U kunt zich abonneren door € 29 te storten op de rekening van uw provinciaal verantwoordelijke. U ontvangt nog de resterende nummers van 2024, plus alle nummers van de volgende jaargang 2025. Vermeld steeds uw naam en volledig adres in de mededeling.Voor internationale abonnementen € 35. De provinciaal verantwoordelijken
David Ghesquière – 0479 85 69 18 westvlaanderen@tuinhier.be
BE84 0000 4400 5159
Sint-Rembertlaan 18, 8820 Torhout
Hoofdredacteur
Jo De Weirt - 0478 48 66 05 - maandblad@tuinhier.be
Publiciteit
Voor het plaatsen van publiciteit of de tarieven, contacteer: Yapado, Fabienne Van Moerkercke 092 10 46 24 – 0497 06 32 20 fabienne.vanmoerkercke@yapado.com
Adresverandering
Bij adreswijziging uw provinciale verantwoordelijke (onafhankelijk lid) of uw plaatselijke verantwoordelijke (afdelingsleden) verwittigen. Deel uw oud en nieuw adres mee en de datum van de wijziging.
Klachten
Bij klachten over het niet of niet tijdig ontvangen van uw ledenblad contacteer eerst uw postbode of het postkantoor. Indien dit zonder gevolg blijft, contacteer uw provinciaal verantwoordelijke
Vormgeving
Kixx-concept.be, Loppem
Druk en afwerking:
Drukkerij die Keure, Brugge
De redactie behoudt zich het recht om artikels te weigeren of ze in overleg met de steller te wijzigen. Elke auteur blijft persoonlijk verantwoordelijk voor de door hem gestelde artikels. Voor de advertenties zijn de inzenders verantwoordelijk. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, gereproduceerd of vermenigvuldigd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.
U kunt ons vinden op: www.tuinhier.be facebook.com/tuinhier (deel onze pagina)
Een woordje bij de cover
KLEURENEXPLOSIE
Het seizoen van de papieren strandbloemen is voorbij. Het is een kunde om deze kleurrijke composities tot een ‘zomerbloem’ om te toveren. Maar kijk naar de spiraalsgewijs gedraaide kleurtjes op het bloemhoofd van deze dahlia. Wie heeft de finesse in de handen om dit te evenaren? Dit is bovennatuurlijk en niet aan mensenhanden gegeven!
De vormen en kleuren bij dahlia zijn zo divers dat ze niet in één tuin zijn te vatten. Dahlia is een echte zomerbloeier die haar onovertrefbare kleuren smijt van in pomponnetjes tot in uitgerafelde zware ‘chrysantenkoppen’. Niet verwonderlijk dat dahlia symbool staat voor weelde en kracht. De bloemen zijn vaak zo zwaar dat zonder een beetje ‘lifting’ de stengels ze niet kunnen dragen.
Een dahliabloem getuigt altijd van goede smaak en waardering. Aarzel dus niet om in een zomerboeket voor je geliefde enkele dahlia’s te laten stralen. Jammer dat de glorie van bloementapijten en -corso’s is getaand, want daar pronkten de dahlia’s als geen één!
Van oorsprong komt de plant van bij de Azteken uit Midden- tot ZuidAmerika. Eind 18de eeuw. kwam ze naar Europa en onder impuls van keizerin Josephine, de vrouw van Napoleon, kwam ze alhier in de 19de eeuw in de kijker.
Van origine werden dahliaknollen als voedsel verbouwd. Alle delen van dahlia zijn immers eetbaar. Zo werd geprobeerd om dahliaknollen (radijssmaak) als vervanger te telen voor aardappelen, maar deze vlieger ging niet op. Pas toen men ze niet meer rooide en ze in bloei kwamen, steeg de fascinatie voor het kleurenspel. Of hoe een eetbare knol een sierplant werd!
Dahlia werd genoemd naar de Zweedse botanicus Andreas Dahl, een leerling van Linnaeus. Intussen bestaan er zeker 20 000 variaties op het origineel. Dahlia is een typisch Vlaamse bloem die in geen enkele tuin mag ontbreken. De plant op zich is niet 100%, maar de bloemen maken alles goed! Luc Deboosere
INHOUD
Beste Tuinhiervrienden en -vriendinnen,
's Morgens bij het opstaan zijn de weiden weer toegedekt door de ochtendnevels. De zon heeft het al een heel stuk lastiger om door het wolkendek te priemen.
De frisse zomerkleuren beginnen stilletjesaan te vervagen naar herfsttinten, de dagen worden een stuk korter en straks moeten we de klok weer een uurtje bijregelen.
Oktober is de maand waarin de overgang naar de komende winter zich langzaam op gang trekt. Maar niet getreurd, laat ons nog even genieten van de tijd die ons deze maand gegund wordt.
Zelf mag ik alweer een jaartje meer op de teller zetten, maar dat belet niet dat het enthousiasme vermindert en dat er nog steeds plannen worden gemaakt.
Deze maand is het fijn om met de hond aan zee te gaan wandelen. De ‘botten’ aantrekken, goed ingeduffeld en genieten van de zeewind en de kracht van de golven. Meestal hebben we het strand voor ons alleen en is het machtig om te zien hoe onze Lemmy er zich volledig kan uitleven. Dat geeft energie.
En ook al maken we ons op voor de komende herfst en winter, Tuinhier gaat nog niet in wintermodus. Integendeel.
Erstaannogheelwatactiviteitenophetprogrammabijonzeplaatselijkeafdelingen.Strakskomendievelevrijwillige bestuursleden opnieuw langs om jullie warm te maken voor de herabonnering voor het volgende Tuinhierjaar.
InhetvorigvoorwoordhebiklatenwetendatweopzoekzijnnaarmanierenomdeportkostenvanonsTuinhiermagazine zo veel mogelijk te beperken want deze worden door het afschaffen van de subsidies voor de bedeling tweemaal zo duur.
Onder voorbehoud… zullen jullie bij de herabonnering kunnen kiezen om ons informatief tijdschrift gewoon zoals voordien op papier in de brievenbus te blijven ontvangen of …… en dit is nieuw: digitaal in de mailbox. Dit is een nieuw aanbod en de keuze is natuurlijk geheel vrijblijvend.
Door dit aanbod beantwoorden we met Tuinhier ook aan de hedendaagse manier om media te verspreiden. De laatste jaren kregen we al vaak de vraag van onze jongere abonnees of de mogelijkheid bestaat om het tijdschrift digitaal te ontvangen. Onze jongere generatie heeft natuurlijk ook die digitale wereld binnen handbereik maar denkt ook zeer milieubewust.
Door deze nieuwe stap te nemen, kunnen we als natuurvriendelijke vereniging het alleen maar toejuichen dat we zo onze ecologische voetafdruk ook een stukje kleiner maken. Als Tuinhierders in hart en ziel denken we ook dat jullie deze gedachte goed genegen zijn.
MaarleesnunogmaarinditvertrouwdeTuinhiermagazinedatjullievoorjeliggenhebtoverdeveletipsenadviezen, de werkzaamheden in moes-, fruit- en siertuin, de exploten van Daan, onze sympathieke oud-Tuinhiercollega en zo veel meer.
Geniet van de laatste mooie, zonnige dagen, de gezellige herfstdagen en houd jullie allemaal gezond en wel en tot de volgende!
Landelijk voorzitter Tuinhier vzw
Jan Desimpelaere
Naar wintermodus
DE GROENTETUIN
in oktober
In onze groentetuin dendert de seizoenstrein voort, momenteel van volle herfst richting winter. We nemen onze moestuin even door op foto voor een stand van oktoberzaken.
De echte meeldauw of witziekte op de komkommerachtigen (Cucurbitaceae) rechts zorgt er deze maand voor dat het perceel ontruimd wordt. De hele slotoogst aan courgettes, patissons en pompoenen ligt na te rijpen onder een luifel. (zie foto op de volgende pagina).
De tomatenplanten ernaast zijn onderaan (grotendeels) hun bladeren kwijt ter bevordering van de luchtcirculatie. De vruchten van de derde en vierde tros rijpen nog zoveel mogelijk ter plekke af, vooraleer ze in kistjes onder diezelfde luifel van daarnet een laatste kans krijgen tot rood worden.
De paprika’s en pepers hebben wellicht plaats geruimd voor de fors gegroeide andijvie ernaast. De vruchten moeten het in oktober hebben van een laat nazomertje en stelselmatig schoffelwerk om niet in te rotten door (te) vochtige (bodem)omstandigheden. Over de andijvieharten komt een bedekking met bijvoorbeeld jutezakken om enerzijds te bleken en zo enigszins de bitterheid uit de bladsmaak te halen, en om anderzijds de eerste nachtvorst af te houden. (zie ook bladzijde 29 verderop). We zijn evenwel ook hier op onze hoede voor rotten. De selder
is aan mossel-, soep- en ander gebruik toe. De symptomen van de bladvlekkenziekte nemen we permanent weg.
Bij de bonen is het eindpunt al een poos het diepvriesvak of, ’s winters nog smaakvoller, de weckpotten. Zelfs de (staak)bonen als nateelt op het vroegeaardappelperceel gingen inmiddels de steriliseerketel in. De wortelen rooien we in eet(pro)porties, voorop de zomerrassen. Berlikumer, Flakkeese en meerdere F1-hybriden zijn soorten die op het veld weten te overwinteren.
Meer over het intafelen van witlofwortels in een volgende maandbladeditie. De helgroene bladeren in het midden van de illustratie zijn die van bieten: rode bieten achteraan en snijbiet vooraan in de rij. Warmoes is een winterharde spinazievervanger, rode biet een veelzijdige knol tot in de late herfst. Het scherpe schorsenerenblad verbergt een lange, vorstbestendige peen(wortel) die voor een uitgraaf- én schiluitdaging zorgt. Controleer die af en toe op grootte en dikte voor een oogst in één of meerdere keren.
In opslagmodus
Aard de winterprei meermaals aan met het oog op lange(re), witte schachten. De winter op het perceel doorkomen vormt geen probleem. Het zowaar enige beletsel is dat langdurige vrieskou ons van een regelmatige tussenoogst kan afhouden.
Voor tomaten en komkommerachtigen loopt het seizoen op zijn einde.
Deze winterprei is aan een eerste aanaardbeurt toe.
De winter aantastingsvrij ingaan is vaak een ander paar mouwen. Vooral de prei- of uienvlieg (Delia antiqua) en prei- of lookroest (Puccinia allii) kunnen ernstige schade(beelden) veroorzaken. Dat kan trouwens een reden zijn om vroegtijdig te rooien en in of op te slaan.
Wat zijn zekerheden om op een droge, vorstvrije plek op te slaan? De reeds vermelde courgettes, patissons en pompoenen.
Betast de vruchten geregeld op inzakkende plekken en verwerk de aangetaste exemplaren onmiddellijk. Dat wekelijks checken is evenzeer nodig bij aardappelen in de kelder of de schuur. Direct de zieke patatten eruit halen is de boodschap. We kunnen de knollen ook inkuilen. Andere knol- en wortelgroenten die daarvoor in aanmerking komen zijn keukenrapen, knolselder, rode bieten en wortelen zelf. Rode en savooikolen graven we met de stronk in ergens aan de keukenterrasboord.
Ja aan inkuilen, want het is een oeroude, nog altijd effectieve methode voor bewaring tot (ver) na Nieuwjaar. We maken een put van een dertigtal centimeter diep of meer, afhankelijk van de op te slane hoeveelheid. Kippengaas op de bodem houdt knaagdieren op afstand.
Stro erin bevordert de luchtcirculatie, evenals het dermate schikken van de oogst dat de knollen en wortelen elkaar net niet aanraken. We dekken de kuil tot slot af met weerom stro en tuingrond. Let wel: schimmels en bijgevolg ziektes helemaal vermijden is geen sinecure, maar de keuken verplicht ons om letterlijk een oogje in het zeil te houden. Of beter onder het zeil en dus in de kuil.
In en onder glasmodus
In glasmodus: de foto spreekt voor zich. Van bonen en schorseneren tot confituur, maar intussen ook tomatenpuree. De bokalen zijn geërfd, de jampotten gerecycleerd. Onder (serre) glasmodus: het inkuilen van daarnet, maar dan in meer gecontroleerde omstandigheden tegen het barre weer buiten.
