leesfragment Geen gezicht-Helga Warmels

Deel 1 ‘Ik probeerde de vlammen uit te slaan...’

Geen_gezicht_WARMELS_druk1_binnenwerk_derde_proef_29-6-2012_NS.indd 5

29-06-12 20:15

16 – 04

7

Geen_gezicht_WARMELS_druk1_binnenwerk_derde_proef_29-6-2012_NS.indd 7

29-06-12 20:16

Ze lag op de grond, iedereen stond om haar heen, ze werd in de ambulance geschoven.

‘Marit?’ Een hand op haar schouder. ‘Nergens aanzitten, hoor. Ik ben zo terug.’

Een stoel wordt verschoven. Snelle voetstappen. Een deur valt dicht. Piepjes. Met moeite doet Marit haar ogen open. Wat voelt ze zich duf, zeg. Waar is haar moeder nou gebleven? Ze wil roepen, maar het lukt niet. Er zit iets in haar mond. Een pijp. Zou ze door die pijp soms geen geluid uit haar keel krijgen?

Hoe laat is het eigenlijk? Ze kijkt de kamer rond, op zoek naar een klok. Rond het hoofdeinde van haar bed staan allemaal apparaten.

Op een scherm gaat een groene lijn op en neer. Er zijn geen andere bedden in de kamer; ze ligt hier helemaal alleen.

Hoe erg zou het zijn?

Langzaam brengt ze haar hand naar haar gezicht. Uit haar neus steekt een slangetje, dat op haar rechterwang is vastgeplakt. Voorzichtig voelt ze met haar vingertoppen aan het verband op haar linkerwang en in haar hals. Wanneer ze de deken wegslaat, ziet ze dat ze een lang donkerblauw shirt draagt dat ze niet kent. Ze sjort het een stukje omhoog en steekt haar hand eronder. Nee, hè, haar hele bovenlijf zit in het verband.

Wanneer de deur opengaat, trekt Marit snel het shirt weer naar beneden. Nu pas ontdekt ze boven de deur een klok. Het is kwart over tien – ’s ochtends, neemt ze aan. Door de grote ramen is een helderblauwe lucht met een paar wolkjes te zien.

‘Er komt zo iemand. Hoe voel je je?’

Duim naar beneden.

‘Niet zo lekker?’

Niet zo lekker? Dat is zacht uitgedrukt. Het voelt alsof er een vrachtwagen – nee, een trein – over haar heen is gereden. Ze schudt haar hoofd. Niet zo lekker, nee.

Haar moeder ziet er slecht uit. Ze heeft diepe lijnen in haar gezicht en haar roodomrande ogen staan dof. Ze gaat weer naast het bed zitten en pakt Marits hand.

‘Weet je wat er is gebeurd, schat?’

Natuurlijk weet Marit wat er is gebeurd. Waarom zou ze dat niet 8

Geen_gezicht_WARMELS_druk1_binnenwerk_derde_proef_29-6-2012_NS.indd 8

29-06-12 20:16

weten? Ze heeft elke seconde bewust meegemaakt. Ze knikt. Ja, ze weet precies wat er is gebeurd. En nee, ga het alsjeblieft niet uitleggen. Ze hoopt dat haar blik duidelijk genoeg is.

‘Als de verpleegkundige straks is geweest, zal ik papa even bellen.

Die vindt het vast fijn om te horen dat je weer wakker bent.’

Papa. Geen idee hoe hij zo snel over het ongeluk had gehoord. Hij was er zelfs al voor de ambulance. Nooit eerder had Marit hem zó kwaad gezien. ‘Waar is het joch dat dit heeft gedaan?’ schreeuwde hij. ‘Waar is die hufter? Ik breek al de botten in zijn lijf!’

Op dat moment kwam de ambulance het erf op rijden, en dat was maar goed ook; anders had papa Jens echt iets aangedaan.

De deur gaat open en er stapt een man de kamer in. Groene broek, groen shirt, zwart haar dat in pieken alle kanten op staat. ‘Hallo Marit, ik ben Jos. Ik mag vandaag voor jou zorgen.’

Hij pakt een map, kijkt even naar de monitoren aan het hoofdeinde, rommelt aan een soort kapstok naast het bed – is dat een infuus? – en schrijft dan iets op. ‘Hoe voel je je?’

