJarissen sherry kost, wat mag ik U inschenken? Denkt U overigens dat er na 23 september nog geld overhliift voor Uw cadeautjes?' " De M.; 'Waar het voor de Katholieke Universiteit Brabant te Tilburg om gaat is dat we, rekening houdend met de maatschappelijke verankering en de verwachtingspatronen van de regio, structureel van gedachten wisselen om tot een besluitvorming te komen die zowel de kool als de geit spaart, en bovendien nog ruimte Iaat aan plannen voor een uitbreiding met enkele vernieuwde faculteiten, bv letteren en sociale wetenschappen. Een glaasie sherry, graag. ° ' Univers

Studenten vakbond kraakt onderwijsbegroting De Landelijke Studenten Vakbond (LSVB) heeft in een reactie op de onderwijsbegroting en de ministeriële notitie Selectieve Krimp en Groei (SKG) geen goed woord over ten aanzien van het beleid van minister Deetman. De universiteiten hebben ai honderden miljoenen ingeleverd vanwege eerdere inkrimpingsvoorstellen en nu dient zich de volgende bezuinigingsronde aan in de vorm van de SKG-operatie, die 130 miljoen moet opleveren. Het Hoger Beroepsonderwijs heeft 60 miljoen ingeleverd door de operatie Samenwerking, Taakverdeling en Concentratie (STC), en moet nu 52 miljoen extra ophoesten. 'Het hoger onderwijs wordt de duimschroeven aangedraaid', stelt de studentenbond.

De toegankelijkheid van het onderwijs wordt aangetast door de plannen om Letteren en Sociale faculteiten op te doeken.

Juist aan deze faculteiten studeren relatief veel vrouwen en tweede kansers. De werkloosheid onder academici mag volgens de studentenbond niet of nauwelijks een rol spelen bij het sluiten van faculteiten. De 'gevarenzones' Letteren en Sociale wetenschappenrichtenzich in meerdere mate op

de niet-traditionele beroepen. De plannen van Deetman geven volgens de vakbond een maatschappijvisie weer waarin het wetenschappelijk onderwijs ondergeschikt is aan economische doelen.

Ondanks de wens van de minister dat het onderzoek gespaard wordt, zullen de bezuinigingen niet alleen het onderwijs treffen maar ook het onderzoek. Loskoppeling van deze twee betekent een verarming van beide, stelt de bond.

'Moeten niet de studenten van vandaag het onderzoek van morgen dragen?' vraagt zij zich af. De kortingen op de post 'overige lasten' van de universiteiten noemt de LSVB 'onverantwoordelijk'. De universiteiten zijn al slecht uitgerust en verder korten betekent een verslechtering van de randvoonwaarden, aldus de studentenbond. De bezuinigingen op het HBO leiden tot een schending van het vertrouwen en de afspraken van het onderwijsveld en de minister. 'Van de beloofde grotere autonomie van het HBO komt zo weinig terecht', aldus de Landelijke Studentenvakbond.

G.R.

Deetman wil meer profilering De profielen van de universiteiten, zoals die staan beschreven in de in het voorjaar uitgebrachte ontwikkelingsplannen, wijken te weinig van elkaar af Dat concludeert minister drs. W.J. Deetman in het dinsdag tegelijk met de Onderwijsbegroting gepubliceerde Financieel Schema voorde Universiteiten 1987-1991.

In dit schema - dat vroeger het Algemeen Financieel Schema voor de universiteiten en hogescholen heette en volgend jaar zal worden vervangen door het tweejaarlijkse overheidsplan - schrijft Deetman het begrijpelijk te vinden dat de universiteiten geen zin hebben om kwaliteit boven kwantiteit te stellen, ofwel door het maken van keuzes het onderwijsaanbod tegelijk te versmallen en te verbeteren. Voor de instellingen is het veel lucratiever om een breed aanbod van studierichtingen te hebben. Studenten kiezen voor een universiteit(sstad) en een type studie en niet voor een profiel. Waar het er voor de verdeling van het geld nog altijd op aankomt zo veel mogelijk studenten binnen de poorten te hebben bieden de universiteiten zo veel mogelijk studies aan. Toch moet dit veranderen, aldus Deetman, want als de univer-

siteiten niet onder elkaar in staat zijn om het beleid af te stemmen en te coördineren, brengt dat 'het reduceren van de rol van de overheid' in gevaar, zo waarschuwt hij.

In de verdeling van studenten over de verschillende universiteiten treedt een verschuiving op naar de technische universiteiten (in Delft, Twente en Eindhoven) en naar de Rijksuniversiteit van Leiden. Dit gaat ten koste van de katholieke universiteiten (vooral van Nijmegen, enigszins van Tilburg), en van de Universiteit van Amsterdam. De instellingen zien dat in positieve of negatieve zin terug in de ontwikkeling van de budgetten voor de komende jaren, dat geldt ook voor het studierendement.

Omdat het rendement groter was dan verwacht is structureel 25,5 miljoen toegevoegd aan de rijksbijdrage voor de instellingen.

Bert Bakker

].L.: 'Hoe is het mogelijk. Rector, dat u zich in Zeist als een schooljongen hebt laten wegzenden, zonder speci/icatie van de dreigementen door de Drs uit Den Haag?'

De M.; 'De wetenschap is nou eenmaal niet gediend met politieke spelletjes, en het is dus beter voorlopig rustig af te wachten om daarna met veel gelijk en met luider stemme op onze eerdere braajheid ten opzichte van de missieven van het Ministerie te kunnen wijzen.' ].L.: 'Onze volgende gast is deskundig in de knipoog, lid van de HSR (nou, UR dan), van de SFR (bijna FR dus), van alle begrotings-commissies en ook op andere plaatsen een 'veelprater: als er wat gebeurt weet hij het gauwer: ]an Boelhouwer. Meneer Boelhouwer - tripeltie neem ik aan -, blij/i U nogal druk met raden en daden?'

J.B.: 'Nou ik weet altijd alles, en dat komt bij zulke fiincties goed uit en ik voel me dan ook een waardig lid van de raderij.'

J.L.: 'Wist U bijvoorbeeld dat er driekwart miljoen van de personeelsgelden zou overblijven dat maakt van de komende bezuinigingsronde toch een farce, nietwaar?'

J.B.: '}a, wij vonden dat in de begrotingscommissie een goede grap naar het Ministerie toemaar de commissie heeft over dit alles geen controle, wij gaan in deze vrijuit.' }.L.: 'Nog een laatste vraag aan U beiden: U hoort heide tot de Sociale Faculteit, hebt Ud in het Blauwe KlappeHje gekeken om Uw wachtgeldregeling uit te rekenen?'

De M.: 'Ik reken erop dat, nu er ook bij andere Sociale Faculteiten in hef land in minstens zes jaar geen mens meer in vaste dienst is benoemd, er voldoende ruimte en aanleiding is om mijn sollicitatie welwillend te ontvangen.

J.B.: ']a, het is te weinig.' }.L: 'En nu echt de allerlaatste vraag: U bent beide fervent gebruikers van Uw PC'tje- wat is de door u meest verafschuwde fimctietoets'? ' De M.: '}a, ik word perfect, en dus: Ctrl-F3, Ctrl-F3.'

J.B.: 'Fl.' g^f^^^vii^^tg-jjir^r^j:.

19 september 1986

PROMOTIE

Een 'milieu-activist' op het gebied van de gezondheidszorg Vorige week vrijdag promoveerde De Winter aan de Tilburgse universiteit op het proefschrift 'Het voorspelbare kind'. In zijn proefschrift hekelt de Utrechtse ontwikkelingspsycholoog de technologisering van de jeugdgezondheidszorg, die volgens hem monomaan gericht is op het opsporen van afwijkingen.

De laatste tien, twintig jaar is het vroeg opsporen van aangeboren afwijkingen en psychosociale stoornissen een belangrijk thema geworden in de westerse jeugdgezondheidszorg. Voor een deel is die ontwikkeling het gevolg van de voortschrijdende medisch-klinische technologie.

Maar ook op aandringen van organisaties van ouders en patiënten is de batterij van tests die het jonge kind moet ondergaan sterk uitgebreid: de angst voor afwijkingen zit stevig ingebakken in onze cultuur. Het gevolg is wel dat de ontwikkeling van de technologie inmiddels zo snel gaat dat er nauwelijks meer tijd is voor bezinning. De ethiek kan de techniek niet meer bijbenen, aldus De Winter.

Het idee achter een vroegtijdige opsporing van ontwikkelingsstoornissen lijkt simpel: hoe vroeger je met de behandeling begint, hoe meer leed je kan voorkomen. Lijkt simpel, want er zitten twee kanten aan de VTO-medaille. VTO heeft z'n goede kant: de ontwikkeling van het kind wordt meer 'voorspelbaar' en 'beheersbaar'. En bijna niemand zal zeggen dat het verkeerd is een spastisch kind vroegtijdig van zijn handicap af te helpen. Maar VTO kan de ouders ook met een schrijnend gewetensconflict, of meer algemeen met de nodige onzekerheid en ongerustheid opzadelen. Als je voor de geboorte te horen krijgt dat je kind een open rug heeft en waarschijnlijk zwaar gehandicapt door het leven zal moeten gaan, welke beslissing neem je dan? Dan gaat het om vragen van leven en dood.

De Winter is niet tegen het vroegtijdig opsporen van allerlei ernstige afwijkingen, maar hij vindt wel dat een aantal punten onvoldoende ter discussie is gesteld. VTO wordt door deskundigen als een wetenschappelijke waarheid verkocht, waar eerder sprake is van schijnzekerheden. 'VTO is geen waarheid', schrijft hij,'maar een keuze die ouders moeten maffen.' Forse kritiek heeft De Winter op hulpverleners in de gezondheidszorg waar ze hun theorieën en methodieken presenteren als neutraal, waardevrij en niet-normatief. Die pretentie maken ze gewoon niet waar. In zijn proefschrift laat De Winter zien dat het doen en denken van de hulpverleners, zowel die op medisch als die op psychosociaal gebied, sterk venweven is met hun sociaal-culturele en morele opvattingen.

KOEMELK 'De moderne gezondheidswetenschappen treden natuurlijk niet evangeliserend op,' zegt hij,'maar door het wetenschappelijke aura dat om de adviezen hangt wekken ze wel de indruk van absolute rationaliteit. De achterliggende ideologie komt intussen niet genoeg in 't zicht. Zeker, ik ben niet de eerste die dat zegt. De discussie over waardevrije wetenschap dateert al van jaren geleden. In de gezondheidszorg is die discussie nog niet zo doorgedrongen, daar worden nog steeds waarden als waarheden verkocht. Voor consumenten is dat vaak moeilijk te doorzien. En misschien willen ze 't ook lang niet altijd doorzien, omdat het om zaken gaat die veel angst en problemen oproepen.'

Univers

Nu de moderne medische technologie het mogelijk heeft gemaa/<t afwijkingen bij kinderen in een vroeg stadium, soms ai voor de geboorte, te ontdekken, tekent zich stilaan een nieuw cultuurpatroon af Aldus ontwikkelingspsycholoog Micha de Winter in een studie over vroegtijdige onderkenning van ontwikkelingsstoornissen bijjonge kinderen (VTO). 'VTO is een verschijnsel van de moderne cultuur. Het staat voor een manier waarop tegen ouders en kinderen wordt aangekeken.' VTO creëert een nieuw type kinderen en ouders, door De Winter resp. het 'voorspelbare kind'en het 'wetenschappelijk ouderschap'genoemd.

'De uitspraak van Dik Trom's vader 'het is een bijzonder kind en dat is-ie'past niet meer in het huidige cultuurpatroon. 'Het wés een^ bijzonder kind en dat was-ie tot het vroegtijdig werd onderkend' is tegenwoordig meer op zijn plaats.'

over elkaar kunnen afwegen. Dat zou gewoon moeten worden, zoals in allerlei andere takken van de samenleving. Om een of andere reden is dat in de gezondheidszorg heel ongewoon. Al heeft dat natuurlijk te maken met de belangenstrijd die tussen verschillende groepen deskundigen wordt uitgevochten. Vooral bij VTO is dat heel sterk het geval geweest.'

'Veel ouders en consumenten in de gezondheidszorg vragen zich gedurende een proces van hulpverlening af: zijn we wel op de goede weg, wat levert het eigenlijk op, zijn er nog andere mogelijkheden? Voor dat soort vragen kun je eigenlijk alleen maar bij de behandelende hulpverlener terecht. Ik vind dat daar ook een rol voor de overheid ligt om een dergelijke onafhankelijke voorlichting te stimuleren. Dat betekent niet dat er gezocht moet worden naar een objectieve waarheid van wat is nou het beste. Dat is heel moeilijk uit te maken.»

Maar in ieder geval kun je laten zien dat er verschillende visies op gezondheidszorg mogelijk zijn, verschillende behandelingen met verschillende uitgangspunten of criteria. En duidelijk maken dat de huidige opvattingen samenhangen met ons cultuurpatroon en dat er ook andere manieren zijn om tegen gezondheid of tegen stoornissen aan te kijken.'

HET WEER

Het 'voorspelbare' kind onderzocht op het consultatiebureau.

In een cultuur die meer en meer gericht is op het vroegtijdig opsporen van afwijkingen gaan ouders op een heel andere manier tegen kinderen en ouderschap aankijken. De Winter noemt dat het 'wetenschappelijk ouderschap'. Ouders moeten beslissen over de uitkomsten van allerlei onderzoek. Daarbij worden ze bedolven onder de informatie en de adviezen. 'Over prenatale diagnostiek, de voor- en nadelen en screeningstests over vroege signalen die op stoornissen wijzen, over hulpverlenende instanties, opvoeding en gevaren van koemelk.'

Maar ook de verhoudingen tussen ouders en deskundigen hebben de afgelopen jaren een ander uiterlijk gekregen. De klassieke relatie van autoritaire deskundige en onmondige patient heeft plaats gemaakt voor een nieuw 'partnerschap' waarin voor ouder of patient een plaats is weggelegd

als 'ervarings-deskundige'. De Winter betwijfelt echter of die ontwikkeling heeft geleid tot een werkelijke emancipatie van ouders en patiënten. Zowel ouders als hulpverleners worden volgens hem in hun doen en denken gedomineerd door de heersende medische ideologie. Door de voortschrijdende 'professionalisering' op het gebied van de jeugdgezondheidszorg worden de ouders steeds meer 'leek' op hun eigen terrein.

Om die ontwikkeling te doorbreken pleit De Winter voor een soort consumentenbond in de gezondheidszorg. 'Waar we naar toe moeten is een situatie waarin consumenten op een meer onafhankelijke manier worden voorgelicht. Absolute onafhankelijkheid bestaat natuurlijk niet. Maar het gaat erom dat er een situatie ontstaat waarin mensen verschillende benaderingen en verschillende ideologieën tegen-

Het gegroeide cultuurpatroon in de gezondheidszorg beschrijft De Winter in navolging van Foucault als een 'waarheidsregiem', waarin de heersende ideologie tot waarheid verheven is en ook door iedereen als de enige waarheid geaccepteerd wordt.

Heeft het dan wel zin om hulpverleners tot meer bescheidenheid te pressen en ze te vragen of ze misschien wat meer oog willen hebben voor de achterkant van hun gelijk? Of doen De Winters aanbevelingen in de richting van een onafhankelijke voorlichting over gezondheidsvraagstukken inderdaad denken aan een 'demonstratie tegen het slechte weer', zoals de socioloog prof. dr. Hans Adriaansens tijdens de oppositie opmerkte?

'De vergelijking met 'het weer' gaat scheef,' vindt De Winter.'Je kunt 'het weer' moeilijk opvatten als een historische constructie. 'Ons denken over gezondheid daarentegen is een weerspiegeling van een historisch proces, van veranderingen in het ouderschap, van ontwikkelingen in de gezondheidstechnologie en het gezondheidsbeleid en noem maar op. En als iets historisch gegroeid is, is het ook veranderbaar.'

'Ik voel me wel 'ns een soort 'milieuactivist' op het gebied van de gezondheidszorg. Je zou ook kunnen zeggen: auto's zijn verweven met ons cultuurpatroon, die kun je dus niet zomaar weghalen ook ai zijn ze slecht voor het milieu.

