StapSteen 2 - editie 2020

aa

r

STAP STEEN

ke x In

kij

Godsdienst voor het 2e jaar

em

pl

Kris Dierckx Leentje Meelberghs

Leer zoals je bent Ontdek het onlineleerplatform: diddit!

Vooraan in dit boek vind je de toegangscode, zodat je volop kunt oefenen op je tablet of computer. Activeer snel je account op www.diddit.be en maak er een geweldig schooljaar van!

ISBN 978-90-306-9560-8 594336

vanin.be

Godsdienst voor het 2e jaar

r aa

STAP STEEN

ke x

em

pl

2

In

kij

Kris Dierckx Leentje Meelberghs

OP WEG MET STAPSTEEN A Stapstenen Stapstenen zijn stenen, bijvoorbeeld in een rivier, die je helpen om droog de overkant te bereiken.

pl

aa

r

Schrijf in de stapstenen hoe je best op stapstenen stapt.

em

STAPSTEEN

ke x

In dit boek helpen de stapstenen je om het juiste spoor te volgen. In de stapstenen zetten we de nieuwe kennis en inzichten vast, zodat we stevig de volgende stap kunnen zetten.

B Oogje-denkje-ikje

Om echt goed naar een foto of tekening te kijken, gebruiken we dit hulpmiddel:

kij

Oogje: Je beschrijft gewoon wat je ziet. Wat valt je het eerst op? Hoe kijkt iemand?

Wat doen de mensen? Welke voorwerpen zie je? Wat hebben de personen aan? ...

Denkje: Je denkt na over wat er is gebeurd. Waarom kijkt iemand zo? Wat is er vreemd?

Lijkt het leuk of net niet? ‌ Ikje: Heb je dit zelf al meegemaakt? In wiens plaats zou jij willen zijn? Waaraan doet het je denken?

Wat zou jij doen? ...

In

ik Ik

ik Ik 2

OP WEG MET STAPSTEEN

OP WEG MET STAPSTEEN C Stekelvraag In de lessen vind je heel wat soorten vragen. Soms kom je een stekelvraag tegen. Dat is een tegendraadse vraag, waarop het antwoord niet zo voor de hand ligt. Je moet daar zelf een antwoord op bedenken.

D Mijn hoekje

Bestaat er éé n God of zijn er evenveel g oden als er godsdiensten zijn?

aa pl

ke x

em

Humeurmeter Hoe voel je je na dit hoofdstuk?

Is je humeur zonnig of ben je eerder een donderwolk?

r

Weegschaal Waar ben je goed mee bezig? Schrijf dat in de groene schaal.

Wat wil je anders doen? Schrijf dat in de rode schaal.

In

kij

Cadeau Welk inzicht, idee, filmpje, foto … uit dit hoofdstuk zou je graag aan iemand vertellen, laten zien, cadeau doen?

Schatkist Welk idee, inzicht, beeld … uit dit hoofdstuk raakt je diep en stop je veilig weg als een schat om te koesteren?

Dromen Wat uit dit hoofdstuk heeft je aan het dromen gezet?

T-shirt Welke slagzin of welk kernwoord past perfect bij dit hoofdstuk?

Rugzak Wat wil je voor altijd met je meedragen uit dit hoofdstuk?

Met welk idee, voornemen, inzicht …ga je aan de slag?

Vuilbak Wat wil je zo snel mogelijk vergeten uit dit hoofdstuk?

Wat vond je waardeloos?

OP WEG MET STAPSTEEN

3

INHOUDSTAFEL Op weg met StapSteen Inhoudstafel ZACHEÃœS

..........................................................................................................................................................................................................4

....................................................................................................................................................................................................................5

..............................................................................................................................................................................................................................17

r

ELIA

..............................................................................................................................................................................2

.................................................................................................................................................................................................................29

LAZARUS

..................................................................................................................................................................................................................41

pl

aa

BATSEBA

m

JUDAS ..........................................................................................................................................................................................................................53

xe

MOZES ........................................................................................................................................................................................................................65

EVA

ke

JONA .............................................................................................................................................................................................................................77 ..............................................................................................................................................................................................................................89

kij

NICODEMUS ........................................................................................................................................................................................................101 ..............................................................................................................................................................................................................113

In

DEBORAH

Info .............................................................................................................................................................................................................................125 Vensters ...............................................................................................................................................................................................................137

4

INHOUDSTAFEL

r

aa

pl

em

ke x

kij

In

ZACHEÜS

LES

1 ALLEMAAL SAMEN

A Samen in het rad 1 Wat denkt de groep in het begin?

2 Zoek drie gevoelens die in het begin overheersen.

Kies uit: wij zijn beter – blij – trots – verdriet – sterk – goed gevoel – leuk – niet leuk - Bij de grote groep:

r

- Bij de anderen:

aa

3 Hoe komt daar verandering in?

pl

4 Zoek drie gevoelens in de gevoelenslijst op p. 132 die op het einde overheersen.

- Bij de grote groep:

5 Het filmpje wil zeggen:

em

- Bij de anderen:

Als niemand wordt uitgesloten, is iedereen gelukkiger.

Je kunt mensen uitsluiten omdat ze anders zijn als je ze niet nodig hebt.

ke x

Je moet als groep goed ronddraaien, dan is het leuk.

In

kij

6 Kleur het steentje als het beeld hetzelfde toont als het filmpje.

6

ZACHEÜS

Als ze de ande ren niet nodig hadden gehad, hadden ze hen dan nog steeds uitgeslo ten?

B Met een diepe zucht

aa

em

pl

1 Wat is de grootste fout die de juf maakt?

r

Met een diepe zucht keek juf Vandenbroeck naar haar nieuwe klas. Ze had het al meteen gezien toen 'haar' klas in de rij stond bij het eerste belsignaal van het nieuwe schooljaar: dat wordt helemaal niets. Met haar kennersoog had ze de vier etters al in de gaten. Nog voor ze ook maar één woord gezegd hadden, wist ze al: die gaan van de klas een hel maken. En de anderen die nu nog braaf leken? Tja, die zouden al snel even vervelend worden als die vier. Ach, mijmerde ze, het zal een eeuwigheid duren voor het weer 30 juni is.

Met een norse blik snauwde ze haar klas toe: ‘Ik ben mevrouw Vandenbroeck en ik ben jullie klasleerkracht.

Ik eis dat ...’

2 Geef drie concrete voorbeelden van hoe de klas ervoor kan zorgen dat de juf gelijk krijgt.

-

ke x

-

3 Geef drie concrete voorbeelden van hoe de klas het ongelijk van de juf kan bewijzen.

-

kij

-

In

4 Welke houding zou jij als leerling in dit geval aannemen?

1

zorgen dat de juf gelijk krijgt

2

3

4

5

6

zorgen dat de juf ongelijk krijgt

STAPSTEEN Iedereen is a

.

In een goede groep mag i groep is.

V van een nieuwe g

ook anders zijn, omdat dat net de r

zijn vaak een grote hinderpaal bij nieuwe o

van de en bij het vormen

.

ZACHEÜS

7

LES

2 MASKERS AF

A Wees jezelf 1 Vertel kort wat er gebeurt in het filmpje.

2 Wat valt je op als 2 Wat valt je op als je de maskers in het filmpje bekijkt?

aa

r

3 Wat zegt het dragen van maskers over de leerlingen in die school?

em

5 Hoe reageren de anderen op het einde? Waarom?

pl

4 Wat bedoelt het meisje als ze zegt: ‘Dit is de dag dat de waarheid me vond’?

6 Denk jij dat veel anderen haar voorbeeld zullen volgen? Waarom wel/niet? nee, niemand

1

2

3

4

5

6

ja, veel

ke x

7 Markeer waarom deze leerlingen een masker dragen.

‘Ik heb uren gezeurd bij mijn ma en nu heb ik toch zo’n hippe jas gekregen als alle andere meisjes.’

‘Ik gedraag me altijd als de stoere gast, dan weet ik dat ze me laten doen en zoeken ze geen ruzie.‘

Yancee

Abdel

kij

'Ik denk er niet aan om mijn vinger op te steken. Telkens als ik iets zeg, lacht Ben mij uit.'

In

Toon

‘Ook al vind ik het helemaal niet leuk , ik lach toch mee als Bryan me weer eens pest met mijn kapsel.

Anders wordt het nog erger.’

Doemma

STAPSTEEN Mensen doen zich soms a Vaak doen ze dat om zich te b g

voor dan ze e

, omdat ze zich niet v

ZACHEÜS

op.

voelen, of om het zich

te maken.

Maskers verhinderen dat mensen elkaar echt kunnen o

8

zijn, ze hebben een bepaald m

.

B Binnenstebuiten snel verliefd

heel cool

vlug kwaad

zelden boos

bescheiden

trots, fier

goed doorzicht

snapt het niet vlug

geheim bewaren

roddeltante

stekelvarken

heel lief ongelovig

r

gelovig

heel kalm

aa

zenuwpees leert graag

haat studeren opgever

pl

doorzetter vlug ontroerd

weinig emoties afstandelijk

em

heel open

1 Zet in elke rij een groot blauw kruis in het vak dat voor jou van toepassing is.

2 Laat anderen in een andere kleur een klein kruisje zetten in het vak waarvan zij vinden dat het voor jou van

ke x

toepassing is. Laat ze daarna hieronder hun voornaam in hun kleur schrijven.

kij

3 Wat merk je op als je nu de tabel bekijkt?

4 Hoe komt dat?

We laten ons aan anderen niet altijd zien zoals we echt zijn.

In

We kennen onszelf niet goed.

Alleen wijzelf weten hoe we echt zijn.

We gedragen ons soms anders dan we zelf denken.

STAPSTEEN Jouw b

is hoe jij denkt en hoe jij je voelt.

Jouw b is hoe anderen denken dat jij denkt of je voelt.

In een goede groep (klas, vrienden, gezin) is er wel / geen groot verschil tussen iemands binnen- en buitenkant. Dat bereik je als je in die groep wel / niet jezelf kunt zijn en wel / geen masker moet dragen.

ZACHEĂœS

9

LES

3 IN EEN BOOM

A Zoals de mensen het verwachten Ten tijde van Jezus waren de Romeinen de grote heersers van de wereld. Hun reusachtige rijk besturen, kostte tonnen geld, en dat werd opgeëist bij de vele volkeren van wie ze het land bezetten. In Palestina, het land van Jezus, stelden ze tollenaars aan. Die moesten in naam van de Romeinen belastingen innen bij de mensen, terwijl die zelf al niet veel hadden. Omdat ze de kant van de bezetter kozen, waren tollenaars de meest gehate personen van het land.

1 Markeer waarom tollenaars veracht werden door de mensen.

ke x

em

pl

aa

r

De tollenaar In Jericho was een zekere Zacheüs tollenaar. Hij stond erom bekend dat hij de mensen het dubbele aftroggelde van wat hij moest vragen, en de rest in eigen zak stak. Zelfs arme lui perste hij hun laatste centiem af. Hij was klein van gestalte en werd door iedereen gehaat.

Op een dag zag Zacheüs dat er zich een enorme menigte verzameld had. Nieuwsgierig als hij was, vroeg hij wat er gaande was. ‘Zwijg, Jezus van Nazareth is hier en spreekt de mensen toe’, blafte een man hem af.

Zacheüs probeerde een glimp van Jezus op te vangen, maar niemand liet hem door. Ten einde raad klom de kleine man in een oude vijgenboom om naar Jezus te luisteren.

Toen Jezus hem passeerde, keek hij boos naar boven en zei: ‘Wee jij rijke, want wat je kon troosten heb je al ontvangen. Voor een kameel is het gemakkelijker om door het oog van een naald te kruipen dan voor jou om in het rijk van God binnen te komen.’

De mensen genoten ervan hoe Jezus die slechte man in zijn hemd zette. ‘Hij heeft die zondaar gegeven wat hem toekwam’, riepen ze naar elkaar.

Maar Zacheüs was bang geworden en zei: ‘Ik ga onmiddellijk aalmoezen geven aan alle armen en hun dubbel teruggeven wat ik hun afperste.’

Maar Jezus antwoordde hem: ‘De bijl ligt aan de wortel van de boom. Elke boom die geen vruchten draagt, zal omgehakt worden en in het vuur worden gegooid. De tijd om te jammeren is voorbij. Wie verdoemd is, hoeft niet op de mensenzoon te rekenen.’

De omstaanders glunderden allemaal bij de wijze woorden die Jezus sprak.

kij

Naar: J. Smit

2 Markeer waarom Zacheüs gehaat wordt in Jericho.

In

3 Markeer hoe de mensen reageren op wat Jezus zegt.

4 Wat vinden de omstaanders van Jezus' reactie op Zacheüs?

5 Hoe zullen de mensen over Jezus denken nu hij heeft gedaan wat ze van hem verwachtten?

6 Wat vind jij van de houding van Jezus? niet mee eens

10

1

ZACHEÜS

2

3

4

5

6

mee eens

aa

r

ik Ik

pl

1 Hoe kijken de mensen? Waarom?

© Sieger Köder-Stiftung Kunst und Bibel, Ellwangen

B Zoals het echt was

em

2 Waarom schildert Sieger Köder één persoon in het wit en de rest donker?

ke x

3 Bewandel in rood het pad dat de mensen voor Zacheüs zien en in groen het pad dat Jezus voor hem ziet.

kij

NT

Rijk van God, een tweede kans

Verdoemenis, geen tweede kans

In

OT

STAPSTEEN Jezus laat zich niet leiden door wat a Hij gaat niet in op hun v Hij geeft mensen een tweede k

denken. .

'Gezonde men sen hebben geen dokter no dig, maar zieke wel.’ (Jez us)

als ze in hun hart goed zijn.

ZACHEÜS

11

LES

4 DE ÉCHTE JEZUS

A Op zoek naar Jezus 1 Vul de onderstaande tekst aan.

Kies uit: persoonlijk – dacht – evangelie – bewijzen – internet – gedaan – Nazareth – evangelie – schrijven – bijkomstig – niemand Het leven van Jezus van

speelde zich meer dan 2 000 jaar geleden af. Toen kon maar

een handjevol mensen lezen en

. Echte, harde

over het

bestaan van Jezus zijn er jammer genoeg niet. We kunnen niet vlug op het

r

enkele

foto's of filmpjes van Jezus bekijken. Dus weet

aa

hoe Jezus eruitzag, of hij lang of kort

haar had, of hij groot of klein was, of hij links- of rechtshandig was ...

Maar dat is allemaal eigenlijk

. Belangrijker om te weten is wie hij was, wat hij . Gelukkig voor ons waren er vier evangelisten

pl

heeft en vooral wat hij

(Matteüs, Marcus, Lucas en Johannes). Sommige hebben Jezus

em

een soort verslag van Jezus' leven opgeschreven in hun

gekend. Ze hebben elk

.

2 In het verhaal van Zacheüs zien we hoe Jezus naar mensen kijkt. Vul de juiste woorden in de juiste denkballon in.

In

kij

ke x

Kies uit: Hij is een dief. – Hij verdient een tweede kans. – Hij wil het goedmaken. – Wat een zondaar – Hij is echt een slechte man. – Hij heeft spijt.

STAPSTEEN Jezus kijkt wel / niet naar iemands buitenkant.

Jezus kijkt wel / niet naar het hart van de mensen.

Jezus kijkt wel / niet naar iemands binnenkant.

12

ZACHEÜS

B WYSIWYG* Lees de onderstaande evangeliestukjes en duid daarna in de tabel aan wat Jezus denkt en hoe hij is.

Mat. 13, 1-3

Mat. 4, 8-10

Mat. 5, 43-44

Mat. 22, 26-39

Mat. 5, 23-24

Mat 8, 23-27

Luc. 11, 1-4

Mat. 11, 25-27

Mat. 6, 5-7

em

pl

Mat. 7, 7-8

aa

r

Mat. 7, 1-2

liefde belangrijk vlug bang duidelijke mening

ke x

goed doorzicht bidden belangrijk

je mag in ruzie leven doe het voor de schijn

liefde onbelangrijk veel vertrouwen twijfelaar snapt het niet vlug gebed onbelangrijk verzoen je wees eerlijk opgever

heel open

afstandelijk

kij

doorzetter

gelovig

In

OT NT

ongelovig

*What you see is what you get Betekenis:

STAPSTEEN Jezus laat zichzelf heel moeilijk / goed kennen in de evangelies.

Hij speelt een / geen rolletje, hij gebruikt wel / geen masker op om zich achter te verstoppen.

Jezus haalt de k Daarom is b

bij G

.

voor Jezus heel belangrijk.

ZACHEĂœS

13

HOUVAST Kleur het masker als de uitspraak slecht of fout is. Kleur de persoon als de uitspraak juist of goed is.

Mensen die het eerst ontm elkaar voor oe zich best wa ten kunnen t afsluiten.

pl

ke x

s Mensen dragen masker n. ele vo als ze zich veilig

In

kij

Met maskers kunn en hun binnenkant go mensen ed tonen.

nkant zijn binne elies. t a la s u z e J ng in de eva n ie z d e o g

In een fijne k las je binnenkan kun je t tonen.

14

ZACHEĂœS

lpen om Vooroordelen he vormen. te p oe een goede gr

em

De evangeliste n helpen ons Jezus te on tdekken.

aa

r

In een goede groep zit iedereen soort bij soort.

In een goed e klas best een ma draag je sker.

or Jezus heeft oog vo eĂźs. ch Za n va de binnenkant

Je kent iema nd o zijn buitenka mdat je nt kent.

.

Jezus is WYSIWYG

Een zak vol plaksnoep

em

pl

aa

r

‘Mijn beste leerlingen’, zei Juf Vandenbroeck terwijl ze met een grote glimlach de klas in keek. ‘Vorige vrijdag kwamen twee van jullie naar me toe met een vraag. Ik moet zeggen, ik heb er het hele voorbije weekend over nagedacht. Want vrijdag wist ik echt niet wat zeggen toen ze me vroegen: “Juf ben jij boos op onze klas, of is er iets?” Ik moet eerlijk bekennen: ik was boos op jullie. Ik zag het echt niet zitten om met jullie dit schooljaar door te brengen. Waarom? Ik kan het jullie niet uitleggen, want ik had er geen reden voor.

Wat ik wel moet vertellen, is dat eind augustus dokters een gezwel in mijn linkerlong ontdekten. Ik was er helemaal ondersteboven van. Het greep me zo aan dat ik er helemaal door veranderde: ik werd een verbitterd mens. Hoewel het niet echt mijn ding is, heb ik zelfs regelmatig gebeden. Ik heb vaak gevraagd waarom mij dat nu moest overkomen. Maar ik heb nooit rechtstreeks antwoord gekregen. De dokters waren er gelukkig op tijd bij, en de behandeling verliep voorspoedig.

Behalve bidden was er nog iets dat me kracht heeft gegeven: jullie. Vaak heb ik thuis nog nagenoten van hoe jullie steeds je stinkende best deden tijdens mijn lessen. Ook al was de leerstof moeilijk, jullie gaven nooit op.

Dat was voor mij echt aanmoediging om ook niet op te geven’. Nu keek Juf Vandenbroeck in de richting van de vier 'gangsters'. ‘Vaak heb ik in mezelf gelachen met jullie vier. Ik heb me helemaal in jullie vergist.

Jullie zijn heel grappige, lieve gasten.’ ‘Mijn lieve leerlingen’, zei de juf met haar hand op haar hart, ‘ik bied jullie mijn oprechte excuses aan. Ik hoop dat jullie het mij kunnen vergeven. Maar weet, leerkrachten zijn ook maar mensen.’ En ze haalde uit haar boekentas een grote zak vol lekkere plaksnoep.

1 Markeer waarom de juf een masker draagt.

ke x

2 Markeer wie ook de binnenkant van de juf gezien heeft.

3 Markeer hoe de juf ook haar binnenkant toont aan de klas.

4 Heeft haar bidden haar geholpen? denk van niet

1

2

3

4

5

6

denk van wel

kij

5 Welke houding zal de klas nu verder tegenover de juf aannemen? Ze zullen ... misbruik maken van haar openheid

1

2

3

4

5

6

nog meer hun best doen

In

6 Vul aan met wat de juf denkt hoe ze is. liefde belangrijk

vlug bang

duidelijke mening goed doorzicht bidden belangrijk je mag in ruzie leven doe het voor de schijn

liefde onbelangrijk veel vertrouwen twijfelaar snapt het niet vlug gebed onbelangrijk verzoen je wees eerlijk

doorzetter

opgever

heel open

afstandelijk

gelovig

ongelovig

ZACHEÜS

15

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

MIJN HOEKJE

16

ZACHEÜS

r

aa

pl

em

ke x

kij

In

ELIA

LES

1 DOOSJE GELUK

A Het dagje niet 1 Wat is in het begin het grote verschil tussen het leven van Alexander en dat van zijn familie?

2 Sommige mensen hebben bijna altijd tegenslag en anderen hebben bijna altijd geluk.

1

2

3

4

5

akkoord

6

aa

3 Wat gebeurt er op de 'terrible, horrible, no good, very bad day'?

4 Iedereen krijgt in zijn leven zijn portie (on)geluk.

1

2

3

4

5

akkoord

6

pl

niet akkoord

r

niet akkoord

5 Alexander zegt: 'Door de slechte dagen ga je de goede meer waarderen.'

1

2

3

4

5

akkoord

6

em

niet akkoord

6 Mensen proberen op allerlei manieren ervoor te zorgen dat ze geluk hebben.

Geef drie voorbeelden.

-

ke x

-

7 Zou het Alexander geluk gebracht hebben als hij dit doosje, of een andere geluksbrenger gebruikt zou hebben?

1

2

3

kij

helemaal niet

4

5

zeker wel

6

In

8 Kun je geluk in een doosje stoppen?

STAPSTEEN Mensen willen g

zijn.

Soms gebruiken ze daarvoor een g Maar g

18

en o

ELIA

. kun je niet controleren. Ze horen gewoon bij het leven.

B Free hugs 1 Hoe kijken de mensen eerst als ze de vrouw zien staan?

2 Zou jij erop ingaan? helemaal niet

1

2

3

4

5

6

zeker wel

3 Welk effect heeft het knuffelen op de mensen?

pl

5 Mensen kennen drie vormen van geluk:

aa

r

4 Hoe komt dat?

em

A Je bent tevreden met wat je hebt en met wie je bent.

B Al je wensen komen uit.

C Er overkomt je onverwachts iets moois.

