ik pen! voorbeeld handleiding

Maria van Gils

handleiding

i k m s p r e v n t b d œ z Lesdoel

Materiaal leerkracht

Les 19

• De schrijfletter e schrijven.

• De potloodgreep correct uitvoeren.

• Leerkrachtassistent ik pen!

• Letterbord Veilig leren lezen • Letterbordkaartje schrijfletter e

Sluit aan bij Veilig leren lezen

Materiaal leerling

• Schrijfboekje 1a pagina 20 • Potlood en kleurpotloden • Spiekboekje

Kern 1 I Dag 7 I Basisles

e

Instructietekst

schuin omhoog - half rondje

Introductie

Herhaal de schrijfletters p, aa en r, eventueel met de LKA. Vandaag leerden de leerlingen de e lezen in de leesles. Vertel hen dat we deze letter nu ook gaan schrijven.

LKA Potloodgreep: 1a les 20

Instructie

Lees- en schrijfletter e Toon de lees- en schrijfletter e met de LKA en bespreek de verschillen tussen beide met de leerlingen: - Er is weinig verschil tussen de leesletter en de schrijfletter.

- De schrijfletter e begint met een schuine lijn.

Laat een leerling de schrijfletter e op de zeppelin van het letterbord van Veilig leren lezen hangen.

De schrijfletter e Bespreek het lettertraject van de e met de LKA. Geef aan waar ze begint en eindigt.

Aandachtspunt Is de schrijfletter e voldoende rond onderaan?

e e

Aandachtspunten

Toon de e nog een keer met de LKA. Laat de leerlingen daarna de e met de wijsvinger van de schrijfhand op hun tafel schrijven. Ze ondersteunen hierbij de beweging met de instructietekst.

Herhaal deze activiteit een paar keer. De niet-schrijfhand ligt ontspannen op tafel.

De e schrijven op de onderlijn Toon nu met de LKA de schrijfletter e op de onderlijn en herhaal indien nodig het begrip onderlijn.

LKA Motorische activiteit: potloodgreep 1a les 12 Het potlood wordt vastgehouden tussen duim en wijsvinger net boven het afgeslepen gedeelte. Het potlood rust op de middelvinger.

Verwerking

Oefening 1 pagina 20 De leerlingen schrijven de letter met behulp van het lange stappenplan. Ze herhalen de oefening zes keer.

Oefening 2 pagina 20 De eerste drie regels schrijven de leerlingen met behulp van het korte stappenplan. Bij de laatste regel passen ze het schrijfplan toe.

36

IKPen_HL.indb 36

13/08/14 16:33

ij h w o a u j l ou g f Reflectie

Bespreek het schrijfwerk met aandacht voor de aandachtspunten en maak daarbij gebruik van de LKA. De leerlingen omcirkelen hun mooiste letter en bespreken met hun buur of hun keuze correct was.

Differentiatie

- Kopieerblad xx voor leerlingen die problemen hebben met de schrijfletter e.

- Kopieerblad xx voor leerlingen die zelf woorden maken met de reeds aangeleerde letters.

- Extra oefenstof voor remediëring: zie pagina xx van deze handleiding.

37

IKPen_HL.indb 37

13/08/14 16:33

i k m s p r e v n t b d œ z Lesdoel Les 20

• De schrijfletter e tussen de liniatuur schrijven.

• Woorden schrijven.

• Een zin naschrijven.

• De schrijfhouding correct uitvoeren met speciale aandacht voor de voeten.

• De vingeractiviteit correct uitvoeren.

e

Instructietekst e

schuin omhoog - half rondje

Materiaal leerkracht

• Leerkrachtassistent ik pen!

• Letterbord Veilig leren lezen • Letterbordkaartje schrijfletter e

Materiaal leerling

• Schrijfboekje 1a pagina 21 • Potlood • Spiekboekje

Sluit aan bij Veilig leren lezen Kern 1 I Dag 8 I Basisles

Introductie

Schrijf de leesletters r en e op het bord. Twee leerlingen schrijven de schrijfletters eronder. Bespreek het schrijfresultaat en herhaal eventueel kort de moeilijke schrijfletter r met de LKA. Vervolgens vertel je dat de leerlingen de e gaan leren schrijven tussen liniatuur.

LKA Motorische activiteit: 1a les 35

Instructie

Schrijfletter e tussen liniatuur Toon het lettertraject van de e met de LKA. Waar begint de letter en waar eindigt ze? Bespreek nogmaals het aandachtspunt en laat daarna de schrijfletter e tussen de liniatuur zien.

Aandachtspunt De schrijfletter e begint in het midden tussen de onder- en bovenlijn.

