C Oxidatie van ijzer Gesteente: Het zijn gesteenten die gemakkelijk oxideren (roesten) zoals kalksteen / graniet / kleisteen en leisteen / ijzerzandsteen (*). Werking: Oxidatie treedt vooral op bij ijzerhoudende mineralen. Die roesten doordat het ijzer reageert met zuurstof en een nieuw mineraal vormt. Waar: Wat: Mechanische of chemische verwering (*)
Fig. 6.66 Wijngaardberg in het Hageland
D Drukontlasting … Gesteente: Kies nu uit kalksteen / graniet / kleisteen en leisteen / ijzerzandsteen. (*) Werking: Dit gesteente ontstaat als een hoeveelheid magma in de aardkorst stolt. Bij het verder afkoelen krimpt de warme rots en ontstaan er barsten. Als de bovenliggende lagen door erosie zijn weggevoerd, vermindert de druk. Door die 'ontspanning' komen er nog meer scheuren, waarin het regenwater gemakkelijk kan doordringen. Waar: Wat: Mechanische of chemische verwering (*)
Fig. 6.67 Verwering van graniet door chemische verwering langs barsten
Fig. 6.68 De Devil’s Marbles (Australië) zijn enorme afgeronde rotsblokken graniet.
E ... en reactie met regenwater Werking: Dit gesteente is opgebouwd uit verschillende mineralen, waaronder kwarts. Door de chemische reactie van sommige van die mineralen met regenwater ontstaat klei. De kwartsmineralen zijn echter zeer goed bestand tegen verwering en worden zandkorrels. Op die manier wordt het rotsgesteente laag na laag aangetast, waardoor er grote, afgeronde blokken achterblijven. Waar? Wat? Mechanische of chemische verwering (*) THEMA 6 De geosfeer: ontstaan en evolutie van landschappen
57