Atlas sentimentala

PATXI ZUBIZARRETA

ATLAS SENTIMENTALA Egonaldi bat Marokoko berbereen artean

Unai Olea Delgado 4. A 1

AURKIBIDEA 1. SARRERA……………………………………4or.

1.1. Maroko…………………………………..4or.

1.2. Marokoko zenbait ezaugarri…..5or.

2. EGUNEROKOA……………………………6or.

2.1 MARTXOAK 25……………………………6or.

2.1.1 HIZTEGIA . BILATU ESAMOLDE HAUEN ESANAHIA KONTESTUA ETA ORRIALDEA…………………………………………………………………6or.

2.1.2 HIZTEGIA . “Giltzarrapo gorria!” GORRIA HITZAK ZENBAIT ADIERA DITU. LOTU EZKERREKO ETA ESKUINEKO HITZAK . Erantzunak beheko kuadroan jarri……………………………………………………………………………………….7or.

2.1.3. GALDERA: Zer gertatu zaio protagonistari bakarrik egoteko Imi Oughlad herrian?. Konta ezazu laupabost lerrotan……………………………8or.

2.2 MARTXOAK 26………………………………9or.

2.2.1 GALDERAK ERANTZUN . Kapitulu honetan kultura horretako hitz ezagun eta ezezagun batzuk ageri dira. Hitz hauen esanahia “Harluxet Hiztegi Enziklopedikoan “ bilatu eta beheko galdereei erantzun. Argazkiak jarri……………………………………………………………………………………9or.

2.2.2 GALDERA. kAPITULU HONETAN LAU PERTSONAIA AGERTZEN DIRA .

ZEINTZUK? AZALPEN LABUR BATZUK EMAN…………………………..…..10or.

2.3 MARTXOAK 27…………………………….10or.

2.3.1 HIZTEGIA. Testua begiratu eta esapide hauen sinonimoa (edo esanahia) idatzi……………………………………………………………………………………10or.

Iruñeko lagunei idatzitako gutuna (50. eta 51. or.) berriz irakurriko duzue.

2.3.2 GALDERA Ondoren, beheko galderak erantzunen dituzue………….…………………………………………….11or.

2.4 MARTXOAK 28……………………………12or.

2.4.1 HAUSNARTZEKO. Idazleak liburuan pasarte eta marrazki hau eskaintzen dizkigu…………………………………………………………………………………12or.

2

2.5 MARTXOAK 29……………………………13or.

2.5.1 Ariketa: taula bete hurrengoak ordenatu………………………………..14or.

2.5.2 IDATZI GUTUN BAT . ( Luzera 30 lerro gutxienez, paragrafotan banatuta).

Martinek Uxueri gutun bat idatzi zion ezta? (102-103. or.). Enpatia ariketa egingo duzu, oraingoan zu Uxue zara eta Martini erantzuten diozu………14or.

2.5.3.IPUIN HAU ORDENATU ( ikus liburua (116-120. or.) ETA ZUZENDU AKATS ORTOGRAFIKOAK ( beste kolore baten nabarmendu. Ikusi adibd.16or.

2.6 MARTXOAK 30……………………………..180r.

2.7 MARTXOAK 31…………………………….18or.

4.7.1 Behean dituzuen bi pasarteetatik bat aukeratuko duzue, zaldiarena edo ozpina eta eztiarena. Ondoren, eta irakaslearen laguntzarekin, pasarte horren xehetasunak edo klabeak bilatzen saiatuko zarete, hau da, pasarte hori interpretatu behar duzue, hitz horien atzean zer dagoen asmatu. Ez da lan makala! Animo!..................................................................................................18or.

2.8 BUKAERA…………………………………19or.

2.8.1 PASARTEAK ETA IRUDIAK LOTU…………………………………………...19or.

2.8.2 LIBURUAN ATAL BAKOITZA BAINO LEHEN AGERI DIREN AIPUAK ORDENEAN EMAN…………………………………………………………………24or.

2.8.3 KAPITULU GUZTIETATIK GEHIEN GUSTATU ZAIZUNA 100-150 HITZETAN LABURTU.IDEIAK PARAGRAFOETAN ADIERAZI ETA LOTUREN BIDEZ LOTU………………………………………………………………………….26or.

3

1. SARRERA 1.1. Maroko: Ofizialki, Maroko Ipar Afrika ipar mendebaldeko estatu monarkikoa da.

Hegoaldean Sahara basamortuarekin egiten du muga, ez dago oso garbi zein herrialderekin, (Espainiako antzinako kolonia, 1975 arte). Iparraldean Espainiarekin, Ceuta eta Melilla. Hego ekialdean Aljeriarekin du muga.

Hiriburua Rabat da, (1.200.000 biztanle) baina hiri nagusia Casablanca da (3,344,300 biztanle). Mendi garaiena Jebel Toubkal da, 4176 metrokoa.

Marokoko hegoaldea ia osoa Sahara hartzen du, eta biztanleri gehiena Atlas mendilerroaren iparraldean dago.