Het is overduidelijk dat de kas vanaf nu ook perfect kan dienen als beschutting voor planten die niet goed tegen de vrieskou kunnen, desnoods ingepakt met vlies- of vorstdoeken. Denk maar aan bepaalde terrasplanten en zeker aan kruiden. We somden in de vorige magazine-editie al enkele eerder binnen dit bestek besproken kruiden op.
We voegen er in dit nummer dille (Anethum graveolens) aan toe. Onze groente-, vis- en vleesgerechten, marinades, salades en sauzen en zelfs de zelfgemaakte kwark- en yoghurtbereidingen kunnen er met volgende teeltsteekkaart maar wel bij varen.
TEELT
Dille (Anethum graveolens) Eenjarig.
WAAR? WANNEER?
- van mediterrane afkomst en dus het liefst op een zonnige, windvrije plek, - in kalkrijke, rulle, voedzame en niet te droge of te natte bodem, - in verhoogde bakken tot halfschaduw, - in nazomerpotten om binnenshuis te overwinteren
- zaadteelt: zaaien in april, - bladteelt: zaaien van half april tot juli
HOE? VERZORGING
- voor het zaad: zaaien in rijen met 35 cm tussenruimte op een diepte van een halve centimeter met twee tot drie weken kiemduur, waarna uitdunnen op 15 cm in de rij, want door de penwortel amper te verspenen of verplanten, - voor het kruidige groen: na zaaien opkweken op 30 x 10 cm met oogst na twee maanden, - eventueel (voor)zaaien in pot en (o)verplanten in kluit
- vruchtwisseling: het geslacht Anethum maakt deel uit van de schermbloemigen of Apiaceae, zoals (knol)venkel met even fijngeveerd blad en platte, gele bloemschermen, - vraagt rijpe compost voor zaadteelt en extra samengestelde (NPK 5-10-7) bemesting voor bladkweek, - is dankbaar voor het wegknippen van vergelende, energieopslorpende bladeren, - schiet als langedagplant vrij snel door, zeker bij veel vocht na droogte, - kent op slakken en uitdroging na weinig grote bedreigingen, - de raseigenschappen bepalen de blad- (Mammoth), de bloem- en meteen zaadproductie (Goldkrone), dan wel de potteelt (Nano)
OOGST BEWARING
- van juli tot september zowel het groen als het zaad, waarvan de smaak nog uitgesprokener is, - vanaf 30 cm hoogte twee (of drie) keer groen afknippen, - de verse blaadjes als garnituur, het zaad meegekookt, en ook de bloemen zijn eetbaar
- de uitgebloeide bloemschermen drogen tot de lichtbruin, ovaalvormige zaden plukrijp zijn, - de bladeren kortstondig conserveren in vochtig papier, in vershoudfolie of in een gesloten bakje/zakje, en op langere termijn drogen op een donkere, warme plek, - invriezen of inleggen in olie, azijn en zoetzuur ter bestendiging van de smaak
Wim Popelier
Courgettes en patissons pas geoogst.
DE SIERTUIN
in oktober
Tuinchrysant
Nu is het ideale moment om de uitgebloeide terras- en bloembakplanten te vervangen door bloeiende tuinchrysanten. Vaak spreken we ook van de troschrysant. Deze najaarsbloeier is nu in al zijn kleurenpracht verkrijgbaar.
Na de aankoop ga je het best de pot goed gieten en geef de plant de tijd om de potkluit goed te verzadigen met water. Zet de plant in een mooie sierpot. Onderaan deze sierpot kan je een beetje potgrond voorzien. De plant kan hierin verder wortelen en krijgt zo een grotere buffer. Dit zal ervoor zorgen dat hij langer zal bloeien.
Terrasplanten binnenbrengen
Deze maand gaan we onze terrasplanten voorbereiden op de winter. Uitgebloeide bloemen verwijderen we. Tijdens de zomermaanden zal de plant goed zijn gegroeid en soms een groot volume innemen. Het best ga je hem nu insnoeien. Laat na het snoeien de plant nog wat buiten staan, als de weersomstandigheden dit toelaten. Zo drogen de snoeiwonden mooi in.
Het snoeimateriaal van de Brugmansia kunnen we gebruiken om stekken van te snijden.
Snij de stek op lengte, zo’n 25 cm, boven en onderaan onder een oog. Steek de stekken in wat stekgrond en giet rijkelijk met water, dek af om de verdamping te beperken.
Je zal zien: deze stekken zullen snel wortel vormen. Ook van je geraniums kan je stekken snijden. Hier gebruiken wij een kop-
stek (= stek met een groeipunt). Verwijder de onderste blaadjes, uitgebloeide bloemen en bloemknoppen.
Gazon
Volgens de weersomstandigheden maaien wij het gras. Tijdens deze maaibeurt kunnen wij ook meteen bladeren verwijderen. Dit is gemakkelijker dan de bladeren eerst bijeen te harken. Kale plekken in het gazon kan je ook nu bijzaaien. Op deze manier is je grasmat klaar voor de winterperiode.
Zorg er tijdens de wintermaanden voor dat het gras nooit bedekt blijft met bladeren. Anders sterft het gras af en komt onkruid en mos in de plaats. Sneeuw mag je gerust laten liggen. Vaak is het gras dan wat bevroren en bij betreden kraken de grassprietjes af. Na de dooi wordt het gras dan bruin. Op schaduwrijke plaatsen in het gazon kunnen wij het aanwezige mos verwijderen.
Planten van bolgewassen
De laatste bollen kan je nu nog planten, er is nog voldoende aanbod in de tuincentra. Door ze nog zo laat te planten, kunnen de bollen misschien wat minder goed groeien. Dit kan leiden tot een mindere bloei in het voorjaar. Controleer de bollen op schimmelaantasting voor het planten.
Er is keuze uit hyacint, blauwe druifjes, sneeuwklokjes, tulp en narcis. Je kan ook enkele van deze bollen planten in een pot. Graaf de pot in de grond in en wanneer de bollen in het voorjaar uitlopen, kan je deze terug uithalen en op terras in een mooie sierpot plaatsen. Zo haal je de frisse lentekleuren dichterbij.
Opkuisen bloemenborder
Stilaan gaan we de planten voorbereiden op de winter. Uitgebloeide bloemen verwijderen, steunmateriaal weghalen, de grond onkruidvrij maken. Ook kunnen wij wat compost strooien en oppervlakkig inwerken. Planten die te groot geworden zijn, kunnen wij scheuren en herplanten.
Ook is het tijd om de dahlia’s uit te spitten en eerst te laten opdrogen. Daarna kunnen wij de knollen in een kistje met een deklaagje van turf op een vorstvrije plaats overwinteren.
Je kan nu ook winterbloeiende heide kopen en planten in de border. Je kunt de zaaddozen van de zonnehoed of Echinacea afknippen en voor je thee gebruiken.
De uitgebloeide bloemstengels van Echinacea –en van veel andere vaste planten- kan je het best laten staan. Ze behouden lang hun sierwaarde.
Je kan de opgeruimde bladeren van je gazon gebruiken om een isolerende laag bij je border te creëren. Je kan ook even experimenteren door nu enkele teentjes knoflook te planten in
De Brugmansia klaar om in te snoeien.
je border. Enkel in het voorjaar kan je ze laten bloeien. Deze bloem kan je dan gebruiken in de keuken. Van de andere nijp je de bloem uit om de bol te laten uitgroeien. Zodra het blad geel verkleurt, kan je de knoflook oogsten.
Oktober is de plantmaand
In de tuincentra is er nu een ruim aanbod van planten in container of kluit beschikbaar. Door nu aan te planten krijgen de planten de tijd om goed in te wortelen. Zo zijn ze weerbaarder tijdens de winter.
Spit de grond voldoende diep, voeg compost toe en hark mooi. De grond is nu klaar om heester, coniferen of vaste planten te planten. Koop je kluitplanten, dan ga je die ook zo snel mogelijk planten. Lukt dit niet direct, dan kan je deze planten bijvoorbeeld eerst voorlopig inkuilen.
Voorzie voor iedere plant een ruime plantput, afhankelijk van de grootte van de aangekochte plant, druk goed aan rond de plant en voorzie een gietrand. De potkluit gaan we ook wat kneuzen, zo stimuleren we nieuwe wortelgroei.
Ruim gieten na planten zorgt dat de aarde goed aansluit tegen de potkluit. Wil je een haag aanplanten, graaf dan een voldoende brede sleuf. Koop je planten aan met blote wortel, zorg dat tussen de wortels voldoende grond aanwezig is. Vul de plantput tot de helft aan met grond, eventueel gemengd met compost, giet ruim met water en dan pas vul je verder aan met grond.
Ook is het nu de ideale tijd om coniferen en heesters in onze border te verplanten. Wanneer de planten hun bladeren verloren hebben, kunnen we ze een nieuwe plaats in de border geven. Voorzie een ruime kluit en snoei de plant wat in.
Snoeien in oktober
De stamrozen kunnen nu tot ongeveer de helft ingekort worden. Zo voorkomen we takbreuk tijdens felle windvlagen. Verwijder zeker aangetast blad van de rozen met ziekten. Deze bladeren gooien we niet op onze composthoop, maar in de GFT-bak of brengen we naar het containerpark.
Notenbomen kunnen nu ook worden gesnoeid. De wonden genezen nu snel en de takken gaan niet bloeien.
Esdoorn en berk snoeien we ook voor deze bomen hun blad verliezen. Snoei in het vroege voorjaar zou de boom doen ‘bloeden’. Het sap stroomt uit de snoeiwonden, wat zal zorgen voor verzwakking van de boom. Het is belangrijk met goed snijdend gereedschap te werken. Zo krijgen we propere wonden die beter toegroeien.
Vergeet niet dat ‘snoeien doet groeien en bloeien’
Aandacht voor vogels
Willen we vogels in de tuin houden, dan kunnen wij ze lokken met voer. We helpen ze zo de winter doorkomen en het is boeiend om er vanuit de huiskamer naar te kijken. We kunnen een voederhuisje voorzien of in de struiken voeder ophangen. Probeer zo weinig mogelijk voeder op de grond te leggen om geen ratten en muizen te lokken. In de buurt van het voeder plaatsen we ook een ondiep schaaltje met water.
Vergeet ook bij een haag niet om palen en steundraad aan te brengen.
water
Nik Vanden Berghe
Eerst de haagbeuk in pot uitzetten.
De zaaddozen van de zonnehoed of Echinacea. Je kan deze van de plant knippen en in je thee laten trekken.
Rozen kan je nu al eens inkorten, zonder rekening te houden met knoppen.
Een schaaltje met
is dankbaar voor een kort wasje.
DE FRUITTUIN
in
oktober
Koude nachten en zonnige dagen zorgen voor een mooie blos op ons fruit en hullen heel wat bomen in herfstkleuren. Eind van de maand verwachten we de eerste nachtvorst. Herfstframbozen en doordragers stoppen met bloeien en éénjarig fruit legt er het bijltje bij neer. Ook wij maken ons stilaan klaar voor de winter.
Nu plukken voor bewaring
De winteroogst binnenhalen. Dat staat op de agenda in oktober. Eind van de maand plukken we bewaarfruit. Voorzichtig worden de vruchten stuk voor stuk enkellaags in kisten gelegd om te consumeren in de winter. Zorg ervoor dat muizen of andere knaagdieren er niet bij kunnen en sorteer de bakken volgens ingeschat consumptietijdstip.
We plukken zowel appel en peer als ander bewaarfruit zoals kiwi en meloenpeer (pepino).
Schurft op je appels of peren?
Aangetast fruit ziet er niet aantrekkelijk uit maar is veilig voor consumptie. Bij een lichte aantasting is er enkel wat esthetische schade. Zeer sterk aangetast fruit kan je niet meer bewaren.
Hoe schurft voorkomen?
• Plant resistente rassen! Je hebt ietwat oudere rassen die helemaal resistent zijn zoals Lombards Calville, Eggremont Russet, Peasgood Non Such… of moderne rassen met het VF 1-resistentiegen. Heel wat rassen hebben dit gen en zijn veel sterker tegen schurft. Denk aan rassen zoals Topaz, Santana, Ecolette, Gold Rush, ….
