«ο καραγκιοζησ μασ» αριθμός τεύχους 88 μάρτιος 2015

1925 - 2015

χρόνια

Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών Περίοδος Γ’ Τεύχος 88 Μάρτιος 2015

Μάρτιος 21 Παγκόσμια ημέρα ποίησης & Κουκλοθεάτρου 25η Μάρτη 1821 27 Παγκόσμια ημέρα θεάτρου 28 Παγκόσμια ημέρα Θεάτρου Σκιών 29 Θερινή ώρα & παγκόσμια ημέρα γης

ΤΟ ΖΩΤΙΚΟ ΨΕΥΔΟΣ Πολλά άλλαξαν, αγαπητοί αναγνώστες, από το προηγούμενο τεύχος. Το κυριότερο γεγονός, βέβαια, ήταν οι εκλογές. Στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, άλλοι ήρθαν και άλλοι έφυγαν. Τελείωσε πια η προεκλογική περίοδος και δικαιούμαστε πια να την κριτικάρουμε, αφού κανένας αρχηγός, πολιτικός (και δημοσιογράφος), δεν ασχολήθηκε με τα θέματα πολιτισμού. Ο τρόπος της αντιπαράθεσης (όχι μόνο στην προεκλογική περίοδο), δείχνει το λόγο του χαμηλού επιπέδου του συνόλου των εμπλεκομένων… Παρόλα αυτά, στις 26 Γενάρη, «ένας αστεροειδής πέρασε κοντά στη Γη, ο ήλιος ανέτειλε στις 7:34, τα μαγαζιά και οι τράπεζες άνοιξαν μετά τις 8:00». Η Ελλάδα με τη νέα Κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και με πρωθυπουργό τον Αλέξη Τσίπρα, άρχισε μια νέα διαπραγμάτευση με τους πιστωτές. Με ή χωρίς τρόικα, με ή χωρίς μνημόνιο, με ή χωρίς πρωτογενές πλεόνασμα. Και ο λαός βγήκε στους δρόμους, όχι τώρα σαν αγανακτισμένος, αλλά σαν συμπαραστάτης, πιστεύοντας σε ένα νέο ξεκίνημα, με ελπίδα και προσμονή για το καλύτερό του αύριο. Η ανάγκη της διαφυγής του ανθρώπου από το «συνειδητό» ψεύδος, παραπλανώντας εχθρούς και φίλους, ξεκίνησε από τον Πλάτωνα, με το «μόνο στους άρχοντες της πολιτείας ανήκει το δικαίωμα να μεταχειρίζονται το ψέμα, για να γελάσουν ή εχθρούς ή πολίτες, για το καλό της πολιτείας» το πήρε αρκετά αργότερα ο Μακιαβέλι και προσθέτοντας τα δικά του, θα συμβουλέψει τον Ηγεμόνα του και τον κάθε Ηγέτη, με το «ψεύδος των αρχόντων» (το συνειδητό ψεύδος). Έπρεπε να φτάσουμε στο 19ο αιώνα, για να ορισθεί ένα άλλο ψεύδος, το οποίο δεν είναι συνειδητό: το λεγόμενο «ζωτικό ψεύδος». Το «ανακαλύπτει» ο Ερρίκος Ίψεν, ο οποίος κάνει, για πρώτη φορά, λόγο για την έμφυτη ανάγκη ορισμένων ανθρώπων να ζουν με ψέματα και μέσα σε ψέματα, μεγάλα ή μικρά, για να αντεπεξέρχονται τις δυσκολίες της πραγματικότητας. Κάθε είδους ιδεοληψία, θρησκοληψία και φανατισμός έχουν την έδρα τους σε ένα ζωτικό ψεύδος, που συγκροτεί το σύνολο της ύπαρξης ενός τέτοιου ατόμου. Έτσι λοιπόν, οι σημερινοί «ηγεμόνες» (παλιοί και καινούργιοι), πιστεύουν τόσο πολύ στο όμορφο «ζωτικό ψεύδος» της εξόδου από την κρίση και άλλοι, με πόνο και αίμα, φτάνουν στην κορφή του βουνού, άλλοι, με αγώνες και σκληρή διαπραγμάτευση, βγάζουν τη χώρα από το αδιέξοδο. Δεν επιθυμώ να αποτελέσω εξαίρεση στην έξοδο του μυαλού μας από το να ζούμε στο όνειρο, μέσω του «ζωτικού ψεύδους». Εκατομμύρια άνθρωποι πιστεύουν τη δύναμη του «Αγίου φωτός», περιμένοντας τη λύτρωσή τους με την Ανάσταση. Εκείνο που μας ξυπνάει από το όνειρο, είναι η χρήση των «στυγνών» αριθμών. Τα μαθηματικά αναγκάζουν τον εγκέφαλο να επιστρέψει στις τρεις διαστάσεις. Να πάψει να είναι αντικείμενο της ψυχιατρικής και να προσγειωθεί στην πραγματικότητα: Αν συμφωνεί, δηλαδή, με το 70 ή 30 τοις εκατό του «προγράμματος». Ας αφήσουμε, λοιπόν, τα νούμερα και ας ζήσουμε ό,τι μας δίνει ζωή και ελπίδα. Άλλωστε, η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία. Πάνος Καπετανίδης

Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιώνν Τζωρτζ 6 Αθήνα 106 77

Διόρθωση κειμένων: Θωμάς Αθ. Αγραφιώτης Εξώφυλλο:: Π. Καπετανίδης Εξώφυλλο ΕΚΔΟΤΗΣ: Πάνος Β. Καπετανίδης Τηλέφωνο: 210 46 16 664

Σελίδα

2

«Οι σκιές του χτες στο φως του Σήμερα» Έκθεση «Οι σκιές του χτες στο φως του Σήμερα» Έκθεση με φιγούρες, σκηνικά, ρεκλάμες και άλλα εργαλεία του Θεάτρου Σκιών, θα πραγματοποιηθεί, από 23 Μάρτη μέχρι 7 Απρίλη 2015, στον εκθεσιακό χώρο του «Ιωνικού Συνδέσμου» (Πολιτιστικός Σύλλογος), Τσουρουκτσόγλου 1 & Ηρακλείου 251, Νέα Ιωνία Αττικής, τηλ. & fax: 210-2775916. Είναι η τρίτη συνδιοργάνωση με τον “Ιωνικό Σύνδεσμο” στον εκθεσιακό τομέα (οι προηγούμενες αντίστοιχες εκθέσεις ήταν το 1995 και το 2004). Για άλλη μια φορά, πρωτοστατεί ο Αντιπρόεδρος του Σωματείου μας Τάκης Κωστιδάκης και η σύζυγός του Τίνα, που συμμετέχουν και στον “Ιωνικό”. Η έκθεση θα έχει το γενικό τίτλο: «Οι σκιές του χτες στο φως του Σήμερα» και θα είναι αφιερωμένη στον εορτασμό των 90 χρόνων συνεχούς δράσης του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών και της 28ης Μαρτίου-«Παγκόσμιας Μέρας Θεάτρου Σκιών». Εκτός από μέρος του ιστορικού αρχείου του Σωματείου, θα μπορούν να εκθέσουν και όποια μέλη του Σωματείου επιθυμούν, μέχρι 4 φιγούρες, ενώ δίνεται η δυνατότητα και σε φίλουςμη μέλη του Σωματείου, να εκθέσουν τα δημιουργήματά τους. Επίσης, θα εκτεθούν και εργαλεία βετεράνων καραγκιοζοπαιχτών, από συλλογές που έχουν μέλη μας στην κατοχή τους. Η έκθεση θα είναι ανοιχτή, καθημερινά, από τις 6 μ. μ. έως τις 9 το Ο εξωτερικός διάκοσμος βράδυ, ενώ θα ανοίγει και τα της έκθεσης του 2004 πρωινά, μετά από συνεννόηση σχολείων με τον υπεύθυνο της έκθεσης.

Παράλληλες εκδηλώσεις: Καθημερινά και κυρίως τις ώρες επίσκεψης σχολείων, θα παίζει βίντεο με την παγκόσμια ιστορία του Θεάτρου Σκιών, καθώς και βίντεο από τις ιστορικές παραστάσεις παραγωγής του Σωματείου, 1989-1990, στην τηλεόραση της ΕΤ-2.

Σελίδα

3

Δευτέρα 23 Μάρτη: Εγκαίνια έκθεσης ώρα 7:30 Τετάρτη 25 Μάρτη: Ημέρα της επετείου της Εθνικής Παλιγγενεσίας: Ώρα 7:30 μ. μ. Παράστασηαφιέρωμα με το ηρωικό έργο: «H Κρεμάλα του Πατριάρχη», από το Θέατρο Σκιών του Νίκου Αλεφραγκή. Σάββατο 28 Μάρτη: Παγκόσμια μέρα Θεάτρου Σκιών: Ώρα 7:30 μ. μ. Η παράσταση: «Ο Θρίαμβος του Καραγκιόζη», από το Θέατρο Σκιών του Αντώνη Παντιώρα. Τετάρτη 1 Απρίλη: Ώρα 7:00 μ. μ. Συνομιλία με ένα σκηνοθέτη! Λευτέρης Ξανθόπουλος: «ΠΟΥ ΤΟ ΠΑΕΙ Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ». Προβολή Ντοκιμαντέρ της εκπομπής «Παρασκήνιο» της ΕΤ-1. Μιλούν τρεις από τους νεότερους καραγκιοζοπαίχτες: Ο Άθως Δανέλλης, ο Τάσος Κώνστας και ο Πάνος Καπετανίδης, μαζί με τις φιγούρες τους. Στη μνήμη του μάστορα καραγκιοζοπαίχτη Βάγγου Κορφιάτη. Παραγωγή: CINETIC. Σκηνοθεσία-σενάριο: Λευτέρης Ξανθόπουλος. Μοντάζ: Σπύρος Τσιφτσής. Διεύθυνση φωτογραφίας: Γιάννης Δασκαλοθανάσης. Ηχοληψία: Δημήτρης Βασιλειάδης. Βοηθός Σκηνοθέτη: Κώστας Γεραλής.

