Tulpia nr. 19, September 2010

Twee werelden één blad www.tulpia.nl / Jrg 5 Nr 19 / SEP OKT 2010 / € 2,95

sami yusuf komt naar nederland

Fietsend van urtecht naar istanbul

Al 50 jaar in de Europese wachtkamer

Basjibozoek!

Ook u spreekt Turks!

243_Amsterdam 105x210 mm EN.indd 1

3/10/10 1:56:47 PM

onze missie Tulpia is een onafhankelijk Nederlandstalig tijdschrift dat probeert een brug te slaan tussen de beleveniswerelden van Turken en Neder­landers en tussen Nederland en Turkije. Wij zijn bindend en niet scheidend. Onze missie is hoop te voeden en al het goede dat wij in ons bergen aan elkaar te tonen.

turkije favoriet bij nederlanders / p. 16

Colofon TULPIA JRG 5 / NR 19 / SEP OKT 2010 WWW.TULPIA.NL

Zeynep Özkaya: breekt muren af / p. 19

Postbus 56822, 1040 AV Amsterdam Tel: +31 (0)20-337 64 90 / 222 19 82 Hoofdredactie Tuncay Çinibulak Redactie Martin Hulsing (chef) Suna Floret, Erhan Gürer, Sonja Havermans, Frans Jeursen, Kyra Kuitert, Maaike Lange Eindredactie John de Graaff Correspondenten Boris Peters (Brussel), Marc Guillet (Istanbul), Slawomira Kozienieć (Istanbul) Grafisch ontwerp Ingrid Scheinhardt Vertegenwoordiging in Turkije Yusuf Deniz Çinibulak (Istanbul) Uitgever Sakine Güzeldere / Uitgeverij Tulpia Media Coverillustratie Tulpia/Mustafa Özbek (foto: Shutterstock) © Tulpia 2010

coververhaal Egemen Bağış staatssecretaris van Europese zaken verwacht dat de onderhandelingen met de Europese Unie een enorme impuls krijgen / p. 35 Turkije wacht al sinds juli 1959 op het lidmaatschap van de Europese Unie. Landen die veel later bij de EU aanklopten, zijn allemaal al toegelaten, maar van een bruiloft tussen Turkije en de EU komt het maar niet.

De Turkse bevolking is inmiddels ‘Europa-moe’ en de Turkse regering zoekt meer en meer toenadering tot de islamitische landen. Staatssecretaris Egemen Bağış van Europese Zaken – en hoofdonderhandelaar in het proces met de EU – blijft echter optimistisch over de toetreding.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt via internet, door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever of auteursrechthebbende.

4 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

Vefa Öcal: krijgt niet genoeg van koken / p. 20

ordu aan de zwarte zee: het land van de hazelnoot / p. 44

Fietsend van Utrecht naar istanbul / p. 50

16 Nederlanders graag naar Turkije

Beste lezer(es),

17 Sami Yusuf komt naar Rotterdam

Nu de zomerse dagen zowat geteld zijn, word ik op slag nostalgisch. Jaar in, jaar uit ging ik door weer en wind naar school om mij voor te bereiden op een betere toekomst. Voordat ik het wist, stond de vakantie weer voor de deur. Voor mij brak dan vaak een eenzame periode aan. Om een zakcentje bij te verdienen nam ik dan een vakantiebaantje. Soms had ik geluk en maakte ik van die onvergetelijke vakanties mee die mijn oudere broer voor mijn twee zusjes en mij organiseerde. Eenmaal terug in Nederland trof ik de straten leeg en verlaten aan. Maar gelukkig begonnen dan al snel de scholen weer en fietsten wij, hordes uitgelaten leerlingen over straat. O, wat vond ik het altijd geweldig dat de scholen weer begonnen waren. Ook nu heeft de stilte van de zomer plaatsgemaakt voor het vrolijke gejoel van schoolgaande kinderen.

19 Het slechte(n) van muren 20 Veelzijdig en veel gevraagd 22 ‘Echte samenwerking is gestoeld op vriendschap’ 24 Tannet tien jaar 26 In Delfshaven blijft veel bij het oude

KIJK OP ZAKEN 30 Studie naar het glazen plafond 32 ‘Geen glazen plafond bij de overheid, toch?’

33 ‘Turkije biedt veel kansen op milieugebied’

BLIK OP BRUSSEL 35 Vijftig jaar in de Europese wachtkamer 37 Ankara's moeizame marathon naar Brussel 38 Kracht en macht van het Europarlement

oranjerood 41 Basjibozoek! Ook u spreekt Turks!

REIZEN 44 In het land van de hazelnoot 50 Fietsend van Utrecht naar Istanbul 56 Ottomanen op Cyprus

Deze zomer heb ik een korte, maar aangename vakantie in Nederland en België doorgebracht.

Eenmaal op de redactie was het er eerst doodstil, doordat iedereen nog met vakantie was. Maar al gauw verschenen daar de collega’s met hun reisverhalen en kwam de redactieruimte gonzend tot leven. En weer overvalt me dat aparte gevoel van vroeger als ik buiten die slingerende scholieren zie en wij hierbinnen aan dit nummer zitten te werken.

In zo’n weemoedige sfeer is dit nummer van Tulpia samengesteld. Dit keer vraag ik uw bijzondere aandacht voor ons omslagartikel over een droom die al vijftig jaar in Turkije gekoesterd wordt: eindelijk deel uit te mogen maken van de Europese Unie. Verder hebben wij naast reisverhalen een nieuwe rubriek over de Turkse taal en cultuur: “Oranjerood”.

Ik wens u veel leesplezier met dit nummer en hoop dat u in deze nazomer nog nageniet van al die heerlijke vakantieherinneringen.

column 40 Lily Sprangers: de teloorgang van een vakantieliefde

diversen 06 Fotopia 08 Dichter bij Tulpia 10 Gedenkwaardig 12 Tulpia Forum 62 Servicepagina

Tuncay Çinibulak, MA Hoofdredacteur

Tulpia / jaargang 05 / nr 19 5

TWEE WERELDEN ééN BLAD

Tulpia actueel

TULPIA INHOUD

IN DEZE EDITIE

fotopia fotografie tulpia media team

Woestijn van wolken. Er zijn vijf onvruchtbare gronden in de wereld: de woestijn, het oppervlak van de zee en oceanen, het poollandschap en het hart van veel handelaren en politici.

6 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

DICHTERBIJTULPIA door redactie tulpia

Ahmet Telli (Eskipazar/Çankırı, 1946) Op de kweekscholen Hasanoğ en Pazarören volgde Ahmet Telli de onderwijzersopleiding, waarna hij een poosje als dorps­onderwijzer aan het werk ging. Vervolgens zette hij zijn pedagogische studie voort aan het Gazi Onderwijsinstituut.

Na de staatsgreep van 12 september 1980 zat hij lange tijd gevangen. Telli werd bekend met zijn gedichten en artikelen in kranten en tijdschriften als Forum (Forum), Evrim (Evolutie), Varlık (Het Bestaan), Yeni Toplum (De Nieuwe Maatschappij), Türk Dili (De Turkse Taal), Felsefe (Filosofie), Cumhuriyet (De Republiek) en Türkiye Yazıları (Geschrtiften over Turkije), waarvan hij in de onderzoekscommissie zat. Veel van zijn gedichten zijn op muziek gezet, en gespeeld en gezongen door bekende musici als de groep Yeni Türkü (Het Nieuwe Lied) en de zangeres Selda Bağcan. In 1980 kreeg hij de Topra Poëzieprijs – die hij deelde met Metin Altıok – en in 1982 de Yazko Aanmoedigingsprijs voor de Poëzie.

Poëziebundels: Yangın Yılları (Brandjaren, 1979), Hüsnün İsyan Olur (Je verdriet wordt opstand, 1979), Dövüşen Anlatsın (Laat de strijder vertellen, 1980), Saklı Kalan (Het verborgene, 1981), Su Çürüdü (Het water is bedorven, 1982), Belki Yine Gelirim (Misschien kom ik weer, 1984), Çocuksun Sen (Een kind ben jij, 1994), Kalbim Unut Bu Şiiri (Mijn hart vergeet dit gedicht, 1994) en Barbar ile Şehla (De barbaar en Sheila, 2003).

8 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

EEN KIND BEN JIJ

ÇOCUKSUN SEN

Een stap was jij, die buiten de wereld werd gezet Maar in ons leven betrof dit allemaal onbeantwoorde vragen Die melkweg is er toch wel en de zandkorrels Die uit je hand vallen, daar ben ik er één van Ik ga opnieuw op reis het sneeuwt Al bij de eerste bocht belandt een liefde in de sneeuwstorm

Dünyanın dışına atılmış bir adımdın sen Ömrümüzse karşılıksız sorulardı hepsi bu Şu samanyolu hani avuçlarından dökülen Kum taneleri var ya onlardan birindeyim Yeni bir yolculuğa çıkıyorum kar yağıyor Bir aşk tipiye tutuluyor daha ilk dönemeçte

Een kind ben jij waar ik in de sneeuwstorm belandde van je stem

Çocuksun sen sesindeki tipiye tutulduğum

Je stelt vragen die veranderen en in water verkeren Je stem is een waterval die mijn afgronden vult Maar ik ben een slecht verteller en zodra Iemand een adres vraagt grijp ik eerst naar de wapens Ik ben een stotteraar minstens zo verlegen als kleinstedelijke liefdes En voor scheidingen zoek ik verdrietige steden

Dönüşen ve suya dönüşen sorular soruyorsun Sesin bir çağlayan olup dolduruyor uçurumlarımı Kötü bir anlatıcıyım oysa ben ve ne zaman Birisi adres sorsa önce silaha davranıyorum Kekemeyim en az kasabalı aşklar kadar mahçup Ve üzgün kentler arıyorum ayrılıklar için

Ik ben minstens zo’n vergissing in deze wereld als jij En overal verstrooi jij je eigen as en zegt Geboren worden om niet opnieuw te worden geboren Is een zaak voor sterfelijke en gelukkige mensen Zij hebben altijd een verhaal en zij leven Ze kunnen het niet laten wat hun gewoontes ook zijn

Bir yanlışlığım bu dünyada en az senin kadar Ve sen kendi küllerini savuruyorsun dağa taşa Bir daha doğmamak için doğmak diyorsun Ölümlülerin işi bir de mutlu olanların Onların hep bir öyküsü olur ve yaşarlar Bırakıp gidemezler alıştıkları ne varsa

Een kind ben jij, wiens spelling bij iedere scheiding wordt verstoord

Çocuksun sen her ayrılıkta imlası bozulan

Wat kan een grotere bedreiging zijn dan een zwijgend Kind, niemand weet het antwoord op mijn vraag Maar ik ben dan ook een slecht verteller en zodra Er een ongeluk gebeurt heet het voortaan liefde Maar liefde is een wonder dat de wereld allang vergat Ik wacht daar op jou, in die vervuilde utopie

Susan bir çocuktan daha büyük bir tehdit Ne olabilir, sorumun karşılığını bilmiyor kimse Kötü bir anlatıcıyım oysa ben ve ne zaman Bir kaza olsa adı aşk oluyor artık Aşksa dünyanın çoktan unuttuğu bir tansık Seni bekliyorum orda, o kirlenen ütopyada

Op mijn wimpers val je als een dauwdruppel Ik sluit mijn ogen je bent in mijn oogleden Daarna val ik in een eindeloze slaap en jij Groeit nu nooit meer het is goed dat je niet groeit Met jouw naam begin ik ieder gedicht en in ieder vers Ben jij degene die behoedt, die vergeeft, ik erken je

Kirpiklerime düşüyorsun bir çiy damlası olarak Yumuyorum gözlerimi gözkapaklarımın içindesin Sonsuz bir uykuya dalıyorum sonra ve sen Hiç büyümüyorsun artık iyi ki büyümüyorsun Adınla başlıyorum her şiire ve her mısrada Esirgeyensin bağışlayansın, biad ediyorum.

Een kind ben jij en deze wereld past jou niet

Çocuksun sen ve bu dünya sana göre değil

Vertaling: Annemarike Stremmelaar

ALS JE WEGGAAT STORT DEZE STAD IN

GİDERSEN YIKILIR BU KENT

Als je weggaat stort deze stad in, ook de vogels zullen vertrekken als een rivier zal ik zwijgen in de delta van je gezicht We waren aan het verkeerde adres, zonder identiteit misschien alle lichten veranderden in een blonde verbazing Waren wij het die eenzaam waren? de regen viel onophoudelijk, hadden we het koud terwijl de granaatappelbloesem hing te trillen?

Gidersen yıkılır bu kent, kuşlar da gider Bir nehir gibi susarım yüzünün deltasında Yanlış adresteydik, kimsesizdik belki Sarışın bir şaşkınlık olurdu bütün ışıklar Biz mi yalnızdık, durmadan yağmur yağardı Üşür müydük nar çiçekleri ürperirken

Als je weggaat wie geeft de basilicum dan water en waar moeten de vogels naartoe als het avond wordt?

Gidersen kim sular fesleğenleri Kuşlar nereye sığınır akşam olunca

Ik luister naar de stilte nu en naar je adem op de plek waar je zwijgt breekt er iets het is wachten zeg ik tegen de straten, je raakt in gedachten verzonken je naam schrijf ik op alle bushokjes elke plek waar we gekust hebben wordt met je naam herdacht En ik voeg je toe aan mijn intense zwijgen

Sessizliği dinliyorum şimdi ve soluğunu Sustuğun yerde bir şeyler kırılıyor Bekleyiş diyorum caddelere, dalıp gidiyorsun Adını yazıyorum bütün otobüs duraklarına Öpüştüğümüz her yer adınla anılıyor Birde seni ekliyorum susuşlarıma

Laten we zonder beleefd te groeten door de straten lopen misschien worden door onze komst alle voorsteden verlicht blijven de gevangenissen achter, de verroeste koude blijven alleen de vrienden over wier namen we niet kennen we sluiten ze in ons hart, we verwarmen ze we zijn niet ieder avond cipier van ons eigen leven

Selamsız saygısız yürüyelim sokakları Belki bizimle ışıklanır bütün varoşlar Geriye mapushaneler kalır, paslı soğuklar Adını bilmediğimiz dostlar kalır yalnız Yüreğimize alırız onları, ısıtırız Gardiyan olamayız kendi ömrümüze her akşam

Als je weggaat valt er sneeuw in mijn hand, je zult het koud hebben hier wordt de liefde als de stilte van een gazelle

Gidersen kar yağar avuçlarıma Bir ceylan sessizliği olur burada aşklar

Opzichtige lichten branden op reclameborden voortdurend nemen de moorden toe met onbekende dader en worden er dode vogels verkocht bij alle bloemisten in plaats van viooltjes en narcissen vogellijkjes een geluid van water een geur van basilicum doen nu de jonge doden nog denken aan verre branden

Fiyakalı ışıklar yanıyor reklam panolarında Durmadan çoğalıyor faili meçhul cinayetler Ve ölü kuşlar satılıyor bütün çiçekçilerde Menekşeler nergisler yerine kuş ölüleri Bir su sesi bir fesleğen kokusu şimdi uzak Yangınları anımsatıyor genç ölülere artık

In de koffiehuizen aan de boulevard hangt een arabeske rook mist en zelfmoord dringen alle biertenten binnen de personalia van deze stad zijn nu wel duidelijk en jouw zwijgen wordt rebellie miljoenen keren, zou ik dat niet weten?

Kom maar bij me, jij, houd je handen lekker warm de patrouilles bestormen de verduisterde huizen

Bulvar kahvelerinde arabesk bir duman Sis ve intihar çöküyor bütün birahanelere Bu kentin künyesi bellidir artık ve susuşun İsyan olur milyon kere, hiç bilmez miyim Sokul yanıma sen, ellerin sımsıcak kalsın Devriyeler basıyor karartılmış evleri yine

Als je weggaat stort deze stad in en sterven de vogels wordt ik een zondvloed overal waar je zweeg

Gidersen yıkılır bu kent kuşlar da ölür Bir tufan olurum sustuğun her yerde

Vertaling: Gerjan van Schaaik

Een bloemlezing van de Turkse poëzie is te vinden in de bundel Moderne Turkse Poëzie, samengesteld door Mehmet Emin Yıldırım, Sytske Sötermann en Mehmet Çetin. (Uitgeverij Atlas)

Tulpia / jaargang 05 / nr 19 9

GEDENKWAARDIG door REDACTIE TULPIA

Verjaardagen, huwelijksjubilea, geboorte en overlijden van een familielid gedenken wij in de privésfeer. Er zijn natuurlijk meer gedenkdagen waar burgers van een land, continent en zelfs van de wereld stil bij staan of horen te staan. Zulke momenten gaan vaak aan ons voorbij, verblind als we zijn door de waan van de dag. Het zijn juist deze gedenkwaardige dagen die mensen met elkaar verbinden.

In deze nieuwe rubriek staat Tulpia stil bij deze bijzondere dagen.

Zafer Bayramı (30 augustus 1922)

De Grieks-Turkse oorlog (1919-1922) was een belangrijk onderdeel van de Turkse onafhankelijkheidsoorlog. De Westerse geallieerden hadden Griekenland een deel van het Ottomaanse Rijk beloofd. Zij werden echter in hun ambities gestopt door de revolutionaire beweging onder leiding van Mustafa Kemal (Atatürk). Eind augustus 1922 begon het Turkse tegenoffensief (onder Turken bekend als het Grote Offensief, Büyük Taaruz).

Op 30 augustus werd het Griekse leger definitief verslagen in de slag bij Dumlupınar.

Griekenland moest de veroverde gebieden teruggeven en er kwam een bevolkingsuitwisseling tot stand met de nieuw opgerichte Turkse staat. Turkije viert de 30ste augustus als Zafer bayramı, de Dag van de Overwinning. In Nederland gaat de viering Turken ongemerkt voorbij; in Turkije is een grootscheepse militaire parade.

Opstand Bataven (september 69 n. Chr.)

10 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

Rond 12 v. Chr. werden de Bataven door de Romeinen onderworpen. Zij woonden op een eiland (insula Batavorum), daar waar de Maas en Waal bij elkaar komen. Als bond­ genoten werden ze ingelijfd. De Romeinse consul Tacitus noemde hen ‘de moedigste van de stammen in de Rijndelta’. In september 69 n. Chr. kwamen de Bataven, onder aanvoering van Julius Civilis, in opstand.

Met steun van de Cananefaten en de Friezen verliep de opstand zeer succesvol, vrijwel alle Romeinse versterkingen aan de Rijn werden verwoest. Het duurt een jaar voordat de Romeinen met 8 legioenen de opstand definitief neerslaan. Twee eeuwen later zijn de Bataven verdwenen, waarschijnlijk opgeslokt door de Franken of de Friezen tijdens de Grote Volksverhuizingen. Ze leven voort als de eersten die in opstand kwamen tegen overheersing.

Bloedige coup (12 september 1980)

De jaren ‘60 en de daaropvolgende decennia in de vorige eeuw waren turbulente jaren.

Gewapende strijd tussen links en rechts, de Koude Oorlog, opkomst van extreem rechts en de opmars van de islamitische ‘Groene Generatie’, waaronder Milli Görüş, de jongerenbeweging van de huidige AK Partij.

Twee coups in 1960 en in 1971 werd gevolgd door een zeer bloedige op 12 september 1980.

Onder leiding van generaal Kenan Evren namen militairen de macht in Turkije over.

Miljoenen mensen werden gevangen gezet, opgehangen, gefolterd of het land uitgejaagd.

Inderdaad stopten direct na de coup alle gewelddadigheden en werd de staat van beleg uitgebreid tot over het gehele land. Na twee jaar werd de regering overgedragen aan de Moederland Partij (ANAP) van Turgut Özal,

die het land mocht besturen als éénpartij­ systeem, met de militairen in de achtergrond.

Symbolisch, juist op 12 september 2010 wordt er een referendum gehouden voor een grondwetswijziging, die ook de berechting van de coupleiders mogelijk maakt. Op 23 september houdt het Turkije Instituut in samenwerking met Tulpia een debat hierover.

Zie onze website www.tulpia.nl

Oorlog Tripoli (29-09-1911 / 18-10-1912) Op koloniaal gebied was Italië vergeleken met andere grootmachten een laatkomer. Desondanks droomde ook dat land van een koloniaal rijk en het viel op 29 september 1911, aan de overzijde van de Middellandse Zee, de Turkse provincies Cyrenaica, Tripolitanië en Fezzan binnen. De slecht georganiseerde Osma­nen waren geen partij voor de Italiaanse overmacht. Met de Vrede van Lausanne (1912) werden de drie gebieden samengevoegd tot de Italiaanse kolonie Libië; Rhodos en de Turkse eilanden van de Dodekanesos werden geannexeerd. De gevolgen waren enorm. Bulgarije, Griekenland, Servië en Montenegro snoepten nog meer gebied van het Osmaanse Rijk af. Het nationalisme op de Balkan kwam in een grote versnelling en leidde uiteindelijk tot de Eerste Wereldoorlog.

nadat de laatste militanten van de PLO waren vertrokken, werd de Libanese president Gemayel vermoord. De christelijke Falangisten waren uit op wraak. Israël bezette het westelijk deel van Beiroet, omsingelde de Palestijnse vluchtelingenkampen en liet Falangistische eenheden – bewapend met pistolen, messen en bijlen – de kampen Sabra en Shatila binnen­treden. Enkele uren later lagen de eerste rapporten, waarin melding werd gemaakt van honderden slachtoffers, op tafel in Tel Aviv en Jeruzalem. Pas twee dagen later riep Israel de eenheden terug. Dat gebeurde na berichtgeving in internationale media, waarbij onder andere een Falangistisch officier verklaarde dat er ‘2000 Palestijnen – vrouwen en mannen – zijn vermoord in Shatila’.

Republiek Turkije (29 oktober 1923)

1ste oorlogsvlucht (23 oktober 1911)

Sabra en Shatila (16-18 september 1982) Kapitein-vlieger Carlos Piazza maakte de eerste oorlogsvlucht in de geschiedenis. Op 23 oktober 1911 steeg hij vroeg in de morgen op met zijn Bleriot XI om de Turks-Arabische opmars waar te nemen. Kort daarna bombardeerde de Italiaanse luchtmacht een Turks legerkamp bij Ain Zara, in het huidige Libië.

Verenigde Naties (24 oktober 1945) De burgeroorlog in Libanon was al vanaf 1975 het strijdtoneel van facties, die wisselende allianties sloten met de omliggende landen. In juni 1982 viel Israël Libanon binnen. Binnen twee maanden ondertekende de PLO een staakt-het-vuren en droop af. Twee weken

behoud van mensenrechten, ont­w ikkeling van de wereldeconomie en onderzoek naar maatschappelijke en culturele ontwikkelingen. De VN bestaan uit zes belangrijke bestuursorganen, waarvan de Algemene Vergadering en de Veiligheidsraad de belangrijkste zijn. Daarnaast zijn er gespecialiseerde organisaties die deel uitmaken van de VN, zoals UNESCO, de Wereldbank en de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO).

Tegenwoordig zijn er 192 lidstaten.