Schrijf hieronder de juiste letter in het juiste steentje

‘Ik zal pas gelukkig zijn als ik later een stervoetballer ben geworden.’

Toon, 12 jaar

‘Ik probeer te genieten van de gewone dingen, da’s mijn geluk.’

Lieve, 33 jaar

‘Geluk? Dat is wanneer Liam verliefd op me zou worden en ik in zijn armen lig.’

Tessa, 19 jaar

Voor mij is geluk

ke x

‘Geluk is de Lotto winnen en dan alles kunnen doen wat je wilt.’

Andy, 14 jaar

In

kij

eb je niet ‘Voor geluk h en goede veel nodig. E , en de rest gezondheid .’ komt vanzelf ar Charel, 76 ja

STAPSTEEN Geluk is voor iedereen hetzelfde / verschillend.

Mensen echt o

kan heel gelukkig maken.

De vorm van geluk uit vraag 5 die het langst blijft duren is A / B / C Je geluk hangt voor een groot deel af van hoe je naar het l

kijkt.

ELIA

19

Het V

NT

E

Koning A

aa

1 Zet het verhaal in de juiste volgorde: nummer de steentjes van 1 tot 10.

2 Zet op de invullijn bij elke zin de letter van de juiste persoon of groep: V, E of A.

neemt het op tegen 450 profeten van Baäl.

em

vereert Baäl en Jahweh allebei, in de hoop meer geluk te hebben.

danst en bidt tot Baäl om vuur te krijgen, maar het lukt niet.

pl

gaat de strijd aan met de koning en koningin.

geeft bevel om het hout en de stukken vlees te doorweken met vier kruiken water.

zegt: 'Kun je niet zorgen dat jouw God eindelijk eens zijn werk doet, als hij zo groot is als jij beweert?'

schreeuwt het uit van vreugde omdat Jahweh de strijd tegen Baäl gewonnen heeft.

twijfelt bij elke tegenslag aan Jahweh en denkt erover een andere god te aanbidden.

trekt zich van Jahweh niet veel aan en vereert Baäl, net als zijn vrouw Izebel.

kij

ke x

heeft veel vertrouwen in God: wanneer hij een klein wolkje ziet, weet hij dat het zal gaan regenen.

3 Schrijf de woorden in de juiste kolom.

Kies uit: volhouden – angstig – vertrouwen in Jahweh – ongeduldig – vertrouwen in Baäl – zekerheid – meelopen

In

OT

2 ZAND TUSSEN DE TANDEN

r

LES

Het volk / Achab

4 Waarom laten de mensen Jahweh in de steek en kiezen ze voor Baäl?

20

ELIA

Elia

5 Welke houding neemt Elia aan tegenover de twee goden?

- Tegenover Baäl: - Tegenover Jahweh:

6 Hoe reageren de mensen en de koning op Elia’s keuze?

7 Markeer bij vraag 2 waaruit blijkt dat het vertrouwen van Elia in Jahweh heel groot is.

8 Wie bracht het volk het echte geluk?

1

2

3

4

5

Jahweh

6

r

Baäl

aa

9 Bekijk de onderstaande beelden. Kleur het steentje rood als je denkt dat het te maken heeft met Achab/

ke x

em

pl

het volk. Kleur het groen als je bij het beeld denkt aan Elia. Schrijf erbij waarom je dat denkt.

10 Markeer wat jij belangrijk vindt in een goede vriendschap. vertrouwen

afwisseling

niet voor lang

kij

veel krijgen

gaan samen ervoor

In

steeds sterker

samen sterk ongeduld

weinig geven, veel terugkrijgen

enkel voor de gezellighe

ook als het moeilijk is erop kunnen bouwen

samen gekke dingen doen gelukkig zijn

id

twijfelen

11 Omcirkel de woorden die jij vindt passen bij de relatie tussen Elia en Jahweh.

STAPSTEEN Elia / Achab is een p

, een woordvoerder die door G

is geroepen om mensen

te waarschuwen of te bemoedigen.

Hij blijft Jahweh / Baäl trouw, ook als het m mensen g Dat geeft hem de k

wordt. Hij weet immers dat deze god de

kan brengen. om door te zetten.

ELIA

21

LES

3 GOD IS LIEFDE

A Je zoon leeft

pl

aa

r

‘Geef je kind aan mij’ Een poosje later werd de zoon zwaar ziek. Hij verloor het bewustzijn, en even later ging hij dood. De vrouw riep Elia erbij: ’Waarom laat God mijn zoon sterven terwijl ik onderdak geef aan zijn profeet?’ ’Geef je kind aan mij’, antwoordde Elia. Hij nam de dode jongen mee naar de kamer waar hij logeerde, legde hem op bed en smeekte: ‘God, laat de levensgeest terugkeren in dit kind!’

En God luisterde naar hem. Het kind was weer tot leven gewekt. Toen bracht Elia het kind weer naar zijn moeder. ‘Kijk, je zoon leeft’, zei hij. De vrouw begon te huilen van blijdschap en zei: ’Nu ben ik er zeker van dat je echt een man van God bent en dat God spreekt door jouw mond.’

NT

em

Uit: Kolet Janssen, Hosanna!

1 Markeer de gevoelens die de weduwe heeft als haar zoon sterft. radeloos

blij

eenzaam

teleurgesteld

ke x

boos

verdrietig

angstig

onrechtvaardig behandeld

dankbaar

kij

2 Op wie is de weduwe boos?

3 Waarom?

4 Heb jij begrip voor de gevoelens van de weduwe?

In

OT

helemaal niet

1

2

3

4

5

6

zeker wel

5 Markeer in de tekst hoe Elia echt meeleeft met de vrouw.

6 Is volgens jou God op dat moment aan- of afwezig? afwezig

1

2

3

4

5

6

aanwezig

7 Waaraan kun je dat zien?

8 Wie troost de weduwe?

9 Markeer de gevoelens van de weduwe nadat God Elia's smeekbede heeft verhoord.

22

ELIA

hoopvol

B Hemel op aarde

1 Markeer de gevoelens die Bart heeft bij de fatale ziekte van Moniek. angstig

verdrietig

eenzaam

hoopvol

4 Begrijp jij de gevoelens van Bart?

3

4

5

ke x

2

em

3 Waarom is hij boos?

1

dankbaar

pl

2 Op wie is de Bart boos?

helemaal niet

onrechtvaardig behandeld

teleurgesteld

blij

boos

aa

radeloos

r

1979, Nederlands Limburg. De 13-jarige misdienaar Bart wordt tot zijn schrik tot over zijn oren verliefd op de oudere en uiterst verleidelijke Moniek, die net bij hem in het dorp is komen wonen. Vanaf hun eerste ontmoeting gaat er van alles mis in Barts leven. Bart vermoedt dat God hem straft voor zijn verliefdheid, en hij komt in een tweestrijd terecht: kiest hij voor zijn eerste echte liefde of voor zijn vertrouwde, zeer gelovige leven met de hoop dat alles weer normaal wordt? De keuze wordt nog moeilijker als Moniek ernstig ziek blijkt te zijn.

6

zeker wel

5 Pas deze uitspraak toe op het leven van Bart

kij

God is liefde. Wie in de liefde blijft, blijft in God, en God blijft in hem.

(1 Joh. 4, 12)

- Wat voelt Bart voor Moniek?

- Waar is God op dat moment?

- Van wie komt die liefde?

- Zou God Bart straffen omdat hij van Moniek houdt?

In

6 Hoe zou God zich voelen bij de ziekte van Moniek? Kleur het steentje.

God lacht er eens goed mee.

God huilt mee met Bart en Moniek.

Yes!, denkt God: eigen schuld dikke bult.

Het maakt hem niet zo veel uit.

STAPSTEEN Het is voor iedereen m Net zoals g Het goede – G

om met zwaar l hoort ook o – kan n

om te gaan. bij het leven.

Betekent de dood het van Moniek ook e? fd lie n hu n einde va

schuld dragen dat het kwade bestaat.

Op momenten dat het minder gaat, vestigen mensen hun h

vaak op God.

ELIA

23

LES

A Daarboven op de berg

NT

1 Waarom is Elia naar de berg Horeb gevlucht?

2 Waarom wil Elia sterven?

r

3 Duid de belangrijkste reden aan waarom Elia zo eenzaam is.

Hij voelt Gods aanwezigheid niet meer.

Hij is de enige profeet van Jahweh die is overgebleven.

aa

Hij is alleen op de berg.

Niet:

em

omdat

pl

4 In welke tekenen laat God zich niet en wel kennen volgens Elia?

omdat omdat

ke x

Wel:

omdat

5 Wat zegt hij als hij God voelt?

kij

6 Wat doet het met Elia dat hij God teruggevonden heeft?

7 Welke foto beeldt het best het gevoel van Elia uit als hij God ontmoet?

In

OT

4 SSSSSSTILLETJES

Waarom?

24

ELIA

B Onvoorwaardelijk gelukkig

aa

r

In het programma Heylen en de herkomst bezoekt Martin Heylen met enkele bekende Vlamingen hun land van herkomst. Dat leidt vaak tot heel aangrijpende ontmoetingen.

In het fragment bezoekt Heylen samen met Thomas Smith de Himalaya en gaat hij ook langs bij Giel, die als jongere intrad bij een boeddhistisch klooster.

pl

1 Wat ervaren de drie mannen als ze oog in oog staan met het panorama van de Himalaya?

em

2 Wat doet die ervaring met Thomas?

3 Wat doet stilte?

Je begint aan alles te twijfelen, je vraagt je af of je het wel goed gedaan hebt.

ke x

Je wordt heel ongelukkig.

Je wordt vanzelf stil en gaat nadenken.

4 Wat proberen Giel en zijn medemonniken te vinden in hun klooster in de hoge bergen?

kij

5 Wat bedoelen ze daarmee?

In

6 Is het iets voor jou om af en toe de stilte op te zoeken? helemaal niet

1

2

3

4

5

6

zeker wel

STAPSTEEN Gelovigen zijn God soms / nooit kwijt en moeten opnieuw / nooit op zoek naar hem.

Iedereen vindt God op dezelfde / een andere plaats.

In de stilte en in de natuur is het gemakkelijker / moeilijker om God te vinden.

Iemand die God met zich meedraagt, vindt hem nergens / overal.

God vinden, geeft gelovigen geen / veel kracht om problemen aan te kunnen.

God vinden, geeft een / geen gevoel van blijvend geluk.

ELIA

25

HOUVAST

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

Noteer het nummer van de juiste les bij elke foto.

26

ELIA

aa

r

Mijn schoenen

pl

1 Waarom is de jongen ongelukkig?

em

2 Wat zou geluk voor hem kunnen betekenen?

ke x

3 Waarom kun je de ontmoeting met de andere jongen niet vergelijken met de ontmoetingen uit Free Hugs?

4 Duid aan in welke vorm van geluk de jongen zich zal herkennen.

Je bent tevreden met wat je hebt en met wie je bent.

kij

Al je wensen komen uit.

Er overkomt je onverwachts Iets moois.

In

5 Markeer de gevoelens die de jongen volgens jou heeft over zijn toestand. radeloos

angstig

verdrietig

eenzaam

onrechtvaardig behandeld

teleurgesteld

blij

boos

dankbaar

hoopvol

6 Begrijp jij de gevoelens van die jongen? helemaal niet

1

2

3

4

5

6

zeker wel

7 Wat vraagt de jongen in zijn gebed?

8 Vind jij dat God zijn gebed moet verhoren en hem gelukkig maken? helemaal niet

1

2

3

4

5

6

zeker wel

ELIA

27

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

MIJN HOEKJE

28

ELIA

r

aa

pl

em

ke x

kij

In

BATSEBA

LES

1 LEVE DE LOSERS

Groeien = knoeien Een van de opvallendste veranderingen tijdens de puberteit is de groeispurt tussen 12 en 16 jaar.

Een opgroeiende tiener moet om de haverklap een grotere maat schoenen kopen. Ouders worden wanhopig omdat de jeans van hun schat alweer te kort is geworden. Ook de lange armen hangen slungelachtig aan het lichaam. Leerlingen die in het eerste jaar nog bij de kleintjes hoorden, lijken enkele jaren later echte reuzen geworden, meisjes nog het vlugst. Die nieuwe afmetingen van het lichaam vergen een hele aanpassing van jongeren. Vandaar dat ze op die leeftijd vaak knoeien, stuntelen en uitblinken in onhandigheid, tot ergernis van hun omgeving en ... van zichzelf.

r

1 Markeer de zin die volgens jou het belangrijkste is.

em

pl

aa

2 Wat herken je hiervan in het leven van Greg?

3 'Groeien = knoeien' is voor jou persoonlijk: 1

2

3

4

5

6

heel herkenbaar

ke x

weinig herkenbaar

In

kij

Helemaal tussenin De puberteit is een ‘tussenin-periode’. Een puber is geen lagereschoolkind meer, maar ook nog geen volwassene. Zelf willen jongeren serieus genomen worden en zien ze zichzelf ouder dan ze echt zijn. Ze willen zo snel mogelijk afscheid nemen van alles wat hen in het 'kinderhoekje' duwt. Bij hun omgeving is het vaak net omgekeerd. O, wat haten ze die lieve mama's en papa's die hen nog willen betuttelen en (over)beschermen! Soms schamen ze zich voor hen als ze bij hun coole vrienden zijn, want jongeren voelen zich groot genoeg om de boze wereld in te trekken. Ook al hebben ze soms ook heimwee naar die onbezorgde kindertijd.

4 Markeer de zin die volgens jou het belangrijkste is.

5 Wat herken je hiervan in het leven van Greg?

6 'Helemaal tussenin' is voor jou persoonlijk: weinig herkenbaar

30

1

BATSEBA

2

3

4

5

6

heel herkenbaar

Hormonale doping Jarenlang gold er voor jongens maar één regel: meisjes zijn stom en flauw. Meisjes vonden jongens vooral veel te stoer en belachelijk. Maar tijdens de puberteit gieren de hormonen plots door het lichaam.

Jongens worden man, meisjes worden vrouw. Plots worden meisjes net iets leuker dan vroeger, jongens een stukje interessanter dan voorheen. Dus wil elke puber schitteren, zodat hij/zij opvalt tussen de anderen. Heel spannend, maar ook heel vermoeiend. Soms lijken er meer vragen te bestaan dan antwoorden. Want hoe begin je eraan als honderden anderen leuker en mooier lijken dan jijzelf?

7 Markeer de zin die volgens jou het belangrijkste is.

9 'Hormonale doping' is voor jou persoonlijk: 1

2

3

4

5

6

heel herkenbaar

em

weinig herkenbaar

pl

aa

r

8 Wat herken je hiervan in het leven van Greg?

ke x

In MIJN b(l)ootje De puberteit is een heel verwarrende periode. Wat simpel was, is nu ingewikkeld. Je zoekt je weg en wilt er goed uitzien. En natuurlijk moet je precies dan die beugel dragen. Of krijg je puistjes. En haar dat altijd vet is. Alsof je in je blootje staat. Gelukkig zijn je vrienden er nog. Ze dragen dezelfde kleren, houden van dezelfde muziek en begrijpen je. Al die veranderingen vragen veel aandacht, het is dus logisch dat een puber veel met zichzelf bezig is. Dat is geen egoïsme zoals volwassenen soms weleens beweren.

Die zijn gewoon vergeten hoe lastig het was toen ze zelf een puber waren.

10 Markeer de zin die volgens jou het belangrijkste is.

In

kij

11 Wat herken je hiervan in het leven van Greg?

12 'In MIJN b(l)ootje' is voor jou persoonlijk: weinig herkenbaar

1

2

3

4

5

6

heel herkenbaar

STAPSTEEN De puberteit is: - wel / geen verwarrende periode.

- wel / geen boeiende periode.

- wel / niet voor iedere jongere hetzelfde.

- wel / geen tijd waarin anderen ons echte houvast kunnen geven.

BATSEBA

31

LES

2 WARE SCHOONHEID

Rolene Strauss (Miss World 2014)

Sean Connery (James Bond 1965)

Daniel Craig (James Bond 2012)

aa

Venus door P. P. Rubens (1615)

r

A Spiegeltje aan de wand

1 Kleur het steentje van de vrouw en man die volgens jou de mooiste is.

pl

2 Waarom vind jij die ene vrouw of man mooier dan de andere?

kij

ke x

em

3 Wat merk je op als je de onderschriften bij de foto’s vergelijkt?

In

4 Kleur het steentje als jij die persoon mooi vindt. Heb jij er veel gekleurd? Hoe zou dat komen?

5 Waarom zouden de mensen op de foto's ervoor kiezen om er zo uit te zien? Hoe verklaar jij dat?

STAPSTEEN Het schoonheidsideaal verandert met de t g

32

waartoe je behoort.

BATSEBA

en hangt ook af van de c

of

B Vanbinnen 1 Hoe reageren het publiek en de jury voor ze gaat zingen?

2 Hoe reageren ze als ze begint te zingen?

r

3 Hoe verklaar je dat?

aa

De gezalfde (1 Samuel, 1-13) Rond 1000 voor Christus regeerde koning Saul als eerste koning over Israël. Maar God – Jahweh – was niet gelukkig met zijn koningschap. Hij gaf aan de wijze rechter Samuel de opdracht om al een nieuwe koning te zoeken. Samuel moest naar Bethlehem om een van de zonen van Isaï te zalven als de toekomstige koning. Hoewel Isaï niet echt wist waarom Samuel zijn zonen moest zien, stelde hij eerst fier zijn oudste zoon voor, de knappe en sterke Eliab. Ha,’ dacht Samuel, ‘dat is zeker de gezalfde van God! Maar Jahweh zei tegen hem: ‘Ga niet af op het uiterlijk, want God kijkt niet als een mens, hij kijkt naar het hart’. Toen liet Isaï hem zijn tweede zoon zien, en daarna ook de vijf anderen, maar geen van de zeven zonen beviel Jahweh.

Daarop vroeg een wat ontgoochelde Samuel: ‘Zijn dat al uw jongens?’ ‘Nee,’ zei Isaï, ‘de jongste ontbreekt nog, die hoedt de schapen.’ ‘Laat hem halen’, beval Samuel hoopvol. En iets later stond daar een grappige, wat rossige jongeman met heel mooie ogen voor hem. ‘Dit is dan mijn zoon David’, zei Isaï. ‘Maar ik denk niet dat jij hém zoekt.’ Maar Samuël was blij, want hij begreep dat Jahweh net deze David als nieuwe koning wilde, en hij zalfde hem.

Markeer waar Samuël naar kijkt om de koning te vinden.

Markeer hoe de nieuwe koning er volgens Samuël uitziet.

Markeer waar God naar kijkt om een goede koning te vinden.

Markeer hieronder de drie zaken die jij het belangrijkste vindt bij je vrienden.

kij

4 5 6 7

ke x

em

pl

NT

Kies uit: hun kapsel – hun doorzettingsvermogen – hun mooie tanden – hun lach – hun eerlijkheid – hun mooie benen – hun mooi figuur – hun aangenaam gezelschap – hun ogen – hun kledij – hun vriendschap – hun juwelen – hun trouw – hun luisterend oor – hun geloof – hun blijdschap – hun smartphone

In

OT

8 Koos jij voornamelijk innerlijke of uiterlijke eigenschappen?

STAPSTEEN Mensen beoordelen elkaar vaak enkel op het uiterlijk / innerlijk.

Iemand op het uiterlijk beoordelen is meestal juist / fout.

Samuel zocht een nieuwe koning op het uiterlijk / innerlijk.

God kijkt naar het uiterlijk / innerlijk.

Bij mensen van wie wij houden, waarderen wij vooral het uiterlijk / innerlijk.

Word je verlie fd op het uiterlijk of op het inne rlijk?

BATSEBA

33

LES

3 DAVID & BATSEBA

A Vanop het balkon

r

Het zal nog enkele jaren duren voor de door Samuël gezalfde David koning wordt. Eerst heeft hij nog een spectaculair gevecht met de reus Goliath, die hij dankzij de hulp van Jahweh overwint. Daarna ziet koning Saul hem als een grote bedreiging. Maar na Sauls dood wordt de herdersjongen toch de tweede koning van Israël. Hij verstevigt zijn rijk en verovert nog enkele steden, zoals Jeruzalem. Die stad maakt hij tot hoofdstad en hij laat er zijn paleis bouwen. David is nu echt de held, de sterke koning die de Joden zo graag hadden. En Jahweh zag dat het goed was. Maar net op het toppunt van zijn macht en roem gaat David in de fout ...

NT

aa

1 Markeer hierboven waarom David een held is voor de Israëlieten.

2 Markeer de onderstaande uitspraken met oranje als ze fout en met groen als ze juist zijn.

Batseba was de mooie vrouw van Uria.

Batseba werd zwanger van Uri

David begeerde Batseba nie t.

a.

kregen Batseba en David nd. samen een ki

em

Batseba was gevleid door de aandacht van de koning.

David mocht Batseba to t zijn vrouw nemen.

Batseba.

pl

op David werd op slag verliefd

met David beloonde Uria st. po er een betere leg

Jahweh was tevreden het gedrag van de ko met ning.

3 Wie was het meest fout? Zet een kruisje.

2

3

4

5

6

ke x

1

Batseba

7

David

4 Hieronder staan vijf dingen die koning David gedaan heeft. Nummer de grenzen van 1 tot 5, van minst erg naar ergst. Markeer het steentje van de grens waarvan jij vindt dat koning David die nooit had mogen overschrijden.

kij

Batseba zwanger maken.

Naar Batseba kijken toen ze een bad nam.

Met Batseba slapen.

In

OT

5 Wie berokkent David allemaal pijn met zijn begeerte?

6 Hoe had de koning respect kunnen tonen tegenover: - zichzelf:

- Batseba:

- Jahweh:

34

BATSEBA

Batseba’s man de dood injagen.

Batseba uitnodigen op zijn paleis.

B Om een lammetje

- het lammetje:

, de rijke man:

r

1 Natan houdt koning David een spiegel voor. Wie bedoelt Natan met: , de arme man:

aa

2 David reageert heel boos op wat Natan hem vertelt. Wat bewijst dat?

pl

3 In naam van wie reageert Natan zo?

ke x

em

Natan vervloekt David in naam van God. Hij belooft hem dat hij vanaf nu tegenslag zal krijgen in zijn koningschap en met zijn familie. Dan zegt David tegen Natan: ‘Ik heb tegen de Heer gezondigd.’ Natan antwoordt: ‘Dan heeft de Heer u deze zonde vergeven: u zult niet sterven. Maar omdat u door deze daad de vijanden van God een reden hebt gegeven om kwaad te spreken, zal wel het kind dat geboren is, moeten sterven.’ Later zullen Batseba en David een tweede zoon krijgen. Salomo wordt de derde koning.