Σελίδα

4

Στιγμιότυπο από την έκθεση

Στιγμές από την έκθεση του 2004

του 1995

Σελίδα

5

Το Υπουργείο Πολιτισμού έχασε και πάλι την αυτοτέλειά του και υποβιβάστηκε σε Υφυπουργείο του Υπουργείου Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων (Υ.ΠΟ.ΠΑΙ.Θ.), συγκεντρώνοντας τις αρμοδιότητες του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων και του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Σημερινός Υπουργός είναι ο Αριστείδης Μπαλτάς, έχοντας μαζί του τρεις Αναπληρωτές Υπουργούς και έναν Υφυπουργό. Αναπληρωτής Υπουργός πολιτισμού είναι ο Νίκος Ξυδάκης. Δεν ξέρουμε αν υπάρχει σημειολογία στη νέα ονομασία του Υπουργείου, που ξεκινάει από το «Πολιτισμού» και ακολουθούν το «Παιδείας και Θρησκευμάτων». Μακάρι! Πάντως, και ο Πολιτισμός και η Παιδεία είναι το ίδιο ισχυρά αντικείμενα του Σωματείου μας και θα επιδιώξουμε επαφές και συνεργασίες, για την προώθηση της τέχνης και της εργασίας μας.

ΕΧΑΣΕ ΤΗΝ “ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ” ΤΟΥ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Ποιος είναι

ο Νίκος Ξυδάκης, o νέος αναπληρωτής Υπουργός Πολιτισμού Σε έναν άνθρωπο που γνωρίζει πολύ καλά τον τομέα του πολιτισμού, πέρασε το αρμόδιο Υπουργείο. Ο Νίκος Ξυδάκης, με μεταπτυχιακές σπουδές στην Ιστορία Τέχνης στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, γνωστός δημοσιογράφος και αρχισυντάκτης της εφημερίδας «Καθημερινή», ορκίστηκε την Τρίτη αναπληρωτής Υπουργός Πολιτισμού. Ο Νίκος Ξυδάκης γεννήθηκε το 1958 στον Πειραιά, αλλά η καταγωγή του είναι από την Μύκονο, νησί που η πορεία του δείχνει ότι λατρεύει. Ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στον Πειραιά και την Ερμούπολη Σύρου και εν συνεχεία, σπούδασε γραφικές τέχνες (ΤΕΙ Αθήνας, 1976-77), χωρίς όμως να τις ολοκληρώσει. Πτυχιούχος της Οδοντιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (1984), αποφάσισε να αλλάξει ρότα, επιλέγοντας για τις μεταπτυχιακές σπουδές του την Ιστορία Τέχνης στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Σελίδα

6

Στη δεκαετία του 1980, εργάστηκε ως επιμελητής εκδόσεων και από το 1987, εργάζεται ως δημοσιογράφος. Έχει συνεργαστεί με πολλά περιοδικά και εφημερίδες, ως συντάκτης, κριτικός βιβλίου και εικαστικών, σύμβουλος έκδοσης, αρχισυντάκτης και εκδότης (Βαβέλ, Σύγχρονα Θέματα, Πολίτης, Οδός Πανός, Εκ Παραδρομής, Χάος, Γυναίκα, Ταχυδρόμος, Elle, Madame Figaro, Αθηνόραμα, Πρώτη, 01, ρ/σ 902, Seven-X TV, εφημερίδα Πολίτης (Λευκωσία), Δίφωνο, Φωτογράφος, Εντευκτήριο). Συμμετείχε στην ιδρυτική ομάδα του περιοδικού «Σύμπτωμα» της Ομάδας Φοιτητών Οδοντιατρικής (1979-1982), στην εκδοτική ομάδα, και διηύθυνε την εφημερίδα «Η Μυκονιάτικη» (1988-2001). Παράλληλα, συμμετείχε ως αρθρογράφος στην ιδρυτική ομάδα της εφημερίδας «Εποχή» (1988-1992). Από το 1992, εργάζεται στην εφημερίδα «Καθημερινή». Το 1999, ανέλαβε προϊστάμενος πολιτιστικών της κυριακάτικης έκδοσης και από τον Δεκέμβριο του 2003, αρχισυντάκτης της εφημερίδας. Δοκίμια και πεζογραφήματά του έχουν δημοσιευθεί σε πολλά βιβλία, πρακτικά συνεδρίων, καταλόγους εκθέσεων. Επιπλέον, έχει επιμεληθεί τις ομαδικές εκθέσεις: «All Fashioned: Ζωγραφική στην Ελλάδα, σήμερα» (2002, Λάρισα, Θεσσαλονίκη) και «Αναφορά στον Γύζη» (2004, Τήνος). Το 2009, τιμήθηκε από το Ίδρυμα Μπότση με το Βραβείο της Βουλής των Ελλήνων, ως Πολιτικός Αρθρογράφος της Χρονιάς. Είναι μέλος της ΕΣΗΕΑ και της AICA-Hellas (Εταιρεία Ελλήνων Τεχνοκριτών): το 2002-2005, Γενικός Γραμματέας του Δ.Σ. της Εταιρείας, το 2007-2009, μέλος του Δ.Σ.. Ζει στην Αθήνα, με τη σύζυγό του, Σίσσυ Αλμπανοπούλου, και τους δύο γιους τους. Το 1998, ήταν υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος στην Μύκονο με τη Μυκονιάτικη Κίνηση Πολιτών. Το 2000, ήταν υποψήφιος βουλευτής Κυκλάδων, συνεργαζόμενος με το ψηφοδέλτιο του Συνασπισμού της Αριστεράς και το 2014 υποψήφιος ευρωβουλευτής με τον ΣΥΡΙΖΑ. Στις βουλευτικές εκλογές της 25ης Ιανουαρίου, εκλέχθηκε με τον ΣΥΡΙΖΑ, στη Β' Αθηνών.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΘΕΝΙΚΗ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΒΟΥΛΗ «Ο πολιτισμός είναι πυξίδα ζωής και ατμομηχανή ανάπτυξης», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Ξυδάκης, υπογραμμίζοντας ότι «ο πολιτισμός δεν κατοικεί μόνο στα όρια των μουσείων και των βιβλιοθηκών. Βλασταίνει και έξω από αυτά. Στις λεωφόρους των μεγαλουπόλεων και στις πλατείες των χωριών. Στο δημόσιο χώρο, στις συναθροίσεις. Παντού, όπου υπάρχουν άνθρωποι». «Στόχος είναι να δημιουργηθούν τα υποστηρικτικά πλαίσια, για παραγωγή πολιτιστικού έργου από συλλογικότητες δημιουργών, κυρίως στο πεδίο της σύγχρονης δημιουργίας, αλλά και στην ανάπτυξη καινοτομικών προϊόντων, με υψηλή προστιθέμενη αξία, στο πεδίο της πολιτιστικής κληρονομιάς».