Biztanleak: Berbereak dira Marokoko jatorrizko biztanleak, eta gizatalde nagusia da. Asko nabarmentzen dira ere Arabiarrak dira. Besteak Europarrak dira, gehien bat Frantzesak.

Marokoko ekonomian pisu handia du nekazaritza. Industria han industria txikitan zatitzen da, material hauek lantzen dute: kimika gaiak, ehunak, oinetakoak, elikagaiak, ardoa, petrolio findua eta abar.

4

1.2 MAROKOKO ZENBAIT EZAUGARRI ATLAS MENDIKATEA ETA INGURUAK:

Atlas mendiak, 2400 km ko mendizerra da, eta Afrikako ipar mendebaldea zeharkatzen du. Hiru herrialde hartzen ditu; Argelia, Maroko eta Tunez.

Gailurrik garaiena Toubkal da , 4165 m, Marokon. Mendikate honek Atlantiko eta Mediterraneo kostaldeak Sahara basamortutik banatzen ditu.

HIZKUNTZA:

Bereber hizkuntzak jatorria dauzkate Asiako tribu batzuetan, baina gaur egun Afrikako iparrean hitz egiten dira. Ez dago hizkuntza konkretu bat, baizik eta asko, antzekoak bata bestearekiko.

Jatorria Tuareg herrian dute hizkuntza guzti hauek, kristo aurretik III. mendean.

GASTRONOMIA:

Bereberen gastronomia zerealetan du oinarria, luko hartako espesieekin; kanela, piperrauts edo kominoak.

Lekaleak ere asko erabiltzen dira.

5

2. EGUNEROKOA 2.1 MARTXOAK 25 2.1.1 HIZTEGIA . BILATU ESAMOLDE HAUEN ESANAHIA KONTESTUA ETA ORRIALDEA. Adibd: Giltzarrapo gorria: Arraioa! (...); horregatik eta, giltzarrapo gorria!, txizalarri naizela ahantzi nahi dudalako, (12 or.)

Agudo demonio: arineketan, ziztu bizian, jesus batean (13, 14, 19 or.)

Ziplo erori: zerraldo erori, jausi (14 or.)

Ufaka: arnas bortitza, arnasestuka (15 or.)

Nireak egin du: lur jota nago (17 or.)

Bakardade gorria: bakar - bakarrik (18 or.)

Bost piper axola: ez zait inporta, ez zait axola (13 or.)

Makal samar: osasun txarra, ahul samar (14 or.)

Bertan behera utzi: bidaia ez egin (kontestuan) (17 or.)

Ez dago eskubiderik!: bidezkoa ez izatea (16 or.)

Kuraia on!: agurra bereberez (18 or.)

Beldurrak airean nago: oso beldurtuta egon (19 or.)

6

2.1.2 HIZTEGIA . “Giltzarrapo gorria!” GORRIA HITZAK ZENBAIT ADIERA DITU. LOTU EZKERREKO ETA ESKUINEKO HITZAK . Erantzunak beheko kuadroan jarri Miseria gorrian

1

J

Izugarrizko miseria adbd.

Gorrian hasi

2

C

Biraoka hasi

Negu gorria

3

A

Oso negu latza

Gorriak ikusi

4

N

Oso gaizki edo larri ibili

Gorri

5

K

Odolaren kolorea, argi zuriaren espektroko lehen kolorea

Gorrindu

6

T

Gorrinak joa geratu

Gose gorria

7

Ñ

Izugarrizko gosea

Labe gorritua

8

D

Infernua

Gorrimin

9

G

Gorri bizia

Larru gorritan

10

S

Biluzik

Kale gorrian

11

I

Abandonatua gelditu

Gorringo

12

F

Hegaztien arrautzaren barneko gai gorri-horrixka, eta zuringoz inguratuta dagoena

Behar gorrian

13

E

Izugarrizko pobrezia

Gorriak esan

14

O

Bereak eta bi esan

Gorri

15

B

Ezkertiar

Sudurra gorritu

16

Q

Mozkortu Lotsatia izan

Euli batek gorritu

17

P

Lotsatia izan

Gorri egon

18

L

Hilekoa izan

Min gorria

19

H

Oinaze pairaezina

Gorriaire

20

U

Elgorri

Gorritu

21

V

Galdatu

Lotsa gorriak

22

M

Ikaragarrizko lotsa

Gorriak egon

23

R

Sufritu

7

2.1.3. GALDERA: Zer gertatu zaio protagonistari bakarrik egoteko Imi Oughlad herrian?. Konta ezazu lauzpabost lerrotan.

Bere amaren onerako, Martinen familiak bidaia bat prestatu zuen Marokora, non Toubkal mendira igoko ziren. Hango herrietara heltzean, Martinek orkatila bat bihurritu zuen, eta denbora baterako herrena geratu.

Hau dela eta, gurasoak mendira abiatu ziren Martin Oughlad herrian utziz, han ezagututako jendearekin.

