«ο καραγκιοζησ μασ» αριθμός τεύχους 105 οκτώβρης 2016

Όσο με θάβουνε, εγώ θα φυτρώνω

Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών Περίοδος Γ’ Τεύχος 105 Οκτώβριος 2016

Το αντάρτικο τραγούδι

Θεματολογία, δημιουργοί, τρόποι διάδοσης Γράφει: Νατάσα Κεφαλληνού -ΙΣΤΟΡΙΑ- 23/09/2015

«Στις μεγάλες αγωνιστικές στιγμές του λαού μας δεν υπάρχει χρόνος για να περιμένει κανείς τη διαδικασία ωρίμανσης της ποιητικής δημιουργίας. Η ώρα της μάχης χρειάζεται στίχους για άμεση χρήση, όπως για άμεση χρήση χρειάζεται τα βόλια και το μπαρούτι» Νικηφόρος Βρεττάκος Παρακάτω, θα προσπαθήσουμε να σκιαγραφήσουμε την ιστορία του «αντάρτικου τραγουδιού» που εμφανίστηκε την περίοδο της Κατοχής. Πρόκειται για καλλιτεχνική δημιουργία που κάλυψε τις ανάγκες του απελευθερωτικού αγώνα, εξέφρασε τη λαϊκή αντίσταση ενάντια στις κατοχικές δυνάμεις και παράλληλα αποτέλεσε το ίδιο πράξη αντίστασης. Το δίπολο Κατοχή-Αντίσταση δημιούργησε νέες δυναμικές στην ελληνική κοινωνία. Η πολιτική, εκείνη την εποχή, έπαψε να είναι αφηρημένο πάρεργο για φιλόδοξους άνδρες ή για τη σπουδαγμένη διανόηση. Έγινε για εκατομμύρια ανθρώπους (άντρες και γυναίκες) ένα μέσο για την τελική λύτρωση από τα αίτια και τις συνέπειες ενός κόσμου που επιδίδονταν στην καταστροφή και την τρομοκρατία. Το εαμικό κίνημα αποτέλεσε μια από τις πιο έντονες εκδηλώσεις ριζοσπαστικής ρήξης με τις καθιερωμένες πολιτικές παραδόσεις, που ενέπνευσε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος μέσα και έξω από την Ευρώπη.[i] Ο πολιτικοκοινωνικός ριζοσπαστισμός που εκδηλώθηκε εντός του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ την περίοδο αυτή έψαχνε νέες «γλώσσες» για να εκφραστεί. Σε αυτό το πλαίσιο διάφοροι έλληνες λόγιοι, συμμετέχοντες στην Αντίσταση, έγραψαν τραγούδια για τα βιώματα της Κατοχής. Αυτές οι λόγιες δημιουργίες, που τραγουδήθηκαν από τα χείλη των ανταρτών στα βουνά, μαζί με τα τραγούδια που έφτιαξαν ανώνυμοι αγωνιστές συγκροτούν το «αντάρτικο τραγούδι». Η καταστολή και οι διώξεις της Αριστεράς και της εαμικής αντίστασης τα μετεμφυλιακά χρόνια σχεδόν αφάνισαν αυτό το είδος λαϊκής

Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών Τζωρτζ 6 Αθήνα 106 77

Διόρθωση κειμένων: Θωμάς Αθ. Αγραφιώτης Εξώφυλλο: Πάνος Καπετανίδης

ΕΚΔΟΤΗΣ: Πάνος Β. Καπετανίδης Τηλέφωνο: 210 46 16 664

Σελίδα

2

Κατέβασε το καταστατικό του Σωματείου μ ε έ να “ κ λ ι κ ” ! http://www.karagkiozis.com/somateio/

δημιουργίας.[ii] Η προφορική διάδοσή τους, μεταξύ των κύκλων της Αριστεράς, ήταν ο παράγοντας που έπαιξε κυρίαρχο ρόλο στη διάσωση των αντάρτικων. Η καταγραφή τους σε συλλογές, που ήταν έργο αντιστασιακών, άρχισε να καρποφορεί από τη μεταπολίτευση, στοχεύοντας στη διάσωση τους από την ιστορική λήθη. Αντάρτικα τραγούδια, συντροφιά στο βουνό Το «αντάρτικα τραγούδια» συντρόφευαν διάφορες φάσεις της ζωής των ανταρτών: Τις ώρες που διασκέδαζαν με τους χωρικούς στα λημέρια και τα χωριά, στην αναμονή, την προετοιμασία, την ανάπαυση. Αποτέλεσαν έναν τρόπο ενθάρρυνσης και ψυχαγωγίας, που έκανε πιο ευχάριστη τη δύσκολη και γεμάτη κακουχίες ζωή στο βουνό. Η είσοδος στα χωριά, που εγκαινιάστηκε από τον Άρη Βελουχιώτη και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην πολιτική διάδοση του ΕΑΜ και την τροφοδότηση του ΕΛΑΣ, συνδέθηκε με τα «αντάρτικα». Το μοτίβο ήταν επαναλαμβανόμενο: Οι ελασίτες έμπαιναν στα χωριά τραγουδώντας, κάνοντας με αυτό τον τρόπο εντυπωσιακή εμφάνιση. Ο Άρης ασπάζονταν το χέρι του παπά και συνήθως του γεροντότερου του χωριού. Συστηνόταν ως ταγματάρχης του πυροβολικού και παρακαλούσε τον πρόεδρο να του επιτρέψει να μιλήσει. Εξηγούσε τους στόχους του ΕΑΜ και καλούσε τον λαό να παλέψει μαζί του, χωρίς να αποσιωπά τους κόπους και τις θυσίες που απαιτούσε μια τέτοια απόφαση. Κωδωνοκρουσίες, εθνικός ύμνος και εκρήξεις ενθουσιασμού έκλειναν τη σύναξη.[iii] Σημαντικό ρόλο σε όλο αυτό το «τελετουργικό» έπαιζαν τα «αντάρτικα», καθώς συμπύκνωναν σε μια συμβολική γλώσσα την αναγκαιότητα του αγώνα: «Εξέφραζαν τους σκοπούς και τα ιδανικά του, δικαίωναν τις θυσίες του, εξυμνούσαν τις γενναίες πράξεις, παρότρυναν τους ανθρώπους να συμμετάσχουν σε αυτόν».[iv] Ενέπνεαν τους ανθρώπους να στρατευτούν σε ένα αγώνα με συλλογικά ιδανικά, ενώ αποτελούσαν μέσο έκφρασης και όσων δεν ήταν στα βουνά. Κλεφτουριά, διεθνισμός και επικαιρότητα Αρχικά, όταν ακόμα δεν είχε τεθεί σε κίνηση η παραγωγή νέων τραγουδιών, οι αντάρτες κατέφευγαν σε παλιά εμβατήρια όπως το «Θούριο» του Ρήγα, το «Μαύρη είναι η νύχτα στα βουνά», σε κλέφτικα, δημοτικά, κάνοντας ορισμένες αλλαγές για να ταιριάζουν με τις καινούργιες περιστάσεις, αλλά και σε επιθεωρησιακά τραγούδια που είχαν γραφτεί στην περίοδο του ελληνοϊταλικού πολέμου. [v] Η καταφυγή στα κλέφτικα δεν είναι τυχαία, δείχνει την πρόθεση των εξεγερμένων να συνδεθούν με μια προηγούμενη αγωνιστική παράδοση της χώρας, με την κλεφτουριά. Η συσχέτιση των κλεφτών –που συνδύαζαν τις ληστρικές εκστρατείες κατά των κοινωνικά προνομιούχων με τον αγώνα ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και τα ντόπια όργανά της– με τους αντάρτες όριζε τον τωρινό αγώνα ως συνέχεια του προηγούμενου και αντανακλούσε τα εθνικά αλλά και κοινωνικά χαρακτηριστικά της αντίσταση. Εκτός από την εγχώρια παράδοση οι αγωνιστές διασκεύασαν και διεθνή επαναστατικά τραγούδια, που τα προσάρμοζαν στο πνεύμα και το νόημα τους δικού τους αγώνα. Η «Μασσαλιώτιδα», το «Παιδιά σηκωθείτε να βγούμε στους δρόμου», η «Κατιούσα», το τραγούδι της Διεθνούς αποτελούν τέτοια παραδείγματα που έτυχαν ευρύτατης διάδοσης, καθώς ανταποκρίνονταν στα ιδανικά της Αντίστασης για παγκόσμια κοινωνική απελευθέρωση. Οι αντάρτες νοιώθοντας την ανάγκη να αναφερθούν σε επίκαιρα περιστατικά και να αποδώσουν την ατμόσφαιρα μέσα στην οποία ζούσαν οι ίδιοι αλλά και ο λαός, έφτιαχναν και νέα τραγούδια,