Σελίδα

7

“Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ ΚΑΙ Η ΟΡΦΑΝΗ ΤΗΣ ΧΙΟΥ” του Ξάνθου

Του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ (με σειρά εμφανίσεως): Χατζηαβάτης Κυρ-Θεόδωρος Καραγκιόζης Καραγκιόζαινα Αγλαΐα Ταχήρ Ζαγλούλ Πασάς Ελένη Κολλητήρης Διονύσιος Βεληγκέκας Νάσος Καπετάν Χρόνης Φάντασμα Διονύσιου

Mάρκος Ξάνθος

ΠΡΑΞΗ ΠΡΩΤΗ (σε 2 σκηνές) (Δεξιά, η καλύβα του Καραγκιόζη. Αριστερά, το σεράι) (ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Πρόκειται, φαινομενικά, για λάθος της έκδοσης, καθώς οι τοποθετήσεις των σκηνικών έπρεπε να αναφέρονται ανάποδα. Ωστόσο, η σχετική λανθασμένη αναφορά ίσως να έχει γίνει σκοπίμως, με βάση την ανάγκη ο αναγνώστης και υποψήφιος καραγκιοζοπαίχτης να διαβάσει τον τρόπο, με τον οποίο πρέπει να στηθούν τα σκηνικά από την εσωτερική πλευρά της σκηνής, όπου παίζει ο καραγκιοζοπαίχτης, ώστε να φαίνονται, κατά τη σωστή φορά, από την εξωτερική πλευρά των θεατών) ΣΚΗΝΗ Α΄ Χατζηαβάτης-Θεόδωρος-Καραγκιόζης (εσωτερικά) ΣΚΗΝΗ Β΄ Θεόδωρος-Καραγκιόζης-Χατζηαβάτης-Αγλαΐα ΠΡΑΞΗ ΔΕΥΤΕΡΗ (σε 5 σκηνές) (Η καλύβα του Καραγκιόζη και το σεράι του Πασά) ΣΚΗΝΗ Α΄ Ταχήρ-Ζαγλούλ Πασάς ΣΚΗΝΗ Β΄