IMI OUGHLAD

8

2.2 MARTXOAK 26 2.2.1 GALDERAK ERANTZUN . Kapitulu honetan kultura horretako hitz ezagun eta ezezagun batzuk ageri dira. Hitz hauen esanahia “Harluxet Hiztegi Enziklopedikoan “ bilatu eta beheko galdereei erantzun. Argazkiak jarri 

Zer dira berbereak?

Marokoko, Atlas mendilerro alde bateko bizilagun musulmanak dira.

Berebereak musulmanak izan arren, arabiarrarekin bereizten dira Afrika iparraldeko lehen biztanleak direlako (32 or.) 

Mahometarrak Mahoma herriaren gentilizioa da? Nor dira?

Ez, ez da gentilizioa, Mahoma ez delako herri bat, profeta baizik. Beraz, Mahomaren jarraitzaileak dira.



Muezin, minarete eta magreb zer dira?

Muezin: Mahometarrak otoitzeko orduetan mezkitatik abisua ematen duena besteei. Beraz otoitzerako deia egiten duen pertsona da. Eta horrela esaten du: “ Allahu Akbar! Allahu Akbar!”

Magreb: Eguzkia jartzen den aldea.

Minarete: Mezkitan dagoen dorrea da, non muezinak deiadarra egiten du. 

Meka megasupermerkatu baten laburdura al da?

Ez. Leku sakratua da Mahometarrentzako eta Saudi Arabian dago. 

Nolakoa izango da kus-kusa, ona, mingotsa... ?

Gustuaren arabera, nire ustez ona. Zerelalez eginda dago eta beste janari batzuekin nahastuta jaten da. 

Martin dagoen herrian zeren usaina izango du? Zure ustez nolakoa izango da bertan dagoen usaina?

Nire ustez kebaken usaina egongo da.

9

2.2.2 GALDERA. KAPITULU HONETAN LAU PERTSONAIA AGERTZEN DIRA .

ZEINTZUK? AZALPEN LABUR BATZUK EMAN. MARTIN: orkatila bihurritu ondoren Imi Oughlad herrixkan geratu behar izan zuen Iruñako mutila. Pertsonaia honetaz aparte kapitulo honetan hauek agertzen dira: NAIMA: herrixka horretako neska eta etxeko alaba zen. Bereberea da eta janaria eramaten zion Martini. Bukaeran lagun-minak izaten dira nahiz eta hizkuntza berdina ez izan.

FATIMA: Martinen orkatila zaintzen zuen bitxikeriaz, adibidez: hosto txikiak ipintzen zizkion bendapean, kanpoan egonda lehenengo pausua eskuineko hankaz egiteko agintzen zion eta hurbil zegoen intxaurrondo baten inguruan hiru itzuli emanarazi zion.

SAID: Naimaren neba. Beti ahuntz gorri begi hori batekin ibiltzen zen (liburuan Martinek Akerra deitzen dio ahuntz horri).

ALI: mandozaina zen eta Martin alaitzeko kartetan jokatzen behartzen zuen Martin. (HASSAN ere agertzen da kartetan jokatzen) . Hauek agertzen dira aurreko kapituluan.

ABDELKRIM: irakaslea da. Imi oughladen bizi da, baina Tinifineko eskola txikian irakasten du. Said mendiko gidaria izan nahi duenez Abdelkrim etortzen zaio etxera idazketa ariketak eramatera eta zuzentzera irakurtzen eta idazten ikasi ahal izateko.

2.3 MARTXOAK 27 2.3.1 HIZTEGIA. Testua begiratu eta esapide hauen sinonimoa (edo esanahia) idatzi: 

astoaren mandolina: zakurraren putza, arraioa! (62, 64, 65 or.)



hortzak ikaran dituk: ikaratuta egon (62 or.)



beldurrak airean egon: beldur handia izan (63, 66 or.)



abaila bizian etorri: ziztu bizian etorri (64 or.)



kopeta beltza erakutsi: sudurra zimurtu (47 or.)

:

10



oilo ipurdia aterarazi: oilo-azala jarri (67 or.)



begiz joa zeukaat: norbaitekin maiteminduta egon (51 or.)

2.3.2 GALDERA Iruñeko lagunei idatzitako gutuna (50. eta 51. or.) berriz irakurriko duzue. Ondoren, beheko galderak erantzunen dituzue:

Zenbat gezur bota ditu? Orokorrean esanda, bost gezur bota ditu.

Zergatik? Zeren eta bere Iruñako lagunei esanda zeukan Toubkalera igoko zela, eta bere harrokeriak ez dio usten onartzen ezin izan duela igo. Gainera ez du nahi kuadrilakoen barre algarak entzutea.

Zer aldatu du? 

Orain Toubkal mendipean dagoen aterpetik idazten dagoela eta errealitatean Imi Oughlad herrixkan dago.



Orain arte Toubkal inguruan dauden ibarretan barrean ibili dela gurasoekin, Hassan eta Alirekin eta ez da egia.



Menditik jaistean Naima berriro ikusteko irrikitan dagoela, eta errealitatean ez da igo mendira.



Hassanek esan diola Kus-kusa berehala egongo dela, eta ez da egia.



Kostoa eskaini diotela askotan, eta ez da egia.