4 Markeer hoe de koning reageert op de beschuldiging van God. 5 Markeer hoe God David straft. Vind jij die straf rechtvaardig?

Chagall schilderde in 1956 zijn eigen versie van David en Batseba, als een visioen of droom.

kij

NT

6 Wat zie je op het schilderij?

In

OT

7 Hoe leg jij de droom uit?

STAPSTEEN Het verhaal van Batseba en David toont hoe s van veel p

begeerte opwekt, en de oorzaak kan zijn

. Zelfs de grootste Joodse held David overschrijdt de grenzen van zijn m

begaat een grote zonde; hij is J

ontrouw. Er zijn g

en

: je kunt niet alles krijgen in

je leven, al ben je koning.

BATSEBA

35

LES

4 OVER GRENZEN

pl

1 Schrijf rond de twee foto’s wat jij van de twee vrouwen vindt.

2 Wat zie je op het filmfragment gebeuren?

aa

r

A (Im?)perfect!

em

3 Wat proberen Sally Gifford Piper en haar man duidelijk te maken?

De wereld zou mooier zijn als iedereen zich zou laten bijwerken.

Moet je het lic haam aanvaarden w aarin je bent gebo ren?

In bijna elk tijdschrift worden de modellen sterk bewerkt.

Iemand die ‘natuurlijk’ mooi is voldoet niet meer aan het ideaalbeeld.

ke x

Jongeren kijken op naar een niet-bestaand, vals beeld van vrouwen.

4 Welk effect hebben die gefotoshopte beelden op (jonge) mensen?

- Bij meisjes:

kij

- Bij jongens:

In

5 Waarom overschrijden de media (in videoclips, tijdschriften, reclame) hier een grens?

6 Kleur het stapsteentje groen als je akkoord bent met de situatie die je op het beeld ziet. Kleur rood als je niet akkoord bent of als het over jouw grens gaat.

spierversterkende middelen

36

BATSEBA

borstvergroting

eetstoornis

correctie flaporen

B Zelf grenzen trekken

1 Markeer wie of wat de levenswaarden van mensen bepaalt.

aa

r

Bij jong zijn hoort het fantastische gevoel dat heel veel kan. Je leest goed: veel, want niet alles kan en mag.

Zo zijn er grenzen aan wat je zelf kan, want iedereen heeft zijn beperkingen. Maar zelfs al kun je bepaalde dingen, dan zijn er nog altijd andere grenzen waarmee je rekening moet houden. De grenzen van wat nog aanvaardbaar gedrag is, worden bepaald door de normen en waarden die je meekrijgt: vanuit de samenleving, je geloof, je cultuur, je familie, je opvoeding. Iedere mens bewaakt zijn eigen grenzen volgens de vele waarden en normen die hij meeneemt in zijn leven. Het spreekt vanzelf dat niet alles altijd even belangrijk is bij het bepalen van de waarden in ons leven. Zo kunnen de waarden van je geloof eerst niet belangrijk zijn, maar later wel.

em

pl

2 Als je iets doet waar je je eigenlijk niet achter staat, houd je daar vaak een slecht gevoel aan over. Hoe komt dat?

ke x

3 Waarom draagt Wafa een hoofddoek?

4 Wat antwoordt ze de jongens die haar aanmoedigen om haar hoofddoek

In

kij

af te doen om zo haar schoonheid te laten bewonderen?

5 In haar school zijn hoofddoeken niet toegelaten. Heeft haar school dat recht? nee

1

2

3

4

5

6

ja

Weet je ook waarom?

STAPSTEEN Het is normaal dat jongeren er g

willen uitzien. Maar de m

schoonheidsideaal. Jongeren moeten daarbij hun g

vervormen het

bewaken en nadenken over

hoe ver ze willen gaan om er goed uit te zien. Die grenzen worden bepaald door de n w

en

die iedereen meekrijgt.

BATSEBA

37

HOUVAST Vink het blauwe bord aan als de uitspraak juist is (of als het kan) en vink het rode bord aan als de uitspraak fout is.

De puberteit is een tussenin-fase.

r

Na de puberteit wordt een jongere actief op seksueel vlak.

aa

In de puberteit word je snel gewoon aan de veranderingen van je lichaam.

Het schoonheidsideaal is in de hele wereld hetzelfde.

pl

Mensen beoordelen elkaar meestal op het innerlijk.

em

Jahweh zei tegen Samuel dat hij naar het hart moest kijken.

Van mensen die wij graag zien, waarderen wij hun innerlijk.

ke x

Koning David overschreed een grens met Batseba.

Jahweh was heel tevreden dat Batseba zwanger was van de koning.

kij

Koning David was Jahweh ontrouw.

Ook voor koningen zijn er grenzen.

In

De media misvormen ons beeld van hoe vrouwen er moeten uitzien.

De overheid zou de media moeten verplichten om een waarschuwing te plaatsen bij ‘bewerkte’ foto's.

Jongeren zijn vrij om te doen en laten wat ze willen.

Cultuur en godsdienst zijn belangrijk om te helpen bepalen waar je grenzen liggen.

38

BATSEBA

The most beautiful thing

aa

r

1 Hoe is Brandon in het begin van de film? Waarom?

pl

2 Welke gevolgen heeft de kennismaking met Emily voor Brandon?

em

3 Hoe zie je dat vooral Brandon nog heel onwennig is in zijn gedrag?

1

2

3

4

5

6

innerlijk

kij

uiterlijk

ke x

4 Is hij vooral verliefd op het uiterlijk of op het innerlijk? Leg je antwoord uit.

In

5 Waarom durft Emily niet spreken?

6 Overschrijdt die andere jongen een grens door Emily te zoenen, of mag hij zijn kans wagen? over de grens

1

2

3

4

5

6

mag zijn kans wagen

7 Wat zegt het, dat Emily nu spreekt en Brandon gebarentaal heeft geleerd?

8 Wie zei bijna net hetzelfde als de Amerikaanse schrijfster Helen Keller?

Wat bedoelt Emily met 'het mooiste op de wereld'?

je de wereld kun .

Het mooiste op en ak n of zelfs aanr niet zien, hore . rt ha elen met je Dat moet je vo (Helen Keller)

BATSEBA

39

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

MIJN HOEKJE

40

BATSEBA

r

aa

pl

em

ke x

kij

In

LAZARUS

LES

1 VERLIES

A In tranen 1 Vervolledig de tekst.

Kies uit: troost – vrouwen – onvoorspelbaar – emoties – lichamelijke – pijn- of verlies – ingeprent – goed – geestelijke – minder – natuurlijke – plezier – zwakte – eigen – mannen – huilen – verdrietig gaat, dat het

Het leven kan heel leuk zijn, maar er zijn ook momenten dat het heel wat huilen ons nader staat dan het lachen. Dat zijn

ervaringen die iedereen kent. Toch is

r

pijn precies omschrijven heel moeilijk.

We kennen twee soorten pijn: fysieke of Als ons lichaam pijn ervaart, voelen wij ons we zoeken

. Ons lichaam doet ons

hebt. Tranen doen soms

dat je huilt, het wordt beschouwd als een teken van

,

reactie, net zoals

pl

, medelijden. Huilen is immers een heel

lachen als je

pijn.

aa

pijn en psychische of

. Toch 'staat het niet'

.

em

Onze samenleving heeft ook verschillende normen voor

en

.

Een man moet blijkbaar altijd de 'stoere bink' de 'onversaagde held' spelen, iemand die nooit zijn toont. Al vanaf ze klein zijn, wordt het mannen

:

ke x

'Niet huilen, je bent toch al een grote jongen?'

Hoe mensen reageren op pijn is

en verschilt van persoon tot persoon.

Iedereen verwerkt pijn en verlies op zijn

manier.

kij

2 Hoe reageer jij op ‘pijnervaringen’?

(Doe dezelfde oefening voor

In

weglachen

alleen zijn

er altijd aan denken

iets doen

Huilen echte mannen niet?

)

opkroppen

kwaad zijn

wenen

op iets afreageren

troost zoeken

42

LAZARUS

beredeneren

depri voelen

negeren

treuren

B Leen Een pijnlijk dagboek over de laatste weken uit het leven van Leen, de dochter van Suzy Tratsaert.

Leen sterft aan kanker als ze acht is. Het dagboek beschrijft het lijden van Leen, hoe het gezin helemaal in de knoop ligt, maar ondanks de ellende blijft doorbijten.

ke x

em

pl

aa

r

1 Denk terug aan het verhaal van Leen. Welk beeld past bij wat je denkt of voelt? Weet je ook waarom?

2 Kijk in de gevoelenslijst in Info op p. 132 en kies de drie gevoelens die het beste bij het verhaal van Leen passen.

kij

3 Hoe kijkt ze naar de dood?

- In het begin:

- Op het einde:

In

4 Wat vind jij van de uitspraak van haar broer Koen: '‘t Is best dat ze dood is’? respectloos, hard

1

2

3

4

5

6

heel juist, liefdevol

STAPSTEEN Juist of fout?

- Iedereen kent ervaringen van pijn.

- Je verdriet laten zien is moedig.

- Iedereen reageert hetzelfde als hij verdriet heeft.

- Gevoelens van verdriet zijn makkelijk uit te spreken.

- Verdriet en pijn raken een mens soms heel diep.

- iedereen reageert verschillend op het verdriet van anderen.

juist / fout juist / fout juist / fout juist / fout juist / fout juist / fout

LAZARUS

43

LES

2 EEN KOMMA

A Als de dood b

a

c

In een doodlopend straatje zitten

Dat zal wel doodbloeden

d

Als de dood zijn vo or

Een broertje dood aan

iemand

iets hebben

Schrijf de letter van het spreekwoord bij de juiste verklaring. (Er is meer dan één oplossing mogelijk.)

- De dood is iets wat mensen vaak angstig

NT

)

- Het stopt vanzelf. (

)

)

pl

- Iets wat je echt niet graag hebt. (

B Ingewikkeld

kij

ke x

em

In het Midden-Oosten werden ten tijde van Jezus (en nu nog altijd) vanwege de hitte de doden al de dag na hun overlijden begraven. Een dode werd in doeken gewikkeld en vaak te ruste gelegd in een graf dat in een rots was uitgehouwen. Naast de familie waren ook vrienden en kennissen aanwezig, die mee treurden en troostten.

In

OT

r

- Het betekent het einde. (

)

aa

maakt. (

)

- Op de verkeerde weg zijn. (

In het evangelie van Johannes lezen we het verhaal van Lazarus. Hij is een goede vriend van Jezus. Hij woont samen met zijn twee zussen Marta en Maria in het kleine dorpje Betanië, niet ver van Jeruzalem.

Op een dag wordt Lazarus ernstig ziek en sterft. Het is al enkele dagen na de begrafenis als Jezus langskomt. Hij vindt de huilende en ontroostbare zussen, die maar niet over het sterven van Lazarus heen kunnen komen. Jezus herkent hun pijn en verdriet en troost hen. Hij huilt mee met hen, en dan zegt hij iets merkwaardigs: 'Jullie broer zal verrijzen uit de dood.' En zowaar, Lazarus herrijst, en de zussen stralen weer en danken en loven Jezus.

1 Markeer wanneer men ten tijde van Jezus de doden begroef.

2 Markeer wie naast de familie aanwezig is en wat zij doen.

3 Markeer wanneer Jezus bij Lazarus komt.

4 Waarom zouden de zussen Marta en Maria ontgoocheld kunnen zijn in Jezus?

44

LAZARUS

C En hij huilde mee 1 Hoe reageert Jezus als hij hoort dat zijn goede vriend Lazarus overleden is?

2 Wat toont dat aan? Markeer de juiste zinnen

Dat de zussen er alleen voor staan.

Dat het Jezus raakt en hij ook verdriet heeft om de dood van Lazarus. hen meeleeft.

Dat Jezus spijt heeft dat hij niet op de begrafenis was.

aa

3 Wat kan Jezus dan bedoelen met 'Lazarus is niet dood, hij is verrezen'?

r

Dat Jezus helemaal met

Jezus heeft hem weer levend gemaakt.

pl

Jezus laat de zussen zien dat hij de herinnering aan Lazarus zal blijven koesteren.

Ook na zijn dood blijft Lazarus – op een andere manier – voortleven.

em

Ondanks het verdriet is er plaats voor vreugde om de persoon.

Hij laat zien dat er meer is dan de dood, hoe erg die ook is.

ke x

4 Denk terug aan het verhaal van de dood van Leen. Hoe zal haar familie reageren na haar dood?

In

kij

5 Welke afbeelding drukt volgens jou het best uit wat verrijzenis is?

STAPSTEEN Christenen geloven wel / niet in de verrijzenis.

Na de dood is het eerdere leven wel / niet afgelopen.

Door de verrijzenis leef je wel / niet voort op een andere manier.

Door medelijden te tonen laten mensen zien dat ze wel / niet verbonden zijn met elkaar.

Jezus toonde wel / niet zijn medeleven aan andere mensen.

Voor christenen is de dood een punt / een komma.

LAZARUS

45

LES

3 HIERNAMAALS

A Return gift

Had het meisje liever geen geschenk gekregen?

1 Vertel kort het verhaal van Return gift.

kij

ke x

em

pl

aa

r

2 Duid hieronder het moment aan dat volgens jou het belangrijkste is.

3 Waarom is het filmpje op het einde heel hard en toch heel liefdevol?

- Hard omdat

In

- Liefdevol omdat

4 Gelooft het meisje in een hiernamaals? nee

1

2

3

4

5

6

ja

5 Hoe kijk jij naar de dood?

Voor mij is het simpel: na de dood is het afgelopen, er is niets meer.

Ik geloof dat mensen in een soort hemel terechtkomen en ons vandaar kunnen zien.

Ik ben een grote twijfelaar: soms denk ik dat er niets is, dan weer geloof ik dat er iets is.

Iedereen die geleefd heeft, laat iets na.

46

LAZARUS

B Hemels

Voor mij is de dood geen eindpunt. Na mijn dood gaat mijn ziel naar een tussenwereld waar ze wacht. Iedereen krijgt wat hij verdient: heb je goed geleefd dan ga je op het einde der tijden naar de hemel en anders naar de hel, maar daar blijf ik liever ver vandaan.

pl

aa

r

Wat er na de dood gebeurt, dat weet natuurlijk niemand.

Ik geloof dat iemand die goed geweest is op aarde daarvoor later beloond wordt. Jahweh schenkt hem een ander en beter leven. Niet met je huidige lichaam, want dat blijft op aarde, maar je onsterfelijke ziel leeft verder.

em

Na mijn dood blijft mijn lichaam achter, maar mijn ziel leeft verder. Ik word opnieuw geboren in een ander lichaam, van een mens of dier. Het is een eeuwige cirkel.

Toch streef ik naar het nirwana, het moment dat God vindt dat ik bij hem kan blijven en uit de kringloop mag stappen.

ke x

Ik geloof dat God wil dat we op aarde ons best doen om als goed mens te leven. Na mijn dood blijft mijn lichaam op aarde achter, maar als ik goed heb geleefd, gaat mijn ziel naar de hemel.

Van mensen die slecht leven, gaat de ziel naar de hel. Op het einde der tijden mag dan al wie goed geleefd heeft bij God wonen.

kij

1 Zoek in Info op p. 133 welke wereldgodsdienst schuilgaat achter het symbool en schrijf de naam erbij.

2 Zet een kruisje bij de juiste godsdienst.

Geloven in een hemel en hel Geloven in herboren worden

In

3 Welke godsdiensten lijken op elkaar in hun kijk op wat er na de dood gebeurt?

Het

Daarnaast ook het

, het

en de

.

en het

.

STAPSTEEN De d

en wat er daarna gebeurt, blijft een groot raadsel en raakt bijna iedere m

Iedereen zoekt zijn eigen a

.

om met dat mysterie om te gaan.

De wereldgodsdiensten hebben allemaal een eigen k

op het leven na de dood.

LAZARUS

47

LES

4 HERPAKKEN

A De drie bomen

ke x

em

pl

aa

r

Er waren eens drie bomen die alle drie in een hevige storm een tak waren kwijtgeraakt. De drie bomen waren elk op een andere manier met hun verlies omgegaan. Jaren later ging ik de bomen weer opzoeken. Gisteren heb ik ze toevallig teruggevonden en met hen gesproken. De eerste boom rouwde nog steeds om zijn verlies. Ieder voorjaar, als de zon hem uitnodigde om te groeien, zei hij: ‘Nee, dat kan ik niet want ik mis een belangrijke tak.’ Ik zag dat hij klein was gebleven en in de schaduw stond van de andere bomen. De zon drong niet meer tot hem door. De wonde was duidelijk zichtbaar en hij zag er naakt uit. Het was het hoogste punt van de boom. Hij was niet meer verder gegroeid. De tweede boom was zo geschrokken van de pijn dat hij snel had besloten om het verlies te vergeten. Hij was moeilijk te vinden, want hij lag op de grond. Een voorjaarsstorm had hem doen omwaaien. Hij had zijn greep op de aarde verloren. De plek van de wonde was moeilijk terug te vinden. Ze zat verstopt achter een heleboel vochtige bladeren en was aan het rotten.

De derde boom was ook erg geschrokken van de pijn en de leegte van zijn lijf, en hij rouwde om zijn verlies.

Het eerste voorjaar toen de zon hem uitnodigde om te groeien, had hij gezegd: ‘Dit jaar nog niet.’ Toen de zon het tweede voorjaar weer terugkwam met de uitnodiging, had hij gezegd: ‘Ja zon, verwarm mij zodat ik mijn wonde kan verwarmen. Mijn wonde heeft warmte nodig, opdat ze weet dat ze erbij hoort.’ Toen de zon het derde jaar weer terugkwam, zei de boom: ‘Ja zon, laat mij groeien. Ik weet dat er nog zo veel te groeien is.’

De derde boom was ook moeilijk te vinden, want ik had niet verwacht dat hij zo groot en sterk zou zijn geworden. Gelukkig heb ik hem herkend aan de dichtgegroeide wonde, die vol trots in het zonlicht werd gehouden.

1 Wie zou Manu Keirse bedoelen met de bomen?

kij

2 Markeer hoe de eerste en tweede boom reageerden op de pijn.

3 Waarom zegt de derde boom na het eerste jaar 'Dit jaar nog niet'?

In

4 Markeer hoe de derde boom reageerde op pijn en vul aan.

De derde boom staat voor iemand die zijn pijn en verdriet

5 Kleur het steentje als de uitspraak over rouw waar is.

Rouw is een soort van pijn na verlies.

Die pijn is voor iedereen verschillend.

Hoe sterker de band met iets of iemand, hoe groter de pijn.

Hoelang rouw duurt, is voor iedereen verschillend.

Als mensen weer kunnen lachen, is de rouw voorbij.

48

LAZARUS

Uit: Manu Keirse, Vingerafdruk van verdriet

B Vallen en opstaan

r

1 Schrijf in rood naast de foto wat jij en je klasgenoten denken bij het zien van Nick Vujicic. niet zo erg

1

2

3

4

5

aa

2 Hoe erg schat jij het lijden van Nick Vujicic in?

6

supererg

pl

3 Schrijf in groen naast de foto wat jij en je klasgenoten van het filmpje van Nick Vujicic vonden.

em

4 Hoe kun je er volgens Nick bovenop komen na tegenslag?

5 Wat gebeurt er als je opgeeft?

ke x

6 Wat gaf Nick de kracht?

Wacht niet op een mirakel, wees er ĂŠĂŠn.

7 Waar moeten anderen volgens hem hun kracht uit halen?

kij

8 Welke betekenis kan Nick hebben gehad voor de jongeren en de gevangenen?

Markeer de passende woorden. herkenning

In

hoop

et hem medelijden m

haat

licht

steun

eigen fout inzien

amusement

voor Jezus

liefde

troost

st uwe toekom

ontgoocheling

nie

STAPSTEEN R

is de p

die iemand voelt na v

Hoe rouw verloopt en hoelang hij d Nick Vujicic leert ons dat we de m p

.

is voor iedereen a niet mogen o

. ; we moeten steeds blijven

.

Sommige mensen, zoals Nick, halen hun kracht uit hun g

.

LAZARUS

49

HOUVAST 5 12 4 13 2

10

9

3

em

pl

8

aa

r

1

6

kij

ke x

11

7

In

Vul het kruiswoordraadsel in.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

50

Wat echte mannen wĂŠl mogen doen.

Ander woord voor fysieke.

De ziekte waar Leen aan stierf.

Christenen, joden en moslims geloven dat de ziel hier na de dood heengaat.

Vriend van Jezus die stierf na ziekte.

Christenen geloven dat de dood geen punt is maar een ...

Sommigen geloven dat dit er na de dood is.

Boeddhisten en hindoes geloven in de ... na de dood Pijn die je ervaart na verlies.

De ‌ boom ging het beste om met zijn verlies.

Werd met veel pech geboren (voornaam).

Wat je na tegenslag moet doen om je doel te bereiken.

Wat Nick Vujicic doorgeeft aan andere mensen.

LAZARUS

Heaven 1 Waarom belt het meisje naar de telefoniste?

2 Wat vertelt dit beeld?

3 Met welke boom uit het verhaal van de drie bomen komt ze overeen? tweede

derde

r

eerste

aa

4 Waarom komt ze met die boom overeen?

pl

5 Hoe leeft de telefoniste met haar mee?

em

6 Hoe leeft het meisje met het verdriet van de telefoniste mee?

7 Met welke boom komt haar vader overeen? tweede

8 Hoe merk je dat?

derde

ke x

eerste

kij

9 Hoe zie het meisje de hemel?

In

10 Doorstreep het geloof dat het meisje zeker niet heeft.

Kies uit: joods - boeddhistisch - islamitisch - christelijk - hindoeĂŻstisch

11 Welke pijn heeft het meisje?

- Lichamelijk: - Geestelijk:

12 Welk lijden geeft haar volgens jou de meeste pijn? geestelijk

1

2

3

4

5

6

lichamelijk

LAZARUS

51

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

MIJN HOEKJE

52

LAZARUS

r

aa

pl

em

ke x

kij

In

JUDAS

LES

1 OUDERS & VRIENDEN

A Leuke meid

ke x

em

pl

aa

r

Boenk, boenk, boenk! Stampend loopt Rosie de trap op. Bang! Met een klap gooit ze haar slaapkamerdeur achter zich dicht. Ze valt boos op haar bed. O, wat haat ze haar ouders soms! Ze kunnen zo idioot doen.