Σελίδα

8

Καραγκιόζης-Θεόδωρος-Ταχήρ (κρυφοκοιτάζει)-Ελένη-Αγλαΐα-ΧατζηαβάτηςΚολλητήρης ΣΚΗΝΗ Γ΄ Διονύσιος-Καραγκιόζης-Ελένη ΣΚΗΝΗ Δ΄ Ταχήρ-Ζαγλούλ Πασάς-Βεληγκέκας-Καραγκιόζης-Ελένη (εσωτερικά)-Αγλαΐα ΣΚΗΝΗ Ε΄ Καραγκιόζης- Αγλαΐα ΠΡΑΞΗ ΤΡΙΤΗ (σε 2 σκηνές) (Τα λημέρια του Καπετάν Χρόνη και στη συνέχεια, χωρίς να καταγράφεται αλλαγή σκηνικών, σεράι-καλύβα-μνήμα Διονύσιου) ΣΚΗΝΗ Α΄ Καραγκιόζης-Νάσος-Χρόνης-Αγλαΐα-Ελένη-Ζαγλούλ Πασάς ΣΚΗΝΗ Β΄ Ζαγλούλ Πασάς-Ταχήρ-Βεληγκέκας-Διονύσιος-Καραγκιόζης-Χρόνης-Φάντασμα Διονύσιου ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ: Ο κυρ-Θεόδωρος ζητάει τη βοήθεια του Χατζηαβάτη, για να σώσει μια ορφανή κοπέλα, την Ελένη, από το νησί της Χίου. Η οικογένεια της Ελένης ξεκληρίστηκε από τους Τούρκους και η Ελένη κινδύνευε να πιαστεί από αυτούς, για να σταλεί στο χαρέμι του στρατιωτικού διοικητή της Χίου. Ο κυρ-Θεόδωρος την κρατούσε στο σπίτι του και έψαχνε για ένα ακόμα καλύτερο κρησφύγετο. Ο Χατζηαβάτης, αμέσως, του πρότεινε την καλύβα του Καραγκιόζη, η οποία είναι σαν λαβύρινθος και μπορεί να κρύψει πολύ κόσμο, ενώ έχει μέσα της και μια σπηλιά που βγάζει στη θάλασσα. Η ζηλιάρα Αγλαΐα δέχτηκε να κρύψουν την Ελένη, παρά τους φόβους του Χατζηαβάτη και του Καραγκιόζη, ο οποίος έκανε τα δικά του, τα κόλπα του και τα αστεία του. Στο μεταξύ, ο Ζαγλούλ Πασάς απαίτησε από τον Ταχήρ να του φέρει την κοπέλα, που γλίτωσε από το νησί της Χίου. Ο σπιούνος Ταχήρ κρύβεται στην πόρτα του σαραγιού και βλέπει τον κυρ-Θεόδωρο να φέρνει την Ελένη στον Καραγκιόζη. Η Αγλαΐα αναλαμβάνει τη φροντίδα της Ελένης, ενώ ο Καραγκιόζης προτείνει στον Χατζηαβάτη να παντρέψουν την Ελένη με τον Νιόνιο. Στέλνει, λοιπόν, τον Κολλητήρη να φωνάξει τον ζακυνθινό φίλο του. Ο Νιόνιος έρχεται και δέχεται να παντρευτεί την Ελένη. Την ίδια στιγμή, ο Ταχήρ, για λογαριασμό του Πασά, στέλνει τον Βεληγκέκα να πάρει την Ελένη από την καλύβα. Η Ελένη κρύβεται, ενώ ο Καραγκιόζης αφήνει τον μπερδεμένο Βεληγκέκα να πάρει την Αγλαΐα. Ο Πασάς γελάει με την γκάφα του Βεληγκέκα και ζητά πίσω την Ελένη. Ο Βεληγκέκας, όμως, επιμένει ότι δεν υπήρχε άλλη γυναίκα στην καλύβα. Καταλαβαίνουν ότι η Ελένη είναι κρυμμένη και διώχνουν την Αγλαΐα. Ο Καραγκιόζης, από φόβο για τη συνέχεια, ανεβαίνει στο λημέρι του Καπετάν Χρόνη και ζητά να τον δει. Ο Νάσος, που φυλάει καραούλι, φωνάζει τον Χρόνη και αυτός μαθαίνει τι έχει συμβεί, δέχεται να βοηθήσει και έρχεται στην καλύβα, για να

Σελίδα

9

γνωρίσει την Ελένη. Κατόπιν, συναντάει τον Πασά και του ζητάει να μην πειράξουν οι Τούρκοι την Ελένη, παρουσιάζοντάς την ως ανιψιά του. Ο Πασάς, έχοντας από παλιά υποχρέωση στον καπετάνιο, δέχεται. Όμως, ο Ταχήρ επιμένει ότι οι Έλληνες λένε ψέματα. Ο Πασάς θέλει να τιμήσει την υπόσχεση που έδωσε στον Χρόνη, αλλά ο Ταχήρ επινοεί ένα ύπουλο κόλπο. Βάζει τον Βεληγκέκα να σκοτώσει τον Νιόνιο και ενοχοποιεί τον Καραγκιόζη για τη δολοφονία. Έτσι, φυλακίζουν τον Καραγκιόζη και θάβουν τον Νιόνιο. Κατόπιν, ειδοποιούν τον Χρόνη και τον πείθουν να κρεμάσει τον Καραγκιόζη, κοντά στο μνήμα. Την ώρα που ο Καραγκιόζης προσπαθεί να τους πείσει ότι είναι αθώος, λίγο πριν κρεμαστεί, το Φάντασμα του Νιόνιου βγαίνει από το μνήμα και με μία απόκοσμη φωνή, αποκαλύπτει τον πραγματικό δολοφόνο. Αμέσως, ο Καραγκιόζης κρεμά τον Πασά, ενώ ο Χρόνης σκοτώνει τον Βεληγκέκα και ζητά από τον Καραγκιόζη να πάνε στη στάνη του Μπαρμπαγιώργου και να παντρέψουνε την Ελένη με τον Νάσο. Ο Καραγκιόζης δέχεται, αναπολεί το μακαρίτη τον Νιόνιο και κλείνει την παράσταση. Στο σημείο αυτό, πρέπει να τονίσουμε δύο πράγματα: Α) Η γραπτή εκδοχή του Ξάνθου διαφέρει, σε αρκετά σημεία, από τις εκδοχές άλλων καραγκιοζοπαιχτών, έτσι όπως αυτοί παρουσίαζαν το ίδιο έργο στον μπερντέ τους, ενώ Β) Είναι προφανές ότι το γραπτό κείμενο είναι δομημένο, με βάση τις ιδιαίτερες ανάγκες και τα δεδομένα των φυλλαδίων εκείνης της εποχής. Όμως, τα στοιχεία αυτά θα αναλυθούν, παράλληλα με την παρουσίαση του λογοτεχνικού έργου του Πιτσιπιού, στο επόμενο τεύχος.

