ﻋﻠﻲ ﻋﻠﻴﺰاده ﺧﻄﻴﺮ و ﻫﻤﻜﺎران
310
آنﻫــﺎ در ﻫــﺮ ﻛــﺪام از ﮔــﺮوهﻫــﺎ ﺑــﻪروش
Balanced Block
Randomizationﺑﻮده اﺳﺖ( ﮔﺮوه اﻟﻒ -ﺑﻴﻤـﺎراﻧﻲ ﺑﻮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑﻠـﻮك
اﺳﺘﻔﺎده NSAIDﻫﺎ ) 29ﻧﻔﺮ در ﻫﺮ دو ﮔﺮوه( و ﻛـﻢﺗـﺮﻳﻦ داروي ﻣـﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﭘﻴﻮﻳﻴﺪ )ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ در ﻫﺮ دو ﮔﺮوه( ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ.
ﻋــﺼﺐ ﭘــﺲ ﺳــﺮي در آنﻫــﺎ ﺑــﺎ ﺗﺮﻛﻴــﺐ 3mlﺑﻮﭘﻴﻮاﻛــﺎﻳﻴﻦ %0/5
ﺷﺪت ﺳﺮدرد ﺑﻴﻤﺎر ﺑﺮ اﺳﺎس VASاز ﺻـﻔﺮ ﺗـﺎ 10ﻧﻤـﺮهﮔـﺬاري
(Marcaine,و 2ml
ﮔﺮدﻳﺪ .ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺷﺪت ﺳـﺮدرد در ﺑﻴﻤـﺎران ﺷـﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨـﺪه در ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ
)AstraZeneca Pharmaceutical Co., Sweden
7/84±0/88ﺑـﻮد .ﺣـﺪاﻗﻞ ﺷـﺪت ﺳـﺮدرد ﺷـﺶ و ﺣـﺪاﻛﺜﺮ 10ﺑـﻮد.
ﺳﺎﻟﻴﻦ اﻧﺠﺎم ﮔﺮدﻳﺪ. ﮔﺮوه ب -ﺑﻴﻤﺎراﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ در آنﻫﺎ ﺑﻠﻮك ﻋﺼﺐ ﭘﺲ ﺳـﺮي ﺑـﺎ
ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻛﻠﻲ روزﻫﺎي ﺑﺪون ﺳﺮدرد در ﻣﺎه در ﺑﻴﻤﺎران ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨـﺪه در
ﺗﺮﻛﻴــﺐ 3mlﺑﻮﭘﻴﻮاﻛــﺎﻳﻴﻦ %0/5ﺑــﻪﻫﻤــﺮاه 80mgﻣﺘﻴــﻞ ﭘﺮدﻧﻴﺰوﻟــﻮن
ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ 7/69±5/89روز ﺑﻮد 9 .ﻧﻔﺮ از ﺑﻴﻤﺎران در ﺗﻤـﺎم روزﻫـﺎي ﻣـﺎه
)(Methylprednisolone, Caspian Tamin Pharmaceutical Co., Iran
ﺳﺮدرد داﺷﺘﻨﺪ و ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮ ﺣﺪاﻗﻞ 15روز در ﻣﺎه ﺳـﺮدرد داﺷـﺘﻨﺪ .دو
اﻧﺠﺎم ﺷﺪ.
ﮔﺮوه از ﻧﻈﺮ ﺳﻦ و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺑﻴﻤﺎري ﻫﻤﮕﻮن ﺑﻮدﻧﺪ )ﺟﺪول.(1 -
در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪ ) (Outcomeﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺷﺪت ﺳـﺮدرد
ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺷﺪت ﺳﺮدرد در زﻣﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺲ از ﺗﺰرﻳﻖ ﺑﺎ ﻗﺒـﻞ
Visual Analogue Scoreو اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣـﺪت
از ﺗﺰرﻳﻖ در ﻧﻤﻮدار 1 -ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ .ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧـﺸﺎن داد
روزﻫﺎي ﺑﺪون ﺳﺮدرد ﺑﻮد ﻟﺬا ﺷﺪت ﺳـﺮدرد در ﻫـﺮ ﮔـﺮوه ﺑـﻪﺷـﻜﻞ
ﻛﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﺷﺪت ﺳﺮدرد ﭘﺲ از ﺗﺰرﻳﻖ در ﻫﺮ دو ﮔـﺮوه ﻣـﺸﻬﻮد ﺑـﻮد.
ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻗﺒﻞ از ﺗﺰرﻳﻖ ،ﺳﺎﻋﺖ اول ﺑﻌـﺪ از ﺗﺰرﻳـﻖ 24 ،ﺳـﺎﻋﺖ ،ﻫﻔﺘـﻪ
اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻴﻦ دو ﮔﺮوه ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در زﻣﺎنﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﭘـﺲ از ﺗﺰرﻳـﻖ
اول ،ﻣﺎه اول ،ﻣﺎه دوم و ﻣﺎه ﺳﻮم ﺑﻌﺪ از ﺗﺰرﻳﻖ ارزﻳﺎﺑﻲ ﮔﺮدﻳـﺪ .ﺳـﭙﺲ
اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨـﻲداري وﺟـﻮد ﻧﺪاﺷـﺖ .در ﻧﻤـﻮدار 2 -ﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦ ﺗﻌـﺪاد
ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﺑﺪون ﺳﺮدرد در ﻣﺎه ،ﻗﺒـﻞ از ﺗﺰرﻳـﻖ ،اوﻟـﻴﻦ ،دوﻣـﻴﻦ و
روزﻫﺎي ﺑﺪون ﺳﺮدرد ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﮔﺮوهﻫـﺎي ﻣـﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻧـﺸﺎن داده
ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻣﺎه ﭘﺲ از ﺗﺰرﻳﻖ ﻧﻴﺰ در ﻫـﺮ ﮔـﺮوه ﺑـﻪﺷـﻜﻞ ﺟﺪاﮔﺎﻧـﻪ ﻣـﻮرد
ﺷﺪه اﺳﺖ .در ﻫﻔﺘﻪ اول در ﻫﺮ دو ﮔـﺮوه ﺑـﻴﺶﺗـﺮﻳﻦ ﺗﻌـﺪاد روزﻫـﺎي
ارزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ .در ﺻﻮرﺗﻲﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎران داروﻫﺎي ﭘﻴﺸﮕﻴﺮيﻛﻨﻨـﺪه از
ﺑﺪون ﺳﺮدرد ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﮔﺮدد و ﺳﭙﺲ ﺑﻌﺪ از ﻣﺎه اول اﻳﻦ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻛﻢﺗـﺮ
ﺳﺮدرد ﻣﺼﺮف ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ داروﻫﺎﻳﺸﺎن ﻗﺒﻞ و ﺑﻌـﺪ از ﺗﺰرﻳـﻖ ﺑـﻪﺷـﻜﻞ
ﻣﻲﺷﻮد .اﺧﺘﻼف آﻣﺎري ﻣﻌﻨﻲداري در روزﻫـﺎي ﺑـﺪون ﺳـﺮدرد در دو
ﻗﺒﻠﻲ اداﻣﻪ داده ﺷﺪ.
ﮔﺮوه دﻳﺪه ﻧﺸﺪ.
ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﻣﻌﻴـﺎر
)(VAS
ﺗﺎﻳﻴﺪﻳﻪ ﻛﻤﻴﺘﻪ اﺧﻼق داﻧﺸﮕﺎه ﺑـﺎ ﺷـﻤﺎره /130/2163د 90/ﺟﻬـﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺧﺬ ﮔﺮدﻳﺪ .ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﻳـﻪ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ دادهﻫـﺎ از ﻧـﺮماﻓـﺰار آﻣﺎري SPSSوﻳﺮاﺳﺖ 17آزﻣـﻮنﻫـﺎي آﻣـﺎري ﺗﻮﺻـﻴﻔﻲ )ﻣﻴـﺎﻧﮕﻴﻦ و اﻧﺤﺮافﻣﻌﻴﺎر( و ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ Student’s t-testاﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳﺪ.
ﺟﺪول :1 -ﺳﻦ و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺑﻴﻤﺎري در اﻓﺮاد ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪه در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑـﺮ ﺣـﺴﺐ ﮔﺮوهﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮔﺮوه ﺳﺎﻟﻴﻦ )(Mean± SD
ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ 32ﺑﻴﻤﺎر ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪﺻﻮرت ﺗـﺼﺎدﻓﻲ ﺑـﻪ دو ﮔﺮوه 16ﻧﻔﺮي ﺗﻘـﺴﻴﻢ ﺷـﺪﻧﺪ 13 .ﻣـﺮد و 19زن در اﻳـﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺘﻨﺪ )در ﮔﺮوه ﺑﻮﭘﻴﻮاﻛﺎﻳﻴﻦ و ﺳﺎﻟﻴﻦ ﺷﺶ ﻣﺮد و 10زن و در ﮔﺮوه ﺑﻮﭘﻴﻮاﻛﺎﻳﻴﻦ و ﻣﺘﻴﻞ ﭘﺮدﻧﻴﺰوﻟﻮن ﻫﻔﺖ ﻣﺮد و 9زن( .ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺳﻨﻲ ﺑﻴﻤﺎران 39/88±8/76ﺳﺎل ﺑﺎ ﺣـﺪاﻗﻞ ﺳـﻦ 26ﺳـﺎل و ﺣـﺪاﻛﺜﺮ ﺳـﻦ 59ﺳــﺎل ﺑــﻮد .ﻣﻴــﺎﻧﮕﻴﻦ ﻛﻠــﻲ زﻣــﺎن اﺑــﺘﻼ ﺑــﻪ ﺳــﺮدرد در ﺑﻴﻤــﺎران ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨـﺪه در ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ 10/67±9/52ﺳـﺎل )ﺣـﺪاﻗﻞ زﻣـﺎن ﺳـﺮدرد ﻳﻚﺳﺎل و ﺣﺪاﻛﺜﺮ 38ﺳـﺎل( ﺑـﻮد .ﺑـﻴﺶﺗـﺮﻳﻦ داروي ﻣـﺴﻜﻦ ﻣـﻮرد
ﻣﺠﻠﻪ داﻧﺸﻜﺪه ﭘﺰﺷﻜﻲ ،داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺗﻬﺮان ،ﻣﺮداد ،1391دوره ،70ﺷﻤﺎره 308 ،5ﺗﺎ 313
ﮔﺮوه ﻣﺘﻴﻞ
*P
ﭘﺮدﻧﻴﺰوﻟﻮن )(Mean± SD
ﺳﻦ )ﺳﺎل(
زﻣﺎن ﻛﻠﻲ اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ﺳﺮدرد
39/00±9/47 10/28±10/25
40/75±8/20 11/06±9/05
0/581 0/821
)ﺳﺎل( زﻣﺎن اﺑﺘﻼ ﺑﻪ ) MOHﺳﺎل(
4/65±5/63
5/36±5/45
0/719
ﺷﺪت ﺳﺮدرد )(0-10
7/94±0/77
7/75±1/00
0/557
روزﻫﺎي ﺑﺪون ﺳﺮدرد
7/94±6/27
7/44±5/69
0/815
)روز در ﻣﺎه( * آزﻣﻮن آﻣﺎري Student’s t-test :و P<0/05ﻣﻌﻨﻲدار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ MOH: Medication Overuse Headache