Σελίδα

3

συνδυάζοντας δικούς τους στίχους πάνω σε γνωστούς σκοπούς παλιών και ξένων τραγουδιών. Η μάχη του Μικρού Χωριού το 1942 γέννησε το τραγούδι του Άρη: «Βαριά στενάζουν τα βουνά Κι ο ήλιος σκοτεινιάζει Το δόλιο το Μικρό Χωριό Και πάλι ανταριάζει Λαμποκοπούν χρυσά σπαθιά πέφτουν ντουφέκια ανάρια ο Άρης κάνει πόλεμο μ’ αντάρτες παλικάρια».[vi] Οι λεηλασίες και το κάψιμο χωριών από τις κατοχικές δυνάμεις ενέπνευσαν μια σειρά από «δημοτικοφανή» τραγούδια στην Ρούμελη, την Μακεδονία, την Ήπειρο. Η πυρπόληση του χωριού Κοσμά Κυνουρίας ώθησε κάποιους ανθρώπους να γράψουν το παρακάτω τραγούδι: «Τα σπίτια σας και να κάψανε κι αν πήραν τα προικιά σας η ανταρτοσύνη ναν’ καλά και πάλι είναι δικά σας». Συλλογικότητα, μήτρα της δημιουργίας Πολλά από τα «αντάρτικα» φέρουν τη σφραγίδα αγωνιστών που ζούσαν στα βουνά αλλά δεν έχουν καταχωρηθεί ως δικές τους δημιουργίες. Εκτός από αυτά, που είναι γραμμένα στον τύπο του δημοτικού τραγουδιού, υπάρχουν και άλλα που βασίζονται στην έντεχνη προσωπική ποίηση. Ακριβώς αυτή η «ανωνυμοποίηση» του δημιουργού, ακόμη και όταν αυτός είναι συγκεκριμένο πρόσωπο, παραπέμπει σε ένα βασικό χαρακτηριστικό των «αντάρτικων»: Την προφορική διάδοση, η οποία επιτρέπει την παρέμβαση ενός πλήθους ατόμων, στην επεξεργασία και τη μορφολογική τελείωση του τραγουδιού.[vii] Στην παραπάνω άποψη συνηγορεί και η μαρτυρία του συνθέτη Αλέκου Ξένου: «Στο 1ο Πανελλαδικό Συνέδριο των ανταρτών Επονιτών στο Μικρό Χωριό, καλούσα τους νέους να τραγουδήσουν τα τραγούδια των περιοχών τους, κατέγραψα 180, που ξεπήδησαν από άγνωστους λαϊκούς αγωνιστές. Έδωσα οδηγίες στους Επονίτες να τα διαδώσουν δημιουργώντας αυτοσχέδιες χορωδίες σε ανταρτοομάδες και λέσχες. Σε μικρό διάστημα η ‘‘Ελεύθερη Ελλάδα’’ γέμισε χορωδίες, λαϊκές ορχήστρες, μουσικοχορευτικά λαϊκά συγκροτήματα, αλλά και αυτοσχέδιους στιχουργούς / συνθέτες. Άρχισε να δημιουργείται ένας πηγαίος λαϊκός μουσικός πολιτισμός, με ενεργή και άμεση συμμετοχή του λαού που μέσα του ‘‘χωνεύονταν’’ στοιχεία από τη δημοτική παράδοση και τη ξένη προοδευτική τέχνη».[viii] Η ύπαρξη ενός μωσαϊκού τραγουδιών από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, η ποικιλία που ήταν αποτέλεσμα τοπικών παραγόντων και περιστατικών φέρνει στο φως μια διαδικασία που γεννιόταν «από τα κάτω», με την αυτενέργεια των αγωνιστών. Γίνεται εμφανές ότι η συλλογικότητα σημαδεύει τη γέννησή των «αντάρτικων» σε τέτοιο βαθμό ώστε οι δημιουργοί να έχουν το ρόλο του συντελεστή που συμμετέχει ενεργά στην ομαδική επεξεργασία. Ο συλλογικός χαρακτήρας τους καθορίζεται «τη στιγμή της αποδοχής και επικύρωσης από την κοινωνική ομάδα στην οποία απευθύνονται»[ix] και σε αυτή τη διαδικασία σημαίνων ρόλο έχει η προφορική διάδοση. Θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για μια «εκδημοκρατισμένη» μορφή πολιτιστικής παραγωγής κατά την οποία υποσκελίζονται οι ιεραρχήσεις, αναβαθμίζεται η συλλογική δραστηριότητα, δίνεται η δυνατότητα ενεργής συμμετοχής σε όλα τα μέλη της ομάδας, η οποία εκτός από καταναλωτής είναι και παραγωγός των πολιτιστικών της προϊόντων.