Σελίδα

10

Γιάννη Χατζή

Μια νύχτα στους «Χορτατζήδες» Πρόσωπα: Καραγκιόζης Χατζηαβάτης Μπαρμπαγιώργος Δερβέναγας Σταύρακας Εβραίος Στέλιος Καζαντζίδης Γκαρσόνι Βαρνάβας (Φιστικοπώλης) Γιώργος Ζυγάς (Θεατρώνης) Γιάννης Μητσόπουλος (Καραγκιοζοπαίχτης)

Γ. Πεντζίκης (Ιδιοκτήτης των «Χορτατζήδων»)

Κομπανία κανταδόρων

Πράξη 1η Σκηνικό: Από τη μια μεριά, η παράγκα του Καραγκιόζη, από την άλλη, ο Λευκός Πύργος. (Ο Καραγκιόζης βγαίνει από την παράγκα, τραγουδώντας) Καρ:

Χατζ: Καρ: Χατζ: Καρ: Χατζ: Καρ:

Χατζ: Καρ:

Χατζ: Καρ:

Φρατζόλα μου, φρατζόλα μου ζεστή, τυρί μου μυρωδάτο καρδιά μου πως… καρδιά μου πως αντέχεις μέσα στα τόσα κουλούρια και τις τόσες νοστιμιές. Μυρίζει η γειτονιά Φασόλια και ελιά… (Από απέναντι, έρχεται φουρκισμένος ο Χατζηαβάτης) Βρε! Γιατί πήγες και τους είπες ότι είμαι φαρμακοποιός; Εσύ γιατί πήγες και τους είπες ότι είμαι γιατρός; Εμένα μου ξέφυγε. Και μένα μου ξαμολήθηκε. Παρ’ ολίγο να μας κοντύνουνε καμιά τριανταριά πόντους. Δε μου λες…πως θα μας κοντύνανε, από κάτω προς τα πάνω; Όχι από πάνω προς τα κάτω. Δεν πειράζει ρε μαλαγάνα «τέλος καλό, όλα καλά». Το κορίτσι η Βεζυροπούλα πήρε τον αγαπημένο της Γιασεμή και μεις στο γλέντι χλαπακιάσαμε μια σκάφη κεφτέδες. Και τώρα Καραγκιόζη μου; Και τώρα Χατζηαβάτη μου να πληροφορήσουμε το αξιότιμο κοινό, ότι η παράσταση «ο Καραγκιόζης γιατρός» έλαβε τέλος. Και ξέρεις τι άλλο λέω ρε; Τι; Γάμο είχαμε, να ευχηθούμε σ’ όλους τους ελεύθερους

Σελίδα

11

Χατζ: Καρ:

«η ώρα η καλή και στα δικά σας παιδιά» και δεν τους χορεύουμε ένα συρτό να ξεποδαριαστούμε στο γλέντι; Απ’ το στόμα σου και στου θεού τ’ αυτί. Αβάντι μανέστρο. Πιάσε τα τσακακλίμπανα και τα μπελκάντια. Μουσική: Συρτό οργανικό. «Μαντήλι Καλαματιανό» (Ο Καραγκιόζης κι ο Χατζηαβάτης χορεύουν το συρτό στο τέλος της παράστασης)

Καρ:

Έρε γλέντια. Όπα, όπα, όπα. Για και χαρά σας πέρα ως πέρα. (Χορεύοντας ο Καραγκιόζης κι ο Χατζηαβάτης βγαίνουν από τον μπερντέ) (Με το τέλος της μουσικής ο Καραγκιόζης ξαναεμφανίζεται από την παράγκα)

Καρ:

Έλα μαλαγάνα φύγαν οι θεατές κι η τσακαλαρία κατέβηκε από τα δέντρα. (Βγαίνει και ο Χατζηαβάτης)

Χατζ: Καρ:

Τι βραδιά κι αυτή! Νυχτιά Σαββάτου! Ας είναι γέλασε ο κοσμάκης. Με το γέλιο, το μεράκι, τη φεγγαράδα και το μπόλικο αγιόκλημα θα μείνει πάλι. Νηστικός θα κοιμηθεί και πεινασμένος θα ξυπνήσει.