De leerlingen schrijven de schrijfletter e met de wijsvinger van de schrijfhand op het tafeltje. Herhaal de activiteit een paar keer. De niet-schrijfhand ligt ontspannen op tafel.

De woorden rem, rek en mep Toon de woorden in schrijfletters met de LKA. Wijs de leerlingen op de aandachtspunten.

Aandachtspunten

e mp

Aandachtspunt - De r heeft een kuiltje.

- De m heeft een beginboog en teruggaande lijnen.

- De p gaat recht naar beneden en heeft een haakje.

LKA Schrijfhouding met speciale aandacht voor de voeten: 1a les 5

Verwerking

Oefening 1 pagina 21: schrijfletter e tussen liniatuur Bij de eerste regel gebruiken de leerlingen het korte stappenplan. Bij de tweede regel schrijven ze de letter zelfstandig en controleren ze zelf (het schrijfplan). Ondersteun eventueel met de LKA. Oefening 2 pagina 21: rem, rek en mep schrijven De leerlingen lezen de woorden individueel. Begrijpen ze elk woord? Eventueel laat je een zin maken met elk woord. Dan schrijven ze de woorden op.

De schrijfletter e levert waarschijnlijk niet veel problemen op. Heb aandacht voor de letters r en k.

Oefening 3 pagina 21: naschrijven van de zin ik maak aap.

De derde oefening bestaat altijd uit letters uit de vorige kern. Deze schrijfletters zijn al meerdere malen aan bod gekomen en voor de leerlingen heel herkenbaar.

Wijs de leerlingen er nog eens op dat op het einde van de zin een punt staat.

38

IKPen_HL.indb 38

13/08/14 16:33

ij h w o a u j l ou g f Reflectie

Besteed vooral aandacht aan de e. De leerlingen omcirkelen de mooiste letter e en tekenen ook een pijl bij de e waar ze niet zo tevreden over zijn. Bespreek dit met de leerlingen.

Wie had tijdens het schrijven beide voeten op de grond en wie vond dit moeilijk?

Differentiatie

- Kopieerblad xx voor leerlingen die problemen hebben met de schrijfletter e.

- Kopieerblad xx voor leerlingen die zelf woorden maken met de reeds aangeleerde letters.

- Extra oefenstof voor remediëring: zie pagina xx van deze handleiding.

39

IKPen_HL.indb 39

13/08/14 16:33

i k m s p r e v n t b d œ z Lesdoel

Materiaal leerkracht

Les 21

• De schrijfletter v schrijven.

• De potloodgreep correct uitvoeren.

• Leerkrachtassistent ik pen!

• Letterbord Veilig leren lezen • Letterbordkaartje schrijfletter v

Sluit aan bij Veilig leren lezen

Materiaal leerling

• Schrijfboekje 1a pagina 22 • Potlood en kleurpotloden • Spiekboekje

Kern 1 I Dag 9 I Basisles

v

Instructietekst v

een boogje - naar beneden - een boog - omhoog - een haakje

Introductie

Herhaal de schrijfletters i, k, m, s, p, aa, r en e, eventueel met de LKA. Wie heeft er thuis een vis? Laat hen hierover vertellen en kom zo tot het feit dat ze vandaag de v gaan schrijven.

LKA Potloodgreep: 1a les 10

Instructie

Lees- en schrijfletter v Toon de lees- en schrijfletter v met de LKA en bespreek de verschillen tussen beide met de leerlingen: - De schrijfletter begint met een boogje en eindigt met een haakje.

- De leesletter is spits onderaan en de schrijfletter is rond.

Laat een leerling de schrijfletter v op de zeppelin van het letterbord van Veilig leren lezen hangen.

Kan een leerling zeggen welk lettervriendje de schrijfletter v heeft? (m, omwille van het boogje) De schrijfletter v Bespreek het lettertraject van de v met de LKA. Geef aan waar ze begint en eindigt. De schrijfletter v is voor sommige leerlingen erg moeilijk. Ze maken de beginboog soms te spits. Besteed hieraan extra aandacht.

Aandachtspunt - De beginboog heeft een ronde vorm.

- De eindhaal is een haakje.

- Onderaan de schrijfletter v is er een boog.

Toon de v nog een keer met de LKA. Laat de leerlingen daarna de v met de wijsvinger van de schrijfhand op hun tafel schrijven. Ze ondersteunen hierbij de beweging met de instructietekst.

Herhaal deze activiteit een paar keer. De niet-schrijfhand ligt ontspannen op tafel.

v v

Aandachtspunten

De v schrijven op de onderlijn Toon nu met de LKA de schrijfletter v op de onderlijn. Let extra op de aandachtspunten (zie hierboven).

LKA Motorische activiteit: potloodgreep 1a les 33 De leerlingen controleren tijdens het schrijven of ze het potlood op de goede hoogte vasthouden.