Σελίδα

4

Λόγιες δημιουργίες και μέσα διάδοσης Εκτός από τα παραπάνω τραγούδια, στα «αντάρτικα» συγκαταλέγονται και τα εμβατήρια που γράφτηκαν από λόγιους με σκοπό να γίνουν ύμνοι των αντιστασιακών οργανώσεων. Τέτοια είναι το «Στ’ Άρματα, στ’ Άρματα» του Νίκου Καρβούνη, «Ο Ύμνος του ΕΛΑΣ» και «Ο Ύμνος της ΕΠΟΝ» της Σοφίας Μαυροειδή-Παπαδάκη, το «Τραγούδι του ΕΑΜ» του Βασίλη Ρώτα, «Ο Ύμνος της ΠΕΕΑ» του Γεράσιμου Σταύρου κ.ά.[x] Ο Νίκος Καρβούνης έγραψε τους στίχους του τραγουδιού και το μελοποίησε ύστερα από την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου και λίγο πριν ανέβει ο ίδιος στο βουνό. Μουσική για το ίδιο τραγούδι έγραψε και ένας άλλος μουσικός-αντάρτης με το ψευδώνυμο Αστραπόγιαννος, ενόσω ήταν στο βουνό. Ανέφερε χαρακτηριστικά: «Στο τέλος του ’42 και αρχές του ’43, οι Γερμανοί έκαναν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις. Βρισκόμουν τότε σε ένα αντάρτικο σώμα στην Αττικοβοιωτία […], μου έδωσαν τον Ριζοσπάστη όπου δημοσιεύονταν οι στίχοι του Καρβούνη. Στη διάρκεια μιας νυχτερινής πορεία το μελοποίησα».[xi] Από αυτή τη μαρτυρία μπορούμε να υποθέσουμε ότι οι λόγιες δημιουργίες είχαν και μια άλλη μορφή διάδοσης εκτός από την προφορική: δημοσιεύονταν στον παράνομο Τύπο των αντιστασιακών οργανώσεων. Το γεγονός αυτό διευκόλυνε τη γενίκευση της χρήσης τους σε όλη την Ελλάδα. Παρόλα αυτά δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι η διάδοσή τους γινόταν ταυτόχρονα σε όλες τις περιοχές, καθώς θα πρέπει να συνυπολογιστούν οι αραιές εκδόσεις και οι δυσκολίες στη διακίνηση του παράνομου Τύπου. Στον «ύμνο του ΕΑΜ» η ποίηση και η μουσική είναι του Βασίλη Ρώτα και γράφτηκε το χειμώνα του 1943. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του ίδιου: Αφού ανέφερε τους στίχους σε μια

σύσκεψη λογοτεχνών του ΕΑΜ, του δόθηκε εντολή να το διδάξει σε κάποια συναγωνίστρια του και να της δώσεις τις νότες, αργότερα όταν ο δημιουργός ανέβηκε στο βουνό «βρήκε το τραγούδι να το τραγουδάνε στην Ελεύθερη Ελλάδα».[xii] Εδώ, απ’ ότι φαίνεται, ρόλο στη διάδοση έπαιξε ο μηχανισμός και τα δίκτυα του ΕΑΜ, προωθώντας ένα τραγούδι, που ανταποκρινόταν στα προστάγματα που έβαζε για την Αντίσταση.

[i] Μ. Mazower, Στην Ελλάδα του Χίτλερ, Η Εμπειρία της Κατοχής, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 1994, σ. 18, 295. [ii] Χαρακτηριστικό δείγμα του καθεστώτος των απαγορεύσεων είναι η λογοκρισία του Ραδιοφώνου στο τραγούδι του Γούναρη «Χαϊδάρι» που μπορεί να μην ήταν αντάρτικό αλλά αναφέρονταν στη γερμανική κατοχή. Κ. Μυλωνάς, Ιστορία του Ελληνικού Τραγουδιού, τόμος 1 (1824-1960), 3η έκδοση, Κέδρος, Αθήνα 1984, σ. 243. [iii] Χ. Φλάισερ, Στέμμα και Σβάστικα, Παπαζήσης, Αθήνα 1990, σ. 233. [iv] Ιστορία της Αντίστασης 1940-1945, τόμος έκτος, Αυλός, Αθήνα 1979, σ. 2315. [v] Ό. π., σ. 2316• Ε. Μαχαίρας, Η Τέχνη της Αντίστασης, Καστανιώτης, Αθήνα 1999, σσ. 176-7. [vi] Ο Άρης Κάνει Πόλεμο, Έκδοση των Κοινοτήτων Δομνίστας Ευρυτανίας- Μεσούντας Άρτας, 1998, σ. 19. [vii] Σ. Δαμιανάκος, Παράδοση Ανταρσίας και Λαϊκός Πολιτισμός, Πλέθρον, Αθήνα 1987. [viii] Ε. Μαχαίρας, Η Τέχνη της Αντίστασης, ό. π., σ. 182. [ix] Ε. Ντάτση, Η Ποιητική του Λαϊκού Πολιτισμού, Βιβλιόραμα, Αθήνα 2004, σσ. 36-39. [x] Ιστορία της Αντίστασης 1940-1945, ό. π., σ. 2317, Ε. Μαχαίρας, Η Τέχνη της Αντίστασης, ό.π., σσ. 171183. [xi] Ιστορία της Αντίστασης 1940-1945, ό. π., σ. 2318. [xii] Ό.π., σ. 2324. ΠΗΓΗ: «Το Περιοδικό-για τη διατάραξη της κοινής ησυχίας»

Σελίδα

5

«Ο ΠΟΝΤΙΚΟΣ ΚΑΙ Η ΚΟΡΗ ΤΟΥ, ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΑ» του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη

Τον περασμένο Ιούνη, στα πλαίσια του Διεθνούς Φεστιβάλ Πάτρας 2016, παρουσιάστηκε, για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, (στο Αίθριο του Παλαιού Δημοτικού Νοσοκομείου, στην Άνω Πόλη της Πάτρας), μια νέα κωμική παράσταση κουκλοθεάτρου, με τον τίτλο: «Ο ποντικός και η κόρη του». Οι δύο παραστάσεις πραγματοποιήθηκαν την Τρίτη 28 και την Τετάρτη 29 Ιουνίου, σε ένα κατάμεστο χώρο και από ένα κοινό, που ενθουσιάστηκε και καταχειροκρότησε τους συντελεστές της εκδήλωσης. Παράλληλα επίσης, λειτούργησε, στο διπλανό εκθεσιακό χώρο, και ένα εργαστήριο κατασκευής γαντόκουκλας για τα παιδιά (από τους Μάκη Μουρελάτο και Θωμά Αθ. Αγραφιώτη), όπως και έκθεση κούκλας-φιγούρας Καραγκιόζη, με δημιουργίες του Μάκη Μουρελάτου. Η παράσταση, επίσης, παρουσιάστηκε, ξανά και με παρόμοια μεγάλη επιτυχία, στο φετινό 42ο Φεστιβάλ της ΚΝΕ, στην Πάτρα, στο χώρο των ΤΕΙ Πατρών, στις 17 Σεπτέμβρη, στις 22.15 και πριν από την τελική συναυλία, με την πασίγνωστη και δημοφιλέστατη Γλυκερία. Το ρόλο του γαμπρού Ποντικού, όπως επίσης και το ρόλο του Πύργου, ερμήνευσε ο πατρινός καραγκιοζοπαίχτης Κωνσταντίνος Λαλιώτης, ενώ τους ρόλους των υπόλοιπων υποψήφιων γαμπρών (Φεγγάρι, Ήλιος, Σύννεφο, Αέρας) και της νύφης Ποντικίνας ερμήνευσε ο πατρινός ανδρεικελοπαίχτης Μάκης Μουρελάτος. Τέλος, στο ρόλο του πεθερού Ποντικού, ο καραγκιοζοπαίχτης Θωμάς Αθ. Αγραφιώτης. Βοηθοί σκηνής ήταν η Άννα-Κοραλία Σακαρετσάνου και η Μαρία Μουρελάτου. Στη μουσική επιμέλεια και τους στίχους των τραγουδιών, ο Γιώργος Δρίτσας. Τραγούδησαν οι: Ειρήνη Παπαδάτου, Ανδρέας Ζαχαρόπουλος, Μίλτος Κοτσόκολος, Τάκης Βέτσος, Σπύρος Ανδρικόπουλος. Στην κιθάρα, ο Δημήτρης Αθανασιάδης. Στο πιάνο, ο Μίλτος Κοτσόκολος. Στο μπουζούκι, στον τζουρά και τον μπαγλαμά, ο Γιώργος Δρίτσας. Σύμφωνα με την υπόθεση του έργου, ένας πλούσιος και ευτραφής ποντικός ετοιμάζεται να παντρέψει τη μονάκριβη κόρη του. Στόχος του είναι να βρει τον καλύτερο γαμπρό, που δεν πρέπει, όμως, κατά τη γνώμη του, να είναι ποντικός. Φιλοδοξεί, μάλιστα, σε ιδεατές, πλην όμως καθόλου ρεαλιστικές επιλογές. Από μπροστά του, θα παρελάσουν το Φεγγάρι, ο Ήλιος, το Σύννεφο και ο Αέρας, ενώ ο Πύργος θα διεκδικήσει, επίσης, με πολλές αξιώσεις, τον τίτλο του περιζήτητου γαμπρού. Απέναντί τους, ένα φτωχό, πλην έξυπνο, ποντίκι δεν θα παρατήσει τη μάχη