Maar dat wil niet zeggen dat je je er maar bij neer moet leggen als je een kwalijke ontwikkeling signaleert en er de schadelijke effecten van ziet. Ik zie dus nog wel aanknopingspunten in het cultuurpatroon om tot essentiële veranderingen te komen, al geloof ik niet dat dat makkelijk zal gaan. De wetenschappelijke benadering in de gezondheidszorg heeft zeer attractieve kanten voor ouders en patiënten. Maar daarnaast is er ook een repressieve kant: de gezondheidszorg houdt zowel ouders en patiënten als deskundigen in de greep van dezelfde medische ideologie.'

Lennart Kik 19 september 1986

Sommige studenten lopen f 2500, — mis.

PvdA wijst op knelpunten in studiefinanciering Vee/eerstejaarsstudenten hebben niet op tijdeen studietoelage voor de maand september aangevraagd en komen daardoor in grote problemen. Dat schrijft het Tweede kamerlid dr. W. Vermeend (PvdA} in een knelpuntennotitie over de invoering van de wet op de studiefinanciering, die hij donderdag naar de vaste kamercommissie voor ondenA/ijs stuurde. In de notitie, waaraan is meegewerkt door de Tilburgse studentendecanen Van Nahuijs en Thoolen en door Robbie Koenen van de LSVB, dringt de PvdA aan op "overleg met minister drs. W.J. Deetman over de problemen en de door Vermeend gesuggereerde oplossingen.

De folders over de studiefinanciering, die aan eerstejaars studenten zijn verstuurd, wijzen er niet op dat dit jaar twee aanvragen moesten worden ingestuurd, een voor september, een voor de rest van dit studiejaar.

Studenten die niet voor 1 september de septembertoelage hebben aangevraagd kunnen een strop oplopen van 2500 gulden. In die toelage was ook het collegeld van 1604 gulden opgenomen. De PvdA wil daarom de aanvraagtermijn verlengen.

Vermeend somt in zijn notitie een groot aantal problemen op die zich momenteel voordoen. Zo blijkt de financiële afhankelijkheid van de ouders in een aantal gevallen tot bijzondere problemen te leiden. Dat is het geval bij mensen die, na enige jaren gewerkt te hebben, alsnog willen gaan studeren en daarvoor terug moeten naar hun ouders. Hetzelfde doet zich voor bij ge- " huwde studerenden, vooral een groot probleem wanneer beide partners studeren.

Ook voor alleenstaande ouders met kinderen die willen gaan studeren is het moeilijk om weer bij de ouders aan te kloppen. Vermeend wil dat deze studenten als financieel onafhankelijk van hun ouders worden beschouwd.

Een probleem voor studenten met gescheiden ouders is dat met een van de ouders dikwijls geen contact meer bestaat.

Een gerechtelijke procedure - om een bijdrage aan de studie af te dwingen - 'blijkt in de praktijk geen begaanbaar pad', aldus

Vermeend. De alimentatie is vaak lager dan de verwachte bijdrage aan de studiefinanciering, terwijl het daarnaast voorkomt dat die alimentatie ook nog eens op de uitkering van de verzorgende ouder wordt gekort. Daarmee wordt dus twee keer rekening gehouden: een keer voor de studiefinanciering, een keer voor de bijstand. Vermeend wil in deze gevallen alleen het inkomen van de verzorgende ouder meetellen. Ook wil hij dat Deetman, zoals toegezegd, de oude regeling bij weigerachtige ouders inderdaad voortzet. Uit de praktijk blijkt dat de Centrale Directie Studiefinanciering zich strenger opstelt dan vroeger. 'Mensen lijken nogal onbehoorlijk te woord te worden gestaan', aldus Vermeend.

EENOUDERTOESLAG De bijstand levert ook de nodige problemen op als eenoudergezinnen plotseling de eenoudertoeslag kwijt raken omdat het jongste kind 18 jaar wordt en een basisbeurs krijgt. Aan die ouders kan een tegemoetkoming worden gegeven, maar die is met f 53, — te laag om het verlies goed te maken. Ook worden ouders ineens als woningdelers beschouwd en dan f 150, — op hun uitkering gekort. Een deel van de gemeenten past dat echter weer niet toe; gemeenten mogen dat zelf beoordelen.

Met bijverdiensten van samenwonende studenten kan twee keer rekening gehouden worden: een keer voor de RWW, een

K

Carel van Nahuys, mede-opsteller van de PvdA-notitie.

VSNU boos op minister De Vereniging van Samenwerkende Nederlandse Universiteiten (VSNU) is boos op de ministervan Onderwijs, omdat hij de resultaten van het onderzoek naar de vorige bezuinigingsoperatie heeft bekend gemaakt zonder dat de VSNU daarvan wist.

De samenvatting van het onderzoek, die het ministerie aan de pers heeft gegeven, was tendentieus en eenzijdig op de instelling gericht. Dat schrijft het bestuur van de VSNU in een telex aan de colleges van bestuur. 'De VSNU wil geen verdere publicitaire actie ondernemen, omdat het kwaad al is geschied. Ontkennen helpt weinig,' aldus de VSNU. 'De samenvatting van het onderzoek, zoals de pers die kreeg, kwam niet overeen met de inhoud van het eigenlijke rapport,' zegt mr. K. Kooistra, woordvoerder van de VSNU. 'Er komen nog meer van dat soort evaluatierapporten aan, dus we hebben die zaak hoog opgenomen.'

Het onderzoek naar de taakverdelings- en

concentratieoperatie werd onlangs gepubliceerd. De manier waarop de colleges van bestuur de TVC-operatie hebben uitgevoerd, werd daarin bekritiseerd. Ook de minister en de Tweede Kamer kregen een veeg uit de pan. 'Gekwalificeerde onderzoekers hebben hun conclusies getrokken,' zegt de voorlichtster van het ministerie van Ondenwijs, Marieke Bolle. 'Het is een wetenschappelijke studie, en er zullen wel meer mensen zijn die het er niet mee eens zijn.'

Vorige week heeft de minister in de WOkamer de universiteiten beloofd dat de VSNU in het vervolg 24 uur van te voren in kennis wordt gesteld van dergelijke rapporten. Bovendien zal de minister aan de universiteitsbesturen en de Tweede Kamer laten weten dat de conclusies van het gewraakte rapport voor rekening van de onderzoekers komen. Minister Deetman bezint zich nog op een reactie op het onderzoeksrapport.

B.W /UP

N

Kroonenberg. Ze kunnen beter proberen om op een andere manier aan geld te komen.

'Veel onderzoek aan de universiteiten is onderzoek dat nergens op gericht is, iets wat leuk is om uit te zoeken. Hierdoor is dat onderzoek weinig toepassingsgericht en al helemaal niet gericht op de behoeften van de samenleving. (...) Het enige wat men doet is het tellen van publicaties. Daaruit bestaat het succes van een onderzoeker. Wat de toepassingen betreft, men denkt dat die wel vanzelf zullen komen'.

Gaan de aanstaande bezuinigingen de universiteiten dan toch daadwerkelijk opbreken?

Het lijkt er wel op. Wanneer we de berichtgeving in de pers mogen geloven dan bevinden de universiteiten zich in een mentale crisis.

Vanwege het onredelijke gedrag van minister Deetman laden de wetenschappers zich op met een toenemend minderwaardigheidscomplex. Er vindt zelfs 'zelfbevlekking plaats door mensen uit het eigen universitaire kringetje. Wat te denken van Van den KroonenBerg, rector van de Twentse universiteit? Hij komt in de Onderwijs & Wetenschap bijlage van het NRC HANDELSBLAD tot een paar opmerkelijke uitspraken. Universiteiten moeten niet zo zeuren wanneer de minister hen bezuinigingen oplegt, vindt Van den

keer voor de studiefinanciering.

Ook bij eigen inkomsten van studenten gaat het fout. Bij de berekening daarvan worden zowel de door de student als de door de werkgever betaalde zieken-

fondspremies meegeteld, waardoor de korting op het studiebudget 15% hoger kan uitvallen dan de werkelijke nettoinkomsten. Voor studenten die stageloon ontvangen is het, anders dan voorheen, niet mogelijk om de vaak hoge kosten af te trekken van dat loon.

Vermeend maakt zich echter grote zorgen over de uitbetaalde voorschotten. Tot 1 april 1987 wordt om technische redenen geen rekening gehouden met de ouderbijdrage en worden slechts voorschotten betaald. Veel van de 300.000 studenten met zo'n voorschot op de aanvullende financiering lopen daardoor het risico na 1 april - als de ouderbijdrage wordt vastgesteld - duizenden guldens te moeten terugbetalen, terwijl men nu niet weet hoeveel er besteed kan worden. Omdat het collegegeld pas vanaf 1 april 1987 in het budget wordt opgenomen zullen veel studenten bovendien' in augustus een extra beroep op hun ouders moeten doen om het dan te betalen collegegeld voor te schieten. Veel ouders kunnen dat niet betalen, zeker als er meer kinderen zijn. Maar wordt het collegegeld niet voor 1 september betaald, dan is inschrijving niet mogelijk en bestaat helemaal geen recht op studiefinanciering meer.

B.B./UP

In dezelfde bijlage van het NRC wordt deze week een begin gemaakt met twee-wekelijkse portretjes van promovendi. Gerrit van Kooten, die al vijfjaar bezig is op de Erasmus universiteit een proefschrift te schrijven over de verklaring van fluctuaties in stakingsactiviteiten in Nederland tussen 1951 en 1981 (wat zei Van den Kroonenberg ook al weer?), levert een mooi staaltje van droevige wetenschap: 'In tijden van wat minder inspiratie maak ik mezelf wel eens wijs dat ik aan dit verhaal al tien keer zoveel tijd ben kwijtgeraakt als een Nederlands bedrijf van gemiddelde omvang de laatste dertig jaar aan stakingsdagen verloren heeft'. En: 'Er zijn dagen dat het ontzettend goed gaat - van 's morgens vroeg tot

's avonds laat. Maar de volgende dag zit ik achter mijn bureau om weer verder te gaan, en dan komt er niets, echt helemaal niks. Ik lees dan ook nog eens door wat ik eerder heb geschreven en kom voor mezelf tot de conclusie, ja dat is eigenlijk ook niks. Op zo'n moment stagneert het volkomen. (...) Hoe langer je met iets bezig bent hoe trivialer het wordt. Je gaat je ook afvragen, voor wie doe ik het eigenlijk, wie zit er op te wachten? Ja, niemand natuurlijk, buiten je eigen familie die hoopt dat het nu toch echt eens een keer afgelopen is'. Wilde Deetman nou echt het onderzoek sparen bij de komende bezuinigingen? Treurig, treurig.

ELSEVIERS MAGAZINE doet deze week ook een flinke duit in het universitaire kommer en kwel-zakje. In een bijgevoegde 'special' wordt een beeld gegeven van de 'universiteiten in de knel'. Het geheel biedt een weinig florissant beeld. Zo mag de voorzitter van de Raad van Advies voor het Wetenschapsbeleid, Prof van Bueren, in de special kwijt dat naar zijn inzicht de universiteit van de toekomst te vergelijken zal zijn met de oude vooroorlogse HBS: 'een algemeen opleidingsinstituut, zonder ruimte voor wetenschappelijk onderzoek'.

-Elseviers spiegelt de Nederlandse universiteit

af als een zielige instelling die op zijn laatste beentjes loopt, niet in de laatste plaats door het sterk teruglopend aantal studenten.

Krampachtig werpt men zich op de advertentiemarkt. Voorlichter Beyersbergen van de Nijmeegse universiteit: 'We hebben alles wat meer gemaakt, er wat fraaier laten uitzien'.

Desondanks krijgt met name Nijmegen zware klappen te verduren. Het aantal eerstejaars daalde dit jaar in Nijmegen met maar liefst 25%. Het gevaar van deze dalende cijfers en de verhoogde concurrentiestrijd om de gunst van de student, is dat de 'kwaliteitseisen' worden ingewisseld voor 'kwantiteitseisen'.

En ook de universiteitsbladen krijgen er in de Elseviers-bijlage van langs: columnist Hans Bouman: 'Het heeft me altijd verbaasd dat alle universiteiten en hogescholen van Nederland er hun eigen blad op na houden, dat vervolgens voor het grootste deel wordt volgeschreven met artikelen die elk voor maar een handjevol mensen interessant zijn. (...) De werkelijke interessante wetenschapsjournalistiek vindt men in de dag- en weekbladen. Universiteitsbladen zijn het academisch equivalent van de Venloër Grensbode en de Gazet van Goor'.

Ach.

Univers 19 september 1986

B

China wil muur openbreicen 'Alle wegen leiden naar China, de deur zal altijd open blijven staan'.

Zo besloot de Chinese ambassadeur, mevr. Wang GuiXin haar toespraak bij de opening van de dag 'Handel met China'op donderdag 11 september jl., in de KUB. Voor een matig gevulde aula bracht mevr. Wang GuiXin de eerste van een viertal lezingen over de betrekkingen en potentiële handelsmogelijkheden met China.

Mevr. Wang Gui Xin gaf in haar lezing een korte uiteenzetting over de huidige stand van zaken in China. Zij benadrukte daarbij de twee belangrijkste problemen waarmee het land te kampen heeft. Enerzijds is er de moeilijkheid om beleidslijnen te formuleren voor een groot en gevarieerd ontwikkelingsland als China, anderzijds het tekort aan technische kennis, ervaring en de lage produktiviteit. Om deze laatste problemen op te lossen wil China de banden met Nederland en andere Westerse landen verstevigen.

Het herstel van de open-deur politiek is nog niet zo lang geleden op gang gekomen. 'Zes jaar ge/eden zijn we met deze politiek begonnen. Door gebreid aan en/aring zijn er fouten gemaakt maar dat is onvermijdelijk. Inmiddels is ons beleid aangepast en voor volgend jaar staan belangrijke hervormingen op het programma.

Tot dusverre heeft die politiek al 6000 jointventures opgeleverd. Dat is wat ons betreft nog maar het begin' aldus Mevr.

Wang Gui Xin. Bij die joint-ventures moet het Nederlandse bedrijfsleven wel accepteren dat het vaak meer omzet maar geen evenredige winststijging oplevert. Het betreft echter samenwerking op lange termijn omdat de modernisering van de Chinese economie nog vele generaties werk vereist. Een bedrijfscultuur zoals de Chinese dient met veel geduld tegemoet te worden getreden benadrukte de Chinese ambassadeur. Dat de stijgende export van de Chinese bedrijven geen bedreiging voor de Nederlandse ondernemingen hoeft te zijn beargumenteerde ze als volgt: 'De stijgende export zal slechts dienen om meer te voorzien in onze importbehoefte. Wij hebben een markt van 1 miljard mensen die verre van verzadigd is.'

Dr. Smitsendonk, voormalig ambassadeur voor Nederland in China ziet wel degelijk

mogelijkheden voor het Nederlandse bedrijfsleven. Nederland dient rekening te houden met een aantal natuurlijke nadelen. Het ligt in verhouding tot Japan erg ver van China af en het telt minder grote bedrijven dan landen zoals de Verenigde Staten en West-Duitsland. Bovendien stelt Smitsendonk 'ligt het in onze aardom individueel als een soort vrijbuiters op te

De Chinese ambassadeur mevrouw Wang Gul Xin: 'Alle wegen leiden naar China.'

Naast haar een tolk.

Het onderzoek aan de universiteiten is in 1985 sterk opgelopen ten opzichte van de voorgaande jaren. Het aandeel van de voorwaardelijke financiering binnen de onderzoekscapaciteit liep eveneens op. Ook de wetenschappelijke productie (in de vorm van publicaties en octrooien) nam toe. Dat schrijft minister drs. W.J. Deetman in zijn rapportage over de wetenschappelijke verslagen van de instellingen over 1985, die als bijlage bij het Financieel schema aan de Tweede kamer is gestuurd.

Univers

De problemen van de Chinese bedrijven kwamen naar voren in het betoog van Prof. Vermeer, medewerker aan het Slnologisch Instituut in Leiden.

Een aantal problemen zijn door de Chinezen al onderkend. De moeilijkheden, de te langzame technische vooruitgang, oververhitting van de economie» onvoldoende groei van bepaalde sectoren en te veel een stop-go beleid, tracht de regering via aller-

lei maatregelen te overwinnen. De mogelijkheid van een hoge inflatie vormt een ware nachtmerrie voor de Chinese politici.