‘Ze voelt zich heel slecht,’ antwoordt Marits moeder, nog voor ze zelf met haar hoofd heeft kunnen schudden.

Jos kijkt Marit aan. ‘En dan kun je ook nog eens niet praten,’ zegt hij, half spottend. ‘Oké, ik ga nu twee dingen doen. Ik ga je temperatuur controleren en ik ga een beetje bloed bij je afnemen.’

Marits moeder zit direct rechtop. ‘O, moet ze dan worden geprikt?’

‘Nee, hoor, ze heeft al een slangetje in een slagader,’ zegt Jos terwijl hij een thermometer uit zijn borstzak vist. ‘Dat is voldoende.’

Met een knipoog: ‘Ik ga jou niet nog meer lek prikken dan noodzakelijk is. En je kunt ook nog gewoon blijven liggen, want ik neem je temperatuur op met een oorthermometer. Dat is wel zo makkelijk.’

‘En? Hoe hoog?’ vraagt Marits moeder meteen na het piepje.

Jos kijkt eerst op zijn gemak op de thermometer, schrijft weer iets op in de map en zegt dan: ‘38,5.’

‘Ze heeft dus nog steeds koorts. Dat dacht ik al. Is dat erg?’

‘Nee, hoor, koorts is heel normaal bij patiënten met brandwonden.

We houden haar temperatuur goed in de gaten.’

Nadat hij wat bloed heeft afgetapt, zegt hij: ‘Ik breng het buisje zo direct naar het laboratorium. Als je bloed in orde is, kun je vandaag 9

Geen_gezicht_WARMELS_druk1_binnenwerk_derde_proef_29-6-2012_NS.indd 9

29-06-12 20:16

nog van de beademing af. Dat zou wel fijn zijn, hè, dan kun je tenminste weer iets zeggen. Je katheter gaat er waarschijnlijk over een paar dagen uit. Het duurt nog wel even voor je weer gewoon zelf naar de wc kunt.’

Een katheter, ze heeft kennelijk een katheter. En omdat Jos de katheter in een adem noemt met de wc, neemt ze aan dat een katheter zo’n zak is waarin je plas wordt opgevangen.

Jos legt de map weg en gaat aan het voeteneinde van het bed staan.

‘Je mag eerst een beetje bijkomen.’

En tegen haar moeder: ‘Als er wat is, kunt u op de rode knop drukken. Dan hoeft u me niet elke keer op te zoeken. Dat is makkelijker voor u. Ja, die knop, ja. Het kan even duren als ik ergens bezig ben, maar ik kom écht als u erop drukt. En niet direct in paniek raken als de monitoren beginnen te haperen, hoor. Meestal is er niks aan de hand en is het alleen maar een kleine storing.’

Marit kijkt schuin achter zich, naar het scherm met de groene lijn die regelmatig omhoog springt.

‘Dat is je hartslag,’ legt Jos uit. En met een glimlach: ‘Je bent er nog.’

Bij de deur draait hij zich om. ‘Ik zal zo een letterbord brengen, Marit. Dan kun je letters aanwijzen als je iets wilt zeggen. Ik vermoed dat schrijven nu nog iets te inspannend voor je is.’

Wanneer Jos de kamer uit is, haalt Marits moeder direct haar mobieltje uit haar handtas. ‘Even papa bellen, hoor.’ Ze drukt een paar toetsen in en houdt dan de telefoon bij haar oor. ‘Voicemail. Vast in gesprek met een klant. Ik stuur wel een sms’je.’

Marit doet haar ogen dicht. Moe. Zo moe...

‘Nu nog even oma bellen, hoor. Die is zó geschrokken. Ja? Mam? Hetty hier. Marit is weer wakker. Twintig minuten geleden. Nee, u hoeft niet in de auto te springen, mam. Het heeft niet zo veel zin om naar het ziekenhuis te racen. Ze kan niet praten, ze ligt nog aan de beademing. Ja, ze ligt wel in het ziekenhuis. Het brandwondencentrum is een afdeling van het ziekenhuis. Wat zegt u? Misschien vandaag nog. Dat hangt af van de uitslagen van het bloedonderzoek. Ja, ze mag wel bezoek ontvangen, maar niet te veel. Omdat ze op de intensive care ligt, mam. Nee, niet op een zaal, ze ligt apart. Geen idee. Daar is me niets over gezegd. Ik denk dat ze voorlopig nog 10

Geen_gezicht_WARMELS_druk1_binnenwerk_derde_proef_29-6-2012_NS.indd 10

29-06-12 20:16

wel even op deze kamer ligt. Wilt u wat tegen haar zeggen?’