Zergatik geratu zaio zapore gazi-gozoa gutuna idatzi ondoren?

Unairi gehiegikeri bat edo beste idatzi diolako.

11

2.4 MARTXOAK 28 2.4.1 HAUSNARTZEKO. Idazleak liburuan pasarte eta marrazki hau eskaintzen dizkigu. (...) bidezidor ikusezinez josita dagoen pareko menditik, kantu baten hotsa heldu zaigu.

Hara begiraturik, hiru puntu, hiru inurri ttiki ikusi ditut. Gertuagotu direnean, haien jantzi koloretsuen gainetik, bizkarraldean zekarten egur sorta antzeman diet.

- Emakumea da gure gizarteko habea –jarraitu du Abdelkrimek, eskolatik kanpo ere irakasle izateari uzterik ez balu bezala-. Hemengo familietan beraiek garbituko dute arropa, beraiek ekarriko ura eta egurra, beraiek prestatuko otorduak‌

Idazleak lerro hauetan esaten duena fikzioa edo erreala al da? Zer uste duzu?

Marokoko emakumearen papera zein da?

Pasarte hauek 58 orrialdean agertzen dira Martxoak 27. kapituluan. Nire ustez esaten duena erreala da Marokoko emakumeek behar horiek betetzen dituztelako: familiaren ardura gehienak beraien menpe daude.

Argazkia ikusita hemengo emakumearen bizimodua eta hangoarena alderatu. Argudiatu zure erantzuna laupabost lerrotan .

12

Emakumeen bizimodua han nahiko penagarria da, gizonen menpean daude, eta ez dira aske egiteko ezer beraiek bakarrik. Gainera, mugaketa eta debeku asko daukate, eta nire ustez lan gehiegi egiteari ere derrigortzen dizkiete.

Hemen, ordea, ez dago ia diskriminaziorik, eta emakumeak nahiko libre dira.

Nire ustez zentzuzko gauza da, denok pertsonak garelako, berdin da gizon edo emakume, eta eskubide eta behar berdinak izan beharko genuke.

2.4.2 2.4.3

2.5 MARTXOAK 29

13

2.5.1 Ariketa: taula bete hurrengoak ordenatu Astoen arrantzak, ostarte urdinak, saltzaileen deiadarrak, ke lirdingatsuak lur usaineko hautsa, orro egin, kafesnea, jantzi koloretsuak, elurraren zuria, kolore fosfoargitsuak, haragi errea, helikopteroa, izerdia, autobusaren burrunba, harea, palmondoak, ahuntzen bekerekeak.

USAINAK ke lirdingatsuak lur usaineko hautsa kafesnea haragi errea, izerdia

HOTSAK Astoen arrantzak saltzaileen deiadarrak orro egin helikopteroa autobusaren burrunba ahuntzen bekerekeak

KOLOREAK ostarte urdinak, kafesnea jantzi koloretsuak elurraren zuria, kolore fosfoargitsuak harea palmondoak

2.5.2 IDATZI GUTUN BAT . ( Luzera 30 lerro gutxienez, paragrafotan banatuta).

Martinek Uxueri gutun bat idatzi zion ezta? (102-103. or.). Enpatia ariketa egingo duzu, oraingoan zu Uxue zara eta Martini erantzuten diozu.

Kaixo, Martin: Ikusten dut ondo zaudela hegoaldeko lurraldeetatik. Bai, esan zintudan bezala, Izaban egon naiz, eta ni ere oso ondo pasatu dut. Han ez bezala, Izaban pila bat elur zegoen, eta are gehiago inguruetako mendietan.

Zutaz asko oroitu nintzen “paintball� jokoan aritu nintzenean, tiroka hango jendearekin, izugarri gustatuko zizun, seguru! Tamalez, niri buruan eman zidaten, eta hilea urdin kolore geratu zitzaidan, a ze lotsa! Horretaz aparte, asko gustatu zaizkit inguruko herrixkak, Otsagabia edo Orreaga, adibidez.

Izugarrizko gogoak ditut denoi ikusteko,jendearen bidaietatik berri izateko eta heuren bizi izango esperientziak ere jakiteko. Ordea, ez dut klaseak berriro hastea nahi, irakasleak berriro ikustea eta azterketekin jarraitzea, baina gure betebeharra da.

Erosi didazuna ikusteko irrikan nago, zera, pista bat eman ahal didazu Whatshapp-etik edo. Nik, egia esanda, ez dut inorentzako oparirik erosi, ezin izan dudalako. Hango herrietan ez dago denda handirik eta gauza askorik erosteko, eta 14

hango jaki tipikoa erosiz gero, (gazta adibidez) nire aitak berehala jango luke Aste Santua amaitu baino lehen ‌ Gauza bat ere esan nahi dizut, zera, Izaban Jon ezagutu nuen. Irurzungoa zen, ni egon naizen ostatuan zegoen, eta egia esan, berarekin maitemindu naiz.

Egun hautako batean elkarrekin geratzea erabaki dugu, berak hona etortzea edo ni hara, berdin da. Espero dut zuri hau ez molestatzea, eta lagun onak jarraitzen izatea, eta horregatik kontatzen dizut.