'Een massa van 1 miljard mensen is op monetair gebied niet in de hand te houden. De centrale regering mag de touwtjes niet te veel laten vieren. Dat doen ze ook niet want ze zijn ontzettend bang om met Poolse toestanden - zoals voedseloproeren geconfronteerd te worden', zegt Vermeer.

Er zijn tal van andere problemen waarvoor nog geen passende oplossing is gevonden en waar potentiële Westerse investeerders mee in aanraking zullen komen. Het management is van laag niveau, het machinepark Is verouderd, de kwaliteit van de arbeiders is laag, er is gebrek aan civiel-rechterlijke ervaring en de industriële hervormingen hebben niets opgeleverd. Dit komt volgens Vermeer omdat de centrale overheid geen inzicht heeft in het ondernemingsgebeuren.

'De Economie wordt gerund door ambtenaren zonder enige management achtergrond' besluit Vermeer.

Optimistisch over de toekomst van China was Prof. Hoüwink van de universiteit van Beying. Hij benadrukte de unieke resultaten die China als derde wereld land het laatste decennium heeft geboekt. China heeft doelmatig haar bevolkingsexplosie aangepakt, het land kent een zeer gelijke inkomensverdeling, het is volledigi zelfvoorzienend in haar voedselbehoefte en, stelde Houwink nadrukkelijk, 'de grote steden zijn geen ghetto's en centra van criminaliteit geworden.'

Toch is de gigantische bevolking en de enorme dichtheid ervan China's grootste probleem. De slechte infrastructuur en het gebrek aan goede behuizing werken daarbij de immobiliteit van de Chinese beroepsbevolking nog in de hand. Maar ook Houwink ziet grote mogelijkheden. Het gaat hem daarbij niet zozeer om de enorme afzetmogelijkheden voor de Westerse bedrijven. 'Die markt is toch voor de Chinezen maar er kan een heel nieuw systeem worden opgebouwd waarbij de Chinese tradities en de religie hun rol spelen. China vindt haar weg in de wereld op een manier die nog nooit is geprobeerd' gaf hij als boodschap mee.

Wetenschappelijke productie toegenomen

De totale onderzoekscapaciteit aan de instellingen bedroeg vorig jaar 10.558 mensen (in full-time banen gerekend), een stijging van 6% ten opzichte van 1984, toen dit er nog 9993 waren (in 1983: 9260).

Een steeds groter deel van deze onderzoekers houdt zich bezig met voorwaardelijk gefinancierd onderzoek, dat is onderzoek dat na een externe beoordeling van de kwaliteit financieel voor vijf jaar wordt beschermd. In totaal is nu 64% van het on-

treden hetgeen niet altijd voordelig is'.

Er zijn mogelijkheden genoeg voor de Nederlandse ondernemers. 'Wij kunnen iets extra's aanbieden in de vorm van technologie, maatwerk en een systematische organisatorische aanpak'. Als voorbeeld van die aanpak noemt hij zijn ervaringen met het Yangtse-Kiang project.

Dit project omvatte niet alleen de havens aan China's grootste rivier maar ook hotels, vliegvelden en de landbouw in het achterland.

derzoek te rekenen tot het voonwaardelijk gefinancierde, tegen 6 1 % in 1985 en 44% in 1983. Vooral voor de technische universiteiten in Delft, Eindhoven en Twente is het voorwaardelijk gefinancierd onderzoek belangrijk met resp. 87, 80 en 86 procent van de totale onderzoeksinspanning. In Tilburg is het belang het geringst: 3 2 % .

Binnen het onderzoek wordt het relatieve aandeel van de eerste geldstroom (het rijksbudget voor de instellingen) gestaag

kleiner, terwijl het aandeel van de tweede (ZWO) en de derde geldstroom (onderzoek uit opdrachten van derden) stijgt. De stijging van de tweede geldstroom doet zich voor in alle wetenschapsgebieden, met uitzondering van de medische- en de geesteswetenschappen. Het derde geldstroomonderzoek, dat in 1985 met 16% steeg tot en nu ruim een vijfde van alle onderzoekers financiert, stijgt vooral voor de maatschappijwetenschappen.

In de cijfers over 1985 is de Rijksuniversiteit Groningen overigens niet opgenomen, omdat van deze instelling de cijfers niet tijdig bekend waren.

Datzelfde geldt voor Maastricht waar het het voorwaardelijk gefinancierde onderzoek betreft.

Opvallend is ook de toename in de wetenschappelijke produktie. Daaronder vallen de dissertaties, wetenschappelijke publicaties, publicaties in de vakliteratuur en octrooien. Kwamen in 1982 1.062 proefschriften gereed, in 1985 was dit opgelopen tot 1.219 (waarvan 716 uit het voor-

F.S.

waardelijk gefinancierd onderzoek). Meer dissertaties kwamen vooral tot stand in de medische, de technische en de natuurwetenschappelijke richtingen. Ook het aantal wetenschappelijke publicaties liep op, van 23.639 in 1982 tot bijna 29.000 vorig jaar.

Het aantal vakpublicaties onderging meer dan een verdubbeling, van 8349 tot 16958.

Alleen het aantal octrooien daalde van 117 naar 55. Binnen de wetenschappelijke productie doet zich een opvallende verschuiving voor van wetenschappelijke publicaties naar vakpublicaties. In 1983 leverde een onderzoeker gemiddeld nog 3 wetenschappelijke publicaties, tegen 2,7 in 1985.

Voor de vakliteratuur steeg het cijfer, van 1,0 tot 1,6.

Minister Deetman trekt uit de door hem gepresenteerde cijfers geen conclusies.

Wel wijst hij op het belang van het aantal dissertaties, aangezien dat recentelijk is opgenomen als norm voor de verdeling van de rijksmiddelen over de universiteiten.

Bert Bakker/UP ^9 s e p t e m b e r 1986

wetenschap als topsport

Welkom op Harvard, de oudste, de rijkste en de beste universiteit van... Nee. Wij schrijven op deze bladzijden niet de roem van het 350­jarige instituut, die evenzeer afstraalt op zijn alumni als hun naam en faam op Harvard zelf Of de onnavolgbare y\/ijze waarop de elite uit wetenschap en samenleving zijn inzichten prijsgeeft aan een al even zorgvuldig geselecteerde nieuwe generatie. Of de unieke studentenbegeleiding, het fenomenale lezingenprogramma, de rijkdom aan goederen, voorzieningen en persoonlijkheden.

Dergelijke dingen zijn genoegzaam bekend, overal na te slaan of met geen pen te beschrijven. Wij tonen wel enkele episodes uit het leven van gisteren en vandaag, die typerend zijn maar toch herkenbaar ­ ook voor wie slechts een gewone universiteit heeft meegemaakt.

Lin Tabak en Werry Cr one (foto's) De stichting van Harvard valt vlal< na het begin van de Amerikaanse jaartelling, die ongeveer begint bij de landing van de Pil­ grim Fathers in New England. In 1608 had een groep puriteinen wegens het zedelijk verval daar het Elisabethaanse Engeland de rug toegekeerd. Na een verblijf van en­ kele jaren in Nederland, waar de cultuur hen ook niet helemaal aanstond, kozen ze opnieuw zee en landden in de herfst van 1620 met de legendarische Mayflower in de rimboe van het, de indianen even niet meegerekend, nog ongerepte New England.

Ze lieten er geen gras over groeien. Nau­ welijks waren de kisten uitgepakt en de tenten opgeslagen of de spirituele levens­ behoeften kwamen aan bod. In 1636 besloot het wettelijk gezag van de nieuwe kolonie tot het oprichten van een college voor zijn toekomstige leiders. Een college naar voorbeeld van het oude Cambridge waar velen zelf hun opleiding gehad had­ den, maar dan een waar de leer nog zuiver was en waar de 'zonen der profeten' wer­ den getraind in het 'uitdragen van de enige juiste visie op de volmaakte staat'.

John Harvard, een predikant die kort daar­ na overleed, schonk de school zijn boeken, de helft van zijn land en zijn naam. Aan de monding van de Charles River, tussen de grazende koeien van de nederzetting die nostalgisch 'Cambridge' was gedoopt, konden een meester en twaalf leerlingen hun heilige taak beginnen.

BEWAARSCHOOL^i^^^^Hi De decennia verliepen moeizaam. Geld om leraren veel meer dan een dak boven het hoofd te bieden ontbrak en ook om andere redenen verkozen de assistenten van de professor meestal snel de preekstoel bo­ ven de lessenaar: liever spraken ze een honderd­koppige menigte gelovigen toe dan veertig eigenwijze en recalcitrante jon­ gens. Rond 1700 was Harvard een in zich­ zelf gekeerde provincieschool voor derde generatie­puriteinen.

Pas driekwart eeuw later speelde Harvard zijn eerste rol in de wereldgeschiedenis: hoofdkwartier van de revolutionaire troe­ pen van George Washinton. D e huidige 'college'­formule was al herkenbaar. Alle leerlingen kregen onderricht van een, niet in faculteiten verdeelde staf en in alle 'kunsten en wetenschappen'.

Het college had sinds de komst van de eer­ ste lekenpresident ook zijn geestelijke hori­ zon verruimd en kreeg, door de uitbreiding rond 1800 met een medische, een juridi­ sche en een theologische school, zelfs uni­

Univers

versitaire kenmerken. Maar qua niveau van het onderwijs en de wetenschapsbeoefe­ ning kon Harvard zich nog volstrekt niet met Europese instellingen meten.

Het belangrijkste verschil: een Harvard­ opleiding gaf geen status en was geen paspoort voor maatschappelijk succes.

Die rol had het hoger onderwijs in de nieu­ we wereld nog niet. Rijkdom kreeg men van huis mee of door als krantejongen te beginnen, niet door eerst vier jaar boven boeken door te brengen. Een vak leerde je in de praktijk, en politieke leiders kwamen 'uit het volk'. Zelfs om toegelaten te wor­ den tot de academische beroepsopleidin­ gen ­ die overigens zware concurrentie hadden van autodidacte dorpsgenezers en plattelandsadvocaten ­ was een bachelors­ diploma niet noodzakelijk. Gerichte erva­ ring woog zwaarder. Toch hadden goede kringen grote belangstelling voor het colle­ ge. D e godvrezende atmosfeer en het overladen lesprogramma, de strenge over­ horingen en de president zelf, die elke nacht persoonlijk zijn ronde maakte over de terreinen waar nog steeds het vee tus­ sen de internaatsgebouwen graasde, vormden voor de mensen die dat konden betalen ­ rijk Boston met name ­ een ideale omgeving om hun zoontjes nu op te ber­ gen gedurende de moeilijke jaren van het volwassen worden.

Voor de zoontjes, soms niet ouder dan vijf­ tien, was het een ontsnapping aan het toe­ zicht van thuis. Alleen de professoren en hun assistenten hadden het zwaar. Zij wa­ ren vooral controleurs en ordebewakers.

Slechts een heeft het in twee eeuwen tijd klaargespeeld om in een verloren hoekje van het terrein een laboratorium in te rich­ ten. Harvard was geen tempel der weten­ schap, maar een bewaarschool annex op­ voedingsgesticht.

VERMOGEN I Pas de laatste honderd jaar is daarin veran­ dering gekomen. D e federale regering heeft het lesprogramma van de high­ schools aan criteria gebonden, wat niet al­ leen het niveau van aspirant­collegestu­ denten deed stijgen, maar ook hun gemid­ delde leeftijd. Belangrijker misschien nog was de opwaardering van academische di­ ploma's. Kennis en kunde werden wat ze in de oude wereld al langer waren: het do­ mein van de school. Artsen met dr. med. achter hun naam verdreven de dorpsgene­ zer, academisch geschoolde specialisten in belasting­ en bedrijfsrecht de sjache­ raars in erfenis­ en echtscheidingszaakjes.

Tolerant, zeggen de onderzoekers, is hij ook jegens homoseksuelen. Slechts acht­ tien procent vindt homoseksualitiet als le­ venswijze even goed als heterorelaties, doch maar liefst 57 procent van Harvards afgestudeerden wil discriminatie van hen wettelijk verbieden. Ruim zestig procent zag graag vaker de doodstraf uitgesproken en bijna negentig procent is voor legalise­ ring van abortus. D rie kwart gelooft in een god (tegen 94 procent van de hele natie) en 74 procent in computers als een enorme verbetering van het leven.

President Reagan heeft aan hen niet zulke trouwe supporters als destijds John F. Kennedy, 'class of 1940', die zijn hele rege­ ringsapparaat met collegemaatjes beman­ de. Slechts vijftien procent is tevreden met diens defensiebegroting tenwijl 43 procent die te hoog vindt en veertig procent het geld anders zou verdelen. Harvard­alumni zijn minder bang van Russen en atoomoor­ logen dan hun landgenoten, en kiezen in 83 procent van de gevallen voor het defen­ siebudget als meest aangewezen post om te bezuinigen op de staatsuitgaven.

Een derde wil bezuinigen door te korten op studentenleningen. Wat hebben zij zelf aan hun opleiding gehad? Mogelijkheden TOLERANT! om meer te gaan verdienen, zegt 51 pro­ cent. Zich openende deuren die anders Het was te verwachten, maar nu is het ook gesloten waren gebleven, zegt 49 procent. aangetoond: Harvard­mensen zijn niet al­ leen briljant in het maken van toela­ j Slechts zestien procent tenslotte verklaart tingstests voor Harvard, ze zijn ook an­ \ aan zijn studententijd op Harvard waarde­ volle kontakten te hebben overgehouden. ders. Ze zijn toleranter dan de gemiddelde Maar dat is, als men de onderzoekers mag Amerikaan, behalve ten opzichte van Rea­ geloven, een open deur. In Cambridge gan en diens buitenlandbeleid. Ze houden vecht ieder voor zich, en God voor hen al­ meer van werken en worden daar beter len. voor beloond. Een Harvard­opleiding is echt het paspoort tot succes. D e kranten HOLLANDERS^H^üH^HHH staan vol met de meest intieme onthullin­ Een leerstoel, een Nobelprijs en kroketten gen over sporthelden en filmsterren, viel met chocolademelk: Nederland is niet de redacties vgn de Magazines van Har­ slecht vertegenwoordigd op Harvard. Van vard en Stanford op, maar over het leven een kolonie is geen sprake, daarvoor gaan en denken van onze 'intellectuele su­ de twee hoogleraren, de wetenschappelij­ persterren' weten we niets. Nu wel, want ke medewerkers en de vijfentwintig stu­ in opdracht van beide bladen heeft een denten te veel hun eigen weg. Wel hebben New Yorks onderzoeksbureau 3600 alumni ze iets gemeen: hun Hollandse achter­ van Harvard en Stanford aan de pols ge­ grond. Tegen dat decor zien ze in Harvard voeld. een universiteit van een ongeëvenaard ni­ De geënquêteerden hadden allemaal veau en met unieke mogelijkheden, maar werk. Negen van de tien gingen elke dag ook een enorme werk­ en prestatiedruk. met plezier aan de slag, ruim acht van de En de eenzaamheid die daar het gevolg van ^ tien werkten met liefde over en de helft is. dacht niet aan opstappen bij het bereiken Architect Jelle de Boer heeft anderhalf jaar van de vijfenzestigjarige leeftijd. Ter verge­ aan de Graduate School of D esign gestu­ lijking: slechts de helft van het gemiddelde deerd, een van de tien hogere vakopleidin­ publiek vindt werken leuk en voor over­ gen van Harvard. Vanaf 1982 werkte hij in werken is nog veel minder animo.

Philadelphia, voor zijn eigen architecten­ VRIJENB bureau in 's Gravenhage en als vormgever voor de Stichting Olympische Spelen Am­ Geen wonder: een Harvard­ of Stanford sterdam '92. Een snelle, mobiele en dus alumnus verdient gemiddeld driemaal mo­ zeer Amerikaanse loopbaan. Jelle is naar daal (72 duizend dollar per jaar) is goed voor Harvard gegaan als aanvulling op zijn erg 345 duizend gulden aan roerende en on­ technisch gerichte opleiding in D elft. En roerende goederen en bezit in een van de natuurlijk, zoals velen vanwege de naam. vijf gevallen zelfs meer dan een miljoen. Hij Een van de eerste dingen die hem eropge­ heeft alles, behalve vrije tijd. Had hij een vallen zijn was het werktempo. 'Van het zo half uurtje extra per dag dan zou hij het beroemde sociale en culturele leven op liefst lezen (24 procent) of een blokje om Harvard College is op de graduate schools hollen (21 procent). Slechts een minder­ weinig meer over. Heffeesten is voorbij, 's heid (14 procent) zou zijn huisgenoten ex­ Morgens om negen uur beginnen de colle­ tra aandacht geven of meer vrijen (acht ges. D aarna kruip je achter je tekentafel procent). om er tot tien uur 's avonds niet meer van­ Met zijn vrouw vermoedelijk, want in te­ daan te komen. D aar krijg je je aanwijzin­ genstelling tot de gemiddelde Amerikaan gen, bespreek je met elkaar lezingen van is de Harvard alumnus meestal een man gastdocenten en heb je ook je sociale con­ (79 procent) en getrouwd (74 procent). Hij tacten, met studiegenoten, en meestal heeft zeven van de tien keer kinderen. Te­ overachltectuur.' gen carrièrekansen voor vrouwen met kin­ deren heeft hij drie op tien keer bezwaar.

