GEDENKWAARDIG door Martin Hulsing
Verjaardagen, huwelijksjubilea, geboorte en overlijden van een familielid gedenken wij in de privésfeer. Maar er zijn meer gedenkdagen waar burgers van een land, continent en zelfs van de wereld stil bij staan of horen te staan. Zulke momenten gaan vaak aan ons voorbij, verblind als we zijn door de waan van de dag. Maar het zijn juist deze gedenkwaardige dagen die mensen met elkaar verbinden. In deze nieuwe rubriek staat Tulpia stil bij deze bijzondere dagen of bijzondere personen.
10 Tulpia / jaargang 05 / nr 18
Auschwitz
WO I
Ramadan
(14 jun 1940)
(28 jul 1914 – 11 nov 1918)
(11 aug – 9 sep 2010)
Zeventig jaar na het eerste officiële transport van 720 Poolse politieke gevangenen naar Auschwitz is de rassenwaanzin die de weg baande voor de Holocaust moeilijk denkbaar. Direct na de Duitse inval in Polen in september 1939 werd er gezocht naar geschikte locaties voor concentratiekampen, bedoeld voor het opsluiten van Poolse verzetsstrijders en politieke gevangen. Auschwitz in zuidelijk Polen was slechts één van de vele concentratiekampen, maar het groeide uit tot het grootste vernietigingskamp van de nazi’s en tot het symbool van de vernietiging van de joden. Eerst waren het de Einsatzgruppen die achter het front via massale standrechtelijke executies de uitroeiing van de joden ter hand namen. Dit was echter een ‘zware mentale belasting’ voor de SS’ers. In januari 1942 werd op de Wannseeconferentie besloten dat de joden en andere ‘asociale elementen’ moesten worden uitgeroeid door middel van vergassing met Zyklon B. Auschwitz was één van de kampen waar deze methode werd gebruikt. Het kamp werd later uitgebreid met een tweede: Birkenau. Van de 1,3 miljoen gevangenen die in Auschwitz-Birkenau terechtkwamen, zijn er 1,1 miljoen om het leven gekomen, voornamelijk joden. Andere doelwitten van de nazi’s waren zigeuners, homoseksuelen, prostituees, lichamelijk en geestelijk gehandicapten, alsmede de Slavische volkeren.
Nog slechts weinigen zullen weten dat de moord op aartshertog Franz Ferdinand, de laatste troonopvolger van het OostenrijkHongaarse Rijk, en op zijn vrouw Sophie Chotek, op 28 juni 1914 in Sarajevo mede de aanleiding was voor de Eerste Wereldoorlog. Na uitputtend diplomatiek overleg verklaarde Oostenrijk-Hongarije een maand later, op 28 juli, de oorlog aan Servië. Door de vele bondgenootschappen groeide dit lokale conflict al snel uit tot een wereldoorlog, waarbij de grootmachten werden gegroepeerd in twee enorme allianties. Servië werd gesteund door de Triple Entente, bestaande uit Rusland, Engeland en Frankrijk, en later ook door Italië en de Verenigde Staten. Aan de andere kant stonden de Centrale Mogendheden, Oostenrijk-Hongarije en Duitsland, gesteund door Bulgarije en het Ottomaanse Rijk. De oorlog duurde vier jaar, kostte aan 15 tot 17 miljoen militairen en burgers het leven en had voor de wereld enorme gevolgen. OostenrijkHongarije en het Ottomaanse Rijk hielden op te bestaan, in het revolutionaire Rusland ontstond de Sovjet-Unie. Er kwamen nieuwe landen. In centraal Europa Oostenrijk, Hongarije, TsjechoSlowakije en Joegoslavië, meer naar het noorden Estland, Letland en Litouwen. Uit de as van het Ottomaanse Rijk ontstond Turkije, de andere gebieden van het Ottomaanse Rijk kwamen onder Brits of Frans mandaat.
De ramadan is de negende maand van de islamitische kalender. Het is de maand van inkeer. Het precieze begin hangt af van het verschijnen van de sikkel van de nieuwe maan. Moslims gedenken in deze maand dat de profeet Mohammed de eerste van de openbaringen ontving die samen de koran vormen. Volgens de islam is de ramadan een maand van tolerantie, liefdadigheid, verbroedering en bezinning. De mensen dienen extra verdraagzaam, toeschietelijk en vrijgevig te zijn. De eenheid en saamhorigheid van de mensheid staat centraal. Naar het voorbeeld van de profeet Mohammed wordt er gedurende de dag gevast. Het vasten is bedoeld als zuivering van de ziel, als dank aan Allah voor alles wat hij heeft gegeven, en als manier om mee te voelen en verbondenheid te tonen met de arme mensen op de wereld. Het vasten begint ruim voor zonsopkomst en eindigt ruim na zonsondergang. In deze periode wordt er niet gegeten, gedronken en gerookt. Verder moeten mensen zich onthouden van geslachtgemeenschap, ook in gedachten! Volgens de islam leert vasten de mens zichzelf te bedwingen, de baas te zijn over zijn begeerten en lusten. Ook zou het vasten het respect voor de medemens en God vergroten. Elke dag dat men vast, wordt als een overwinning zien. Verder wordt er extra gebeden. De ramadan wordt afgesloten met het Suikerfeest.
