Waarom Amerika Turkije bij de EU wil?
Lente of schijn in de Turks-Amerikaanse betrekkingen? DOOR TUNCAY ÇINIBULAK | een analyse
H
et is november van het jaar 1800. Een schip met de naam “United States” nadert Istanbul en vraagt toestemming om voor anker te gaan. De Osmaanse autoriteiten staan met een mond vol tanden, want zij kennen de Amerikaanse vlag niet en de Verenigde Staten van Amerika zegt ze ook niets. Toentertijd mochten de Verenigde Staten voor handelsdoeleinden de Osmaanse zeeën bevaren met toestemming van Istanbul en onder Algerijnse toezicht. En kijk wat er nu, 209 jaar later, gebeurt als een Amerikaanse president Turkije bezoekt? Heel het land staat op zijn kop en president Obama wordt als een een megafilmster, een verlosser, verwelkomd. Afgezien van dit enthousiasme, blijft het de vraag wat dit bezoek voor de Turks-Amerikaanse betrekkingen betekent en voor de de Turkse rol in de regio en in Europa? Het bezoek van de Amerikaanse president Barack Hussein Obama aan Turkije begin april stond in het teken van verbetering van de wederzijdse betrekkingen die sinds de Golfoorlog op een dieptepunt aangeland waren. De verwachtingen met betrekking tot de immens populaire president waren hooggespannen. Velen zagen in hem de man die nijpende Turkse problemen zou kunnen oplossen zoals: hoe om te gaan met de separatistische PKK, wat te beslissen met betrekking tot het verdeelde Cyprus, welk standpunt in te nemen aangaande de Armeense kwestie en hoe de obstakels voor het Europese lidmaatschap uit de weg te ruimen. De Turkse problemen en de verwachtingen van de Verenigde Staten ten aanzien van deze NAVO-bondgenoot waren al bekend. Ze waren opgenomen in het rapport “Herstel van een gebroken relatie” van de hand van de
24
Tulpia • ja argang 04 • nr 12
gezaghebbende adviseur Dr. Elizabeth Sherwood-Randall, die bij de Amerikaanse Veiligheidsraad verantwoordelijk is voor beleid met betrekking tot Europa. Daarin stond dat Obama binnen de eerste honderd dagen van zijn ambtstermijn Turkije zou moeten bezoeken. In haar rapport, waarvan een samenvatting verscheen in de Turkse editie van Newsweek van 14 april j.l, adviseert Sherwood-Randall dat Amerika allereerst Turkije te steunen bij het verhinderen van de infiltratie van de PKK vanuit Irak. “Ten tweede moeten wij ervoor zorgen dat Turkije zich niet op het MiddenOosten, maar op Europa blijft oriënteren,” benadrukt de adviseur. De oproep die Obama begin april in Tsjechië aan de Europese leiders deed, om Turkije snel toe te laten tot de Unie, moet gezien worden
“
Cyprioten willen dit graag – bleek ook bij een referendum- maar de tegenpartij wijst het af. Het probleem is ontstaan ook omdat Turkije Cyprus niet als aparte staat erkent en op haar beurt doet de internationale gemeenschap hetzelfde met de Noord-Turkse Republiek Cyprus. De beide partijen in Cyprus hebben intussen 24 keer een rondetafelgesprek gehad en het ziet ernaar uit dat de impasse doorbroken zal worden. Amerika heeft namelijk laten weten dat de beide delen – onder toeziend oog van de Verenigde Naties en de VS - zelf tot een oplossing moeten komen, en dat Amerika anders zelfs bereid is het Turkse gedeelte apart te erkennen om het uit zijn isolement te halen. De Verenigde Staten willen de komende tijd bij wijze van signaal schepen sturen naar Noord-Cyprus en denken er serieus over om het Turkse deel van Cyprus open
Turkije moet erkend worden als een trouwe Westerse bondgenoot
”
als een onderdeel van dit Amerikaanse plan. Hoewel de Franse president zich boos maakte over Obama’s oproep, houden de Amerikanen onverkort aan hun mening vast. In Sherwood-Randall’s rapport wordt ook gezegd dat Amerika en bondgenoten Turkije moeten erkennen en belonen als een trouwe Westerse bondgenoot en dus opnemen in de Europese familie.
Volgens Sherwood-Randall vormen twee kwesties het grote struikelblok voor toetreding van Turkije tot de EU: Cyprus en Armenië. Volgens het Amerikaans plan moet Turkije haast maken met onderhandelingen om tot een herenigd Cyprus te komen. De Turkse
te stellen voor het toerisme en handel. Op die manier probeert Amerika een doorbraak te forceren en zo het Turks-Griekse conflict op het eiland op te lossen. Dan blijft er voor Turkije nog maar één obstakel over op de weg naar het lidmaatschap van de Unie: De Armeense kwestie. Die is in de Turks-Europese betrekkingen een heet hangijzer. Turkije weigert het woord genocide in de mond te nemen en vindt dat er tijdens de oorlog onder Osmaans regime in 1915 aan beide kanten is gemoord en geplunderd. Toch heeft de druk die Amerika uitoefent om de betrekkingen te normaliseren effect. Vlak voor Obama’s bezoek startte de Turkse