Verwerking

Oefening 1 pagina 22 De leerlingen schrijven de letter met behulp van het lange stappenplan. Ze herhalen de oefening zes keer.

Oefening 2 pagina 22 De eerste drie regels schrijven de leerlingen met behulp van het korte stappenplan. Bij de laatste regel passen ze het schrijfplan toe.

40

IKPen_HL.indb 40

13/08/14 16:33

ij h w o a u j l ou g f Reflectie

Bespreek het schrijfwerk zoals gewoonlijk en dus met aandacht voor de aandachtspunten.

De leerlingen omcirkelen de mooiste beginhaal.

Differentiatie

- Kopieerblad xx voor leerlingen die problemen hebben met de schrijfletter v.

- Kopieerblad xx voor leerlingen die zelf woorden maken met de reeds aangeleerde letters.

- Extra oefenstof voor remediëring: zie pagina xx van deze handleiding.

mv

41

IKPen_HL.indb 41

13/08/14 16:33

i k m s p r e v n t b d œ z Lesdoel Les 22

• De schrijfletter v tussen de liniatuur schrijven.

• Woorden schrijven.

• Een zin in leesletters omzetten in een zin met schrijfletters.

• De schrijfhouding correct uitvoeren: ruimte tussen buik en tafel.

• De vingeractiviteit correct uitvoeren.

v

Instructietekst v

een boogje - naar beneden - een boog - omhoog - een haakje

Materiaal leerkracht

• Leerkrachtassistent ik pen!

• Letterbord Veilig leren lezen • Letterbordkaartje schrijfletter v

Materiaal leerling

• Schrijfboekje 1a pagina 23 • Potlood • Spiekboekje

Sluit aan bij Veilig leren lezen Kern 1 I Dag 10 I Basisles

Introductie

Schrijf de letters p, aa, r, e en v in leesletters op het bord. Een paar leerlingen komen naar voren en schrijven er de schrijfletters onder.

Dit zijn alle letters die de leerlingen in kern 1 geleerd hebben. Bespreek: - Welke letter vonden ze het moeilijkst?

- En welke het makkelijkst? Waarom?

Vertel hen dat ze vandaag ook de v tussen de lijnen gaan leren schrijven.

LKA Motorische activiteit: 1a les 22

Instructie

Toon het lettertraject van de schrijfletter v met de LKA en bespreek: Waar begint de letter en waar eindigt ze?

Leg nogmaals de nadruk op de aandachtspunten (zie hieronder).

Laat nu de schrijfletter v tussen liniatuur zien.

Aandachtspunt - De beginboog - Het kuiltje op het einde mag niet te diep zijn en moet de bovenlijn raken.

De leerlingen schrijven de v een paar keer met de wijsvinger van de schrijfhand op hun tafel. De nietschrijfhand ligt ontspannen op tafel. Laat ze de oefening ook eens doen met de ogen dicht.

De woorden vis, vaas en ver Toon op de LKA de woorden vis, vaas en ver en let op onderstaande aandachtspunten.

Aandachtspunten

v v

Aandachtspunt - aa: de verbindingslijn tussen de twee letterdelen - r: het kuiltje

LKA Liedje ‘Wil je gaan schrijven’ 1b les 23

Verwerking

Oefening 1 pagina 23: schrijfletter v tussen liniatuur Bij de eerste regel gebruiken de leerlingen het korte stappenplan. Bij de tweede regel schrijven ze de letter zelfstandig en controleren ze zelf. Ze volgen dus het schrijfplan. Ondersteun eventueel met de LKA. Oefening 2 pagina 23: vis, vaas en ver schrijven De leerlingen lezen de woorden individueel. Begrijpen ze elk woord? Eventueel laat je een zin maken met elk woord. Daarna schrijven ze de woorden zelfstandig op.

Oefening 3 pagina 23: van lees- naar schrijfletter omzetten De leerlingen zetten voor het eerst zelfstandig een zin om van leesletters in schrijfletters. Ze mogen hun spiekboekje gebruiken bij deze oefening.

42

IKPen_HL.indb 42

13/08/14 16:33

ij h w o a u j l ou g f Reflectie

Geef volgende opdrachten: - Omcirkel de mooiste v.

- Teken een pijl bij de v waar je niet zo tevreden over bent.

Bespreek dit met je leerlingen en observeer welke leerling nog problemen heeft met de omzetting van leesnaar schrijfletter.

Bespreek ook de schrijfhouding met de leerlingen: is het hen gelukt om een kleine ruimte te hebben tussen hun buik en de tafel?

Differentiatie -

Kopieerblad xx voor leerlingen die problemen hebben met de schrijfletter v.