Direct na de Tweede Wereldoorlog, op 24 oktober 1945, werden de Verenigde Naties (VN) opgericht door 51 landen ter vervanging van de Volkerenbond. De doelstelling van de oprichters is het waarborgen van vrede en een productieve samenwerking op het gebied van internationaal recht, mondiale veiligheid,

Al voor de Eerste Wereldoorlog begon het Osmaanse Rijk langzaam af te brokkelen.

Het begon met de koloniale veroveringen van Italië in Noord-Afrika, en de daaropvolgende Balkanoorlogen. Na WO 1 werden de overblijfselen van het Osmaanse Rijk verdeeld onder de overwinnaars. In 1919 begon de strijd voor onafhankelijkheid onder leiding van Mustafa Kemal. Op 29 oktober 1923 werd de Republiek Turkije opgericht, met Atatürk als eerste president. Hij voerde een aantal belangrijke hervormingen door. Het kalifaat werd afgeschaft, sektes en de Koranscholen werden verboden, het Arabische schrift werd vervangen door het Latijnse en vrouwen kregen kiesrecht. Turkije moest een moderne, seculiere staat worden, met Ankara als de nieuwe hoofdstad. De dag 29 oktober markeert dan ook het begin van deze moderne republiek.

De Turkse gemeenschap in Nederland viert dit in verenigingsverband en met de Turkse ambassade en de consulaten.

Tulpia / jaargang 05 / nr 19 11

12 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

foto: Haber

TULPIAFORUM

TURKIJE ZAL NOOIT EU LID WORDEN Turkije zit al sinds juli 1959 in de wachtkamer om onderdeel uit te maken van de Europese Unie.

Een periode van een halve eeuw.

Het is onbegrijpelijk dat de oude vijanden van het Westen – Oostbloklanden – al wel zijn toegelaten tot de EU, terwijl de trouwe bond­ genoot Turkije nog altijd moet wachten. Bij zowel Turken als Europeanen is er zo langzamerhand sprake van ‘Turkije- en Europa-moeheid’.

Dit brengt ons tot de volgende stelling: Turkije zal nooit lid van de EU worden. De partijen houden elkaar nog vele decennia bezig, totdat het lidmaatschap voor Turkije niet meer interessant is. Wie treft de blaam?

Turkije of de EU? En is dit niet vernederend voor Turken en integratie­ belemmerend voor de Turkse gemeenschappen in Europa?

Nafize Şener

Murat Ersoy

Uğur Pekdemir

ondernemer

voorzitter Multi-Potentials

voorzitter TANNET

‘Meten met twee maten’

‘Vergissing van het tijdperk’

‘Turkije moet meer eisen stellen’

“Om toe te treden tot de EU moet je voldoen aan ‘de voorwaarden’, wordt er gezegd. Zo is het officieel.

Degenen die uiteindelijk besluiten gebruiken en/of spelen met deze voorwaarden om het ene land wel en het andere niet toe te laten. Blijkbaar wordt er met twee maten gemeten.

Om dit te bewijzen, zouden de Turken met feiten moeten aantonen dat ze net zo veel aan de voorwaarden voldoen als landen, die al zijn toegetreden. Via de rechterlijke macht zou je dan kunnen toetreden, als we althans op het ‘universele rechtssysteem’ kunnen vertrouwen.

Met dwang is echter meestal niets te halen. Het moet van beide kanten komen. Premier Erdoğan zei dit jaar nog in Nederland dat de liefde eenzijdig is. Een obsessieve verliefdheid welke geen antwoord krijgt. Na de verliefdheid zou de verloving moeten komen en dan ‘het trouwen’, maar niets van dat alles. De verliefdheid kan ook overgaan doordat in de relatie sprake is van teleurstelling of vernedering; je ziet in feite het ware gezicht van de ‘geliefde’.

Terug naar de feiten. Stel dat Europa niet meer interessant is voor Turkije, dan heeft Turkije in de tijd dat het wilde toetreden niets verloren. Het heeft immers in zichzelf geïnvesteerd en heeft daarmee een stap vooruitgemaakt. De conclusie moet luiden: of ze nou toetreedt of niet, in beide gevallen wint Turkije. Dit in tegen­ stelling tot Europa.”

“De wijze waarop Turkije door de EU is behandeld, zal op een dag worden gezien als de vergissing van het tijdperk. Als de Eurocraten vanaf het begin duidelijk hadden gemaakt dat er geen vooruitzicht was op een volledig lidmaatschap, en in plaats daarvan hadden ingezet op een alternatieve vorm van partnerschap, zou Ankara zijn teleurstelling hebben ingeslikt.

Niet lang geleden legde een vriendelijke christendemocraat van de EU in vertrouwen uit, dat de bevolking dit punt niet door had. Het besluit om Turkije niet toe te laten, was in principe al onderling gemaakt: iedereen binnen de Europese Commissie begreep dat er geen kans was op kandidatuur. Het doel nu was om een reden te vinden die de moslimbevolking niet te veel van streek te maken.

Aan de andere kant is Europa de militaire spierballen van Ankara dankbaar. Turkije is een sleutelfiguur van de NAVO in de alliantie tegen de Taliban in Afghanistan. Het is daarom begrijpelijk dat de EU moeite heeft om duidelijk te zijn in haar besluitvorming.”

De Turkse toetreding bevordert stabiliteit in Europa, democratie en wereldvrede. Laten we niet vergeten dat de oprichters van ‘Europa’, mensen als Monet en Schumann, de samenwerking in het leven riepen om een herhaling van de Tweede Wereldoorlog onmogelijk te maken.

De normen en waarden, die we delen, moeten we naleven. Houd Turkije niet aan het lijntje en meet vooral niet met twee maten, maar neem een besluit, hak de knoop door. Verander niet steeds de criteria voor toetreding en stel geen eisen die je niet gesteld hebt aan de inmiddels toegetreden voormalige Oostbloklanden.

Turkije voldoet aan de eisen op juridisch gebied en met betrekking tot het ‘democratisch gehalte’. Had men dezelfde eisen op het gebied van mensenrechten en minderheden gesteld bij de laatst toegetreden landen, dan hadden die de drempel van het EU-lidmaatschap nooit gehaald.

Wanneer Turkije daadwerkelijk zal toetreden, is koffiedik kijken. Wel vind ik dat Turkije nu de lasten van een EUlidmaatschap heeft en niet de lusten.

Turkije zou zich meer eisend, meer dreigend opstellen en zou bijvoorbeeld uit de Douane Unie moeten stappen. Volgens de OESO zijn de papieren van Turkije beter dan die van de al toegetreden Oostbloklanden.

Voor de Turkse gemeenschap in Neder­land zal niet direct iets veranderen bij een Turkse toetreding, maar die zou wel laten zien dat ook de Turken ‘bij de familie horen’ en dat er fair en ethisch wordt gehandeld.”

Uw advertentie Halil Doğan

Hans Krielen

Hülya Çiğdem

advocaat

Trade & Investment Centre (TIC) Turkey

journalist-schrijver

‘200 jaar wachten op erkenning’

‘Europa gebaat bij toetreding Turkije’

‘Opmars naar de welvaart’

“De stellingen suggereren een bepaald waarheidsbeeld, dat voortvloeit uit een gevoelsmatige beleving. Met de werkelijkheid heeft het mijns inziens niet veel te maken. De wil om westers te worden, is al in de laatste periode van het Ottomaanse Rijk als politieke doelstelling vastgesteld. De Turkse republiek heeft dat overgenomen. Tegenwoordig is dat gemeengoed binnen politieke stromingen in Turkije. Het gevoel dat Turken en Europeanen moe zijn, met betrekking tot het vraagstuk van toetreding van Turkije tot de EU, berust volgens mij op een verwarring.

Het westerse beschavings­ideaal is namelijk iets anders dan het EUlidmaatschap. Frustratie en moeheid ontstaan bij Turkije doordat het land al 200 jaar wacht op erkenning vanuit het westen. De totstandkoming van een Europese Unie is nieuw en uit pragmatische grondslagen ontstaan.

Voor zover men van een Europees identiteit kan spreken, is die naar mijn mening van recente aard en wordt die ook niet door iedereen gedragen.

Hoe sterker Turkije kenmerken van westerse beschaving heeft, hoe minder behoefte zij voelt om lid te worden van de EU. De Europeanisering van Turkije kan alleen door de problematiek van de Koerden, Aleviten en christenen op te lossen.

Ook de interne rechtstaat en democratisering moet grondig worden aangepakt. Een oplossing kan alleen Turkije bewerkstellingen en niet de EU, zoals de EU dat bij Oost-Europese landen heeft gedaan.”

“Ik durf niet te zeggen dat Turkije geen lid wordt van de EU. Gezien de positie van Turkije op het gebied van bijvoorbeeld de olie- en gastoevoer, beseffen de vertegenwoordigers in de EU wel degelijk het belang van het land. Turkije neemt daarnaast een steeds belangrijkere bemiddelende rol aan tussen het Westen en het Midden-Oosten. Wie de blaam treft over de trage toetreding, is moeilijk te zeggen. Economisch gezien willen Europese ondernemers Turkije er bij hebben en andersom ook. Toetreding van Turkije versterkt de bilaterale handel die Europa nodig heeft om te kunnen concurreren met landen als China en India. Europa is voor Turkije van belang, omdat de meeste Foreign Direct Investment en handel daar vandaan komt. De Turkse ondernemers zijn dus zeker wel positief over toetreding. De EU verwacht op haar beurt op het gebied van staatsinrichting en mensenrechten veranderingen in Turkije en zulke veranderingen kosten nu eenmaal veel tijd. Hoe dan ook, Turken zijn trots en ze kennen als geen ander de weerbaarheid van het land, ongeacht of het land wel of niet toetreedt.

Of toetreding enige invloed heeft op integratie moet de toekomst uitwijzen.”

“Het gaat goed met Turkije. Sinds de financiële crisis in 2001 groeit de Turkse economie jaarlijks gemiddeld met 7%. In het eerste kwartaal van dit jaar was dat maar liefst 11,7%. Daar kan Nederland niet aan tippen (0,6%) en Griekenland al helemaal niet. Ook dit jaar – op bezoek bij mijn ouders in Mersin, aan de zuidkust – viel mijn mond open van verbazing. De enorme shopping mall die in de stad is verrezen, wordt van vroeg tot laat druk bezocht. Dat het geheel overdekt is en uitgerust met aircon­ditioning helpt natuurlijk, maar je merkt wel dat mensen meer te besteden hebben. Oude auto’s als de Murat 124 en Renault 12 zijn definitief uit het straatbeeld verdwenen. Al enkele jaren valt het me op dat mensen minder klagen over hun financiën.

Het land is bezig met een opmars naar de welvaart. De economie is de 16de ter wereld, en de 6de in Europa.

De positie van het land is te vergelijken met China, India en Brazilië.

Gesteund door de groei brokkelt de steun van het volk voor de EU af.

Voor velen is de toelating een gebed zonder eind.

Het is duidelijk dat Turkije het redt zonder de EU. De hervormingen in het land gaan hoe dan ook onverminderd door. Met de binnenkomst naar de EU raakt Turkije verstrikt in de regelgeving uit Brussel. Met de euro zal het minder aantrekkelijk worden voor investeerders en toeristen. Dat is het laatste wat een jong en dynamisch land nodig heeft.”

hier?

Alleen voor MKB’ers slechts €500,-

www.tulpia.nl sales@tulpia.nl

Tulpia / jaargang 05 / nr 19 13

KISAKISA [KORTJES] TULPIA ACTUEEL

Handelsmissie naar ankara In opdracht van NL EVD Internationaal organiseert het Turkije Instituut van 19 tot 23 oktober 2010 een handelsmissie naar Turkije. De missie staat onder leiding van oud-minister Laurens Jan Brinkhorst en heeft tot doel om Nederlandse MKB-bedrijven uit de duurzame energie en energie efficiency sector te ondersteunen bij hun oriëntatie op de Turkse markt en hen in contact te brengen met relevante Turkse handelspartners. De handelsmissie is een samenwerking tussen het Turkije Instituut, Eunite en TIC Turkey.

NL EVD Internationaal financiert deze activiteit in het kader van het CPA-programma. Bij de organisatie zijn ook de Nederlandse ambassade in Ankara en een ervaren lokaal consultancy bureau betrokken. Meer: www.turkije-instituut.nl Turken niet verplicht tot inburgeren Turkse immigranten met een verblijfsvergunning kunnen niet worden gedwongen een inburgeringcursus te volgen. De verplichting is in strijd met een verdrag dat Turkije heeft gesloten met de Europese Unie, zo blijkt uit een uitspraak van de rechtbank in Rotterdam. Twee Turken – een ‘oudkomer’ en een ‘nieuwkomer’ – hadden de zaak aangespannen. Zij zijn het niet eens met de nieuwe Wet inburgering die sinds 2007 van kracht is. Deze wet verplicht immigranten met een verblijfsvergunning om een examen tot inburgering te doen. EU-burgers zijn hiervan vrijgesteld. De rechter vindt de verplichting in strijd met de non-discriminatiebepaling uit de zogeheten associatieovereenkomst, die Turkije en de Europese Unie hebben gesloten. Die bepaalt dat Turkse onderdanen niet meer geld mogen betalen om een verblijfsvergunning te krijgen dan burgers uit de EU, en het halen van een inburgeringexamen kost geld.

Ook is de verplichting strijdig met een besluit waarin is afgesproken dat de EU-lidstaten sinds 1 december 1980 geen nieuwe maatregelen mogen invoeren die de positie van Turkse werknemers op de arbeidsmarkt belemmert. En dat is bij een verplicht inburgeringexamen het geval, meent de rechtbank.

Wie het examen namelijk niet haalt, komt niet in aanmerking voor een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd. Hierdoor kunnen Turkse werknemers weer moeilijker een lening of hypotheek krijgen. Die factoren zijn allemaal van invloed op het functioneren van de arbeidsmarkt, aldus de rechter. (Novum)

14 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

Beroep tegen uitspraak inburgering Turken Eimert van Middelkoop (Integratie) gaat met de gemeenten Rotterdam en Vlaardingen in beroep tegen de uitspraken van de rechtbank in Rotterdam, die oordeelde dat twee Turkse inwoners van deze gemeenten niet kunnen worden verplicht om in te burgeren.

Op 12 augustus bepaalde de rechtbank dat Turkse inwoners met een verblijfsvergunning niet verplicht hoeven in te burgeren. Er kan geen onderscheid worden gemaakt tussen Turkse onderdanen en EU-onderdanen. Ook zou het belemmerend zijn bij het vinden van werk.

Van Middelkoop en de gemeenten zijn het daarmee niet eens. Hij wees erop dat inburgering Turkse inwoners juist helpt om te kunnen werken en meedoen in Nederland. Van Middelkoop noemde de voor hem verrassende uitspraak van de rechter ondermijnend voor het beleid van integratie en inburgering.

Nu kan juridische onduidelijkheid ontstaan over de verplichting tot inburgering van Turkse inwoners die permanent in Nederland willen blijven of die nog geen Nederlander zijn. De minister stelde dat het gaat om een principiële uitspraak die ook gevolgen kan hebben voor andere EUlanden. “Er staat wat op het spel.”

In Rotterdam waren in 2007 ruim zevenduizend Turkse 'inburgeringsplichtigen'. Op dit moment zijn dat er 2500 en circa 1200 Turken volgen een inburgeringscursus. In Vlaardingen wonen 553 inburgeringsplichtige Turken. “We willen weten of de uitspraak ook voor hen geldt”, aldus een woordvoerster van de gemeente Vlaardingen.

(De Telegraaf/ Tulpia) Cursus tegen somberheid De Vrije Universiteit Amsterdam (VU) heeft in samenwerking met het Trimbos-instituut een online zelfhulpcursus ontwikkeld voor Turkse Nederlanders met somberheids- en angstklachten. De afdeling klinische psychologie van de VU wil onderzoek doen naar de werkzaamheid van deze cursus en is op zoek naar deelnemers. De cursus ‘Alles Onder Controle TR’ is bedoeld voor mensen van Turkse afkomst, die last hebben van gevoelens van somberheid en hier iets aan willen doen. De cursus bestaat uit vijf lessen met theorie en opdrachten, waarop deelnemers online feedback krijgen van hun persoonlijke begeleider. De cursus is beschikbaar in twee talen: Nederlands en Turks. (Tulpia)

Kansarme migrant trekt weg De kansarme migranten, over wie sommige politici graag spreken om problemen in de Nederlandse samenleving te duiden, trekken juist uit ons land weg. Han Entzinger komt tot die conclusie in een artikel in NRC Next van 9 augustus. De hoogleraar immigratie- en migrantenstudies aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam baseert zich hierbij op migratie­cijfers.

Volgens hem kwamen er in 2007 slechts 8000 Turken, Marokkanen en Surinamers naar Nederland. Daartegenover vertrokken er liefst 11.500.

Per saldo nam hun aantal dus met 3500 af.

Nieuwe arbeidsmigranten – er werden in 2007 ongeveer 50.000 tewerkstellingsvergunningen verstrekt – komen voor 85 procent uit EU-landen en zijn dus volgens Entzinger niet ‘tegen te houden’. De overige 15 procent bestaat vooral uit vaklieden en andere goed opgeleide kenniswerkers uit bijvoorbeeld India, VS en China.

Hoge immigratie ondanks crisis De immigratie naar Nederland is ondanks de economische crisis hoog gebleven. Tussen medio 2009 en medio 2010 verhuisden er volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) ruim 145.000 personen naar Nederland, ongeveer evenveel als in dezelfde periode een jaar eerder. CBS-demograaf Jan Latten noemt deze ontwikkeling opvallend. De verwachting was namelijk dat door de economische malaise de arbeidsmigratie zou afnemen. Dat blijkt echter nauwelijks het geval. Vooral het aantal werknemers uit andere EU-landen dat naar ons land komt, blijft relatief hoog.

“Nederland heeft zijn magneetwerking tijdens de crisisperiode behouden,” zegt Latten. Dit kan er volgens hem op wijzen dat de gevolgen van de vergrijzing merkbaar beginnen te worden.

Babyboomers beginnen de arbeidsmarkt te verlaten en hun plek wordt deels opgevuld door werknemers uit het buitenland. “Dit is een indicatie van wat ons de komende jaren te wachten staat.”

De emigratie steeg de afgelopen twaalf maanden juist licht. Tussen half 2009 en half 2010 verhuisden er 116.000 personen naar het buitenland. In dezelfde periode een jaar eerder waren dat er 114.000. De totale bevolking groeide het afgelopen jaar met bijna 83.000.

Tussen medio 2008 en medio 2009 bedroeg die groei zo’n 86.000. Op 1 juli 2010 had Nederland 16,6 miljoen inwoners. (De Pers)

Akkoord over legertop Turkije

Stewards en stewardessen te dik

Hof wijst verzoek Öcalan af

De regering en het leger van Turkije hebben een compromis bereikt over de invulling van de twee hoogste militaire posities in het land.

Het moeizaam bereikte akkoord geldt als een nieuw teken van frictie tussen de door de islamitische AK partij gedomineerde regering van premier Erdoğan, en de top van het leger dat van oudsher optreedt als hoeder van de seculiere Turkse staat. Aan de legerbenoemingen zijn lange onderhandelingen voorafgegaan.

De nieuwe commandant van de Turkse landstrijdkrachten wordt generaal Erdal Ceylanoğlu.

Hij kreeg de functie pas nadat Erdogan de favoriete kandidaat van de leger­top had afgewezen. Generaal Hasan Igsiz is namelijk een van negentien officieren die door de openbare aanklager in Turkije zijn opgeroepen om te getuigen in een onderzoek naar een internetcampagne tegen de regering en islamitische groeperingen. (Tulpia)

Turkish Airlines heeft 15 stewards en 13 stewardessen gestraft, omdat ze te zwaar zijn. De betrokkenen krijgen een half jaar om af te vallen, in die tijd mogen ze niet werken.

Bovendien krijgen ze in die periode geen salaris, zo meldt de krant Haber Türk. “Gewicht en lengte zijn belangrijke factoren bij alle luchtvaartmaatschappijen,” aldus een woordvoerder van Turkish Airlines. “Deze criteria zijn belangrijk, omdat onze mensen er goed uit moeten zien en ze zich goed moeten kunnen bewegen.” (Tulpia)

Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft een verzoek van PKK-leider Abdullah Öcalan voor een nieuw proces in Turkije afgewezen. Het hof oordeelde in 2005 nog dat het proces tegen de leider van de Koerdische Arbeiderspartij PKK in 1999 in Turkije oneerlijk was verlopen, maar vindt dat het land sindsdien de detentieomstandigheden van de 62-jarige Koerdische leider heeft verbeterd zodat een nieuw proces niet noodzakelijk is. Öcalan werd veroordeeld tot de doodstraf wegens het leiden van het separatistische Koerdische verzet en hoogverraad. Zijn straf werd in 2002 omgezet in levenslang. Öcalan zat tot november 2009 alleen gevangen op het Turkse eiland Imralı, maar na klachten van de Commissie ter Voorkoming van Martelingen (CPT) van de Raad van Europa werden vijf gevangenen in hetzelfde complex geplaatst en is het penitentiair beleid versoepeld.

Turkije staat op Floriade 2012 De Floriade 2012 in Venlo kent een Turkse inbreng. Tijdens een bezoek van een grote delegatie – met afgevaardigden van de Turkse regering en de Turkse tuinbouwsector – aan de Limburgse stad is een intentieovereenkomst voor de deelname afgesloten. Er is gesproken over een inzending met een oppervlakte van 1000 m2 op het themaveld World Show Stage. Daarnaast zou Turkije graag willen deelnemen in het kasgebouw Villa Flora, waar tijdens de Floriade wisselende bloemententoonstellingen plaatsvinden. Het paviljoen zou een traditionele Turkse uitstraling moeten krijgen, met een innovatieve boodschap. Voor de Turkse regering is de deelname aan de Floriade ook van symbolisch belang: in 2012 is het exact 400 jaar geleden dat Turkije en Nederland handelspartners werden.

De Floriade is een Wereldtuinbouwtentoonstelling die eens in de tien jaar in Nederland plaatsvindt. Van april t/m oktober 2012 wordt de zesde editie van de Floriade gehouden in Venlo.

Onder de deelnemers zijn landen, (tuinbouw-) bedrijven en overheden.

Meer informatie: Robert Bouten, manager communicatie & PR Floriade 2012 (077-3998142), e-mail robert.bouten@floriade.nl, www.floriade.nl

Verlenging gratis land voor bedrijven De Turkse regering zal de periode voor toewijzing van gratis land voor de bedrijven die investeren in de Georganiseerde Industriële Zones verlengen om te proberen de investeringen terug te brengen naar het niveau van voor de financiële crises. De periode van zes jaar gratis land die begin dit jaar afliep, zal worden verlengd met nogmaals zes jaar. De Raad van ministers zal bepalen voor welke provincies de nieuwe verlenging van toepassing zal zijn.

Netwerken in Istanbul The Network Club Istanbul, onderdeel van de internationale netwerkorganisatie The NetworKing, verzorgt van 30 september tot en met 3 oktober 2010 een Networkreis naar Istanbul.