Beno, zurekin gehiago hitz egin nahiko nuke, baina ez zaizunez gustatzen mobila asko erabiltzea, gutunetan ezin ditugu elkarrizketa luzeak izan. Baina egun gutxitan egongo gara, eta zuk esan duzun moduan, gauza gehiago eta zehaztasun gehiagorekin kontatuko diogu elkarri.

Hau esanda gutuna amaitutzat ematen dut, musu handia eta laster arte!

Uxue

(P.D. Ahaztu zait komentatzea gai garrantzitsu bat, eta ikusten dut zuri ere ahaztu zaizula e Matin‌ Esan behar didazu ze egunetan etortzen zaren, zeren eta Natur zientziaren lana amaitu behar dugu. Tira‌ Eta hasi ere, zeren eta eginda geneukan dokumentua nahi gabe ezabatu dut. Barkatu egidazu, saiatuko nahiz erdia egiten zuk etorri baino lehen, ea lehen egindakoa bezain ondo geratzen zaidan.)

15

2.5.3.IPUIN HAU ORDENATU ( ikus liburua (116-120. or.) ETA ZUZENDU AKATS ORTOGRAFIKOAK ( beste kolore baten nabarmendu. Ikusi adibd.

ORDENATU:

A

B

C

D

E

F

G

4.

3.

2.

5.

1.

7.

6.

ZUZENDU: A Alabaina, zalantzak joa, handik gutxira badaezpada ere gezurretako beste ehizaldi bat prestatu eta, irtendako gau berean, mozorroturik itzuli zen jauregira. Emaztea anaiak esan bezala ikusirik, neskame-morroiak lizunkeriara emanak bistaturik, bihotza nahigabe eta etzipenez bere zitzaion. Orduan, erregeak eta anaiek elkar hartu eta munduan barrera noraezean abiatu ziren.

Zenbat hilabeteren buruan, bi anaiak itsaso gaziaren bazterrean zeundela, ustekabean, ur azalean kezko zutabe bat ikusi zituzten. Zutabetik alimaleko jeinu bat agertu zen, buru gainean kutxa bat zeukana. Tximistaren pare, bi anaiek hango zuhaitzetako batera igo eta jeinua kutxaren zazpi sarrailak irekitzen ikusi ziren. Jeinua handik emakume ezin lirain eta ederrago bat atera zuen.

B Berehala mirabe beltz bat inguratu zitzaion eta luze gabe denak ala denak ere lizunkerian hasi ziren. “Gaitzerdi”, pentsatu zuen Xazaman bere artean, “erregearena nirea baino okerragoa da”.

Ehizalditik itzulitakoan, Xariar bizkorrago eta adoretsuago ikusi zuen anaia. Une hartan Xazamanek zer gertatu zitzaion eta jauregian zer ikusi zuen kontatu zion, baina Xariarrek ezin bada sinetsi.

C Xariar erregeak Xazaman zurbil eta goibel ikusi zuen arren, hau ez zion bere zorigaitzaren berri eman nahi izan. Orregatik, eta anaiari barrera pixka bat alaituko zitzaiolakoan, ehizara gonbidatu zuen. Baina Xazamanek bere tristurarekin bakarrean geratzea naiago.

Hala gauzak, Xariar artean ehizaldian zebilela, Xaman lorategietara irten zen ilunabar batean. Harridura handiz, jauregitik erregearen emaztea ere irteten ikusi zuen, eta aren atzetik hogei morroi eta hogei neskame. Baina are harridura handiagoz ikusi zuen denak biluzteari ekin eta, halako batean, Xariarren emazteak oihu hau egin zuela: --Masud!

D 16

lo apur bat egin nahi nuke. Zain ezazu bitartean nire loa –agindu zion.

Jeinua lokartu zelarik, emakumea besoak gurutze eta zer suma geratu zen, baina luze gabe bi anaiei antzeman eta esan zion: --Agudo, jaitsi zaitezte hortik! –eta jaitsitakoan: --jeinua esnatzea nahi ez baduzue, zeharka nazazue zuen lantzez.

Bi anaiek zer egin ez zekitela geratu ziren, baina jeinuaren beldur zirenez, ordurako larrugorritan zegoen anderea asetzea erabaki zuten. Zeharkatu zuten, beraz, eta amaitu zutelarik, emakumeak eraztun bana eskatu zion bi anaiei, eta bi haiek ordurako 570 eraztun zituzten lepokoan erantsi zituen.

--Hauen jabe guztiek ere zuek egindako gauza bera egin dute. Zuen eraztunekin, dagoeneko 572 aldiz jarri dizkiot adarrak jeinu bihozgabeari. Txerren-kume onek nire eztei gauean baitu ninduenetik, ahal dudan bakoitzean horrela mendekatu izan dute.

--Emakumea,

E Behin batez, Xariar erregea aspaldian ikusi gabeko anaiaz oroitu zen. Ura berriro ikusteko gogoz, lehen ministroari deitu eta esan zion: --Joan zaitez Samarkandara eta esaiozu nire anaia Xazamani atsegin handiz ikusiko nukeela berriro.