Slechts drie op de tien keer, want van de doorsnee Amerikanen vindt nog altijd 46 procent dat moeder op zijn minst een flink gedeelte van de werkweek thuis bij de pap­ pot moet doorbrengen. vervolg op pag. 11

minderheden, zeven procent buitenlan­ ders, ruim veertig procent vrouwen en even veel studenten met beurs. Maar cij­ fers vertekenen. Ruim negentig procent van de studenten komt uit zakengezinnen of intellectuele milieus. Minder dan tien procent heeft een boer, ambtenaar of ar­ beider als ouder. In 1903 was dat laatste percentage nog 13.8, in 1870 nog 15.7.

Een mogelijke verklaring ligt in de kwaliteit van de highschools, die onder de regering van Reagan zodanig is gedaald dat men­ sen, die door hun ouders naar dure privé­ scholen zijn gestuurd een nog grotere voorsprong hebben dan ze altijd al hadden.

Een andere, afkomstig van een schrijver van een der vele Harvard­jubileumuitga­ ven: 'ook ambitie voor de extreem presta­ tiegerichte en competitieve atmosfeer moet men van thuis hebben meegekre­ gen.'

Heeft hij gelijk, dan zal Harvard voorlopig wel elitair blijven. Competitiedruk hoort, sinds de universiteit zich niet meer op de provincie richt maar op de wereld, even­ zeer bij Harvard als de collegetraditie en de fundraisings. En ook hierin blijft Harvard de concurrentie ver voor.

De universitaire beroepsopleidingen op hun beurt begonnen collegediploma's te vragen in plaats van praktijkervaring, colle­ ges schooldiploma's en de scholen die dat konden betalen leraren met een academi­ sche graad.

Een graad bij voorkeur van het beste colle­ ge. Van Harvard, vond Harvard. Want de instelling die de eerste was geweest en als opvoedingsschool de respectabelste nam ook als wetenschappelijk en voorberei­ ^ dend wetenschappelijk instituut slechts genoegen met de eerste plaats. En kon zich dat ook permitteren. Het was inmid­ dels veruit de rijkste universiteit van het continent, met een eigen vermogen dat rond 1850 het drievoudige was van dat van concurrent Yale. De moeilijke jaren waarin het afhankelijk was van de financiële steun van de staat Massachusetts, ondermeer, afkomstig uit de opbrengsten van het veer over de Charles River, waren voorbij. In 1823 had de staatsoverheid, republikeins en ontstemd over de liberale lijn van het Harvard­bestuur, die steun opgezegd. D e universiteit heeft die slag zonder proble­ men gewonnen, want inmiddels waren twee andere bronnen van inkomsten veel belangrijker geworden: schenkingen en schoolgelden.

Het college­ en kostgeld, nooit kinderach­ tig geweest bereikte in die tijd een record: drie honderd dollar, meer dan wat een ar­ beider in een jaar verdiende en het dubbele van wat Yale en Brown vroegen. En de Raad van Toezicht zich maar afvragen waarom Harvard zo elitair was, zo'n encla­ ve van rijke zonen van Boston.

ke curiositeiten op het dak van een d pronktaart liet neerzetten die nu 's werelds historische gebouwen^, konden dankzij ee grootste universiteitsbibliotheek herbergt. 'fundraising' worden vervangen door Maar niet alleen ijdelheid is de drijfveer tramoderne computergestuurde klimaat voor gulle giften. D e Alumni Association cellen. Zelfs de gastdocenten van Vrou hield in 1952 een collecte voor een beur­ wenstudies worden betaald uit liefdadij zenfonds. Zolang Harvard slechts op inko­ held, hoewel de gulle gevers, machtigefj men selecteerde en niet op kennis, zou het milies uit de Boston­scene, staan voor zr intellectuele peil niet stijgen. D e op­ wat alles waar Vrouwenstudies tegen is . brengsten waren voldoende om 112 min­ Harvard leeft op de zak van oud­leeri f der bedeelden per jaar te laten studeren, en andere supporters als een arm gezin o| c De eerste stap naar een bredere samen­ de buidel van het Leger des Heils. stelling van de studentenpopulatie was ge­ Voor de gulle gevers is dat een manier oir zet onsterfelijk te v/orden. Bescheiden, zoais De volgende schreden waren aarzelend.

Lansingh B. Reed, wiens naam verbonder Vrouwen kregen pas in 1879 toegang, ja­ is met de muren en bomen van een binner ren later dan bij veel andere universiteiten, plaatsje. In stijl, zoals John Brann, die 'te en dan nog alleen tot een gescheiden de­ ere van God' een zaal in het theolog pendance, het Radcliffe College, om de bouw liet opknappen en van zijn naait i karakteristieke cultuur van Harvard Colle­ voorzien. Of allesoverheersend zoals Elea ge niet te verstoren. Pas in de jaren zeven­ nor Widener, de miljonaire die ter nagf tig van deze eeuw zijn beide instellingen dachtenis van haar zoon John, afgestu ­ volledig in elkaar opgegaan. Joden werden deerd aan Harvard en omgekomen met* ' getolereerd tot hun aantal was opgelopen Titanic in 1912, een neo­classistisch( ■ tot boven de twintig procent en de presi­

IJDELHEID ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ H Schenkingen, al sinds de dagen van John Harvards boekenverzameling onmisbaar, zijn in de loop der eeuwen steeds belangrij­ ker geworden. Toen de Business School enkele jaren geleden vanwege zijn aderver­ kalkte docentencorps de eerste plaats op de nationale ranglijst dreigde te verliezen, leverde een 'fundraising' nieuwe docen­ ten. D e plantenkassen van biologie, antie­ In de memorial church

dent, in 1922, een beperking afkondigde om de antisemitische gevoelens binnen Harvards muren niet verder te laten oplo­ pen. Omstreeks dezefde tijd ontraadde de­ ze president ook de aanwezigheid van ne­ gers in de internaatsgebouwen als 'onver­ standige sociale vermenging'. Harvard koesterde zijn collegetraditie als een kost­ baar kleinood.

KROONLUCHTERSHI^^H^^H Dat laatste geldt anno 1986 nog net zo.

Harvard is uitgegroeid tot een universiteit van internationale faam. Het heeft negen voortgezette opleidingen, waarvan behal­ ve de Business School ook de Medical en de Law School nationaal nummer een zijn.

Het telt, met een kleine dertig Nobel­ en ongeveer evenveel Pulitzerprijswinnaars wetenschappelijk meer dan mee.

Maatschappelijk ook. Een Harvardgraad opent deuren, naar Wall Street, Washing­ ton en de rest van de wereld. Vooral een graad van Harvard College, leverancier van presidenten en politici, schrijvers en bank­ directeuren, en spreekwoordelijk voor het degelijk begin van een grote carrière. D at internaat blijft Harvards trots. Het heeft nog steeds iets van een enclave: dertien statige bakstenen huizen in de bocht van de Charles River, op een steenworp af­ stand van de eerbiedwaardige universitaire gebouwen in de koeienwei die nu is gecivi­ liseerd tot plantsoen, waar zevenduizend veelbelovende jongeren dineren onder kroonluchters, verwend worden met kapi­ tale voorzieningen, studeren onder het wa­ kend oog van intern wonende studiebege­ leiders en nog steeds een beetje worden opgevoed, 'to have good manners and high aesthetic and moral standards'. En dat alles voor een collegegeld van ruim elf­ duizend gulden, nog altijd meer dan menig arbeider in een jaar verdient.

Maar, stelt Harvard uitdrukkelijk, de selec­ tie vindt tegenwoordig uitsluitend plaats op grond van kwaliteit. Geld en geloof, sexe en ras spelen geen enkele rol. Cijfers moeten dat bewijzen: negentien procent

19 septennber 1986

DSM... grensverleggend in chemie

DSM biedt ACADEMICI een aantrekkelijk carriere­ perspectief

DSM is één van de grote chemische industrieën in Europa. De uitbreiding van activiteiten met name ool< in hoogwaardige nieuwe materialen en fijnchemie vragen om een duidelijl<e versterking van het Managementpotentieel in de meest ruime zin. Er is daarbij zowel plaats voor hoogwaardige vakdeskundigheid als operationeel management.

DSM heeft mogelijkheden voor ACADEMICI die in 1986 of 1987 afstuderen of reeds enkele jaren afgestudeerd zijn in de volgende disciplines:

CHEMIE SCHEIKUNDIGE TECHNOLOGIE WERKTUIGBOUWKUNDE INFORMATICA BEDRIJFSKUNDE DSM zoekt met name ook Vrouwelijke ACADEMICI! De startfuncties liggen in:

Marketing De kern van DSM ­ in1985 ruim 24 miljard omzet en f 400 miljoen winst ­

Worldwide 27 000 medewerkers

­ Concern research­organisatie ca. 1200 medewerkers ­ Groot aantal vestigingen buiten Nederland in Europa en VS met in totaal ca. 9000 werknemers ■ Hoofdkantoor in Heerlen, Limburg ­ Grootste activiteit chemie, o.a. kunststoffen, harsen, vezelgrondstoffen en meststoffen ­ Toenemend belang van fijnchemicaliën en hoogwaardige materialen ­ Belangrijke activiteiten zijn voorts 'Energie' en Kunststofverwerking ­ Belangen in diverse andere branches, o.a. automobiel, textiel

U • • • •

kunt starten in de functies binnen: Marketing Management Marketing Research Sales/I nkoop Technical Market Engineering

De startposities liggen verspreid over meerdere DSM lokaties in Nederland. Tot uw takenpakket behoren; analyses van markt­ en koopgedrag, technical service, technische marktontwikkeling, project­management, bepaling voorraadopbouw en voorraadhoogte, sales. Kandidaten die niet specifiek in een marketing richting zijn afgestudeerd, worden door DSM verder opgeleid.

Research Er zijn vele startmogelijkheden bij de centrale'DSM Research in Geleen evenals bij de research van DSM Resins in Zwolle.

Er is ruim perspectief voor jonge afstudeerders/promovendi, evenals voor academici met 5 ­ 8 jaar ervaring.

De startfuncties liggen met name in de volgende werkgebieden: Materiaalontwikkeling In dit gebied bieden o.a. het onderzoek naar nieuwe composietmaterialen, de ontwikkeling van hoogwaardige polymeren en compounds alsmede de verdere ontwikkeling van de unieke DSM­ geltechnologie een uitdagend en veelzijdig perspectief.

Chemische en polymeersynthese Het onderzoek in dit werkgebied richt zich o.a. op de bereiding van organische fijnchemicaliën, industriële grondstoffen, harsen en speciale kunststoffen.

Procesontwikkeling In de sector procestechnologie zijn alle, voor procesontwikkeling bij DSM relevante, werkgebieden samengebracht.

De sector is belast met fundamenteel en toepassingsgericht onderzoek ter verbetering van bestaande en realisatie van nieuwe processen.

Produktie en techniek In de komende jaren zal DSM haar produktiecapaciteit op vele gebieden vernieuwen, aanpassen, uitbreiden en met name ook nieuwe geavanceerde technologieën introduceren. Dit vergt zeer substantiële investeringen.

Voor de begeleiding hiervan heeft D SM behoefte aan uitbreiding van technisch­ organisatorisch management potentieel.

DSM biedt u functies in de "operations" waar u de basis kunt leggen voor een

ontwikkeling naar managementposities.

U kunt daarbij denken aan produktiestaven, engineering, onderhoud, produktieplanning.

Automatisering DSM heeft een vernieuwings­ en "redesign"proces op het gebied van automatisering in gang gezet. Daarom is er behoefte aan versterking binnen het werkgebied automatisering/informatica.

Grote aandachtsgebieden in dat verband zijn management informatievoorziening en procesbesturing. DSM biedt u een zeer gevarieerd aantal startmogelijkheden o.a. in: Produktiestaven, systeemontwikkeling, administratieve automatisering, instrumentele procesanalyse en informatiemanagement.

Uw carrière Voor een loopbaan binnen een onderneming als DSM is een uitstekende vakkennis een belangrijke basis.

Daarnaast vragen wij van u kreativiteit, analytische vermogen, zelfstandigheid en een gezonde ambitie.

Op u wacht een gedifferentieerde loopbaanontwikkeling, waarbij middels job rotation uw capaciteitenbeeld optimaal wordt ontwikkeld.

Reactie/solllcltatle Wilt u uzelf nader oriënteren?

Reageer dan, met toevoeging van een curriculum vitae, bij: DSM Management D evelopment Hoger Kader' Postbus 6500 6401JH HEERLEN.

DSM is;

vervolg van pag. 1

Onderwijsbegroting De universiteiten hoeven voorts niet te re­ kenen op een meevaller in de uitgaven voor energie. D e lagere lasten blijven niet han­ gen, maar leveren een bijdrage aan de ver­ mindering van het financieringstekort.

Sommige instellingen mogen volgend jaar gaan bouwen: In Utrecht zal worden be­ gonnen met de tweede fase van de medi­ sche faculteit en in Maastricht met een ge­ heel nieuwe medische faculteit; in Gronin­ gen wordt gebouwd voor reallocatie van natuur­ en scheikunde op de Paddepoel en voor herhuisvesting van farmacie; en in Leiden mag gebouw 5 van de sociale facul­ teit worden gerenoveerd.

STUDENTENVOORZIENINGEN De studentenvoorzieningen worden ook volgend jaar nog gespaard, maar uitgangs­ punt blijft dat deze worden verminderd.

De uitgaven voor studiefinanciering ver­ minderen in 1987 met zes miljoen, oplo­ pend tot ca. 24 miljoen in latere jaren. Het studiebudget blijft echter gelijk; de uitga­ ven dalen omdat de inkomens stijgen.

Daardoor hoeft minder aan studiefinancie­' ring te worden uitgegeven. D e uitvoering van het nieuwe stelsel is fors duurder, 21,5

miljoen per jaar.

Daarbovenop komt tijdelijk nog eens 13,5 miljoen. D e begroting vermeldt ook dat de nog niet ingevoerde onderdelen van de wet studiefinanciering niet op 1 oktober 1987, maar pas begin 1988 worden inge­ voerd. Het gaat hier om de regeling voor deeltijdstudenten en voor leerlingen jonger dan 18 jaar. Volgens minister D eetman moet dit worden geweten aan problemen met de computerprogramma's.

Aan studiefinanciering wordt volgend jaar haast 3,9 miljard gulden uitgegeven.

Voor het overige ­ zoals gezegd ­ geen ver­ rassingen in de onderwijsbegroting 1987.

Minister D eetman beoogt echter ook geen verrassingen in de vorm van nieuw beleid ­ afgezien van de bezuinigingen.

De nog maar onlangs afgeronde wetge­ ving moet nu eerst maar eens worden vol­ tooid en ingevoerd, zo is zijn opvatting. Al­ leen de Hoak­nota zal voor de nodige ver­ nieuwingen zorgen, maar ook die was al langer bekend.

Opmerkelijk voor het hoger onderwijs is wel dat veel meer nadruk zal worden ge­ legd op de volwasseneneducatie. D e ho­ ger onderwijs­instellingen moeten ­ even­

vervolg van pag. 9

Wetenschap ais topsport Ook natuurkundig dr. Eric Mazur heeft zich verbaasd over de ijver. 'Je kunt om zes uur 's avonds door het lab lopen of om twaalf uur, het maakt niet uit. Overal zijn nog mensen bezig.' Mazur kwam driejaar gele­ den uit Leiden naar Cambridge en heeft daar het laboratorium overgenomen van prof. Nicolaas Bloembergen, Nobelprijs­ winnaar natuurkunde 1981. Hij geniet nog dagelijks van de kwaliteit van zijn studen­ ten, maar moet nog wennen aan het fana­ tisme waarmee ze over cijfers komen recla­ meren. 'In Leiden was je in zo'n geval een uitslover, maar dat begrip schijnt hier niet te bestaan.'