• Vermijd dat schurftsporen volgend seizoen kunnen opspatten. Schurftsporen overleven in de bodem. Als het regent, zorgen druppels ervoor dat sporen opspatten tot de onderste takken waar ze het blad infecteren. Heb je dit jaar schurft gehad, zorg er dan voor dat het blad onder de boom goed verteert. Dat kan door er bijvoorbeeld met je grasmaaier over te gaan en/of het blad af te dekken met compost. Zorg er volgend jaar voor dat je eind april/begin mei (afhankelijk of er nog vorst voorspeld wordt of niet) je bodembedekking aanbrengt om opspatten te voorkomen.
Bloei in oktober
Terwijl zo goed als alle planten hun jaarprogramma afsluiten en zich klaar maken voor de winter, gaat de olijfwilg (Elaeagnus x ebbingei) nu pas bloeien. De bloemen geuren heerlijk en bijen zijn er dol op.
Vooraleer je naar het tuincentrum spurt, kijk je het best eens na of er al geen olijfwilg in je tuin staat. Olijfwilgen worden vaak gebruikt in hagen omdat ze wintergroen zijn en bijzonder sterk. Zelfs in heel matige grond of blootgesteld aan zoute zeelucht doen ze het prima. Nog een bijzonderheid: door een symbiose met bacteriën kan de plant zelf stikstof vastleggen uit de lucht.
Wil je de olijfwilg inzetten als fruitstruik, zorg er dan voor dat de plant voldoende belicht is en dat je anders gaat snoeien. Bij een haag worden jonge twijgen ingesnoeid om de haag compact te houden. Als je zo snoeit, zal je nooit fruit kunnen plukken omdat olijfwilg produceert op éénjarig hout.
Wil je een plant aankopen, kies voor de juiste Elaeagnus. Er zijn tegenwoordig heel wat verschillende soorten Elaeagnus in omloop die afrijpen op verschillende tijdstippen en waarvan de naamgeving soms verwarrend is. De namen goumi en olijfwilg worden soms door elkaar gebruikt.
De vruchten van de meloenpeer pluk je onrijp. Wil je vruchten op smaak laten komen, leg ze dan in de woonkamer.
Links een vrucht met matige aantasting. Rechts een zwaar beschadigde appel die je uiteraard niet meer kan bewaren.
De fruit-olijfwilgen kan je indelen in drie groepen.
• Elaeagnus X ebbingei: bloeit in oktober, rijpt af eind april – mei. Heeft een bestuiver nodig
• Elaeagnus multiflora: goumi. Bestuiver is aan te raden maar kan vrucht zetten zonder.
• Elaeagnus umbellata: herfstolijfwilg. Bloeit in het voorjaar. De vruchten rijpen af vanaf augustus. Bestuiver nodig.
Bijzonder herfstfruit dat nu rijp is Paw paw: tropische smaak op en top. Jammer genoeg groeien ze traag, zelfs één van de traagstgroeiende fruitbomen in onze tuin. Vruchten bewaren kort.
(zachte) Kweeperen: worden meestal geassocieerd met harde vruchten die enkel dienen voor verwerking. Wist je dat er ook rassen zijn die je zo kan eten? Wij zijn al enkele jaren heel tevreden over de kweepeer ‘Aromatnaya’: bijzondere vruchten met een verfrissende smaak met een duidelijke citroenzuurtoets. Niet te vergelijken met peer dus. Iets heel apart. Mooi meegenomen is dat dit ras ook heel sterk is tegen bladvlekkenziekte (Diplocarpon maculatum).
Een ander ras zachte kweepeer, ‘Miakoplodnaya’, dat we sinds vorig jaar geplant hebben, is jammer genoeg wel heel gevoelig voor bladvlekkenziekte.
Kiwibes: ook kiwibessen zijn nu rijp. Zelf kan ik er weinig over vertellen omdat we heel weinig succes met deze teelt hebben, ook al hebben we ze aangeplant in twee tuinen.
Nog enkele werkjes die je deze maand kan uitvoeren:
• Passeer regelmatig langs je notelaars en raap gevallen vruchten op. Wrijf ze proper en laat de vruchten goed drogen (idealiter in de zon) vooraleer je ze in je bewaarruimte legt. Bewaren gaat makkelijk in aardappel- of uienzakken. Kom je maar af en toe in je tuin, dan kan je het vallen bevorderen door 1 keer per week met een lange stok noten (waarvan de bolsters openspringen) af te kloppen.
• Verwerk het valfruit. Grote hoeveelheden kan je verwerken tot sap of wijn; kleine hoeveelheden in moes, gebak en andere gerechten. Door valfruit op te ruimen kan je de (populatie)opbouw van plagen vertragen.
• Ken je het ras niet! Laat je vruchten determineren. Heb je een boom in de tuin waarvan het ras onbekend is? Pluk enkele vruchten en ga langs op Europom op 26 en 27 oktober in Alden Biesen. Specialisten bemannen er een determinatiestand en kunnen je vast wel helpen.
• Breng kleefbanden aan om voorjaarsvraat van de kleine wintervlinder te voorkomen. In de loop van oktober vliegt de kleine wintervlinder. Sommige tuiniers hebben er last van, andere niet. Heb je in het voorjaar al last gehad van vraat, breng dan nu kleefbanden aan. De vleugelloze vrouwtjes lopen in het najaar langs de stam omhoog om eitjes te gaan afzetten die pas in het voorjaar ontluiken. Als je kleefbanden aanbrengt, kan je voorkomen dat de vlinders in de boom raken.
• Vanaf half oktober kan je fruit dat je aankoopt in pot gerust uitplanten. Zo heeft het plantgoed al de mogelijkheid om in te wortelen. Let er wel op dat je bij aanplant voldoende water geeft als de bodem en de weercondities droog zijn.
• Vorstgevoelige (kuip)planten binnenhalen. In de loop van oktober krijgen we de eerste nachtvorst. Bescherm gevoelige planten of verhuis ze naar hun winterverblijf.
Alexander Kerbusch
‘Zolang je een mooie tuin hebt om van te genieten, is je tuin je paradijs je stukje hemel op aarde’
Zelf hebben we vanaf 2020 enkele rassen van de drie groepen aangeplant om uit te testen. Het zijn mooie planten en de bijen zijn er dol op. Alleen is de productie in onze tuinen niet zo bijzonder hoog.
De kweepeer ‘Aromatnaya’ (synoniem ‘Krimsk’) is zacht genoeg om zo uit het vuistje te eten.
Winnaars 'wedstrijdtijd' voor kinderen
In het augustusnummer hadden kinderen de kans om een gekke foto in het bos of op een schaduwplekje samen met hun vrienden in te sturen.
Dit zijn de 3 winnaars:
…. Vandevelde, Meigem
Gebruik dit najaar tuincompost en zorg zo voor ...
een vruchtbare bodem
een weerbaar gazon
de beste start voor bloembollen een sterke basis voor bomen
Tuincompost is verkrijgbaar in de meeste recyclageparken. Je ontdekt ze op vlaco be/compostkopen
Juul en Kato Nysen, Oudsbergen
Rani en Tim Bultinck, Oedelem
Gesprek met Daan Van De Vijver uit Schoonaarde
Met respect voor wat is!
Een huis (ver)bouwen, een gezin stichten, (ander) werk vinden…, dit alles in één beweging. Dit is voor velen van ons niet vreemd. Hoe hebben wij dat allemaal gedaan in onze tijd? Zo verkeren Daan en Evelien tegenwoordig in deze situatie. Eerst dat dak, die keuken en het bed, pas daarna de tuin. Alles heeft zijn tijd nodig, de tuin is bijgevolg een ‘work in progress’
Ook de tuin zal in fases wordt bijgewerkt.
Als Oost-Vlaming is Daan zijn partner en zijn werk gevolgd waardoor hij in Schoonaarde is aangeland. Een mooie naam voor een gemeente (2 500 à 3 000 inwoners) en voor een tuinier zeker een gelukstreffer.
Schoonaarde is de hoogst gelegen deelgemeente van Dendermonde, dus het minst overstromingsgevoelig met als gevolg beter akkerland. Dit is in tegenstelling tot de aanpalende en lagere gemeente Berlare (denk aan het Donkmeer) die op slechtere slibgrond van de Schelde is ontstaan. Van oudsher is de deelgemeente Appels, tussen Dender en Schelde, gekend als de beste hooistreek in de wijde omgeving.
Voor de eerste keer komen we bij een jonge tuinman die in de tuinvormgeving aan een wadi gedacht heeft. Een wadi staat voor ‘Water Afvoer Drainage Infiltratie’ en heeft als doel overtollig water op te vangen om dan langzaam in de bodem te laten infiltreren. De wadi is vooral een mooie aanwinst naar de winterperiode.
Gezien de nabijheid van Schelde en Dender is de grondwatertafel hier hoog. In de winter stijgt het grondwater tot op 50 cm waardoor de wadi al vol loopt. ’s Zomers zakt het water terug tot op een 2-tal meter. In plaats van een regenmeter zegt de wadi hier hoe nat het is!
Het jonge koppel heeft hier een bestaande woning met oude tuin verworven. Met respect voor wat is, in huis en tuin, wordt bekeken wat kan! ‘Relikwieën’ uit het verleden worden behouden, oude bomen (prieelberk, haagbeuk) en hagen (paplaurier, beuk) krijgen respijt. Een paar vlierstruiken worden in ere gehouden omwille van de bloesems en de bessen. Een kruidentuin voor keukengebruik en thee is hier zeker een must.
Een prieelberk als reliek uit vervlogen tijden.
De wadi toont dat het zomer is!
In de planning worden voorzien: siertuin, gazon, wadi, zithoek, moestuin, fruittuin, kleinfruit en straks een speelhoek. Het terras wordt met vaste planten omkaderd en via een pergola komen bladverliezende klimplanten het zonlicht milderen, vooral met welruikende kamperfoelie. Zo wordt de tuin nader tot de woning getrokken of is het juist andersom?
Daan is bioloog van opleiding en blijkbaar is hij dat nog altijd in hart en ziel; hij stond ook enkele jaren voor de klas. Fauna en flora zijn in dit tuinproject zeker vaste waarden. Na een bacheloropleiding Park- en Bosbeheer is hij nu actief op de groendienst van de stad Dendermonde, een klusje naar zijn hand! Veel bestuursleden zullen Daan nog kennen als vroegere volkstuinparkverantwoordelijke binnen Tuinhier.
Als verantwoordelijke voor het maaibeheer in de stad, trekt Daan de lijn door in zijn tuin. Net als de wegbermen in Dendermonde, maait Daan 1 à 2 keer per jaar, waarbij nog stroken ongemoeid worden gelaten. Zo kunnen ‘onkruiden’ als pinksterbloem, hondsdraf, wilde peen, jacobskruiskruid, en heel wat andere vrij uitgroeien en -zaaien.
Bloeiende planten brengen niet alleen kleur, maar trekken ook veel insecten en vlinders aan in de tuin. Een ecologische tuin is een levende tuin, het één brengt het ander mee. Een tip: wie slakken wenst tegen te houden, legt het best een paadje lavasteen rond de moestuin.
Gras maaien? Eens rondkijken bij de aanpalende buren in deze landelijke omgeving hoe zij het doen. Met schapen, een paard, ganzen, grasrobot, … een zeis! Daan is de man met de zeis, gelukkig niet dé Magere Hein. De niet-gemaaide grasstroken worden in de nazomer met de zeis terug kort gezet. Hij doet dit om de bodem uit te putten opdat inheemse planten opnieuw de bovenhand zouden krijgen.
Door te zeisen en door zo vele keren niet te moeten maaien, spaart Daan veel tijd uit. Bovendien schept het zeisen ontspanning, de gecoördineerde cadans, het gevoel, de band met de natuur, … Wie doet dit nog? Puur natuur!
Dendermonde en deelgemeenten Grembergen en Oudegem kennen alle een actieve Tuinhierwerking; zo zijn er ook twee volkstuinparken. Volgens Daan ligt het succes van een vereniging in het naar buiten komen en zich kenbaar maken in de plaatselijke gemeenschap, gehucht, dorp of stad.
Een vereniging draait op sociale contacten, mensen samenbrengen in een dorpsvereniging rond tuinieren. Laat dat weten, maak reclame, kom op straat, kom naar buiten, organiseer activiteiten! Begin beperkt en kleinschalig, het kan alleen maar groeien, maar maak de vereniging bekend. Of hoe zegt men dat nog: “de gebraden kippen vallen niet uit de lucht” of “een vliegende vogel vangt altijd wat”
We zijn er zeker van dat dit ‘work in progress’ zal resulteren in een gezellige, ecologische en gediversifieerde tuin, waar het leven goed en zoet is. Met respect voor wat de natuur geschapen heeft en stimuleren wat komen kan. Ik herinner mij vaak een spreuk van een vriend: “ge moet met uw voeten niet wegschoppen, wat ge met uw handen kunt vangen!” Raar gezegd, maar je verstaat het wel! Gooi niet te snel waardevolle zaken buiten!