Xazamanek ere bazuen anaia ikusteko gogoa eta, sobera luzatu gabe, ministroarekin batera abiatu zen. Baina, bidean aurrera, hara non ohartzen den opari garrantzitsu bat jauregian ahantzi duela. Eta jauregira ezustean itzulirik, han zer topatuko eta emaztea mirabe beltz batekin oheratua! “Kanpoan naizen lehen gauean hori egiteko gai baldin bada”, pentsatu zuen bere artean, “zer ez ote du egingo aurrerantzean?”. Eta amorrazio beltzak harturik, ezpata atera era, zist-zast!, biak hala biak garbitu zituen.

F --Jainkoarren, aita gurea! Eraman nazazu erregearengana eta emakume musulmanen salbatzailea izango naiz.

Esan eta izan. Xerazadek gau hura Xariarrengana igaro bazuen ere, egunsentian inor ez zitzaion lepoa moztera inguratu: ez egunsenti artan, ez hurrengoan eta ezta hurrenagokoetan ere. Nonbait, Xerazade gauero ipuin baten zati bat kontatzen zion erregeari, eta puri-purian zegoen unean ipuina bere artan utzi eta erregeak, jakinminaren jakin-minez, hurrengo gaua arte itxaron behar izaten zuen haren jarraipen irrikatua ezagutu ahal izateko.

Eta denboren poderioarekin, mila gau eta bat gehiago igaro ondoren sendatu zitzaion bihotza Xariarri, eta, halaber, mila gau eta bat gehiago arrisku gorrian igaro ondoren, Xerazade ipuinen bidez salbatu ahal izan zuen bere bizitza.

G Bi anaiak, handik urrundurik, irriz karkailaka hasi eta elkarri esan zioten: -- Gaitzerdi, jeinuak beraiek gu baino okerrago daude.

Eta beren buruarekin bakezkoak eginik, nor bere jauregira itzuli zen: ala ere, Xariarren barrenek ezin zuen oso lasai egon, zeren, itzulitakoan, emazte, mirabe, neskame eta morroiei lepoa mozteko agindu baitzuen; zeren, harrezkero, gauero eta utzik egin gabe, ministroari neskatila urratu-gabe bat logelara eramateko agindu baitzion. Eta neskatilari gauean birjintasuna lapurtzen ziolarik, egunsentiarekin hilarazi egiten zuen.

Egunetik egunera erresuma suminduago eta izutuago zegoen, izan ere gero eta neskatxa gutxiago geratzen zen erregearen plazerrerako. Harik eta ministroaren bi 17

alabak baino geratu ez ziren arte.

Ministroaren alabak Xeazade eta Dunyadad ziren. Zaharrenak, Xerezadek, liburu asko irakurriak eta ipuin asko entzuna zituen, eta, erresuman zer gertatzen hari zen jakin zuelarik, tinkotasunez mintzatu zitzaion aitari:

2.6 MARTXOAK 30 ??????????

2.7 MARTXOAK 31 2.7.1 Behean dituzuen bi pasarteetatik bat aukeratuko duzue, zaldiarena edo ozpina eta eztiarena. Ondoren, eta irakaslearen laguntzarekin, pasarte horren xehetasunak edo klabeak bilatzen saiatuko zarete, hau da, pasarte hori interpretatu behar duzue, hitz horien atzean zer dagoen asmatu. Ez da lan makala! Animo!

Zaldiarena Zaldi lasterketa batean ufaka ezinean doan asto baten antzera sentitzen zara –amaitu zuen psikologoak-. Normala da, baina orain lasterketa utzi beharra daukazu; orain atseden hartzea komeni zaizu, atseden hartzea eta ikasleak puska baterako ahanztea‌

(15 or. amari gertatu zaionari buruz ari da. Txarto sentitzen da, haserre bizian eta ezinegonean baina atsedena hartu behar du eta institututik eta ikasleengandik urrundu behar da).

Edozein modutan, zaldi lasterketa bat irabazi duen astoa sentitzen nintzela, topatu nuen lehengo kafetegian sartu nintzen.

(54 or. Martin pozaren pozez zegoen, zeren eta bere “mailatik� kanpo zegoen neska batekin ligatu zuelako).

Zaldi lasterketaren helmugara irabazle ustetan heldu, baina irteeratik bertatik hura baliogabetua izan dela jakin berri duen astoaren antzera sentitzen naiz.

(129 or. Bere zedea baino helmuga askoz hobeagoak irabazi balitu bezala, baina horiek lortu bezain pronto ez direla ezertarako balio konturatzen zaren moduan sentitzen da Martin).

18

Ozpina eta eztiarena Eta topaketa haren ozpina egun hartan bertan are gehiago ozpindu zitzaidan. Lagunekin arratsaldean berriro elkartu nintzenean, hasieran denok ere asko burumakur eta gorputzaldi kaxkarrarekin egon ginen.