De studenten moeten wel, lijkt het. Op Harvard heerst een voortdurend voelbare druk. Om die kostbare plaats waar te ma­ ken, om jezelf waar te maken en: om beter te zijn dan de anderen. De undergraduates moeten voor een plaats op een goede ver­ volgopleiding aangeven bij de beste hoe­ veel procent ze horen. D e graduates profi­ leren zich voor bijvoorbeeld een onder­ zoeksbaan, bij voorkeur op een instituut als Harvard.

Mazur hoorde tot de uitverkorenen, maar ook hij is er nog niet lang. Hij heeft de eer­ ste acht jaar een tijdelijk contract en staat daarbij bloot aan de kritiek van studenten die jaarlijks cursusevaluatiegidsen publice­ ren en keihard wegblijven als een college hen niet bevalt. En aan het kritisch oordeel van sponsors. 'Als assistent professor moet je de helft van je salaris verdienen met contracten. Je moet onderzoeks­ voorstellen schrijven die eerst door vakge­ noten en daarna door potentiële geldge­ vers worden beoordeeld.'

Na die acht jaar vindt de echte krachtme­ ting plaats: het dingen naar de Vaste Aan­ stelling. 'Automatische bevorderingen zijn er niet bij. Je moetje, vooropgesteld dat er net een plaats vrij is op jouw vakgebied, opnieuw meten met kandidaten uit het he­ Univers

le land en daarbuiten. D e voorzitter van de vakgroep stuurt een lijstje namen naar spe­ cialisten op andere topinstituten, en als die jouw naam niet vaak genoeg bovenaan zetten op hun voorkeurslijst kun je je be­ noeming vergeten. D ie kans is heel reëel.

In mijn faculteit is het doorstromingsper­ centage op dit moment kleiner dan vijf.

Harvard moet wel zo streng zijn', zegt hij.

Volgens hem staat 'de universiteit zelf on­ der druk. Visitatiecommissies lichten pe­ riodiek alle afdelingen door. Ze bekijken de laboratoria, de publicatielijsten en zelfs de sollicitatiebrieven. Bij de laatste beoorde­ lingsronde kwam dit instituut als het beste van de Verenigde Staten uit de bus. Maar dat kan zo weer veranderen.' En een min­ der hoog genoteerd instituut trekt minder goede studenten en medewerkers, en min­ der contracten. 'Een keiharde struggle for

als in andere onderdelen van het onderwijs de bedoeling is ­ meer activiteiten op dit gebied gaan aanbieden. D aarvoor moeten volgens de begroting subsidies worden ge­ geven 'door departementen en door de be­ roepspraktijk'. Ondenwijs subsidieert al­ leen tijdelijk, ongeveer zoals dat ook met de tweede fase­opleidingen gebeurt. Ver­ groting van het aanbod van cursussen aan volwassenen, die voor een groot deel on­ derdeel kunnen uitmaken van bestaande studierichtingen, behoort tot het beleid dat beoogt tegemoet te komen aan de vraag naar onderwijs voor volwassenen, die zich in brede kring aandient'. D e infrastructuur van het bestaande onderwijs moet daar­ voor worden gebruikt.

Een tweede weg waarlangs de deelname aan het hoger onderwijs moet worden ver­ groot is het stimuleren van de deelname van meisjes. D aartoe wordt volgend jaar een grote tentoonstelling georganiseerd met de naam: 'Beroepen en technologie'.

Opzet is dat meisjes meer zullen doorstu­ deren en daarbij vaker een technische rich­ ting kiezen. Het aandeel van studerende vrouwen aan de universiteiten is 4 0 % , ter­ wijl dat op het v.w.o. nog 50% is.

Een tweede hoofdpijn van de begroting vormt de absolute nadruk die wordt gelegd op het belang van universiteiten voor de economie. 'Bij de modernisering van appa­ ratuur zal een impuls worden gegeven aan onderwerpen die van grote strategische

betekenis zijn'. 'In de dialoog met de instel­ lingen ligt de nadruk op de strategische plannen van de instellingen', zo schrijft mi­ nister D eetman in de onderwijsbegroting.

Weliswaar wordt ook langzamerhand meer geld uitgetrokken voor fundamenteel onderzoek, maar ook dat staat in het kader van het belang daarvan voor de technolo­ gie. Fundamenteel onderzoek moet ooit leiden tot strategisch onderzoek, dat zich richt op de mogelijkheden van de weten­ schap voor de praktijk en dus eigenlijk vooraf gaat aan toepassingsgericht onder­ zoek. Om dit alles te stimuleren worden onderzoekersnetwerken in de toekomst gesubsidieerd. Ook wordt de komende vijf jaar 26 miljoen extra uitgegeven om sa­ menwerkingsprojecten tussen de instellin­ gen en bedrijven mogelijk te maken.

Bij dat alles, en bij de bezuinigingen, moet de kwaliteit van het wetenschappelijk on­ derwijs en onderzoek verbeteren. Een gro­ te internationalisering, maar ook de door Deetman immer beleden profilering van de instellingen, spelen daarbij een belangrijke rol, naast deregulering en vergroting van de autonomie. Om de kwaliteit beter te kunnen toetsen moeten de instellingen voortaan evaluatie­plannen maken.

Ook de verhoging van de kwaliteit wordt noodzakelijk geacht om de 'uitdagingen van de sociaal­economische sector' beter aan te kunnen.

survival', typeert Eric Mazur het leven op Harvard.

Toch blijft hij, al is zijn bloeddruk met sprongen omhoog gegaan en heeft hij nauwelijks nog tijd om te lezen. Hij geniet van de uitdaging, de academische omge­ ving en het succes dat hem voorlopig nog toelacht. 'Maar', voegt hij daar eerlijk­ heidshalve aan toe,'als ik geen 31 was maar 61 lag het anders. Een collega van 65, een man met een zeer goede staat van dienst, kreeg onlangs van de National Science Foundation (een der belangrijkste sponsors) de mededeling dat men hem geen fondsen meer zal geven. D at bete­ kent dat hij geen assistenten en dure appa­ ratuur meer kan betalen en nog slechts be­ perkte onderzoeksmogelijkheden heeft.

Zoiets is moeilijk te verwerken.'

helemaal Nederlander. Althans, voor de Nederlanders. Midden in de oorlog, net voor de sluiting van de universiteit toen de tentamens op de Veluwe werden afgeno­ men, is hij in Utrecht afgestudeerd. Na de bevrijding voer hij per graanschip naar de Verenigde Staten om daar, behoudens zijn promotie die gemakshalve in Leiden plaatsvond, niet meer vandaan te gaan.

'Op Harvard viel ik met mijn neus in de bo­ ter', zegt Bloembergen. 'D e hoogleraar daar deed onderzoek precies op mijn be­ langstellingsgebied, kernmagnetische re­ sonantie. En na mijn promotie kreeg ik een driejarig fellowship dat me de volledige vrij­ heid gaf om te doen wat ik wilde. Na dat fellowship volgde onmiddellijk een vaste aanstelling.' En daarna: de Nobelprijs, zijn trots. 'Hoeveel hebben we er?' vraagt hij, doelend op Harvard. 'Negenentwintig, ge­ loof ik waarvan zeven hier bij natuurkunde.

Die prijs kwam voor mij precies op het juiste moment. Niet te laat, ik had net iets nodig. Maar ook niet te vroeg. Het gevaar van die prijs is, dat daarna niets meer be­ langrijk lijkt.'

TOO LiniE, TOO L A T E H H M ^ H Op enkele passen afstand van Mazur heeft professor Nicolaas Bloembergen zijn ka­ mer. Veertig jaar is hij nu weg uit zijn ge­ boorteland, maar toen hem de Nobelprijs werd toegekend was hij plotseling weer

B.B./UP

Nicolaas Bloembergen heeft nooit aan­ vechting gehad om terug te gaan. 'Neder­ land heeft wel aanbiedingen gedaan maar die waren, zoals altijd, too little and too late.' Bovendien was er het academisch klimaat. 'Ik had daar nooit kunnen berei­ ken wat ik hier heb bereikt. In Nederland, heb ik eens in een interview gezegd, mag je alleen uitblinken in voetbal.' Hij houdt van dit beeld, en ook van het 'Amerikaanse systeem'. 'Als een hoogleraar niet goed is krijgt hij geen studenten en zal hij tweede klas moeten gaan, ja. Ik heb toevallig hoofdklasse gespeeld en de onderlinge competitie tussen universiteiten en stu­ denten altijd als zeer positief ervaren.'

Nu nog7 Het antwoord komt snel, erg snel.

'Dat je moeilijker aan fondsen komt spreekt vanzelf. D e oudste kerels moeten niet de beste apparatuur hebben en de baas spelen over de jongeren met betere ideeën. Ik vind het niet erg om een stap te­ rug te doen. Ik speel ook niet meer zo goed tennis.'

Lin Tabak/Werry Crone Eetzaal in het Kirkland­House.

■È.i&J. i.

19 s e p t e m b e r 1986

De Grappen van Wim T.; Lubbers en Ruding Interview met Wim T. Sc hippers: adyna­ misclie liunst, de grappen en 'humor'.

Lubbers als pilaarheilige: de jaloezie van de CDA­fractie. Rudings Miljoenennota c on­ tra de Troonrede­ hoe Ruding zich voor bui­ tenlands gebruik positiever opstelt en zich te­ gen het regeerakkoord keert.

TGV: de supersnelle trein ook naar Amsterdam. Ingenieurs van de Deltawerken inventariseren: hadden we het wel moeten doen? Isc ha: valse en echte Rembrandts.

Pop: David Sylvian. Hinault en Lemond.

Boeken van deze Herfst In VN's Boekenbijlage: de nieuwe Neder­ landse boeken van deze herfst. In de Kunst­ bijlage: het lic htplafond van Struycken en ander monumentaal werk. De muziek van Prince. Jos Stelling over De Wisselwachter.

Wie ergens voor Staat, leest Vry Nederland.

als ik ISftj maar niet van m^n fiets val...'

STUVER: de S T U d e n t e n V E R z e k e n n g van N B B S . Juist voor studenten die denken dat ze nooit van hun fiets vallen V o o r f 4 1 0 , - p e r j a a r (nog geen f 35,­ per maand) je eigen ziektekostenverzekering,

incl. a l t e r n a t i e v e g e n e e s w i j z e n .

V o o r f 5 0 , - p e r j a a r heb je al een prima pakket­ verzekering (aansprakelijkheid en inboedel) Stuur mij een STUVER­folder Naam Straat Postcode _ Stad Opsturen aan NBBS, Postbus 11054,2301 EB Leiden Vanaf 1 september NBBS, Postbus 360,2300 AJ Leiden

"HET FORMAAT VAN EEN OPDRACHTGEVER ZIT HEM NIET ALLEEN IN ZIJN OMZET." "Wanneer je als pas­afgestudeerde econoom de accountancy ingaat, en je kiest voor een groot kantoor als KMG Klynveld Kraayenhof & Co, dan word je geconfron­ teerd met een clienten­pakket waar ook grote tot zeer grote bedrijven inzitten Als je ambitieus bent, heb je al gauw de neiging je op dat soort relaties te richten Zelf kijk ik daar heel anders tegenaan voor mij zit het formaat van een opdrachtgever met alleen in zijn omzet Zeker zo belangrijk vind ik, hoe snel ik het geheel kan overzien en hoe de werkrelatie is hoe nauw werkje samen en hoeveel kan ik als adviseur voor mijn dient betekenen Misschien is het een kwestie van wat bij je past Ik prefe­ reer daarbij een man­tot­man relatie boven een man­tot­ organisatie relatie Zelfstandig in een klem team slagvaardig anticiperen op de problemen bij middelgrote en kleine be­ drijven waarbij persoonlijke dienstverlening voorop staat Ik heb dat gevonden bij KKC D oor de afwisseling in de werkzaamheden heb ik in een behoorlijk tempo veel facetten van het beroep leren kennen D aardoor komt een carrière die bij KKC begint, vaak snel op een goed niveau" Snelle carrière-ontwikkeling door integratie van theorie en praktijk.

KMG Klynveld Kraayenhof &■ Co, Nederlands grootste accountantskantoor, werkt voor tal van nationaal en inter­ nationaal opererende bedrijven Zowel de omvang van de organisatie als het werkterrein maken KKC uitzonderlijk aantrekkelijkvoorafgestudeerde bedrijfseconomen die door willen in de accountancy In Nederland werken aan gevarieerde opdrachten bij gro­ te, middelgrote en kleine bedrijven, stichtingen en overheids­ instellingen zo'n 2 000 personeelsleden bij 25 kantoren Binnen KMG Klynveld Mam Goerdeler wordt inter­ nationaal samengewerkt m 70 landen Economen die bij KKC hun loopbaan starten, werken op hoog professioneel niveau met afwisseling m het werk D it draagt er toe bij dat men bij KKC zeer snel carrière kan maken Overigens zijn er voor belangstellenden ook mogelijkheden buiten de ac­ countancy pur sang KKC werkt nauw samen met KMG Klynveld Bosboom Hegener Organisatie­adviseurs en met Meijburg & Co belastingadviseurs D oor het samen aan opdrachten werken met deze organiaties wordt de kennis verbreed Ook IS het mogelijk m het advieswerk en de EDP­auditmg stage te lopen Toekomst en succes.

Om na uw doctoraal uw loopbaan uit te bouwen tot een succes IS het van belang dat u de juiste beslissing neemt Dat kan alleen dan als u goed geïnformeerd bent over alle mogelijkheden WIJ nodigen u uit om vóór uw afstuderen een afspraak te maken voor een oriënterend gesprek Vergelijk uw en onze mogelijkheden Bel voor een afspraak Louis Chr D ell telefoon 020­5461238 of schrijf naar KMG Klynveld Kraayenhof & Co , Afdeling Personeelszaken, Prinses Irene­ 5traat 59,1077 WV Amsterdam

Klynveld Kraayenhof & Co. Accountants Kantoren in Nederland Amsterdam Alkmaar Almere Amersfoort Apeldoorn Arnhem Breda Deventer D oetinchem D ordrecht D rachten Eindhoven s­Gravenhage Groningen Haarlem Heerlen Hengelo s­Hertogenbosch Hoorn Leeuwarden Middelburg Nijmegen Rotterdam Utrecht en Zwolle

de tarieven experts

^«p

MEDEDELINGEN

ECO INHAALCOLLEGE ALGEMENE ECONOMIE Het inhaalcollege Alg. Econometrie 1b vindt plaats op maandag 25 sept.i.p.v.

22 sept. van 15.30­17.30 in CZ 111.

P.E.F.-OPVANGCENTRUM Heb je klachten over onderwijs?

De studentraadsleden van de P.E.F, kunnen er iets aan doen. Zij zullen jouw probleem uitzoeken en aan de kaak stellen.

Je kunt iedere woensdagmiddag van 12.30 tot 13.30 uur naar ons toekomen.

We zitten in kamer A 015; ons telefoon­ nummer is (66)2790.

REGIONALE ECONOMIE Hetgeen in de studiegids vermeld staat betreffende de colleges voor afstu­ deerders in dit semester behoeft cor­ rectie. De colleges bestaan uit 2 uur li­ teratuurbespreking en 2 uur werkcolle­ ge en omvatten niet 8 uur, zoals in de studiegids vv^ordt aangegeven.

Voor inlichtingen; Prof. A. Hendriks, kamer B 524, telefoon (66)2725.

SYMPOSIUM: 'NORMATIVITEIT EN ECONOMIE' Ter gelegenheid van het emeritaat van Prof. dr. M.A.D. Plattel organiseert de vakgroep sociale wijsbegeerte en so­ ciale ethiek onder auspiciën van de Fa­ culteit der Economische Wetenschap­ pen en de Centrale Interfaculteit der Wijsbegeerte een symposium over 'Normativiteit en Economie'.

Dit symposium vindt plaats op donder­ dag 25 september 1986 in de Katholie­ ke Universiteit Brabant.