In hun ogen is ze nog altijd een schattig klein meisje, maar ze is bijna 14, en dat lijken ze maar niet te snappen. Sinds kort heeft ze een geweldige vriendengroep. Ze zitten vaak aan het ’t Barakje en het is altijd dikke fun. Haar ouders kunnen haar nieuwe vrienden niet uitstaan. Maar waar moeien ze zich mee, het is toch haar leven? Natuurlijk weet ze dat ze thuis om halfeen eten en haar vader graag samen eet; ze was zelfs op weg naar huis. Maar net op dat moment kwam ze haar goede vriend Chiel tegen.

Ze wuifde en wou doorrijden, toen ze de tranen in zijn ogen zag. Zijn ouders hadden weer maar eens klinkende ruzie gemaakt.

Hij was er kapot van. Chiel in de steek laten was echt geen optie. Friends forever! Ze doet zo haar best om het voor iedereen goed te doen …

Waarom begrijpen haar ouders haar niet, denkt ze triest.

1 Onderstreep met potlood wat jij herkent uit je eigen leven.

2 Markeer waarom Rosie zich soms zo ergert aan haar ouders.

kij

3 Markeer wie nu heel belangrijk is in Rosies leven.

4 Markeer waaruit blijkt dat Rosie haar best doet.

In

5 Hebben haar ouders het recht om zich met haar vrienden te bemoeien? helemaal niet

1

2

3

4

5

6

zeker wel

6 Kun jij begrijpen dat Rosie zich triest en ongelukkig voelt? helemaal niet

1

2

3

4

5

6

zeker wel

7 Welke goede raad zou jij aan Rosie geven zodat haar ouders haar beter begrijpen?

54

JUDAS

Zijn er jongeren die geen vrienden willen ?

B Vervelende puber

em

pl

aa

r

Rosies moeder zucht als ze de deur boven hoort dichtslaan. En dat alleen maar omdat ze vroeg waarom Rosie zo laat was. En omdat ze zei dat haar vader ontgoocheld naar zijn werk was vertrokken omdat ze niet thuis was voor het eten. Ze had niet eens gezegd dat hij heel boos was geworden en had geroepen dat hij Rosie morgen flink de les zou gaan spellen, omdat ze niet het minste respect meer had voor de regels in huis.

Ze begrijpt haar man wel. Het gaat met Rosie de verkeerde kant uit sinds ze bij die kliek van ’t Barakje is beland.

Alleen haar vrienden tellen nog. Hun lieve dochter is een vervelende, ontevreden puber geworden.

Met pijn in haar hart denkt Rosies moeder aan de tijd – nog niet zo lang geleden – dat ze het met hun drietjes zo goed hadden. Waarom houdt Rosie niet een béétje rekening met hen? Ze weet toch dat haar vader nachtdienst heeft en graag samen eet voor hij naar zijn werk gaat? Maar nee hoor ... Ach, denkt ze dan, het zal toch zeker wel weer overwaaien?

Ze loopt de trap op met een bordje eten voor Rosie.

1 Onderstreep met potlood de zaken die jouw ouders misschien wel herkennen bij jou als ze deze tekst zouden lezen.

ke x

2 Markeer waarom Rosies ouders zich soms aan haar ergeren.

3 Markeer waaruit blijkt dat haar ouders hun best doen.

4 Kun jij begrijpen dat Rosies moeder zich triest en ongelukkig voelt?

1

2

3

4

5

6

zeker wel

kij

helemaal niet

In

5 Welke goede raad zou jij aan Rosies moeder geven zodat Rosie haar beter begrijpt?

STAPSTEEN - Wie krijgen naast je ouders een belangrijke plaats in je leven als je puber wordt? V - Wat ontdekken jongeren over zichzelf dankzij hun vrienden? W

ze z

- Wat geven vrienden elkaar, naast plezier? S - Wat is de rol van de ouders in de puberteit? S - Ouders en vrienden moeten elkaar a

geven .

JUDAS

55

LES

2 FRIENDS FOREVER

A Vriendjespolitiek 1 Welke plaats hebben je beste vrienden in je leven?

Nummer in volgorde van belangrijkheid van 1 tot 6 (1 = hoogst). ouders

grootouders

broers/zussen

neven/nichten

tantes/ooms

beste vrienden

Is het gemakke lÄłker vrienden te mak en dan vrienden te ho uden?

r

2 Geef aan of je vrienden onderstaande dingen mogen of net niet mogen.

Mag

aa

Situatie Zeggen dat je slechtgehumeurd bent.

Commentaar geven op de kleding die je draagt.

Alles hetzelfde willen doen als jij.

em

Kritiek hebben op je ouders.

pl

Jaloers op je zijn als je een liefje hebt.

Een geheim van iemand aan jou doorvertellen.

Een geheim van jou aan anderen doorvertellen.

Ruzie met je maken.

ke x

Ook andere beste vrienden hebben.

Even niets van zich laten horen als ze boos zijn.

Van je verwachten dat je aan foute dingen meedoet.

Met je van mening verschillen.

2

3

4

6

7

8

In

1

kij

3 Duid aan welke foto het best weergeeft hoe jij over vriendschap denkt.

5

Waarom?

56

JUDAS

Mag niet

B Thirty & flirty Jenna vindt het vreselijk om 13 te zijn. Ze wil zo snel mogelijk volwassen worden en droomt ervan om als journaliste voor een modetijdschrift te werken. Ze is dik bevriend met Matt, met wie ze de gekste dingen doet. Maar eigenlijk wil ze bij de 6-chicks horen, de populairste meisjes van de school, en de knappe Chris zoenen ...

aa

r

1 Waarom vindt Jenna het vreselijk om 13 te zijn en wil ze 30 worden?

2 Welke foto van de vorige bladzijde drukt het best de vriendschap tussen Jenna en Matt uit?

Leg ook uit waarom. , omdat

.

pl

Foto nummer

em

3 Hoe gaan Jenna en Matt met elkaar om als ze alleen zijn?

4 Hoe doet Jenna tegen Matt als er anderen bij zijn?

ke x

5 Hoe verraadt ze Matt?

6 Wie verraadt wie?

kij

7 Welk verraad doet het meeste pijn? Waarom?

8 Is verraad door vrienden voor jou herkenbaar?

1

In

helemaal niet

2

3

4

5

6

zeker wel

Zou jÄł willen da t 'magic wishing dust' be stond?

Wat zou je dan wensen?

STAPSTEEN

Vriendschap is een heel b Vrienden moet je k

waarde. .

In vriendschap moet je blijven i Vrienden blijven is niet altijd g

. .

Verraad door vrienden komt hard aan, omdat je hen v Het is heel belangrijk om de juiste vrienden te k

. .

JUDAS

57

LES

3 JUDASKUS

1 Markeer de woorden die bij het filmfragment horen.

Kies uit: enkele personen – enthousiast – droevige Jezus – als een koning onthaald – veel volk – uitgejouwd – wuiven met palmtakken – Jezus te voet – verhinderen de optocht – leggen doeken op de grond – moederziel alleen – Jezus geniet ervan – mensen willen hem weg – als een bandiet?

r

2 Lees zin a tot en met f op p. 131 van de Info en vul

aa

daarna de ontbrekende woorden in.

- Jezus trok predikend rond met zijn , die zijn

12

pl

waren.

- In Jezus' tijd was Palestina bezet door de

.

- Voor een gewone Jood was het leven

.

em

, er was veel

- De mensen verlangden naar een - Sommige mensen, ook

, een nieuwe koning die hen zou

.

, zagen in Jezus iemand die die strijd kon aangaan.

- De overheid voelde het gevaar; de machthebbers vonden dat Jezus

ke x

moest.

3 Waarom kreeg Jezus zo’n onthaal in Jeruzalem?

kij

4 Lees zin g tot en met i op p. 131 en vul daarna de ontbrekende woorden in.

- Maar Jezus was een man van

, geen

.

In

- Judas was erg ontgoocheld dat zijn vriend Jezus de - Door de uitlevering wou hij Jezus ze

niet wou aangaan.

om te strijden, en zo de mensen te geven wat

.

5 Kun jij begrip opbrengen voor de ontgoocheling van Judas? helemaal niet

1

2

3

4

5

6

zeker wel

6

zeker wel

6 Kun jij begrip opbrengen voor de keuze van Jezus? helemaal niet

1

2

3

4

5

7 Was het Judas’ plicht om de keuze van zijn vriend Jezus te aanvaarden? helemaal niet

58

1

JUDAS

2

3

4

5

6

zeker wel

8 Markeer de woorden die bij het filmfragment horen.

Kies uit: enkele personen – enthousiast – droevige Jezus – als een koning onthaald – veel volk – uitgejouwd – wuiven met palmtakken – Jezus te voet – verhinderen de optocht – leggen doeken op de grond – moederziel alleen – Jezus geniet ervan – mensen willen hem weg – als een bandiet?

9 Hoe zal Judas zich gevoeld hebben toen hij zag wat er met Jezus gebeurde?

1

2

3

4

5

6

tevreden

r

veel spijt

1

Ik zou het niet zo erg vinden

2

3

4

ontgoocheling ng

geen re

spect

schijnheilig

Het zou mij diep raken

ke x

doen alsof

6

em

verraad

eigenbela

5

pl

11 Markeer drie woorden die jij aan de judaskus verbindt.

aa

10 Hoe zou jij je voelen als iets ondanks je goede bedoelingen zo slecht afliep?

anders willen

einde

In

kij

bitter

STAPSTEEN Jezus a

wat er gaat gebeuren, ook al weet hij dat het hem p

Jezus volgt de wil van G Judas begreep te laat dat hij een v Dat hij Jezus verraadt met een k

zal doen.

. keuze had gemaakt. is dubbel erg, want een kus is een teken van l

JUDAS

.

59

LES

4 WACHTEN OP DE ZON

A Forum Het leven is niet altijd rozengeur en maneschijn. Er gebeuren dingen in je leven die je pijn doen en waardoor je het misschien (even) niet meer ziet zitten. Je bent niet de enige, lees maar even mee.

aa

pl

Hallo. Ik heb een ziekte aa n mijn oog, en op school lachen ze me uit. IK WIL DOOD. Het leven heeft toch geen zin als je constant uitgelachen wordt.

kij

ke x

em

Hey! Ik ben een meisje en ik ben 14. beste Ik heb nog nooit een lief gehad ... Mijn stom vriendin heeft altijd een lief. Ik voel me heb het en alleen omdat niemand me wil. Ik en, al twee keer aangevraagd met een jong zijn maar het antwoord was altijd nee. Ze ze dat aardig, tot ik het ze vraag. Ik denk om ze dat het gewoon niet durven. Dan zeggen ik een hoer ben ... t mij?

Hoe doe je het dan? Wat is er mis me lief ... X Ik voel me alleen en wil zo graag een

l me de Ik ben een meisje van 16, en ik voe vel. Ik ben laatste tijd echt niet goed in mijn t, en ees een jaar geleden depressief gew geraakt. eigenlijk nooit volledig uit die put goede heb Ik heb het nu beter dan toen: ik est. Maar vrienden, ik word niet langer gep t slecht. toch ‌ De situatie thuis is rondui ke lastpak Mijn stiefvader is een ongelofelij . Mijn mij en mijn moeder geeft niet om uiven alle broer en zus spannen samen, sch n zijn nse schuld op mij. Ik weet dat er me ik, en ik die het veel moeilijker hebben dan mag ik weet dat ik niet de enige ben, dus eigenlijk niet klagen.

En toch ‌

r

Ik ben een meisje van 18 jaar. Mijn probleem is dat ik geen vertrouwen heb in mensen, in ieder geval niet meer! Ik neem afstand van mijn familie, mijn vrienden en mijn leerkrachten. Ik zou het liefst altijd alleen willen zijn en gewoon niemand rond mij hebben. Ik negeer ook iedereen op de sociale media, het maakt niet uit wie het is. Waarom ik dat doe? Ik voel me eenzaam, maar dat veroorzaak ik zelf. Is dit normaal?

1 Markeer wat het grootste probleem van de jongeren is.

In

2 Kleur het steentje als jij het probleem herkent, omdat jijzelf of een van je vrienden het al meemaakten.

3 Welke oproep schat jij als het ergst in? Nummer ze van 1 tot 4, waarbij 1 het ergst is.

4 Schrijf een antwoord aan de persoon van wie jij de oproep als het ergst inschat.

60

JUDAS

B Awel Awel Op momenten dat alles donkergrijs of zelfs zwart kleurt, staan er altijd wel mensen of organisaties klaar met een luisterend oor. Op www.awel.be kunnen jongeren terecht met hun vragen en problemen. Jaarlijks vinden vele duizenden jongeren er steun en krijgen er het juiste advies. Ga naar de site, kijk eens goed rond en zoek antwoorden op de volgende vragen.

1 Op welke manieren kun je als jongere in contact komen met Awel? chat

forum

2 Hoeveel bezoekers trekt de website van Awel jaarlijks? minder dan 500 000 bezoekers

pl

tussen 500 000 en 1 000 000 bezoekers

r

e-mail

aa

telefoon

em

meer dan 1 000 000 bezoekers

3 Wie nemen vooral contact op met Awel? meisjes

jongens

ke x

4 Over welke drie onderwerpen stellen jongeren de meeste vragen?

-

kij

5 Neem eens een kijkje op het forum. Bekijk een aantal oproepen en de reacties van Awel.

In

Waar ben je het meest van geschrokken?

6 Zou jij Awel aanbevelen aan je vrienden als die in de problemen zitten?

1

helemaal niet

2

3

4

5

6

zeker wel

Jongeren zond er problemen, da's niet norm aal!

STAPSTEEN Veel mensen hebben in hun leven weleens het gevoel dat alles z de n

. In die donkere periode moet je h

met een luisterend o z

, die goede r

elke dag weer schijnt en dat het weer l

is, zo donker als zoeken, op zoek gaan naar mensen

geven. Zo leer je opnieuw geloven dat de wordt.

JUDAS

61

HOUVAST

Rosie

Chiel

Jenna

Matt

Jezus en Judas

Duid de juiste namen aan.

1 Was oorspronkelijk een goede vriend.

Jenna

Matt

Chiel

Jenna

Matt

Jenna

Matt

Rosie

Rosie

Chiel

Judas

Judas

Jezus

Judas

em

3 Wordt het slachtoffer van verraad.

Jezus

pl

2 Pleegt verraad.

Jezus

r

Chiel

aa

Rosie

Jezus

Judas

Jenna

Jezus

Judas

4 Wordt zelf het slachtoffer van zijn/haar eigen verraad.

Rosie

Chiel

Rosie

Matt

ke x

5 Blijft steeds een goede vriend.

Jenna

Chiel

Matt

6 ‘Het is normaal dat op jouw leeftijd vrienden belangrijker worden dan ouders.’ Voor wie geldt deze uitspraak van Awel?

Chiel

Jenna

kij

Rosie

Matt

Jezus

Judas

7 ‘Echte vrienden mag je niet dwingen. Leer hun keuze te respecteren.’ Voor wie geldt deze uitspraak van Awel?

Chiel

In

Rosie

Jenna

Matt

Jezus

Judas

8 ‘Kies voor de echte vriendschap in plaats van de vriendschap van jongeren die je blits lijken, maar eigenlijk niets voorstellen.’ Voor wie geldt deze uitspraak van Awel?

Rosie

Chiel

Jenna

Matt

Jezus

Judas

9 ‘Als je de kracht hebt om je vrienden te vergeven (ook al doen ze je pijn) dan ben je echt hun vriend.’

Voor wie geldt deze uitspraak van Awel?

Rosie

62

Chiel

JUDAS

Jenna

Matt

Jezus

Judas

Le Hérisson - De Egel

aa

r

Paloma is een slim maar ongelukkig meisje van 11. Ze besluit zelfmoord te plegen als ze 12 is. Maar eerst geeft ze zich nog een halfjaar de tijd om uit te zoeken of het leven toch de moeite waard is. Ze ontmoet Renée, een zeer gesloten conciërge die leeft als een kluizenaar met haar boeken en haar kat.

Wanneer er een Japanse man opduikt, ontstaat er een wat vreemde vriendschap.

pl

1 Hoe merk je dat Paloma geen goed contact heeft met haar ouders?

em

2 Wat maakt samen genieten van chocolade voor Paloma en Renée duidelijk?

ke x

3 Waarom vergelijkt Paloma Renée met een egel?

4 Hoe komt het dat Paloma dat ziet bij Renée?

Omdat ze moeite doet, door verder te kijken dan die stugge buitenkant.

Omdat ze zo jong is en daardoor Renée doorziet.

kij

Omdat Paloma zelf warmte en liefde mist in haar leven.

Omdat Paloma anders is dan andere kinderen.

In

5 Waarom is Paloma zo geraakt door de plotse dood van Renée?

6 Welke boodschap zou Paloma meegeven aan kinderen die het niet meer zien zitten, als ze zou werken bij Awel?

7 Stel dat Paloma na het einde van de film toch zelfmoord pleegt, waarom kun je dan zeggen dat ze zowel Renée als zichzelf verraadt?

- Renée:

- zichzelf:

JUDAS

63

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

MIJN HOEKJE

64

JUDAS

r

aa

pl

em

ke x

kij

In

MOZES

LES

1 IEMAND WORDEN

A Achteruit - voor(r)uit 1 Iemand komt aan een kruispunt.

Waarvoor kan dat symbool staan in het leven van die persoon?

2 Ze kijkt in de achteruitkijkspiegel.

3 Beoordeel de volgende uitspraken.

- Aan je verleden kun je niets meer veranderen.

1

2

3

4

5

6

akkoord

4

5

6

akkoord

5

6

akkoord

em

niet akkoord

pl

aa

r

Waarvoor kan dat symbool staan in haar leven?

- Je verleden bepaalt je toekomst. niet akkoord

1

2

3

- Een mens moet houden van zijn verleden.

1

2

3

4

ke x

niet akkoord

4 Markeer hoe/waarom het verleden het gedrag van deze mensen mee bepaalt. Schijf eronder welke gevoelens er meespelen.

kij

Kies uit: blijheid – angst – trots – zekerheid – verdriet

In

‘Dan ben ik maar een seut’, antwoordt de 15-jarige Daphne haar vriendinnen. ‘Ik rook niet, punt uit’. Want ze heeft bij haar grootvader gezien hoe hard longkanker toeslaat.

'Vijf ’, roept Nasser trots als zijn juf vraagt hoeveel kinderen hij later wil. ‘Een mooi groot gezin als thuis’, voegt hij eraan toe .

66

MOZES

Koen is doodsbang als zijn kleine Leonie in het water speelt. Hij is nooit vergeten hoe hij zelf als kind bijna is verdronken.

Natasha had gisteren een fikse ruzie met haar man.

Die zet te veel druk op hun tienjarige zoontje: hij moet en zal topvoetballer worden.

Zo zal hij de droom van papa waarmaken, die daar zelf niet in slaagde. Natasha, die als kind graag speelde, vindt dat hun zoontje zich vooral moet amuseren.

B In de beerput 1 Vul de ID-kit van Lies lefever aan.

Kies uit: comedian – Rwanda – twee – oogkwaal – Vlaamse – beerput

2 Waarom zijn de twee mannen voor haar helden?

Naam: Lies Lefever

r

3 Wat voelt ze voor hen?

aa

Leeftijd: 35 jaar

Nationaliteit: Komt oorspronkelijk uit

pl

4 Markeer met welke gevoelens Lies volgens jou terugkijkt op haar verleden.

, waar ze

als baby werd gered

em

Kies uit: blijheid – angst – trots – sterke – mislukking – zekerheid – verdriet

ke x

5 Waarom denk je dat?

6 Stel dat jij zoiets had meegemaakt, hoe zou dat jouw toekomst beïnvloeden?

uit een

Hield daar een blijvende aan over.

Werd geadopteerd door een

familie.

Kinderen: Kreeg

Ik zou teleurgesteld en verdrietig zijn.

kinderen en werd

Ik zou mijn kinderen nog liever zien dan voorheen.

bekend als stand-up

kij

Ik zou nog meer inzetten op mijn carrière.

.

Ik zou laten zien dat ik blij ben dat ik leef.

In

.

7 Zou jij bij je thuiskomst je kleine kinderen vertellen over het gruwelijke dat jou als baby is overkomen? helemaal niet

1

2

3

4

5

6

zeker wel

STAPSTEEN Je v bepaalt wie of wat je nu bent. Daar kun je niets / alles aan veranderen.

Je verleden is: iemand zijn / worden. bepaalt wie of wat je wordt. Daar kun je niets / veel aan veranderen.

Je t Daarvoor moet je de juiste keuzes maken. Je toekomst is: iemand zijn / worden.

MOZES

67

LES

2 DAKANNIKNIE

A Tussen twee stoelen 1 Lees op p. 129 van Info over het leven van Mozes (deel 1) en vul aan. kwamen de Israëlieten in

Door waren ze

terecht. Eeuwen later

geworden. Mozes wordt geboren als Israëliet, en

volgens het verhaal wordt hij te mandje. De

gelegd in een rieten

van de farao adopteert hem, en zo groeit hij

op als een

aa

r

.

2 Plaats de volgende woorden op de rode lijnen: Israëlieten – Egyptenaren – Mozes.

em

pl

Plaats de volgende woorden op de groene lijnen: twijfel – slaaf zijn – rijk zijn.

ke x

3 Als jij Mozes was, welke stoel zou jij dan kiezen? Kleur de stoel.

4 Wat verwachten de Israëlieten en wat verwachten de Egyptenaren van Mozes? Wat denken ze? verwachten

kij

De Israëlieten

denken

De Egyptenaren

In

5 Markeer de gevoelens die Mozes volgens jou heeft als hij terugkijkt op zijn afkomst.

Kies uit: blijheid – angst – trots – kracht – mislukking – zekerheid – verdriet

6 Waarom denk je dat?

STAPSTEEN Mozes zit tussen twee s deel E

68

. Hij is voor een deel een I

, maar hij is ook voor een

. Hij kiest niet om ergens bij te horen, hij kiest wel tussen g

MOZES

en f

.

