Gedekte Tafel

Een tweede leven voor tafeltextiel

We komen bij elkaar lunchen en dineren om verhalen uit te wisselen, maar de borden waarvan en het bestek waarmee we eten vertellen ook hun eigen verhaal. Nu er door de vergrijzing steeds meer serviesgoed, glaswerk en bestek op de markt komt, kun je door combinaties ook nieuwe verhalen maken. Twee Brabantse vrouwen gaan een stap verder en zetten daarmee wellicht een trend.

e jonge generatie heeft steeds meer belangstelling voor oud

Dserviesgoed en glaswerk. Het assortiment van kringloopwinkels en tweedehandszaken vindt gretig aftrek bij jeugdige consumenten die door het grootwinkelbedrijf toch al zijn gewend aan mix and match. Maar ook onder al wat oudere volwassenen groeit de interesse voor de erfenis van voorgaande generaties. Monica Keunen, in het werkzame leven leiderschapscoach, is op vrije dagen geregeld op rommelmarkten te vinden.

Ze is steeds op zoek naar glazen, borden en schalen, maar ook naar oude sieraden en, sinds ongeveer een jaar, naar oude tafelkleden en kleedjes.

Schoonheid vinden

“Kettingen en broches haal ik uit elkaar om er nieuwe sieraden van te maken. Ik koop geen zilver of goud, dus het gaat me niet om de financiële waarde, maar ook in andere metalen kun je schoonheid vinden,” aldus Monica Keunen. “Vaak is het gewoon kitsch, maar door er nieuws van te maken gaat dat kitscherige karakter er wel wat af. Ik koop nu ook steeds meer kleden. Geregeld zitten daar tafelkleedjes tussen met borduursel. Iemand heeft daar lang en nauwgezet op gewerkt en na haar dood, of verhuizing naar een tehuis, wordt het weggedaan. Gewoonlijk koop ik tegen het einde van de markt, soms tot wel vijftig kleden in totaal. Zo profiteer ik van aantrekkelijke prijzen. En die markt kan overal zijn, in Brabant, waar ik woon, maar evengoed ergens in Duitsland of België.”

Kant en satijn

Laura Velthuisen is al decennia Monica’s boezemvriendin. Ze is werkzaam als stewardess op lange afstandsvluchten, heeft daarnaast een eigen schoonheidssalon maar heeft in het verleden een degelijke mode-opleiding gevolgd. “Ik ben de technische kant van het duo, Monica is de creatieve,” zegt Laura Velthuisen. “Als zij een combinatie van kleden voor zich ziet, ben ik degene die met kant en satijn in de weer mag gaan op de machine om het waar te maken. Het resultaat is een volkomen nieuw tafelkleed, vaak met het borduurwerk helemaal in het centrum. Door het af te werken met bijvoorbeeld kant krijgt het geheel ineens iets chique.”

Vijftig gasten

De tafel dekken met een kleed dat bestaat uit een aantal oudere is een hoogst originele manier om oud tafeltextiel een tweede leven te geven. Je verknoopt niet alleen het textiel maar ook de decors en indirect de verhalen die daarin verteld worden, zeker als je dit combineert met het gebruik van antieke borden, glazen, messen, vorken enzovoorts. Je dwingt de gasten bijna om het procedé te zien en te becommentariëren. En die etentjes verdienen bij Monica Keunen bepaald niet het verkleinend achtervoegsel. Eens in de paar maanden organiseert ze in haar huis en tuin een waar bacchanaal, met zeker vijftig gasten. Die eten en drinken met het serviesgoed dat Monica in de voorbije tijd verzameld heeft. Vanaf het eerste etentje ná corona worden dat servieswerk uitgestald op tafels die gedekt zullen zijn met de gecombineerde tafelkleden die Laura in elkaar heeft genaaid. “Zo’n groot feest kost natuurlijk veel tijd, moeite en ook wel geld in de voorbereiding, maar het is de bedoeling dat elke gast iets koopt van de gebruikte spullen, niet werkelijk om daar iets aan te verdienen maar vooral om weer ruimte te maken in mijn kasten voor het voortzetten van mijn hobby.”

Tot tien uur intensief handwerk

Maar geld drukt ook altijd een zekere waardering uit. Volgens de Joodse Kabbala is geld niets anders dan ‘bevroren arbeid’, en in al deze tafelaccessoires zit vanzelfsprekend de arbeid van het zoeken en vinden, het oppoetsen en het etaleren. Dat geldt nog veel meer voor de tafelkleden. Voor welke prijs moeten die per stuk dan eigenlijk weggaan? “Laura en ik kunnen er moeilijk meer dan een zestig of zeventig euro voor vragen, maar als we alles bij elkaar zouden optellen – de aanschaf, de kosten van kant of satijn per strekkende meter en vooral de acht tot tien uur intensief handwerk – dan zouden we gerust het tienvoudige erop moeten plakken als prijs. Daarom is en blijft het voor ons een hobby en zullen we er nooit een bijberoep van kunnen maken.” Immateriële waarde

Het eigenlijke doel van tafelkleden is dan ook niet om er financieel aan te verdienen. Net als een oud sieraad en tweedehands servieswerk vertegenwoordigt het tafelkleed een immateriële waarde. “In mijn werk als coach ben ik voortdurend bezig mensen te verbinden: met hun collega’s of simpelweg met zichzelf. Als we bij elkaar komen om te eten en drinken, doen we in wezen niets anders dan verbinding zoeken met elkaar. Volgens mij lukt dat veel beter als we samenkomen aan een tafel die ons ook nog eens verbindt met de verhalen en de levens van de vorige gebruikers. Je stelt je openlijk vragen en daardoor komen vanzelf verhalen van de tafelgenoten los. Het verhoogt de sfeer, direct al.”

Corona heeft ons collectief de waarde van het zelf koken leren herontdekken. We zijn ook de intieme feestjes in huiskamers en tuinen gaan herwaarderen in de maanden tussen de Covidgolven door. Die waardering zal niet tegelijk met de pandemie verdwijnen, integendeel, we mogen ons vanaf deze zomer aan een golf van tuinfeestjes verwachten. Zoals het wiel en de boekdrukkunst op verschillende plaatsen tegelijk uitgevonden werden, zo is het goed mogelijk dat de verknoping van oude kleden en de diepere verbinding die deze oplevert ontdekt zullen worden.

Net als een oud sieraad en tweedehands servieswerk vertegenwoordigt het tafelkleed een immateriële waarde.