Het thema 'Normativiteit en Economie' zal vanuit de wijsbegeerte belicht wor­ den door Prof.dr. B. de Clerq (Leuven) en vanuit de economische weten­ schappen door Prof.dr. P. Ruys (Til­ burg); Prof .dr. H. van Luijk (Groningen en Nijenrode) en D r. B. Nooteboom (Den Haag) zullen het thema vanuit de bedrijfseconomie behandelen.

Programma: 10.00­10.30 uur: ontvangst Portrettenzaal Katholieke Hogeschool Tilburg 10.30­13.00 uur: ochtendzitting inleidingen door B. De Clerq en P. Ruys en discussie 13.00­14.00 uur: lunch 14.00­16.30 uur: middagzitting inleidingen door H. van Luijk en B. Nooteboom en discussie 16.30­17.30 uur: receptie U kunt zich aanmelden voor deelname aan het symposium bij Dr. E. E. Berns, kamer B 522, telefoon (66)2233 b.g.g.

(66)2416.

SOC CURSUS BEM I DDEL I NGSWERK WETENSCHAPSWINKEL (zie Memo, pag . 14 onder Wewi) INTRODUKTIEBIJEENKOMST VROUWENSOCIOLOGIEGROEP De vrouwensociologiegriep is een groep sociologiestudentes die zich in het kader van hun studie bezighouden met de positie van de vrouw. Wij ko­ men één keer in drie weken bij elkaar bij iemand thuis.

Meestal beginnen we met het uitwisse­ len van studie­ervaringen en daarna behandelen we een bepaald thema. Zo hebben wij ons de afgelopen tijd bezig­ gehouden met: ­ gedichten van Syliva Plath en Adriënne Rich; ­ het bespreken van eikaars werkstuk­ ken; ­ discussie over artikelen uit het Tijdschrift voor Vrouwenstudies; ­ een aktie voor maandverband­ automaten.

Wij hebben het afgelopen studiejaar af­ gesloten met een weekeind aan zee.

Voor eerstejaars en andere studentes wordt op 24 september 1986 om 20.00 uur in 8138 een introduktiebijeenkomst gehouden.

Kun je niet komen op deze avond of wil je meer informatie, dan kun je terecht bij Marjon (8153) of Thérèse (S155).

0^ ^V

■^^

W

QQ

JUR KEUZEVAK ADMINISTRATIEF RECHT Het tentamen voor het keuzevak admi­ nistratief recht zal schriftelijk worden afgenomen op 22­12­1986. Opgave hiervoor moet geschieden vóór 1 no­ vember 1986 via de gebruikelijke aan­ meldingsformulieren bij Buro Examens onder vermelding van de vakkode (660.020) en de naam van het keuze­ vak. Studenten voor wie bovenstaan­ de datum erg bezwaarlijk is, kunnen zich in verbinding stellen met Prof.

E.M.H. Hirsch Ballin voor het afspre­ ken van een mondeling tentamen.

INZAGE TENTAMEN ONDERNEMINGSFINANCIERING 2 (323.030) De vakgroep Ondernemingsfinancie­ ring deelt mede dat op maandag 29 september 1986 van 14.00­16.00 uurde mogelijkheid wordt geboden tot inzage in het tentamen/examen Onderne­ mingsfinanciering 2, gehouden op 14 augustus 1986. D e inzage zal plaatsvin­ den in kamer B 303.

WIJZIGINGEN VAN EN AANVULLINGEN OP DE STUDIEGIDS 1986/87 1) pag. 199/203: Zowel voor werk­ groep 7 als voorwerkgroep 14 worden de kolleges strafrecht A gegeven in week B op dinsdagen van 13.30­15.30 uur in zaa/SZ33.

2) pag. 201: Op maandag 6 en op maandag 20 oktober 1986 zal er een hoorkollege Inleiding rechtsweten­ schap A worden gegeven voor alle vol­ tijdse studenten (zulks ter vervanging van de regulieren kolleges van die week) van 13.30­15.30 uur in zaa//4Z 10 3) pag.211/213/214: ­ Het vak Capita Selecta strafrecht is verplaatst naar zaal SZ35.

CIF ROOSTERWIJZIGING De cursus Economie en organisatie van de gezondheidszorg is verplaatst van maandag 18.30­20.30 naat 20.00­22.00 uur in SZ32 (alleen het Ie semester).

Tentamendata collegejaar 1986/1987 Cursus Semester LeervandeSZI (Inl.) 1e/2e 6 januari, 12 juni, 7 augustus* Inleiding recht 1e/2e 23 december, 9 juni, 7 augustus* Inleiding economie Ie 15 december, 11 mei, 17 augustus 8MTI 1e 9 januari, 2 juni, 11 augustus* 8MTII 2e 20 januari, 29 mei, 21 augustus*

2e Leer van de 8Z II 7 januari**, 20 mei, 14 augustus Leer van de 8Z III (2e)*** 14 januari** Leer van de 8Z V 2e 25 mei, 18 augustus SZ­economie I 2e 15 mei, 19 augustus 8Z­economie II Ie 15 december, 1 juni, 20 augustus 8Z­sociologie I 2e 17 december**, 15 juni, 20 augustus 8Z­recht I 2e 19 december**, 22 juni, 28 augustus * Tentamendata zijn reeds vastge­ legd door de Subfaculteit SCW. ** Het betreft hier een 3e gelegenheid ** voor de cursus van 1985/1986. *** Het betreft de 2e semestercursus van 1985/1986.

SMT III en SMTIV dienen nog door de Subfaculteit SCW te worden vast­ gesteld.

CURSUS BEM I DDEL I NGSWERK WETENSCH APSWINKEL (zie Memo, pag . 14 onder Wewi) ROOSTERWIJZINGINGEN Het college Geschiedenis van de mo­ derne wijsbegeerte van M. Karskens, op dinsdag 10.30­12.30 uur zal voort­ aan worden gegeven in AZ114.

De cursus Algemene kennis­ en weten­ schapsleer van S. D oorman, op don­ derdag 10.30­12.30 uur zal voortaan gegeven worden in AZ 8, behalve op donderdag 25 september a.s. dan wordt het college gegeven in AZ 112.

OP ZOEK NAAR FILOSOFIES CONTACT? Het tijdschrift voor filosofie 'Krisis' biedt mensen die samen willen filosofe­ ren of aan een filosofies projekt willen werken, de mogelijkheid om met elkaar in kontakt te komen door middel van 'kontakt­advertenties'.

Vraag een informatie­formulier aan bij Krisis­onderzoek, p/a Middenweg 65 L, 1098 AE Amsterdam.

ij verzorgen al uw drukwerk,

wm'' drukkerij uitgeverij reclame­bureau

­ Het vak internationaal arbeidsrecht (het keuzevak van 300 uur en het inter­ nationaal vak van 230 uur) is verplaatst van zaal CZ103 naar zaal CZ106 op vrij­ dagen van 10.30­12.30 uur. ­ Het vak internationaal strafrecht (als keuzevak van 300 uur en als internatio­ naal vak van 230 uur) zal dit semester /7/ef worden gedoceerd. ­ het vak Recht van de internationale organisaties (als keuzevak van 300 uur en als internationaal of rechtsvergelij­ kend vak van 230 uur) is verplaatst naar de woensdagmiddag van 15.30­17.30 uur in zaal SZ 32.

4) pag. 216: Het kollege bedrijfsecono­ mie is verplaatst naar zaal AZ117 (was zaalAZ116).

5) pag. 218: Het kollege boekhouden is verplaatst van zaal AZ7 naar zaal AZ117.

6) pag. 228: ­ Het Seminar Recht en Beleid zal in het eerste semester worden gegeven op dinsdagen van 13.30­15.30 uur in zaal PZ209. ­ Het vak Bestuurlijke Informatiekunde B op vrijdagen van 13.30­15.30 uur zal worden verplaatst naar zal CZ106 (was zaal CZ103).

o.a.: * kranten (in offset­rotatie) * periodieken * boeken * brocl^ures * folders * handels­ en familiedrukwerk

Em. de Jong b.v.

Postbus 8 ­ 5110 AA Baarle­Nassau — Telefoon 04257 ­ 8922*

■■■■1

MEMO

Studenten \ WERKGROEP LESBISCHE EN H O M O S T U D I E S In 1984 is de StudentenWerkgroep Homofilie van de Hogeschool opgehe­ ven. D oel van deze werkgroep was het bevorderen van de Integratie van ho­ mo's in de Hogeschool. D aarnaast heeft de werkgroep de cyclus 'Homo­ sexualiteit als fictie' georganiseerd, sa­ men met Studium Generale. Na deze krachtsinspanning is de groep in­ gestort.

Als vervolg hierop is afgelopen se­ mester de werkgroep lesbische en ho­ mostudies tilburg opgericht. Uiteinde­ lijk doel van onze werkgroep is het or­ ganiseren van cursussen met de status van doktoraal bijvak. Sinds het begin van de jaren '80 bestaat aan verschil­ lende universiteiten in Nederland de mogelijkheid onderwijs te volgen en onderzoek te doen in het kader van homostudies.

Vanuit dit gegeven willen wij kijken wat we in Tilburg van de grond kunnen krij­ gen. Als presentatie van onze werk­ groep organiseren we dit semester een lezingencyclus.

Nadere informatie: Monique Anthonio 013­355779 Anne Smit 013­636611 Programma: 25 september 20.00 uur, Zaal AZ 6 Wijnand Sengers: Homostudies in Nederland

Menu

Periode 22 t m 26 september MAANDAG 22 9­1986 uiensoep ossestaartsoep hachee gelderse schi)f spruitjes ­ koolraap ­ dardappeipuree gebakken aardappelen V e g : harhee van soja puree rode koof rnet appeltje'; DINSDAG 23 9 1986 heldere prei 'aspergesoep kernesoep spaghetti a la bolognese kaas doperwten ­t­ worteltjes ­ jachtsatis kalkoer)<iteak ­ chinese koolsalade gekookte aardappelen V e g : spaghettisctiotel sla courgettes in tomatensaus WOENSDAG 24­9 1986 groentesoep peterseliesoep crebtapie gehakt in bladerdeeg stroganoffsaus zomergroente tuin boontjes a la crème gekookte aardappelen V e g : bruine bonenschotel zomergroente DONDERDAG 25 9 1986 kippegroentesoep ■ witte bonensoep bab( panggang ­ atjar met ananas kroepoek gebakken rijst blinde vink prei è la crème gekookte aardappelen V e g : gevulde paprika ­ atjar ­ kroepoek rijst met ananas VRIJDAG 26 9 1986 tomatengroentesoep vermiceilysoep gebakken vis ­ shoarmaburger remouladesaus gemengde sla patates frites gekookte aardappelen V e g : kaassoufflé sla ­ frites gekookte aardappelen

9 oktober 20.00 uur. Zaal PZ 12 (in hallejte achter koffiekamer S) Film: The times of Harvey Milk" 23 oktober 20.00 uur, zaal AZ 6 Judith Schuyf: Homoseksualiteit door de eeuwen heen 12 november 20.00 uur, zaal AZ 6 Lex van Naerssen: Homoseksualiteit als identiteit 27 november 20.00 uur, zaal AZ6 Petra Veeger: Beeld van de lesbienne in de nederlandse literatuur 1945­1965.

BIJEENKOMST J U V A T De Juristenvereniging voor Afgestu­ deerden in Tilburg JUVAT organiseert op 14 november a.s. om 15.00 uur in zaal SZ 17 van de Katholieke Universi­ teit Brabant een bijeenkomst over 'Ontwikkelingen in het informatica­ recht'.

Sprekers zijn mevr. drs. G. Overkleeft­ Verburg, wetenschappelijk medewer­ ker KUB, mr. T.J. Hermans, bedrijfsju­ rist Ericsson Information Systems BV en mr. H.A. van Brummen, officier van Justitie te D ordrecht. Zij zullen respec­ tievelijk spreken over 'D e regulering van persoonsinformatievoorzienin­ gen', 'Software­bescherming en soft­ ware­contracten', en 'Computercrimi­ naliteit'.

De bijeenkomst is toegankelijk voor le­ den en begunstigers van JUVAT, wan­ neer zij f 10,— overmaken op Post­ bank 5133442 of Amrobank 468803718 t.n.v. J U V A T Tilburg onder vermel­ ding van 'Informaticarecht'. U kunt zich als lid of begunstiger aanmelden via Postbus 10363, 5000 J J Tilburg, het lidmaatschap kost f 25, ­ per jaar.

Nadere inlichtingen zijn te verkrijgen bij mr. R.R.M, de Moor, tel. 013­662627 (KUB)/634046 (privé) of mevr. mr.

H.A.W. Vermeulen, tel. 013^662387 (KUB)/681888 (privé).

GEZOCHT: VRI JWI LLI G(ST)ERS Ook dit jaar geeft de Taalclub Bin­ nenstad weer lessen Nederlands aan buitenlandse ­ voornamelijke Turkse ­ jongeren. D e bedoeling van die lessen is dat de buitenlanders door een betere beheersing van onze taal goed op kun­ nen komen voor hun belangen.

De taallessen worden gegeven door vrijwilligsters en vrijwilligers die één avond in de week tijd beschikbaar stel­ len.

De lessen zijn op maandag­avond van 20.00 tot 21.30 uur.

Voor het komende lesjaar zoekt de Taalclub Binnenstad vrijwillig(st)ers die zich voor één avond in de week, en dat voor minstens één jaar, willen binden.

Als je wat voelt voor dit zinvolle werk, of als je wat meer informatie wilt dan kun je contact op nemen met de Taal­ club in Buurthuis Binnenstad, Lan­ gestraat 13, Tilburg.

Je kunt ook langs komen op de informatie­avond op 22 september om 20.00 uur, in Buurthuis Binnenstad.

DIENSTEN I N DE STUDENTENKERK Een eucharistieviering is er elke zon­ dagmorgen om 11.30 uur precies. Tij­ dens deze vieringen is er crèche.

Om de twee weken worden deze vie­ ringen mede verzorgd door het studen­ tenkoor o.l.v. Louis van Tongeren (contactadres: Molenbochtstraat 10 tel: 363549).

Tijdens de overige weekendvieringen begeleidt een kleine cantorij de ge­ meentezang.

Zondag a.s. 24 september.

Thema: Vrede. Moed vinden uit de macht van de doem te blijven.

Voorgangers: Hub Lenders, Han Oude Munnink.

M.m.v. Studentenkoor.

Univers

TEV-CONGRES1986 Op donderdag 25 september a.s. vindt het TEV­congres 'Automatisering voor het management' plaats.

De automatiseringstechnologie heeft de laatste jaren een stormachtige ont­ wikkeling doorgemaakt. Eén van de in­ grijpende gevolgen hiervan is dat het ontwerpen, fabriceren en beslissen in diverse bedrijven en instellingen sterk aan verandering onderhevig is. Het management krijgt steeds meer de be­ schikking over automatisering ter on­ dersteuning van zijn activiteiten. D eze tak van automatisering is echter zeer recent en daardoor vaak nog onbe­ kend.

Tijdens het congres zal daarom op dit onderwerp uitgebreid worden inge­ gaan door diverse, zeer deskundige sprekers.

Studenten dienen zich voor dit congres in te schrijven. D e antwoordkaarten zijn verkrijgbaar voor de aula en op ka­ mer B520. D e uiterste inleverdatum is 22 september a.s. Na inschrijving ont­ vangen de deelnemers een program­ maboekje, waarin een uitgebreid over­ zicht van de dag staat.

De prijzen zijn: TEV­leden f 2,50 en overige studenten f 5 , — .

Voor meer informatie TEV­congres­ commissie, kamer B520, telefoon: 013­662747.

Wewi CURSUS B E M I D D E L I N G S W E R K WETENSCHAPSWINKEL De wetenschapswinkel is het afgelo­ pen jaar gestart met een cursus bemid­ delingswerk. Aan deze cursus kan worden deelgenomen door studenten vanuit alle studierichtingen. Met name studenten enonomie, rechten en lette­ ren kunnen middels het doorlopen van deze kursus een vak oftewel studie­ punten behalen (algemeen 170 uur, specifiek zie studiegids faculteiten).

De wetenschapswinkel heeft tot doel onderzoek te (laten) verrichten voor maatschappelijke groepen en organi­ satie, die traditioneel geen toegang hebben tot wetenschappelijk onder­ zoek en ook niet over de middelen daartoe beschikken.

Student­bemiddelaars treden op als mediair tussen vraagsteller (klant­ groep) en KUB om een onderzoek te la­ ten verrichten en om het onder­ zoeksproces te bewaken. Het is ­ en dat klinkt meer vanzelfsprekend dan het is ­ van groot belang dat de klant antwoord krijgt op zijn vraag.