Wij wensen Daan en Evelien dan ook van harte een warm nest toe.
Luc Deboosere
Vlier, een blijver voor bloem en bes.
Daan met de zeis. De zeis werkt ontspannend op lichaam en geest.
Stroken gazon blijven ongemoeid tot in de nazomer.
Troostend hart
In oktober gaan we in ‘Creatief met BLOEMEN’ voor een bloemstuk dat perfect als grafstuk bruikbaar is, maar even mooi staat binnen op tafel of buiten op de tuintafel. Een beetje kleur fleurt dit geheel en deze maand wat extra op.
Wat heb je nodig?
Een hart in steekschuim op een houten plaat, Muehlenbeckia, Lentisco, trosrozen, Achillea (Duizendblad), Eryngium (blauwe distel), Asters, Limonium, bessen, lange krammen, touw, snoeischaar, schaar, scherp mesje.
Werkwijze
Maak het hart van steekschuim nat en bevestig - indien dit zo niet is - op een houten of andere plaat. Doe dit eventueel met een prikker. Neem een sliert Muehlenbeckia die zeker een stuk langer is dan de omtrek van het hart. Drapeer dit rond het hart en zet de muehlenbeckia vast met een aantal lange krammen.
Zorg dat er geen groen van het steekschuim op de zijkanten van het hart zichtbaar is; indien nodig vul je dus de muehlenbeckia verder aan. Je zal zien dat de krammen niet echt vast blijven zitten. Dit is niet direct een probleem, want
zodra onze creatie éénmaal klaar is zijn de krammen niet echt meer nodig.
Met een touw knopen we de muehlenbeckia samen net onder de tip van het hart. Neem hierbij ook de tip van de houten plaat mee, maar laat de sliert lang genoeg zodat we er uiteindelijk een mooie, uitlopende staart van kunnen maken.
Tips
Plaats je deze creatie in huis, houd er dan rekening mee dat de onderkant ervan nat is en dat er nog water kan uitlopen. Voorzie dus een bescherming!
Als eerste gaan we onze Lentisco verwerken door de zijtakjes van de hoofdtak te halen en deze gelijkmatig over ons steekschuim te verdelen; dit mag je ruim voldoende opvullen. Neem vervolgens de trosrozen, Achillea, blauwe distel en asters en steek deze alle scherp aangesneden in het steekschuim. Maak dat het totale plaatje qua kleuren netjes verspreid zit over het geheel.
Werk vervolgens af met toefjes Limonium en uiteindelijk de bessen. Nu we het geheel af hebben, kunnen we ten slotte de staart van de Muehlenbeckia bijknippen zodat we een mooi, dunner uitlopend einde van de sliert Muehlenbeckia krijgen.
Kortom, een ‘troostend hart’ voor elke geliefde die gemist wordt. Is dat niet mooi?
Fleurige Tuinhiergroet, Trui Debo
Een speels herfstboeket
Het najaar biedt een overvloed aan prachtige bloemen in de tuin. Bij de vaste planten zitten er heel wat toppers, die uiterst geschikt zijn als snijbloem. De hortensia is een heester die zeker niet moet onderdoen wat betreft verscheidenheid aan kleuren in ons najaarsassortiment snijbloemen. Het eikenblad is optimaal geschikt als snijgroen.
Wat heb je nodig?
Een keramieken vaas gevuld met leidingwater.Verschillende soorten hortensiabloemen. De bloemen van diverse vaste planten: Sedum, Echinops en Aconitum. Het blad van de Quercus
Het verdere bloemschikwerk
Nadat we onze groenmaterialen gesneden hebben uit onze tuin, kunnen we ons boeket gaan maken. Eerst verwijderen we het overtollige blad van de stengels.
De basis van het boeket wordt gemaakt van de Hydrangea bloemen. Deze worden spiraalvormig gebonden. Op dezelfde hoogte als de hortensiabloemen worden de hemelsleutels ertussen verwerkt.
De kogeldistels en de monnikskappen zorgen eerder voor het speelse element, door ze iets hoger in het boeket te plaatsen.
Het eikenblad wordt als een kraag onderaan het boeket aangebracht, wat zorgt voor een prachtige afwerking.
Na het binden van het boeket met touw of een elastiek snijd je de stengels met een goed snijdend mes schuin af en plaats je op leidingswater.
We presenteren ons speels herfstboeket in een passende keramieken vaas.
Volgens het seizoen kunnen we onze bloemmaterialen aanpassen. Dit boeket staat prachtig op de tuintafel of in de woonkamer. Het is een werkstuk met een lange houdbaarheid. Na enkele dagen de stengels opnieuw aansnijden en van vers water voorzien. Tips
Veel bloemschikplezier. Joris Naessens
Bodembedekking - deel 2 Houtsnippers versus boomschors
Boomschors
Zoals vermeld in deel 1 in ons vorig nummer gelden ook voor boomschors volgende voordelen:
• goede onkruidbestrijder;
• goede bodemverbeteraar;
• vochtregelaar, vochtopname en minder verdamping door de bodem;
• goede temperatuurregelaar voor de bodem (vorstbescherming);
• beter organisch en actief bodemleven;
• donkerder van kleur dan snippers.
Pijnboomschors is donker en rustgevend van kleur.
Doordat coniferenhout, omwille van het hars, een langere levensduur heeft dan loofhout, zit de betere kwaliteit voor boomschors bij de pijnbomen Pinus. Hoe hoger de prijs, hoe langer de levensduur van de mulchlaag normaliter zal zijn. Hoe zuidelijker de herkomst, hoe decoratiever en hoe beter de kwaliteit doorgaans is. België, Zuid-Frankrijk, Portugal, Spanje komen hierbij in aanmerking
• gewone naaldhoutschors fijnspar Picea uit de Belgische houtverwerking – levensduur: 2 à 3 jaar;
• grove den of sylvesterden (Pinus sylvestris) - schors gaat 3 à 4 jaar mee;
• zeeden of pin maritime, pin des Landes (Pinus pinaster = Pinus maritima) - gaat 6 à 8 jaar mee.
Goed aangelegd geeft bodembedekking met schors jaren rust!
Naarmate de dikte van de schorslaag toeneemt (5 à 10 cm), gaat de schors langer mee en is de onkruidbestrijding ook beter. Binnen elke schorssoort bestaan verschillende fracties of maten van schorsstukken volgens de zeefmaat. Dit gaat van 10/20 tot 50/70. Hoe grover, hoe duurder. Uiteraard speelt de manier van aankoop een grote rol in de prijs: in zak, big bag of in vrak.
Bepaalde uitvoeringen hebben een toegevoegde decoratieve waarde (terracottakleur) en zijn ook weer duurder. Prijzen geven is moeilijk want dit varieert van 60 tot 600 euro per m³. Zoek ergens de middenweg: niet het goedkoopste en niet het duurste. Zoek vooral uit waarom je kiest voor boomschors. Het is zeker natuurlijk en dankbaar materiaal.
Toepassingen in de tuin Boomschors kan dienen als:
• sierschors;
• bodembedekking tegen onkruid;
• tuin- en wandelpaden;
• steenkorven.
Indien nodig kan later altijd nog bijgevoerd worden. Maak altijd eerst de bodem onkruidvrij, bij voorkeur in het najaar en zeker voor maart wanneer het onkruid weer begint te groeien. Als laagdikte wordt tenminste 5 cm aangeraden en zeker op een worteldoek. Zonder worteldoek ga je al beter naar 8 cm en meer.
Een fijne fractie werkt beter als onkruidbestrijding maar is makkelijker verplaatsbaar (wind en vogels). Leg eventueel eerst een fijne laag met daarbovenop de mooiere en stabiele grove fractie. Een goede manier van plaatsing (zie het artikel over houtsnippers) heeft het grootste effect op een goede werking van de mulchlaag.
Jens Vanhoutte
Close-up van de bast van grove den.
Gevangen in metalen korven als vervanging van een haag.
Tijd
om te griezelen, beste tuinhierdertjes!
In oktober halen de tuin en de natuur al hun griezeltrucjes boven. Laten we eens gaan kijken en mee griezelen!
Het eerste monster dat we tegenkomen is een vleesetende plant! Wooohoo! Neen, ze eten geen biefstuk of kip, enkel insecten. In België hebben we maar één vleesetende plant, dat is de zonnedauw. Je kan hem vlot herkennen aan zijn wit-rode blaadjes die vol staan met kleine stekeltjes waar druppeltjes aan hangen. Dit zijn geen waterdruppels, maar wel een kleverige lijm die insecten lokt en vasthoudt. Eenmaal het insect vastzit, sluit het blad zich rond her diertje en dan verteert de plant traag het insect.
Waarom doet zo’n plant dat?
Ze hebben toch de zon om energie aan te maken? Dat klopt, en ook de zonnedauw doet aan fotosynthese. Maar deze bloem groeit op de heide en daar ligt erg veel zand met zeer weinig voedsel in. Dat voedsel zoeken ze dus ergens anders, vandaar het vleeshapje tussendoor.
Naast dat erg traag verteren in een blaadje ziet de zonnedauw er niet echt griezelig uit, tenzij je een klevend slijmmonster eng vindt. Er zijn wel andere vleesetende planten die er een stuk enger uitzien! Die kan je in huis zetten en die eten daar de beestjes op! De venusvliegenvanger is er zo één. Die lijkt zelfs tanden te hebben in een erg grote bek!
Eigenlijk zijn dit grote vangbladen die reageren op lichte bewegingen zoals van een vliegenpootje en dan klappen die toe.
Een val kan 5 à 6 keer dichtklappen zonder prooi en dan gaat ze kapot. Dat dichtklappen kost de plant energie.
Brr, brr, al die vleesetende planten, die geven me toch wat rillingen. Tijd om andere griezels op te zoeken. Wat dacht je van een vlinder? Ja, ja, ik hoor je denken: die zijn toch supermooi om naar te kijken!
Zeker! Maar sommige zet ten een groot masker op om vogels bang te maken. Wij trappen daar natuurlijk niet in. Maar de uilvinder en de dagpauwoog hebben grote bollen die lijken op ogen. De uilvlinder heeft zelf een beetje de tekening van een snavel als hij zijn vleugels
Andere trucjes die vlinders gebruiken is doen alsof je een strontje bent! De rupsen van de elzenuil of de zwaluwstaartvlinder lijken op een vogelstrontje. Die zou jij als vogel ook niet willen opeten, hé.
Wil jij ook een stoer masker maken voor Halloween net zoals de vlinders?
Dat kan! Je kan een monstergezicht tekenen op een stevig blad papier. Zorg dat het groot genoeg is om voor je gezicht te hangen! Kijk met je mama of papa of het past en waar de ogen moeten zitten. Je kan dit nu uitknippen en met een elastiekje rond je hoofd doen.
Een andere manier is met een mondmaskertje. Daar kan je dan scherpe tanden of gekke bekken op tekenen en voor je mond zetten. Graaaw!
Kleurprent
Weet je wat nog griezeliger zou zijn dan al die maskers en vleesetende planten? Een kameleonspin! Stel je voor: een spin die de kleur aanneemt van de bloemen van de plant waar hij op zit. Die zie je niet eens zitten alsvorens die een hapje neemt!
De vlinders gebruiken mimicri (doen alsof je iemand anders bent; bij de vorige vlinders was dat een vogel of een strontje).
Maar deze spin gebruikt soldatentrucjes! Die gaat gecamoufleerd te werk.
Gelukkig eten deze griezels alleen maar insecten. Oef!
Veel plezier in de tuin! Daan Van de Vijver
Zo snoei je deze maand je kamerplanten voor een betere groei !
Tijdens de herfstmaanden maken je kamerplanten zich klaar voor een seizoen vol rust. In deze rustperiode nemen ze minder voedingsstoffen en zonlicht op, waardoor hun groei even stilvalt. Zo bereidt de plant zich voor op een nieuwe groeispurt tijdens de volgende lente.