De focus voor de leden ligt die dagen op art of networking, het opbouwen en activeren van je netwerk. En juist in Turkije liggen daarvoor mogelijkheden, want het land biedt volgens de organisatoren ongekende mogelijkheden voor ondernemers, die een sterk netwerk als basis voor succes zien. Op het programma van de Networkreis staan onder meer een cocktailbijeenkomst op het Nederlandse consulaatgeneraal en een Networkevent onder leiding van Charles Ruffolo, tien jaar geleden de grondlegger van The NetworKing.

Minister verwacht impuls voor EU-toetreding De slepende onderhandelingen tussen Turkije en de Europese Unie zullen op 12 september een flinke impuls krijgen, als Turkse burgers in een referendum stemmen over een pakket aanpassingen in de grondwet. Dat zegt Egemen Bağış, de Turkse staatssecretaris Europese Zaken en de hoofdonderhandelaar.

De aanpassingen moeten de democratie in Turkije versterken. De regerende islamitische partij AKP wil onder meer de macht van het leger en het justitiële apparaat beknotten. Militairen kunnen dan worden veroordeeld door burgerlijke rechtbanken. Minister Bağış noemt het referendum een ‘belangrijke scheidslijn’ in de onderhandelingen met de EU. Critici daarentegen zeggen dat de AKP van premier Tayyip Erdoğan met de hervormingen de onafhankelijkheid van de rechters wil beperken, om zo heimelijk islamitische rechtsregels te kunnen introduceren. (ANP/Tulpia)

Belangstellenden moeten zich uiterlijk op 31 augustus 2010 aanmelden via de NetworkClub Istanbul link: www.thenetworkclub-istanbul. com/pages/nwcisb-event-20100930.html

Tulpia / jaargang 05 / nr 19 15

TULPIA ACTUEEL door redactie tulpia fotografie turks ministerie van cultuur en toerisme

Nederlanders graag naar Turkije Meer dan één miljoen Nederlanders hebben vorig jaar een bezoek gebracht aan Turkije, zo blijkt uit de jongste cijfers van het ministerie van Cultuur en Toerisme in Ankara.

M

et een marktaandeel van 4% neemt Nederland in de top-10 van belangrijkste vakantie­ landen hiermee de 6de plaats in, met 1.127.150 toeristen, na grootmachten als Rusland, Duitsland en Engeland en op korte afstand van Bulgarije en Iran. In totaal reisden in 2009 meer dan 27 miljoen buitenlandse toeristen naar Turkije; een stijging van 3% ten opzichte van het jaar ervoor.

De vooruitzichten voor 2010 zijn ook positief. De Algemene Nederlandse Vereniging van Reisondernemingen (ANVR) spreekt van een gestage groei. Het aantal boekingen in januari 2010 lag al 6,8% boven het niveau van 2009; in mei was dat percentage al gegroeid tot bijna 24. Het Turks Nationaal Verkeersbureau in Den Haag probeert die trend vast te houden, ook voor 2011. “Uit alles blijkt dat Turkije nog altijd een populaire bestemming is onder Nederlandse vakantiegangers,”aldus directeur Ahmet Temurci. “De afgelopen jaren hebben wij de veelzijdigheid van Turkije als vakantieland benadrukt. Dat blijven we ook in 2011 doen, in de hoop dat de Nederlander ook het minder bekende Turkije willen en gaan ontdekken.”

De meest populaire Turkse bestemming in 2009 en 2010, en dat zal niemand verbazen, was Istanbul. Bijna één op de drie toeristen ging naar de stad aan de Bosporus, die in 2010 wel het voordeel had om culturele hoofdstad van Europa te mogen zijn. Goede tweede op de ranglijst van top­bestemmingen was Antalya, met een marktaandeel van 28%.

Meer informatie: www.welkominturkije.nl

16 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

door REDACTIE TULPIA fotografie Stichting Mystiek

TULPIA ACTUEEL

Sami Yusuf komt naar Rotterdam

Stichting Mystiek en Moon & Stars halen een fenomenale artiest naar Nederland.

In De Doelen in Rotterdam treedt zondag 24 oktober de Brits-Turkse zanger/songwriter Sami Yusuf op.

Tulpia / jaargang 05 / nr 19 17

D

e nu 30-jarige entertainer trad in 2006 al eens in Nederland op. Dat jaar kwamen meer dan 6500 mensen naar de Jaarbeurs in Utrecht.

De laatste jaren is zijn populariteit enorm gestegen. Begeleid door uitmuntende musici uit Europa en de Arabische wereld zorgt Sami Yusuf wereldwijd voor uitverkochte zalen.

De in 1980 te Teheran geboren zoon van muzikale ouders groeide op in Engeland en leerde al op jonge leeftijd verschillende instrumenten te bespelen. Hij bezocht diverse muziekscholen en kreeg les van bekende musici en componisten, onder wie docenten van de prestigieuze Royal Academy of Music in Londen. Tijdens deze studie ontdekte hij zijn affiniteit met oosterse muziek. De huidige muziek van Yusuf is een synthese van opleiding en religieuze achtergrond. Deze combinatie zorgt voor een unicum in de wereld van de spirituele muziek. Zijn melo­ dieuze songs gaan over de pijlers van de islam: liefde, geluk, vrede en tolerantie.

Hij zingt afwisselend in het Engels, Arabisch, Perzisch en Turks. Dit maakt zijn muziek toegankelijk voor liefhebbers van gewijde muziek, ook al hebben zij geen moslim­achtergrond. Van zijn debuutalbum Al Muaalim uit 2003 en het daaropvolgende My Ummah verkocht Yusuf in totaal meer dan 5 miljoen cd’s. In Istanbul gaf hij eens een concert voor 250.000 toeschouwers.

Sezen Aksu vertaalde voor hem Without You in het Turks tot Giz. Wereldberoemd werd hij echter door samen met Outlandish het nummer Try not to cry uit te brengen.

Zie voor concertgegevens www.tulpia.nl en/of www.stichtingmystiek.nl

boven De vader en moeder van Zeynep Özkaya onder Zeynep Özkaya (rechts)

18 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

documentaires alom lof op internationale filmfestivals. De prijs die haar echter het meest ontroerde, was de 2010 New Talent Award die ze op het Nederlands consulaat-generaal in Istanbul mocht ontvangen. ’Eindelijk erkenning’.

D

e carrière van Zeynep Özkaya verloopt uiterst voorspoedig. Haar debuutfilm De Haren van Hilal uit 2005 werd op de Nederlandse televisie vertoond, maar oogstte vooral lof op buitenlandse festivals. Haar tweede documentaire Leyla en Mecnun in den Vreemde werd vorig jaar genomineerd voor Beste Documentaire door de Turkse Associatie van Filmcritici SIYAD, door het Nederlands Film Festival als Beste Debuutfilm en door het Rhodos Ecofilms International Film Festival als Beste Documentaire. Op de Turkse filmavond van Kosmopolis in Den Haag werd de film uitverkoren tot publiekslieveling en gekozen voor de WereldFilmCanon: een lijst van films die een indringende kijk geven op uiteenlopende culturen. De film is een festivalhit en was in 14 landen te zien.

Wat is voor jou belangrijk?

“Voor mij zijn kleine dingen heel belangrijk.

Ik ben net een kind. Ik kan van iets heel kleins heel gelukkig worden. Dat probeer ik in mijn films ook naar voren te brengen. Van een klein verhaal kan ik iets moois maken. Een klein drama tegenover de grote problemen in de huidige samenleving. Ik was laatst ergens in Turkije, en keek naar een libel. Dat gaf me zoveel energie.” Ze lacht: “Ik probeerde contact te maken, iets spiritueels. Ik kan dat gevoel ook hebben met water, het geluid van water, de kleur. Vooral in de natuur heb ik dat.”

Heeft dat iets te maken met een gevoel van vroeger?

“Ik ben in de stad opgegroeid. Tot mijn vierde woonde ik in een dorp. Daarna heb ik in de stad gewoond, in Istanbul, in Izmir en in Ankara. Maar ik ben geen stadsmeisje, ik hou van de Hollandse dorpen. Wat ook echt belangrijk voor me is, is buikdansen. Ik word

gelukkig van buikdansen. Het is een combinatie van het vrouwelijke lichaam, activering van de vrouwelijke energie, met muziek, zigeunermuziek, Arabische en Turkse muziek, maar ook bijvoorbeeld Shakira. Ik zou heel graag een boek schrijven over buikdansen.

De kunsthistorische aspecten, oriëntalisme, de wellustige dames, vrouwbeeld, de westerse manier van denken. Hoe was het in de tijd dat vrouwen aanbeden werden?”

Waarover gaat je volgende film?

“Mijn volgende film gaat over mijzelf, over mijn generatie. Over de muur tussen ons Turken en Nederlanders. Ik heb het gevoel dat er een muur is. Ik heb een onderzoek gelezen waaruit blijkt dat Turken zich steeds meer in zichzelf keren. Ik had het er laatst over met vrienden. Geen van ons heeft Nederlandse vrienden. Daarover moet mijn film gaan. Toen ik net in Nederland was, stond er een muur in de school. Aan de ene kant zaten wij, de Turkse kinderen, en aan de andere kant zaten de Nederlandse kinderen.

De meester vroeg ons ook, ‘wat vinden jullie van die muur?’ Wij waren heel erg nieuwsgierig naar die andere kinderen, maar zij waren niet geïnteresseerd in ons.”

“Aan de media erger ik me ook heel erg.

Dé allochtonen dit, dé allochtonen dat. Daar wen je nooit aan. En dan nu met de verkiezingsuitslagen. Wat moet je daar van denken.

Als ik de volgende dag in de tram zit dan voel je die boze blikken. De gemiddelde Nederlander heeft daar geen last van. Maar wij merken het. Ze kijken naar je. De ene kant negeert het totaal, aan de andere kant is er het gevoel van ‘ze begrijpen ons niet’. Ik krijg ook e-mails van mensen waaruit blijkt dat er heel veel ontevredenheid is, heel veel stille pijn. Dan krijg je mensen die het op het geloof gooien, maar geloof is nooit een redding.”

Je hebt het over een muur tussen Turken en autochtonen. Maar in je films gaat het ook over de muur tussen vrouwen en mannen. En nog een muur, die tussen jou en je moeder, een generatieconflict.

“In mijn jeugd ben ik opgegroeid met achterlijke omstandigheden. In de oosterse wereld hebben vrouwen geen gelijke positie aan de man. Voor ons is er de mode, het schoonheidsideaal. Dat maakt van vrouwen een pop. Aan de ene kant wordt de schoonheid geprezen, aan de andere kant moet het worden verstopt. Over seks of maagdelijkheid werd niet gesproken. Je kon niet zomaar een vriendje hebben. Dan kreeg je een slechte naam. Alles was zo beladen. Je mocht geen uitdagende kleding dragen, geen uitdagende blikken hebben. Nu ik ouder ben is de vraag juist: ‘waarom heb je geen man?’ Mijn moeder hoort verhalen van vriendinnen uit Turkije, en vergelijkt me daarmee. Het is moeilijk om daar aan te voldoen.”

‘Ik heb het gevoel dat er een muur is’ Wat doe je met die muren?

“Als ik aan vrienden probeer uit te leggen waar mijn films over gaan, dan begrijpen ze me vaak niet goed. Maar als ze dan mijn films hebben gezien. Dan zeggen ze, ‘Oh, bedoel je dat’. Bij de vertoning op het IDFA zaten er heel veel vrouwen in de zaal die de tranen in hun ogen hadden. De gesprekken na de film waren ook heel erg ontroerend.

Op dat soort momenten heb ik echt dat gevoel van, yes, nu hebben we contact.”

Tulpia / jaargang 05 / nr 19 19

TULPIA ACTUEEL

De maatschappelijk betrokken filmmaakster Zeynep Özkaya (43) ontvangt voor haar

door MARTIN HULSING

Het slechte(n) van muren

TULPIA ACTUEEL door MARTIN HULSING fotografie waterland film

Veelzijdig en veel gevraagd Vefa Öcal is nog aan het bijkomen van zijn rol in de tv-film Köfte, of hij wordt aan zijn jasje getrokken om te acteren in de nieuwe speelfilm Lotus. Hij zit al vijfentwintig jaar in het vak. Naast Köfte speelde hij hoofdrollen in Roos en Rana, Voor Hete Vuren en Het Mes. Een gesprek met een bevlogen acteur, onder meer over apen.

I

n Köfte van Michiel van Jaarsveld speelt Öcal een blinde en nukkige Turkse kok, die meer oog heeft voor de traditionele Ottomaanse keuken dan voor de mensen om hem heen. Het is een van de vele rollen, die de veelzijdige acteur inmiddels voor zijn rekening heeft genomen. Hij was bijvoorbeeld eerder te bewonderen als Doğan Uslu in de politieserie Van Speijk. Tevens trad hij op als gastacteur in een flink aantal televisieseries, zoals Flikken Maastricht, Keyzer & De Boer Advocaten, Hartslag, Russen en Baantjer. Hij speelde daarnaast bijrollen in speelfilms en verdiende ook op het toneel zijn sporen.

In het komende jaar staan er weer nieuwe projecten op stapel voor de acteur, die in 1961 in Turkije werd geboren. Öcal is gevraagd voor de nieuwe speelfilm van Pascale Simons, Lotus. Hij doet er nog geheimzinnig over. “Ik kom net van een borrel van de film, maar ik wil er niet te veel over zeggen. Er zijn vijf verhaallijnen. Ik speel iemand van wie het been is geamputeerd. Ik lig in een revalidatiecentrum samen met iemand die een dwarslaesie heeft, en een jonge Surinamer die helemaal verlamd is. Dat is een van de verhaallijnen.”

Buitengewoon trots is hij op het feit dat hij de rechten heeft verworven om een toneelbewerking te maken van de film Three Monkeys van de Turkse regisseur Nuri Bilge 20 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

Ceylan. Op het filmfestival van Cannes werd de productie bekroond met een Gouden Palm voor de beste regie. “Ik wil van Three Monkeys een toneelstuk maken voor een klein publiek, een huiskamerstuk. We willen beginnen met een aantal voorstellingen in het huis van burgemeesters, met veertig, vijftig toeschouwers. En dan na afloop een discussie met het publiek. Het stuk gaat over liefde, integriteit, maar ook over politiek.

Daarna willen we het in Amsterdam spelen op verschillende andere locaties, bij mensen thuis. Het publiek krijgt het idee dat het op een filmset meekijkt.”

Er is echter nog meer. “Een ander toneelstuk waar ik mee bezig ben is Words, Words, Words van David Ives. Weer een stuk over drie apen. Het is een kort stuk, iets van vijftien minuten. De apen Kafka, Swift en Milton zitten opgesloten in een kooi met elk een typemachine. Er is een professor die de theorie heeft dat de drie uiteindelijk een Hamlet zullen schrijven. We willen het buiten voor publiek op het terras spelen. Hoe weten we nog niet, misschien een laadbak ombouwen tot een kooi. Het is in ieder geval hartstikke leuk, het moet gewoon gespeeld worden.”

Het staat nog niet vast welk van de drie apen hij zal spelen, maar Öcal zou het liefst Swift willen zijn: “Swift is degene die zich verzet, de intellectuele rebel, een beetje een anarchist…”

‘Ik wil van Three Monkeys een huiskamerstuk maken’

Vefa ร cal in Kรถfte

Tulpia / jaargang 05 / nr 19 21

TULPIA ACTUEEL door Marc Guillet fotografie Slawomira Kozieniec

‘Echte samenwerking is gestoeld op vriendschap’ Internationalisering van het middelbaar beroepsonderwijs is van groot belang voor studenten. Dat verruimt hun blikveld en hun kansen op de arbeidsmarkt. Hugo Snabilie, directeur van de unit Handel & Economie van het ROC Leiden, is al jaren een actief pleitbezorger.

I

Jonge dames in sexy galajurken lopen pratend en druk gebarend door de feestzaal. Hun zilveren en gouden sieraden trekken glinsterend de aandacht.

Kappers en beauty salons hebben hun best gedaan om de jonge vrouwen er op hun best uit te laten zien. En hun vriendjes en jaargenoten zijn vanavond in klassieke kostuums.

Met mooie, nieuwe overhemden. Sommigen hebben zelfs glimmende manchetknopen.

Dit is geen bruiloftspartij maar een onvervalste – uit Amerika overgewaaide – prom party in de balzaal van het Greenpark hotel in Bostancı, een moderne wijk aan de Aziatische kant van Istanbul.

Hugo Snabilie, directeur van de unit Handel & Economie van het ROC Leiden, kijkt zijn ogen uit. Want hij kent de jongeren alleen in hun schooluniform. Ze zijn net afgestudeerd aan het Kadıköy Ticaret Anadolu Meslek Lisesi, een handelsschool in Istanbul waarmee het ROC Leiden een samenwerkingsovereenkomst heeft.

De graduation party is een avond vol verrassingen. Want Tülay Turanay, lerares Engels en adjunct-directrice van deze Turkse mbo-opleiding, neemt vanavond afscheid. Het is een emotioneel moment als Hugo Snabilie en Ayten Ersoy Özgür, leerlingbegeleider commerciële opleidingen van ROC Leiden en coördinator internationalisering, de vertrekkende lerares begroeten en haar een groot boeket witte rozen overhandigen. Want hun komst uit Nederland was 22 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

voor haar geheim gehouden. Ze is zichtbaar verbaasd en ontroerd als ze de twee onverwachte gasten met zoenen en omhelzingen verwelkomt. De afgelopen zes jaar heeft ze heel nauw samengewerkt met deze twee collega’s uit Leiden. Dat ze de moeite hebben genomen om haar uit te zwaaien, doet haar duidelijk goed.

‘Door uitwisseling krijg je ook meer kennis van andere culturen’ Tijdens het diner worden herinneringen opgehaald aan de voorbije periode en worden plannen voor de toekomst besproken. “Want Tülay neemt wel afscheid van haar huidige functie, maar wil haar werk op een andere manier voortzetten,” zegt Snabilie. Daar is hij blij mee. “We hebben een heel goede samenwerking met deze school en dat is vooral te danken aan haar enthousiasme en positieve instelling. We zijn hier een paar keer met docenten van ROC Leiden geweest. Het was heel hectisch, echt Turks. We waren altijd op pad. En door haar positieve energie en inspiratie is het zo goed verlopen. Zij kent geen schroom, is niet bang om fouten te maken en is erg communicatief. Tülay is een heel open, warme en zorgzame vrouw. Door haar ging

het verder dan een zakelijke samenwerking.

Hier heb ik gemerkt dat echte samenwerking is gestoeld op vriendschap.”

De dj draait Turkse pop. De 160 jongeren dansen en zingen mee met de hits uit de Turkse Top 40. Ook de docenten dansen. Net als Hugo, Tülay en haar collega’s. Typisch Turks vindt Snabilie. “Als in Nederland een docent met pensioen gaat, is er een etentje of een receptie met de collega’s. Hier is het een afscheidsfeest, ook voor de leerlingen. En dat is terecht, want Tülay is een docente in hart en nieren. Zij is er echt voor de leerlingen.”

Wanneer ze van Hugo een album met foto’s en dankwoorden van docenten van het ROC Leiden krijgt overhandigt, kan de lerares Engels haar tranen niet meer bedwingen. Ze bladert, kijkt en leest. Ze slaat de hand voor haar mond bij het terugzien van bijzondere momenten die hun relatie markeren.

Onder meer bij foto’s van de ceremonie in Istanbul in november 2008 waar Snabilie en Tülay de samenwerkingsovereenkomst ondertekenden tussen hun scholen. En foto’s van het congres ‘Een Gezamenlijke Toekomst’ van het Nederlands Instituut voor Hoger Onderwijs in Ankara (NIHA) uit januari 2008. Op het tweedaagse congres in het bosrijke Kızılcahamam, zo’n 100 kilometer buiten de hoofdstad Ankara, waren 250 Turkse en Nederlandse deelnemers uit het onderwijsveld aanwezig. Tijdens werkgroepen werden nieuwe projecten uitgewerkt en contacten gelegd.

Tülay Turanay en Hugo Snabilie (rechts)

De toenmalige staatssecretaris van Onderwijs, Marja van Bijsterveldt, pleitte er tijdens dat congres voor om het aantal uitwisselingsprogramma’s in het beroepsonderwijs tussen Turkije en Nederland uit te breiden.

Om dat te bereiken zouden er in Turkije meer stageplaatsen en uitwisselingsprogramma’s gecreëerd moeten worden, zo zei zij. Nederland heeft namelijk een goede reputatie en veel ervaring op het gebied van beroepsonderwijs. De staatssecretaris sprak toen de bereidheid uit om de werkwijze van ROC’s te delen met Turkse instellingen voor beroepsonderwijs.

ROC Leiden is een van de voortrekkers op dat terrein. In het kader van het beleid internationalisering en diversiteit is de school al sinds 2005 actief in Turkije. De mbo-opleiding heeft inmiddels twee partnerscholen: het Kadıköy Ticaret Anadolu Meslek Lisesi en het Cumhuriyet Anadolu Ticaret Meslek Lisesi in Ankara. “Ons doel is door onderwijskundige samenwerking en uitwisseling van leerlingen meer kennis te krijgen van verschillende culturen,” zegt Snabilie.

De Turkse partnerscholen zoeken bedrijven, die voldoen aan de criteria voor stageplaatsen. Snabilie is druk bezig met het uitbreiden van het netwerk aan bedrijven in Turkije waarmee het ROC Leiden een langdurige relatie wil aangaan.

‘Besturen in het mbo hebben nog te weinig aandacht voor internationalisering’ De zwakke schakel in het internationaliseringbeleid van het middelbaar beroepsonderwijs is dat het volgens Snabilie erg afhankelijk is van individuen die de kar trekken.

“Het is nog niet structureel genoeg. Dat heb ik ook van collega’s gehoord op de conferentie in Bilbao van het European Forum of Technical and Vocational Education and

Training (EFVET). In Nederland doet nog maar 0,5 procent van de mbo-studenten een stage in het buitenland. In dat opzicht lopen we ver achter bij het hbo. De besturen van de mbo-opleidingen hebben nog te weinig aandacht voor de internationalisering van het onderwijs.”

Wat de toekomst van de samenwerking met het Kadıköy Ticaret Anadolu Meslek Lisesi betreft maakt Snabilie zich minder zorgen. “Het feest was in meerdere opzichten een bijzondere avond. Hoewel het een ondergeschikt onderdeel van de graduation party was, paste het afscheid nemen van Tülay hier goed bij. Net als bij de studenten die nu de school verlaten, was het toch meer het begin van een nieuw leven dan afscheid van het oude. We hebben goed kunnen praten over het vervolg, zowel met de school als met Tülay. Dat betekent de facto dus groei naar meer samenwerking en internationale contacten.”

Tulpia / jaargang 05 / nr 19 23

TULPIA ACTUEEL door MARTIN HULSING fotografie tannet

Tannet tien jaar Tannet, het Turks Academisch Netwerk van hoogopgeleide Turkse-Nederlanders, bestaat tien jaar. Een gesprek met voor­ zitter Uğur Pekdemir (43), een van de founding fathers van de stichting. De huidige directievoorzitter van de Rabobank NoordKennemerland staat met zijn studie economie aan de Universiteit van Tilburg en een postdoctorale opleiding bestuurskunde eigenlijk model voor de perfecte Tannet-participant.