Σελίδα

6

και θα προσπαθήσει, μέχρι το τέλος, να αποδείξει ότι η λύση, στο πρόβλημα του πλούσιου ποντικού, βρίσκεται μπροστά τους! Την τελική απάντηση θα κληθεί να τη δώσει ο μέλλων πεθερός. Πρόκειται για ένα παλιό παραδοσιακό παραμύθι, το σενάριο του οποίου διασκευάστηκε για το κουκλοθέατρο, από τον Θωμά Αθ. Αγραφιώτη. Το εν λόγω παραμύθι έχει μεταφερθεί, πολλές φορές, στη θεατρική σκηνή, για τις ανάγκες κυρίως παιδικών παραστάσεων, ενώ έχει διασκευαστεί και για το Θέατρο Σκιών από τον Μιχάλη Χατζάκη. Η πιο πρόσφατη μεταφορά για το κουκλοθέατρο απευθύνεται και σε μικρούς και σε μεγάλους, διότι (κατά την άποψή μας) ο λόγος και ο μύθος κάθε παιδικής παράστασης πρέπει να κινείται σε δύο επίπεδα, προκειμένου να παρέχει την αναγκαία «τροφή» για συζήτηση: Ένα πρώτο επίπεδο, που να μπορεί να τραβήξει το ενδιαφέρον και την προσοχή του μικρού παιδιού, παρέχοντάς του τη δυνατότητα να ανιχνεύει μια σειρά από μηνύματα, που να ανταποκρίνονται στα δεδομένα της ηλικίας του. Και τέλος, ένα δεύτερο επίπεδο για τους μεγάλους, με δυσκολότερα μηνύματα που να ανταποκρίνονται στη δική τους ηλικία και που να μπορούν να αποτελέσουν τη βάση, για μια συζήτηση ανάμεσα στα παιδιά και στους γονείς, ως απόηχος της κάθε παράστασης, για πανανθρώπινα διαχρονικά ζητήματα ή για θέματα επικαιρότητας. Αυτή, εξάλλου, πρέπει να είναι η αποστολή του σύγχρονου παιδικού θεάματος, μακριά από απλοϊκές εύκολες λύσεις, που αντιμετωπίζουν το παιδικό κοινό ως μία άμορφη μάζα υποδοχής απλοϊκών ηθικοπλαστικών μηνυμάτων, που αφήνουν εντελώς αδιάφορες τις μεγαλύτερες ηλικίες, λόγω ίσως του υπερβολικά αφελή, άχρωμου, άνοστου και άγευστου, διδακτισμού τους, εν μέσω ηθικολογικών κορωνών και στείρας κατήχησης. Σαν παράδειγμα, αναφέρουμε τις σύγχρονες κινηματογραφικές ταινίες κινουμένων σχεδίων, οι οποίες κινούνται σε δύο επίπεδα. Ένα παιδικό και ένα πιο ενήλικο, που ως σύνολο διαμορφώνουν δύο βασικά επίπεδα για όλη την οικογένεια. Για παράδειγμα, η πρόσφατη φετινή κινηματογραφική επιτυχία της Ντίσνεϋ, «Ζωούπολη» ήταν φαινομενικά μια ανώδυνη και χαριτωμένη παιδική ταινία, με ήρωες ένα κουνέλι και μια αλεπού, οι περιπέτειες των οποίων διαδραματίζονταν σε μια τεράστια πολιτεία ζώων. Σε ένα δεύτερο επίπεδο όμως, η παιδική αυτή ταινία παρουσίαζε, πολύ εμπνευσμένα, το ζήτημα της ξενοφοβίας και της πάλης των διαφορετικών πληθυσμών της πολιτείας αυτής, μέσα από την προσπάθεια των φυτοφάγων ζώων να αναγεννήσουν, εκ νέου, παλιά συναισθήματα φόβου και αποστροφής εναντίον των εξημερωμένων σαρκοφάγων, ώστε μια φαινομενικά φιλήσυχη προβατίνα να κατεβάσει από το δημαρχιακό θώκο το παρεξηγημένο λιοντάρι. Η καλύτερη ίσως θεματική, για να εξηγηθούν και να αναλυθούν, από τους μεγάλους, μετά το τέλος του έργου, ζητήματα ρατσισμού, μισαλλοδοξίας και ανέντιμου πολιτικού αγώνα από συγκεκριμένες κοινωνικές τάξεις προς κάποιες άλλες, σε μερικά από τα πιο καυτά ζητήματα της σύγχρονης εποχής.

Σελίδα

7

ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΣΤΟ ΛΟΥΤΡΑΚΙ ΓΙΑ

ΚΑΡΕΚΛΑ Μετά από πολλά χρόνια, ο δήμος Λουτρακίου-ΠεραχώραςΑγίων Θεοδώρων πήρε την πρωτοβουλία να διοργανώσει εκδήλωση, προς τιμήν του Λουτρακιώτη και κορυφαίου καραγκιοζοπαίχτη Κώστα Νταμαδάκη ή «Καρεκλά», την Κυριακή 11 Σεπτεμβρίου, στις 7.30 το απόγευμα, στο Θέατρο Σκιών των Τάσου Γεωργίου και Χάρη Μπιλλίνη, στην Οδό Αλκυονίδων 2, στο Λουτράκι. Ήταν μια εκδήλωση, που ο δήμος όφειλε να πραγματοποιήσει, σε ένα σπουδαίο καλλιτέχνη, που κατάφερε να κρατήσει θερινό καραγκιοζοθέατρο, στο Λουτράκι, 50 συνεχή χρόνια, με μεγάλη επιτυχία. Πολλά μπράβο, λοιπόν, όχι μόνο στο δήμο, αλλά και στους νέους καλλιτέχνες Χάρη και Τάσο, που ξέρουν να τιμούν τους παλιούς μαστόρους του είδους! Από το http://www.loutrakiblog.gr/2016/09/ blogpost_159.html, αλιεύσαμε και 3 ενδιαφέροντα σχόλια: Ανώνυμος είπε... Μήπως να επέστρεφαν και τις κλεμμένες φιγούρες, από το πνευματικό κέντρο, οι επιτήδειοι, που στόλισαν τα σπίτια τους; Για να ξέρει ο κόσμος, οι φιγούρες του Καρεκλά αγοράστηκαν, επί δημαρχίας Γιωτάκη, για το πνευματικό κέντρο.