B Brandend braambos 1 Waarom vlucht Mozes naar de woestijn?

2 Met wie heeft Mozes een ontmoeting in de woestijn? In welke vorm?

3 Wat vraagt God aan Mozes?

aa

r

4 Hoe reageert Mozes op de vraag van God?

pl

5 Welke redenen haalt hij aan?

6 Wie gelooft:

em

- niet in Mozes?

- wel in Mozes?

Is het normaal dat mensen niet in zichzelf gelove n?

7 Lees p. 129 van Info (deel 2) en vul aan.

ke x

Mozes kan niets meer inbrengen tegen God en van zijn familie, Aäron en God vraagt hij de

. Hij trekt naar Egypte, en met de hulp

om zijn volk te laten gaan. Mozes brengt

over Egypte. Uiteindelijk mag het volk van

.

kij

leider

vertrekken en volgt het zijn

8 Welke gevoelens denk je dat Mozes heeft als hij nu terugkijkt op zijn afkomst?

In

Kies uit: blijheid – angst – trots – kracht – mislukking – zekerheid – verdriet

9 Waarom denk je dat?

STAPSTEEN Het verhaal van het brandend braambos toont: - hoe mensen soms veel te w - hoe God naar de binnenkant van m - hoe M

in zichzelf geloven en te veel t kijkt, hoe hij g

God gehoorzaamt en een echte man van G

aan zichzelf; in mensen; wordt.

MOZES

69

LES

3 DE TIEN GEBODEN

A Met de tent

aa

r

Toon, Yannick en Jonas besluiten om hun 16de verjaardag te vieren door voor het eerst met de tent naar zee te trekken. Ze kijken er alle drie erg naar uit en laten niets aan het toeval over. Toon heeft al een camping geboekt, Yannick heeft een lijst opgesteld met spullen die ze niet mogen vergeten en Jonas heeft zich gespecialiseerd in het snel opzetten van de tent.

Maar enkele dagen voor het vertrek naar hun droomvakantie, laat Toon weten dat hij enkele afspraken wil maken met zijn twee vrienden.

pl

1 Waarom denk je dat Toon afspraken wil maken?

em

2 Jonas reageert stomverbaasd. Een droomvakantie is voor hem: volledig zijn zin doen. Kan dat, denk jij?

ke x

3 Yannick zegt: ‘We moeten zorgen dat we samen onze zin kunnen doen’.

Kleur de steentjes groen als je denkt dat ze die afspraak gaan maken, rood als je denkt dat ze die afspraak niet gaan maken. Zoek zelf nog één extra afspraak die jij er zeker bij zou zetten.

Als er één iets niet wil doen, moeten de anderen zich erbij neerleggen.

kij

Iedereen gaat respectvol om met andermans spullen.

De kosten worden gelijk verdeeld.

De kosten worden verdeeld naargelang iemand ze maakt.

In

Wie als eerste moe is, bepaalt het uur om te gaan slapen.

We blijven met drie en zoeken geen contact met meisjes.

STAPSTEEN Waarom is het gezegde 'goede afspraken maken goede vrienden' waar?

70

MOZES

Is de kans nu groter of kleiner dat ze vrienden blijve n?

B Op de berg 1 Lees op p. 129 van Info (deel 3) over het leven van Mozes en vul aan. langs de Rietzee aan de woede

Mozes en zijn volk ontsnappen als bij

van de Egyptenaren. De IsraĂŤlieten trekken verder door de niet altijd

. Dat loopt

, maar steeds kunnen ze rekenen op

die

, , want

r

om hulp vraagt. Mozes en Jahweh sluiten een

blauw van de afspraken die jij ook had gemaakt als jij God was geweest.

3 Bekijk de volgende zes geboden.

pl

2 Bekijk de eerste vier geboden. Maak het stapsteentje

aa

ze willen samen verder. Die afspraken noemen we de

DE TIEN GEBODE

em

Maak het stapsteentje groen van de afspraken waarvan je het normaal vindt dat mensen ze respecteren als ze samen leven.

4 Als mensen zich eraan houden, geven de geboden minder

1

5 Leg uit waarom.

ke x

dan minder of meer vrijheid?

2

3

4

5

6

.

N

de mensen en God Afspraken tussen

meer

idden dan mij. dere goden aanb 1 Gij zult geen an . dsbeelden maken 2 Gij zult geen afgo gebruiken. van God niet vals 3 Gij zult de naam hem heilig. van God en houd 4 Gedenk de dag

leven mensen die samen de en ss tu n ke ra Afsp

kij

NT

uw moeder.

5 Eer uw vader en n.

6 Gij zult niet dode . ner trouw blijven 7 Gij zult uw part

en.

8 Gij zult niet stel getuigen.

9 Gij zult niet vals n u is. geren dat niet va 10 Gij zult niets be

In

OT

STAPSTEEN Na een zwaar leven in de woestijn staan de IsraĂŤlieten op een kruispunt in hun geschiedenis.

De T met e

geven de richting aan naar een betere t en met G

samen kunnen leven.

Voor de mensheid zijn de T waarop ieder mens r

, waarin ze in harmonie

een mijlpaal, omdat er voor het eerst beschreven staat heeft.

MOZES

71

LES

4 MOESA

A Bruggen bouwen

r

1 Teken een brug van de ene naar de andere kant.

aa

2 Wat doe je als je een brug bouwt? Markeer de juiste woorden.

pl

Kies uit: tegenoverstellen – verbinden – scheiden – verschil maken (tussen) – samenbrengen – uit elkaar halen – verenigen

ke x

em

Mozes, een bruggenbouwer voor zijn volk Mozes is voor de Joden zowat de belangrijkste figuur. Hij was de man die Jahweh nodig had om zijn volk uit Egypte te leiden en uit de slavernij te verlossen. Het volk leiden was helemaal niet gemakkelijk. Mozes wist welke weg Jahweh wilde bewandelen, maar hij had het vaak moeilijk om het volk te overtuigen de juiste keuzes te maken. Meermaals stond Mozes alleen, maar hij gaf nooit op en zette door. Zelfs al wilde het volk een andere God, Mozes bleef Jahweh trouw omdat hij wist dat alleen Jahweh hun het beloofde land kon geven. Het lijkt misschien vreemd, maar omdat Mozes één keer twijfelde aan een bevel van God – om water uit een rots te slaan – mag hij het Beloofde Land niet binnen. Hij beklimt de berg Nebo, vanwaar hij het Beloofde Land kan zien liggen. Daar sterft hij alleen.

3 Mozes is een bruggenbouwer. Tussen wie bouwt hij een brug? Schrijf hun namen links en rechts naast de

kij

brugpijlers.

Welke naam schrijf je op de brug?

4 Markeer de eigenschappen die een goede leider moet hebben.

In

Zet een kruisje voor de eigenschap die jij het belangrijkste vindt.

Doorzetten, ook al is het moeilijk Steeds doen wat het volk wil Je eigen eer heel belangrijk vinden Een duidelijk, hoger doel nastreven Je richten op het negatieve Je persoonlijk noodlot ondergaan Zorgen dat iedereen het uiteindelijk beter heeft

5 Vind je het rechtvaardig of onrechtvaardig dat Mozes zelf het Beloofde Land niet binnen mocht? onrechtvaardig

72

1

MOZES

2

3

4

5

6

rechtvaardig

B Wat mensen bindt 1 Noem drie dingen waarin jij erg verschilt van je beste vriend(in).

-

2 Noem drie dingen die hetzelfde zijn bij jou en je beste vrien(in).

-

aa

r

-

3 Richt jij je meer op de verschillen of op de overeenkomsten in je vriendschap?

1

2

3

4

5

6

overeenkomsten

pl

verschillen

ke x

em

Mozes, een bruggenbouwer voor mensen Dat Mozes voor de Joodse godsdienst erg belangrijk was, weet je intussen al. Als bijzondere figuur uit het Oude Testament is Mozes ook voor de christenen heel speciaal. Maar de Koran, het heilig boek van de islam, schenkt ook veel aandacht aan Mozes. Hij wordt daarin ‘Moesa’ genoemd en hij wordt er niet minder dan 136 keer in vermeld. Voor de Islam is Moesa een grote profeet en een gezant van God. In de Koran wordt Moesa vooral gezonden om op te roepen tot het geloof in één God en om God op de juiste manier te aanbidden. Omdat God Mozes in het brandende braambos aansprak, kreeg Mozes de naam Kaliem Allah: 'hij die met God sprak'.

4 Markeer waarom Mozes heel belangrijk is voor de christenen.

kij

5 Markeer waarom Mozes (Moesa) zo belangrijk is voor de islam.

6 Markeer wat volgens de islam de taak van Moesa was.

In

7 Ben je verbaasd dat Mozes/Moesa zo belangrijk is voor joden, christenen en moslims, of net niet? nee, wist ik al

1

2

3

4

5

6

ja, heel verbaasd

STAPSTEEN Bruggen bouwen is v Mozes is een b

wat gescheiden is. tussen het Joodse volk en hun God, Jahweh.

Mozes is ook een bruggenbouwer tussen de drie wereldgodsdiensten: j en m

, alle drie geloven ze dat er maar é

‘God’. Eigenlijk is er veel meer dat de drie godsdiensten b

,c

god is. Jahweh en Allah betekenen gewoon dan dat ze scheidt.

MOZES

73

HOUVAST Verbind de juiste stenen en stap zo naar het Beloofde Land.

Iemand zijn is je toekomst.

De Tien geboden bevatten afspraken tussen de mens en God.

In

kij

Het is goed om soms eens terug te kijken.

Mozes was een heel bijzondere man.

MOZES

r

We richten ons beter op wat ons onderscheidt van andere mensen.

ke x

Op een kruispunt in je leven maak je keuzes.

74

Je verleden speelt geen rol in je toekomst.

em

Goede afspraken maken goede vrienden.

Mozes zat tussen twee stoelen.

aa

Jahweh sloot een verbond met de Egyptenaren.

Lies Lefever kijkt met blijheid ĂŠn verdriet terug op haar verleden.

pl

De Tien geboden zijn niet meer in tel.

Jahweh liet Mozes altijd in de steek.

Mozes liet zich leiden door zijn afkomst en opvoeding.

Jahweh geloofde in Mozes.

Mozes is een bruggenbouwer tussen zijn volk en God.

Moesa is een belangrijke figuur voor de christenen.

Echte leiders streven naar een hoger doel.

De Tien geboden geven mensen meer vrijheid.

Selma De film Selma vertelt een belangrijk verhaal uit de Noord-Amerikaanse geschiedenis.

De zwarten hadden er eeuwenlang geen of weinig rechten. Zij waren tweederangsburgers: ze hadden minderwaardig werk, geen politieke rechten en ze mochten niet naar bepaalde universiteiten. Op het openbaar vervoer moesten zij verplicht achterin zitten en recht gaan staan als er geen zitplaats was voor een blanke.

em

pl

aa

r

Het is vooral Martin Luther King die zich vanaf 1963 opwerpt als hun leider. Hij zal het gezicht worden van het geweldloos verzet tegen een soms gewelddadige overheid. Hij laat zijn volk dromen dat blank en zwart ooit als gelijke burgers kunnen samenleven. Door zijn onverzettelijkheid en moedig leiderschap geeft de overheid zwarten stapje na stapje meer rechten. Voor zijn werk krijgt hij in 1964 de Nobelprijs voor de Vrede. Enkele jaren later wordt Martin Luther King doodgeschoten. Maar hij zal een belangrijk symbool blijven voor de hele wereld. In Amerika wordt elk jaar op de derde maandag van januari de Martin Luther King Day gevierd.

1 Markeer hoe de zwarten net als de IsraĂŤlieten verdrukt werden.

2 Markeer hoe Martin Luther King net als Mozes een goede leider was.

3 Markeer hoe hij net als Mozes zelf het beloofde land niet bereikte. daarop?

ke x

4 Waarom knielt Martin Luther King in het filmfragment? Wat doet hij daarna? Hoe reageren de anderen

kij

5 Waarom gaat King niet verder? Wat zal hij later wel doen?

In

6 In 2015, 50 jaar later, wandelt de zwarte president Obama over dezelfde brug, samen met verschillende oude strijdmakkers van Martin Luther King. Hij houdt een toespraak waarin hij King looft en duidelijk maakt dat de VS nog veel uitdagingen wachten. Duid aan om welke redenen dat veel betekent.

Het toont hoe belangrijk Martin Luther King en zijn strijd waren.

Kings droom is uitgekomen, er is zelfs een zwarte president.

Obama kijkt terug naar het verleden omdat dat belangrijk is voor de toekomst van de VS.

7 Zoek op waarvoor de Martin Luther King Day symbool staat in de Verenigde Staten.

MOZES

75

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

MIJN HOEKJE

76

MOZES

r

aa

pl

em

ke x

kij

In

JONA

LES

A Het verhaal van Jona

kij

ke x

em

pl

aa

r

NT

1 Zet de tekeningen in de juiste volgorde. Nummer ze van 1 tot 6.

In

OT

1 IN EEN VIS

2 Schrijf de juiste titel onder de tekening.

Kies uit: Ga naar Nineve – Jona vlucht – In de storm – Opgeslokt – Uitgespuwd – De wonderboom

3 Kijk in Info op p. 132 en schrijf boven elke tekening welke gevoelens erbij horen.

STAPSTEEN Het verhaal van Jona vertelt hoe hij eerst w had van wat God hem opdroeg.

van G

omdat hij s

Jona overleefde drie dagen in de buik van een grote vis, om daarna toch zijn taak te v

78

JONA

.

B De spiegel van Jona 1 Welke belangrijke vraag zou jij als journalist aan Jona stellen: - na zijn vlucht met het schip?

- nadat hij was uitgespuwd door de grote vis?

r

2 Welke belangrijke vraag zou jij als journalist aan God stellen:

aa

- nadat Jona was gevlucht met het schip?

3 Plaats de woorden in het juiste kader.

pl

- nadat Jona was uitgespuwd door de grote vis?

em

Kies uit: begrijpend – vluchten – gehoorzamen – bezorgd – angst – donker – vertrouwen in jezelf – liefdevol – vrij – vast – egoïst – veranderen – leven – licht – eigen zin doen – open Jona na het verblijf in de vis

kij

ke x

Jona voor het verblijf in de vis

In

4 Wat merk je als je de twee vakken vergelijkt?

5 Markeer in de twee vakken wat je ooit al zelf ervaren hebt.

STAPSTEEN verhaal, omdat g

- Het verhaal van Jona is een s

mens

drie dagen in de buik van een vis kan overleven.

- De vis staat symbool voor het dicht bij G

zijn.

- Jona staat symbool voor de mens die t

.

JONA

79

LES

2 STERKER

A Verdriet kent iedereen 1 Markeer in de onderstaande getuigenissen hoe Tim, Isje, Delia en Tungo omgaan met verdriet of pijn.

2 Markeer in een andere kleur hoe jij omgaat met verdriet en pijn.

aa

r

Tim Je kunt het al raden, ik associeer pijn vooral met het voetbal. Elke wedstrijd krijg ik wel een paar trappen, soms zo erg dat ik kronkelend over het veld rol. Maar dat hoort er nu eenmaal bij. Wenen op het plein doe ik nooit, ik lach het meestal weg. Al moet ik toegeven dat toen de trainer mij een poos geleden niet selecteerde, ik wel echt verdriet had.

Het liet mij toen niet los. Razend was ik. Gelukkig is dat verleden tijd.

em

pl

Isje Op zich ben ik wel een heel vrolijke meid hoor, maar toch kan ik soms om onverklaarbare redenen enorm verdrietig zijn. Dan komen er nare herinneringen bij me op en barsten er de heftigste gevoelens los. Dan treur ik uren en huil ik vaak tot ik in slaap val. Ik kan me dan echt depri voelen, tot iets stoms of moois me plots weer blij maakt.

In

kij

ke x

Delia Ik ga er niet flauw over doen. Ik huil regelmatig. Waarom niet trouwens?

Het is toch normaal. Het lucht me op. Dan zoek ik vaak troost bij mijn mama of bij Sarah, mijn beste vriendin. Echt verdriet mag je raken, vind ik. Al durf ik het soms ook gewoon te negeren of ga ik gewoon iets doen om mijn gedachten te verzetten.

Tungo Verdriet hoort natuurlijk ook bij mijn leven. Al kent iedereen me als ‘smiling T’. Ik laat mijn verdriet immers aan niemand zien. Geen denken aan, daarvoor moet ik alleen zijn. Vroeger kon het zo erg opkroppen dat ik het uiteindelijk afreageerde op mijn jongere broer. Ik weet nu dat het fout is. Tegenwoordig tracht ik het te beredeneren en stel me vragen zoals: ‘Waarom ik’, of: ‘Wat kan anders?’ Meestal denk ik aan mijn lijfspreuk: ‘Het komt goed’.

3 Zijn er slechte manieren om met je verdriet om te gaan? Welke?

80

JONA

B Over rozenblaadjes Mensen zouden het wel willen, maar hun leven gaat niet altijd over rozenblaadjes.

Jona leerde ons al dat we in het leven soms dingen moeten doen die we niet echt willen, waar we liever zouden van weglopen als we konden, maar die we toch moeten doen. Nietzsche, een beroemde filosoof, zei: ‘Dat wat je niet doodt, maakt je sterker.’

1 De uitspraak van Nietzsche betekent:

r

Het leven van een mens is lijden en afzien, dat kun je niet verhelpen.

aa

Je krijgt een sterker karakter als je onaangename dingen moet doen of meemaakt.

Het is niet erg als je eens iets tegen je zin moet doen.

Als je zwak bent, ga je eerder dood omdat je niet weerbaar bent.

pl

2 Luister naar het lied Stronger van Kelly Clarkson.

- Die betekenis is hier:

em

- Wat is hier de betekenis van de spreuk ‘Wat je niet doodt, maakt je sterker’?

letterlijk

figuurlijk

3 Luister nu naar hetzelfde nummer, vertolkt door patiënten van het

ke x

kinderziekenhuis van Seattle (VS).

- Wat is hier de betekenis van: 'Wat je niet dood, maakt je sterker?

kij

NT

- Deze betekenis is hier:

letterlijk

figuurlijk

4 Markeer wat jij denkt dat 'stronger' bij deze kinderen oproept. nieuw begin

hoopvol

In

OT

afzien

genieten

zoeken

angst

ondergaan

geduld

haat

alleen zijn

volhouden

gesteund worden vechten

opofferen

doorzetten

jaloezie

zingen

geloof

zorgeloos

einde

kansen

STAPSTEEN Iedereen reageert hetzelfde / verschillend op pijn en verdriet.

Pijn en verdriet duurt bij iedereen wel / niet even lang.

Er zijn wel / niet slechte manieren om je verdriet te tonen.

Als je pijn of verdriet overwint, maakt je dat wel / niet sterker.

JONA

81

LES NT

A Als u het wilt Op de Olijfberg (Marcus 14, 32-52) Na het Laatste Avondmaal vertrok Jezus met een deel van zijn apostelen naar de Olijfberg om er in stilte te bidden. Jezus was doodsbang en zei: ‘Vader, als u het wilt, laat dat niets met me gebeuren. Maar laat niet wat ik wil maar wat u wilt, gebeuren.’ En ook al had Jezus zijn apostelen gevraagd om hem te steunen en waakzaam te blijven, ze vielen telkens in slaap. Ze werden wakker van naderende stappen: soldaten kwamen naar hen toe. De apostel Judas was bij hen. Hij gaf Jezus een kus, het teken om Jezus gevangen te nemen.

r

1 Deze gebeurtenissen spelen zich af: na het Laatste Avondmaal

bij de gevangenneming voor Pilatus

tijdens de kruisdood

aa

tijdens de blijde intocht in Jeruzalem

bij de verrijzenis

pl

2 Markeer in de tekst de zin die Jezus tegen God zegt.

em

3 Waarom zegt Jezus dat?

4 Markeer de woorden die uitdrukken wat dit moment bij Jezus oproept.

genieten

afzien

haat

alleen zijn

angst

ondergaan

volhouden

kij

zoeken

geduld

ke x

nieuw begin

hoopvol

jaloezie

doorzetten

opofferen

geloof

zorgeloos

gesteund worden vechten

zingen

B Goede Vrijdag

Goede Vrijdag is een wat vreemde naam voor de dag dat christenen Jezus’ kruisdood herdenken. Ze loven Jezus dat hij hiermee het lijden van de mensen op zich nam.

In

OT

3 EN HIJ LEEFDE

Waarom offeren de jongemannen op de foto zich zo op?

Zou deze dag niet beter Trieste Vrijdag genoemd worden?

82

JONA

einde

kansen

C Sterkte!

In verschillende verhalen in de Bijbel zien we dat Jezus barmhartigheid toont, meeleeft met mensen die lijden. Hij steunt hen. Na zijn dood en verrijzenis zullen christenen deze opdracht verderzetten. Zo is het sacrament van de ziekenzalving een van de belangrijkste van de zeven sacramenten geworden. De stervende verzoent zich hierdoor met God. Het sacrament sterkt de zieke om met steun van alle gelovigen die moeilijke tijd door te komen.

ke x

em

pl

aa

2 Waarom spreekt men ook van het sacrament van de verzoening?

r

1 Markeer in de tekst wat barmhartigheid is.

Pastor Goedele begeleidt stervenden in een ziekenhuis.

René kreeg als zwaar zieke het sacrament toegediend.

3 Bekijk de filmpjes en markeer de uitspraken van Goedele over mensen in stervensnood.

kij

ontreddering – vragen over God – zoeken naar kracht – psychisch lijden – lijkt niets, betekent veel meer – zoeken naar kracht – gesterkt worden – niet meer alleen zijn – lichamelijk lijden – opgenomen worden in de schoot – kwetsbare mensen

In

4 Waarmee vergelijkt René het geborgen zijn door het sacrament?

STAPSTEEN Ook al had hij liever van niet, toch offerde J G

zich volledig op voor de mensen omdat

het hem vroeg. Jezus vluchtte niet weg.

C Door het sacrament van de z

herdenken Jezus' k

op Goede Vrijdag. toont Jezus zijn b

.

JONA

83

LES

4 VROLIJK PASEN

em

Jezus trekt zich in de Hof van Olijven terug met enkele van zijn apostelen om er te bidden. Iets later krijgt hij een kus van apostel Judas, het sein voor de soldaten om hem gevangen te nemen.

