OrHan PaMUK heT MuseuM van de Onschuld
TWee Werelden ÉÉn Blad
TULPIA 14
WWW.TUlPia .nl 2009 / € 4,95 JrG 4 nr 14 / OKT nOv
naZiM HiKMeT ingenieur van de Menselijke ziel
Ingenieur van de menselijke ziel
reiZen een geBedskleed Onder heT nachTkasTje
WaaR BlIjVEN DE TURKsE sCHRIjVERs? Bejan Matur: de hoofdstad van de eenzaamheid MeT COlUMnS van SÜleyMan
van Den BrOeK, Jean
Tillie, KalMan BenKÖ
en verDer TUlPia aCTUeel,
KiJK OP ZaKen, BrUSSelS
lOF, TUlPia FOrUM en
reiZen
Nazım Hikmet werd in 1902 geboren in Thessaloniki, dat destijds nog deel uitmaakte van het grote Ottomaanse
Tulpia 14: nov-dec 2009 Ik heb het genoegen u mee te delen dat het uiterlijk van ons tijdschrift geheel restyled is en de inhoud sterk verbeterd. We hebben de vorm afgestemd op het nieuwe karakter van Tulpia. Er zijn nieuwe rubrieken bijgekomen zoals Kijk op Zaken, Tulpia Forum, Helden achter straten en Wandelen met Kyra Kuitert. Zo proberen wij de inhoud van het tijdschrift steeds rijker te maken en het niveau ervan te verhogen. Ditmaal staat de rubriek Tulpia Focus in het teken van de literatuur met hoofdletter L. We stellen een aantal vragen die dringend een antwoord behoeven en schetsen een beeld van de huidige situatie van Turken in de Nederlandse en Europese ‘Republiek der letteren’. Schrijver Sadık Yemni laat zijn licht schijnen over de vraag waarom er zo weinig Turkse auteurs van Nederlandse bodem zijn. In dit kader komen ook de schrijvers Erdal Balcı, de Nederlandse Marokkaan Hassan Bahari en Jan Brokken aan het woord. Verder hebben wij in dit nummer artikelen en columns over actuele zaken, over politiek, onderwijs, geschiedenis en vele andere onderwerpen. Wij hopen dat de nieuwe inhoud en de nieuwe vorm bij u in de smaak valt. Uw reacties en bevindingen zien wij als altijd met belangstelling en in dankbaarheid tegemoet.
54 Tulpia / jaargang 06 / nr 21
imperium. Zijn vader Nazım Bey was ambtenaar; zijn grootvader Nazım Paşa, een ster in de buitenlandse dienst, schreef al poëzie. Zijn moeder Aişa Calila, bij wie Pools bloed door de aderen stroomde, was schilderes. Via hen kwam Nazım Hikmet terecht in een artistiek milieu.
A
mper 17 jaar oud publiceerde hij zijn eerste dichtbundel. Toch leek de toekomst iets anders voor hem in petto te hebben. Nazım junior ging naar de marineacademie, maar een slechte gezondheid dwong hem zijn opleiding daar te staken. Na de Turkse nederlaag in de Eerste Wereldoorlog vertrok hij naar Oost-Turkije om daar als leraar aan de slag te gaan en zich aan te sluiten bij Kemal Paşa, de latere Atatürk. In 1921 reisde Nazım naar Rusland, gefascineerd als hij was door de revolutie en het inspirerende vooruitzicht van sociale rechtvaardigheid. Aan de Lomonosov universiteit in Moskou ontmoette hij kunstenaars en studenten van over de hele wereld. In 1924 keerde hij terug naar zijn vaderland, maar daar werd Nazım al spoedig gearresteerd omdat hij voor een links blad werkte. Hij ontsnapte in 1926 naar Rusland en werkte met Majakovsky aan het schrijven van toneelstukken en poëzie. Een algemene amnestie maakte het hem in 1928 mogelijk naar zijn geboorteland terug te keren, maar als communist werd hij voortdurend door de geheime politie in de gaten gehouden. Vijf van de tien volgende jaren bracht hij in de gevangenis door, veroordeeld op grond van allerlei valse aanklachten. Het is werkelijk verbazingwekkend dat Nazım Hikmet in
die tijd maar liefst negen boeken publiceerde die een enorme invloed hadden op de Turkse poëzie. Hij lapte de conventionele Turkse regels voor dichtkunst aan zijn laars, introduceerde het gebruik van blanke verzen en van de volkstaal. In die tijd werkte hij onder meer als boekbinder, journalist, vertaler, scenarioschrijver bij de film. Hij moest immers een grote familie onderhouden waartoe zijn tweede vrouw, haar twee kinderen en zijn moeder behoorden. Zijn vader was inmiddels overleden. In 1938 werd Hikmet gearresteerd op beschuldiging het Turkse leger via het gedicht Het epos van Sjeikh Bedreddin te hebben aangezet tot muiterij. Deze 15de eeuwse revolutionair verzette zich tegen de overheid en Hikmets tegenstanders meenden dat hij een parallel trok met het heden. De rechtszaak had plaats op een oorlogsschip en Nazım Hikmet werd onderworpen aan allerlei vernederingen en kwellingen. Zo moest hij op de brug van het schip heen en weer lopen tot hij er bij neerviel en in een latrine in een halve meter vuil gaan staan. Hij doorstond alles door luidkeels te zingen. In de gevangenis produceerde hij onder meer zijn epische meesterwerk Menselijke Landschappen. In 1949 pleitte een internationaal comité, met daarin onder anderen