8 Σεπτεμβρίου 2016, 5:33 μ. μ. Ανώνυμος είπε... Είναι φυσικό να υποστηρίζουν το συγκεκριμένο πολιτιστικό θέμα, γιατί όλοι οι του δήμου για την καρέκλα πάνε!!!

8 Σεπτεμβρίου 2016, 9:05 μ. μ. Ανώνυμος είπε... Για όσους τον έχουν γνωρίσει, ΑΘΑΝΑΤΟΣ!!! Π. Λέκκας 8 Σεπτεμβρίου 2016, 10:23 μ. μ.

Δείτε βίντεο από την εκδήλωση: https://www.youtube.com/watch?v=vM8EPKvoxZs

Σελίδα

8

“ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΟ” του Πάνου Καπετανίδη

Στο τεύχος 97, Ιανουαρίου 2016, είχαμε βάλει, στο εξώφυλλο του περιοδικού, μια φιγούρα του Καραγκιόζη να βολοδέρνει στη θάλασσα και υπότιτλο: «Καλή χρονιά- χωρίς πνιγμένα παιδιά στο Αιγαίο». Όχι γιατί η ανθρώπινη ζωή των ενηλίκων δεν έχει αξία. Οι ενήλικοι, όμως, αποφασίζουν μόνοι τους, εκούσια, να μεταναστεύσουν (για τους όποιους λόγους του ο καθένας) από τον επικίνδυνο θαλάσσιο δρόμο, από τα παράλια της Τουρκίας προς τη νησιωτική Ελλάδα. Τα παιδιά, όμως, ακολουθούν, ακούσια. Αρκετά, μάλιστα, από αυτά, ασυνόδευτα. Σε αυτά τα παιδάκια, τουλάχιστον, πρέπει να σταθούμε συμπαραστάτες. Χωρίς «αν» και «εφόσον». Σε αυτά τα παιδιά, που βρίσκονται στη χώρα μας, πρέπει, εκτός από την ανθρώπινη διαμονή, να τους δώσουμε και παιδεία. Να πάνε, «Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ ΜΑΣ» δηλαδή, στο σχολείο. Να τους μάθουμε τη γλώσσα μας, τα ήθη, Αριθμός τεύχους 97, Ιανουάριος 2016 έθιμα και τις συνήθειές μας. Τα φιλοπόλεμα κράτη και οι ακραίοι θρησκευτικοεθνικιστές τα έφεραν έτσι, που, αναγκαστικά, πρέπει να συνυπάρξουμε. Αν τα παιδιά αυτά δεν πάνε στο σχολείο, σε συνάρτηση με την ανεπαρκή μεταναστευτική πολιτική, τόσο ορισμένων κρατών της Ε. Ε. όσο και της ελληνικής κυβέρνησης, θα τα δούμε στα φανάρια, στην εκμετάλλευση και στην κλεψιά. Ας μην θυμούνται, λοιπόν, οι ακραίοι εθνικιστές-πατριδοκάπηλοι, τους αρχαίους Έλληνες μόνο εκεί, που βολεύει τα σχέδιά τους. Ας θυμηθούν τον Ισοκράτη: «Είναι δε τόσο μεγάλη η απόσταση, που χωρίζει την πολιτεία μας από τους άλλους ανθρώπους, ως προς την πνευματική ανάπτυξη και την τέχνη τού λόγου, ώστε οι μαθητές της έχουν γίνει διδάσκαλοι των άλλων και κατόρθωσε, ώστε το όνομα των Ελλήνων να είναι σύμβολο όχι πλέον της καταγωγής, αλλά της πνευματικής ανυψώσεως, και να ονομάζονται Έλληνες εκείνοι, που παίρνουν τη δική μας μόρφωση και όχι αυτοί που έχουν την ίδια καταγωγή» (Ισοκράτης στον "Πανηγυρικό" του- 380 π. Χ.). Και αναφέρομαι στο περιστατικό του Ωραιόκαστρου. Κινήσεις και πράξεις, που δεν πρέπει να επαναληφθούν, σε καμία άλλη πόλη, από κανέναν άλλο Δήμαρχο, από κανέναν άλλο Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων. Εμείς, οι μεγάλοι, στα πολιτισμένα κράτη, βγάλαμε κυβερνήσεις που έφεραν πολέμους, πείνα και δυστυχία, σε αυτούς τους δυστυχισμένους ανθρώπους. Και να μην ξεχνάμε την εκμετάλλευση των Αλβανών μεταναστών του 1990, τη μεταχείριση των «Τσενάι», που αρίστευσαν στα σχολεία μας, και την πιο πρόσφατη Νέα Μανωλάδα. Το όνομα Ωραιόκαστρο, που προέκυψε, μετά από πρόταση Πόντιων προσφύγων, εις ανάμνηση ιστορικού κάστρου, που βρίσκεται στο Χατς της Άρδασσας του Πόντου, αντί να γίνει ρατσιστικό συνώνυμο, πρέπει να γίνει σύμβολο προσφυγικής αλληλεγγύης, όπως οι Πόντιοι ιδρυτές του.

Σελίδα

9

ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗ Από το περιοδικό “Θέατρο”, τόμος 10 Επιμέλεια κειμένων: Πάνος Καπετανίδης