Marit krijgt de telefoon tegen haar oor gedrukt. ‘Ha meisje,’ hoort ze oma zeggen. ‘Fijn dat je weer wakker bent. Ik hoop snel...’

Wanneer de deur opengaat, trekt Marits moeder meteen de telefoon bij haar oor vandaan. ‘Ik moet nu ophangen, hoor. Ik bel u wel zodra er nieuws is. Ja, is goed. Dag, mam.’

Marits moeder bergt haar mobieltje weer op.

Jos is bij het voeteneinde gaan staan. Hij heeft iets bij zich, een plaat of zo. Hij zet de plaat naast Marits benen op het bed. ‘Kijk, dit is nou een letterbord.’

Het bord is verdeeld in vakjes, met in elk vakje een dikgedrukte hoofdletter. De letters staan niet in alfabetische volgorde, maar in de volgorde zoals ze ook op het toetsenbord staan.

‘Probeer het maar eens,’ zegt Jos en hij geeft het bord aan.

Marit wijst eerst de d aan en daarna de a, de n, de k en de j en als laatste de e.

‘Graag gedaan, hoor,’ zegt Jos. ‘Volgens mij was je al weer aan het wegzakken, hè. Dat is normaal, hoor, dat je veel slaapt. Ligt aan de medicijnen en ook een beetje aan de koorts.’

Hij pakt het letterbord en legt het op het nachtkastje. Marits moeder vraagt nog iets over een sonde – heeft ze die dan? – en Jos geeft antwoord. Wat is dat eigenlijk, een sonde? Marit probeert alles te volgen, maar de stemmen klinken steeds verder weg, steeds verder weg...

Zo koud, het water is zó koud. Ik moet naar het licht toe zwemmen, ik moet eruit, voor mijn spieren helemaal stijf worden, voor ik verdrink. Ik maak stevige slagen. Wanneer ik er bijna ben, groeit het wateroppervlak binnen een paar seconden dicht en stoot ik mijn hoofd tegen een dikke laag ijs.

Een wak, ergens moet een wak zijn, een gat naar warm en droog.

Niet in paniek raken, kalm blijven, kalm blijven. Ik zwem een paar meter onder het ijs door, maar een wak kom ik niet tegen.

Dan zie ik op het ijs iemand staan. Twee duidelijke schoenzoolvormen met daarboven een steeds waziger menselijk figuur, een vrouw, een meisje; ze draagt een lange rok. Ik zou willen roepen, om hulp willen schreeuwen, maar als ik mijn mond opendoe, zal de lucht 11

Geen_gezicht_WARMELS_druk1_binnenwerk_derde_proef_29-6-2012_NS.indd 11

29-06-12 20:16

uit mijn longen ontsnappen en het water naar binnen stromen. Dus klop ik op het ijs – hier ben ik, híer ben ik. Niks. Sla ik met een vlakke hand tegen het ijs – kijk nou naar beneden. Niks. Beuk ik met mijn schouder tegen het ijs – toe nou, alsjeblieft.

Niks.

Dan draai ik me om, en met mijn hoofd naar beneden, naar de duisternis toe trap ik met de hakken van mijn laarzen tegen het ijs.

En nog een keer, en nog een keer. Als dit niet werkt, geef ik het op.

Ik trap zo hard als ik kan. Haal – trap – mij – trap – hier – trap – weg – trap.

Ik draai me weer om en raak met mijn vingertoppen het ijs aan.

De schoenzolen schuiven weg, het meisje knielt neer op het ijs, haar gezicht komt steeds dichterbij. Dichterbij. Zwart krullend haar, een lichtbruine huid. Het is Ahlam. Nu komt alles goed. Het is Ahlam.

Ze roept iets, maar ik kan haar niet verstaan. Haar stem klinkt vervormd.