Jezus is verraden.

Vriendinnen van Jezus gaan naar zijn graf. Daar zien ze dat de steen weggerold is. Ze gaan naar binnen en zien dat het graf leeg is. Maria Magdalena is erg verdrietig. Ze denkt dat de soldaten het lichaam van Jezus gestolen hebben.

Iemand roept Maria. Ze hoort en herkent Jezus’ stem en ze weet: Jezus leeft, hij is verrezen!

In

kij

B

De dag voor zijn dood eet Jezus zijn laatste avondmaal met zijn vrienden. Hij neemt het brood en de wijn, dankt God en deelt het met zijn leerlingen. Jezus zegt: ‘Blijf dit doen, zodat jullie aan mij zullen blijven denken.

ke x

Jezus wordt in Jeruzalem onthaald als een echte koning. Hij zit op een ezel. Iedereen is uitbundig, roept en zwaait met palmtakken. Ze leggen hun kleren op de weg. Ze roepen: 'Hosanna!’

pl

aa

r

A Goede Week

Wat is er zo vrolijk aan Pase n?

84

JONA

r aa pl

em

Door soldaten wordt hij naar een berg buiten de stad gebracht en er gekruisigd als een misdadiger. Zijn moeder Maria, Maria Magdalena en Johannes zijn bij hem als hij sterft.

Zijn vrienden leggen hem in een graf dat in een rots gemaakt is.

Ze rollen een grote steen voor de ingang. Het is sabbat (zaterdag), rustdag bij de Joden.

ke x

Hij wordt voor het Joods gerechtshof gebracht en veroordeeld wegens godslastering. Daarna wordt hij naar de Romein Pontius Pilatus gebracht. Die wast zijn handen in onschuld als Jezus veroordeeld wordt tot de kruisdood.

1 Kijk in Info op p. 136 en schrijf boven de tekeningen welk dag van de Goede Week christenen dan herdenken.

2 Schrijf onder de tekeningen de juiste gebeurtenis uit Jezus' leven.

kij

3 Markeer de volgende woorden in de verschillende teksten:

In

Kies uit: Hof van Olijven – Pontius Pilatus – misdadiger – brood – Jeruzalem – Judas – wijn – steen weggerold – palmtakken – kruisdood – grote steen – koning – verraden – Maria – verrezen – sabbat – Maria Magdalena

STAPSTEEN

Pasen is het belangrijkste feest voor de c stichter, J

. Ze herdenken dan de v

van hun

.

De week voor Pasen noemt men de Goede Week, en omvat: - P

(intocht in Jeruzalem)

- W

D

- G

V

- P

z

(Laatste Avondmaal) (kruisdood) (Jezus in het graf )

JONA

85

HOUVAST

aa

r

Kleur de uitspraak in dezelfde kleur als de figuur die erbij past.

Heeft een plan met hen.

pl

Vlucht weg van God.

Aanvaardt alles wat op hem afkomt.

em

veel Heeft . geduld

ke x

Heeft schrik maar durft.

Mense n vo ze van elen dat h opdrac em een ht krijg en.

kij

Denkt zich te kunnen verstoppen.

Komt te ru het goe g op de pad.

In

s Maakt alle oi. wondermo

Wordt sterk er door de dood.

gd Is bezor . sen om men

86

JONA

Heeft angst zonder durf.

ld e voorbee Is het grot enen. van christ

Gehoorzaa mt G zonder me od er.

Durft na d nagedac at hij ht heeft.

Des hommes et des dieux - Mannen en de goden De film vertelt het waargebeurde verhaal van acht katholieke monniken die in het noorden van Afrika in een klooster wonen. Ze leven in perfecte harmonie met de plaatselijke moslimbevolking. Maar onrust dreigt door een extreme islamitische groepering.

De overheid adviseert hen om het land te verlaten omdat hun leven in gevaar is ...

1 Toon aan dat de katholieke monniken in harmonie leven met de plaatselijke moslimgemeenschap.

aa

r

2 Met wie kun je de monniken het beste vergelijken, met Jona of met Jezus? Leg uit waarom.

pl

3 Markeer wat je bij de monniken herkent.

em

Kies uit: begrijpend – vluchten – gehoorzamen – bezorgd – angst – donker – vertrouwen in jezelf – liefdevol – vrij – vast – egoïst – veranderen – leven – licht – eigen zin doen

4 Een monnik zegt: ‘Een leerling staat niet boven de meester.’

- Wie wordt bedoeld met de meester?

ke x

- Wat mogen ze daarbij niet doen?

5 Heb jij het gevoel dat God bij hen is als ze het moeilijk hebben?

1

helemaal niet

2

3

4

5

6

zeker wel

kij

Kun je ook zeggen waarom?

6 Wat zou jij in hun situatie gedaan hebben?

1

2

3

4

5

6

blijven

In

vluchten

Kun je ook zeggen waarom?

7 Abt Christian zegt: ‘De bloemen op het veld gaan niet zelf op zoek naar de zon. God zorgt dat ze bestoven worden, waar ze zich ook bevinden.’

- Wie bedoelt hij met de bloemen?

- Wat bedoelt hij met 'bestoven worden'?

- Toon aan dat Christian in het scheppingsverhaal gelooft.

JONA

87

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

MIJN HOEKJE

88

JONA

r

aa

pl

em

ke x

kij

In

EVA

LES

1 UIT HET NIETS

kij

ke x

em

pl

aa

r

A Vier beelden

1 Bekijk de vier filmpjes en schrijf bij de foto’s de woorden die er volgens jou erbij passen. (Je mag woorden meerdere keren gebruiken en je hoeft ze niet allemaal te gebruiken.)

In

Kies uit: knap – verbazing – saai – doordacht – respect – bewondering – ongelooflijk – machtig – stom – met verstand – wonderlijk – uitgemeten – gewoontjes – wonder

2 Kleur het steentje van het filmpje dat jou het meest aanspreekt. Kun je ook uitleggen waarom?

3 De natuur zit bijzonder knap in elkaar. niet akkoord

1

2

3

4

5

6

akkoord

6

akkoord

4 De natuur had evengoed mensenwerk kunnen zijn. niet akkoord

1

2

3

4

5

5 De mens is de baas over alles wat op aarde leeft (hij mag ermee doen wat hij wil). niet akkoord

90

EVA

1

2

3

4

5

6

akkoord

B In het begin

aa

r

1 Luister aandachtig naar het verdere verhaal en schrijf welke dag bij elke foto hoort.

Dag

Dag

Dag

Dag

ke x

Dag

em

pl

Dag

kij

NT

Dag

Dag

2 Kleur het steentje van de foto met de schepping waarop jij als schepper het meest trots zou zijn.

In

OT

Donker en gevaarlijk (Genesis 1, 1-6) In het begin was alles afschuwelijk. Het was donker en gevaarlijk er viel nog helemaal niets leuks te beleven.

Er was veel water en een gierende wind en alles liep door elkaar. Toen kwam God om orde te scheppen in die chaos.

3 Welke foto past volgens jou het best bij de zevende dag? Weet je ook waarom?

STAPSTEEN Het scheppingsverhaal is een symbolisch verhaal dat zegt dat G zeggen dat je in de natuur God de s k

in elkaar zit. Geen m

alles geschapen heeft. Gelovigen

ziet, omdat ze zo wondermooi is en bijzonder kan dat ooit maken.

EVA

91

LES

OT

2 VERBODEN VRUCHT

Boetseerde de mens (Genesis 2, 7-9) Het klinkt vreemd, maar het scheppingsverhaal waarmee het Oude Testament begint, wordt opgevolgd door ... nog een scheppingsverhaal, gekend als het paradijsverhaal. Dat is zo’n drie eeuwen ouder. ‘Toen God de aarde en de hemel maakte, waren er op aarde nog geen planten. Er groeide ook niets op het veld. Toen nam God wat kleiaarde en boetseerde de mens en plaatste de mens in het aards paradijs.’

NT

1 Waar of niet waar? Duid de stellingen aan die kloppen.

God blies adem in de mens zodat hij leefde.

r

God houdt van de mens, het is Zijn belangrijkste schepping.

God boetseerde alle dieren en vogels.

God geeft de mens het eeuwige leven.

em

De sluwste (Genesis 3, 1-23) Van alle dieren, die God gemaakt had, was de slang de sluwste. De slang zei tegen de vrouw: ‘Heeft God echt gezegd dat je van geen enkele boom in de tuin mag eten?’ De vrouw zei: ‘Wij mogen alle vruchten van de bomen in de tuin eten, behalve van de boom die midden in de tuin staat. Anders zullen we sterven.’ Maar de slang zei: ‘Je zult helemaal niet sterven! God weet dat je ogen dan zullen opengaan en dat je gelijk zult worden aan God, doordat je weet wat goed en kwaad is.’ Toen zag de vrouw de lekkere vruchten van die boom.

Ze dacht: ‘Het zou toch fijn zijn om te weten wat goed en kwaad is.’ Zij plukte een vrucht en at ervan. Ze gaf ook een stuk aan haar man die er ook van at. Nu gingen hun ogen open en zij ontdekten dat ze naakt waren.

Daarom maakten ze kleren van vijgenbladeren. Toen zij rond de middag God in de tuin hoorden, verborgen ze zich voor God. Maar God riep de mens en vroeg: ‘Waar ben je?’ Hij antwoordde: ‘Ik hoorde U in de tuin.

Maar ik werd bang omdat ik naakt ben; daarom heb ik mij verborgen.’ God vroeg: ‘Heb je soms gegeten van de boom die Ik verboden heb?’

De mens antwoordde: ‘De vrouw die U mij gegeven hebt, heeft mij een vrucht van die boom gegeven, en die heb ik gegeten.’ Toen vroeg God aan de vrouw: ‘Hoe kon je dat doen?’ De vrouw zei: ‘De slang heeft mij dat ingefluisterd!’

Toen zei God tegen de slang: ‘Omdat je dit gedaan hebt, zul je voor de rest van je leven op je buik moeten kruipen en stof eten!’ Later noemde de mens zijn vrouw Eva, omdat zij de moeder geworden is van alle men¬sen. En God maakte kleren van huiden voor de mens en zijn vrouw. Dan zei God: ‘Nu de mens als een van Ons is geworden in de kennis van goed en kwaad, wil Ik vermijden dat hij ook plukt van de boom van het leven.

Want dan zou hij eeuwig blijven leven!’ Daarom joeg God Adam en Eva uit de tuin.

kij

ke x

NT

In

OT

pl

God schiep de vrouw omdat ze bij de man past.

aa

God verbiedt de mens om de vruchten van de boom van goed en kwaad te plukken.

Uit: Bijbel in 1000 seconden

2 Markeer wat God de mens verboden had.

3 Voor welke keuze stond de mens?

- Gods bevel volgen en - Gods bevel negeren en

92

EVA

4 Markeer wat er gebeurde toen de mens tegen Gods bevel inging.

5 Wat zou dat betekenen?

De mens zag hoe ‘klein’ hij was.

De mens zag welke gebreken hij had.

De mens zag dat hij helemaal niet God was.

6 Waar staat de slang symbool voor? Markeer.

aa

r

Kies uit: luiheid – het kwade – belofte – woede – een slecht geweten – valsheid – kruiperigheid

7 Markeer hoe God reageerde.

em

pl

8 Waarom zou God zo reageren?

In

kij

ke x

9 Markeer waaruit blijkt dat God de mens toch nog graag blijft zien.

STAPSTEEN Het verhaal van A het b k

en E

die in het aards paradijs leven leert dat G

voor heeft met de mens. Het vertelt dat de mens g kan doen en dat het zijn eigen k

, maar ook

is.

EVA

93

LES

3 LAUDATO SI’

A Wat een opdracht!

NT

Uit: Bijbel in Gewone Taal

r

1 Markeer welke rol de mens heeft.

aa

2 Waar handelt de mens volgende de opdracht van het scheppingsverhaal? Kleur het steentje groen (wel), rood (niet) of geel (ik twijfel).

Universiteit gebruikt dierpr oeven als laatste fase bij uittesten medicijn tegen zeldzame ziekte

em

pl

ppartement Bedrijf plant kweeka nderen en levert voor duizenden ru goedkoper vlees

kte Individueel in plastic verpa en rs ve r groenten blijven lange s zorgen voor minder verlie

ke x

Braziliaanse boer brandt stuk regenwoud plat om in onderhoud van gezin te voorzien

kij

Belg besteedt ja arlijks meer aan voer voor zijn huisd ier dan een Afr ik aa ns gezin aan eten

het milieu: Kerncentrale beter voor maar wel geen uitstoot van gassen, afval veilig stockeren Post kan het aantal pakjes nog amper de baas: Belg koopt zich te pletter

In

OT

Overal op aarde mensen (Genesis 1, 28-29) ‘Zorg ervoor dat er overal op aarde mensen komen. Jullie moeten de baas zijn over de aarde. En ook over de vissen in de zee, over de vogels in de lucht en over alle dieren op het land.’ God zei ook: ‘Alle planten en bomen op aarde zijn voor jullie. Jullie mogen de zaden en de vruchten eten.’

STAPSTEEN

Welke twee interpretaties van de rol van de mens zijn correct?

De mens moet de aarde als een geschenk behandelen.

De mens mag volledig zijn zin doen met de aarde.

De mens moet de aarde respecteren.

De mens mag de aarde naar eigen goeddunken gebruiken.

De mens mag zijn kennis en kunde gebruiken in zijn voordeel.

94

EVA

B Hoopvol bezorgd Paus Franciscus schreef in 2015 de encycliek Laudato Si’, een belangrijke brief voor iedereen, waarin hij zijn bezorgdheden uitdrukt.

1 Bekijk het filmpje en vul aan.

aa

r

Kies uit: hebzucht – schepper – hoofd – vreugde – milieu – wegwerpcultuur – ik – actie

Het milieu en de armen betalen de prijs voor onze .

De oplossing is: rechtvaardigheid en verbondenheid in plaats van -gerichtheid, soberheid en nederigheid in plaats van de .

ke x

em

pl

Het is 3 voor 12 voor het . We moeten dringend in schieten.

Liefde ervaren voor de schepper en onze medemens . geeft

kij

De vervuiling zit ook in ons .

We kunnen alles doen als één familie, en dan worden we mee van de een nieuwe wereld.

In

2 Wat vind jij van de boodschap van de paus? pessimistisch

1

2

3

4

5

6

optimistisch

STAPSTEEN Waar of niet waar? Duid de stellingen aan die kloppen.

De paus eert in Laudato Si’ God, de schepper.

De paus en geloof hebben niets met het milieu te maken.

De aarde is er enkel voor de mensen.

De aarde vernietigen, is Gods schepping vernietigen.

EVA

95

LES

4 DE ACHTSTE DAG

Paus Franciscus maakte met zijn brief Laudato Si’ voor iedereen duidelijk dat christen zijn ook wil zeggen: bekommerd zijn om de anderen waar ook ter wereld en zorg dragen voor die wereld. Vele (jonge) gelovigen herkenden zich in de oproep van paus Franciscus. Ze willen mee een ecologisch bewuste kerk vormen. Vandaar dat men spreekt van ‘Ecokerk’. Het is een positieve en open groep, waarbij iedereen vanuit zichzelf een steentje bijdraagt aan een betere en eerlijkere wereld.

1 Waarom staat de foto symbool voor de Ecokerk?

De wereld is groen.

r

Andere werelddelen staan centraal.

aa

De warme zorg voor de wereld.

De wereld past in twee handen.

ke x

em

pl

Isaak Dieleman: Als kind hoorde ik al dat het niet goed ging met de wereld en begreep ik dat er wat moest veranderen. Tijdens mijn studies kon ik naar Tanzania, en daar ondervond ik aan den lijve wat klimaatverandering doet. Het raakte me ook dat de onwil om bepaald gedrag te veranderen, enorme impact heeft op mensen die duizenden kilometers verderop wonen. Elke dag opnieuw beschouw ik het als een geschenk om samen met onze talrijke vrijwilligers en beroepskrachten de leiding over onze beweging mee te mogen dragen. Ondanks de vele uitdagingen die ons ongetwijfeld nog te wachten staan, ben ik ervan overtuigd dat we de goede kant uitgaan.

kij

Julie Van Houtryve: Als plattelandskind hield ik er al enorm van om te ravotten op den buiten. En toen ik op de middelbare school zat, haalde ik er veel energie uit om mij af te zonderen en alles om mij heen intens te beleven. Ik vond (en vind nu nog!) het bijzonder fijn om zo tot mezelf te komen en verbonden te zijn met mijn omgeving. Bij studentenvereniging Ugent1010 leerde ik het verband leggen tussen de verschillende soorten milieu- en samenlevingsproblemen en leerde ik ook acties errond op te zetten. Ik vind het belangrijk om rekening te houden met het gehele plaatje. Zo duurzaam mogelijk in het leven staan.

In

Tinne Grolus: Van thuis leerden we het christelijke geloof met onze twee voeten in de wereld te beleven en ons concreet en met daden in te zetten. Zo ook wat betreft zorg voor de natuur. Van thuis uit kreeg ik paplepels vol milieubewustzijn mee: papier recyclen, zo veel mogelijk openbaar vervoer, geen onkruidverdelgers gebruiken, zuinig omgaan met water en elektriciteit, ecologische was- en afwasmiddelen …

Voor mij is dat al mijn hele leven helemaal vanzelfsprekend. Ook ‘consuminderen’ en genieten van de overvloed van ‘genoeg’ werden me voorgeleefd. Vanuit Franciscus van Assisi heb ik geleerd om dagelijks bewust keuzes te maken en dankbaar te zijn voor al wat de aarde ons geeft en voor alles wat we elkaar te geven hebben. We zijn allemaal kwetsbare schepselen die leven op de aarde, die we delen en waar Naar: https://netrv.be overvloed is voor iedereen, als we ervoor durven kiezen!

2 Markeer waarom deze mensen meewerken aan de Ecokerk.

3 Markeer hoe ze dit trachten waar te maken.

96

EVA

4 IJD - jongerenpastoraal Vlaanderen volgt ook het spoor van paus Franciscus en

aa

r

Laudato Si’.

Welke stappen zetten zij om zorg te dragen voor de schepping?

5 Zou jij je inzetten voor de droomwereld van de paus en Ecokerk?

1

2

3

4

5

6

zeker wel

em

pl

zeker niet

STAPSTEEN

Op de zevende dag rustte God, maar op de achtste is de mens aan zet. Hoe kan de mens dit doen door

ke x

respectvol om te gaan met het werk van God de Schepper?

- Bekommerd zijn om de a

.

dragen voor die wereld.

In

kij

- Z

waar ook ter w

EVA

97

HOUVAST Verbind de tekening met de juiste uitspraak.

1

r

Ach, wat maakt zo één plastic zakje nu uit? Gooi het toch weg. Je gaat er toch niet mee sleuren?

Daarbij: er ligt nog van alles op de grond.

Kijk nu wat ik jullie geef. Geniet ervan, maar respecteer het. Gebruik het, maar verknoei het niet, want anders zou mijn hart pijn doen.

em

pl

aa

2

ke x

3

In

kij

4

5

98

O, ik wil een groot huis. Lekker overal de verwarming op, want ik heb het vaak koud.

En ja, lichten overal aan, want dat is toch zo gezellig. En het liefst met de tv de hele dag aan, dan voelt het net alsof er steeds mensen in huis zijn.

Ik weet dat we kwistig leven, maar we hebben nu eenmaal centjes genoeg en ik kan er toch niets aan doen. Dat anderen er ook voor werken en hun plan trekken.

Onze aarde is uniek en een geschenk van God, onze schepper. De aarde vernietigen, is God beledigen en ook vernietigen. Als we allemaal samenwerken als één familie, dan maken we er een mooie wereld van.

EVA

Ain’t no crying in the club 1 Hoe zegt de kortfilm dat de schepping mooi is?

2 Hoe zegt de film dat de mens de schepping dreigt te verknoeien?

pl

aa

r

3 Wat zegt 'de slang' tegen de mens?

In

kij

ke x

em

4 Wat zegt paus Franciscus in Laudato Si’ tegen de mens?

5 Kleur het eerste steentje als jij terugdenkt aan de boodschap van de kortfilm.

Kleur het tweede steentje als jij je daarvoor wilt inzetten.

EVA

99

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

MIJN HOEKJE

100

EVA

r

aa

pl

em

ke x

kij

In

NICODEMUS

LES

1 RITME VAN HET LEVEN

A Ritme van de natuur 1 Schrijf de naam van het juiste seizoen naast de foto’s.

Seizoen:

Symbool voor:

Symbool voor:

aa

r

Seizoen:

pl

Seizoen:

Symbool voor:

ke x

em

Symbool voor:

Seizoen:

kij

2 Kleur het steentje van je favoriete seizoen. Waarom verkies je dat?

3 Schrijf de volgende woorden onder het passende seizoen.

In

Kies uit: vol verwachting – afwachten – blij – rust – triest – treurig – nadenken – zoeken – vinden – licht – donker – gerust – heet – koud – nat – droog – grijs

4 In welk seizoen zou een dichter zeggen: ‘Het bos is dood’?

Waarom heeft hij gelijk of ongelijk?

5 Waarom kun je zeggen: ‘In de lente wordt de natuur herboren’?

6 Waarom kunnen de seizoenen ook symbool staan voor een mensenleven?

7 Schijf bij elke seizoen voor welke levensfase van de mens, van geboorte tot dood, het een symbool is.

102

NICODEMUS

B Smog

2 Welke tegenstellingen ontdek je in het filmpje? triest



ongelukkig



doods



maskers



pl



grauw en grijs



dorre bomen



geen bloemen



em

donker

aa

r

1 Leg kort uit wat er is gebeurd.

3 Welke boodschap draagt het filmpje uit?

ke x

Je mag de hoop nooit opgeven.

We moeten zorg dragen voor de wereld.

Als de mens de wereld vervuilt, wordt hij daar zelf het slachtoffer van.

kij

Niemand weet wat de toekomst brengen zal.

4 Ben je het eens met die boodschap? helemaal niet

1

2

3

4

5

6

zeker wel

6

zeker wel

In

5 Zou je de manier waarop je nu leeft willen veranderen? helemaal niet

1

2

3

4

5

STAPSTEEN Elk seizoen is even w

en heeft zijn p

Ook in de kring van het l o

en d

Zorgzaam omgaan met de n aan iedereen.

zien we vier fasen: g

in de kring van de seizoenen. ,v

,

. is kiezen voor het l

, en geeft een t

NICODEMUS

103

LES

2 IN HET LICHT

A In het duister

aa

r

NT

em

pl

ik Ik

1 Schrijf de volgende woorden in de juiste kolom.

ke x

Kies uit: Nicodemus – Jezus – licht – donker – veel vragen – knappe antwoorden – leugen – waarheid Wie zie je rechts?

kij

Wie zie je links?