Batzuetan, neure bihotza Eunateko monasterioaren antzekoa dela iruditzen zait, eta ehun ate horietan jendea, sentimenduak, ametsak... ordenik gabeko sartu-irtenean dabiltzala, eta poza nahigabearekin nahasten zaidala, eta ozpina eztiarekin, eta Uxue oraindik atetik irten gabe dagoela, jadanik Naima sartu zaidala, eta...

Aireratu ondoren, hegazkinaren leihatilatik Marrakex ikusi ahal izan dut, Hiri Gorria. Hala ere, horri baino gehiago, urrunean agertu zaigun gaztanbera, ezti eta intxaurrezko paisajeari begiratu diot.

2.8 BUKAERA 2.8.1 PASARTEAK ETA IRUDIAK LOTU

Bakardadea uxatzeko eta denbora arinago igarotzeko hasi da, bada, egunkari hau letraz eta marrazkiz zirriborratzen.

2 Orkatila demonio hau bihurritu!

19

3 Iturrian hiru neskatxa arropa garbitzen topatu ditu.

4 “Batzuetan, neure bihotza Eunateko monasterioaren antzekoa dela iruditzen zait, eta ehun ate horietan jendea, sentimenduak, ametsak... ordenik gabeko sartu-irtenean dabiltzala...

5 Intxaurrondo batera heldu eta zuhaitzaren inguruan hiru itzuli emanaraztea

6 Terrazan Eskua bete izar irakurtzen aritu da eta begi ertzez Naima ikusi du beheko bidexka berdean agertzen.

20

7 Saiden largabista topatu du. “Hala ere, oraingoan ez dut urrunera begiratzeko erabili, nire buruaren ispilu gisa baizik”

8 “Taxistak oihu batean solastu behar izan du poliziarekin, besteak beste, irratiko musika berberea altu baino altuago zegoelako”.

9 Izkribatzailearengana joan da gutunak idaztera.

10 Casablancako aireportuan.

21

11 Imi Oughlad herrixka geratu behar izan du.

12 Saidek enborra besarkatzen du.

13 Gauez Toubkal mendirako bidean, deabruak hartutako jendea santutegira joaten da sendatzera eta gauean garrasiak entzuten dira.

22

14 Neskaren batek mutil bat erakarri nahi badu artizarra agertzen den une berean mutil hura gogoan izan eta lelo hau xuxurlatu beharra dauka.

15 “Said eta laurok (oraingoan ere emakumezkoak apartean geratu dira) afaltzen”.

16 Naimari egindako marrazkia

17 “Uxue eta Naimaren izenak arabieraz idazteko eskatuko diot”

A

Imi Oughlad herrixka geratu behar izan du.

B

Bakardadea uxatzeko eta denbora arinago igarotzeko hasi da, bada, egunkari hau letraz eta marrazkiz zirriborratzen.

C

Orkatila demonio hau bihurritu!

D

Intxaurrondo batera heldu eta zuhaitzaren inguruan hiru itzuli emanaraztea

E

Terrazan Eskua bete izar irakurtzen aritu da eta begi ertzez Naima ikusi du beheko bidexka berdean agertzen.

23

F

Iturrian hiru neskatxa arropa garbitzen topatu ditu.

G

Saiden largabista topatu du. “Hala ere, oraingoan ez dut urrunera begiratzeko erabili, nire buruaren ispilu gisa baizik”.

H

“Batzuetan, neure bihotza Eunateko monasterioaren antzekoa dela iruditzen zait, eta ehun ate horietan jendea, sentimenduak, ametsak... ordenik gabeko sartuirtenean dabiltzala...”

I

Saidek enborra besarkatzen du.

J

Gauez Toubkal mendirako bidean, deabruak hartutako jendea santutegira joaten da sendatzera eta gauean garrasiak entzuten dira.

K

Neskaren batek mutil bat erakarri nahi badu artizarra agertzen den une berean mutil hura gogoan izan eta lelo hau xuxurlatu beharra dauka.

L

“Said eta laurok (oraingoan ere emakumezkoak apartean geratu dira) afaltzen”.

M

Naimari egindako marrazkia

N

“Uxue eta Naimaren izenak arabieraz idazteko eskatuko diot”

O

“Taxistak oihu batean solastu behar izan du poliziarekin, besteak beste, irratiko musika berberea altu baino altuago zegoelako”.

P

Izkribatzailearengana joan da gutunak idaztera.

Q

Casablancako aireportuan.

2.8.2 LIBURUAN ATAL BAKOITZA BAINO LEHEN AGERI DIREN AIPUAK ORDENEAN EMAN.

KAPITULUAK 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

AIPUAK

C B F E A G H D

ATLAS SENTIMENTALA Egonaldi bat Marokoko berbereen artean C) Afrikara astebeterako joan denak, liburu bat idatziko du; hilabete baterako doanak, artikulu bat; urtebeterako joan denak, deus ez.

Bidaiari anonimoa.

24

B) Nik uste nuen, eta oraindik ere hala dela uste dut, zoriona ezinezkoa zela terraza bat izan gabe, baina terrazak aipatzean, ez naiz oraindik ere azotea europarrei buruz ari...