Kopieerblad xx voor leerlingen die zelf woorden maken met de reeds aangeleerde letters.

Extra oefenstof voor remediëring: zie pagina xx van deze handleiding.

Extra oefenstof voor omzetting van lees- naar schrijfletter: zie pagina xx van de handleiding.

mv

43

IKPen_HL.indb 43

13/08/14 16:33

i k m s p r e v n t b d œ z Lesdoel

Materiaal leerkracht

Les 23

• De letters i, k, m, s, p, aa, r, e en v toetsen.

• Leerkrachtassistent ik pen!

Materiaal leerling

• Schrijfboekje 1a pagina 24 • Potlood en kleurpotloden • Spiekboekje

Sluit aan bij Veilig leren lezen Kern 1 I Herhalingsdagen

Introductie

Vertel de leerlingen dat ze vandaag nog eens mogen tonen hoe goed ze alle letters al kunnen schrijven. Dit heet een letterdictee en hebben ze al een keer gemaakt.

Dit letterdictee is wel wat anders dan het letterdictee uit de vorige kern want het bestaat uit twee onderdelen. Bij het eerste dictee staan de leesletters er niet meer bij. Bij het tweede dictee wel en hebben de leerlingen nog wat steun van de leesletter.

Instructie en verwerking Tip Zorg ervoor dat bij het begin van deze les alle schrijfletters van kern Start en kern 1 niet zichtbaar zijn.

Oefening 1 pagina 24: letterdictee i, m, k en s De leerlingen nemen hun schrijfboekje op pagina 24. Je zegt de letter, de leerlingen zeggen de letter na. Ze schrijven de letter op de daarvoor voorziene plaats tussen de liniatuur.

Oefening 2 pagina 24: letterdictee r, e, aa, p en v Doe hetzelfde als bij oefening 1.

Nadat de leerlingen de letters in hun werkboekje schreven, toon je met de LKA de correct geschreven letters. De leerlingen controleren zelf of ze de letters op de juiste wijze hebben geschreven. Bij een foutief geschreven letter zetten ze een kruisje.

Met foutief wordt hier bedoeld dat de leerling een verkeerde letter heeft geschreven, bijvoorbeeld een n in plaats van een p of een leesletter in plaats van een schrijfletter.

Onder het dictee is liniatuur voorzien om letters te schrijven.

Bij de liniatuur waar een zon voor staat schrijven de leerlingen hun mooist geschreven letter. Bij de liniatuur waar een zon en wolk voor staat schrijven de leerlingen de letters die nog niet zo goed lukken en waar ze nog op willen oefenen.

Naast de liniatuur met de zon en het wolkje staat een tekening. De leerlingen mogen de witte eitjes inkleuren. Dit doen ze met draaibewegingen, de techniek die ze eerder hebben toegepast op pagina 12 van hun schrijfboekje 1a.

Zelfstandig werken

Op de letterdoos kunnen de leerlingen de volgende zinnetjes leggen: ik mik, ik mis, ik raak kim. De leerlingen kunnen de zinnetjes in schrijfletters overschrijven. Ze controleren het resultaat zelfstandig met behulp van de LKA of het spiekboekje. Ze kunnen er eventueel ook een leuke tekening bij maken.

Reflectie

Vul het observatie- en registratieformulier Letterdictee in.

Noteer per leerling welke letters hij/zij nog niet goed beheerst. De criteria hiervoor zijn de volgende: - De verkeerde omzetting van lees- naar schrijfletter.

- De verkeerde schrijfrichting van een schrijfletter.

- Een geheel verkeerde schrijfletter, bijvoorbeeld een k in plaats van een m.

Onder opmerkingen kun je bijvoorbeeld noteren of een leerling problemen heeft met het schrijven tussen liniatuur.

Controleer zeker ook of de leerlingen de letters zelf op een juiste wijze gecorrigeerd hebben en bespreek dit met hen.

44

IKPen_HL.indb 44

13/08/14 16:33

ij h w o a u j l ou g f Leerlingen die een schrijfletter nog niet geheel beheersen, gaan deze letter extra oefenen met behulp van de kopieerbladen of met extra begeleiding van jou. Leerlingen die de letters beheersen maken extra schrijfoefeningen (kopieerbladen), oefenen met Veilig gespeld of met de magnetische letterdoos.

Differentiatie

- Kopieerbladen kern Start en kern 1 voor leerlingen die problemen hebben met de geleerde schrijfletters.

- Kopieerblad xx voor leerlingen die zelf woorden maken met de reeds aangeleerde letters.

- Extra oefenstof voor remediëring: zie pagina xx van deze handleiding.

45

IKPen_HL.indb 45

13/08/14 16:33