Uitagenda Utrecht maart 2021

Page 13

Maart 2021 — UITagenda

beeldde Sluiter niet de bestemming of het vervoermiddel af, maar een verliefd paartje op het perron. Een bagagekruier of ‘witkiel’ kijkt vertederd toe.

Glimmende wissels

De beroemdste en kostbaarste spoorwegaffiches zijn rond 1930 gemaakt door de Fransman A.M. Cassandre. Hij wist de kracht en snelheid van moderne vervoermiddelen in beeld te vatten. Zijn affiche voor de Étoile du Nord tussen Parijs en Amsterdam is een lijnenspel van glimmende wissels met daarboven de Noorderster, waarnaar de trein was genoemd. Cassandres affiches hadden veel invloed op andere ontwerpers uit die tijd, ook in Nederland. Mijn favorieten van na de Tweede Wereldoorlog zijn affiches voor de Trans Europ Express (TEE). Met luxe en hypermoderne dagtreinen gingen Europese spoorwegmaatschappijen in 1957 samen de concurrentie aan met het opkomende vliegverkeer. De Utrechtse kunstenaar Jan Rodrigo maakte een kleurrijk TEE-affiche met vlaggen op het treindak. Dit exemplaar hing in vele talen in heel Europa. Rond 1970 wilden de spoorwegen hun ambtelijke imago kwijt. De NS-treinen kregen een frisgele kleur. Bij de introductie van de Intercity werden de ‘jonge honden’ Anthon Beeke en Swip Stolk ingehuurd. Hun opdracht: ‘Het in sneltreinvaart ombuigen van het ouderwetse, slome en versleten image van de NS tot dat van een jong denkend, bijdetijds en efficiënt opererend servicebedrijf.’ Hun affiche bestond uit een treintje van mensenhoofden, aangevuld met een Hondekop en een Apekop – bijnamen van treinen.

Na 1980 verschenen er vooral fotoposters, vaak met minder zeggingskracht dan getekende affiches. Toch vielen sommige op door hun bijzondere styling. Modevormgever en -fotograaf Wendelien Daan maakte bijvoorbeeld een elegante foto van een model als Thalys-hostess, het haar verwaaid door de snelheid. De Thalys reed vanaf 1996 als hogesnelheidstrein naar Parijs. Het nieuwste affiche op de expositie is van een meisje met mondkapje om reizigers terug in de trein te krijgen. Maar het is de vraag of er nog toekomst is voor het papieren spoorwegaffiche – zijn plaats lijkt geheel ingenomen door digitale reclamezuilen op de stations en online campagnes. Hoe jammer ook, misschien blijft het wel bij deze honderdvijftig jaar spoorwegaffiches.

Spoor van verbeelding, 150 jaar Nederlandse spoorwegaffiches, Spoorwegmuseum, t/m 5 september spoorwegmuseum.nl Arjan den Boer maakte ook het koffietafelboek 150 jaar Nederlandse spoorwegaffiches, Uitgeverij Thoth, € 59,50

13


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.