( Από το βάθος της μάντρας, ακούγεται ο πόντιος θεατρώνης της μάντρας στο στενάκι της οδού Πολωνίας, Γιώργος Ζυγάς, να φωνάζει στον καραγκιοζοπαίχτη Γιάννη Μητσόπουλο) Ζυγάς: Κυρ Γιάννη, σβήσον τας λάμπας. Γ. Μητσόπουλος: Εντάξει κυρ Γιώργο μου, αμάν πια με την τσιγκουνιά σου. Καρ: Χατζατζάρη πάμε πριν γίνουν οι σκιές μας ένα με τις σκιές της νυχτιάς. Δες μέχρι και τ’ ολόγιομο φεγγάρι, είπε ν’ αποστάσει το κεφάλι στον μπερντέ, ζαλισμένο από τα τόσα αρώματα. Όπου να ’ναι ο «μάστορας» κλείνει τα φώτα και μεις ξανά μανά, άλλοι στο καρφί, άλλοι στην κασέλα. Χατζ: Άστα αυτά τώρα. Είσαι για ένα σούρτα-φέρτα; Καρ: Τι έκανε λέει; Χατζ: Ένα σούρτα-φέρτα. Γιατί; Δεν έχουμε και μεις δικαίωμα μια νύχτα ν’ αλητέψουμε… Έτσι θα την περάσουμε όλη μας τη ζωή; Από νωρίς στον πόλεμο στο σεντόνι, το βράδυ καραούλι στο καρφί. Καραγκιόζη μου, στους «Χορτατζήδες» τραγουδάει ο Καζαντζίδης. Έλα βρε, πάμε να τον ακούσουμε. Καρ: Με τι λεφτά μωρέεεεεε; Που προψές είδα για πρώτη φορά κατοστάρικο και συγκινήθηκα. Με πιάσαν τα κλάματα. Τι ωραίο ήταν ρε μαλαγάνα, σαν ηλιοβασίλεμα! Χατζ: Βρε έχει ένα πρόγραμααααα, θα φιλάς και τα δάκτυλα σου. Καρ: Δε γίνεται να φιλήσω τη γειτόνισσα; Χατζ: Τι λες βρε, είσαι παλαβός; Καρ: Ναι. Χατζ: Εκ γενετής;

Σελίδα

12

Καρ: Εξ αδεκαρίας. Που λέει ο λόγος, παιδί μου. Χατζ: Να δεις στους «Χορτατζήδες» κάτι φώτα, κάτι προβολείς! Δεν σε τραβάν να πας; Καρ: Γιατί πεταλούδα είμαι. Που θα βρούμε τους παράδες ρε; Χατζ: Έλα τώρα, όλα δύσκολα τα κάνεις. Είναι μέσα στα δέντρα. Να πάμε και μεις στα πεύκα. Καρ: Κάμπιες είμαστε ρε; Που θα βρούμε τα λεφτά μαλαγάνα; Χατζ: Δεν ζητάς δανεικά από το θείο σου τον Μπάρμπαγιωργο, να ζητήσω και γω από τον Δερβέναγα που είναι φίλος μου. Καρ: Απ’ αυτόν τον αρχιμπαμπούμ τσιγκούναρο τον ξυνογαλατά; Αυτός ρε ρίχνει τάλιρο στο δίσκο της εκκλησίας και παίρνει ρέστα από πενηντάρικο. Και άντε πήραμε δανεικά, πως θα τους τα ξεπληρώσουμε; Χατζ: Αύριο στην παράσταση που θα μας δώσει την άδεια ο Πασάς να δουλέψουμε την κούνια, τους ξεπληρώνουμε. Αλλά και η κούνια να μην είναι, μέσα στη βδομάδα γίνεσαι φούρναρης, βαρκάρης, υπηρέτης. Τι φοβάσαι; Καρ: Λες ρε; Χατζ: Βέβαια. Έλα μίλα στο θείο σου, είναι κρεμασμένος πιο πέρα, στο ίδιο καρφί με τον Δερβέναγα. Καρ: Δες ρε μια πλάκα! Όλη την ώρα στο πανί μαλλιοτραβιούνται και στο καρφί τακίμια. (Φωνάζει) Μπάρμπα! ΜΓ: Μουουουου…. Καρ: Άκου γαλλικό ο σκαλτσοβιομήχανος! Τραγούδι: Ποταμέ τζάνεμ ποταμέ μου (Εμφανίζεται ο Μπαρμπαγιώργος) ΜΓ: Καρ: ΜΓ: Καρ:

Άι ου κερατάς, όποτε μι λέει έτσ’ κάνα χνερ’ θα μι κάν’ πάλ’. Όχι ρε μπάρμπα, δάνεισε μου εκατό δραχμές και αύριο στις δίνω με μια τσαπέλα σύκα καλαματιανά για τόκο. Όι λιγόνουμι ου έρμους! Θα μου ‘ρθ νταουλτζάς. Εντάξ’ ρε ποταμίσιε μπάκακα, αύριου θα τους ματαφέρς τους παράδες, γιατί θα σι πετσώσω. Ναι ρε μπάρμπα, αν δεν στους γυρίσω μη μου ξαναδανείζεις. (Του δίνει τα λεφτά και φεύγει)

Χατζ:

Σειρά μου τώρα. (Φωνάζει) Κύριε Δερβέναγα. Κύριε Δερβέναγα.