Je kan je planten een handje helpen om die extra sterke groeispurt te krijgen. Door ze aan het begin van de herfst wat terug te snoeien wordt de groei in de lente immers gestimuleerd. Verder help je je plant ook om een mooie compacte vorm te behouden, met meer bladgroei.
Met deze tips kan je alvast aan de slag met het snoeien van je plant!
Een goede snoeivoorbereiding
Om je planten te snoeien heb je gelukkig niet veel materiaal nodig. Met een scherpe snoeischaar of een keukenmes kom je al een heel eind. Let er wel op dat ze erg scherp zijn; een botte schaar of mes zal geen mooie afsluitwonde geven en zou de sapstroom kunnen beschadigen.
Snoei de planten op een warme herfstdag buiten, maar laat de plant geen uren in de buitentemperatuur staan, anders riskeer je te veel stress. Wanneer je je planten binnen snoeit is het handig om een oud deken of zeil op de tafel te leggen. Dit maakt het opruimen en verzamelen van het snoeisel nadien veel makkelijker.
Na het snoeien kan je je snoeiafval op de composthoop leggen of langsbrengen in het containerpark. Houd het snoeiafval wel uit de buurt van kinderen of huisdieren. Sommige planten zoals de ficus of kerstster scheiden een wit sap af dat lichtjes kan irriteren.
Snoeien om te groeien
We snoeien onze kamerplanten zodat ze de volgende lente een betere groeispurt krijgen. Snoei daarom je planten steeds ver genoeg terug, zodat er voldoende ruimte is voor de nieuwe groei. Laat aan iedere tak steeds nog enkele bladeren zitten. Een kale stam zal moeilijker nieuwe bladeren aanmaken omdat hij niet meer aan fotosynthese toekomt.
Laat nog enkele bladeren zitten bij het snoeien. Zo kan je plant zich makkelijker herstellen.
Kijk ook even naar de vorm van je kamerplant. Wil je hem graag wat breder laten groeien, of moet hij een smalle vorm behouden? Of is je plant ruim hoog genoeg, en mag hij enkel nog de breedte ingaan? Wanneer je je plant even googelt kan je al snel verschillende groeivormen terugvinden. Kies de vorm die je het meeste aanspreekt en snoei je plant naar deze vorm.
Aan de slag!
Neem je vlijmscherpe snoeischaar of mes en knip de takken steeds in een hoek van zo’n 45 graden af. Dit zorgt voor een sneller herstel en geeft minder kans op schimmels. Een gezonde kamerplant is ook prima bestand tegen een snoeibeurt, waardoor je niet hoeft te vrezen dat je te veel bladeren of takken weghaalt.
Voor een spoedig herstel mag je je planten uitzonderlijk nog een extra verdunde dosis biologische voeding voor kamerplanten geven. Na deze dosis wacht je met de volgende portie tot de start van de nieuwe lente.
Door je kamerplanten tijdig te snoeien stimuleer je de groei van nieuwe bladeren.
Zorg voor een scherpe snoeischaar of een mes om zo weinig mogelijk schade aan je plant te berokkenen.
Nog even dit
Wil je je planten graag snoeien, maar heb je er nu even de tijd niet voor? Dan kan je ze ook nog nét voor het groeiseizoen snoeien om een groeispurt op te wekken. Snoei je planten dan in februari volgens de bovenstaande stappen, en je plant krijgt een extra groene lente!
Ik wens je alvast veel snoeiplezier toe!
Thomas Goyvaerts
‘Geluk is houden van wat je hebt’
Geef je kamerplanten na het snoeien een lichte dosis voedingsstoffen voor een spoedig herstel en een versnelde nieuwe groei. Dit kan zowel met vloeibare meststof als met meststofstaafjes.
Permacultuur: de bodem en de juiste
planten - deel 2
Heeft het artikel van vorige maand je al getriggerd om zelf een permacultuurtuin aan te leggen? Fijn! Deze maand leg ik meer in detail uit hoe je de bodem in topconditie krijgt zodat je nadien de juiste planten in je permacultuurtuin kan zetten. In veel biologische moestuinen wordt er al gewerkt met elementen uit de permacultuur. Wanneer je biologisch tuiniert kan het dus zijn dat de informatie die je in dit artikel terugvindt, je bekend in de oren klinkt.
Wat is nu weer een permacultuurtuin?
In een permacultuurtuin ga je samenleven met de natuur. Je leert van de wilde, ongerepte natuur en past die principes toe in je eigen tuin. In een bos zullen in de herfst bladeren op de grond vallen, en die vormen een dekentje voor de bodem. In je eigen permacultuurtuin kan je gaan mulchen (zie later). In de natuur wordt geen gebruik gemaakt van kunstmest; alles houdt zichzelf in stand om goed te kunnen groeien en bloeien. In je eigen tuin kan je zelfgemaakte compost gebruiken om dit na te bootsen.
Haaks op de permacultuurtuin staat een tuin met bijvoorbeeld klassieke siergrassen en een groot monocultuurgazon.
In een permacultuurtuin is de natuur in evenwicht en tuinier je in harmonie met wat er rondom ons leeft.
De bodem
Allereerst is het belangrijk om te weten wat voor bodem je hebt. Nadien kan je deze bodem, indien nodig, verbeteren. De zuurtegraad en het bodemtype zijn belangrijke elementen om te bepalen wat voor bodem je tuin heeft.
De zuurtegraad
De zuurtegraad of pH ligt altijd tussen 0 en 14. Een pH-waarde van 0 is zeer zuur, een waarde 14 is basisch en 7 is neutraal. Het cijfer 7 wijst dus op een neutrale bodem. De meeste bodems hebben een zuurtegraad tussen 5 en 8.
Elke bodem heeft een natuurlijke zuurtegraad, afhankelijk van de hoeveelheid kalk die het bevat. Indien de pH te hoog is, moet je deze verzuren en indien hij te laag is, moet je net kalk toevoegen om de pH hoger te krijgen. Overdrijf nooit, een te hoge pH kan je moeilijker naar beneden halen. Strooi dus nooit zomaar kalk!
De natuurlijke zuurtegraad is onder andere afhankelijk van waar je woont. In sommige gebieden is er meer kalk (calcium) aanwezig in de bodem en zal de pH-waarde hoog zijn. Door allerlei natuurlijke invloeden kan de zuurtegraad veranderen. Denk maar aan zure regens, maar ook plantenwortels doen de bodem verzuren wanneer ze voedingsstoffen opnemen.
Een strakke, moderne tuin in groot contrast met de permacultuurtuin.
De bodemstructuur
Bodems zijn opgebouwd uit zand, leem en/of klei. Ze kunnen puur uit één van deze drie bestaan, of een combinatie ervan. De beste bodems bestaan uit een goede mix van zand, leem en klei. Zand voelt korrelig aan, klei is heel glad en kleverig. Leem zit er ergens tussenin.
De grondsoort wordt sterk bepaald door waar je woont. In het noorden van Vlaanderen is er vooral zandgrond, in Limburg leemgrond en rond Brussel zand en leem. Kleibodems vinden we in de polders en nabij rivieren en waterlopen.
De bodemstructuur
In een permacultuurtuin is de bodem één van de belangrijkste elementen. Deze moet in goed evenwicht zijn en in een perfecte staat zodat je planten goed kunnen groeien. Bodemvoorbereiding en mulchen zijn hierbij twee belangrijke zaken die je zeker niet mag vergeten.
• Bodemvoorbereiding: een gezonde bodem is de basis van een succesvolle moestuin. Begin met het verbeteren van je bodem door organisch materiaal toe te voegen zoals compost, mest en mulch. Deze materialen helpen om de bodemstructuur te verbeteren, voedingsstoffen toe te voegen en het bodemleven te stimuleren.
• Mulchen: bedek de bodem met een dikke laag mulch om onkruidgroei te onderdrukken, vocht vast te houden en de bodemtemperatuur te reguleren. Gebruik materialen zoals stro, bladeren, houtspaanders of compost.
Welke planten zet je in een permacultuurtuin?
Kies een verscheidenheid aan planten die goed gedijen in jouw tuin en probeer zoveel mogelijk soorten te combineren. Diversiteit in je moestuin helpt om plagen en ziektes te voorkomen en bevordert een gezond ecosysteem.
Zet gewassen die elkaar ondersteunen en beschermen. Plant bijvoorbeeld tomaten naast basilicum om ongedierte af te weren en de smaak te verbeteren.
Het is trouwens een fabeltje dat in een permacultuurtuin alleen vaste planten staan. Je kan vaste planten perfect combineren met éénjarigen om veel verscheidenheid en dynamiek te krijgen.
Als bodemverbeterende planten kan je klaver zaaien. Deze, en ook andere planten van de vlinderbloemigenfamilie zoals lupine, lathyrus en wikke binden stikstof uit de lucht en slaan deze op in knolletjes in hun wortels onder de grond. Wanneer deze knolletjes verteren, komt de stikstof opnieuw vrij zodat andere planten ervan kunnen genieten.
Als vaste planten kan je kiezen voor bijvoorbeeld een appelboom, perenboom, maar ook kleinfruit zoals frambozen, bramen en bessen zijn een heerlijke aanwinst. Aan bodem en struiken heb je in het algemeen weinig onderhoud en je kan er jaren van oogsten. Hoge bomen en struiken houden je tuin ook lekker koel in warme zomers. Andere planten waar je lang van kan genieten zijn rabarber, artisjok, aardpeer en asperges.
Geen permacultuurtuin zonder bloemen. Het liefst zet je bloemen die ook nog eens nuttig en eetbaar zijn, zo sla je verschillende vliegen in één klap. Ik zet goudsbloem in de tuin: de blaadjes
zijn eetbaar en je kan er helende goudsbloemzalf van maken. Lavendel is dan weer fantastisch in gerechten en zeer ontspannend in een warm bad. Van kamille maak ik lekkere infusies.
Heb je een schutting of afrastering in de tuin? Zet dan klimplanten zoals druiven, hop of wisteria. Onder hoge planten kan je dan weer bodembedekkers zetten zoals kruipend tijm of aardbei zodat je ook op de grond nog allerlei lekkers kan oogsten. Van kleine maagdenpalm zijn de bloemen met mate eetbaar, van de bladeren blijf je af.
Alle bloemen trekken nuttige insecten en bestuivers aan, maar planten zoals phacelia, echinacea en vlinderstruik zijn uitermate vlinder- en bijenlokkers waardoor ze zeker een plekje verdienen in je permacultuurtuin.
Inspiratie voor je permacultuurtuin
Een manier om je permacultuurtuin aan te leggen en structuur te geven, is de zogenaamde ‘spiraaltuin’. Zoals de naam doet vermoeden zal je de planten in een spiraalvorm in de aarde zetten. Als afsluiting gebruik je natuurlijke materialen zoals hout, bakstenen of een takkenril.
Houd bij het planten rekening met de stand van de zon en de wensen van de planten die je op deze plaats zet. Omdat het een ronde structuur heeft, zullen er namelijk altijd een aantal planten in de zon staan en een ander deel in de schaduw.
Een spiraaltuin.
Een andere optie is een sleutelgattuin, ook wel ‘key hole gardening’ genoemd. Je gebruikt hierbij hetzelfde principe als de spiraaltuin wat betreft zonminnende en schaduwminnende planten, maar deze keer in de vorm van een sleutelgat. In het midden plant je geen gewassen maar laat je een open plaats waar je voedselafval in doet. Denk aan appelschillen, resten van groenten, bladeren, takjes… Dit materiaal gaat verteren en zal voeding afgeven aan de planten die er rondom staan.
Sofie Maes
Goudsbloem
MAESTRO CITY/COUNTRY
Maak komaf met het groenafval uit je tuin en recycleer dit zelf tot mulch of voedzame compost! Met de ELIET Maestro haal je de krachtigste en snelste versnipperaar in huis om deze klus te klaren. Dankzij hun gepatenteerde ELIET versnippertechnologie verwerken ze elk soort snoeiafval en zijn zo het volledige jaar inzetbaar. Door de unieke manier van snijden hebben snippers uitzonderlijke eigenschappen die een snelle compostering bevorderen.
Met zijn compacte bouw en lage invoer biedt de Maestro City het extra comfort, wat ook tuinvrouwen zeker weten te appreciëren. Wie wat extra capaciteit verlangt, krijgt met de Maestro Country het extra vermogen voor absoluut toprendement.
Het Maestro gamma is uitgebreid en biedt ook alle mogelijkheden op vlak van aandrijving: je kan kiezen voor een klassieke benzinemotor of voor een emmissievrije variante op elektriciteit of accu.