Uğur Pekdemir

24 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

Wat was tien jaar geleden de reden om Tannet op te richten?

“De behoefte om een speler te kunnen zijn in het maatschappelijke debat. Wat we zagen was dat er heel veel over allochtonen werd gedebatteerd, maar dat de smaakmakers in het debat, niet afkomstig waren uit de groepen waarover werd gesproken. Als net afgestudeerde angry young men dachten we dat daar iets tegenover geplaatst moest worden.

Van onze ouders konden we niets verwachten. Zij waren hier dertig jaar geleden gekomen om te werken en waren de taal niet goed machtig. We zouden kunnen wachten tot de generatie na ons iets zou gaan doen, maar dat is afschuiven. We stonden midden in de samenleving, waren net afgestudeerd, met een goede baan. Wij moesten die verantwoordelijkheid op ons nemen.”

Pekdemir, getrouwd en vader van vier kinderen, stelt vast dat het netwerk die taak ordentelijk heeft ingevuld. “We hebben in die tien jaar veelvuldig deelgenomen aan het maatschappelijke debat. Door opiniërende stukken te schrijven in de kranten, door deel te nemen aan debatten op radio en televisie, bijvoorbeeld in het programma Buitenhof.

We hebben ook zelf themabijeenkomsten georganiseerd over zaken als onderwijs, en zorg. We hebben bijeenkomsten georganiseerd met invloedrijke mensen zoals Marco Wilke en Alexander Rinnooy Kan van de Sociaal Economische Raad (SER), maar ook met politici, zoals Fatma Köser Kaya, Ahmed Aboutaleb en Nebahat Albayrak. Niet alleen om het debat op te zoeken en te discussiëren, maar om een ander geluid te laten horen. Dat doen we niet uit eigenbelang, maar omdat we iets toe te voegen hebben. Dat klinkt altruïstisch, maar we zijn allemaal vrijwilligers. We zijn namelijk een stichting, en hebben geen leden, alleen maar participanten. Om deel te nemen moet je bij voorkeur worden voor­ gedragen door iemand die Tannet goed kent.

Het is ook niet de vraag wat wij voor de participanten doen, de vraag is: ‘wat kunt u voor Tannet betekenen’.”

Terugkijkend op de afgelopen tien jaar, wat is er bereikt?

“Het gaat om een diepte-investering. We zijn geen one issue beweging. We zijn maatschappelijk breed georganiseerd en bieden op tal van onderwerpen een ander perspectief.

Een voorbeeld is de discussie over tweetaligheid. Zes, zeven jaar geleden werd er bepaald dat een eentalige opvoeding beter was voor

allochtone kinderen. Dat was echter niet gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek.

Daaruit blijkt namelijk dat het veel beter is als het kind thuis in de eigen taal wordt opgevoed, juist omdat het zo makkelijker is om een andere taal te leren. Zo zijn er heel veel deelgebieden waarin overwinningen zijn geboekt, ook in onderwijs, de discussie over de EU en Turkije, zorg, het ondernemerschap, enzovoorts.”

‘Deelnemen aan het maatschappelijk debat blijft een speerpunt’ “In het verlengde hiervan kan men stellen dat er door Turken in Nederland maatschappelijke vooruitgang is geboekt. Beter onderwijs en goede banen, de economische situatie van Turken is verbeterd. Men heeft stappen gezet op de maatschappelijke ladder, als individu, maar ook als gemeenschap in het geheel, een soort emancipatie. De eerste generatie was gastarbeider. Het woord zegt het al. Ze kwamen hier om veel geld te verdienen en terug te keren naar Turkije. Deze generatie heeft zijn eigen kracht ontwikkeld. Daar zijn heel veel voorbeelden van, ondernemers, ambtenaren, wetenschappers. Dertig jaar geleden fungeerden wij als tolk voor de buren die naar de dokter moesten, nu worden wij zelf arts. Het is natuurlijk niet allemaal positief.

Ik zeg wel eens gekscherend dat de generatie na ons te veel is vernederlandst. Daar bedoel ik niets negatiefs mee. De ambitie zit ze niet meer in de genen. Zij maken ook onderdeel uit van wat de patatgeneratie wordt genoemd.

Zij vinden andere dingen belangrijk.”

Wat zullen de speerpunten zijn voor Tannet in de komende periode?

“Voor onze eigen organisatie zijn er twee belangrijke zaken. Allereerst willen we de ideeën en ideologie van Tannet als organisatie van vrijwilligers voortzetten in een professionele organisatie. Verder willen we de nieuwe generatie binnenhalen. We willen nieuwe mensen aantrekken, het bestuur verjongen, maar alles wel ingegeven door dezelfde ideologie van Tannet. Een ander speerpunt blijft het maatschappelijke debat. Wat ons zorgen baart, is hoeveel ruimte het populisme heeft gekregen in een land als Nederland. De mensen zijn hier goed opgeleid en Nederland is altijd een

gidsland voor het buitenland geweest. Maar de simplificering van het debat, met name door een aantal populistische gebeurtenissen is zorgwekkend. Denk bijvoorbeeld aan de imam die vindt dat homo’s van het dak moeten worden gegooid. Die kwestie is enorm uitvergroot, en wordt vervolgens een hele gemeenschap verweten. Als de paus iets zegt, is er niemand die dat uitvergroot naar een hele gemeenschap van christenen. De uitspraken van een imam worden verkondigd als ware hij een profeet, die voor de gemeenschap spreekt.

Dat is een beetje raar. Dat zie ik als onze grootste uitdaging. We zullen weer moeten leren om kaf en koren te scheiden.”

In september 2000 werd Tannet officieel opgericht. Hoe gaan jullie dat vieren?

“Dat is nog allemaal geheim. De directeur van Tannet heeft het draaiboek, maar alles is nog geheim. Zodra ik kan, zal ik er meer over vertellen. Het enige dat ik erover kan zeggen, is dat het een gala-avond wordt die je beslist niet moet missen. Dit feest is niet alleen voor onze achterban, maar voor alle mensen die Tannet een warm hart toedragen. Daar horen overigens ook mensen bij die geen Turkse roots hebben. Het zal een bijzondere avond worden, waarbij onze oprichtingsidealen centraal staan. Dat hoort ook bij het concept van Tannet, de inhoud gaat samen met gezellige feesten.”

De uitgangspunten van Tannet • Het positioneren van hoger opgeleiden met Turkse roots binnen de Nederlandse samenleving. Naar eigen bevolking, de maatschappij en het bedrijfsleven.

• Het bestrijden van vooroordeel bevestigende denkbeelden.

• Het bewust maken van de Nederlandse en Turkse samenleving, van de betekenis van nieuwe Nederlanders.

• Het leggen van contacten tussen Turkse hoger opgeleiden d.m.v. een netwerk.

• Het versterken van lobbies in bestaande organisaties en netwerken.

• Het aanzetten tot maatschappelijke discussies aangaande de meerwaarde van diversiteit binnen de Nederlandse samenleving.

• Het bevorderen van de positie van nieuwe Nederlanders in het hoger onderwijs en binnen de samenleving.

Meer op: www.tannet.nl

Tulpia / jaargang 05 / nr 19 25

TULPIA ACTUEEL door redactie tulpia fotografie deelgemeente delfshaven

In Delfshaven blijft veel bij het oude Na de verkiezingen van 3 maart 2010 moest overal worden onderhandeld over een nieuw bestuur. Ook in de Rotterdamse deelgemeente Delfshaven is een nieuw stadsbestuur gevormd, opnieuw bestaand uit PvdA en GroenLinks. Een gesprek over de vorming van de nieuwe coalitie, over het nieuwe bestuursakkoord en over de keuzes in tijden van bezuinigingen.

C

arlos Gonçalves is voorzitter gebleven van het dagelijks bestuur van Delfshaven. Volgens de PvdA’er heeft de verkiezingsuitslag in de Rotterdamse deelgemeente laten zien dat de kiezers de politieke koers van de vorige bestuursperiode waarderen. “Daarom is het logisch dat het nieuwe dagelijks bestuur weer bestaat uit de Partij van de Arbeid en GroenLinks. We gaan voor een sociaal beleid, gericht op het benutten van kansen voor Delfshaven, de bewoners en ondernemers.”

Hoe is de coalitie en het bestuursakkoord tot stand gekomen?

“Na de verkiezingen heeft de PvdA als grootste partij alle fracties uitgenodigd om te praten over het bestuur van de deelgemeente voor de komende vier jaar. We hebben positieve gesprekken gevoerd met de fractievoorzitters van VVD, D66, GroenLinks en CDA. Leefbaar Rotterdam ging niet op onze uitnodiging in. De uitkomst is dat de PvdA en GroenLinks het op veel onderwerpen met elkaar eens zijn, zoals ook in de vorige bestuursperiode.”

Fred Burggraaf is namens de PvdA in het nieuwe dagelijks bestuur portefeuille­ houder sociaal, burgerparticipatie en coördinerend bestuurder jeugd. “Voor de PvdA is GroenLinks een natuurlijke en betrouwbare partner, waar we de laatste twaalf jaar uitstekend mee hebben samengewerkt aan een progressief beleid voor Delfshaven. Een coalitie 26 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

tussen PvdA en GroenLinks lag daarom voor de hand, ook omdat we met 17 van de 25 zetels een ruime meerderheid in de deelraad hebben.”

PvdA en GroenLinks zijn het eens geworden over het bestuursakkoord, waarin op hoofd­lijnen afspraken zijn gemaakt voor de komende bestuursperiode van vier jaar.

Welke hoofdkeuzes maakt het dagelijks bestuur?

Gonçalves: “Delfshaven is een kansrijke deelgemeente, maar scoort op een aantal onderwerpen onvoldoende. Daar ligt onze opdracht. Het gaat hierbij om vergroten van veiligheid, verbeteren van het leefmilieu, verbeteren van vaardigheden van bewoners zoals taal, verbeteren van gezondheid, vergroten van kansen op werk en creëren van werkgelegenheid voor onze bewoners.”

Burggraaf: “Wij kiezen dus voor een sociaal beleid.”

Hoe gaan jullie dit sociale beleid uitvoeren terwijl er flink bezuinigd moet worden?

Karen Bebelaar is onder meer portefeuillehouder op de terreinen economie, kunst en cultuur en financiën namens GroenLinks: “De voorspelling is dat de deelgemeente de komende vier jaar ongeveer vier miljoen euro minder kan uitgeven. We moeten daarom keuzes maken. Wij kiezen voor investeringen in mensen, voor nu en in de toekomst.

We houden ons sociaal programma in stand door welzijnsinstellingen en gemeentelijke

diensten te vragen efficiënter te werken.

De bezuinigingen zijn vooral gericht op de bedrijfsvoering van deze instellingen.”

Burggraaf: “We vragen de welzijnsinstellingen te bezuinigen op hun management en efficiënter te werken. Ze kunnen dit realiseren door beter samen te werken, bijvoorbeeld door hun huisvesting te delen.”

Gonçalves: “Ook de deelgemeente bezuinigt.

‘We vragen welzijns­ instellingen te bezuinigen op hun management’ Ook wij doen dat door efficiënter te werken en door een gebiedsgerichte aanpak, waardoor we beter en sneller in staat zijn in de wijken ons werk te doen.”

Het grootste deel van de deelgemeentelijke uitgaven gaat naar welzijn. Wat zijn de speerpunten binnen dit sociale beleid?

Gonçalves: “We gaan voor de jeugd, ouderen en het vergroten van de kansen van vrouwen. Deze groepen hebben ons het hardst nodig. Daarnaast willen we meer aandacht voor groen en duurzaamheid in Delfshaven, want een goed leefmilieu is goed voor het welzijn van bewoners en het heeft een positieve uitwerking op de aantrekkingskracht van de deelgemeente. Denk hierbij aan het

links Voorzitter Carlos Gonçalves, Karen Bebelaar en Fred Burggraaf boven Uitzicht op de binnenstad van Delfshaven

‘De deelgemeente zal vaker een beroep doen op de bewoners’ economisch klimaat en de komst van nieuwe, kansrijke bewoners. Ook een aantrekkelijk kunst- en cultuurklimaat, nu al een kwaliteit van Delfshaven, draagt hier aan bij.”

Bebelaar: “We willen vooral het bestaande aanbod beter benutten en zichtbaarder te maken. Delfshaven wordt nog aantrekkelijker door samenwerking van verschillende instellingen en initiatieven op het gebied van kunst en cultuur en het verbinden van het bestaande aanbod.”

De bewoners en ondernemers van Delfshaven gaan weinig tot niets merken van de bezuinigingen?

Gonçalves: “Veel hangt ook af van hoe de komende jaren de economie zich ontwikkelt.

Het eerste jaar kunnen we veel bereiken door efficiënter te werken. Maar als dat onvoldoende resultaten oplevert, dan zijn we genoodzaakt om meer te bezuinigen. Dan zullen de gevolgen wel merkbaar worden.”

Burggraaf: “De deelgemeente zal vaker een beroep doen op de bewoners. Er blijft ruimte voor bewonersinitiatieven. Daarmee kan veel bereikt worden.”

Bebelaar: “Straten waar bewoners zich inzetten, activiteiten organiseren, elkaar kennen en gezamenlijk de straat groener maken zijn fijnere straten om te wonen. Inzet van bewoners is ook om die reden erg belangrijk.”

Wat is er over vier jaar bereikt in Delfshaven?

Gonçalves: “We maken ons sterk voor het benutten van de kansen die er zijn. We hebben een plan voor de langere termijn opgesteld: Plus op Rotterdam-West. Hierin worden deze kansen beschreven. We zoeken partners om dit te realiseren: de gemeente, de provincie, woningcorporaties, bewoners, ondernemers, onderwijsinstellingen en bedrijven. Doel is onder meer om bewoners van Delfshaven te laten meeprofiteren van de positieve ontwikkelingen in onze deel­ gemeente en aan de randen ervan. We willen werkgelegenheid creëren, bijvoorbeeld in het Hoboken en het Erasmus MC, rondom het Dakpark en de Spaanse Polder.”

Tulpia / jaargang 05 / nr 19 27

Expertise en betrouwbaarheid zijn onze instrumenten

ADA accountancy biedt u als ondernemer verschillende diensten aan voor een zeer lage prijs en verzorgt daarbij uw gehele administratie voor een all in-tarief. De diensten die ADA accountancy haar cliënt biedt zijn:

Bijhouden van de financiële administratie (sorteren en coderen van boekstukken, inboeken in boekhoudsysteem,

controles, crediteuren, etc.)

Exploitatie-overzicht (omzet-, kosten- en winstoverzicht) Opstellen van de jaarrekening Debiteurenbeheer Verzorgen aangifte omzet- en

loonbelasting

Ada Accountancy T.T. Vasumweg 18 1033 SC Amsterdam Telefoon: 020-694 6600 Fax: 020-694 1800

Begeleiding van startende ondernemers Verzorgen van uw salarisadministratie Verzorgen van uw belastingaangifte Snelle en effectieve uitvoering van notariële zaken B.V.'s oprichten Eenmanszaken omzetten naar B.V. Taxeren/waarde bepalen van bedrijven Lid maken van brancheorganisaties zoals ABU, NBBU, SVU en VRO

Vestiging in Arnhem Broekstraat 32 6828 PZ Arnhem Telefoon: 026-3895377 Fax: 026-4437152

www.ada-accountancy.nl info@ada-accountancy.nl

Organogram Bestuur Feiten en cijfers Jaarverslag Transparantieverslag

Vestiging in Den Haag Zichtenburglaan 31-6 2544 EA Den Haag Telefoon: 070-4274357 Fax: 070-3638097

Nederlandse bedrijven behoren tot de top van de buitenlandse investeerders in Turkije, aldus het Rapport Internationale Directe Investeringen 2009 van het Turkse ondersecretariaat van de Schatkist. In het crisisjaar 2009 kwam er 7,7 miljard dollar aan directe buitenlandse investeringen binnen. Het Nederlandse aandeel hiervan was 15,1 %, gevolgd door Oostenrijk, Frankrijk, Luxemburg en Duitsland. De winkelen vastgoedontwikkelaar Multi Turkmall – een samenwerking tussen Multi Corp. en Corio – nam de eerste plaats in onder de Nederlandse investeerders.

Stukken Turkije in de verkoop De Turkse regering zet 289 stukken land in 25 provincies, alle eigendom van de Turkse schatkist zijn, te koop. De percelen liggen er momenteel ongebruikt bij. De overheid, die het geld ook goed kan gebruiken, geeft met de verkoop onder meer gehoor aan de toenemende wens van investeerders naar nieuw land. Daarnaast gaat Turkije, aldus minister Mehmet Simsek van Financiën, zich nog meer inspannen om grootschalige investeringen los te krijgen voor de Vrije Handelszone Filyos in de provincie Zonguldak aan de Zwarte Zee. Filyos moet een belangrijke economische basis worden voor de regio Centraal Anatolië.

Antalya wordt centrum van luxueuze jachtbouw Antalya is hard op weg om het centrum te worden voor de bouw van chique vaartuigen. In de eerste vijf maanden van 2010 zijn op de werven al zeven luxueuze exemplaren gebouwd en overgedragen aan hun eigenaren.

“Nu het dieptepunt van de crisis voorbij is, komen de orders voor luxejachten weer binnen,” stelt Zeki Gürses, directeur-generaal van de Antalya Free Zone Operators (ASBAS). Anta-

lya heeft in het afgelopen decennium voor 269 miljoen dollar aan luxejachten geëxporteerd.

Gürses zegt dat deze export in de eerste vijf maanden van dit jaar al 27,4 miljoen dollar heeft opgeleverd. De betreffende zeven jachten, met lengtes tot 41 meter, zijn geëxporteerd naar Frankrijk, Noorwegen, Kaaimaneilanden, Maagdeneilanden en Panama.

Ontwikkelaars richten zich op detailhandel Meer en meer ontwikkelaars van vastgoed, vooral in winkelcentra, breiden hun aanwezigheid uit in de Turkse detailhandel.

Volgens Anthony Mehran Khoi, CEO van de internationale vastgoedmanagement- en ontwikkelingsmaatschappij Cenor Groups en voorzitter van Aerium Property Funds, wil Aerium 1 miljard dollar investeren in shopping malls in Turkije. Khoi verklaarde dat Aerium Property Funds wereldwijd 8,5 miljard dollar heeft geïnvesteerd in winkelcentra. Het fonds was in 2006 met een investering van 240 miljoen dollar de eerste buitenlandse investeerder in de Turkse detailhandel.

Multi Development, een Nederlandse ontwikkelaar van winkelruimtes en koopcentra, bouwt zeven nieuwe winkelcentra in zeven Turkse provincies. Het bedrijf begint binnen twee jaar met de bouw van winkelcentra in Gaziantep, Antalya, Diyarbakır, Çorum, Elazıg, Çanakkale en Adana. Lopende projecten, zoals de Forum Kayseri en Forum Kayseri Residence, worden eind 2011 afgerond, zegt bestuursvoorzitter Hans van Veggel. Multi Development heeft 192 vastgoedprojecten ontwikkeld en heeft momenteel 41 winkelcentra in 14 Europese landen onder haar hoede.

Buitenlanders steken geld in energie De buitenlandse investeringen in de Turkse energiesector belopen inmiddels meer dan 15 miljard Turkse lira, bijna 8 miljard euro.

Twee derde is volgens cijfers van het officiële staatslichaam voor de industrie gegaan naar

klassieke brandstoffen, de rest naar schone energie. Volgens een rapport van het Strategische Technische Economische Onderzoekscentrum (STEAM), dat zich baseert op gegevens van de Wetgevende Autoriteit voor de Energiemarkt (EMRA), zijn inmiddels 66 energieprojecten gerealiseerd, waarmee een krachtniveau van bijna 12.500 megawatt is gerealiseerd. In totaal 22 krachtcentrales op brandstof genereren bijna 10.000 megawatt, terwijl de resterende 2.500 megawatt afkomstig is van 44 centrales die worden aangedreven door water en wind.

Miljoen Fiat Doblo’s geproduceerd in Bursa In de fabrieken van Tofaş bij Bursa rolde in juli van dit jaar de miljoenste Fiat Doblo van de band. De compacte bestelwagen wordt al sinds 2000 in Turkije geproduceerd. Tijdens een ceremonie ter gelegenheid van deze mijlpaal werd bekend dat van de Doblo’s, die de komende acht jaar in Turkije worden gebouwd, liefst 70% wordt geëxporteerd. Het eerste type dat in de Tofaş-fabrieken werd geproduceerd, was overigens ook een Fiat. De bouw van de 124 – lokaal bekend onder de naam Murat 124 – geschiedde onder licentie van de Italiaanse autobouwer. (Milliyet)

Investeringsstimulans 29 miljard Turkse Lira De Turkse minster van Financiën, Mehmet Simsek, zei dat er sinds het begin van dit jaar al meer dan 29 miljard Turkse Lira aan fiscale steun is gegeven. Met deze stimuleringsmaatregelen probeert de regering investeringen te ondersteunen en banen te creëren. Simsek voegde er aan toe dat de succesvolle uitvoering van de maatregelen ter verbetering van het investeringsklimaat van Turkije een zeer gewaardeerde ontvanger van directe investeringen uit het buitenland (FDI) heeft gemaakt. Turkije heeft ongeveer 8 miljard Amerikaanse dollar aangetrokken tijdens de economische wereldcrisis.

Tulpia / jaargang 05 / nr 19 29

door redactie tulpia

Nederlanders grootste investeerders in Turkije

KIJK OP ZAKEN

KORTZAKELIJK

KIJK OP ZAKEN door MARTIN HULSING fotografie tulpia media team

Studie naar het glazen plafond Om de instroom van allochtone onderzoekers in de

jaarlijks twintig beurzen beschikbaar. Seval Gündemir

VS, waar ik mijn onderzoek zal uitbreiden naar werknemers. Daarna zal ik terug in Nederland een veldonderzoek gaan doen bij een bedrijf of een publieke instelling. Het is de bedoeling mijn model te testen bij zoveel mogelijk verschillende groepen mensen en met verschillende onderzoeksmethodes.”

heeft € 200.000 gekregen om binnen instellingen

Hoe steekt het model in elkaar?

wetenschap te bevorderen, stelt de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO)

onderzoek te doen naar het glazen plafond voor allochtonen. Of, hoe te bereiken dat zij bij gelijke geschiktheid ook gelijke kansen krijgen.

S

eval Gündemir (25) studeert Arbeids- en Organisatiepsychologie aan de VU in Amsterdam. Ze is geboren en getogen in Istanbul. Als 16-jarige kwam ze, in het kader van gezinshereniging, naar Nederland. “Ik sprak geen Nederlands. Dus moest ik eerst de taal leren.

Ik ging naar een internationale schakelklas waar ik Nederlands leerde, van daar kon ik instromen naar de vierde klas van het vwo.

