De Kinderrugschool - inkijkexemplaar

De Kinderrugschool Kinderrugschool De

GGG REET REET REETCC C ARDON ARDON ARDONisisisdocent docent docentaan aan aande de devakgroep vakgroep vakgroepBewegingsBewegingsBewegings-en en enSportwetenschappen Sportwetenschappen Sportwetenschappen aan aan aande de deUniversiteit Universiteit UniversiteitGent.

Gent.

Gent.Zij Zij Zijisisislicentiate licentiate licentiateinin inde de deMotorische Motorische Motorischerevalidatie revalidatie revalidatieen en en Kinesitherapie Kinesitherapie Kinesitherapieen en endoctoreerde doctoreerde doctoreerdeinin inde de deLichamelijke Lichamelijke LichamelijkeOpvoeding Opvoeding Opvoedingover over overde de deeffectieffectieffectiviteit viteit viteitvan van vanrugscholing rugscholing rugscholingbij bij bijkinderen. kinderen. kinderen.

LISABETHG GG ELDHOF ELDHOF ELDHOFdoctoreerde doctoreerde doctoreerdeinin inde de deLichamelijke Lichamelijke LichamelijkeOpvoeding Opvoeding Opvoedingaan aan aande de devakgroep vakgroep vakgroep EELISABETH ELISABETH BewegingsBewegingsBewegings-en en enSportwetenschappen Sportwetenschappen Sportwetenschappenvan van vande de deUniversiteit Universiteit UniversiteitGent.

Gent.

Gent.Haar Haar Haardoctodoctodoctoraatsstudie raatsstudie raatsstudiehandelde handelde handeldeover over overhet het hetfunctioneren functioneren functionerenvan van vande de derug rug rugbij bij bijkinderen. kinderen. kinderen.

ERNARDCC C NOCKAERT NOCKAERT NOCKAERTwerkt werkt werktgezondheidsgezondheidsgezondheids-en en enpreventieprojecten preventieprojecten preventieprojectenuit uit uitvoor voor voorhet het het BBERNARD BERNARD Socialistisch Socialistisch SocialistischZiekenfonds Ziekenfonds ZiekenfondsBond Bond BondMoyson.

Moyson.

Moyson.“De “De “DeKinderrugschool”, Kinderrugschool”, Kinderrugschool”,die die diedankzij dankzij dankzijde de de steun steun steunvan van vande de deProvincie Provincie ProvincieOost-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Oost-Vlaanderenbinnen binnen binnenhet het het4de 4de 4deen en en5de 5de 5deleerjaar leerjaar leerjaarwordt wordt wordt gebracht, gebracht, gebracht,isisiszonder zonder zondertwijfel twijfel twijfeleen een eenvan van vande de demeest meest meestsuccesvolle succesvolle succesvollerealisaties. realisaties. realisaties.

JJANDA ANDAstond stond stondals als alskinesitherapeut kinesitherapeut kinesitherapeutmet met methaar haar haarscriptie scriptie scriptiePrimaire Primaire Primairerugpreventie rugpreventie rugpreventiebij bij bij ILSE ILSE ILSEJANDA kinderen kinderen kinderenuit uit uithet het hetlager lager lageronderwijs onderwijs onderwijsmee mee meeaan aan aande de dewieg wieg wiegvan van van“De “De “DeKinderrugschool”.

Kinderrugschool”.

Kinderrugschool”.

Tot Tot Totop op opvandaag vandaag vandaagisisisze ze zenog nog nogsteeds steeds steedslesgeefster lesgeefster lesgeefsterbij bij bij“De “De “DeKinderrugschool”.

Kinderrugschool”.

Kinderrugschool”.

G. Cardon, Cardon, E. E. Geldhof, Geldhof, B. B. Cnockaert Cnockaert en en I. I. Janda Janda G. Cardon, E. Geldhof, B. Cnockaert en I. Janda G.