NIEUW OP ACCU
Boombladeren uit de vijver houden
De herfst zaait kleuren en het warme licht toont de laatste hevigheid van het jaar. De brons- en goudtonen van de gevallen boomblaadjes verspreiden zich tot hoopjes.
Een paar dappere waterlelies tonen nog een enkele bloem. Adderwortel en lobelia zijn het bloeien ook nog niet verleerd en werpen hier en daar een kleurig steekvlammetje.
In de winter komt het al eens tot zuurstoftekort in de vijver wanneer er ijs op het water ligt. Om dit te voorkomen is het belangrijk vervuiling van de vijver tegen te gaan. Afval van plantaardige en dierlijke oorsprong verbruikt immers zuurstof.
Te veel is te veel. Haal de boombladeren uit je vijver. Te veel boombladeren in de vijver betekent een risico op zuurstoftekort in de winter.
Hét grote probleem in de herfst zijn de vallende bladeren van bomen en struiken. De blaadjes gaan eerst even drijven en zinken daarna naar de vijverbodem. Daar gaan ze rotten en moerasgassen vormen, erg giftig voor de vissen. Dit moet vermeden worden.
Schepnet
Bij kleine, toegankelijke vijvers vang je de blaadjes weg met een schepnet. Doe dit in de herfst minstens twee maal per week. Een karweitje dat bij grotere vijvers meer tijd in beslag gaat nemen.
Een goed schepnet is nuttig
Met een schepnet door de vijver gaan om drijvend vuil weg te scheppen is echt basic. Een goed net vormt een eenvoudig hulpmiddel in het onderhoud van vijver of zwemvijver.
Er bestaan allerlei vormen (rond, rechthoek, driehoek) en types (ondiep, diep), in functie van het gebruik. De ondiepe schepnetten worden vooral gebruikt om drijfvuil weg te scheppen.
De diepe dienen eerder om vissen te vangen en om dieperliggend vuil op te halen. Voor grote en diepe vijvers zijn schepnetten met een zware en lange steel aangeraden.
Voor het onderhoud van zwemvijvers bestaan er lange telescopische stelen waar niet alleen schepnetten op passen maar ook borstels om de wanden te schuren. Zorg ervoor dat het schepnet in de buurt van de vijver ligt of hangt. Dan vraagt het minder moeite even wat blaadjes uit het water te vissen.
Een stevig, ondiep schepnet is praktisch voor elke vijverliefhebber Een model met uitschuifbare steel is heel handig.
Vijverafdeknet
Bij middelgrote en grote vijvers kan je het inwaaien van boombladeren tegengaan. Dit kan op een eenvoudige manier gebeuren door een net boven de vijver te hangen. Een fijnmazig afdeknet verdient de voorkeur om te vermijden dat dieren, zoals kikkers of opspringende vissen, in de mazen blijven haken en er niet meer uit kunnen.
Ook in oktober kan de vijver er mooi uitzien.
Vijverafdeknetten bestaan in allerlei maten en worden geleverd met of zonder haken om ze vast te zetten. Grote maten, tot 12 meter breed, zijn meestal verkrijgbaar afgesneden van de rol.
Span je het afdeknet horizontaal over de vijver, dan moet je regelmatig de bladeren wegnemen om te vermijden dat ze door hun gewicht toch in de vijver zakken. Het vijvernet hoeft echter niet noodzakelijk horizontaal over de vijver gespannen te worden.
Het is meestal eenvoudiger dit met een soort tent te doen. Je kan bijvoorbeeld langs weerszijden van de vijver een paal plaatsen. Wanneer je beide palen met een stevige koord verbindt, kan je het net hierover leggen. De boomblaadjes glijden dan mooi van de ‘tent’ af en kunnen eenvoudig verzameld worden. Ondertussen blijft de vijver ook toegankelijk, want je kan onder het net lopen om in de vijver te werken.
Toegegeven, echt mooi is zo’n tentopstelling niet, maar ze hoeft ook maar gedurende een paar weken dienst te doen. Vooral de twee weken die volgen op de eerste duidelijke oktobernachtvorst zijn belangrijk, want tijdens deze periode vallen de meeste bladeren. De tweede week van november kan het vijverafdeknet meestal alweer opgeborgen worden.
Skimmers
Vaak worden grote vijvers voorzien van skimmers die het wateroppervlak afromen. Skimmers verwijderen allerhande drijvend vuil zoals pollen, zaadjes, stof, blaadjes en zijn erg nuttig het jaar rond. Met skimmers kan je tot 85% van het oppervlaktevuil vangen vooraleer het naar de bodem zinkt. Dit betekent dat veel verontreiniging weggehaald wordt alvorens te gaan ontbinden.
Skimmen betekent vervuiling vermijden. Sommige skimmers worden rechtstreeks aan de pomp bevestigd, of ze worden via een buis verbonden met de filterinstallatie. Andere skimmers staan op een voet op de vijverbodem.
De meest esthetische skimmers zijn degene die naast de vijver ingebouwd worden. Ook wat betreft onderhoud zijn deze het meest praktisch. De installatie lijkt moeilijker maar is dat nauwelijks. Er wordt een opening in de vijverfolie gemaakt. De boord van de folie wordt tussen de skimmermond en een flens geprangd zodat het geheel opnieuw waterdicht is.
De plaatsing van de skimmer heeft zijn belang, zeker als er maar één skimmer voorzien is. Het water dat terugkomt van de filter en naar de vijver gestuurd wordt, stroomt het best in de richting van de skimmermond.
Ook belangrijk bij het plaatsen van een skimmer is de wind. In onze streken komt die overwegend uit het zuidwesten. Je plaatst de skimmer zo dat de wind al zoveel mogelijk vuil op het water naar de skimmer toe blaast, dus meestal aan de noordoostkant van je vijver. In de herfstperiode maak je de opvangkorf van de skimmer uiteraard vaker leeg dan tijdens de andere seizoenen.
Overwinteringsplaatsen voor amfibieën
De meeste amfibieën, zoals watersalamanders, padden en bruine kikkers zullen buiten de vijver overwinteren. Ze houden van warm-vochtige schuilplaatsen in de onmiddellijke omgeving van de vijver. Leg daarom wat sprokkelhout in de buurt van de vijver met daarop tuinafval, loof, grasmaaisel en compost. Een hoop stenen en/of rottend hout in een hoekje zal ook een geliefde winterse pleisterplaats worden voor veel van deze nuttige dieren.
Dankzij een telescoopstatief past de hoogte zich aan het waterniveau aan. Er bestaan ook drijvende skimmers maar die zijn niet zo praktisch wat betreft onderhoud.
Guido Lurquin
Een in tentvorm over de vijver gespannen afdeknet is erg praktisch.
Een skimmer is erg nuttig het jaar rond, niet enkel in de herfst.
De moeraswolfsmelk is erg fraai in oktober met gouden blaadjes op rode stengels.
TUINBELEVING
- De koning is dood
De zomer, het hoogseizoen van het jaar, ligt intussen weer achter ons. De tijd en de natuur schrijden verder. Ook wij en onze tuin stappen gretig mee. De herfst is aangebroken en terwijl de bloemen het langzaam opgeven, kijken wij reikhalzend uit naar die hartverwarmende herfstverkleuring bij bomen en struiken.
Oktober komt! Oktober kan zo lief zijn met zijn nog warme winden regenvlagen. Laat ons hopen dat deze najaarse zaaimaand een tegengewicht vormt voor de doorweekte voorjaarsmaanden. Het zomerwerk in moes-, fruit- en siertuin loopt naar zijn einde. En toch is het nooit af: “De koning is dood, leve de koning”!
Het groeiseizoen 2024 is voorbij en we kunnen al zaaien en planten naar 2025. Zie maar de landbouwers op het veld: ze ploegen en zaaien alweer voort.
Wanneer kunnen we spreken van een mooie tuin? Zitten we wel goed met onze tuin? Eigenlijk heeft een mooie tuin de plicht om in elk seizoen mooi te zijn. Elk jaargetijde heeft zijn charmes waarbij bepaalde planten dan het beste van zichzelf geven. Kijk nu maar even uit in de gebuurte en onderweg naar wat fraai verkleuren gaat. Je doet dit uiteraard altijd, het kan je steeds tips opleveren voor een eigen tuinupdate.
De voorbije zomer hebben onze planten het beste van zichzelf gegeven. Het is logisch dat ze nu wegkwijnen, scheef hangen en verdorren. Het zijn geen mensen! Je hoeft niet direct de snoeischaar te zoeken of de tuinaannemer te bellen! Beheers je maar en laat de natuur haar gang gaan, ze doet dat intussen toch al zovele eeuwen. Het moet zijn dat het goed is.
Oktober en november zijn dan ook weer geen twee maanden om met onze handen in de zakken te blijven zitten, ‘doendegaards’
Een winters silhouet van rustende stronken en takken biedt inspiratie tot zelfinkeer en bescheidenheid, de vergankelijkheid. Willen wij mensenkinderen niet altijd en overal ingrijpen en onze zeg doen. Misschien leren we dat het best wat af. Tenzij …
Laat de rust nederdalen in de tuin!
als we zijn. Er is de oogst in de groente- en fruittuin waar er nog wel ‘t een en ‘t ander te steriliseren of in te vriezen valt. Je kent als spaarzame Vlaming zeker het gezegde: een appeltje voor de dorst of heb je liever de schaapjes op het droge, zeker na zo een zompig voorjaar.
Veel planten kunnen vanaf nu gerooid, verplant, gescheurd, geen verdeeld worden. Er is altijd iets te wijzigen en te delen met zielsgenoten. Het is beter te (ver)planten voor dan na de winter. En bovendien: er zijn helaas geen winters meer. De bodem is
Kijk omhoog en houd van de herfst.
nog relatief warm en zowel vaste planten, struiken en bomen wortelen nog graag wat in voor het slapengaan.
“A la Sante Catherine (25/11) tout bois prend racine!”
U hebt dus nog eventjes de tijd.
Er is naast die herfstverkleuring nog zo veel om ons over te verwonderen. De dagen korten, het licht wordt minder en korter. Toch zijn er planten die nu extra in beeld willen komen. De eenjarigen trekken nog even door, op het einde van hun krachten, nog net voor ze de geest geven.
Wees dankbaar om wat ze hebben gegeven, de zonnebloemen en de vele bloembak- en terrasplanten. Daarnaast zijn er de zevenbonenbomen, dahlia’s, asters, chrysanten, e.a. Zie ook de pompoenen die nu staan te pronken en roepen “kijk naar mij”. Spreek er eens tegen en zeg “bedankt” omdat ze hebben volgehouden.
Meststof geven we nu niet meer. Laat de planten nog even plant zijn en laat ze in rust gaan. R.I.P., requiem in pacem, voor de mens definitief maar voor vele planten enkel even verdiende rust in de overwintering. Om vrede zullen de planten zich geen zorgen maken, onze dierbare overledenen ook niet. Voor ons zijn het onzekere tijden, maar veel vat als tuinbezitters die
weten wat leven is, hebben we niet op het wereldgebeuren. We kunnen en mogen de wereldzorgen niet op onze schouder nemen en meedragen.
Toch raar die klimaatopwarming. Blijkbaar hebben we dit jaar nog maar eens het wereldrecord warmte verbroken. Het was wel niet bij ons, maar wij delen toch in de brokken van elders op de wereld.
Zowel wijzelf als onze tuin mogen dankbaar zijn dat wij dit jaar een normale zomer hebben meegemaakt. Maak het maar mee in het Zuiden, die temperaturen van 35 à 40 °C! Iedereen content van terug thuis te zijn in de koelte van de morgen en het lommer van de bomen. Houden zo!
‘Mijn tuin is mijn levenelke dag leer ik iets’
CSWLANDSCAPING
Dé bloembollengroothandel voor de professionele gebruiker in het hart van de bollenstreek
www.cswlandscaping.com +31(0)252 760 990
Leidsestraat 100 2182 DR Hillegom
Luc Deboosere
Asters horen zeker thuis in een mooie tuin!
Pompoenen op het droge als wintervoorraad.
Dit zijn de favorieten van onze tuinexpert/ tuinjournalist Marc Verachtert
Doorheen de jaren verzamelt elke tuinliefhebber flink wat gereedschap. Niet alles wordt even veel gebruikt. Iedereen heeft zijn absolute must haves en favorieten. Zo ook onze tuinexpert Marc Verachtert.