Την αγάπη μου για τη Σερήνα τη χρωστώ στο συχωρεμένο τον πατέρα μου : θαλασσόλυκο, σε μεγαλόκορμο σκαρί, που αν δε μπορούσε να σηκώσει, σαν Άτλαντας στους ώμους του τον ουρανό, μπορούσε να σηκώσει στην παλάμη του βαπόρι. το αίμα νερό δε γίνεται. Θυμίζοντας του τις παλιές τραγουδίστριες της θάλασσας, το όνομά της του ζέσταινε την καρδιά του. η πρώτη του έγνοια, μόλις γύριζε από ταξίδι, ήταν να μάθει που θα παιζόταν εκείνο το βράδυ η Σερήνα. Προτού σκοτεινιάσει μ' άρπαζε από το χέρι και φεύγαμε, για να τραβήξουμε πότε σε κεντρική και πότε σ' απόκεντρη γειτονιά του Πειραιά μας. Μας υποδέχονταν το πρόχειρο θεατράκι με τις γιρλάντες τα πολύχρωμα λαμπιόνια του, με τις μισοπαραμυθένιες μορφές των Σκιών και με το σχέδιο του Σαραγιού του. ταμπέλα παρουσίαζε το Μεγαλέξανδρο να καρφώνει -σαν Άη Γιώργης- το δράκοντα, κι ο πατέρας της ΕΥΑΣ ΒΛΑΜΗ μου διάβαζε τα κόκκινα γράμματα: ο Καραγκιόζης, ο Μεγαλέξανδρος και το Φίδι... «Κ' η Σερήνα, πατέρα, που είναι»; ρωτούσα. . . - Είναι ακόμα στο χαμάμι. Το παιδομάνι έβραζε γύρο μας. Τα φώτα δεν αργούσαν να σβήσουνε, το φωνοκόπι να καταπέσει και τα μάτια να καρφωθούν στο πανί, που 'δειχνε κιόλας ολόφωτο το Σεράγι του Πασά, με τον κουμπέ, τις καμάρες και το μεγάλο του καφασωτό. την ιστορία την ξέραμε πια άπ' έξω: Μέσα στο Σεράγι ζει η όμορφη πασοπούλα, η Σερήνα μας η ροδομάγουλη, με τα χείλη τα κατακόκκινα και τα μάτια της τα μπιρμπιλωτά, φορεμένη στα μετάξια και καταστόλιστη με τα χρυσαφικά, η μόνη ρομαντική φιγούρα μέσα στα τόσα κωμικοηρωικά πρόσωπα του Θεάτρου των Σκιών. Κοιτούσε μέσα από το καφασωτό της τον πόλεμο με το θεριό, που ξετυλίγονταν μπροστά μας. Κάθε που ο Όφις έβγαινε και τραβούσε τον υποψήφιο στη σπηλιά, (-Πάει κι αυτός! Καλά κόλλυβα!, έκανε ο πατέρας μου), σβήναμε εμείς τα παιδιά από την τρομάρα μας, μα και χαιρόμαστε μαζί, γιατί, καλός μεζές για το θεριό, ο υποψήφιος δε μας άρεσε και για γαμπρός της Σερήνας. Παίρνοντας θάρρος ο Καραγκιόζης έκανε να βγει από την καλύβα του, μα τον έβαζε στο κυνήγι ένα από τα θεριόπουλα και μόλις πρόφταινε να πηδήξει στα κεραμίδια της καλύβας του, μ' εκείνο να σφυρίζει από κάτω. δεν αργούσε, ωστόσο, να βροντοκοπήσει στη σκηνή η σιδερένια αρματωσιά του Μακεδόνα. Πάνω από την περικεφαλαία του ανέμιζε περήφανη η φούντα του, καταμεσής στο σιδεροπουκάμισό του ήταν ζωγραφισμένη η Ιερουσαλήμ με το ναό του Σολομώντα (-Του παππού της γιαγιάς μου, μου 'λεγε o πατέρας μου), κ' είχε στα γόνατα του δυο ψαρόκορμες γοργόνες, που ρωτούσαν τους διαβάτες αν ο Βασιλιάς Αλέξανδρος ζει ακόμα. Στην ασπίδα του ο πατέρας μου διάβαζε: «Σερήνα η Θάνατος». Χτυπάει με το κοντάρι του την πόρτα της σπηλιάς, κοιτάζει η πασοπούλα με το χέρι στην καρδιά της. το θεριό βγαίνει μουγκρίζοντας και τυλίγει τον Μεγαλέξανδρο κουβάρι. ο Καραγκιόζης, από τη σκεπή της καλύβας του, πετάει κεραμίδια του φιδιού, που βρίσκουν τον Μεγαλέξανδρο στο κεφάλι. O ήρωας ξελασκάρει το χέρι του, μα, μη μπορώντας ακόμα να μεταχειριστεί το κοντάρι του, ξύνει χαϊδευτικά το κεφάλι τού φιδιού, που τού αρέσει, φαίνεται, και χαϊδεύεται και γλυκοβογγάει. Κάποια στιγμή ανοίγει το κατακόκκινο στόμα του να καταπιεί τον Αλέξανδρο και πολλά παιδιά βάζουν τα ξεφωνητά και το κλάμα. ο πατέρας μου σηκώνεται και φωνάζει: - Στάσου, βρε, κατηραμένε, να σου φέρω αυτόν που κλαίει. Ό Όφις έδινε μια τιναξιά του Αλέξανδρου, τον πετούσε στην άκρια του σεντονιού, και

«H Σερήνα ο Πατέρας μου κ’ Εγώ»

Σελίδα

10

σηκώνονταν ολόρθος στη μύτη της ουράς του: - Φέρ' τον Καπετάν Νικόλα κι άκου: Χαιρετίσματα στην Καπετάνισσα. . .

- Επίσης, στην Κυρία σου! Ο πατέρας μου ξανακαθόταν κι άνοιγε την ταμπακέρα να στρίψει τσιγάρο. τα κλάματα είχαν κοπεί. Ησύχαζα κάπως. ο Όφις δεν ήτανε τόσο κακός όσο φαίνονταν. Ήξερε και τη μάνα μου, ήταν να πούμε σαν οικογενειακός μας φίλος. Πολλά παιδιά ήθελαν να 'ρθουνε να καθίσουν κοντά μου. Θα μπορούσα κ' εγώ να του ξύνω το κεφάλι κ' εκείνο να στριφτοχαϊδεύεται και να γλυκοβογγάει; δεν πρόφταινα όμως να το καλοσκεφτώ κ' έπρεπε τώρα να πονέσω για τον αναπάντεχο φίλο. ο Μεγαλέξανδρος δεν καθόντανε με σταυρωμένα τα χέρια. Την ώρα που ο κατηραμένος έστελνε τα χαιρετίσματα στη μάνα μου, εκείνος σήκωνε το κοντάρι του και, καθώς το φίδι ετοιμάζονταν να ξαναχυθεί, του 'φερνε τη φονική κονταριά μέσα στο στόμα του, βροντοφωνάζοντας: - Διά την Πίστιν και την Πατρίδα… Πόσα χρόνια πρόσμενε η Σερήνα το παλικάρι που σκότωσε το θεριό και του ερωτεύτηκε τη λεβεντιά του; Κάθε φορά που το σκότωνε, έρχονταν στον πατέρα της «με ποίον έχω την τιμήν να ομιλώ;» - Είμαι ο Μεγαλέξανδρος, που 'ρθα να σώσω την πατρίδα από το άπιστον θηρίον, και κάθε φορά έφευγε καταλυπημένο και χανόντανε, για να γυρίσει να ξανασκοτώσει το θεριό, και πάλι να φύγει χωρίς τη Σερήνα μας, που μαραινόντανε σα γιασεμί διψασμένο. Η μάνα της δεν έστεργε να τηνε δώσει σε χριστιανό, βαφτισμένο και μυρωμένο.

- Πρέπει να τουρκέψει, φώναζε η κακόγρια. Να τουρκέψει; ο Μεγαλέξανδρος; Ήτανε κάτι που το μυαλό μας δεν το χωρούσε. Μα να βαφτιστεί κ' η κόρη του Πασά δεν ήτανε μπορετό, γιατί ο Σουλτάνος Θα του 'κοβε το κεφάλι. Κ' έφευγε ο Μεγαλέξανδρος καταλυπημένος κάθε φορά, για να ξαναγυρίσει και να σκοτώσει το θεριό, και πάλι να φύγει χωρίς τη Σερήνα μας, που μαραινόντανε σα γιασεμί διψασμένο. Όλα μαζί τα παιδιά κάναμε να τον κρατήσουμε καθώς έφευγε, κ' εκείνος μας κοίταζε μάλιστα, σα να μας το ζητούσε. τα φοβερά μουστάκια του πατέρα μου γελούσαν από πάνω μου καθώς ένιωθε μες στην πελώρια χούφτα του το σκίρτημα του χεριού μου. Μια δυο φορές τον παρακάλεσα να μεσιτέψει στον Πασά, μήπως