Mensen om me heen, vrienden en familie, vonden het vreemd dat ik de ambitie had om naar het vwo en naar de universiteit te gaan.”

Je hebt een beurs gekregen om onderzoek te doen naar het glazen plafond voor allochtonen. Wat ga je precies doen?

“Ik doe onderzoek op drie niveaus: individueel, groep en organisatorisch. Het eerste deel is een experimenteel onderzoek op individueel niveau. Mensen krijgen informatie te lezen over kandidaten voor een leiderschapspositie. Daarover worden vragen gesteld om te achterhalen of er verschillen zijn tussen minderheden en autochtonen. Ook gebruik ik speciale technieken om te achterhalen hoe automatisch bepaalde processen gaan.

Bijvoorbeeld welke associaties er zijn over 30 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

iemands leiderschapspotentie en zijn/haar etnische achtergrond. Dit geldt niet alleen voor het aannemen van iemand. Het is een zichzelf versterkend proces. Als we vinden dat iemand beter past bij een bepaalde functie wordt hij of zij ook beter beoordeeld. De beoordeling van leiders met een minderhedenachtergrond zal door dit soort processen ook slechter zijn.”

De bekende processen van voordeel en discriminatie?

“Dat klopt. Deze automatische associaties hebben invloed op de ondervertegenwoordiging van minderheden in leiderschapsposities.

Daarnaast spelen ook zelfselectieprocessen door minderheden zelf een belangrijke rol.”

Bijvoorbeeld de reactie van vrienden en familie die het vreemd vinden dat je de ambitie hebt om naar de universiteit te gaan.

“Precies. Ook vanuit minderheden zijn er processen die de doorstroom beperken. Een soort ‘zelfselectie’. Aan de VU test ik algemene, individuele processen voornamelijk op studenten. Maar er zijn ook andere processen die invloed hebben, zoals het hebben van informele netwerken en rolmodellen. Voor het tweede deel van mijn promotietraject ga ik naar de

“Mijn model is oplossingsgericht. Dat wil zeggen, dat ik onderzoek welke veranderingen er nodig zijn om de doorstroom van minderheden te verbeteren, en de beoordeling van leiderschap van allochtonen gelijk te maken aan die van autochtonen. De twee factoren waar ik me op richt in dit model zijn de invloed van een gemeenschappelijke identiteit, en een positieve diversiteitsattitude.”

Vind je het niet opvallend dat jij je beurs hebt gekregen via een programma dat is bedoeld voor allochtone studenten. Dat lijkt toch een erkenning dat er aan de universiteiten een glazen plafond is?

“Misschien. Er wordt niet gesproken van een glazen plafond. Het Mozaïek-programma, waar het onderzoek onder valt, is in 2004 ingesteld met het idee dat het vreemd is dat er wel steeds meer allochtonen gaan studeren, maar dat er veel te weinig doorstroom is. Ik weet niet precies hoe dat zit met Turkse studenten.

Er wordt in die onderzoeken niet uitgesplitst naar een specifiek Turkse achtergrond. De doorstroom wordt vergeleken tussen westerse en niet-westerse studenten. Daaruit blijkt dat de doorstroom van niet-westerse studenten in verhouding een stuk lager is.”

Net als bij vrouwen. Als student zijn er net zoveel jongens als meisjes, maar naarmate je naar een hoger niveau kijkt, kom je steeds minder vrouwen tegen.

“Als het gaat om de doorstroom van vrouwen scoort Nederland heel erg laag in vergelijking met andere landen.”

‘Ik onderzoek hoe de doorstroom van minderheden kan worden verbeterd’

Seval Gündemir

Tulpia / jaargang 05 / nr 19 31

‘Geen glazen plafond bij de overheid, toch?’

C

anan Yilmaz (54, geboren in Istanbul) werkt sinds drie jaar voor een agentschap van het ministerie van Economische Zaken. Het begon allemaal zo veelbelovend. “Ze waren onder de indruk van mijn cv. Ik had bedrijfseconomie gestudeerd en had ook de juiste leeftijd.” Er zijn heel weinig goed opgeleide vrouwen van allochtone afkomst op managementfuncties.

Alles perfect in orde. Het leek een verstandige carrièrestap. Op basis van een jaarcontract ging ze aan het werk als financieeleconomisch medewerker voor de divisie NL EVD Internationaal van het AgentschapNL. Haar jaarcontract is inmiddels tweemaal verlengd, en mag niet nogmaals worden verlengd. Het ministerie is verplicht haar een vast contract te geven, of de overeenkomst te beëindigen. In 2008 en 2009 volgde ze overigens zowel interne als externe opleidingen en ze werd november vorig jaar gekozen voor de ondernemingsraad van het agentschap. “Ik word door iedereen gewaardeerd in mijn werk. Niets aan de hand. Tot nu toe heb ik allemaal goede beoordelingen gehad.”

Nog tot een paar maanden geleden waren er geen problemen. “Op 13 juli had ik een functioneringsgesprek. Daar werd gezegd dat ik een vast contract zou krijgen via een ander payroll-bedrijf. Ik vind het werk leuk en interessant. Het is maatschappelijk werk en ik werk veel met Nederlandse bedrijven.”

Maar ook bij de overheid wordt voortdurend gereorganiseerd. “We zitten al een half jaar in spanning. Eerst gaan de niet-vaste werknemers eruit. Toen ik werd aangenomen, werd gezegd dat er geen verschil is tussen ambtenaar en inhuur, en dat mijn aanstelling definitief zou worden. In mei werd me gevraagd of ik nog wilde blijven werken voor hetzelfde programma. Ik had eerder al aangegeven dat ik een meer inhoudelijke en uitdagende functie wil, die naar het middelmanagement zou leiden. Maar door de geruchten over de reorganisatie is er geen 32 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

doorstroom. Iedereen blijft zitten waar die zit. Ik heb dus ook geen keus en zei dat ik in ieder geval voor minstens nog een jaar bij hetzelfde programma wilde blijven. Iedereen blij. En in juli bij het functioneringsgesprek wordt me medegedeeld dat mijn contract wordt omgezet naar een vast contract.”

Toch gaat het mis. “Twee weken later krijg ik opeens van mijn manager te horen.

‘Ik heb slecht nieuws voor je. Ik had voorgesteld om je contract te verlengen als vast contract, maar dat wordt door de directie niet geaccepteerd’. Ik had zo iets, wat gebeurt er nu? Nog geen twee weken daarvoor krijg ik te horen dat ik een vast contract krijg, en nu dit.” De volgende dag stuurde ze haar manager het verslag van het functionerings­gesprek van twee weken daarvoor. Hij stuurde het terug met één aanpassing; de ‘toezegging’ van een vast contract, had hij veranderd in een ‘voorstel’. Hij wilde me duidelijk niet steunen tegen de directie.”

Van het payroll-bedrijf ontvangt ze een brief dat haar contract rechtswege op 30 september

Canan Yılmaz

‘Over afwijzingen zonder reden en managers, die rommelen in de verslaglegging van het functioneringsgesprek’ 2010 zal beëindigen. Ze is niet officieel ontslagen. “Het is nu onduidelijk wat er gaat gebeuren. Ik heb van het agentschap geen enkel bericht op papier ontvangen.” Van het AgentschapNL krijgt ze slechts mondelinge mededelingen. “Het enige dat mij is gezegd is dat de directie mijn vaste contract niet heeft geaccordeerd. Verder heb ik nog niets gehoord. Er is geen reden gegeven.”

De enige collega met wie ze zichzelf kan vergelijken – die tien dagen na haar als inhuurmedewerker is aangenomen – heeft wel

promotie gemaakt en oktober vorig jaar een vast contract gekregen. “Ik heb me wel afgevraagd of het te maken heeft met mijn achtergrond. Neen, zeg ik dan. Dat kan niet. Ik werk bij de overheid, die mag niet discrimineren, toch?”

Canan Yilmaz heeft intussen in haar vrije tijd het administratiekantoor Bilanco opgezet en probeert via haar eigen netwerk klanten te vinden. Maar ze is behoorlijk verbitterd: “Er is mij een mooie carrière beloofd. Nu heb ik binnenkort geen inkomen meer.”

De Turkse samenleving is de laatste jaren bezig met een ware moderniseringsslag.

Daarbij speelt de overheid een belangrijke rol: tot 2013 wordt er voor 27 miljard euro geïnvesteerd om het milieubeleid EU-proof te maken. Buitenlandse expertise en technologie zijn daarbij welkom, zo heeft Ameco Adviesgroep Milieubeleid BV uit Utrecht gemerkt.

C

orinne van Voorden van Ameco BV was het afgelopen jaar geregeld in Turkije als directeur van een project, dat zich richt op het ontwikkelen van een methode voor afvalwaterzuivering.

“Uitgangspunt is de wens van de Turkse overheid om te voldoen aan de Europese Richtlijn Stedelijk Afvalwater. Daarom wordt er de komende jaren fors geïnvesteerd in afvalwaterzuiveringsinstallaties voor 2500 kleine en middelgrote gemeenten.” Ze ziet echter ook kansen voor Nederlandse ondernemers op andere terreinen van milieubeleid en van duurzame energie.

Het plan, dat zij overigens samen met Nicky Bekker coördineert, is een government to government (G2G)-project, dat werd ontwikkeld door Agentschap.nl. Nicky Bekker benadrukt dat Ameco bij de uitvoering veel baat heeft bij de intensieve samenwerking met de Nederlandse ambassade in Ankara.

“Dat is erg belangrijk. De diplomaten hebben goede contacten met het Turkse ministerie van Milieu en Bosbeheer. Zij kennen de soms uiteenlopende belangen die er spelen tussen de verschillende partijen die betrokken zijn bij milieuprojecten. Zij weten ook wat de politieke gevoeligheden zijn waar je rekening mee moet houden.”

Ameco leidt een internationaal Turks-Nederlands consortium waarin wordt samengewerkt door de Nederlandse partners Tauw BV, Wereld Waternet en InfoMil en het Turkse IBS Research & Consultancy. Belangrijk is volgens Ameco dat er uitwisseling plaatsvindt van

kennis en expertise tussen de Nederlandse en Turkse overheidsinstanties. Aan Turkse kant zijn behalve het ministerie van Milieu en Bosbeheer ook de İller Bank, de Turkse Vereniging van Gemeenten en de Staats Plan­ organisatie betrokken bij het project.

Het viel Corinne van Voorden op dat men in Turkije veel belang hecht aan hiërarchie. “Maar langzaam aan, wanneer je elkaar beter leert kennen, wordt het informeler en wordt het een hecht team. Je gaat wat met hen drinken en uit eten. Het vertrouwen dat daarmee ontstaat, bevordert de sfeer en de samenwerking.”

Waar het projectteam in het begin ook aan moest wennen, was de manier van vergaderen. Van Voorden: “In eerste instantie schuift iedereen aan. Allemaal willen ze graag mee­ praten. Soms lijkt het chaotisch; veel gebaren en stemverheffingen. Maar langzaam komt het toch tot consensus en besluitvorming.”

Flexibiliteit is belangrijk, zo heeft Ameco gemerkt bij de uitvoering van dit soort projecten. “In Turkije moet je veel tijd investeren in het leren kennen van je partners. De motivatie bij de Turken is hoog. Ze denken echt mee en reageren uitgebreid op onze voorstellen. Er is sprake van wederzijds respect. En goed voor het succes is, dat zij steeds meer gaan inzien dat niet alleen de technologie, maar vooral ook de organisatie van het afvalwaterzuiveringsproces en de kwaliteit van de samenwerking tussen de belanghebbende partijen doorslaggevend zijn bij het realiseren van de gewenste doelstellingen,” besluit Van Voorden.

‘Turken hechten veel belang aan hiërarchie’

Tulpia / jaargang 05 / nr 19 33

KIJK OP ZAKEN door onze correspondent in istanbul marc guillet

‘Turkije biedt veel kansen op milieugebied’

blik op brussel door TUNCAY ÇINIBULAK en FRANS JEURSEN fotografie europese commissie

Vijftig jaar in de Europese wachtkamer Turkije wacht al sinds juli 1959 op het lidmaatschap van de Europese Unie.

Landen die veel later bij de EU aanklopten, zijn allemaal al toegelaten, maar van een bruiloft tussen Turkije en de EU komt het maar niet. De Turkse bevolking is inmiddels ‘Europa-moe’ en de Turkse regering zoekt meer en meer toenadering tot de islamitische landen. Staatssecretaris Egemen Bağış van Europese Zaken – en hoofdonderhandelaar in het proces met de EU – blijft echter optimistisch over de toetreding.

Tulpia / jaargang 05 / nr 19 35

Egemen Bağış ontvangt oorkonde voor zijn inzet voor het Turks lidmaatschap. (foto: Turks Ministerie van Buitenlandse Zaken)

D

e onderhandelingen over toetreding tussen Turkije en de Europese Unie verlopen moeizaam en de meningen over het Turkse lidmaatschap blijven verdeeld. Veel Turken zijn bovendien ‘Europa-moe’.

Uit onderzoek van Tulpia blijkt dat 69% van de Nederlandse Turken niet meer gelooft dat Turkije ooit lid wordt van de EU. Aan de andere kant is meer dan 60% van de Europese bevolking gekant tegen een Turks lidmaatschap. Ook binnen Turkije zelf groeit de weerstand, onder meer omdat men de EU bij het beoordelen van aanvragen tot toetreding verdenkt van het hanteren van een ‘dubbele standaard’. Voormalige Oostbloklanden zouden heel gemakkelijk zijn toegelaten, terwijl Turkije aan de strenge eisen van de Criteria van Kopenhagen wordt vastgehouden.

Het frappante is dat een land als Cyprus en zelfs Roemenië en Bulgarije, die niet voldeden aan de ‘Kopenhagen Criteria’, toch lid werden van de unie, terwijl Turkije met handen en voeten vastgebonden is aan deze criteria.

Roemenië en Bulgarije hadden geen stabiele instituten, geen goed werkend marktmechanisme en Cyprus heeft nog altijd ruzie met Noord-Cyprus en met Turkije. Volgens de 36 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

toelatingscriteria is dit een reden om het lidmaatschap van een kandidaat-land te weigeren. “De EU beschouwt het geval van Cyprus als een uitzondering en de andere twee landen als een bedrijfsongelukje,” zei Europarlementariër Emine Bozkurt lachend tijdens het Tulpia-debat, in mei 2009 in Amsterdam.

‘Waarom dan geen uitzondering gemaakt voor Turkije?’ reageerde de zaal. Het hanteren van dubbele standaarden door de EU heeft er volgens een deelnemer aan de discussie toe geleid dat Turkije nu al ‘een halve eeuw in de wachtkamer van de Europese Unie zit’.

‘We worden niet eerlijk behandeld door de Europeanen, maar we geven niet op’ Staatssecretaris en onderhandelaar Egemen Bağış (Europese Zaken) is ondanks alle obstakels optimistisch. “We worden niet eerlijk behandeld door de Europeanen, maar we geven niet op.” Hij hoopt dat de Turkse

bevolking op 12 september in een referendum haar goedkeuring geeft om de grondwet te wijzigen. “Dit grootste pakket wijzigingen van de militaire grondwet uit 1982 brengt Turkije een stap dichterbij.

De eerste echte stap om deel uit te gaan maken van een groter Europa, was de aanvraag tot toetreding tot de EEG op 31 juli 1959. Die werd ingediend door Adnan Menderes, de eerste democratisch gekozen premier van het land. Diens regering werd echter al na een jaar door een coup van het leger ten val gebracht en de premier zelf berecht en opgehangen.

Het duurde even voordat men van de schrik was bekomen. De onderhandelingen werden met het Verdrag van Ankara in 1963 hervat.

Doel was te komen tot een Europese vrijhandelszone met Turkije, al lag een volwaardig lidmaatschap van de EEG inmiddels in het verschiet. De EEG presenteerde het associatieverdrag met de volgende bewoordingen: ‘Sedert meerdere decennia volgt Turkije de beweging voor samenwerking en toenadering in Europa en neemt deel aan alle politieke en economische organisaties van de vrije wereld. De associatieovereenkomst tussen Turkije en de gemeenschappelijke markt is een nieuwe etappe in de lijn van deze traditionele politiek’.

Ankara's moeizame marathon naar Brussel De Turkse droom om lid te worden van de EU duurt inmiddels langer dan een halve eeuw.

Velen weten niet meer hoe het allemaal begon en hoe moeizaam de Turks-Europese relaties altijd al waren. Maar sinds de stichting van de Turkse republiek in 1923, heeft Turkije zijn gezicht altijd gekeerd naar het Westen. Tijdens Koude Oorlog stond het land schouder aan schouder met de Verenigde Staten en de naties van West-Europa om het ‘rode gevaar’ te keren. In 1949 werd Turkije lid van de Raad van Europa en in 1952 trad het land toe tot de NAVO. Zeven jaar later vroeg Turkije het lidmaatschap van de EEG aan.

O

ok de toenmalige Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, Jozef Luns, was positief gestemd en optimistisch. Hij hield op 27 november 1963 een toespraak in het Europees Parlement, sprak daarbij over het ‘fundamentele Europese karakter van Turkije’ en onderstreepte dat toetreding van Turkije tot de EEG op termijn mogelijk was.

In 1970 werd een protocol aan het Verdrag van Ankara toegevoegd waarin een tijdschema was opgenomen voor het afschaffen van tarieven en quota, die werden geheven op de handel in goederen tussen Turkije en de zes EEG-leden.

Wederom kwam er een kink in de kabel. In 1971 pleegde het Turkse leger opnieuw een staatsgreep en drie jaar later, in 1974, werd Noord-Cyprus binnengevallen. Deze invasie was een antwoord op een staatsgreep op Cyprus, die was gepleegd met de steun van de in Griekenland regerende militaire junta.

Hoe dan ook, deze gebeurtenissen zorgden voor een ernstige verkoeling in de verhoudingen tussen Europa en Turkije. De militaire staatsgreep in 1980 maakte de betrekkingen tussen Ankara en Europa er niet beter op. De EEG besloot het associatieverdrag van 1963

op te schorten tot 1988. Ondanks deze hobbels en tegenslagen bleef Turkije verder timmeren aan de ‘Europese’ weg. Op 14 april 1987 diende de regering van Turgut Özal een aanvraag in tot lidmaatschap van de EEG. Griekenland zette de voet dwars en sprak er zijn veto over uit.

De aandacht van alle Europese leiders was op dat moment meer gevestigd op de val van de Berlijnse Muur en de problemen rond de Duitse eenwording. Om die reden was er geen belangstelling om de Turkse toetreding op de agenda te zetten. Pas elf jaar later begon het tij te keren. De EU (de EEG ging in 1993 onder die naam verder) aanvaardde de Turkse aanvraag tot lidmaatschap en Turkije werd op 12 december 1999 officieel kandidaat-lid.

De volgende stap in de ontwikkeling van de relaties tussen Turkije en de EU werd genomen in 2002. In december van dat jaar vond de Europese Raad in Kopenhagen dat ‘de EU zonder dralen’ de onderhandelingen met Turkije over de toetreding moet beginnen. Turkije begon ijverig te werken om te voldoen aan de gestelde eisen. In december 2004 kwam de Europese Raad tot de conclusie dat Turkije voldeed aan de politieke ‘Kopenhagen Criteria’.

Op grond van de rapportage en de aanbeveling van de Europese Raad werd er in oktober 2005 een begin gemaakt met de toetredingsonderhandelingen. Daarbij werd echter door de EU wel gesteld dat die onderhandelingen een ‘open einde’ hadden en de toetredingsprocedure niet als een gelopen race moest worden gezien. De Oostenrijke Volkspartij en de Duitse CDU probeerden nog roet in het eten te gooien met hun voorstel Turkije geen volledig lidmaatschap, maar een ‘geprivilegieerd partnerschap’ te verlenen. Deze pogingen konden de voortgang van de onderhandelingen echter niet meer tegenhouden.

In het voortgangsrapport van november 2006 sprak de Europese Commissie waardering uit voor de voortgang die Turkije had geboekt met het voldoen aan de gestelde eisen. Die waardering had echter voornamelijk betrekking op inspanningen geleverd op het veld van onderwijs en cultuur. Er was tevens kritiek op de schendingen van de democratische rechten van burgers en minderheidsgroepen. Ook de kwestie Cyprus vormde nog steeds een heet hangijzer. Hoewel het Griekse deel van Cyprus in 2004 EUlid werd, zijn de problemen op het verdeelde eiland nog lang niet opgelost.

Tulpia / jaargang 05 / nr 19 37

De EU wil dat Turkije in het kader van de Douane Unie (1995) zijn havens en vliegvelden openstelt voor Griekse en Cypriotische schepen en vliegtuigen. De regering in Ankara weigert dit pertinent en vindt dat de EU eerst maar eens de beloofde 259 miljoen euro moet verstrekken, bedoeld om de infrastructuur van het Turkse deel van het eiland te verbeteren.

De Grieks/Cyprioten van hun kant dreigen hun veto uit te spreken over de Turkse toetreding. Ondertussen worden er onderhandelingen gevoerd tussen Noord- en ZuidCyprus, en velen verwachten dat Cyprus uiteindelijk van zijn vetorecht geen gebruik zal maken.

In de rapportage van november 2007 maakt de Europese Commissie expliciet melding van de problemen rond wetsartikel 301 inzake de vrijheid van meningsuiting. Regeringen zijn afwisselend voor of tegen een Turkse toetreding, maar Oostenrijk heeft al gedreigd zijn veto daarover uit te spreken.

Ook het feit dat enkele Europese landen hebben aangekondigd een referendum uit te schrijven en het volk te laten bepalen of Turkije wel of niet moet worden toegelaten, veroorzaakte in Turkije veel onrust en ontgoocheling.

Het jaar 2010 is cruciaal in de onderhandelingen met de Europese Unie. In een van de aanvullende criteria, die aan het Turks lidmaatschap zijn verbonden, is bepaald dat de Commissie aan de hand van zogenaamde ijkpunten zal bekijken of nieuwe hoofdstukken van het acquis communautaire kunnen worden geopend. Ook is de voortgang van de onderhandelingen in hoge mate afhankelijk gemaakt van de bereidheid van Turkije om het Ankara Protocol uit te voeren en Turkse (lucht-)havens open te stellen voor EU-lid Cyprus. De Europese Raad buigt zich in december over deze kwestie. Indien de Turkse regering het Ankara Protocol niet ten uitvoer legt, kan dit ernstige consequenties hebben voor de onderhandelingen. Als Turkije voldoet aan de eisen, verwacht Europarlementariër Emine Bozkurt dat Turkije op zijn vroegst in 2014 volledig lid wordt van de EU. Anderen geloven echter dat de Turkse droom pas in 2020 bewaarheid wordt. Of de Turken dan nog animo hebben voor het lidmaatschap, moet nog blijken.

38 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

Kracht en macht

Europarlement in Brussel

Criteria van Kopenhagen In juni 1993 hebben de EU-leiders die in Kopenhagen bijeenkwamen drie criteria vastgesteld waaraan een kandidaatlidstaat moet voldoen voordat het tot de Europese Unie kan toetreden.