Met een flink grote tuin en zowel bloemenborders, een kruiden-, moes- en snoeptuin, gazon en bloemenweiden en zelfs een hakhoutstrook, een boshoek en water van klein tot groot, verzamelde Marc Verachtert doorheen de jaren heel wat tuingereedschap. De muren van zijn tuinberging hangen dus vol met hark, schoffel, hak, rijf, riek en nog meer van dat en dan is er nog het kleine handgereedschap.
De voorbije weken gaf hij het allemaal een schoonmaakbeurt en zette het in de olie, kwestie van het proper en beschermd tegen roest de winter door te loodsen. Tegelijk selecteerde hij. Wat twee jaar lang niet gebruikt werd, kwam links te liggen, klaar om weg te geven aan bevriende tuinliefhebbers of via een kringloopwinkel bij een nieuwe eigenaar te doen belanden. Wat mocht blijven was het absoluut nuttig gereedschap, maar ook gereedschap dat Marc niet kan of niet wil missen. Zeven stuks zijn om een of andere reden zijn favorieten.
Handvorkje
“Het ligt zo goed als steeds grijpklaar bovenin mijn werkmand, want gemakkelijk om tussen vaste planten, siergrassen en zelfs groenten, maar ook onder bijvoorbeeld stekelbessen een en ander bij elkaar te schrapen en grond te effenen.
Ook is het erg handig om plantjes uit de grond te halen of het nu onkruid is, een zaailing die ik liever ergens anders heb of een uitloper van bijvoorbeeld framboos. De gesmede tanden laten zich alleen door steen stoppen. Verder gaan ze werkelijk door alles heen. Zelfs door een vingertop, ondervond ik de voorbije lente bij het iets te enthousiast uit de grond werken van peengras.”
logen zullen zeggen dat een snoeischaar in de hand een gevoel van macht en controle geeft. Het kan zijn. Een ding weet ik zeker: het is een gevaarlijk wapen en vraagt dus zelfbeheersing. Er is namelijk snel te veel geknipt.
Nadeel aan het steeds meedragen: ik heb al flink wat tijd verloren aan zoeken. Niet elke achterzak is namelijk diep genoeg om de snoeischaar op haar plaats te houden. En dan ligt ze ergens, tussen bloemen of bladeren. Gelukkig valt ze op met haar rode handgrepen en vind ik ze -tot nog toe- steeds terug.”
1 3 4 2
Snoeischaar
“Het gebeurt maar zelden dat ik zonder snoeischaar in mijn achterzak de tuin instap. Ze komt altijd van pas om bloemen te knippen, orde te scheppen in een struik, touw van de grote bol te snijden of opdringerige brandnetels plat te leggen. Psycho-
Volle maanschoffel
“Ik ben een Limburger. Een hak is dus niet aan mij besteed om onkruid weg te werken. Ik wil duwen en ben dus fan van een schoffel. De volle maanschoffel is daar ideaal voor en kan -wanneer het moet- zelfs een beetje links, rechts of schuin achter planten werken. Zelfs onder onze brede haagbeuk en taxushagen functioneert ze perfect want nergens blijft ze haperen of haken. Ook voor de keitjes van onze oprit en tuinpaadjes gebruiken we ze wel eens. Bij dat alles blijft ze -in staal en gesmeedscherp en dus ongenadig voor onkruid. Mij spaart ze, met lange steel en greep laat ze met rechte rug werken”
Onkruidknipper
“Doorheen de jaren probeerde ik zowat alles om onze bloemenweiden twee keer per jaar te maaien. Van zeis tot klepelmaaier, bosmaaier, trimmer, …, alles passeerde met bijhorend zweet, ergernis en soms moeilijk hooien want te veel versnipperd, de revue. Aan een vingermaaier kwam ik niet toe, want in de buurt
is die niet te huren. Vorig jaar ontdekte en kocht ik een accu-onkruidknipper met een heen en weer bewegend en zo knippend messenduo. Kniehoog en zelfs nog hoger gras en kruiden vallen ermee plat en klaar om enkele dagen luchtig opgegooid en nadien verzameld te worden. Ook een gracht uitmaaien lukt er perfect mee, net als het bijwerken van de ‘nektapijtjes’ aan de rand van het gazon. Het is een duurder toestel, maar gelet op wat hij kan en doet voor ons -met een grotere tuin- is het de investering waard.”
Gieter
“Jaren, eerder decennia, gaat hij al mee. Onze zinken gieter. Meestal staat hij in of voor de tuinberging, dicht bij de kraan, gevuld of klaar om gevuld te worden. Ook in de buurt is er een tuinslang, meer dan eens werkloos. Die afrollen en nadien terug opruimen is minder handig. Vaak is ze trouwens net te kort of veel te lang. Dan maar liever enkele keren heen en weer stappen met een gieter.
We gebruiken hem dus volop om planten die pas geplant werden, een eerste portie vocht te geven, gevoelige exemplaren en planten in pot water te geven wanneer nodig, vloeibare meststoffen te doseren en te verdelen en nu, in de winter, het drinkbassin voor tuinvogels te vullen. En niet zo bedoeld en niet zo handig: af en toe spoel ik er ook wel eens groenten in.”
Spats
“Het is geen spade of schop, maar iets tussenin. Ik vond het eerst een nogal vreemd stuk gereedschap, maar sinds ik het gebruikte bij het wegwerken van bamboe en het afgraven van een met struiken overgroeide hoop grond, ben ik fan, met dank aan de positie van het werkblad en de scherpe, gesmede tanden die zonder veel moeite door vaste grond en zelfs duimdikke wortels loodsen.
Ik gebruik ze nu voor alles en nog wat: planten van een struik of boom, uitgraven van wat weg moet, bijeenschrapen en opscheppen van afval, zelfs voor het diep loswerken van een moestuinbed waarin schorseneer en witloof komen. De voorbije weken bleek ze dan weer handig om zelfs in ruw gras grachtjes te graven om een grote plas te laten wegvloeien.”
Kruiwagen
“In de tuinberging is hij meer dan eens een sta-in-de-weg, maar nuttig is hij zonder meer en dus niet te missen. Zakken meststof, dierenvoer of ander gewichtig materiaal van de straat de tuin in brengen, het gebeurt met de kruiwagen. Omgekeerd gebeurt natuurlijk ook. Tuinafval, zelfs hele stapels snoeihout transporteert de kruiwagen met gemak. Dwars over hem heen, om toch maar zoveel als mogelijk mee te hebben.
Onvoorstelbaar wat hij allemaal mogelijk maakt, incluis op zijn kop staan zodat zware potten en bakken erin kunnen kantelen om ze verderop terug vrijheid te geven. Natuurlijk zet ik me er ook wel eens op of in, om uit te rusten en wordt hij gebruikt om de kleinkinderen een avontuurlijk ritje door de tuin te bezorgen”
Marc Verachtert
Bijzondere bloembollen voor een spectaculair voorjaar
Met onderstaand artikel willen we een nieuwe collectie van bijzondere tulpen, narcissen en druifjes (Muscari) presenteren. De ene voorjaarsbloeier is nog mooier dan de andere. Je bestelt de bloembollen in je tuincentrum ofwel online en je krijgt ze thuisgestuurd inclusief een inspiratiegids vol handige tips.
Voorjaarsbloeiende bloembollen plant je in oktober of november in de tuin en daarna is het reikhalzend uitkijken naar een spectaculaire lente!
Tulpen met wow-factor
Tulpenbollen plant je in oktober-november en die komen dan in april-mei tot bloei. Nieuw zijn onder meer:
• Alise: een witte tulp met een opvallende paarse vlam. Hoogte: ca. 40 cm.
• Red Dress: een tulp met zwierige bloemblaadjes die lijken op een zijden rode jurk. Hoogte: ca. 40 cm.
• Strawberry Cream: het roze ‘zusje’ van de Ice Cream-tulp met een gigantisch grote bloem. Hoogte ca. 40 cm.
De mooiste narcissen
Narcissen zijn al lang geen ‘paasbloemen’ meer. Laat je eens verrassen door deze nieuwigheden:
• Polar Ice: een sneeuwwitte, fijne bloem met een elegant, crèmekleurig hartje. Hoogte: ca. 35 cm.
• Flower Drift: een roomwitte narcis met een gevulde bloem en een opvallende oranjerode trompet met gefranjerde randen. Hoogte: ca. 35 cm.
• White Medal: een helderwitte narcis met dubbele bloem. Hoogte: ca. 45 cm.
De meeste narcissen bloeien vanaf eind maart. Na de wekenlange bloei laat je narcissenbollen in de grond zitten. Haal het loof pas weg als het verdord is. Ze komen dan elk voorjaar opnieuw tot bloei, net zoals een vaste plant. Voor wie niet kiezen kan, zijn er speciale mixen samengesteld met bijvoorbeeld geurende soorten of narcissen die relatief kort zijn.
Roze druifjes!
Nieuw in het assortiment is Muscari in verschillende kleuren. Muscari ‘Pink Sunrise’ is het roze zusje van het bekende blauwe druifje en bloeit in maart-april. De bloemen hebben een heerlijk zoete geur. Laat je ook eens verrassen door witte druifjes (‘White Magic’) of bijzondere blauwe (o.a. ‘Azureaum’). Muscari is winterhard en komt elk voorjaar opnieuw tot bloei.
Gemakkelijk
In sommige tuincentra of online kan je ook bloembollenpakketten kopen. Deze bevatten, behalve de lentebloeiers, meestal ook een kleurrijke inspiratiegids met heldere plantinstructies voor gegarandeerd succes. Belangrijk is dat je de bollen in het najaar plant, uiterlijk eind december. Afhankelijk van de gekozen soort bloeien Muscari en narcissen vanaf maart; tulpen kleuren de tuin vanaf april.
Tulp ‘Red Dress’
Narcis ‘Flower Drift’
Muscari ‘Pink Sunrise’ heeft een heerlijk zoete geur’
Voorjaarsbloeiende bloembollen plant je in het najaar -
Het is weer tijd voor bloembollen!
Je kan voorjaarsbloeiende bollen in groepjes per soort planten, maar je kan ze ook door elkaar mengen en zo planten.
Wanneer planten?
Er zijn veel kleine dingen die wij als mens kunnen doen voor de bijen en dus onze voedselvoorziening. Zo kun je vroegbloeiende biologische bloembollen planten, denk aan krokussen of vroege wildtulpjes. De vroegbloeiers plant je het best in september en oktober. De later bloeiende lange tulpen zijn vanaf eind oktober aan de beurt, van zodra de bodemtemperatuur daalt naar zo'n 9 °C.
Welke soorten?
Wat voor tuin heb je: schaduwrijk of zonnig? Gelukkig zijn bloembollen redelijk makkelijk in zowel zon als schaduw te planten. Belangrijker is de bodem: zand, klei of leem, droog of erg nat? Heb je een erg natte tuin, ga dan voor vochtminnende soorten zoals: Camassia, Leucojum, Fritillaria
De meeste andere bollen zoals tulpen, narcissen, krokus, Chionodoxa, Muscari ….. houden juist van een normale bodem.
Hoe planten?
Voor een formeel effect kies je wat langere soorten die je in groepjes samenplant. Maar je kan het ook natuurlijker aanpakken. Meng de bollen in een emmer en strooi ze door elkaar in de tuin en plant ze waar ze zijn gevallen.
Maak een plantgaatje van 3x de hoogte van de bol en laat vallen, strooi aarde terug. Na het planten geef je hen wat water. Langere soorten die later bloeien zoals lange tulpen en sierui, staan in mei of juni heel mooi tussen het frisse groen van uitlopende vaste planten. Plant bollen niet in een kuil waar water in kan blijven staan, tenzij het de vochtminnende soorten betreft.
Waarom noemen we andijvie ... andijvie?
Hoewel minder en minder zuiver gegeten, vinden we andijvie terug in verpakte gemengde slapakketten of als bladgroente geschikt voor stamppot. Omwille van de scherpe smaak valt het gebruik terug. Het voordeel van andijvie ten opzichte van sla is dat andijvie beter bestand is tegen de kou.