Ik leg mijn oor tegen het ijs.

‘Piep,’ hoor ik dan. ‘Piep,’ zegt Ahlam. ‘Piep... piep... piep...’

Piep, hoort Marit achter zich. Piep. Piep. Om de paar seconden.

Piep. Piep.

Ze zit niet vast onder het ijs, ze ligt in het ziekenhuis, in een kamer waar een machine aan het hoofdeinde van haar bed om de paar tellen een piepje afgeeft, waar een groene lijn al springend laat weten dat haar hart nog klopt, dat ze nog steeds leeft, ook al heeft ze een vreselijk ongeluk meegemaakt.

Naast haar bed bladert haar moeder in een tijdschrift.

Hoelang zou ze hebben liggen slapen? Marit kijkt naar de klok boven de deur. Het is half twee. Ze heeft gedroomd. Hoe zou het met Ahlam zijn? Marit wou dat ze kon praten, dat die pijp uit haar keel kon. Zouden ze al klaar zijn met dat bloedonderzoek? Ze kijkt naar het nachtkastje. Daar ligt het letterbord nog precies zoals Jos het heeft neergelegd. Wanneer ze het pakt, kijkt haar moeder op van haar tijdschrift. ‘Hé, je bent er weer,’ zegt ze met een flauwe glimlach. Ze klinkt moe.

Ja, ze is er weer. Ze is er weer en ze wil weten hoe het met haar 12

Geen_gezicht_WARMELS_druk1_binnenwerk_derde_proef_29-6-2012_NS.indd 12

29-06-12 20:16

beste vriendin gaat. Op het letterbord wijst Marit de letter a aan.

Mam gaat rechtop zitten. ‘Ja?’ zegt ze, vol verwachting.

Ze wijst de h aan.

Mams wenkbrauwen gaan omhoog. ‘Ik weet niet wat je...’

Ze wijst de l aan, en daarna de a en de m. ahlam.

‘Ahlam?’ Marits moeder schudt haar hoofd. ‘Wat is er met Ahlam?’

Ze snapt het niet. hoe is t met haar, wijst Marit aan. Ze moet twee keer opnieuw beginnen voor haar moeder de vraag begrijpt.

‘Met Ahlam?’ Mam schudt haar hoofd. ‘Met Ahlam is toch niks aan de hand? Jij bent als enige gewond geraakt, schat. Met je klasgenoten is niks aan de hand.’

Ja, dat weet ze zelf ook wel. Maar Ahlam zat pal naast haar – ze is zich vast helemaal het leplazarus geschrokken.

‘Weet je echt wel zeker dat je je alles herinnert?’ vraagt haar moeder bezorgd. heeft ze gebeld, wijst Marit aan.

‘Niet dat ik weet,’ zegt mam. ‘Maar ik ben sinds vrijdagavond niet meer thuis geweest, dus ik weet het niet zeker. Papa heeft in elk geval niet verteld dat Ahlam gebeld heeft.’ waar is mijn mobiel?

‘Thuis. Die heeft papa meegenomen. Maar we denken eigenlijk niet dat die nog te redden is, Marit. Hij zat in je broekzak. Hij is helemaal nat geworden.’

Marit wijst naar zichzelf en houdt daarna een vuist bij haar rechteroor.

‘Wil je bellen?’ vraagt mam. ‘Wie dan? Ahlam?’

Marit knikt.

Mam wiebelt op haar stoel heen en weer. ‘Maar lieverd, dat heeft niet zo veel zin. Ik denk dat Ahlam nu op school zit.’

Op school?

‘Je bent op maandag toch altijd pas om half vier uit?’

Op maandag? Is het vandaag maandag?

Mam staat op en veegt een pluk haar uit Marits gezicht. ‘Luister eens, weet je nog dat ze in de opnamekamer tegen je zeiden dat je beademd moest worden?’

Marit knikt.

13

Geen_gezicht_WARMELS_druk1_binnenwerk_derde_proef_29-6-2012_NS.indd 13

29-06-12 20:16

‘En dat je tijdens die beademingsperiode zou slapen?’

Ze knikt nog een keer.