Om de kwaliteit van het bemiddelings­ werk te waarborgen c.q. te verbeteren, wordt een voorbereidende cursus aan­ geboden, alsmede ondersteuning en begeleiding tijdens de periode van het practisch werk.

Na de inleidende cursus, die 10 uur om­ vat, begint het werk in de praktijk: het bemiddelingswerk.

De inleidende cursus zal worden ge­ geven op de volgende data in SZ 101: dinsdag 7 oktober 22.00­22.00 uur; donderdag 9 oktober 14.00­16.00 uur; dinsdag 14 oktober 20.00­22.00 uur; donderdag 16 oktober 14.00­16.00 uur; dinsdag 21 oktober 20.00­22.00 uur.

Voor hen die nu niet in de gelegenheid zijn om de cursus te volgen bestaat er de mogelijkheid om dit in februa­ ri/maart te doen.

De i n h o u d van de cursus I De Wetenschapswinkel in historisch perspectief * kennismaking met het werk: diaserie * plaats binnen de KUB; * het bemiddelingswerk II D e probleem­ en doelstellingsfase van het onderzoek­ en bemid­ delingswerk * het onderzoeksproces: schema's; * theorie en de praktijk van het Wewi­werk III Onderzoeksmethoden

IV Bemiddelingsproblemen: vertaalproblematiek I * het model van Adriani; Het cyclisch model: vertaalproblematiek II * D e theoretische inzichten van Mo­ ser: samenspel van onderzoeker en onderzochten.

A a n m e l d i n g en i n l i c h t i n g e n Marise Pols: kamer P 3217, tel. 662768 Ricus Timmers: Kamer P 3219, tel.

662645

Sport

a

KUB S P O R T C E N T R U M Windsurfinstrul(tie­dagen Op 24 en 25 september worden weer de windsurfinstruktiedagen georgani­ seerd. D e lessen worden gehouden op het Blauwe Meer in Tilburg­Noord.

Als men één van deze dagen gevolgd heeft dan krijgt men een stempel op de sportkaart. D eze stempel geeft recht tot het lenen van surfmateriaal van het sportcentrum.

De deelname­kosten zijn f 25,— en dienen bij de inschrijving voldaan te worden. Inschrijving op het sportcen­ trum aan de Academielaan 5.

Konditietraining ledere donderdagavond van 22.30 tot 23.15 uur konditietraining in de grote zaal van het Sportcentrum. Een trai­ ning voor de ware liefhebbers!

Krachttrainingen Voor alle duidelijkheid het volgende: Nivo 3 zijn de beginners Nivo 2 zijn de half gevorderden Nivo 1 zijn gevorderden.

Voor nivo 1 en 2 hoefje niet in te schrij­ ven. Zie voor trainingstijden het sport­ rooster.

Agenda SEPTEMBER DONDERDAG T8SEPTEMBER Cinecitta, 20.00 uur: 'The Coca Cota Kid' van Dusan Makavejev ^ t / m | 4 ­ & h Cineci«:a,22.00 uur: 'Abel* van Atex van Warmerdam ( t / m 24­9), S c h o u w b u r g , 20.00 uur; Filmhuis: 'Los motivos de Berta' van José tufe <5u8fin{t/m24­9).

S c h o u w b u r g , 22,15 uur: Filmhuis; 'Red desert penmtentiafy' van Qeoï^e Shiaser ( t / m 24­9).

VRIJDAG 19 SEPTEMBER N o o r d e r l i g t , 20.30 uur; 'Golden Ear­ ring' met in voorprogmmma f%i Pitt» U n i v e r s i t e i t , 16.15uuf,aula: Prof.{>r, D,C H M Pieters houdt opénbarerede t.g.v. amtjtsaanvaarding ais buiten­ gewoon hoogleraar in het socisie i&­ kerheidsrecht.

S c h o u w b u r g , 20,15 uur: D ansgrofep 'DeGeorgiérs'.

ZATERDAG 20 SEPTEWIBSR N o o r d e r l i g t , 21,00 uur ' Noorderfichtshow'.

S c h o u w b u r g , 20­30 VMT: Jazz meeting TSburg, ZONDAG 21 SEPTEMBER Egelantier, 16.00 uur: HouöSmp, Bennink, Reyseger, formidabel impro­ viserende jazzmusici Olof, Raad van 50 MAANDAG 22 SEPTEMBER OJof: Lezing door Prof Oxenaar, ontwerper van onze bankbiljetten,

Judo In de beginnersgroep (nivo 2) zijn nog wat plaatsen vrij. Als je geïnteresseerd bent, ben je van harte welkom. D e be­ ginnersles wordt op dinsdag van 17.45­ 18.45 uur gegeven in de kleine zaal van het sportcentrum.

Zaalvoetbalcompetitie 6 oktober start weer de geweldige maandagavondzaalvoetbalcompetitie.

De inschrijving sluit op 1 oktober. In­ schrijfformulieren zijn te verkrijgen op de studentensporthal. Er is plaats voor een beperkt aantal teams, dus wie het eerst komt Merlijn Studenten voetbalvereniging Merlijn kan dit seizoen nog leden gebruiken.

Heb je interesse dan kun je informatie krijgen bij: Vincent 365460 en Frank 674986.

Woensdagavondcompetitie Vanaf woensdagavond 1 oktober gaat weer de oergezellige woensdagavond­ competitie van start. Er wordt dan weer basketball, volleybal en badmin­ toncompetitie gehouden. Je kunt je voor elke sport apart inschrijven. Wel is het de bedpeling dat voor basketball en volleybal mix­teams meedoen (min. 2 dames). Het inschrijfgeld tedraagt f 25, — voor basketball of volleybal per team en f 2,50 voor badminton per persoon. Inschrijfformulieren zijn te verkrijgen op de studentensporthal.

Inschrijven voor 23 september.

Speelsters gevraagd De Tilburgse Studenten Volleybal Ver­ eniging Gepidae zoekt speelsters om het 5e damesteam te vormen en op dinsdagavond competitie te gaan spe­ len. Heb je belangstelling om een par­ tijtje te volleyen tussen de (studie­)be­ drijven door, kom dan eens langs op de training ma. 21.45­23.00 uur HTS do. 19.30­21.00 uur Sporthal (sportkaart verplicht) Info: Petra 013­632687. Tot ziens!

19 september 1986

DtNSDAG 23 SEPTEMBER Universiteit, 15.30 17.30, A2 7­ Vite­ lezing D rs, R.M. Naftaniel (voorzitter CIDI} over 'Sephardiem, Ashkenziem en Falsha's. de Joodse bevolkings­ groepen en hun onderlinge verhoudin gen' Vidar, 14,00 uur (t/m25­9).

Open roeimiddag

Universiteit, 20.00 uur, AZ 10: Fiim 'Metropolis' Stud, Gen cyclus D e Mens IS een Machine, Olof, 21.00 uur: CCT playback festival, WOENSDAG 24 SEPTEMBER Universiteit, 20,15 uur, aula: Kon. Liedertafel brengt Shtomo Mintz (viool) Olof, D e senaat tapti DONDERDAG 25 SEPTEMBER Vïdar, Slotfeest, Universiteit, 13.30 uur, AZ­7: Lezing door D ouwe D raaisma over 'D e Mens is een Computer', Stud. Gen. cyclus De Mens is een Machine N o o r d e r l i g t , 21.30 uur Konsert door 'Hollandse Hoogten' met Claw Soys en Fatal Flowers, Olof, 20.00 uur; CCT overdracht en commissie­avond Universiteit, 9,30 uur, aula; TEV­ congres Titel: 'Automatisering voor het management'.

Universiteit, 13,30uur, B­602: Verga­ dering universiteitsraad Farce­theater, 20,30 uur: 'Is het wijn of wijnazijn' door Pegasus.

S c h o u w b u r g , 20 (X) uur: Filmhuis: ■Tr8nguillizer'(t/m26 9), S c h o u w b u r g , 22,15 uur. Filmhuis: 'Yoao' van George Sluizer ( t / m 26­9) VRIJDAG 26 SEPTEMBER S c h o u w b u r g , 20.15 uur: Het Bra­ bants Orkest o,(,v. André Vandernoot met werken van Van den Booren, Beethoven, D ebussy en D e Falla, So­ list: Jean­Clauda Vanden Eynden,

i

NOORDERLIGT

STUDIUM GENERALE

Hollandse Hoogten

De machine neemt de macht over Dinsdag 23 september, 20.00 uur.

Zaal A Z 1 0 , Machine regie: Wolfgang Urchs BRD1966,10 min. kleur In deze knappe tekenfilm zijn foto's in collagevorm aangewend. Het idee in een notedop' de mens vindt de machine uit en weet met dit teclinische verlengstuk van zichzelf wonderen te verrichten.

Ergo, de mens waant zich God en beschikt over leven en dood van andere mensen. Tot de eeuwig aanwezige dreiging werkelijkheid wordt; de machine groeit de mens figuurlijk boven het hoofd en neemt de macht over.

Metropolis regie: Fritz Lang BRD 1927,120 min. z w / w Metropolis is een toekomststad, die uit een boven- en benedengedeelte bestaat. In de benedenstad maken de arbeiders als schakels deel uit van gigantische machines. Om de arbeiders tot opstand aan te zetten, ontwikkelt de nihillistische en destructieve geleerde Rotwang een perfecte duplica van de beschermeling van de arbeiders, Maria. Deze mechanische robot neemt in een onduidelijk transformatieproces de preciese uiterlijke kenmerken van Maria aan. Metropolis schetst het angstbeeld: mensen die door economische belangen ondergeschikt aan machines worden verklaard.

STADSSCHOUWBURG

Jean-Claude Vanden Eynden Vrijdag 26 september 1986.

Aanvang 20.15 uur.

In de eerste serie abonnementsconcerten van Het Brabants Orkest in het seizoen 1986/1987 zal de in 1947 te Brussel geboren Jean-Claude Vanden Eynden solist zijn in het derde pianoconcert van Beethoven.

Reeds als 17-jarige behoorde hij tot de laureaten van het befaamde 'Concours Reine Elisabeth' in zijn geboortestad.

Hij vervolmaakte zijn pianistische kunnen onder leiding van de vermaarde Spaanse pianist Eduardo del Pueyo.

Vanden Eynden treedt op over bijna de gehele wereld.

Het concert wordt geopend met Jo van den Boorens tweede symfonie (1983), die, anders dan de klassieke 3of 4-delige symfonieën, slechts eendelig is. Er zijn echter wel 4 fasen te onderscheiden, die elke beginnen met een uitbarsting van zowel stijgende als dalende klanken. Een belangrijke, aan deze partituur ten grondslag liggende, gedachte is het hexagram Li (vuur) uit het Chinese boek der veranderingen: Vuur op vuur/de edele verfijnt zijn glans/overal ziet men licht. Bij de première in september 1983 werd dit werk door pers en publiek enthousiast ontvangen, zodat deze herkennismaking zeker welkom zal zijn.

Na de pauze klinkt muziek van twee componisten die, hoewel verschillend geaard, gemeen hebben dat ze beiden werkten met een kleurrijk orkestraal palet. Eerst hoort men Debussy's 'Prélude è l'après-midi d'un faune' (1894), dat wonderschone werk dat vanaf de eerste tonen van de beroemde f luitsolo de luisteraar gevangen houdt, gevan-

Donderdag 25 september, 13.30 uur, zaal AZ 7, De mens is een computer door D o u w e Draaisma De computermetafoor in de cognitieve psychologie wil de aktiviteiten van de menselijke geest gelijkstellen aan het functioneren van een computer. Ze wil slechts beweren, dat de bewerking van computers en van de menselijke geest op grond van dezelfde beginselen verklaard kunnen worden. De mens zou op een zelfde manier kennis verwerven en verwerken als een ingenieuze rekenmachine, die formele operaties uitvoert.

Vakken als cognitieve psychologie, artificiële intelligentie, informatica en neurologie spreken vandaag de dag dezelfde taal: Het menselijk brein en computers zouden beiden uit een netwerk van binaire verbindingen bestaan. Neuronen zijn te beschouwen als relais in de hardware van een computer. Theorieën in de cognitieve psychologie maken volop gebruik van beschrijvingen van de software van de computer. Bij cognitieve processen is er sprake van 'een input en een output', van 'subroutines', 'recursie', 'liststructuren', 'lokatie- danwei inhoudadresseerbare geheugens', 'liniaire of parallelle verwerking' en dergelijke.

In de vroegste teksten over 'Artificiële Intelligentie' waren de verwachtingen omtrent de betekenis van de computermetafoor voor de psychologie hooggestemd.

gen in een ongrijpbare wereld vol wazige tinten. Het was het eerste belangrijke orkestwerk van de 32jarige Debussy. De fluitsolo zal worden gespeeld door Gerda Verhulst, die onlangs is benoemd als I e fluitiste van Het Brabants Orkest en daarmee de opvolgster is van Jan van Rooy.

Van een veel uitbundiger kleurenrijkdom is de balletsuite 'El sombrero de tres picos' (1919) van Manuel de Falla die, in navolging van zijn leermeester Pedrell, een echt Spaanse muziek schiep. Daarbij putte hij uit een rijk volksmuzikaal verleden waarin ook de dans een belangrijke rol speelde.

Genoemde suite bestaat uit drie Spaanse dansen: Seguidilla, Farruca en Jota. Het is een heerlijk aanstekelijke muziek waarin, mede door de 'Spaanse' instrumentatie, de zon gul schijnt!

UNIVERSITEIT 24 september, aula, 20.15 uur

Shiomo Mintz, viool SHLOMO MINTZ (viool). Vier jaar geleden herdacht de Israël Philharmonic Orchestra de geboorte in 1882 van zijn oprichter, een der grootste violisten aller tijden, Bronislav Huberman. In diverse vioolconcerten solieerden topviolisten. Zelden is zo'n overvloed aan talent bijeen geweest: Isthak Perlman, Ivy Gitlis, Pinchas Zukerman, Isaac Stern, Ida Haendel, Henryk Sveryng en Shiomo Mintz. Laatstgenoemde, toen 25 jaar, was verreweg de jongste, maar blijkens de reakties van het publiek en pers niet de minste in dit uitgelezen gezelschap. Hij studeerde snel en met de hoogste onderscheidingen af aan de beroemde Juilliard School, en werd op slag beroemd toen hij aan het bekende Aspen Music Festival deelnam, resp. in Carnegiehall solieerde

Claw boys claw.

Claw Boys Claw en Fatal Flowers.

Donderdag 25 september, aanvang 21.30 uur, zaal open 20.30 uur. Entree f 12,50, voorverkoop f 10, — .

De jonge Amsterdamse Fatal Flowers staat op het toneel met een air alsof ze de rock 'n roll zojuist hebben uitgevonden en verklaart in muziek, presentatie en houding zich onomstotelijk gebonden te weten aan de illustere Engelse en Amerikaanse voorgangers. Die mengeling van traditie en frisheid geeft het kwartet een elan dat tot voor kort onbekend was binnen de popmuziek van eigen bodem. Hoewel de groep inspiratie put uit diverse, voornamelijk in de jaren zestig opkomende stijlen, laat ze zich niet als een revival-band kenschetsen. In het groepsgeluid zijn elementen te ontdekken van The Beatles (samenzang), Creedence Cleanwater Revival (aartsrock zonder opsmuk) en The Byrds (psychedelica met folkinslag) zonder de voorbeelden slaafs te kopiëren.

Onder invloed van rock 'n roll, psychedelica en acid-punk en specifieke inspiratoren als The Gun Club en The Stooges is Claw Boys Claw de meest opwindende live-band van Nederland geworden. De groep is opgericht in 1983 en haar debuutelpee heet 'Shocking Shades of Claw Boys Claw'. Na de singel 'So Mean', de live mini elpee 'Now' en de 12 inch 'Indian Wallpaper', geproduceerd door Ernest Janz en de fakant daarvan door ex-Cramps en exGun-Club gitarist Kid Congo Powers, heet de laatste platenrelease van Claw Boys Claw 'With Love from the Boys'.

Claw Boys Claw wordt gezien als de meestbelovende Nederlandse roek-

met de Pittsburg Symphony o.l.v.

Steinberg. Later solieerde hij met alle Europese top-orkesten, o.m. o.l.v.