Gegeten als sla is andijvie meer verwant met cichorei, rood- en witloof; ze dragen ook dezelfde geslachtsnaam Cichorium. Andijvie vindt als gekweekte groente zijn oorsprong in het Midden-Oosten en voornamelijk in Egypte. Pas in de 14de eeuw werd ze alhier bekend. Cichorium komt van het Griekse kikchorion dat zijn oorsprong vindt in het Arabisch chicourech. Velen kennen nog de typisch blauwbloeiende wilde cichorei. Waar groeit deze? Langs de wegkanten, aan de overgang tussen gracht en veld. Cichorium betekent in feite: groeiend langs de weg en/of komende van het veld. In Nederland krijgt deze plant zelfs de naam ‘wegenwachter’.
Waar komt de naam andijvie vandaan? Wat de soortnaam endivia betekent van andijvie (Cichorium endivia), is minder eenduidig. Je ziet het dus al: andijvie komt van het Franse endive dat op zijn beurt komt van het Latijnse endivia, dat weer komt van het Latijnse intibea dat is afgeleid van intibus
Wat is nu intubus?
• Volgens de Grieken betekent dit: winterse sla, in februari (al-
daar) groeiende plant.
• Naar het Latijnse ‘intybus’ wat bittere groente betekent, gezien de smaak.
• Het Italiaanse ‘indivia’ is een verbastering van intybus, dat van intubus komt. We zien daar tubus, tube of buis in of plant met een holle (bloem)stengel.
Wellicht hebben ze allemaal een beetje gelijk, maar misschien een reden te meer om ’s zomers de fijngekroesde, al of niet gebleekte andijvie vers te proeven of ’s winters de groene, grove, gestoofde andijvie in de aardappelen te stampen.
En… “Bitter in de mond maakt het hart gezond.”
Luc Deboosere
Wist je dat …
Roger Lepla viert dit jaar een bijzondere mijlpaal: hij wordt 95 jaar en ondanks zijn leeftijd werkt Roger als kranig Tuinhierlid nog elke dag met volle passie in zijn tuintje van 400 m2. Samen met zijn kleinzoon kwam hij met het idee om in een deel van zijn grote moestuin 600 ajuinen te planten die door die kleinzoon gebruikt konden worden die een eigen traiteurzaak heeft. Of - zoals de meeste van onze leden reeds lang weten: ‘Tuinhieren is gezond’.
Na veel werk was zijn ajuinenoogst dit jaar een groot succes zoals te zien is op de foto. Op datzelfde perceel werden ook butternuts geplant die nog in volle groei zijn. Er moet nog afgewacht worden op de oogst hiervan.
Roger is reeds meer dan 50 jaar lid van TUINHIER afdeling Voormezele (Ieper) en was gedurende 25 jaar bestuurslid. Naar jaarlijkse traditie werd er een tentoonstelling georganiseerd waar alle gekweekte groenten en fruit van elke deelgemeente van Ieper werden tentoongesteld.
Tuinhier Voormezele
Verklarende lijst - Vaktermen
Wat is warmoes?
Warmoes komt van de samentrekking van ‘warm’ en ‘moes’, een warme stoofschotel van diverse groenten (bladgroenten, peulvruchten, kool) tot moes gekookt. Uiteindelijk bleef alleen het belangrijkste ingrediënt, namelijk de snijbiet, over. Snijbiet is een bladgewas van de ganzenvoetfamilie en enkel het blad met dikke nerven en de stengel worden gebruikt. Ze is in de zomer gemakkelijk te kweken, weinig ziektegevoelig en gestoofd wel lekker.
De felle kleuren groen-geel-rood maken de groente aantrekkelijk. De kleuren zijn rasafhankelijk en de smaak zit tussen spinazie en rode biet. In de late middeleeuwen werden enkel de eetbare groene plantendelen als groente beschouwd, sindsdien is er veel meer kleur bijgekomen.
Wat is een marinade?
Marinade komt van het Franse ‘mariner’, wat inmaken of pekelen betekent. Een marinade is een kooktechniek waarbij men vlees, vis, groenten, e.a. in een zure aromatische vloeistof legt om de smaak te verbeteren en de materie malser te maken. Dit komt doordat het zuur in de azijn of wijn het bindweefsel van de voedingswaar afbreekt. Het vaakst wordt tegenwoordig een marinade toegepast bij kip, saté, steak, schnitzel, e.a. Kruiden in de marinade verbeteren de smaak.
Wat is Brugmansia?
Velen spreken over Datura als het over een Brugmansia gaat. Er is hier wat naamsverwarring, wel zijn beide planten giftig (nachtschadigen) en komen ze uit Zuid-Amerika. Het zijn beide zomerbloeiers met trompetvormige bloemen. Datura bloeit steeds met witte opstaande trompetten. Zo kennen we de zeer giftige doornappel (Datura stramonium) als eenjarige akkerplant. Brugmansia suaveolens wordt vermeerderd door stek en dient alhier vorstvrij overwinterd te worden. Omwille van de zoete avondgeur en diverse kleuren spreken we van de engelentrompet Brugmansia komt van de persoon Sebald Justinus Brugmans en de soortnaam suaveolens = zoet geurend. Bij Brugmansia zijn de bloemen altijd hangende, enkel of dubbel, in vele kleuren.
Wat is haagbeuk?
Zo is er ook verwarring tussen beuk en haagbeuk. Een beuk in een haag geplant wordt niet automatisch een haagbeuk! Beide planten behoren zelfs niet tot dezelfde familie. Beuk (Fagus sylvatica) behoort tot de beuken- of napjesdragersfamilie (Fagaceae) omdat de zaden (beukennootjes) door een napje worden beschermd. Beuken zijn wel ideale haagplanten in groen of rood op niet-natte grond en ze zijn minder groeikrachtig dan haagbeuk. De haagbeuk zelf is van de berkenfamilie (Betulaceae) en gelijkt qua blad en katjes op de berk. Haagbeuk (Carpinus betulus) is een sterke plant met een groter regeneratievermogen (snoei) dan de beuk. Er is alleen groene haagbeuk, wel in diverse groeivormen.
BOEKBESPREKINGEN
Een tuin voor jou, een tuin voor dieren
Auteur: Loethe Olthuis
Uitgever: Forte Groen
Aantal bladzijden: 224
Formaat cm: 17,2 x 24 cm
ISBN: 978 9000 3896 43
Uitvoering: Paperback
Adviesprijs: € 24,99
Of je nu een tuin, balkon, geveltuin of dakterras hebt, in de stad of bui ten woont, je kunt de natuur en biodiversiteit in je eigen omgeving een handje helpen. Maak van je tuin of balkon een privénatuurgebied, met bloeiende, vaste en inheemse planten, insecten, vogels en andere dieren zoals egels!
In dit boek daagt Loethe Olthuis je uit meer insecten je tuin in te lokken. Insecten zijn namelijk niet eng, maar leuk en nuttig! Ze stimuleert je vrienden te worden met je onkruid en geeft tips om het insecten en vogels naar de zin te maken door seksplekjes, tiny houses en kraamkamers te creëren. En bovenal pleit ze voor een tuin waarin je zelf lekker lui kunt genieten.
Gezonde voeding uit de natuurlijke moestuin
Auteur: Frank Anrijs
Uitgever: EPO
Aantal bladzijden: 256
Formaat cm: 17,2 x 24 cm
ISBN: 9789082989830
Uitvoering: Paperback
Adviesprijs: € 27,5
Je eigen groenten kweken op een natuurlijke manier in je eigen kleine paradijs is al schitterend, maar daar stopt het niet. Na het kweken komt het oogsten. En die oogst wil je ook op een lekkere manier klaarmaken.
Seizoensgebonden eten vormt de basis van het boek. De seizoenen volgen is belangrijk en doe je automatisch wanneer je met groenten uit eigen tuin kookt. Je kan trouwens al snel veel meer oogsten dan je misschien wel denkt. Wildplukken in eigen tuin en de oogst gebruiken in de keuken, in combinatie met je verse groenten, bloemen en fruit is een zaligheid en luxe!
Doorheen het boek leer je meer over de nadelen van ultrabewerkt voedsel, de (gezondheids) voordelen van het zelf kweken van groenten en hoe je deze oogst eenvoudig kan klaarmaken.
Moestuin Agenda 2025
Auteur: Floor Korte
Uitgever: VBK - KOSMOS
Aantal bladzijden: 152
Formaat cm: 19 x 24,7 cm
ISBN: 978 9043 9330 63
Uitvoering: Hardcover
Adviesprijs: € 21,5
In deze weekagenda van Floor Korte heb je ruimte voor al je afspraken én staan handige weetjes en tips voor het zaaien, planten en oogsten van groente en fruit. Inclusief zaai- en oogstkalender.
Moestuinieren leidt tot minder stress en meer gezonde eetlust! In deze praktische, luxe weekagenda vind je alle do's en don'ts voor in de moestuin en allerlei leuke extra's, zoals eetbare bloemen en verrassende recepten. Je weet nu precies wanneer bijvoorbeeld de pastinaak gezaaid, de aardbei geplant en de framboos gesnoeid moet worden.
Op een vrolijke manier laat Floor Korte zien hoe lekker buiten bezig zijn stress kan verminderen en je inspireert om puur, milieu- en diervriendelijk te eten, rechtstreeks uit je eigen tuin of van je balkon.
WEDSTRIJDVRAAG ?
Vul correct aan!
Om voorjaarsvraat bij fruitbomen door de kleine wintervlinder te vermijden: laat u kippen lopen onder de fruitbomen, deze pikken de larven op; brengt u kleefbanden aan op de stam om ze tegen te houden; kalkt u de stammen wit waardoor ze afsterven.
Hoe deelnemen?
Stuur je antwoord door naar maandblad@tuinhier.be met vermelding ‘wedstrijdvraag oktober’. Noteer duidelijk je naam, adres en lidnummer bij je antwoord om in aanmerking te komen voor een prijs!
De oplossing moet ons bereikt hebben tegen uiterlijk 10 oktober 2024. Uit de correcte inzendingen worden zes winnaars van een tuinboek aangeduid.
Oplossing vorige maand
In september vroegen we waarom het belangrijk is de vissen in september goed te voederen.
Dit was antwoord 1: omdat ze tegen de komende winterkoude moeten kunnen.
Proficiat aan de winnaars.
Zij krijgen elk een prachtig tuinboek toegestuurd.
De 3 winnaars van de vorige wedstrijdvraag waren:
- Dorine Nuyttens, De Vlaskouter 1/22, 8520 Kuurne
- Erik Haeck, Park ter Kouter 9, 9070 Heusden
- Eddy De Vliegher, Nieuwmolkenkaasstraat 5, 8600 Diksmuide
Herfst in Oktober
Heerlijk onstuimige, woeste wind, de felste bladkleuren buiten. Oktober trekt alle registers los, en laat het kletteren tegen de ruiten.
Dan weer is de lucht staalblauw, brengt zo´n speciaal najaarslicht. Ik ben er van gaan houden, contrasten geven ook evenwicht.
Het begint al wat zompig te ruiken, voor het laatst de prachtigste tooi. Weer nevels, eikels, vogeltrek, wat kan de herfst toch zijn sereen en mooi!
Vroeger donker, een mooi glas wijn, het wordt tijd wat te gaan bezinnen. Een goed gesprek, de open haard, en vooral energie opdoen voor als alles weer gaat beginnen.
Marjolein van den Bout
Wij zijn open op Allerheiligen (1 november) & Wapenstilstand (11 november).
Het najaar is de ideale planttijd, er zijn dan ook genoeg tuinklusjes te doen. Tijd om de handen uit de mouwen te steken! Met onze prachtige herfstbloeiers, siergrassen, struiken en bomen tover je jouw tuin om tot een kleurrijk herfstparadijs. Met het juiste plantgereedschap klaar je deze klus in no time.
Vergeet je ook de tuinvogels niet? De beste tijd om een nestkast op te hangen is voor de winter, zodat de vogels hier alvast kunnen overnachten. Zo vinden ze je wintervoer snel terug.
Wil je ook na de koude maanden kleur in jouw tuin? Plant dan nu je voorjaarsbollen. Zo heb je gegarandeerd een kleurrijke voorjaarstuin.
Wij verwelkomen de herfst met open armen. Kom je snel ons herfstaanbod ontdekken?
Oktober actie!
Struikheide & winterheide
Calluna vulgaris - Ø11 cm. Erica darleyensis - Ø11 cm. Per stuk 2,49
2+1 GRATIS!
Geldig van 01-10-2024 t.e.m. 31-10-2024.
Scan de QR-code om de folder op onze website te bekijken.