εκείνος τα συβάσει. Μου είπε πως δεν κάνει προξενιά, για να μην του βλαστημάνε ύστερα τον πατέρα. . . Παρακάλεσα τότε τη συχωρεμένη τη μάνα μου να μιλήσει του πατέρα του Μεγαλέξανδρου, για να 'βρει εκείνος κάποιον τρόπο. Μ' ένα απότομο γέλιο η μάνα μου, μου σκούπισε με το μαντίλι της τα δάκρυα και μου 'πε πως με το πρώτο που Θα πάμε στη Θεσσαλονίκη Θα του μιλήσει. Μα δε βαστούσα να βλέπω να λιώνει η Σερήνα μας, κ' είπα κάποτε μέσα μου, ανατριχιάζοντας, για τον Μεγαλέξανδρο: - Ε, ας τουρκέψει! Δεν βάσταξα, μάλιστα, και ρώτησα τρέμοντας τον πατέρα μου τι Θα γίνονταν αν ο Μεγαλέξανδρος γινόντανε Τούρκος: - Να, μου είπε, Θα πληρώνει φόρους στο Μωάμεθ! Αυτό ήταν όλο; Δεν ήξερα τι θα πει «φόρους» και «Μωάμεθ», μα κάτι καταλάβαινα από το «πληρώνει». Μα από λεφτά ο Μεγαλέξανδρος, τίποτα άλλο. Άφησε και την προίκα της Σερήνας... Δύο εκατομμύρια λίρες... Προχώρησα τότε : - Δεν του λες, εσύ πατέρα, να τουρκέψει; Έκανε πως το πήρε σοβαρά και το στοχάζονταν για λίγο. Ύστερα πήρε την απόφαση του: - Δεν γίνεται, βρε βαθρακόμυαλο ! Θα μας αφορέσει ο Δεσπότης… Το βαπόρι ήτανε να φύγει από την Καβάλα στις εφτά η ώρα ο πατέρας μου είχε κι όλη τη φαμίλια μαζί του. Στις εξίμιση η ώρα ειδοποίησε τον Πράκτορα πως πριν από τις έντεκα το βαπόρι δε φεύγει. Ο Πράκτορας έφτασε μ' οχτώ κουπιά κι ανέβηκε αλαλιασμένος στο βαπόρι, να μάθει το λόγο. «Να», έκανε ο πατέρας μου, δείχνοντας του τον μπιστεμένο ναύτη του, «Πες, βρε, Μουρλά…» - Παίζουν το γάμο της Σερήνας, κυρ Πράκτορα, έκανε ο Μουρλάς, που 'χε φέρει το μεγάλο νέο. Ο Πράκτορας έπεσε μισολιποθυμισμένος σε μια πολυθρόνα. Έκανε να μιλήσει, μα χρειάστηκε να του φέρουν νερό για να βγάλει η γλώσσα του ήχο. - Αν δεν δω τη Σερήνα

Σελίδα

11

να παντρεύεται, του δήλωσε ο πατέρας μου, άγκουρα εγώ δεν σηκώνω. Στο τέλος συμφώνησε κι ο Πράκτορας να 'ρθει με τη φαμίλια του κ' εκείνος. Γυρνώντας ο πατέρας μου στη μάνα μου: - Σύρτε, να ετοιμασθείτε, έκανε, χαρούμενος, «Θα βγούμε όλοι έξω...». «Ώστε παντρεύεται πια, παντρεύεται πια, παντρεύεται η Σερήνα μας; η καρδιά μου πήγαινε να σπάσει από τη χαρά μου. Τον παίρνει, τέλος, τον Μεγαλέξανδρο, το παλικάρι της Θεσσαλονίκης; Χριστιάνεψε αυτή η τούρκεψε εκείνος; Μ' οχτώ κουπιά βγήκαμε τώρα κ' εμείς, μα πάλι θαρρούσα πώς η βάρκα δεν έτρεχε αρκετά, κ' ίσως να μην προφταίναμε το γάμο. Καθίσαμε μόλις που έσβηναν τα φώτα. Ολόφωτο το Σεράγι ανοίγει την πύλη του κι αρχινούν να βγαίνουν οι καμήλες, οι φορτωμένες πιθάρια τις λίρες και τα προικιά-σωστό καραβάνι. Μια-μια, τραβά καταπάνου και χάνεται. Σίγουρα τα πάνε στο σπίτι του Μεγαλέξανδρου στην Θεσσαλονίκη. Ο Πάσας έχει πεθάνει, κ' η Πασίνα τον πήρε από κοντά, να μη τον αφήσει ούτε στον άλλο κόσμο να ησυχάσει. Μα δεν προφταίνω να χαρώ, που βλέπω τον Καραγκιόζη, τον τρικάμπουρο, τον αλανιάρη, το χαμένο κορμί, ντυμένο γαμπρό με μπουκέτο τσουκνίδες στα χέρια. Όλοι γύρω μας χουγιάζουνε «Καλορίζικα!», κι αυτός καμαρωτός τραβά για το Σεράγι! Πού 'ναι ο Μεγαλέξανδρος; το ρώτημα πνίγεται μέσα μου καθώς ακούω τον πατέρα μου να γελά τρανταχτά. . . Τόνε σκουντώ: -Πατέρα, πού 'ναι ο Μεγαλέξανδρος; - Αυτός, μου λέει σοβαρεύοντας, γίνηκε καλόγηρος στο Αγιονόρος! Αύριο που θα περάσουμε θα του σφυρίξουμε τα νέα... Ώστε... Τρία γεροντάκια καμπουριασμένα, τ' αδέρφια της Σερήνας που 'βαλαν τα δυνατά τους να παντρέψουν την αδελφή τους «για σεμπάμπι των γονιών τους» και δε βρήκαν άλλο γαμπρό από τον Καραγκιόζη, τον περιμένουν στην πόρτα του Σαραγιού, με τη νύφη ανάμεσα τους κουκουλωμένη ίσαμε τα στραγάλια. Θέλω να σηκωθώ να της φωνάξω να μην τον καταδεχτεί… ο Καραγκιόζης προχωρεί και την κουκουλώνει να τη φιλήσει… Μια γριά στρίγγλα, με τη μύτη ν' αγκιστρώνεται στο πηγούνι της, με σκαμμένα τα μάγουλα από δίπλες και ζαρωματιές, ήταν ό,τι είχε μείνει από την ονειρεμένη Σερήνα. Ο Καραγκιόζης πέφτει ανάσκελα, σαν πεθαμένος από τρομάρα. Αμέσως όμως σηκώνεται και πιλαλάει να φύγει. Έχει, κιόλας, ανεβεί στη σκεπή του αντικρινού