Fatima Mernissi, ‘’Sueños en el umbral’’

F) Mahometarrek, sinestedunak meskitara deitzeko, ez daukate ezkila edo antzeko soinu tresnarik. Horretaz muezinak arduratzen dira; ahots miresgarriekiko gizon horiek minareteetara igo eta haietatik lau haizetara zabaltzen dituzte beren doinuak. Kantua, monotonoa iruditu arren, hunkigarria izaten da, batez ere landetan eta magrebaren (ilunabarraren) orduan, gauaren iluna eta isiltasuna egunaren argia et amugimenduak ordezkatzen hasten direnean. Sarritan, ordutsu horretan, zibilizazioaren eta bizitzaren erosotasunen erdian nagoela, muezinaren kantua etortzen zait gogora, eta oroiminez gogoratzen naiz arabiarren karparekin eta nire gorputz akituak atseden hartzen zuen alfombratxo xeratsuarekin.

Jose María de Murga Mairu bizkaitiarra, ‘’ Recuerdos Marroquíes’’

E) Haren etxean dena marroia zen, marroia gehien erabiltzen zuten egongela eta marroia logela, eta mutilak logelarako joera izaten zuen, nahiz eta tarteka ama edo arreba hara agertu eta galdezka hasi: ‘’Ramon, zerbait al duzu?’’ Atea kisketaz itxiz gero, ostera, hamaika bider deitzen zioten: ‘’Ez daukazu zertan zabaldu, ongi zaudela ziurtatu baino ez nuen nahi’’. Eta gauez, ama-arrebak oheratuak eta lo seko sumatzen zituenean, Ramonek askatasuna sentitzen zuen lojantzi azpian eskua sartzeko, eta orduantxe sentitzen zen aske.

Elvira Lindo, ‘’El otro barrio’’

A) Bere bizitzaren une erabakior hartan jabetu zen Abbas amodioaren kemenaz, amodioaren ahalmenaz, amodioaren magiaz.

Sentimendu haren indar sortzaile eta eraikitzailea nabaritu zuen, baita era inkontziente eta ilunean ere, zeren amodioak sortu, asmatu eta berritzeko gogoa ekartzen baitigu bihotzera.

Naguib Mahfuz, ‘’El callejón de los milagros’

25

G) Elisa Cabo de Agua-n bizi zen, orduan nik hamahiru urte nituen; gure arteko harremanak begiradetan oinarritu ziren, bagenekien gustatuta geundela, baina ez ginen gai izan elkarri fitsik ere esateko.

Lumaz egindako marrazki bat oparitzera baino ez nintzen ausartu.

José Luis Sampedro, ‘’La escritura necesaria’’

H) Euskaldun peto-petoa dirudien hitz hori (albiste: albiriste) arabieratik dator (al-bisara: berri ona, eta berri ona dakarrenari ematen zaion eskupekoa). Euskaldunok bereizten jarraitzen dugu arabierazko bi aldiera horiek, berriari albiste eta berriaren sariari albiste-sari deiturik.

Anjel Lertxundi, ‘’Letrak kalekantoitik’’.

D) Lehendabiziko aldiz maitemintzen direnean, gazteek helmugatzat hartzen dute amodio berri hori, behin betiko biziko diren tokia bailitzan; baina ez dira ohartzen benetan amodio gorabeheren abiapuntua besterik ez dela, hau da, oztopo lasterketa baten hasiera...

Rosa Montero, ‘’La hija del Caníbal’’,

2.8.3 KAPITULU GUZTIETATIK GEHIEN GUSTATU ZAIZUNA 100-150 HITZETAN LABURTU.IDEIAK PARAGRAFOETAN ADIERAZI ETA LOTUREN BIDEZ LOTU. Hau da gehien gustatu zaidan kapitulua:

1. KAPITULUA: “MARTXOAK 25” Iruñako institutu batean hasten da istorio hau. Irakasle bati dei bat heldu zitzaion, bere amari bihotzeko bat eman ziola esanez. Berehala, 26

bere ikasleen azterketak bertan behera utziz, kotxea hartu eta bere amarengana jo zuen, oso kezkatuta. Tafaiara heldutakoan, amaren etxera joan zen, eta konortea galdu ere, ikustean nork zabaldu zion atea; amak berak!! Azkenean, ama ordean, alaba ospitalera eraman egin behar izan zuten. Baina gizajoa, hortik aurrera, lur jota egon zen, depresioekin, eta pilulak hartu behar izan zituen. Horrexegatik, haren familiakoek Marokorako bidaia bat prestatu zuten, amaren egonezinak hobetzeko nahian.

Hau guztia ikasle batek kontatzen du, baina ez daki berak egin zuelako deia, baizik eta irakasle horren semea delako.

Bidaia horretan, Toubkal mendira igotzeko asmoa zuten, baina zoritzarrez, semeak orkatila bihurritu zuen mendirako martxa hasi baino lehen, eta herrixka batean geratu behar izan zen, bakarrik.

BUKAERA UNAI OLEA DELGADO DBH 4. A 27