Het land moet • stabiele instellingen hebben die de democratie, de rechtsstaat, de eerbiediging van de mensenrechten en respect voor minderheden waarborgen • een goed draaiende markteconomie hebben en opgewassen zijn tegen de concurrentie van de EU • de verplichtingen van het lidmaatschap op zich nemen, de gemeenschappelijke wet- en regelgeving van de EU overnemen en implementeren, en de verschillende doelstellingen van de Europese Unie ondersteunen.

• Het land heeft geen conflicten met de buurlanden of heeft geen grens geschillen.

TURKIJE’S JONGSTE GESCHIEDENIS 1923 Stichting Republiek Turkije 1949 Lid van Raad van Europa 1952 Toetreding tot de NA VO 1959 Aanvraag lidmaatschap van de EEG 1960 Staatgreep en executie premier

Menderes 1963 Associatieverdrag 1971 Militairen grijpen de macht 1974 Invasie van Cyprus 1980 Staatsgreep 1987 Nieuwe aanvraag lidmaatschap van

de EU 1995 Douane Unie tussen Turkije en

de EU 1999 Kandidaat-lid EU 2005 Start onderhandelingen voor

volledig lidmaatschap ???? Lid van de EU

door frans jeursen fotografie europese commissie

blik op brussel

van het Europarlement

E

en van de krachtigste wetgevende machten ter wereld, het Europarlement. Die titel wordt wel eens geplakt op het parlement van de Europese Unie, samen met de Raad van Europa het hoogste wetgevende orgaan in de EU. En dat terwijl het EU-parlement een middel mist dat een parlement van elk Europees land wel heeft: het initiatief nemen tot wetten. Dat laatste recht is in Europa namelijk gereserveerd voor de Europese Commissie. Maar het Europarlement is zeker niet vleugellam: door de zogeheten medebeslissingsprocedure heeft het een stevige greep op de gang van zaken. In die procedure is vastgelegd dat Europese richtlijnen en verordeningen alleen na bemoeienis en met toestemming van het EU-parlement tot stand kunnen komen.

Al vanaf 1979 mogen de burgers van de EU elke vijf jaar het parlement rechtstreeks kiezen; een indicatie van het democratisch gehalte. Vandaag de dag kunnen zo’n 375 miljoen kiezers in de Europese Unie hun stem uitbrengen.

Zoals gezegd, het Europarlement is niets meer of minder dan de volksvertegenwoordiging van de aangesloten 27 lidstaten. Het deelt het uiterst belangrijke recht om het budget vast te stellen met de Raad van Europa. Maar het Europarlement controleert ook de Europese Commissie, het uitvoerend orgaan van de EU. Het kan bijvoorbeeld zijn veto uitspreken over maatregelen van de commissie en zelfs besluiten om haar te ontbinden en de Eurocommissarissen naar huis te sturen.

Jawel, maar hoe ziet dat parlement er nu uit? De twee grootste Europese partijen zijn de Europese Volkspartij (EVP) met 265 zetels en de Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten (S&D) met 184 zetels.

Natuurlijk hebben nog andere groeperingen zitting in het parlement, maar de meeste afgevaardigden hebben een plekje gevonden binnen de twee reuzenpartijen. In totaal heeft het parlement liefst 736 leden. Sinds 14 juli 2009 staat Jerzy Buzek, de oud-premier van Polen, aan het hoofd ervan met de status van president zonder stemrecht.

Zo’n groot bestuursorgaan komt natuurlijk niet zomaar tot stand. Sterker nog, eerst was er sprake van een relatief kleine club. Ooit, of om precies te zijn in 1952, was wat later het Europarlement zou worden niet meer dan een ‘raadgevende vergadering’ van 78 parlementariërs en hoorde het bij de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS). Die was na de Tweede Wereldoorlog opgericht om eventuele oorlogszuchtige landen onder controle te houden. Volgens professor David Farrell van de Universiteit van Manchester was de ‘raadgevende vergadering’ in het begin niet meer dan een ‘meertalige praatwinkel’, maar daar zou spoedig verandering in komen. Niet op grond van een vooropgezet plan, maar ingegeven door de omstandigheden.

Toen in 1958 de EEG (Europese Economische Gemeenschap) en Euratom (het orgaan dat toezicht houdt op het gebruik van atoomenergie door de aangesloten staten) werden opgericht, groeide de vroegere ‘raadgevende vergadering’ uit tot de ‘Europese Parlementaire Vergadering’. Op dat moment Tulpia / jaargang 05 / nr 19 39

De rubriek ‘Blik op Brussel’ is mede mogelijk gemaakt door een subsidie van het Europafonds.

40 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

TULPIACOLUMN LILY SPRANGERS / directeur turkije instituut

hadden de drie gemeenschappen (EGKS, EEG, Euratom) nog elk hun eigen uitvoerende orgaan; pas in 1967 versmolten ze tot één instelling. Vanaf dat moment werden het Parlement van Europa, de Raad van Europa en de Europese Commissie officieel opgericht. In de oprichtingsverklaring van het parlement was sprake van ‘vertegenwoordigers van alle volkeren’ en werd er ook gesproken over ‘directe verkiezingen’. Zo ontstond een Europees orgaan, dat wel heel wat meer was dan alleen maar raadgevend.

Dan over de werkwijze. Het EU-parlement heeft het recht amendementen in te dienen op alle voorgelegde wetsvoorstellen. In 2006 waren dat er bijvoorbeeld al meer dan 400.

Bij het Verdrag van Lissabon van 1 december 2009 werden de wetgevende bevoegdheden van het parlement op dezelfde hoogte gebracht als die van de Europese Commissie en ook op andere terreinen slaagde het er in zijn macht en invloed op het reilen en zeilen binnen de EU te vergroten. Zo is het voortaan ook betrokken bij de gesprekken die de Europese Commissie voert als het gaat om het sluiten van internationale verdragen.

Gaandeweg veranderde er ook iets aan het al genoemde ‘recht tot initiatief’. Het parlement kan de Europese Commissie namelijk vragen met een wetsvoorstel te komen. En omdat de commissie steeds vaker is geneigd om de voorstellen van het parlement te volgen, is er eigenlijk sprake van een ‘recht tot initiatief’ van de kant van het parlement.

Ook langs andere ‘indirecte’ wegen is de (internationale) macht van het parlement steeds verder gegroeid. Men spreekt dan ook wel over het parlement als over de ‘PanEuropese zeepkist’: hiermee wordt verwezen naar de redenaars die te pas en te onpas in het Londense Hyde Park op een zeepkist klimmen om het ‘volk’ toe te spreken.

Een twistpunt is nog altijd dat het EUparlement – door het dwarsliggen van de Fransen – op twee plaatsen is gehuisvest: in Brussel en in Straatsburg. Dat betekent dat er voortdurend heen en weer moet worden gereisd om vergaderingen en overleggen bij te wonen. Maar wie weet wordt er ooit nog een oplossing gevonden om deze extra kosten­ post uit de wereld te helpen.

DE TELOORGANG VAN EEN VAKANTIELIEFDE De relatie tussen de Europese Unie en Turkije zou zich goed lenen voor het KRO-programma Memories Tour d’Amour, waarin Anita Witzier mensen confronteert met hun oude vakantieliefde. Soms slaat de vlam opnieuw in, maar niet zelden vragen betrokkenen zich af wat ze ooit in elkaar zagen.

Wie dezer dagen de uitlatingen van politici in Europa en in Turkije leest en goed kijkt naar de opiniepolls over en weer, vraagt zich af wat beide partijen ooit bezielde en waarom de liefde niet alleen is bekoeld, maar zelfs is omgeslagen in diep wantrouwen. Hoe heeft het zover kunnen komen?

En zouden beide partijen baat hebben bij het relatieprogramma In Vooren Tegenspoed van die andere confessionele zender (de EO), waar echtparen onder begeleiding van een team therapeuten de neerwaartse spiraal in hun huwelijk proberen om te buigen? Kortom, is er nog hoop voor de relatie EU en Turkije?

De feiten stemmen niet optimistisch. Binnenkort zijn in het onderhandelingsproces alle te openen hoofdstukken behandeld. Maar liefst 16 hoofdstukken zijn om uiteenlopende redenen (waaronder onenigheid over de kwestie Cyprus) geblokkeerd en zullen naar verwachting voorlopig niet worden geopend. Nu gaat het tussen Turkije en de EU niet alleen om de nogal technische hoofdstukonderhandelingen, maar feit is wel dat dit de formele dynamiek tussen de beide partijen vorm geeft.

Blijft over de algemene politieke stemming. Die is in beide kampen op een dieptepunt. Het buitenlands beleid van Turkije is er op gericht te laten zien dat het land over ‘alternatieven’ in de regio beschikt en dat wordt door de EU niet altijd gewaardeerd (Gaza, Iran). De Franse president Sarkozy en de Duitse bondskanselier Merkel lijken dan ook niet voornemens hun sceptische houding op te geven. Ook elders in Europa is, al dan niet onder druk van de crisis, de algemene animo voor verdere uitbreiding tot een dieptepunt gezakt. Open grenzen voedt de angst voor migratie en dat is in tijden van oplopende werkloosheid een weinig aanlokkelijk vooruitzicht. Bovendien zijn de meest recente uitbreidingen (Roemenië en Bulgarije in 2007) niet geheel vlekkeloos verlopen. Dat heeft een duidelijk negatief effect op het kandidaat-lidmaatschap van Turkije.

De peilingen in Turkije laten een daling zien in het vertrouwen in de EU. Dat geldt zowel voor de vraag of men dénkt dat Turkije binnen afzienbare tijd lid zal worden, als voor de vraag of men voorstander van lidmaatschap is. Vooral in de beantwoording van de eerste vraag is een sterk dalende tendens te zien. In 2004 (vóór het begin van de onderhandelingen) meende ruim 60% dat lidmaatschap binnen afzienbare tijd plaats zou vinden; 73% was voor toetreding. In de peiling van het Marshall Fund in het najaar 2009 was het aantal voorstanders gedaald tot 48%; slechts 29% dacht nog bij leven de toetreding mee te maken. In Nederland zien we min of meer hetzelfde beeld. Met uitzondering van het percentage ondervraagden dat tégen het Turks lidmaatschap is, dat schommelt namelijk onverminderd tussen de 50 en 58%. Voorstanders zijn een meer wisselende groep. In 2004 was dat 27%, maar dat percentage steeg na het begin van de onderhandelingen. Boven de 40% is het nooit gekomen.

In lijn met het gebrek aan enthousiasme voor uitbreiding in het algemeen en die van Turkije in het bijzonder zijn Nederlandse politici, zich steeds terughoudender gaan uiten over dit thema. Het lijkt buitengewoon onwaarschijnlijk dat dit in het nieuwe kabinet anders zal zijn.

SERIE DE HOGE PORTE EN DE LAGE LANDEN

Ook u spreekt Turks!

In Nederland wonen 400.000 Turken, Turkije is kandidaat-lid van de Europese Unie en het land is een favoriete vakantiebestemming van honderdduizenden Nederlanders.

Maar wat weet een doorsnee Nederlander over de Turkse invloeden in Nederland, bijvoorbeeld op het gebied van wederzijdse banden, kunst, architectuur en literatuur?

Om beide werelden beter aan elkaar te spiegelen, start Tulpia een serie over de Turkse taal en cultuur. Deel 1: Turkse leenwoorden in het Nederlands.

E

r was een tijd dat de Turken voor de poorten van Wenen stonden en de bakkers zoete broodjes bakten…

Kent u dat verhaal? Als het niet waar is, is het toch te mooi om niet te verhalen…

We schrijven het jaar 1529. De stad is omsingeld door Osmaanse troepen onder leiding van sultan Süleyman I de Prachtlievende, maar de inwoners van Wenen weten de belegeraars terug te slaan en zelfs het Turkse kamp te bezetten. Volgens de legende vond een Weense bakker toen de croissant (Frans voor: ‘wassende maan’) uit als imitatie van de halve maan, het embleem van de Islam dat de vaandels en tentstokken van de Turken tooide.

Toen kwam er ineens een tijd dat wij liever Turks dan paaps waren. ‘Liver turcx dan paus’ luidde de leus tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). Hij werd in de Nederlanden voor het eerst gebruikt in 1566, het jaar van de Beeldenstorm, en werd ook gevonden op zilveren plaatjes van een halvemaan die door de geuzen bij wijze van protest op hun kleren werd gedragen. Die slagzin kwam voort uit het verlangen van de vervolgde protestantse christenen naar religieuze tolerantie. Terwijl de intolerante paus van Rome protestantse groepen in Europa tiranniseerde, gaf de Turkse sultan hun wel godsdienstvrijheid in het Ottomaanse Rijk.

De Turken veroverden tijdens hun invasies in het westen bijna heel de bewoonde wereld, maar het waren toch maar tijdelijke veroveringen die niet tot het creëren van een wereldtaal leidden. De volkeren die de invallen overleefden, kregen meestal toestemming om hun eigen taal en cultuur te behouden, zolang ze maar niet in opstand kwamen en hun belastingen op tijd betaalden. In de Ottomaanse tijd (1453-1923) dreven wij Hollanders in het Avondland – hoe kan het ook anders: land van dominees en kooplieden! – levendig handel met de Levant, het Morgenland waar de zon opkomt, en namen vandaar ook een klein aantal leenwoorden mee.

De veertiende druk van de dikke Van Dale uit 2005 geeft welgeteld 85 Turkse leenwoorden (zie kader), waarvan de meeste enkel historische betekenis bezitten en ons nu echt niets meer zeggen. Weet u wat een dei is? Of een heiduk? Wie gebruikt er nog het woord spahi of ulaan?

Overbekend is natuurlijk het woord koffie dat rond 1640 werd overgenomen uit het Turkse kahve. De tulp, in 1581 ontleend aan het Turkse tülbent dat tulband betekent, is zo genoemd naar de gelijkenis van haar geopende kelkbladeren met dat hoofddeksel.

En horde uit 1622 komt van ordu, het Turkse woord voor leger dat ook leidde tot Urdu, de taal van Pakistan…

Met de komst van hordes Anatolische migranten sinds de jaren ’60 van de vorige eeuw zijn er verrassend weinig Turkse leenwoorden ingeburgerd geraakt. Daarvoor leefden inboorlingen en nieuwkomers te veel in gescheiden werelden. Sinds we in plaats van naar de Chinees naar de Turk gaan, is onze woordenschat wel verrijkt met culinaire termen als baklava, bulgur, dolma, döner kebab, köfte, musakka, pide, pilav, raki, shish kebap en shoarma. Uitbreiding zal verder via straattaal geschieden: zo wordt door de blanke jeugd askim (van aşkım = mijn liefde) gebruikt voor schatje, lieverd.

Een ingang die helaas niet in de laatste Van Dale staat, is basjibozoek, het scheldwoord dat de altijd beschonken kapitein Haddock uit de strip Kuifje in de mond bestorven lag. Başıbozuk betekent letterlijk losbol en was een aanduiding voor de losgeslagen benden vrijbuiters van de Ottomaanse sultan die geen beste naam hadden. De beledigende zegswijze ‘rijden als een Turk’ in de dertiende druk van de Van Dale uit 1999 is inmiddels geschrapt (tegenwoordig hoor je eerder: ‘rijden als een Pool’), maar wie weet komt er nog eens een uitdrukking: ‘rijden als een basjibozoek!’ Stomme basjibozoek!

Overgehaalde basjibozoek! Basjibozoek uit de Karpaten!

Tulpia / jaargang 05 / nr 19 41

door ERIK EIJSVOGEL fotografie Henk Boom

ORANJEROOD

Basjibozoek!

TURKSE LEENWOORDEN Het hedendaagse Nederlands kent volgens Van Dale ruim tachtig leenwoorden uit het Turks. Veel daarvan zijn sterk gedateerd en nu niet meer gangbaar. Maar nieuwe woorden komen op. aga (heer), aga Khan (titel van het hoofd van de nizari’s, een richting binnen de sjiitische islam), baglama (traditioneel Turks snaarinstrument met drie snaren), baklava (zeer zoet Turks honinggebak), baksjisj (fooi), Balkan (bergketen in Z.O.-Europa, en ook het deel van Europa waarin dit gebergte ligt, als aardrijkskundig en staatkundig begrip), begum ([Indiase] titel voor koningin of dame van aanzien), bei (titel der Barbarijse vorsten, Turkse eretitel), Beiram (islamitisch godsdienstig feest na afloop van de vasten), bergamotpeer (zekere soort van peer), bulgur (gerecht van gekookte en vervolgens gedroogde en gebroken tarwekorrels), caracal (woestijn- of steppelynx), chagrijn (segrijn), Dagestaans (van, uit, betreffende, als in Dagestan, autonome republiek binnen de Russische federatie), dei (titel van de beheerser van Algiers, 1600-1830, tot 1705 ook in Tunis; later ‘bei’), derwisj (lid van mystiek-religieuze islamitische broederschappen, islamitische (bedel)monnik), divan (rijksraad, raad van state [vroeger in het Ottomaanse Rijk], lage rustbank zonder leuning, met een los kleed en losse kussens), dolma (Turks gerecht van met gekruide rijst en andere ingrediënten gevulde druivenbladen), dolman (nauwsluitend, met tressen versierd huzarenbuis, smalle cape met een opstaande kraag, helemaal van bont en heel strak om de schouders, huisjasje), döner kebab (aan een verticaal draaiende spies geroosterde kebab), efendi (in het Ottomaanse Rijk titel van staatsdienaren, in ruimere zin van meer aanzienlijke personen; direct achter de naam van het ambt gevoegd), ferman (schriftelijk bevel, eertijds namens de sultan van het Ottomaanse Rijk door de grootvizier uitgevaardigd [m.n. als pas]), francala (breed Turks stokbrood), giaur (Turkse scheldnaam voor alle niet-moslims), gilet (vest), golgas (Turks flanel, lichte wollen stof), han (Turkse herberg voor karavanen), harem (het voor de vrouwen bestemde, afgezonderde gedeelte in de woning van een [aanzienlijke] moslim, al de vrouwen en bijzitten van een islamitische heerser), heiduk (naam van ongeregelde, stropende, later van geregelde, lichtgewapende Hongaarse soldaten, lijfknecht in

42 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

Hongaarse klederdracht), horde (stam, troep van zwervende, oorlogszuchtige nomaden), janitsaar (soldaat in het Ottomaanse leger, behorend tot de in de veertiende eeuw gevormde en in 1826 opgeheven bevoorrechte klasse van soldaten die vroeger de kern vormden van het Ottomaanse voetvolk), jatagan (flauw dubbel gebogen grote dolk of kort zwaard, in oosterse landen in gebruik), kaftan (lang bovenkledingstuk van oosterse volken), kaïk (klein open vaartuig, houten vissersboot, doorgaans met kajuit), Kalmuks (van, betreffende de Kalmukken, een nomadenvolk van Mongools ras, taal van de Kalmukken), kan (oosterse titel, oorspr. van een Tataars vorst, later ook van andere gebieders), karwats (stijve leren zweep uit één stuk, met een knop), kaviaar (gezouten kuit van de steur en enkele andere vissen uit Oost-Europa en Iran, die als een de eetlust prikkelend voorgerecht gegeten wordt), kazak (mansoverkleed met wijde mouwen [m.n. in de 16e eeuw], ben. voor grof geknoopte tapijten met geometrisch patroon in heldere kleuren en hoge pool, afkomstig uit Kazachstan), kebab (gegrild vleesgerecht, bereid van stukjes [m.n. schapen]vlees of –gehakt), kedive (titel van de vroegere onderkoning van Egypte [toen dit bij het Ottomaanse Rijk hoorde]), kelei (oosters tapijt van ca. 1,50 à 2 bij 4 à 5 m), kemenche (Turkse schootviool met twee snaren), kiosk (paviljoen, naar alle zijden open buitenhuis of paleisje [in Turkije]), kismet (voorbestemde beschikking, noodlot volgens islamitische opvatting), koffie (drank die in Turkije in een steelpannetje gekookt en met drab en al in een espressokopje geserveerd wordt; als het koffiedik in zicht komt kopje omkeren op het schoteltje en dan aan de binnenkant de toekomst aflezen…), köfte (Turks gerecht van gebakken [lams]gehaktballetjes met kruiden), kolbak (berenmuts), lakei (huisbediende in livrei), liman (door een strandwal afgesloten zeebocht aan een riviermonding), limoen (lichtgele citroensoort met een dikke schil), lira (munteenheid van Turkije, ook wel Turkse pond genoemd), mimbar (kansel in een moskee), minaret (slanke toren bij een moskee, vanwaaraf de muezzin de uren van het gebed afkondigt), moellah (islamitisch geestelijke, in Iran en Azië van hoge rang, ten westen van Iran, voornamelijk onder soennieten, van lage rang), mousakka (Grieks gerecht, bestaande uit gehakt, bechamelsaus en aubergines), muezzin (moskeebeambte die van boven uit de minaret de gelovigen oproept tot het gebed),

nargileh (Turkse waterpijp), odalisk (eertijds dienares in de harem van een sultan, al of niet ook concubine, Turkse beroepsdanseres die bij voorkeur sluierdansen uitvoert), padisjah (titel van de sultan van het Ottomaanse Rijk), pallas (ruitersabel), para (munt in [voormalig] Joegoslavië [eertijds ook gebruikt in Egypte, Irak, Sudan en het Ottomaanse Rijk]), pasja (titel voor de hoogste burgerlijke en militaire ambtenaren in het Ottomaanse Rijk), pendjerelik (deel van een kameeltuig dat, indien vervaardigd in een van de voor oosterse tapijten toegepaste technieken, in Europa wel als schoorsteenloper gebezigd wordt), pide (luchtige Turkse broodsoort), pilav (rijst in vleesnat, vet, boter enz. gekookt), raki (Turkse brandewijn [bv. uit rozijnen en/of anijs]), reïs (gezagvoerder of kapitein van een Ottomaans koopvaardijschip), saz (op een luit lijkend Turks tokkelinstrument met een ovale klankkast, een lange hals en zeven snaren), segrijn (hard en toch fijn bereid leer met een korrelig oppervlak [van ezelshuid, soms haaienvel]), shish kebab (Levantijns gerecht van aan pennen geregen, geroosterd vlees [vaak gecombineerd met tomaat, paprika o.i.d.]), shoarma (oorspr. Turks vleesgerecht van lamsvlees, paprika en kruiden), sjamberloek (kamerjapon voor heren, wijde huisjas met ceintuur), sofa (gestoffeerde rustbank met rugleuning), softa (student in de islamitische wetenschap, leerling van een medresse [islamitische hogeschool]), spahi (naam van de leden van een Arabische inlandse cavalerie in Franse krijgsdienst), tulband (hoofddeksel van de islamitische oosterse volken, een kap met een doek op bep. wijze eromheen gewonden en vastgeknoopt), tulp (in het westen geïntroduceerd door de Weense ambassadeur voor Turkije, Ghislain de Busbecq, die over de bloemen schreef die hij in 1551 in het Turkse Edirne had gezien; rond 1593 verschenen de eerste exemplaren in Nederland; Ottomaanse sultans droegen een tulp op hun tulband als symbool; nu vormt de bloem die Turkije met Nederland verbindt het logo van het magazine Tulpia), ulaan (lansier, licht gewapend ruiter, vroeger in het Duitse, Oostenrijks-Hongaarse en Russische leger vooral voor strategische verkenning ingezet), vilayet (provincie van het Ottomaanse Rijk, in het moderne Turkije oude [maar niet verouderde] ben. voor provincie), vizier (hoogwaardigheidsbekleder aan de vroegere Arabische, Ottomaanse en Perzische hoven), yoghurt (in de Turkse keuken ook warm gebruikt in soepen en over vlees).