Σελίδα

12

σπιτιού (-«δεν τη θέλω, μάνα μου ! δεν τη θέλω, μάνα μου!»)κ' ετοιμάζεται, μέσα στα χάχανα γύρω και τα ξεφωνητά, να δώσει βουτιά στον αέρα, ενώ η Σερήνα, η ονειρένια αλλοτινά Σερήνα μας, τώρα γριά, μ' αγκιστρωμένη τη μύτη της στο πηγούνι της, φουρνοπάνι σωστό, της Σερήνας, τον φωνάζει και κλαίει: - Μην φεύγεις, έλα, Καραγκιόζη μου, έλα στη γυναικούλα σου, έλα, λεβέντη μου... Στον Πειραιά, ο πατέρας μου είχε τραβήγματα με την Εταιρεία. Ένα βαπόρι να μην ξεκινήσει στην ώρα του, για να δει Καραγκιόζη ο Καπετάνιος του, ήταν κάτι που το μυαλό δεν το χωρούσε. το πήραν και μερικές εφημερίδες και το κάνανε χάζι. Μια μάλιστα δημοσίευσε σε φιγούρα τον Καραγκιόζη σα γοργόνα μέσα στη θάλασσα, να σταματά ένα βαπόρι με το χέρι του, και να λέει του Καπετάνιου : «Πίσω, Καπετάνιο! Έχουμε παράσταση απόψε». η Εταιρία, για να καλμάρει την υπόθεση, έριξε τη διάδοση πως όλη η ιστορία φτιάστηκε από μιαν ιδέα που ρίχτηκε, να βάλουνε Καραγκιόζη στα βαπόρια. Ήτανε ψέμα, μα η ιδέα καλάρεσε και λογής-λογής Καραγκιοζοπαίχτες μπαίνανε τάχα για ταξίδι, και τα βράδια, σε μιαν άκρη στο κατάστρωμα, στήνονταν ο μπερντές και ξαναπρόβαινε ο Όφις, ο Μεγαλέξανδρος, η Σερήνα. Μα όλα αυτά τ' άκουγα πια σα μακρινά και μισοξεχασμένα παραμύθια. η Σερήνα μου 'χε αφήσει μια μεγάλη πληγή στην καρδιά... και δεν της το συχώρεσα ποτέ μου... Η Εύα Βλάμη (1910-1976) γεννήθηκε στον Πειραιά, καταγόμενη από παλιά οικογένεια ναυτικών του Γαλαξιδίου. Μετά από τις εγκύκλιες σπουδές της, φοίτησε στο Ωδείο Αθηνών, όπου παρακολούθησε μαθήματα πιάνου. Ήταν σύζυγος του ιστορικού, εθνολόγου και μεταφραστή της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, Παναγή Λεκατσά. Ανήκει στους τελευταίους εκπροσώπους της λεγόμενης ηθογραφίας, καθώς και αυτή επικεντρώνεται στην περιγραφή των ηθών και εθίμων του παραδοσιακού κόσμου της ελληνικής υπαίθρου.

«Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ» Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΟΠΑΙΧΤΗΣ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗΣ, ΣΤΟ ΝΤΟΚΥΜΑΝΤΕΡ

«ΠΡΟΣ ΚΑΒΑΣΙΛΑ ΗΛΕΙΑΣ» (Στο 09΄31΄΄-14΄38΄΄) ΔΕΙΤΕ ΟΛΟ ΤΟ ΝΤΟΚΥΜΑΝΤΕΡ "ΠΡΟΣ ΚΑΒΑΣΙΛΑ ΗΛΕΙΑΣ", πατώντας: https://www.youtube.com/watch?v=TfenKLZXdKw Ωριαίο ντοκυμαντέρ, παραγωγής 2015-2016, του 6/θ Δημοτικού Σχολείου Καβάσιλα Ηλείας και του Μακεδονικού Θεάτρου Σκιών. Σκηνοθεσία-Μοντάζ: Θωμάς Αθ. Αγραφιώτης ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: 1. Γράμματα αρχής 2. Η ιστορία του Σχολείου 3. Νηπιαγωγείο 4. Γυμνάσιο 5. Σχολικός Τροχονόμος 6. Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων 7. Ο Καραγκιόζης στο Σχολείο 8. Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας 9. Η Μάχη των Αμπελιών 10. Γεωργία-Κτηνοτροφία 11. Το ψωμί 12. Το γάλα 13. Ο κόμβος 14. Πολιτισμός-Αθλητισμός 15. Σχολική ζωή 16. Γράμματα τέλους

Σελίδα

13

Καραγκιοζο-σταυρόλεξο

ΛΥ Σ Η τ ε ύ χ ο υ ς 1 0 4

Θέλετε να συμβάλλετε στην οικονομική στήριξη

του Σωματείου; Μπορείτε να κάνετε κατάθεση στην Τράπεζα Eurobank, Αριθμός λογαριασμού: 0026.0062.17.0200632294

IBAN: GR0802600620000170200632294 Σελίδα

14

2. Παράσταση του Κώνστα: «Ο Καραγκιόζης…»

3. Έπαιξαν, συνολικά, τόσοι καραγκιοζοπαίχτες στα 17α Σπαθάρεια 5. «Της νύχτας τα…» του Δανέλλη 6. «Ο Καραγκιόζης και τα παραδοσιακά…» του Πάνου Καπετανίδη 7. «Ο γίγαντας του…» του Καρελλά 8. Ο αριθμός των Σπαθαρείων, στην ελληνική αρίθμηση

Καραγκιοζο-σταυρόλεξο τεύχους 105

ΣΠΑΘΑΡΕΙΑ 2016

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ

ΚΑΘΕΤΑ

1. «Το ευγενικό…» του Στανίση 4. «Η παράσταση του...» του Γιάννη Νταγιάκου

Σελίδα

15

ΤΑΞΙΔΙΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ ΜΑΣ»

Σαν σήμερα: Οκτώβριος 2011 http://www.karagkiozis.com/51_OKTOVRIS_2011.pdf «Κοινή συνεδρίαση Διοικητικού και Καλλιτεχνικού Συμβουλίου του Σωματείου πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 29 Σεπτέμβρη, στα γραφεία του Σωματείου, για τη νέα περίοδο. Σε εκτέλεση των αποφάσεων της προηγούμενης Γενικής Συνέλευσης, αποφασίστηκε, μεταξύ των άλλων, να ανοίγουν τα γραφεία του Σωματείου το πρώτο Σάββατο κάθε μήνα (αρχικά), αλλά με τη μορφή ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ. Για να δώσουμε έτσι την ευκαιρία στα νέα μέλη, αλλά και σε νεότερα παιδιά που δεν έχουν ακόμα δικαίωμα εγγραφής λόγω ηλικίας (κάτω από 18 χρονών), να μάθουν τα διάφορα μυστικά του εικαστικού (και όχι μόνο) μέρους της τέχνης του Θεάτρου Σκιών. Αν αυτή η συνάντηση έχει επιτυχία, θα αποφασιστεί η συχνότερη συνάντηση ίσως και μια φορά την εβδομάδα. Καλούνται, λοιπόν, τα μέλη και οι φίλοι του Σωματείου να πλαισιώσουν αυτή τη νέα προσπάθεια, είτε συμμετέχοντας σαν ενδιαφερόμενοι να μάθουν, είτε πρόθυμοι να μεταλαμπαδεύσουν, εθελοντικά, τις γνώσεις τους» (τεύχος 51, σελ. 12).

Γίνε μέλος του Σωματείου, με ένα “κλικ”! Κ ά νο ν τ α ς η λ ε κ τ ρ ο ν ι κ ή α ί τ η σ η σ τ ο : http://www.karagkiozis.com/somateio/

Σελίδα

16

Γράφει ο Γιώργος Βάντζος

17

Σελίδα

Σελίδα

18

Σελίδα

19