In

OT

2 Waarom wil Nicodemus met Jezus praten?

3 Waarom zoekt Nicodemus Jezus ’s nachts op?

4 Kun je dat begrijpen, vanuit zijn positie als machtige farizeeër? helemaal niet

1

2

3

4

5

6

zeker wel

5 Waarom moet je net zoals Jezus eerst goed luisteren voor je mensen kunt helpen?

104

NICODEMUS

B Leven in licht Opnieuw geboren worden NT

aa

r

Nicodemus zegt tegen Jezus: 'Wij weten dat u ons veel kunt leren over God. Niemand doet zo veel goed als u.' Jezus kijkt Nicodemus aan en zegt: 'Weet je, als je niet opnieuw geboren wordt, kun je het Rijk van God niet zien.' 'Opnieuw geboren worden?' vraagt Nicodemus. 'Hoe kan dat nu? Ik ben al oud. Ik kan toch niet terug in mijn moeder kruipen?' 'Ik zal het anders zeggen', zegt Jezus. 'Je moet anders gaan leven. Je moet niet alleen maar denken aan regels en aan wetten die mensen moeten gehoorzamen. De geest van de wet is eruit. Niet wetten en regels zijn belangrijk, maar leven zoals God het wil. Genieten van het leven en andere mensen helpen. Breng licht in de duisternis van mensen, Nicodemus!'

Naar: Annemieke Verwaal, Klapnet

em

2 Markeer wat Nicodemus antwoordt op die vraag.

pl

1 Wat moet je volgens Jezus doen om het Rijk van God te zien?

3 Waarom begrijpt Nicodemus Jezus niet?

ke x

4 Markeer in de tekst wat Jezus echt bedoelt.

5 Wat betekent ‘leven in duisternis en in licht’?

Licht

Duisternis

kij

Letterlijk Symbolisch

6 Wat zou Nicodemus de mensen kunnen brengen als hij herboren zou worden?

In

OT

7 De evangelist Johannes vertelt niet of Nicodemus daarna Jezus wel of niet wou volgen. Wat denk jij? denk van niet

1

2

3

4

5

6

denk van wel

STAPSTEEN Het verhaal van Nicodemus is een verhaal over l Volgens Jezus moet Nicodemus h Hij moet uit het d het l

en d worden, een ander m

. worden.

treden, alleen zo kan hij anderen uit het duister halen en hun brengen.

NICODEMUS

105

LES

3 HADEWIJCH

A In het klooster Céline is een jong meisje dat zich, helemaal anders dan haar leeftijdsgenoten, erg aangetrokken voelt tot het geloof en vooral tot Jezus. Als bewijs van haar liefde voor hem meldt ze zich aan in een klooster. Ze kiest Hadewijch als nieuwe naam, naar haar grote voorbeeld Hadewijch van Antwerpen, een bekende middeleeuwse vrouw die intense gedichten en brieven schreef over haar liefde voor Jezus.

aa

r

1 Waarom kun je Céline niet vergelijken met Nicodemus, die Jezus in het duister opzocht?

em

pl

2 Waarom kun je zeggen dat Céline in het klooster herboren wordt?

3 Welke beslissing komt erg hard aan bij Céline/Hadewijch?

4 Waarom nemen de nonnen die beslissing?

ke x

Ze kleedt zich niet in nonnenkledij.

Ze overdrijft in haar drang om een kloosterzuster te zijn.

Zo zal ze liefde voor God voelen.

kij

5 Hoe belangrijk is haar geloof in de zoektocht naar wie ze is? niet zo belangrijk

1

2

3

4

5

6

heel belangrijk

In

B God en Allah

1 Waarom kan Céline waarderen hoe moslims hun geloof beleven?

2 Vul aan wat de Koran zegt over de onzichtbaarheid van God. God is

wezig in zijn

Volgens de Koran moet je dus God er altijd is, ook al

106

NICODEMUS

wezigheid. dat je hem niet.

, hij houdt van

- Moslim: Als je in hem

, maar zijn gemis doet me veel

aa

- CĂŠline: Ik hou van

r

3 Vul aan wat CĂŠline en haar moslimvriend zeggen over de onzichtbaarheid van Jezus. en hem aanbidt, dan

.

hij er.

4 Kunnen moslims en christenen samen zoeken wie God is, zoals in de film?

C Uit het water

2

3

4

5

6

zeker wel

pl

1

em

helemaal niet

ke x

1 Waarom kun je zeggen dat Hadewijch toch in het duister blijft?

2 Als wie wordt Hadewijch op het einde van de film herboren?

In

kij

3 Welke gevoelens heeft ze op het einde? Hoe komt dat?

4 Welke gelijkenissen zie je tussen het filmeinde en het doopsel?

STAPSTEEN God laat zich wel / niet makkelijk herkennen.

Om te geloven heb je wel / geen vertrouwen nodig.

Geloven is weten dat God er wel / niet is, ook al zien je hem niet.

Je kunt wel / niet God liefhebben en zelf geen liefde voelen.

Godsdiensten kunnen wel / niet veel van elkaar leren in hun zoektocht naar God.

NICODEMUS

107

LES

4 MEER DAN JE DENKT

A Symbolen 1 Wat heeft CĂŠline/Hadewijch vast?

2 Voor welke geloof is dat het symbool?

r

3 Waarom is dat hun symbool?

5 Versterkt of verzwakt dat voorwerp haar geloof?

1

2

3

4

5

diep gekwetst zijn; onverschillig zijn.

ke x

Waarom?

versterkt

em

6 Als iemand ermee zou spotten zou ze:

6

pl

verzwakt

aa

4 Wat betekent het als CĂŠline/Hadewijch dat draagt?

7 Kleur het steentje als de uitspraken juist zijn.

Er bestaan ook niet-godsdienstige symbolen.

kij

Godsdienstige symbolen hebben vaak een diepere betekenis.

Een symbool kan voor mensen een grote waarde hebben.

Echte symbolen zijn meestal veel geld waard.

In

Een symbool kun je door om het even wat vervangen.

8 Kleur het steentje als het symbool christelijk is.

108

NICODEMUS

B Rituelen In de film Hadewijch bidden CĂŠline en haar moslimvrienden samen tot hun god.

Moslims moeten vijfmaal per dag de 'salat' bidden op een vastgelegde manier.

1 Wat zijn de belangrijkste kenmerken van de manier waarop ze bidden?

CĂŠline (christenen)

Moslims

r

Houding

aa

Voeten

pl

Handen

2 In de verschillende godsdiensten verloopt bidden tot God volgens vaste regels. Dat noemen we rituelen.

t Je moet er nie

em

Duid twee redenen aan waarom volgens jou rituelen belangrijk zijn.

enken.

meer bij nad

Je doet het d

an altijd op d

e juiste manie

r.

ke x

Je toont zo respect voor God.

Je zet voort wat

altijd geweest is .

Door het zo te doen

, heeft het extra kr

acht.

et de andere gelovigen.

kij

Het schept een band m

of.

t het gelo

In

rk Het verste

STAPSTEEN Symbolen en rituelen hebben een d Zij zijn heel belangrijk in de verschillende g Zo kan de g

betekenis. .

zelfs zonder woorden op een bijzondere manier zijn geloof uitdrukken.

NICODEMUS

109

HOUVAST

L:

L:

S:

S:

S:

L:

L:

L:

S:

S:

S:

In

kij

ke x

em

pl

aa

L:

r

Geef aan wat volgende dingen letterlijk (L) en symbolisch (S) betekenen.

110

L:

L:

L:

S:

S:

S:

L:

L:

L:

S:

S:

S:

NICODEMUS

Een doosje vol

em

pl

aa

r

Mijn opa is een speciale man. Hij zegt niet zo veel en hij heeft soms vreemde ideeën. Veel mensen vinden hem daarom wat raar. Maar ik schiet heel goed met hem op. Mijn mama is zijn dochter, ze zorgt vaak voor hem. Soms botst het weleens tussen die twee. Zoals die keer toen ze tijdens een grote schoonmaak een verroest koekblikje vol verdorde madeliefjes wou weggooien. Opa werd woest.

Toen mama begon te mopperen over ‘die oude troep’ werd hij nog bozer. ‘Dat is van mij, daar heb jij geen zaken mee!’

Mama zweeg, zette het blikje terug en poetste verder.

Ik wist waarom opa zo kwaad was geworden. Een paar jaar geleden had hij mij zijn geheim verteld. We wandelden samen in de lentezon door zijn tuin en gingen op een bank zitten. Plots boog hij zich voorover en plukte een madeliefje, het enige dat er groeide. En hij begon te vertellen. Sinds mijn oma overleden was, lang voor ik geboren werd, plukte hij elk jaar opnieuw het eerste madeliefje dat bij hun bank groeide, de bank waar ze samen uren hadden genoten van elkaars aanwezigheid. Hij mist haar nog elke dag, maar dat eerste lentebloempje geeft hem altijd opnieuw troost.

Het is alsof oma weer ‘dag’ komt zeggen. En elk jaar stopt hij het nieuwe bloempje bij de andere in het doosje.

Als hij het moeilijk heeft, dan neemt hij het doosje en kijkt naar de madeliefjes. Dat troost hem, altijd opnieuw.

Ik heb opa’s geheim nooit aan mama verteld. Ik denk dat ze het toch niet zou begrijpen.

ke x

1 Waarom zou de grootvader het meest uitkijken naar de lente?

2 Markeer in de tekst waarvoor de madeliefjes symbool staan.

kij

3 Wanneer zit de opa in het duister?

4 Stel dat opa gelooft: zou hij het makkelijk of moeilijk hebben om de liefdevolle Jezus te zien?

1

2

3

In

moeilijk

4

5

6

makkelijk

Waarom?

5 Markeer in de tekst het ritueel van de opa.

6 Moslims zeggen: 'Allah is aanwezig door zijn afwezigheid'. Pas dat toe op dit verhaal.

7 Zou jij het geheim vertellen aan je moeder zodat ze haar vader beter zou begrijpen? helemaal niet

1

2

3

4

5

6

zeker wel

NICODEMUS

111

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

MIJN HOEKJE

112

NICODEMUS

r

aa

pl

em

ke x

kij

In

DEBORAH

LES

1 ROZE OF BLAUW

A Wat als je een ........................ was geweest?

Als ik een

was geweest, dan hadden mijn ouders me

genoemd.

Vooral mijn vader / moeder zou dan heel blij zijn geweest, omdat .

Ik zou dan het

meisje / de

jongen van ons gezin zijn geweest, en dat zou

ongetwijfeld

r

.

Ik zou dan altijd rondgelopen hebben met

aa

haar en zeker

gedragen hebben.

geweest, want Ik zou ook graag gespeeld hebben met mijn

pl

Vooral de beautycase van moeder / de werkkoffer van vader zou mijn geliefkoosde speelgoed zijn

em

En als ik mij als peuter pijn had gedaan, dan zou ik troost hebben gehaald bij mijn

. . .

Mijn karakter zou dan waarschijnlijk hetzelfde / anders zijn geweest, omdat ik

Als hobby’s zou ik

hebben gehad, en ik zou ervan gedroomd hebben

ke x

om

.

te worden. En nu zou ik dan zeker studeren voor

Dat zou perfect bij mij passen omdat En stel (let op: stel) dat ik een

. .

zou zijn geweest, dan zou ik vooral op blonde /

kij

donkerharige meisjes / jongens vallen die er

uitzien en vooral

In

moeten hebben.

Lees de volgende eigenschappen en schrijf ze bij de man of bij de vrouw.

Kies uit: sterk – zwak – braaf – roekeloos – avontuurlijk – saai – brutaal – zorgzaam – slim – heldhaftig – bang – afwachtend

114

DEBORAH

Wat zou jij mis sen als je een meisj e/ jongen was?

B Jongens over meisjes en omgekeerd Wat meisjes leuk vinden aan jongens …

… en vervelend

… en vervelend

aa

r

Wat jongens leuk vinden aan meisjes …

C Jongen wordt meisje

em

pl

Jongen voor het eerst naar school als meisje Maandag wordt voor Dominique Goedvriendt (15) net dat tikje spannender dan voor andere leerlingen. Voor de eerste keer gaat Dominique als meisje naar school. Een nieuwe schooldag dan nog. Niet evident, want biologisch is hij een jongen. ‘Ik wil me niet langer verbergen in jongenskleren. Tijd om mezelf te zijn.’

helemaal niet

ke x

1 Vind je dat dit moet kunnen?

1

2

3

4

5

6

zeker wel

2 Wat zou Dominique antwoorden aan een gelovige die zegt: ‘ God heeft je als man of vrouw geschapen,

kij

dat moet je aanvaarden’?

3 Als Dominique je vriend was, zou je zijn/haar keuze verdedigen tegen pesters?

1

In

helemaal niet

2

3

4

5

6

zeker wel

4 Als Dominique na een paar jaar zou zeggen: ‘Het was een vergissing’, dan zou je: dat toejuichen

1

2

3

4

5

6

dat jammer vinden

STAPSTEEN Iedereen wordt g

als jongen of meisje.

Sommige jongeren voelen zich n

thuis in hun lichaam.

mt boren of ko Is het aange dat g in d opvoe het door de eelt sp ’s met auto een jongen n? e p p o p je met en een meis

Wie we zijn, wordt niet alleen bepaald door ons geslacht, maar ook door ons karakter.

Toch zou ons leven misschien anders zijn als we een ander g

hadden.

DEBORAH

115

LES

2 DOORPRIK DE MUUR

kij

ke x

em

pl

aa

r

A Dat kun je niet / Dat kun je wel

1 Schijf in rood in de dozen wat jij al hoorde dat meisjes niet kunnen of mogen.

2 Kun je begrijpen dat meisjes zich soms beperkt voelen door hun omgeving?

1

In

helemaal niet

2

3

4

5

6

zeker wel

5

6

zeker wel

3 Vind je de klacht van de meisjes terecht? helemaal niet

1

2

3

4

4 Schijf in groen in de dozen hoe meisjes die vooroordelen kunnen doorbreken.

5 Zou er ook zo’n actie nodig zijn voor jongens? helemaal niet

1

Waarom wel/niet?

116

DEBORAH

2

3

4

5

6

zeker wel

kij

ke x

em

pl

aa

r

B Dat kun je wel / Dat kun je niet

1 Schrijf in rood in de dozen de vooroordelen die

ondervinden.

In

2 Wat merk je?

3 Schijf in groen in de dozen hoe ze die vooroordelen kunnen doorbreken.

STAPSTEEN De samenleving heeft v g Als die r

over hoe jongens en meisjes zich horen te . Die verwachtingen worden rollenpatronen genoemd. veranderen, veranderen ook de v

.

DEBORAH

117

LES

3 ALSOF ZE EEN MAN WAS

A Een vreemde vrouw Onder een palmboom Deborah was een vreemde vrouw. Altijd al geweest.

In plaats van zich bezig te houden met haar kinderen en te koken, zat ze meestal onder een palmboom, alsof ze een man was. De mensen kwamen bij haar met hun problemen en zij gaf hun goede raad.

‘Ik wou dat mama wat vaker thuis was’, klaagde haar zoon Anat vorige week nog tegen zijn vader. ‘Je moeder is een bijzondere vrouw’, antwoordde hij. ‘God helpt haar om andere mensen te helpen. Je zou trots op haar moeten zijn.’

Anat haalde zijn schouders op. Vandaag moest hij alweer zelf voor het eten zorgen. Hij wou dat zijn moeder dat ook aan God vroeg.

pl

aa

r

NT

em

1 Markeer waarom mensen zeggen dat Deborah een vreemde vrouw is.

ke x

2 Waarom is Anat niet gelukkig met zijn moeder?

3 Wat zou jij ervan vinden als je zo’n moeder had? helemaal niet fijn

1

2

3

4

5

6

echt geweldig

4 Markeer hoe zijn vader reageert op wat zijn moeder doet.

kij

Kies uit: afwijzend – boos – ontgoocheld – neutraal – fier – superblij Waarom?

5 Kleur het stapsteentje van het beeld dat het best bij Deborah past.

In

OT

1

Waarom?

118

DEBORAH

2

3

Uit: Hosanna, Van In

B Door de handen van vrouwen 1 Luister verder naar het verhaal van Deborah en schrijf de juiste woorden rond elke figuur.

2 Bewonder jij Deborah?

1

2

3

4

5

6

zeker wel

ke x

helemaal niet

em

pl

aa

r

Kies uit: sterk – zwak – braaf – roekeloos – avontuurlijk – saai – brutaal – zorgzaam – slim – heldhaftig – bang – afwachtend

3 Wat bewees de overwinning van Deborah en de daad van Jaël?

kij

4 Wie durft dat weleens vergeten? Waarom?

5 Wat betekent het dat Anat een kom soep naar zijn moeder brengt?

In

Hij is superfier op zijn moeder.

Hij laat zien dat hij haar werk moet doen.

Hij hoopt haar goed te stemmen zodat ze ook voor hem aandacht heeft.

STAPSTEEN Deborah is een vrouw die z

is en die doet wat ze denkt dat ze m

Deborah laat zich niet leiden door wat a h Dat durven m

doen.

vinden dat zij als vrouw wel of niet

te doen. Het verhaal laat zien dat God ook werkt door v

.

weleens vergeten.

DEBORAH

119

LES

4 MALALA

Naam: Malala Land: Pakistan Geboren: 1997

aa

Aanslag In 2012, als ze 15 is, wordt ze het slachtoffer van een aanslag: de Taliban schieten haar in het hoofd.

pl

Vrede In 2012 krijgt ze de Kindervredeprijs. Ze wordt geprezen, maar ook gehaat.

r

Eerste actie Als 11-jarige schrijft ze een weblog onder de schuilnaam ‘Korenbloem’ over de gewelddadigheden van de Taliban en over het feit dat meisjes onder het Taliban-bewind niet meer naar school mogen. Haar dagboek verschijnt op de website van de BBC in Engeland.

em

Engeland Als bij wonder overleeft ze de aanslag. Ze wordt overgevlogen naar Engeland, waar ze een zware operatie ondergaat.

ke x

Dag van Malala 10 november 2012 wordt door de Verenigde Naties uitgeroepen tot Dag van Malala. Op die dag is er extra aandacht voor de tientallen miljoenen meisjes en jongens die geen onderwijs krijgen.

kij

Time In 2013 verschijnt ze op de cover van het belangrijke Amerikaanse tijdschrift Time. Op 16-jarige leeftijd wordt ze een van de invloedrijkste mensen op de wereld genoemd.

In

Nobelprijs Ze krijgt overal in de wereld onderscheidingen, waarvan de Nobelprijs voor de vrede in 2014 de belangrijkste is.

Ze is dan 17, de jongste laureaat ooit.

He named me Malala In 2015 wordt haar leven verfilmd.

Strijd Hoewel ze een gewoon meisje wil zijn dat geniet van het leven, blijft ze strijden voor het recht op onderwijs voor meisjes overal ter wereld.

120

DEBORAH

© EQRoy / Shutterstock.com

1 Markeer op de vorige pagina één ding dat jij heel bijzonder vindt aan Malala.

aa

r

2 Hoe heeft zij haar muur omver gegooid? (Zie les 2.)

3 Wat was het verschil geweest als Malala zich had gehouden aan de verwachtingen van de Taliban?

pl

- Voor haarzelf: - Voor de wereld:

em

4 Markeer wat je bij Malala herkent van Deborah. (Zie les 3.)

Kies uit: sterk – zwak – braaf – roekeloos – avontuurlijk – saai – brutaal – zorgzaam – slim – heldhaftig – bang – afwachtend

helemaal niet

ke x

5 Zou God ook door haar werken?

6

6

zeker wel

1

6

zeker wel

1

2

3

4

5

zeker wel

6 Zou jij ook opkomen voor de rechten van meisjes, als je wist dat je erg beroemd zou worden maar ook dat je leven in gevaar zou zijn? helemaal niet

1

2

3

4

5

kij

7 Is zij ook een rolmodel/voorbeeld voor jongens? helemaal niet

2

3

4

5

In

8 Markeer hieronder hoe meisjes/jongens zich voelen als ze alle kansen krijgen om zich te ontwikkelen.

Kies uit: zijn gelukkig – kunnen hun eigen ding doen – voelen zich gesteund – bepalen zelf wat ze willen – krijgen respect – worden eerlijk behandeld – willen alle kansen benutten die ze krijgen – hebben zekerheid.

9 Onderstreep bij vraag 8 wat voor jou superbelangrijk is.

STAPSTEEN Malala is een / geen voorbeeld voor alle jongeren.

Ze toont wel / niet dat je ongeacht je leeftijd en geslacht kunt opkomen voor rechtvaardigheid.

Ze bewijst wel / niet dat iedereen de wereld kan veranderen.

Ze laat zien dat je wel / niet moet geloven in je eigen kracht.

DEBORAH

121

HOUVAST 1 Denk je dat een man meer mocht dan een vrouw in de tijd van Deborah? ja

nee

Waarom?

2 Denk je dat Deborah ongelukkig of gelukkig is omdat zij een vrouw is? ongelukkig

gelukkig

ander karakter

aa

3 Zou ze een ander karakter hebben gehad als ze een man was geweest?

r

Waarom?

geen ander karakter

pl

Waarom?

em

4 Hoe ondervindt Deborah dat haar omgeving haar beperkt?

ke x

5 Hoe geven anderen haar het gevoel dat ze gewaardeerd wordt om wie ze is?

6 Als ze man was geweest, zou God door haar dan meer of minder gewerkt hebben? meer

minder

kij

Waarom?

evenveel

In

7 Deborah doet wat ze vindt dat ze moet doen. Markeer wat de gevolgen zijn voor haar. is gelukkig

wordt eerlijk behandeld

voelt zich gesteund

bepaalt zelf wat ze

r kansen

benut haa doet

8 Waarom is de titel van les 3 ‘Alsof ze een man was’ eigenlijk een foute titel?

122

DEBORAH

krijgt res

is zeker

pect

Verzorgen 1 Wat zou Michaël moeten doen om aan de verwachtingen te voldoen die vroeger aan mannen gesteld werden?

aa

r

2 Waarom mag hij zich daar niet door laten leiden?

pl

3 Aan wiens verwachtingen voldoet hij nu hij in de thuiszorg zit?

em

4 Wat moet hij antwoorden aan mensen die hem om zijn beroepskeuze uitlachen?

5 Was Michaël liever een vrouw geweest, denk je? helemaal niet

1

2

3

4

5

6

zeker wel

ke x

6 Zou Michaël het jammer vinden dat hij niet wereldberoemd wordt door zijn werk zoals Malala?

Een beetje wel, iedereen is graag beroemd.