‘Je hebt het hele weekeinde liggen slapen, lieverd. Je hebt...’ De stem van Marits moeder breekt, haar ogen worden waterig. ‘Je hebt tweede- en derdegraadsbrandwonden op een kwart van je lichaam.’

Marit wijst nog een keer naar zichzelf en houdt daarna haar vuist weer bij haar oor. straks, wijst ze aan op het letterbord, terwijl ze haar wenkbrauwen omhoog trekt, maar niet te veel, want haar hele gezicht doet zeer.

‘Luister je wel naar me?’ De tranen van Marits moeder trekken zwarte sporen over haar wangen en ze begint steeds harder te praten.

‘Je bent zwaargewond, je ligt op de intensive care van het brandwondencentrum. Een kwart van je huid is verbrand.’ ben verbrand, ben niet doof.

‘Lieverd, je kúnt niet eens bellen zolang je aan de beademing ligt.’ maar jij wel.

‘Ik denk dat we beter kunnen wachten tot je op een andere kamer ligt. Je moet nu eerst aan jezelf denken.’

Mam gaat voor het raam staan. Marit wil zich van haar wegdraaien, op haar zij, maar dat doet zeer, dus blijft ze op haar rug liggen en sluit ze haar ogen.

Ze mag Ahlam gewoon niet, dat is het. Al vanaf het moment dat ze met Ahlam omging, reageerde Marits moeder raar. Ze stelde van die idiote vragen. Draagt die vriendin van jou een hoofddoek? Weet ze wel dat jij naar de kerk gaat? En wat vinden haar ouders daar dan van? Doet ze mee aan de ramadan? Wat vinden haar ouders er eigenlijk van dat jullie bevriend zijn?

‘Ze is gewoon een xenofoob,’ luchtte Marit haar hart bij Ahlam.

‘Een xenowátte?’

‘Een xenofoob. Iemand die bang is voor alles wat ze niet kent, voor alles wat anders is.’

Maar Ahlam vond dat Marit niet zo over haar moeder mocht praten.

‘Ze went vanzelf aan me. Als ik bij jou thuis kom, zal ik aan mijn moeder vragen lekkere hapjes te maken. Die neem ik mee en dan komt het vast helemaal goed.’

Ahlam was Marit direct opgevallen, tijdens de introductiedag aan 14

Geen_gezicht_WARMELS_druk1_binnenwerk_derde_proef_29-6-2012_NS.indd 14

29-06-12 20:16

het begin van het schooljaar al. Ze zaten voor het eerst als klas bij elkaar en deden een voorstelrondje. Marit was als tweede aan de beurt.

‘Hallo, ik ben Marit. Ik speel gitaar, akoestisch, en ik doe aan judo.’

Meer wist ze niet over zichzelf te vertellen.

Recht tegenover Marit zat een meisje met een lichtbruine huid, donkere ogen en een enorme bos krullen.

‘Ik ben Ahlam,’ zei ze toen ze aan de beurt was. ‘Ik ben in Nederland geboren, maar van mijn tweede tot mijn zesde heb ik in Marokko gewoond, bij mijn grootouders. Ik ben de oudste thuis.

Ik heb twee broers die bijna drie jaar jonger zijn dan ik en nog een broertje van vier jaar oud.’

Ahlam had geen moeite iets over zichzelf te vertellen. Marit weet nog wat ze dacht: dat ze Ahlam wel als vriendin wilde.

Een deur gaat open. Marit hoort voetstappen en daarna de vriendelijke stem van Jos. ‘Slaapt ze nog steeds?’

Marits moeder schraapt haar keel. ‘Nee, nee, ze is wel wakker.’

‘Komt dat even mooi uit,’ zegt Jos. ‘Marit?’

Marit doet haar ogen open.

‘Ik heb de resultaten van je bloedonderzoek. Die zien er goed uit, dus die vervelende tube ga ik er meteen uit halen.’

Marit pakt het letterbord dat op haar deken ligt. kan ik dan weer praten.

Jos knikt. ‘Misschien dat je wat hees bent in het begin, maar je kunt zo dadelijk wel weer praten, ja. En dan kun je me eindelijk vertellen hoe je hier terecht bent gekomen.’

15

Geen_gezicht_WARMELS_druk1_binnenwerk_derde_proef_29-6-2012_NS.indd 15

29-06-12 20:16