2
Gebergten, vulkanen, aardbevingen en platentektoniek Je kunt … 1 2 3 4
het verband leggen tussen de spreiding van gebergten, vulkanisme, aardbevingen en de plaatranden. het denkmodel 'platentektoniek' gebruiken om het ontstaan van kustgebergten en continentale gebergten uit te leggen. in het denkmodel 'platentektoniek' de plaatbewegingen uitleggen aan de hand van de subductietrekkracht en rugduwkracht. actuele vulkanische activiteit en aardbevingen uitleggen met het plaattektonisch model.
In deze les ontdek je wat er aan deze uitspraken juist of fout is. In elke uitspraak zit een fout(je).
'De vormen van de kusten passen duidelijk in elkaar, maar enkel in het zuidelijk halfrond.'
'Ik denk dat je alle continenten als een legpuzzel in elkaar kunt leggen. Zo was het meer dan 4 miljard jaar geleden toen de aardkorst ontstond.'
KERNBEGRIPPEN · aardbeving · continentaal gebergte · continentale plaat · denkmodel platentektoniek · diepzeetrog · hotspot · kustgebergte · oceanische plaat en rug · drie soorten plaatranden · drie plooiingsfasen:
Caledonische, Hercynische, Alpiene plooiing • rugduwkracht • subductietrekkracht • vulkaan 'Continenten zijn als ijsschotsen. Ze drijven weg van elkaar of botsen tegen elkaar.'
'Hoe kunnen die ooit aan elkaar hebben gehangen en dan van elkaar zijn weggedreven? Ook onder de oceanen zit een harde, vaste lithosfeer. Dat alles kan toch niet zomaar beginnen te drijven?'
Wat is continentendrift? Als sinds de 16e eeuw, op de eerste wereldkaarten, viel de merkwaardige gelijkvormigheid van de kustvormen langs weerszijden van de Atlantische Oceaan op. Heel wat theorieën, over continenten die uit elkaar zouden zijn gedreven, ontstonden. In het begin van de 20e eeuw formuleerde Alfred Wegener zijn theorie van de continentendrift. Die theorie werd toen door de wetenschap als onzin afgedaan. In de tweede helft van de 20e eeuw brachten meer wetenschappelijk onderzoek en de mogelijkheid om computermodellen in te schakelen aan het licht dat Wegener het wel bij het rechte eind had. Al heet het denkmodel nu niet meer 'continentendrift', maar 'platentektoniek'.
16
THEMA 6 De geosfeer: ontstaan en evolutie van landschappen