Van Dale (2005)

Ottomanen hebben met hun oorlogsvoering, gewoontes, taalgebruik en leefwijze veel invloed uitgeoefend op Europa. Dat is tot op de dag van vandaag nog heel goed merkbaar.

Tulpia / jaargang 05 / nr 19 43

tekst en fotografie sabri varan  vertaling Serap Varan

tulpia reizen

In het land van...

de hazelnoot

De pier van Ordu. Genietend van hun hazelnoot kijken Ordunaren naar de ondergaande zon.

44 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

F

Fotograaf Sabri Varan belandt tijdens zijn trektocht langs de Zwarte Zee in de havenstad Ordu, in de gelijknamige provincie. De plaats van de hazelnoot, waar de dans van blauw en groen nooit eindigt.

‘Het is avond en de lichten in Ordu schijnen Hun beleefde manier van praten is prachtig Meiden die hazelnoten verzamelen Geen hazelnoot aan de tak Laat me je kussen Denk maar niet aan mij’

De provincie Ordu (horde): blauwe zee, kreken en de toppen van de bergen overladen met groen. Het is net alsof de eindeloze schoonheid van de natuur is verbonden met een anker dat in de Zwarte Zee rust. Een buitengewoon blauw en groen, zoals niemand dat ooit zag in een droom, daaraan dankt Ordu zijn naam. Een groen dat rust in zeven lagen en in het midden van de versierde natuur, omgeven door een blauw laken: de Zwarte Zee, het symbool van nieuwe vriendschappen. In de naam van Boztepe zijn er tientallen liederen gemaakt en om Ordu met die ogen te bekijken is een groot genot.

46 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

Het schoonmaken van de hazelnotentuin

‘Aan het begin van Boztepe De wind waait koel Vanuit de overkant wuift het Met hun mooie dunne tailles’ De dans van blauw en groen eindigt hier nooit.

Een plaats die rijk is aan ansjovis en aan hazelnoot; een plek waar je de regen samen met de zon kunt zien. Ordu is simpelweg uniek.

De stad ontstond rond 400 voor Christus, als handelsstad. Rond 1400 kwam Ordu onder Turks heerschappij. Sindsdien betekent Ordu: paleisstad, kuststad, hoofdstad. De hedendaagse stad – op 600 kilometer van Ankara, 900 kilometer van Istanbul en 180 kilometer van het internationale vliegveld van Trabzon – is eigenlijk pas gevormd in de afgelopen 250 jaar.

Een wandeling over de bergen is ook hier behoorlijk vermoeiend. Het gebergte is een van de belangrijkste bronnen van vrijheid en voor het alternatieve toerisme. Nergens anders is de natuur zo vrijgevig in zijn schoonheid, en is het mogelijk om allerlei variaties groen bewonderen. De bergen, met hun natuurlijke bronnen en watervallen in de schaduw, zijn voor zowel de lokale als buitenlandse

De vrouwen verzamelen de hazelnoten

toeristen het meest bijzonder. Elk jaar worden in deze bergen traditionele festivals gehouden.

In de stad zelf wordt de aandacht vooral getrokken door schitterende voorbeelden van architectonische structuren van het traditionele Ordu.

De stenen Konaks laten de traditionele schoonheid van het hedendaagse leven zien. De stad is vermaard wegens de traditionele Turkse weefsels en breiwerken die met de hand worden gemaakt De zee is een belangrijke bron van inkomsten voor de dorpen die aan de kust van de provincie Ordu liggen. De cultuur van de zee is een gemeenschappelijke cultuur. Men eet er allerlei soorten vis, die op verschillende manieren wordt geprepareerd.

De ansjovis wordt gestoomd of gebakken. Er is ansjovissoep, maar ook een rijstschotel met ansjovis.

Voor de landbouw in Ordu is maïs een belangrijk gewas geworden. Het gedroogde product gaat naar de molens waar het tot meel wordt vermalen, en van de meel maakt men brood. Thuis wordt de maïs met een handmolen verpletterd, en maakt men er maïssoep van.

De belangrijkste bron van inkomsten is echter de hazelnoot. Ordu is ’s werelds belangrijkste producent. De hazelnoot zit gewoonweg in de genen

van een Ordunaar. In liedjes, op bruiloften, het leven draait er om. De schuldeisers en debiteuren, allemaal wachten ze op de hazelnoten. Jonge vrouwen en mannen wachten op het hazelnotenseizoen

‘Hazelnoot is uitstekend voor de seksuele gezondheid’ zodat ze kunnen trouwen. De hazelnoot staat symbool voor veel inkomen. In de ogen van het volk is de hazelnoot een groene saffier die ze met liefde beschermen. Hazelnoot en de provincie Ordu zijn sterk met elkaar verbonden, identiek.

De geschiedenis van de hazelnoot gaat terug tot voor Christus. Hazelnoot is sinds de oudheid een begrip. Een smakelijke vrucht die wordt gegeten en wordt gebruikt als medicijn. De regio’s waar men sinds de oudheid de hazelnoten oogst zijn Giresun, Trabzon en Ordu. Het oostelijke deel van de Zwarte Zee is wegens het weer het meeste geschikt voor de hazelnoot. In het jaar 1403 gingen de Genuezen met hun schepen naar de Zwarte Tulpia / jaargang 05 / nr 19 47

Hazelnoten worden in het eindstadium schoongemaakt

Zee om daar de hazelnoten te halen die zij naar Istanbul brachten. Eind 18de eeuw staken Russen en Roemenen de Zwarte Zee over om hazelnoten uit Turkije te halen, pas in de 19de eeuw waren het de Britten en de Belgen, die als eerste West-Europeanen naar Turkije kwamen voor de hazelnoot.

Het klimaat aan de Zwarte Zee is voor de hazelnoot ideaal. Het is de enige plant die in de winter bloeit en wordt bevrucht. In augustus als de hazel­noot rijp is, worden ze verzameld en gedroogd. In de maanden oktober en november gaan ze naar de markt.

De organisatie die de aankoop en de productie van hazelnoten beheert, Fisköbirlik, is de grootste productunie in Turkije. De belangrijkste landen die hazelnoten produceren zijn Turkije, Italië, Spanje en Amerika. Van de wereldproductie komt 65 tot 75% uit Turkije. De Ordu-hazelnoten zijn van zeer goede kwaliteit. De smaak en de hoeveelheid olie die de noten bevatten, maken ze tot de meest geprezen ter wereld.

De productie van hazelnoten is meestal in handen van familiebedrijfjes, die een niet al te groot stuk grond hebben. Het raakt direct of indirect de levens van zo’n 8 miljoen mensen in deze regio.

48 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

De grond en het klimaat zijn uitermate geschikt voor de hazelnoot, en andere landbouw is in deze regio nauwelijks mogelijk. Het Zwarte-Zeegebied heeft de hoogste neerslag in Turkije. Ongeveer 20%

‘Nergens is de natuur zo vrijgevig als in de bergen van Ordu’ van het gebied is geschikt voor landbouw. Er is veel erosiegevaar, die door de hazelnootteelt wordt voorkomen. De hazelnoot levert aan haar omgeving een zeer positieve bijdrage.

Al sinds mensenheugenis wordt de hazelnoot geconsumeerd, tegenwoordig over de hele wereld en door ontwikkelingen in de voedingsindustrie op heel veel verschillende manieren. Hazelnoot wordt gebruikt voor de productie van chocolade, biscuit, snoep, zoetigheid, cake en roomijs. Hazelnootmeel is een basisingrediënt voor chocolade.

Wereldwijd wordt voor de productie van chocolade en biscuit meer dan 300.000 ton hazelnoot gebruikt.

Een maaltijd bereiden voor het feest

Hazelnoot is een bron van energie. Het ondersteunt de cardiovasculaire gezondheid: het verlaagt het cholesterolgehalte en het helpt bij het beter regelen van het hartritme. De dagelijkse consumptie van hazelnoot vermindert zeer effectief het risico op een hartaanval. Hazelnoot is ook zeer goed tegen bloedarmoede, het verbetert de ontwikkeling van lichaam en botten. Ook voor zwangere vrouwen en hun ongeboren kind is de hazelnoot zeer nuttig. Hazelnoot helpt ook tegen verkoudheid en longziekten, gaat spataderen tegen en is uitstekend voor de seksuele gezondheid. Overi­gens is het alom bekend dat het voor een mooiere huid zorgt.

Een gedicht over hazelnoot: Heb een hazelnoot gebroken en heerlijk gegeten Ik verhuisde naar de hooglanden Mijn geliefde door jou Heb ik dit leven vernietigd Een wens op de takken van de hazelnootboom Ooh dit brandende hart voor jou Wat gij allemaal niet hebt doorstaan Doorsta ook deze, ooh Hart

Tulpia / jaargang 05 / nr 19 49

tulpia reizen tekst en fotografie SIMON WINTERMANS

Fietsend van Utrecht naar Istanbul In 2010 zijn voor het eerst drie steden tegelijk Europese hoofdstad van cultuur: Istanbul, Essen in het Duitse Ruhrgebied en PĂŠcs in Hongarije. Simon Wintermans Fietste langs deze culturele hoofdsteden en maakte dit verslag.

Fietsend langs Wijk bij Duurstede

50 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

A

ls rechtgeaarde Nederlander is fietsen een vorm van lichte verslaving voor me, vandaar dat ik zo’n anderhalf jaar geleden op het idee kwam om in 2010 de culturele hoofdsteden per fiets met elkaar te verbinden. Ik wilde meer dan zo maar een lang recht stuk trappen: ik wilde een project realiseren, waarin meerdere zaken aan bod zouden komen. Ik vatte ze samen met drie Engelse woorden: muscles, brains en heart.

Muscles stond voor het sportieve gedeelte: in 65 fietsdagen legde ik 6582 kilo­meter af, wat op een gemiddelde neer­k wam van 101 kilometer per dag.

De gemid­delde snelheid was daarbij 19 km/uur. Deze cijfers spreken pas echt, wanneer men rekening houdt met het feit dat mijn fiets plus bagage ruim 40 kg woog, en ik bovendien onderweg veel bergpassen heb bedwongen.

Brains had te maken met het meer intellectuele gedeelte van de onderneming.

Onderweg ben ik op 60 plaatsen in 17 landen op zoek gegaan naar het antwoord op een actuele vraag: is de tegenwoordig zo vaak genoemde Europese eenheid realiteit of illusie? Ik was dus benieuwd hoe eensgezind – of niet – Europeanen zich anno 2010 nu eigenlijk voelen.

Heart ten slotte sloeg op het goede doel dat ik met de tocht wilde ondersteunen. Ik zocht iets, wat juist moest samenhangen met die Europese eenheid. Uiteindelijk vond ik de Mitrovica Rock School in Kosovo. In de tussen Serviërs en Albanezen hopeloos verdeelde stad Mitrovica probeert de vanuit Nederland aangestuurde Rock School de twee elkaar vijandig gezinde etnische groeperingen weer bij elkaar te brengen. Dat gebeurt via de jonge generatie en de moderne muziek.

Op 7 april 2010 ben ik gestart met een proloog vanuit Utrecht naar Essen. Op die manier vestigde ik aandacht op het streven van de Domstad om in 2018 zelf Europese hoofdstad van cultuur te worden.

En tegelijkertijd had ik zo ook mijn oude vaderland mooi in mijn reis opgenomen.

Na een dag in Essen rondgekeken te hebben – interessant hoe de Duitsers proberen van een industriestad een innovatieve cultuurstad te maken – vertrok ik dan écht op 10 april. Veel bekijks had ik niet, Essen 2010 had er niet veel werk van gemaakt.

Bovendien is de start van een lange fietstocht niet zo super spannend, er is immers nog niets spannends te vertellen.

Tulpia / jaargang 05 / nr 19 51

Pauzeren halverwege in Pécs om een hapje te eten

Maar daar kwam gauw verandering in. Meteen de eerste dag stond ik oog in oog met de allereerste Europeaan in Neandertal, en mijmerde ik wat bij de 1000 jaar oude sarcofaag van Theophanu in Keulen, de uit Constantinopel gehaalde prinses, die onder haar tijdgenoten opzien baarde door haar gewoonte met een vork te eten. Vervolgens was ik te gast op het mooiste kasteel van Duitsland, Burg Eltz bij Koblenz, waar slotgraaf Karl von Eltz mij persoonlijk en allerhartelijkst ontving. Hij is de 33ste generatie Von Eltz op het kasteel, dat mij daarom ook zo interesseerde, daar er sinds 1340 niet meer om gevochten is – een unicum in de zo gewelddadige Europese geschiedenis. Bovendien zou ik later nog een familieoptrekje van de Eltzen bezoeken: het barokke paleis in Vukovar, Kroatië, dat in 1991 volkomen kapot is geschoten tijdens het Servische beleg van de onfortuinlijke stad. Beide adellijke huizen vormden een perfecte illustratie van hetgeen er gebeurt, wanneer we oorlog, dan wel vrede hebben.

De plaatsen, waar iets belangrijks was gebeurd in de geschiedenis van het Oude Continent, en die alle iets bijdroegen aan het beeld dat ik al gaande vormde van de 52 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

Europese (on-)eenheid, volgden elkaar snel op: de Maginot Linie en Straatsburg (eeuwenlange Frans-Duitse onenigheid uiteindelijk vredig bijgelegd); het Lechfeld bij Augsburg, waar in 955 de Hongaren door de Duitse koning Otto I in de pan waren gehakt; concentratiekamp Dachau; het graf van Sophie en Hans Scholl in München, de jonge Duitse studenten die hun verzet tegen Hitler met de dood moesten bekopen...

Maar ook zocht ik actuele conflicten op, die de gemoederen bezighouden: de gigantische, binnenkort te bouwen vuilverbrander in het Oostenrijkse Heiligenkreuz pal op de Hongaarse grens; de taalwet in Slowakije; de discussie tussen Griekenland en Macedonië over de naam van het laatstgenoemde land.

Verder zigzaggend door Europa fietste ik over de velden ten zuiden van Pécs, waar in 1526 de beruchte slag bij Mohács werd gestreden. Sultan Sulejman versloeg de Hongaren vernietigend (‘sindsdien is het nooit meer goed gekomen met dit land’, vinden veel mensen hier).

Na Pécs werd het spannender: de Balkan! Al in Osijek, Kroatië, merkte ik dat de verstandhouding tussen Kroaten en Serviërs delicaat is – een indruk die in Vukovar alleen

‘Ik wilde meer dan zo maar een lang recht stuk trappen’

boven Srebrenica, Memorial site onder Het stuwmeer in MacedoniĂŤ, waar de weg in verdween

Tulpia / jaargang 05 / nr 19 53

Gletsjer in Montenegro, Nationaal Park Biogradska

maar werd versterkt. In de kelders van paleis Eltz stond ik op de lugubere plek waar Serviërs Kroatische burgers executeerden.

In Temerin, Servië, was precies een dag voor mijn aankomst een massagraf uit 1945 ontdekt van Duitse kinderen. Bosnië volgde, het land nog steeds gehavend met mijnenvelden en kapotgeschoten huizen. In Srebrenica was ik beschaamd om Nederlander te zijn, en huilde ik. Ik sprak er met vrouwen, die echtgenoot en zonen hadden verloren, van wie soms tot op de dag van vandaag het stoffelijk overschot niet is geborgen.

Montenegro is het mooiste landje van Europa. Ik had niet verwacht in juni nog over gletsjers te moeten klauteren, maar terugkeren op een eenmaal ingeslagen weg doe ik niet graag.

Vervolgens was ik te gast op de Mitrovica Rock School in Mitrovica, Kosovo. Het onthaal was er enthousiast, en de muziek, die de jonge studenten voor me speelden, boven verwachting goed. Doodzonde, dat het me tot nu toe niet gelukt is, financiële ondersteuning te vinden voor dit goede doel...

Ondertussen werd de tocht steeds spannender: ik vond de weg, die ik wilde nemen, onverwacht eindigen in een nieuw stuwmeer 54 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

in de Republiek Macedonië. Resultaat: terug naar af, 300 kilometer voor nop getrapt door de bergen en de hitte. Ook de doodskist, die ik in het pikkedonker aantrof in het verlaten huis waar ik de nacht dacht door te brengen, zal ik niet licht vergeten. Of: de gastvrije Jovan Pavleski in de bergen bij Krusevo, die me na zonsondergang met fiets en al in z’n Jugo langs de beren en wolven hielp. In Griekenland aangekomen, werd het zo heet (44 graden), dat ik ’s nachts moest gaan fietsen. Daarna waren de bergen en regen in fraai Bulgarije niet zo vreselijk meer.

Op 29 juni, op 50 kilometer voor het centrum van Istanbul, stonden leden van de fietsclub van de stad me op te wachten, om me op de laatste dag te begeleiden naar de finish bij de Aya Sophia. Bijzonder eervol vond ik ook het politie-escorte. Eenmaal aangekomen, werd ik enthousiast onthaald door het publiek en de Turkse pers. Istanbul2010 had de zaak fantastisch geregeld, Essen en Pécs kunnen daar nog wat van leren.

Maar hoe zit het nu met die Europese eenheid? Het antwoord vindt u op: www.essen-pecs-istanbul.info

Istanbul2010 had de zaak fantastisch geregeld, Essen en Pécs minder’

boven Fietsend met de Fietsclub van Istanbul onder Voor de Aya Sophia op de finish

Tulpia / jaargang 05 / nr 19 55

Ottomanen

Herberg Büyük Han

56 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

DOOR Ahmet erdengiz fotografie turks-cypriotische vertegenwoordiging in brussel tulpia reizen

op Cyprus Cyprus staat bekend als de ‘parel van de Middellandse Zee’. Op het noordelijk deel van het eiland bestaat sinds 1983 de Turkse Republiek Noord-Cyprus, die alleen door Turkije wordt erkend. ‘De Grieks-Cyprioten verwelkomden de Ottomaanse Turken als bevrijders.’

Tulpia / jaargang 05 / nr 19 57

boven Mevlevi School rechterpagina Saçaklı Ev

O

ttomaanse Turken arriveerden op Cyprus in 1570. Als veroveraars waren ze er niet op uit om de bestaande bevolking te elimineren of te onderwerpen aan slavernij, maar wilden ze met hen zij aan zij leven. Op 6 mei 1572 liet de Ottomaanse Sultan Selim II een firman (verordening) uitgaan, die was gericht aan de gouverneur-generaal van het eiland. Hierin werd hem bevolen ‘te garanderen dat iedereen zijn dagelijkse werkzaamheden en zaken mag uitoefenen met een onbezorgd gemoed’.

De Grieks-Cyprioten verwelkomden de Ottomaanse Turken namelijk als bevrijders, en dat is de reden waarom ze met istimalet (mildheid) werden behandeld. De Ottomanen schaften de lijfeigenschap af, gaven de Cyprioten toestemming om huizen en land te kopen en herstelden het orthodoxe aartsbisdom in ere.

De vroegste manifestaties van de Turkse cultuur op Cyprus waren op het gebied van de architectuur. Toen Turken zich op het eiland vestigden, pasten zij voor eigen gebruik eerst ongebruikte plaatsen van verering aan door

58 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

minaretten bij te bouwen, mihraps (nissen die de richting van Mekka aangeven), minbers (kansels) en kadınlar mahfili (omheinde balkons voor vrouwen). Later werden architecten uitgenodigd van het Ottomaanse vasteland om complete nieuwe camiss (moskeeën) te bouwen. Deze bouwwerken, streng en functioneel van ontwerp, werden ontworpen in de traditionele klassieke Ottomaanse stijl, met een koepelvormige centrale ruimte. Een uitstekend voorbeeld van dit type religieuze architectuur is de Arap Ahmet Camii, gebouwd in de hoofdstad Lefkoşa (Nicosia).

Andere goede voorbeelden van klassieke Ottomaanse architectuur op Cyprus zijn de Hala Sultan Tekke bij Larnaca, op­gedragen aan een pleegtante van de profeet Mohammed en een van de heiligste plaatsen van de islam; de Mevlevi Tekke (klooster voor dansende derwisjen) in Lefkoşa; Haydarpaşazade Mehmet Bey Camii in Lapta; Büyük Han (grote herberg); Kumarcılar Hanı (gokkers herberg); Deveciler Hanı (herberg van kameeldrijvers); Basmacılar Hanı (herberg van de handelaren in bedrukte stoffen); Büyük Hamam

‘De Grieks-Cyprioten verwelkomden de Ottomaanse Turken als bevrijders’

Tulpia / jaargang 05 / nr 19 59

60 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

linkerpagina Piri Mehmet Paşa boven Moskee Arap Ahmet

(groot Turks badhuis); Korkut Hamamı, Emir Hamamı, Ömerge Hamamı in Lefkoşa; Cafer Paşa Hamamı en de Kertikli Hamam (koepelvormig badhuis) in Gazimağusa (Famagusta); Hamam-ı Cedid (nieuw badhuis) in Limassol en de Ebubekir Mehmet Bey Hamamı in Gazibaf (Paphos).

Ten slotte, overblijfselen van Ottomaanse aquaducten en een paar forten uit de klassieke tijd zijn nog bewaard gebleven, zoals delen van het Arap Ahmet Paşa Aqueduct in Lefkoşa, Cafer Paşa Aqueduct in Gazimağusa en het Haydarpaşazade Mehmet Bey Aqueduct bij Lapta. Het Bekir Paşa Aqueduct in Larnaca, dat werd voltooid in 1750, was het grootste van dit soort structuren die ooit gebouwd zijn op het eiland met een totaal van 93 bogen. Vandaag de dag is het Arif Paşa Aqueduct in de omgeving van Gaziköy met 69 bogen het grootste in de Turkse Republiek Noord-Cyprus.

De Ottomanen hebben nooit enorme forten gebouwd op Cyprus, omdat tegen het eind van de 16de eeuw de oostelijke Middellandse

Zee volledig onder Turks gezag stond. Echter, de Ottomaanse forten Tuzla Kalesi in Larnaca en Baf Kalesi in Gazibaf behoren hier vermeld te worden.

Een nieuwe stijl van Ottomaanse architectuur maakte een entree in de late 18de en vroege 19de eeuw. De rechthoekige, gewelfde moskeeën die in deze stijl zijn gebouwd hebben schuine, houten daken in plaats van koepels. De Bayraktar Camii, Turunçlu Camii, İplik Pazarı Camii, Laleli Camii, Seyyit Ahmet Ağa Camii, Ziya Paşa Camii, Peristerona Camii en de Piri Mehmet Paşa Camii zijn goede voorbeelden uit deze periode.