Bij Bij Bijkinderen kinderen kinderenen en enjongeren jongeren jongerenkomt komt komtrugpijn rugpijn rugpijnvaak vaak vaakvoor. voor. voor.Bovendien Bovendien Bovendienverhoogt verhoogt verhoogt rugpijn rugpijn rugpijnop op opjonge jonge jongeleeftijd leeftijd leeftijdde de dekans kans kansop op oprugpijn rugpijn rugpijnals als alsvolwassene. volwassene. volwassene.Het Het Hetisisisdan dan dan ook ook ookaangewezen aangewezen aangewezenom om omalalalvan van vanjongs jongs jongsafaf afpreventief preventief preventiefeen een eenrugvriendelijke rugvriendelijke rugvriendelijke levensstijl levensstijl levensstijlaan aan aante te teleren leren lerenen en ende de dedagelijkse dagelijkse dagelijksebelasting belasting belastingvan van vande de derug rug rugin in inbalans balans balans te te tehouden. houden. houden.Dit Dit Ditboek boek boekbeschrijft beschrijft beschrijfteen een eenmultifactorieel multifactorieel multifactorieelprogramma programma programmater ter terpropropromotie motie motievan van vaneen een eenrugvriendelijke rugvriendelijke rugvriendelijkelevensstijl levensstijl levensstijlbij bij bijkinderen. kinderen. kinderen.Enerzijds Enerzijds Enerzijdsworworworden den dende de deprincipes principes principesvan van vanrugscholing rugscholing rugscholingin in inzes zes zesvolledig volledig vollediguitgewerkte, uitgewerkte, uitgewerkte,actieve actieve actieve en en enleuke leuke leukelesjes lesjes lesjesop op opkindermaat kindermaat kindermaatweergegeven. weergegeven. weergegeven.Anderzijds Anderzijds Anderzijdsbevat bevat bevathet het het boek boek boekeen een eenbeschrijving beschrijving beschrijvingvan van vanondersteunende ondersteunende ondersteunendeomgevingsfactoren, omgevingsfactoren, omgevingsfactoren,zoals zoals zoals het het hetgebruik gebruik gebruikvan van vanergonomisch ergonomisch ergonomischmateriaal materiaal materiaalen en entips tips tipsom om omhet het hetlangdurig langdurig langdurigzitzitzitten ten tenin in inde de deklas klas klaste te tedoorbreken. doorbreken. doorbreken.Het Het Hetprogramma programma programmawerd werd werdwetenschappelijk wetenschappelijk wetenschappelijk getest getest getesten en ende de debelangrijkste belangrijkste belangrijksteresultaten resultaten resultatenvan van vanhet het hetonderzoek onderzoek onderzoekworden worden wordenin in inhet het het boek boek boekbeknopt beknopt beknoptbeschreven. beschreven. beschreven.Het Het Hetmultifactoriële multifactoriële multifactoriëleprogramma programma programmaen en ende de devele vele vele praktische praktische praktischetips tips tipszijn zijn zijnvoornamelijk voornamelijk voornamelijkgeschreven geschreven geschrevenvoor voor voorleerkrachten, leerkrachten, leerkrachten,maar maar maar zijn zijn zijnook ook ookzeer zeer zeerbruikbaar bruikbaar bruikbaarvoor voor voorwie wie wiebegaan begaan begaanisisismet met metde de degezondheid gezondheid gezondheidvan van van kinderen, kinderen, kinderen,zoals zoals zoalsouders, ouders, ouders,kinesitherapeuten kinesitherapeuten kinesitherapeutenen en enartsen. artsen. artsen.

Greet Greet GreetCardon, Cardon, Cardon,Elisabeth Elisabeth ElisabethGeldhof, Geldhof, Geldhof, Bernard Bernard BernardCnockaert Cnockaert Cnockaerten en enIlse Ilse IlseJanda Janda Janda

De De Kinderrugschool Kinderrugschool Een Een Eenmultifactorieel multifactorieel multifactorieelprogramma programma programma voor voor vooreen een eenrugvriendelijke rugvriendelijke rugvriendelijkelevensstijl levensstijl levensstijl

acco acco

acco acco acco

20 1.4

Inleiding

Doelstellingen van de Kinderrugschool

Figuur 1.5.

De wervelkolom: het vertrekpunt van de Kinderrugschool.