Guilini, Dorati, en Barenboim, resp. op de festivals van o.m. Wenen, Salzburg en Edinburgh.

band, die wars is van kommercie en weloverwogen poses. John Cameron, gitaar; Peter te Bos, vocalen; Bobbie

in de toneel-wereld, een wereld die Inez van Dullemen van heel dichtbij meemaakt. Het boek is nauw verweven met Shakespeares 'King Lear' en net als in Shakespeares koningsdrama staan macht, het misbruik ervan en zelfkennis centraal. Het is opnieuw een liefdevol en helder boek.

Rossini, drums.

bas en

Marius

Schrader,

Inez van Dullemen laat zich, zoals zij zelf zegt, beïnvloeden door de aarde, gedierte, bomen, en het dreigende gebrek daaraan, door de mensen en het dreigende teveel'.

Woensdag 24 september om 20.30 uur precies. Inez van Dullemen in Café Du Commerce. Toegang gratis.

LITERAIR CAFE

Inez van Dullemen Het Literair Café Tilburg opent het seizoen dit jaar met een gerenommeerde ster aan het Nederlandse literaire firmament: Inez van Dullemen. Zij werd geboren in 1925 en debuteerde in 1948 met de novelle 'Ontmoeting met de Andere'. Sindsdien schreef zij een verfijnd oeuvre, dat niet zo zeer opviel door de kwantiteit als wel door de kwaliteit. Zij bouwde langs rustige weg geen heftige polemieken, geen ruzies, geen spektakel - aan een respectabele reputatie.

In 1976 verscheen 'Vroeger is Dood', de kroniek over de aftakeling van haar eens zo krachtige vader en moeder.

Het indringende thema is met een eenvoudige, zuivere en sensitieve pen geschreven. Zij bereikte er een groot publiek mee.

Inez van Dullemen schreef ook verschillende reisboeken. In de jaren zestig bezocht zij enkele malen voor langere tijd Noord-Amerika. Haar reiservaringen publiceerde zij in de Volkskrant en verschenen vervolgens in boekvorm ('Op zoek naar de Olifant' in 1967, 'Logeren op een vulkaan' in 1971). In 1983 verscheen 'Een zwarte hand op mijn borst. Bericht uit Kenia'.

In veel van haar boeken staat de menselijke verlatenheid centraal. Zij beschrijft de troosteloze kanten van het bestaan, maar op een warme wijze zonder uit te glijden in cynisme. Haar nieuwste roman 'Het Gevorkte Beest' verscheen dit jaar. Deze speelt zich af

19 september 1986

Betaald malseren Voor f 5,— vult u onderstaande ruimte boordevol, inclusief trefwoord bovenaan.

De matsertjes kunnen enkel met deze leesbaar ingevulde bon (één letter, leesteken of spatie per blokje) hij de redactie worden ingediend.

Betaling kan per giro- of betaalkaart onder gesloten omslag of op de redactie.

Vergeel niet ook naam en adres in te vullen.

>c

II II 1 111[ 1 1111 L_ 1 I I n — n IJ

1 1 1 1

III [ 1j 111 11 1 111

1M j 1 II 1 II 1 1 1111111111 111 III 1i 1 1 1 1 1 1 1 1 II

1111111

III

1 1 1 1 II 111 II M 11 1 1 1 II II

II

1 1 II

II 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 II 1 1 1 1 1 1 1 III 1 1 1 1 1 1 1 II 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

M M

II 1 M

II II II II II 1

Naam: Adres: (Tel.:....

)

III

ACHTERKLAP Foute Floppy Het ministerie van Onderwijs heeft naar schatting enkele duizenden 'floppy disks' teruggeroepen. In het computerprogramma waarmee in concrete gevallen de aanspraak op studiefinanciering berekend kan worden, zitten fouten.

Dat staat in een brief die vrijdag aankwam bij de decanaten op universiteiten en scholen. Om de begin augustus toegezonden floppy's was door de Tweede Kamer gevraagd teneinde de voorlichting over het nieuwe stelsel beter te laten verlopen.

De brief vermeldt niet welke onvolkomenheden er in het programma zitten. Volgens Robbie Koenen van de Delftse studentenvakbond VSSD en werkzaam bij het studentendecanaat in Delft is een van de problemen dat het programma geen raad weet met studenten, die slechts een deel van het jaar samenwonen, of met partners, die slechts een deel van het jaar financieel onafhankelijk zijn. VSSD en TU-Delft hebben zelf een programma gemaakt, dat naar verwachting binnen twee weken volledig operationeel is. Momenteel wordt daarin nog geen rekening gehouden met gescheiden ouders. De berekeningen worden dan plotseling veel ingewikkelder.

Behalve met partners heeft de onderwijsfloppy het ook met andere verbijzonderingen moeilijk. In sommige gevallen wordt gemakshalve verwezen naar de Centrale Directie Studiefinanciering in Groningen. 'Voor studie In het buitenland gelden speciale regels. 'Stu-

De KUB wordt weer bevolkt door een nieuwe lichting studenten, waarvan een ongetwijfeld groot aantal dagelijks op en neer reist tussen Tilburg en de plaats waar hun wortels liggen. Op zich niet onbegrijpelijk. Sporadisch komen in het Nederlandse openbaar vervoer zeer acceptabele verbindingen voor en in negen van de tien gevallen betaal je in Tilburg te veel huur voor te weinig woonruimte. Zolang je alleen aangewezen bent op de Nederlandse Spoorwegen is het niet ondenkbaar dat je dit pendelen langere tijd volhoudt. Erger wordt het als er ook streekbussen in het traject voorkomen Die nemen zeker niet de kortste weg van A naar B en zijn vaak zo dun bevolkt, dat een medereiziger die om een praatje verlegen zit al snel in jou het ideale slachtoffer ziet. Ter illustratie de volgende anekdote.

Door omstandigheden.was ik 's avonds om kwart voor elf in de provinciestad W. verzeild geraakt en kon alleen nog per bus diefinanciering' in Groningen kent die!', meldt de computer dan. Groningen is echter onbereikbaar door de te kleine telefooncentrale.

Bovendien rekent het programma voor ziektekosten 62,50 per maand (750 gulden per jaar) en niet het juiste bedrag van 66,67 (800 per jaar). Ook de vraagstelling is soms onduidelijk. Op de vraag 'Woont U bij een van uw natuurlijke ouders' kan een bij beide ouders thuiswonende student immers zowel ja als nee antwoorden. De schuldberekening is al evenmin

LEKKENDE

KRANEN

Pendelen naar de dichtstbijzijnde stad, zo'n vijftien kilometer verderop.

Na ruim een half uur kwam er een bus, op één passagier na leeg. Kort nadat ik was ingestapt, viel die neer op de bank tegenover mij, een doordringende bieriucht verspreidend. Vervolledig. De student die er 6 jaar over doet en die maximaal leent bouwt een studieschuld op van 20.995,52. De computer biedt aan te berekenen wat per maand moet worden terugbetaald. Maar de nieuwsgierige student krijgt geen antwoord, want de (standaard-) schuldberekening stopt bij 20.000 gulden.

Niet voor niks vermeldt het onderwijsprogramma op elke uitgeprinte pagina dat 'aan de berekeningen geen rechten (kunnen) worden ontleend'.

LAZARUS, het verhaal van een wederopstanding 3

trouwelijk boog hij zich voorover. 'Ik moet er bij het volgende café weer uit, walmde hij in mijn gezicht.'ik ben een avondje stappen', voegde de man er overbodig aan toe.

Vervolgens haalde hij een indrukwekkende collectie strippenkaarten tevoorschijn, om die mopperend te bestuderen. Het bleek dat deze reiziger zo zijn beden kingen had over het afstempelbeleid van de gemiddelde buschauffeur. 'Ikga altijd met de bus als ik ga stappen', legde hij uit. 'Een paar jaar geleden ben ik gepakt toen ik met een borrel op achter het stuur zat en nu ga ik altijd met de bus. Ik kon kiezen: veertienhonderd gulden boete, zes weken mijn rijbewijs kwijt of twee weken zitten. Ik ben twee weken gaan zitten. Ja meneer, ik heb twee weken gezeten, dat geef ik eerlijk toe!'

Even leek het of hij in tranen uit zou barsten, toen kuste hij hartstochtelijk zijn vuisten om de ernst van zijn mededelingen te onderstrepen.

'Ik heb altijd in een brouwerij ge- I verijgewerkt, maar die is nu failliet. iet. Wat moet je dan als je achtenveertig iveertig 1 jaar bent?' Hij schakelde abrupt n a over naar een ander onderwerp. jrwero. U f l 'Eén dochter heb ik, negen jaar oud. Ik hoop dat ze goed kan leren, want dat is belangrijk.'

Na deze woorden verzonk de man in diep gepeins, de bus naderde ondertussen een café.

Mijn gesprekspartner stond op en slingerde zich naar de uitgang. Even later tuimelde hij het trapje af en verdween in het donker.

Het ligt voor de hand dat de kans op dit soort voorvallen groter wordt naarmate je meer reist.

Als je daarvan verschoond wil blijven, kun je net als mijn medereiziger kiezen: of minder reizen, ofzorgendatjezelfeenstukinje kraag hebt als je in een openbaar vervoermiddel stapt. Wat je ook kiest, veel sterkte daarbij.

Ik hoop in ieder geval dat je goed kunt leren, want dat is belangrijk.

Hans de Brouwer

Het is niet bekend wanneer onderwijs de problemen zal hebben ovenwonnen. Mogelijk kunnen de programmeurs van het ministerie te rade gaan in Delft, want het programma van Koenen maakt bijvoorbeeld in een adem ook duidelijk hoe veel de studiefinanciering bedraagt van andere studerende kinderen in het gezin. Onderwijs berekent dat wel, maar toont het niet op het scherm. Bovendien biedt Koenens programma een goede truc als het inkomen van de ouders niet precies bekend is.

Kent men de toelage in september (berekend volgens het oude stelsel), dan kan met behulp daarvan toch de studiefinanciering volgens de nieuwe wet worden berekend.

In het algemeen is In het Delftse programma duidelijker hoe de berekening verloopt. Een coproduktle tussen de beroepsprogrammeurs uit Groningen en het minstens even degelijke als Inventieve programma uit Delft zou dan ook de moeite waard zijn.

B.B./UP

door Jaap Houdijk

De dood van Bertje lijkt verwerkt nu Daantje dan eindelijk aan het goede, volwassen studenmidden. Op haar gezicht plooide een glimlach van verrukking die het ei:gste deed vermoeden. tenleven mag gaan beginnen.

En jawel: zij had een spelletje in petto!

Een keimismakingsspelletje! Daan wist niet of hij goed hoorde. Reeds vanaf zijn zestiende speelde hij geen spelletjes meer, behoudens een potje canasta als zijn drie broers tegelijk een b^oek brachten, wat sporadisch voorkwam. Met fronzende wenkbrauwen keek hij rond, in de hoop Het was alsof Daantje een wereldreis ging maken, zo opgewonden waren hij en zijn ouders. personen te ontdekken die zich eveneens ontevreden voelden met het plannetje van de één meter 'En als je terugkomt van de introduktie zal het thuis wel gezellig zijn. Dan is je tante er uit Nieuw zestig. Maar helaas, het leeuwedeel zat braaf gapend naar haar uitleg te luisteren en de rest beZeeland, die je niet eens kent, en die blijft logeren,' zei moeder, drukte Daantje een kus op het stond uit onverschillige neuspeuteraars die het allemaal niet veel interesseerde. voorhoofd en streek over zijn bol.

'Het spelletje is,' zei het leidstertje, 'dat er één persoon begint. Dat kan iedereen zijn. En die ene 'Gedraag je, vent', sprak vader en hielp hem in de hengsels van het rugzakje, 'drink niet teveel persoon staat op en noemt z'n naam en na zijn naam dan de naam van een ander die zijn naam en blijf van je pukkels af, want als je er één openkrabt dan zit straks je hele gezicht onder en met zegt... en die van een volgende...' zo'n kop wil niemand je leren kennen...'

Hoopvol keek ze naar de gezichten of iedereen het had begrepen. Verwarring alom, maar de 'Zo is het waarschijnlijk mijn drie grote broers ook vergaan,' troostte Daan zich en verliet het leidster gaf niet op en gedreven door haar enthousiasme vervolgde ze: huis om even later met de trein naar zijn studentenstad te zoeven. En na een korte reis bevond 'Kijk, één persoon noemt én zijn eigen naam én die van een ander. Zo kent na verloop van tijd Daan zich, gewapend met een rugzakje vol boterhammen, onderbroeken, diploma en bewijs van iedereen elkanders naam en dat is de jxiinte, want dan is de basis gelegd...' toelating, in een lange sliert kandidaat-doctorandi die zwijgend de aula van de universiteit binDaan zag inmiddels witjes. Wat bezielde haar! Iedereen aanwezig had meer behoefte aan infornenwandelde. matie over de studie, aan interessante gesprekken! In plaats van godvergeten hyper'Dames en heren,' galmde het opeens,'een momentje uw aandacht graag. Al zit u ongetwijfeld kinderachtige spelletjes te spelen! Ja toch? niet verlegen om een ellenlange speech, sta mij toch even een kort woordje toe.'

'Daan Huybers... wie is dat?' hoorde hij de leidster roepen die zijn naam op een lijstje had gevonDaan richtte zijn blik naar het podiimi waar een al licht grijzende man een welkomstwoord sprak den, 'Daan, wil jij beginnen? Ik heet Ella...' dat er per slot van rekening bijhoorde en niet veel tijd in beslag zou nemen.

Daar had je het al! Wie moest hij nu aanspreken? Alleen Ella kende hij van naam en de anderen Niets was minder waar. Na het woord van.welkom beloofde de man zich te beperken tot enkele waren volstrekte onbekenden! huishoudelijke gegevens, daarna tot enkele belangrijke data en tijden, daarna tot enkele aanmoeEn twijfelend stond hij op, stak zijn handen diep in zijn zakken en hij voelde hoe alle ogen van de digingen maar ook waarschuwingen en tot overmaat van ramp meende hij te moeten besluiten kring op hem waren gericht, gespannen wachtend op wat komen ging. Toen prevelde hij: 'Daan met een aantal grapjes die de luisteraars eerder tot huilen aanzetten dan tot lachen.

- Ella' en alle ogen keerden zich nu tot Ella.

Ondanks de voorgenomen beperkingen had de man de gehele ochtend volgepraat, maar toen 'Goed zo!' riep Ella tevreden, 'EUa - Daan.' kon dan eindelijk de introdtiktie van start gaan. Daan werd met zijn groep in een busje vervoerd 'Krijg de tering,' zei Daantje bijna hardop en verliet onder het mom van plotselinge maagkramnaar een kampeerboerderij buiten de stad. Zo stü en veriegen als de groep er in was gegaan, zo pen de cirkel. Hij was goddomme geen kind meer! kwam hij weer naar buiten, als kleine kinderen die pas spraken als hen daarvoor toestemming Daan bracht de rest van de middag in eenzaamheid op zijn luchtbed door. En 's avonds tijdens werd verleend. Daantje voelde zich niet op zijn gemak. Niemand had hèm aangesproken. Steeds de nuttiging van de chili-con-came was hij de zwijgzaamste van al en toen hij zijn laatste melige als de leiders iets van de groep verlangden zoals instappen, uitstappen, de boerderij in gaan en de hap had doorgeslikt begon zijn maag pas werkelijk op te spelen. Terwijl hij zijn vrinden bedwong luchtbedden oppompen, klonk de onverbiddelijke aanhef 'jongens' en vervolgens zetten zich alnam een leider met het onvermijdelijke 'jongens' het woord. Die avond was het boswandden gele anonieme studenten in beweging. Maar daar zou spoedig verandering in komen. blazen en Daan verheugde zich bij dit voorstel. Wandelen, gesprekjes over de vooropleiding, in'Jongens,' kakelde een leidstertje van één meter zestig, 'nu gaan we naar buiten... om elkaar eens teresses, post-doctorale studies onder een hemel van takken. De groep werd gesplitst in tweetaleen beetje te leren kennen, want daarvoor zijn we nu eenmaal hier.' len die ék een formuliertje ontvingen. 'Dierenspel' heette de boswandeling en Daan liet een Bezield van haar voornemen formeerde zij de groep tot een cirkel en nam vervolgens plaats in het krachtige wind van ontzetting. (wordt vervolgd) Univers

19 september 1986