Nee, want wat Malala doet is veel nuttiger.

kij

Nee, iedereen moet doen waar hij/zij zich goed bij voelt, het gaat niet om beroemd worden.

7 Markeer wat je bij Michaël herkent.

In

Kies uit: sterk – zwak – braaf – roekeloos – avontuurlijk – saai – brutaal – zorgzaam – slim – heldhaftig – bang – afwachtend

8 Is hij een rolmodel/voorbeeld voor jongens? helemaal niet

1

2

3

4

5

6

zeker wel

DEBORAH

123

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

MIJN HOEKJE

124

DEBORAH

INFO

1 DE BIJBEL

A Een kast vol boeken De Bijbel is het heilige boek voor de christenen en bevat twee delen: OT

- het Nieuwe Testament in je leerwerkboek aangeduid met

OT

NT

NT

em

pl

aa

r

- het Oude Testament, in je leerwerkboek aangeduid met

Hoofdstuk

In

kij

Naam van het boek Titel

ke x

B Opzoeken

Om het opzoeken in de Bijbel gemakkelijker te maken hebben alle boeken hun eigen afkorting gekregen.

Elk boek bestaat uit verschillende hoofdstukken.

Elk hoofdstuk is dan nog eens in kleinere stukken verdeeld.

Zo’n stukje heet een vers (meervoud: verzen).

Om een groep verzen aan te duiden, schrijf je achter het nummer van het eerste vers een koppelteken (lees: tot en met) en dan het nummer van het laatste vers.

Mt. 27, 1 - 4 De afkorting van een boek, hier MattheĂźs Het nummer van het hoofdstuk, hier 27 Hoofdstuk en vers worden gescheiden door een komma.

Het nummer van het eerste vers, hier vers 1

Bladzijde

Vers

Het nummer van het laatste vers, hier vers 4, wordt gescheiden van het eerste door een koppelteken.

INFO

125

INFO

2 HET LAND VAN JEZUS

ke x

em

pl

aa

r

A Wereldkaart

kij

1 Zet een rood kruisje op de wereldkaart op de plaats waar BelgiĂŤ ligt.

2 Som drie grote landen op die in de buurt van IsraĂŤl liggen.

In

-

-

3 Bekijk de juiste hoofdstukken en vul daarna de onderstaande vragen in.

- Hoofdstuk Elia: Trek een rode kring rond de Himalaya.

- Hoofdstuk Mozes: Trek een blauwe kring rond Egypte.

- Hoofdstuk Deborah: Trek een groene kring rond Pakistan.

126

INFO

aa

r

B Palestina

J

ke x

em

pl

B

1 Schrijf op de blauwe lijnen de juiste plaatsnaam.

Kies uit: Dode Zee – Meer van Galilea – Jordaan

Schrijf daarna onder elke plaatsnaam de juiste eigenschappen.

kij

Kies uit: voornaamste rivier – er leeft niets in – omringd door bergen – zeer zoutrijk – groene oase – plots stormen – visrijk – niet zo breed

In

2 Wat is de hoofdstad van Palestina?

3 Wat zijn de drie landstreken van Palestina?

4 Bekijk de juiste hoofdstukken en vul daarna de onderstaande vragen in.

- Hoofdstuk Lazarus: Schrijf achter de letter B de naam van de plaats waar Lazarus woonde.

..

- Hoofdstuk Zacheus: Schrijf achter de letter J de naam van de plaats waar Jezus Zacheüs sprak.

INFO

127

INFO

3 HET JOODSE VOLK IN HET OUDE TESTAMENT

De oudste verhalen

De aartsvaders

Jaar onbepaald

ong. 1850 voor Chr.

- scheppingsverhaal

- aartsvader Abraham

- Adam en Eva

- aartsvader Isaak

- KaĂŻn en Abel

- aartsvader Jacob

Bekijk de juiste hoofdstukken en vul daarna de onderstaande vragen in.

kij

- Hoofdstuk Mozes: Schrijf achter de letter M de naam van de persoon die de Tien geboden kreeg.

In

- Hoofdstuk Batseba: Schrijf achter de letter D de naam de van de persoon die toen koning was.

- Hoofdstuk Elia: Schrijf achter de letter E de naam van de strijder tegen Baäl.

- Hoofdstuk Jona: Schrijf achter de letter J de naam van de man die Nineve niet durfde betreden.

- Hoofdstuk Deborah: Schrijf achter de letters DE de naam van de vrouw die de wapens opnam omdat de mannen te weinig lef hadden.

128

INFO

ong. 1250 voor Chr.

pl

ong. 1600 voor Chr.

ke x

- De toren van Babel

In Egypte

- Jozef

em

- Noach

aa

r

De geschiedenis van het Joodse volk is geen geschiedenis zoals we die vanuit de lessen kennen.

Hun geschiedenis is verbonden met hun God Jahweh, die hen leidt, straft of vreugde schenkt, zoals staat beschreven in de Bijbel.

In de loop van hun geschiedenis verschijnen heel wat figuren die de Joden het pad van hun God aanwijzen.

-M

- uittocht uit Egypte en de Tien geboden

r ong. 1100 voor Chr.

ong. 1000 voor Chr.

ong. 860 voor Chr.

- rechter De

- koning D

- profeet Esther

- rechter Samuël

- koning Salomo

- profeet Jesaja

aa

Profeten

ong. 630 voor Chr.

pl

Rechters en koningen

J

em

- profeet Jeremia

ong. 605 voor Chr.

- profeet E

ke x

-J

Het leven van Mozes

In

kij

Deel 1 Door Jozef kwamen de Israëlieten in Egypte terecht. Eeuwen later waren ze slaven geworden. Mozes wordt geboren als Israëliet, en volgens het verhaal wordt hij te vondeling gelegd in een rieten mandje. De dochter van de farao adopteert hem, en zo groeit hij op als een Egyptenaar.

Deel 2 Mozes kan niets meer inbrengen tegen God en gehoorzaamt. Hij trekt naar Egypte, en met de hulp van zijn familie, Aäron en God vraagt hij de farao om zijn volk te laten gaan. Mozes brengt tien plagen over Egypte. Uiteindelijk mag het volk van Israël vertrekken en volgt het zijn leider Mozes.

Deel 3 Mozes en zijn volk ontsnappen als bij wonder langs de Rietzee aan de woede van de Egyptenaren. De Israëlieten trekken verder door de woestijn. Dat loopt niet altijd gemakkelijk, maar steeds kunnen ze rekenen op Mozes, die God om hulp vraagt. Mozes en Jahweh sluiten een verbond, want ze willen samen verder.

Die afspraken noemen we de Tien geboden.

INFO

129

INFO

4 HET LEVEN VAN JEZUS

aa

r

Jezus, ook Christus genoemd, is de stichter van het christendom.

Met hem start onze tijdsrekening. Hij begon zijn openbaar leven toen hij 30 was, en trok rond in Palestina om de mensen de blijde boodschap te brengen. Toen hij 33 was, stierf hij aan het kruis in de buurt van Jeruzalem.

Actief leven

Jezus’ einde

1

Ong. 30

- geboren in Bethlehem

- eerste openbare handelingen

- feestintocht in Jeruzalem

- opgegroeid in Nazareth

- Zijn eerste volgelingen waren vissers.

- Laatste Avondmaal met zijn apostelen

- Jezus laat zich dopen in de Jordaan door Johannes.

- Jezus op de O gevangenneming

pl

Kindertijd

ke x

em

Ong. 33

- Jezus treurt om zijn vriend L

.

- Jezus ontmoet in het duister

In

kij

Nicodemus , een f

130

INFO

-J

/

verraadt Jezus.

- Jezus sterft aan het kruis. .

M tot het einde.

volgt hem

- Verrijzenis, die de christenen herdenken met Pasen

aa

r

Judas Les 3 (Judaskus) a Jezus trok predikend rond met zijn 12 apostelen, die zijn vrienden waren. b In Jezus' tijd was Palestina bezet door de Romeinen. c Voor een gewone jood was het leven hard, er was veel miserie. d De mensen verlangden naar een messias, een nieuwe koning die hen zou bevrijden. e Sommige mensen, ook Judas, zagen in Jezus iemand die die strijd kon aangaan. f De overheid voelde het gevaar, de machthebbers vonden dat Jezus weg moest g Maar Jezus was een man van God, geen legeraanvoerder. h Judas was erg ontgoocheld dat zijn vriend Jezus de strijd niet wou aangaan. i Door de uitlevering wou hij Jezus dwingen om te strijden, en zo de mensen te geven wat ze verwachtten.

pl

Christenen Ong. 64

Ong. 67

- Tomas twijfelt.

- Paulus sterft in Rome.

em

Ong. 34

In

kij

ke x

- Saulus wordt Paulus.

Petrus sterft in Rome.

Bekijk de juiste hoofdstukken en vul daarna de onderstaande vragen in.

- Hoofdstuk Lazarus: Schrijf de naam van de persoon om wie Jezus treurt achter de letter L.

- Hoofdstuk Nicodemus: Schrijf de functie van de man na de letter F. - Hoofdstuk Judas: Schrijf de naam van de verrader van Jezus achter de letter J. - Hoofdstuk Maria de letter M.

Magdalena: Schrijf de naam van de persoon die Jezus tot het einde volgt achter

- Hoofdstuk Jona: Schrijf de naam van de plaats waar Jezus ging bidden bij zijn gevangenneming achter de letter O.

INFO

131

INFO

5 DE WERELD VAN GEVOELENS

Elke mens heeft doorheen de dag verschillende gevoelens.

Gevoelens zijn heel belangrijk. Er bestaan vier hoofdgevoelens: blij, bang, boos en verdrietig.

Bij deze vier kun je alle andere gevoelens onderbrengen.

1 Schrijf in de vakjes boven de tekeningen welke van de vier hoofdgevoelens erbij hoort:

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

Kies uit: boos – blij – verdrietig – bang

2 Hieronder vind je een gevoelenslijst. Schrijf de gevoelens rond de passende tekening van de hoofdgevoelens.

Kies uit: teleurgesteld – jaloers – tevreden – koppig – fier – onzeker – zalig – misselijk – aanvaard – twijfelend – moe – dankbaar – bedroefd – verliefd – spijt – zenuwachtig – beetgenomen – ongelukkig – trots – afwijzend – ontgoocheld – gewoon – radeloos – onrechtvaardig – eenzaam – verdrietig – angstig – hoopvol – pijn – wanhoop – vrede – triest – rust

132

INFO

INFO

6 WERELDGODSDIENSTEN Christendom

Jodendom

Islam

Boeddhisme

Hindoeïsme

God

God

Jahweh

Allah

Boeddha

Brahma

Stichter

Jezus

geen

Mohammed

Boeddha

geen

Spreiding

Europa, Afrika, Amerika

Israël

MiddenOosten, Azië, Amerika

Azië

India

Belangrijkste feest

Pasen

Loofhuttenfeest

pl

Er bestaan veel verschillende godsdiensten, maar dit zijn de vijf grootste.

Suikerfeest

Boeddhafeest

Holifeest

Godsdienstig gebouw

kerk

synagoge

moskee

tempel

tempel

ke x

em

aa

r

Symbool

© AJP / Shutterstock.com

In

kij

Schrijf onder de beelden bij welke godsdienst ze passen.

INFO

133

7 MOSKEE

aa

de moskee van Beringen

r

© Tijs Posen

INFO

interieur van de moskee van Beringen

em

pl

Het gebedshuis van de moslims heet een moskee. Omdat de nadruk op het gebed ligt, zijn moskeeën vaak heel sober. Er zijn grote moskeeën met een smalle toren, de minaret, vanwaar de moslims vijf keer per dag worden opgeroepen tot het gebed. Dat gebed heet de salat en wordt altijd gebeden in de richting van hun heilige stad Mekka in Saoedi-Arabië.

Een interieur van een moskee, links de minbar (het preekgestoelte), midden de mihrab (gebedsnis)

134

INFO

© eFesenko / Shutterstock.com

In

kij

ke x

Om eer te betonen aan God trekken moslims voor ze binnengaan in de moskee hun schoenen uit.

Daarom liggen er meestal ook grote tapijten in de moskee. Elke vrijdag komen ze er samen om te bidden en te luisteren naar de preek die de imam vanop de mihrab uitspreekt.

In een moskee zitten de mannen apart van de vrouwen.

Salatvoorschriften

8 SYNAGOGE

de synagoge van Brussel

interieur van de synagoge van Brussel

aa

r

INFO

Š Opachevsky Irina / Shutterstock.com

In

kij

ke x

em

pl

Het joodse gebedshuis is een synagoge. Naast een plaats om te bidden, is er ook een ruimte waar de heilige schrift, de Thora, wordt bestudeerd.

De joden hebben een groot respect voor de schriftrollen en zullen ze nooit aanraken. Bij het voorlezen uit de Thora gebruiken ze dan ook een aanwijsstokje, de chad.

Een ander belangrijk voorwerp in de synagoge is de chanoeka, de negenarmige kandelaar.

De joden zullen hun huis van God nooit blootshoofds betreden. ze dragen ze altijd een keppeltje.

Mannen en vrouwen zitten apart van elkaar.

Š Kobby Dagan / Shutterstock.com

Thora met chad

chanoeka

biddende joden met keppeltje

INFO

135

INFO

9 HET KERKELIJK JAAR Paa sk ri ng

PASEN

ten vas n e ag d 40 de Week Goe Aswoensdag

Stille Zaterdag Goede Vrijdag Witte Donderdag

aa

O.-L.-Heer-Hemelvaart

r

Palmzondag

pl

BEGIN

O.-L.-Vrouw-Hemelvaart 15 augustus

Allerheiligen 1 november

In

kij

ke x

v Ad

K

em

25 december

TM RSt E K en

ring k t IS ers

Pinksteren

Pasen is het belangrijkste kerkelijke feest.

Zoek in het hoofdstuk Jona op wat christenen herdenken in de Goede Week.

- Palmzondag: - Witte Donderdag: - Goede Vrijdag: - Stille Zaterdag: - Paaszondag/Pasen:

136

INFO

VENSTERS

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

IEDEREEN WELKOM

ILC 'S

Kennis: 1, 3, 8, 9, 10, 11, 18, 19, 20 Vaardigheden en attitudes: 4, 6, 7, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 21, 22, 23, 24

A De wereld verkennen 1

Wat zijn de wereldreligies met het grootste aantal aanhangers? a

Rangschik de wereldreligies in de tabel, met op nummer 1 de religie met de meeste aanhangers. Kies uit: boeddhisme - christendom - hindoeĂŻsme - islam - jodendom

1 2

r

3

aa

4 5

pl

Zoek op internet hoeveel aanhangers de vijf wereldreligies precies hebben en vul ze aan op de grafiek.

0

500 miljoen

1 miljard

1,5 miljard

2 miljard

kij

CURIEUS!

Wereldreligies versus levensbeschouwingen Een levensbeschouwing is een visie op het leven en alle daarbij horende levensvragen: Wat gebeurt er na de dood? Waarom is er lijden? En ga zo maar door. Het bepaalt hoe je naar het leven kijkt en in het leven staat. Iedereen heeft dus een levensbeschouwing. Een religie is ook een levensbeschouwing, maar een die wordt gekoppeld aan het geloof in een hogere macht of God(en). Niet iedereen heeft een religie.

138

2,5 miljard

Vergelijk je antwoord bij vraag b met een medeleerling. Hebben jullie dezelfde aantallen? Hoe denk je dat dat komt?

In

c

ke x

em

b

VENSTERS

Zoek op internet in welke werelddelen je de meeste aanhangers van die wereldreligies vindt. Vul de legende in en kleur de kaart.

pl

aa

r

2

ke x

5 000 jaar in 90 seconden. Bekijk de video over de verspreiding van de wereldreligies.

Wat is volgens de video de oudste religie?

In

a

kij

3

em

Legende

b

Wat valt je op aan de verspreiding van de islam?

c

Hoe kwam het christendom in Noord- en Zuid-Amerika terecht?

IEDEREEN WELKOM

139

B Jouw gewoonten, mijn gewoonten, onze gewoonten 1

Sta stil bij je eigen rituelen, tradities en gewoonten.

Zijn er handelingen die je elke avond of ochtend op dezelfde manier doet?

b

Heb je binnen je gezin of familie bepaalde rituelen of tradities? Welke?

c

Hoe zou je rituelen omschrijven?

a

Koppel elke foto aan de juiste traditie en vul aan om welke wereldreligie het gaat.

b

Koppel elke traditie aan de juiste uitleg.

2

In

kij

3

© Natalia Deriabina / Shutterstock.com

5

VENSTERS

4 © Julius Bramanto / Shutterstock.com

ke x

em

© Dhana Kencana / Shutterstock.com

pl

1

140

r

Ook religies hebben verschillende rituelen en tradities.

aa

2

a

Holi

bar mitswa

Wesak

Offerfeest

vormsel

Dit feest wordt gevierd ter nagedachtenis aan de profeet Abraham, die bereid was zijn zoon te offeren voor God. Op die dag wordt een schaap geslacht. Het vlees wordt verdeeld onder familieleden, buren en armen.

r

Wanneer jongens dertien jaar zijn wordt hun ‘religieuze meerderjarigheid’ gevierd. Zij worden opgeroepen tot het lezen van de Thora. Na de plechtigheid volgt een feestelijke maaltijd.

aa

Tijdens de volle maan in mei wordt dit feest gevierd. De geboorte, verlichting en dood van Boeddha worden herdacht. Huizen worden versierd met bloemen en er zijn kleurrijke optochten.

pl

Dit feest bij het begin van de lente herinnert aan de rare streken die Krishna uithaalde. Mensen houden elkaar voor de gek en gooien met gekleurd poeder.

ke x

Religieuze rituelen gaan vaak gepaard met feesten. Zoek op hoeveel officiële feestdagen jouw levensbeschouwing of religie telt. a

Vul ze aan op de kalender.

b

Hoe komt het dat er een verschil is tussen het aantal officiële feestdagen en de feesten die jij met je familie en vrienden viert?

In

kij

3

em

Tijdens dit ritueel wordt aan de jongeren gevraagd of ze willen toetreden tot de gemeenschap. De bisschop bevestigt de jongeren in hun keuze door handoplegging en zalving.

c

Vier je soms mee met andere religies? Waarom (niet)?

CURIEUS!

Overgangsrituelen zijn rituelen die de overgang tussen twee ontwikkelingsstadia extra in de verf zetten, vooral die tussen de kindertijd en de volwassenheid. Nadat het overgangsritueel is volbracht, behoort het meisje of de jongen tot de wereld van de volwassenen. Zo'n overgangsritueel verloopt vaak heel feestelijk. Meestal delen familie, kennissen en vrienden ook een maaltijd. Het lentefeest bij het vrijzinnig humanisme is een voorbeeld van zo'n overgangsritueel. Men viert dan de overgang tussen de kleuterklas en het lager onderwijs.

IEDEREEN WELKOM

141

Bekijk de video over overgangsrituelen. a

Bedenk enkele vragen over overgangsrituelen uit andere levensbeschouwingen dan de jouwe. Schrijf ze in de witte tekstballonnen.

b

Ga nu op zoek naar een jaargenoot met die levensbeschouwing en stel hem je vragen. Schrijf zijn antwoorden in de groene tekstballonnen.

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

4

c

142

Heb je iets nieuws geleerd uit de video of de antwoorden van je klasgenoot? Verklaar.

VENSTERS

5

Elke religie heeft ook rituelen en gewoonten rond pijn en lijden. a

Lees de gebruiken en plaats er de juiste religie bij.

Š tupaiterbang / Shutterstock.coma

De overledene ligt bij voorkeur met het gezicht richting Mekka.

aa pl

De uitvaart is sober, zonder bloemen of muziek.

em

Š a katz / Shutterstock.com

Vind jij op momenten van pijn steun in je levensbeschouwing?

c

Heb jij bepaalde rituelen of gewoonten die je helpen bij het omgaan met pijn en lijden?

kij

ke x

b

Kruis aan of je het eens of oneens bent met de stellingen. Bespreek ze met je groepsgenoten.

In

6

r

De kist wordt besprenkeld met wijwater en bewierookt.

Stelling

Eens

Oneens

Rituelen zijn mooie tradities die je moet onderhouden.

Gelovige mensen doen soms rare dingen.

Voor rituelen is geen religie nodig.

Rituelen zijn gemaakt om de mensen een houvast te geven.

Iedere mens heeft zijn eigen rituelen en gewoonten, maar eigenlijk is de betekenis van het ritueel of de gewoonte dezelfde bij alle levensbeschouwingen.

IEDEREEN WELKOM

143

7

Stel: je bent een jaar lang minister van Vrede. Wat zou jij doen om alle mensen met verschillende religies en levensbeschouwingen in je land in vrede te laten samenleven? a

Bedenk drie ideeën die je zou willen uitvoeren. Beschrijf stap voor stap op welke manier je dat zou willen doen.

r

Idee 1

em

pl

aa

Idee 2

kij

ke x

Idee 3

Verdeel de klas in groepjes en bespreek je ideeën met je groepsgenoten.

c

Noteer telkens het beste idee per groep in het kader op de volgende pagina. Hang alle kaders in de gang of aan de muur in de klas, waar iedereen ze kan zien. Bespreek met je schooldirectie of het mogelijk is om de ideeën uit te voeren op school.

In

b

d

Aan de slag! Organiseer een schooldebat over de ideeën, schrijf een verhaal of gedicht over je ideale wereld of maak een knutselwerk over samenhorigheid.

Het is onmogelijk om mensen met een verschillende levensbeschouwing in vrede te laten samenleven.

144

VENSTERS

r aa pl em ke x kij In

IEDEREEN WELKOM

145

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

Notities

146

StapSteen

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

Notities

StapSteen

147

In

kij

ke x

em

pl

aa

r

Notities

148

StapSteen