Gedurende deze productieve periode is het complex Kutup Osman Tekke in Gazimağusa gebouwd, net als de Sultan Mahmud Kütüphanesi (bibliotheek) en vier fonteinen in Lefkoşa. Dit juweeltje van Ottomaanse seculiere architectuur op het eiland bestaat uit een grote, vierkante, enkelkoepelige ruimte met een voorportaal van twee koepels. Een gedicht geschreven door de befaamde TurksCypriotische dichter, Hasan Hilmi Efendi,

opgedragen aan Sultan Mahmud II, is in gouden letters gegraveerd op de bibliotheekmuren.

Tegen het midden van de 19de eeuw lieten rijke Turks-Cyprioten elegante herenhuizen bouwen. Deze constructies zijn in het algemeen gebouwd in een stijl die toen populair was in West- en Zuid-Anatolië. Een van deze bouwwerken, de Derviş Paşa Konağı, onderscheidt zich van alle anderen. Het herenhuis van twee verdiepingen is gerestaureerd en is tegenwoordig een etnologisch museum. De Kadı Menteş Konağı en Saçaklı Ev (Huis met Overhang) zijn beide Ottomaanse herenhuizen uit het midden van de 19de eeuw, die recentelijk zijn gerestaureerd om respectievelijk te kunnen fungeren als hoofdkwartier van de Turks-Cypriotische Gemeentelijke Unie en kunstgalerie.

The Heart Of A Nation Gebaseerd op het boek The Heart Of A Nation: A History Of Turkish Cypriot Culture (1571-2001) van Pierre Oberling (Nicosia, 2007)

Tulpia / jaargang 05 / nr 19 61

SERVICEPAGINA samenstelling boekenrubriek elko westervaarder en tuncay ÇINIBULAK

De vijand voor de poort Door Joseph Pearce Op 6 augustus 1682 verzamelde sultan Mehmed IV in Istanbul zijn strijdmacht voor een veldtocht tegen Wenen. Het was niet de eerste keer dat het Ottomaanse leger oprukte naar de hoofdstad van het Heilige Roomse Rijk. In 1529 had sultan Suleiman al voor de muren van de stad gestaan.

Een vroeg ingevallen winter had hem gedwongen om zich terug te trekken.

Waarom vielen de Turken opnieuw aan? Waarom bleef de strijd tussen christenen en moslims op de grens tussen Balkan en Oostenrijk twee en een halve eeuw duren? En waarom klinkt de nagalm van het conflict nog door tot op vandaag? In De vijand voor de poort grijpt Andrew Wheatcroft het beleg van Wenen aan om zowel ‘de angst van Europa voor de Turken’ als de angst als verschijnsel bloot te leggen: de strijd om Wenen als metafoor voor het conflict tussen West en Oost, tussen moslim en christen.

De historici weten niet waarom Mehmed IV besloot Wenen in te nemen, ondanks een bestand met de Heilige Roomse keizer Leopold I. Wilde de ‘Khan der Khans, Bevelhebber der Gelovigen’ in de voetsporen treden van zijn illustere voorzaten?

Murad IV had onsterfelijke roem verworven als de Veroveraar van Bagdad, en in 1453 had Mehmed II als Veroveraar van Constantinopel de ziel van het christendom doorboord. De sultan zag zichzelf in elk geval als de erfgenaam van het Romeinse Rijk. Hij was niets minder dan een Romeins keizer, vond hij. Daarom behoorde Wenen hem rechtmatig toe. Begon hij de campagne als wraak voor een verpletterende nederlaag in 1664 bij Sint-Gotthard? Of riep zijn religieuze plicht hem op om ‘het Domein van Vrede uit te breiden en het Domein van Oorlog te verkleinen’, een taak die hij uiteraard enkel en alleen tot een goed einde kon brengen door zoveel mogelijk oorlog te voeren.

Toen de troepen van de sultan op 14 juli 1683 voor de poorten van Wenen verschenen, zag het er naar uit dat de stad niet lang zou standhouden. Het Turkse leger was een goed geoliede oorlogsmachine, de sappers waren meesters in het ondermijnen van muren en bastions, en bovendien was ‘het vermogen van de Turken om een offensief te beginnen aanzienlijk groter dan het vermogen van Europa om weerstand te organiseren.’ Leopold I, die intussen was gevlucht, had immers een even grote vijand in de Franse koning als in de sultan. Waarom liep het beleg voor de Turken dan toch slecht af? Ten eerste was grootvizier Kara Mustafa een onbekwaam bevelhebber, aldus Wheatcroft. De man was even ambitieus als arrogant: hij was er zeker van dat hij de vijand een ‘vernederende afstraffing’ zou geven. En omdat hij enkel was gebrand op de inname van de stad, wist hij niets van de komst van ontzettingstroepen onder de leiding van prins Eugen van Savoie. Ten tweede vochten de christenen als leeuwen. Ze hadden met Ernst Rüdiger von Starhemberg ook een capabele garnizoensgeneraal. En ten slotte bleek de oorlogvoering in het nadeel van de Turken.

Hun soldaten waren weliswaar moedig en uitstekende vechters, maar zij ontbeerden de discipline van het christelijke leger. Toen de Turken zagen dat ze in de tang waren genomen, sloegen ze vrijwel onmiddellijk op de vlucht. Op 12 september luidden de bevrijdingsklokken van Wenen. In de jaren daarna

62 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

deden de westerse machten hun best om met pauselijk geld de Turken verder naar het oosten te drijven. Zo kwam Boedapest, na de verovering door Suleiman in 1541 helemaal geïslamiseerd, opnieuw in westerse handen.

Even verstrekkend was het ontstaan van een mythe. Prins Eugen van Savoie werd niet alleen uitgeroepen tot nationale held, hij werd ook daarna door de Habsburgse keizers gebruikt om de ‘mystiek en de populariteit’ van hun dynastie aan te zwengelen en hun ‘culturele en politieke ideologieën’ door de strot van hun talloze etnische minderheden te wurmen.

De vijand voor de poort getuigt zowel van luciditeit als van een grondige kennis van belegeringsoorlogen. Daarom is het jammer dat Wheatcroft enkele gaten in het verhaal vergeet op te vullen. Zo zou het interessant zijn geweest om te weten waarom er in Wenen enerzijds alleen soldaten met een ‘onvermurwbare onverzettelijkheid’ overbleven en er anderzijds een aantal van hen voor desertie werden geëxecuteerd. En hoe komt het dat men erin slaagde om brieven de stad uit te smokkelen, en dat de inwoners zelfs brood en verse groenten met hun belegeraars ruilden?

Wheatcroft maakt ten slotte zijn belofte waar dat hij de angst voor de Turken onder de loep zou nemen. In zijn relaas over het beleg ruimt hij veel plaats in voor de gruwelpropaganda die zich in het westen als een olievlek verspreidt.

Maar tegelijk merkt hij fijntjes op dat ‘oorlogen tussen christenen en moslims (…) niet per definitie confrontaties (waren) waarin werd gestreden tot de dood. In de heilige oorlog in christelijke grensgebieden was het vaak minder wreed toegegaan dan in oorlogen tussen soennitische en sjiitische moslims of tussen katholieke en protestantse christenen’.

Zijn slotbeschouwing is daarom belangrijk. Vandaag, aldus de auteur, dient het beleg van Wenen opnieuw ‘een polemisch doel’. Blijkbaar willen velen de Europeanen doen geloven dat er een nieuwe strijd om christelijk Europa is ontbrand.

Om die bewering te staven citeert hij uitspraken van Frits Bolkestein, voormalig commissaris van de EU, en van kardinaal Joseph Ratzinger, die later paus Benedictus XVI zou worden. Oude gevoelens en opvattingen over onvoorstelbare islamitische wreedheid en onverzoenlijke haat duiken weer op, alsof de complexe geschiedenis van Europa en het Ottomaanse Rijk tijdens de laatste drie eeuwen simpelweg te reduceren is tot een enkele zwarte bladzijde uit 1683. Wheatcroft citeert Elisabeth Kostova in haar bestsellerroman The Historian (2005). Geschiedenis, aldus de Amerikaanse historica, verwordt op die manier tot mythegeschiedenis, het soort geschiedenis dat ‘eindeloos rondzwerft in de wereld en in potentie net zo gevaarlijk is als een virulente ziekte’.

Andrew Wheatcroft: De vijand voor de poort. Uit het Engels vertaald door Jan Braks.

Uitgeverij: Atlas, Amsterdam/Antwerpen. Paperback. Aantal pagina's: 408p.

Prijs: €34,90. ISBN: 9789045015699

De mythe van het glazen plafond Marike Stellinga verzet zich met feiten en cijfers tegen clichés over de werkende vrouw. Kern van haar gloedvolle betoog: Nederlandse vrouwen kunnen bereiken wat ze willen. De kinderopvang is niet te duur, vaders zijn geen luie varkens en het old boys network is zo macho niet.

Maar waarom zijn er dan zo weinig topvrouwen? Omdat Nederlandse vrouwen niet naar

Inanna Tijdens de zoektocht naar zichzelf ontmoet Cemil een Armeens meisje, op wie hij verliefd wordt.

Hij is al getrouwd en de vader van het meisje wil niet dat zijn dochter de tweede vrouw van Cemil wordt. Hij wordt door de vader uit het dorp verjaagd, en gaat in ballingschap. Het verhaal volgt Cemil, zijn vrouw en het Armeense meisje in hun zoektocht naar een plek om te leven, evenals de drie mannen die proberen hen te beschermen.

Vervlochten met het verhaal van Cemil is dat over Bilal, een jongeman die weggezonden is om een janitsaar (een soldaat

Merkwaardige bazen Een merk is sterk emotioneel geladen, maar hoe zit het met het bedrijf er achter? Bemoeit de chief executive officer, oftewel de grote baas, zich met het merk?

Wat straalt de baas zélf uit? Is hij een flamboyante spreker of stuurt hij alleen maar memo’s rond?

Is hij een mensenmens of een techneut? Is hij een inspiratiebron of een verkeersleider? Kortom, uit welk hout zijn de Nederlandse

de top wíllen, blijkt uit stapels onderzoeken, ze zijn tevreden met hun deeltijdbaan. Toch proberen politici van links tot rechts steeds feller meer topvrouwen af te dwingen – met quota, hoge oppassubsidies, langer vaderschapsverlof en onterechte kritiek op mannen.

Maar wie wil dat vrouwen vaker carrière maken, rest na het lezen van dit boek maar één ding: de Nederlandse vrouw aanspreken op haar gebrek aan ambitie. Wie daar geen zin in heeft, moet accepteren dat Nederlandse vrouwen in vrijheid kiezen voor

een plaats op de laagste trede van de carrièreladder en daar domweg gelukkig zijn. ‘De mythe van het glazen plafond’ is een humoristisch en baanbrekend boek over een van de gevoeligste thema's van deze tijd.

voor het imperium) te worden.

Na de ontbinding van het korps der janitsaren door de sultan gaat Bilal werken voor een pasja. Op een avond bij het verzorgen van de jachthonden ziet hij de jonge Nurhayel, één van de bijvrouwen van de pasja. Ondanks het bod om elkaar te ontmoeten of zelfs maar naar elkaar te kijken, worden de twee verliefd.

Geplaatst in een turbulente periode in de geschiedenis van Istanbul verkent deze roman de levens van soldaten en mensen, hun sociale leven, relaties en worstelingen om het hoofd boven water te houden in de hoofdstad van het Ottomaanse Rijk.

Tuncel: “Dit boek vertelt het verhaal van verschillende culturen die samenleven in één enkel imperium in het land van Anatolië, en beziet het dagelijkse leven van de mensen en hun geliefden tegen een achtergrond van veranderingen in moeilijke tijden.”

Marike Stellinga: De mythe van het glazen plafond paperback Nederlandstalig Uitgeverij: Balans / 1e druk / 2009 Aantal pagina's: 238 ISBN-13: 9789460031939

Murat Tuncel: Inanna (in Turks en in vele andere talen) Uitgeverij: Varlık Yayınları

leiders gesneden? Lodewijk van der Peet zocht 25 leiders van grote bedrijven op en maakte opmerkelijke, soms scherpe, meestal geestige en in ieder geval unieke portretten van hen.

Lodewijk van der Peet: Merkwaardige bazen ISBN: 9789047003052 Uitgeverij Business Contact Prijs: € 17,50 www.businesscontact.nl

Tulpia / jaargang 05 / nr 19 63

De Schorpioen (over leven, liefde en geweld) Auteur Eşber Yağmurdereli heeft 14 jaar van zijn leven in Turkse gevangenissen doorgebracht, na veroordelingen vanwege wegens zijn ideeën. Als jurist en schrijver heeft deze Yağmurdereli, die in kringen van de voorvechters van de rechten van de mens grote bekendheid geniet, met zijn toneelstuk De Schorpioen een episode uit zijn detentie willen uitbeelden.

Het ongeluk van de gedetineerde wordt op het einde gecompenseerd door gevoelens van hoop voor komende generaties.

Eleni en de Panayia kerk Ömer Baytaş beschrijft het leven van Eleni. Het verhaal rond het meisje van Georgisch/orthodoxe afkomst speelt zich in Turkije af in de Panayia kerk (Mariakerk). De auteur Baytaş is in zijn jeugd sterk beïnvloed door de ‘oude cultuur’, waarmee hij de cultuur in Turkije vóór de totstandkoming van de republiek in 1923 bedoelt. Het tweede deel bevat 24 aforismen.

Kracht om te leven Onur was net vier jaar geworden.

Hij klom op zijn nieuwe fietsje, dat hij die avond had gekregen. Toen hij de volgende morgen wakker werd, was hij totaal verlamd. Alleen zijn ogen konden nog glimlachen.

Het kostte hem zelfs moeite om een druppel water door te slikken.

Zijn stem was niet meer dan een raspend geluid. De medische behandelingen begonnen in Turkije en werden in Duitsland voortgezet. Na tien jaar therapie kon Onur in een rolstoel zitten en zichzelf redden.

Hij volgde onderwijs in Turkije en rondde zijn studie in Duitsland af.

64 Tulpia / jaargang 05 / nr 19

Eşber Yağmurdereli: De Schorpioen Uitgeverij 3C ISBN: 9789077319017 Prijs: € 12 www.uitgeverij-3c.com

Ömer Baytaş: Eleni en de Panayia kerk 112 pagina’s Uitgeverij 3C ISBN: 9789077319109 Prijs: € 15 www.uitgeverij-3c.com

Hij trouwde en kreeg twee zoons.

Nu is prof.dr. Onur Güntürkün verbonden aan de faculteit biopsychologie van de Ruhr Universiteit in Bochum. Al 25 jaar lang bestudeert hij de hersenen, hun structuur, hun werking en het waarom van de verdeling in een rechter- en linkerdeel. Hij deed ontdekkingen en is één van de belangrijkste wetenschappers ter wereld. Voor zijn wetenschappelijk werk is hij vijf keer onderscheiden. Zijn wil om verder te leven en de wetenschap te dienen zijn een voorbeeld voor iedereen. Als je dit boek hebt gelezen, zul je nog veel meer van het leven en van jezelf houden.

Kemal Yaycın: Kracht om te leven Roman, 192 pagina’s ISBN: 9789077319055 Uitgeverij 3C

NUTTIGEADRESSEN HANDEL Turkish Trade Promotion Office De TTPO werd in 1988 opgericht met als doel het bevorderen van de bilaterale handel tussen Turkije en Nederland. Het was de eerste overzeese handelspost van het Export Promotion Center of Turkey, afgekort IGEME, en verbonden met het ministerie voor Buitenlandse Handel in Turkije.

Postbus 2396, 3000 CJ, Rotterdam.

Tel: 010 – 412 4212.

E-mail: ttpo.igeme@planet.nl www.ttponl.gov.tr NL EVD Internationaal NL EVD Internationaal is een overheidsorganisatie die ondernemers inspireert en ondersteunt bij het waar maken van hun internationale ambities. Hierbij gaat het om het aanbieden van informatie, financiering en netwerken. NL EVD Internationaal is onderdeel van Agentschap NL van het ministerie van Economische Zaken.

Juliana van Stolberglaan 148, 2595 CL Den Haag.

Tel: 088 – 602 83 99. www.evd.nl NETUBA Netherlands-Turkey-Business-Association Platform voor personen en bedrijven die betrokken zijn bij het zakendoen met Turkije.

Het secretariaat is gevestigd bij het Nederlands Centrum voor Handelsbevordering (NCH).

Juliana van Stolberglaan 148 2595 CL Den Haag.

Tel: 070 – 344 1576. www.netuba.nl TIC Turkey Stichting Trade & Investment Center (TIC) Turkey is het platform voor Nederlandse bedrijven en instanties die de Turkse markt willen betreden.

TIC Turkey adviseert, informeert, begeleidt en organiseert vanuit de visie van de ondernemer.

WTC Rotterdam Kamer 339 | 3e Etage.

Beursplein 37.

P.O. Box 30153, 3001 DD Rotterdam Tel: 010 – 205 3253.

Fax: 010 – 205 3251. www.ticturkey.com IntEnt Stichting IntEnt geeft training en advies aan startende ondernemers die een eigen bedrijf willen starten in verschillende landen. Voorts

heeft IntEnt een brede kennis over internationale marktkansen en voorwaarden voor starters.

Javastraat 58 2585 AR, Den Haag.

Tel: 070 – 305 1820. www.ondernemenoverdegrens.nl

ONDERNEMERSVERENIGINGEN HOTIAD De Nederlands-Turkse Ondernemersvereniging HOTIAD is een belangenvereniging van Turkse werkgevers met als belangrijkste doelstelling het verbeteren van het imago.

Rivium Quadrant 163 Kat. 11 2909 LC Capelle aan den IJssel.

Tel: 010 245 0090 / 010 - 262 1424. www.hotiad.nl

kleinkunst, dans, lezingen en debatten.

Bos en Lommerweg 191, 1055 DT Amsterdam.

Tel: 020 – 580 0380. www.podiummozaiek.nl Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT) De belangrijkste onderdelen van het Tropeninstituut zijn het museum en theater. Tevens herbergt het instituut een uitgeverij en is het een platform voor internationale en interculturele samenwerking.

Mauritskade 63, 1092 AD Amsterdam.

Tel: 020 56 88711. www.kit.nl

ALGEMEEN Turkije Instituut

HOGIAF De Turkse vereniging van ondernemers HOGIAF organiseert cursussen, opleidingen en voorlichtingsbijeenkomsten die bijdragen aan een betere toerusting van ondernemers. Verder sluit HOGIAF partnerschappen en allianties om onderdeel te worden van de overlegstructuren in Nederland.

Parkstraat 83, Den Haag.

Tel: 070 – 820 03 37. info@hogiaf.nl www.hogiaf.nl

CULTUUR Stichting Kulsan De stichting organiseert Turkse culturele evenementen, waaronder het befaamde Turkey Now! Festival.

Piet Heinkade 5, 1019 BR, Amsterdam.

Tel: 020 – 527 0700. www.kulsan.org Stichting Mystiek De stichting brengt in Nederland mediterrane cultuur, in de vorm van spiritueel getinte kunst, architectuur en sport, onder de aandacht.

Postbus 20642, 1001 NP Amsterdam.

Tel: 020 – 694 27 04. www.stichtingmystiek.nl Podium Mozaïek Internationaal cultuurpodium gevestigd in de voormalige Pniëlkerk in Amsterdam-West.

Het programma biedt wereldmuziek, theater,

Richt zich op het vergroten van de kennis over Turkije onder een breed Nederlands publiek. De nadruk ligt op de betrekkingen tussen Nederland en Turkije en tussen de EU en Turkije; de strategische ligging en betekenis van Turkije in de regio; de Turkse economie en de verhouding tussen de Turkse migranten in Europa en hun moederland.

Laan van Meerdervoort 70, 2517 AN Den Haag.

Tel: 070 – 312 2090. www.turkije-instituut.nl TANNET Het Turks Academisch Netwerk (TANNET) is een network van hoogopgeleide Turkse Nederlanders. Op basis van haar expertise probeert TANNET de Nederlandse Turken en andere allochtonen een stem en gezicht te geven en maatschappelijke ontwikkelingen een vanuit wetenschappelijke en op feiten gebaseerde visie mee te sturen.

Burg. Stramanweg 108 N, 1101 AA Amsterdam.

Tel: 020 – 451 1450. www.tannet.nl Inspraak Orgaan Turken in Nederland (IOT) Het orgaan heeft tot doel de belangen te behartigen van alle in de Turkse gemeenschap aanwezige opvattingen en stromingen, en voor de verbetering van haar maatschappelijke positie in Nederland.

Maliebaan 13, 3581 CB Utrecht.

Tel: 030 – 234 3625. www.iot.nl

Tulpia / jaargang 05 / nr 19 65

Hightech kan eenvoudig zijn.

Levensechte film- en muziekbeleving, gewoon thuis.

Maak kennis met het 3·2·1 GSX DVD home entertainment-systeem van Bose. ®

Home cinema uit slechts twee zichtbare luidsprekers.

muziek waarvan u het meest geniet en doet voorstellen voor andere

Genieten van het krachtige geluid van een BOSE 3·2·1 -systeem wordt

nummers die u al lang niet meer hebt afgespeeld.

®

®

nu nog gemakkelijker. Het 3·2·1 GSX DVD home entertainment-systeem, ®

gebaseerd op de exclusieve TrueSpace digitale signaalverwerking,

Eenvoudig te installeren en te gebruiken. Dankzij de

brengt films en muziek tot leven met geluid dat u lijkt te omringen.

HDMI-aansluiting is het makkelijk om uw HDTV aan te sluiten. Het

Twee krachtige GEMSTONE luidsprekerarrays en een uit het zicht te

3·2·1 GSX-systeem kan uw dvd’s upscalen naar 1080p (full HD) voor

plaatsen ACOUSTIMASS -module produceren een vol, ruimtelijk geluid

een betere beeldkwaliteit. Het elegante media center is uitgerust met

waarvan u zou verwachten dat alleen een systeem met vijf

alle functies die u nodig hebt om te genieten van films en muziek,

luidsprekers het kan produceren.

inclusief een dvd/cd-speler en een am/fm-ontvanger. Met de universele

®

®

®

®

afstandsbediening kunt u uw systeem en de meeste aangesloten Intelligente muziekweergave. Het systeem kan ook

apparatuur eenvoudig bedienen.

uw favoriete muziek opslaan (tot 200 uren cd- en MP3 muziek) en is uitgerust met het nieuwe en innovatieve uMusic + intelligente

Overtuig uzelf. Vraag om een demonstratie bij de

weergavesysteem. Dit systeem ont-

wanneer hightech en eenvoud samenkomen.

®

geautoriseerde Bose dealer en hoor wat er gebeurt

wikkelt de vaardigheid om muziek voor u uit te zoeken, selecteert automatisch de

VOOR FILMS. VOOR MUZIEK. VAN BOSE.

3·2·1 GSX ®

DVD home entertainment-systeem Voor dealer-adressen bel +31 (0)299 - 390290, e-mail consumenteninfo@bose.com of bezoek www.bose321.nl

www.turkishairlines.com

www.goturkey.com Turks Nationaal Verkeersbureau Tel: (070) 346 99 98 Fax: (070) 364 44 68 info@welkominturkije.nl