De Kinderrugschool moet er in de eerste plaats voor zorgen dat de kinderen, de leerkrachten en ook de ouders rugvriendelijke houdingen en bewegingen inoefenen op langere termijn. Het totale concept zet leerprocessen in gang die het kind in zijn volledige persoonlijkheid aanspreken. We zetten daarom de doelstellingen even op een rijtje: – motorisch doel: de kinderen oefenen op lange termijn rugvriendelijke houdingen en bewegingen, ontspannings- en functionele oefeningen en onbelaste houdingen; – cognitief doel: de kinderen weten welke factoren belastend zijn voor de rug, ze hebben inzicht in rugvriendelijke principes en lichaamsmechanica; – affectief-emotioneel doel: de kinderen ervaren een positieve groepsbelevenis, een algemeen gevoel van welbehagen en een verhoogd lichaamsbewustzijn; – sociaal doel: de kinderen ervaren de voordelen van een methode gebaseerd op interactie en samenwerking.

1.5

Vanaf welke leeftijd kan men deelnemen aan de Kinderrugschool?

Al op kleuterleeftijd (drie à vier jaar) zou men kunnen starten met een praktische voorbereidende fase. Op deze leeftijd bewegen kinderen rugvriendelijk. De oorzaak hiervan is hun relatief hoge lichaamszwaartepunt ter hoogte van de borstkas en de

2

De Kinderrugschool

2.1

De inhoud van de Kinderrugschool

De inhoud van de Kinderrugschool wordt in figuur 2.1 voorgesteld. Het educatieve programma bestaat uit zes lessen en intensifiërende componenten. In het luik ‘ondersteuning en omgeving’ worden methoden voorgesteld om het dynamisch zitten te bevorderen, om het statisch zitten te doorbreken en om de klas activerend aan te pakken.

DE KINDERRUGSCHOOL Educatief programma

Ondersteuning en omgeving

Door klasleerkracht, leerkracht LO of externe expert

Door klasleerkracht in samenwerking met leerkracht LO

Het rugscholingsprogramma Zes lessen – anatomie en pathologie van de wervelzuil – principes aangaande rugvriendelijk gedrag – elementaire vaardigheden binnen een rugvriendelijke levensstijl (heffen, tillen, zitten)

Bevordering dynamisch zitten – actief zitten: in elke klas introductie van ergonomisch materiaal (2 zitballen, een dynair en een zitwig) – variabel zitten: beurtelings gebruik van ergonomische elementen

Door klasleerkracht Intensifiërende componenten Integratie en herhaling van de geleerde principes en vaardigheden – principe van de dag, van de week, van de maand – prenten en posters die verwijzen naar een rugvriendelijke levensstijl – wedstrijden en acties

Onderbreking van aanhoudend statisch zitten – bewegingspauzes: bewegingspauzes in de klas, georganiseerd tussen 2 lessen door (2x per dag)

Figuur 2.1.

Inhoud van de Kinderrugschool.

Activerende aanpak – structurele veranderingen in de organisatie van de klas: gedecentraliseerde opbergplaatsen voor studiemateriaal en boekentassen – stimuleren van posturaal gedrag conform de geleerde rugscholingsprincipes – actieve methodiek: kinderen consistent laten uitdelen, variatie in werkvormen tijdens het lesgeven

68

De Kinderrugschool

C3. Rekkingsoefening voor de m. quadriceps Waarom? “De rekkings- (of stretchings)oefeningen hebben tot doel om je verkorte spieren te rekken. Je moet immers niet alleen de rugspieren rekken, maar ook de spieren van de omliggende gewrichten (verkorte spieren).”

Uitgangshouding: stand, steunend aan de muur of het sportraam.

Beweging: “Breng de hiel van je linker(rechter)been naar de linker(rechter)bil. Deze rekking moet je tien tellen aanhouden. Let op de bekkenkanteling.

De oefening voer je uit aan beide zijden.”

C4. Rekkingsoefening voor de lendenspieren

Figuur 2.37.

Rekkingsoefening voor de lendenspieren.

Figuur 2.36. Rekkingsoefening voor de m. quadriceps.

Achtergrondinformatie

3.1.3

109

Fysiologische krommingen van de wervelkolom

Aan de zijkant bekeken vertoont de wervelkolom drie fysiologische krommingen (vier als de vergroeide wervels meetellen) in een langgerekte S-vorm (zie les 1: de slangvorm; zie figuur 3.2): – de cervicale lordose: de voorwaarts verlopende concave kromme, gevormd door de zeven halswervels; – de thoracale kyfose: de achterwaarts verlopende convexe kromme, gevormd door de twaalf borstwervels; – de lumbale lordose: de concave kromme, gevormd door de vijf lendenwervels.

Figuur 3.2.

De fysiologische krommingen van de wervelkolom.