Τραγούδι:

Κλείσαν οι στράτες του Μωρηά (Εμφανίζεται ο Δερβέναγας)

Δερβ: Χατζ:

Δερβ: Χατζ:

Πω γιατί να το χαλέβ’, όρε σκούφια; Κύριε Δερβέναγα, φίλε μου, ομορφάνθρωπε, παλικαρά μου, χορευταρά μου, είμαι σε μεγάλη ανάγκη, δάνεισε μου 100 δραχμούλες και αύριο στις δίνω με τόκο. Και να δεις θα σου κάνω ένα καλό προξενιό. Βάι, βάι ορέ, πω εγώ να ‘μαι καλό παλικάρ’, να μου βρίσκει όμορφο τσούπρα. Μη νοιάζεστε….δανείστε μου τα λεφτά και το πιο όμορφο και καλό κορίτσι σ’ όλο το Κουλέ Καφέ θα σου βρω. (Ο Δερβέναγας δίνει στον Χατζηαβάτη δανεικά)

Δερβ: Χατζ:

Αύριο να τα δίνει τούκα-τούκα γιατί να το στουμπάω. Αύριο Δερβέναγα μου, αύριο. (Ο Δερβέναγας φεύγει)

Καρ: Χατζ: Καρ:

Πάμε Καραγκιόζη αργήσαμε. Που πάμε ρε ξυπόλητοι στ’ αγκάθια εκεί έξω; Πρώτη φορά το σκάμε, φοβάμαι. Κι εδώ και κει έξω, ζούγκλα είναι βρε! Και τι πάμε να κάνουμε τον Ταρζάν;

Σελίδα

13

Χατζ:

Σώπα και προχώρα. Καζαντζίδης είναι αυτός! Άντε να βρούμε και κανένα τραπέζι, τίγκα θα είναι. Το δρόμο τον ξέρεις; Ναιαιαι… προχώρα. Μέσα από το στενό εδώ στην Πολωνίας, βουρ στην Εγνατία. Από την Καμάρα στου Μήττα τον καφενέ στο Συντριβάνι κι από εκεί στο γήπεδο του ΗΡΑΚΛΗ, τη Βαγγελίστρα, τα εβραίικα μνήματα και στους «Χορτατζήδες». Ένα τσιγάρο δρόμος. Πάμε.

Καρ: Χατζ:

Τραγούδι: Θεσσαλονίκη μου, μεγάλη φτωχομάνα (Ο Καραγκιόζης και ο Χατζηαβάτης φεύγουν σιγά-σιγά. Στον μπερντέ, εμφανίζεται ο Γιώργος Ζυγάς) Γ. Ζυγάς:

Μάστορα, μάστορα. Που είσαι σέφτελε . Ακόμα παίζεις; Φωνές άκουγα. (Εμφανίζεται ο καραγκιοζοπαίκτης Γιάννης Μητσόπουλος)

Γ. Μητσ:

Τώρα κυρ Γιώργο, τις φιγούρες τακτοποιώ για την αυριανή παράσταση. Κάπου έβαλα τον Καραγκιόζη και τον Χατζηαβάτη και δεν μπορώ να τους βρω. Γ. Ζυγάς. Κι αύριο μέρα είναι, σβήσον τας λάμπας. (Φεύγει) Γ. Μητσ: Καλά, καλά. Να βάλω στο καρφί και την τελευταία κι ας σεργιανίσουμε κι αυτές και μεις ο καθένας στα όνειρα του. Μουσική γέφυρα: Ορχηστρικό μακεδονίτικο σόλο κλαρίνο Αχ! Σαλονίκη! Όπως πάντα, ανάμεσα σε πρόσωπα και πεπρωμένα. Καντραρισμένη από του καλοκαιριού τη φεγγαράδα και των νυχτολούλουδων την ανάσα. Να πηγαίνω σιγά-σιγά, να προλάβω ανοιχτή την ταβέρνα του «Μπούκη», να βάλω κάτι στο στόμα μου. Να σβήσω και τα φώτα να γλιτώσω από την γκρίνια του Ζυγά. Δόξα τον Γεραμπή, το βγάλαμε και σήμερα το καρβέλι. (Φεύγει σιγά-σιγά, ενώ εμφανίζεται κομπανία κανταδόρων) Τραγούδι: Καντάδα για νύχτα και έρωτα (Οι κανταδόροι φεύγουν. Τα φώτα σβήνουν)

Τέλος της πρώτης πράξης Πράξη 2η Σκηνικό: Από τη μια μεριά του μπερντέ, η είσοδος του καλοκαιρινού κέντρου «Χορτατζήδες». Δέντρα, λουλούδια. Στον ουρανό, ολόγιομο φεγγάρι. Στην άλλη μεριά, πάλκο με μουσικούς. Στη μέση, τραπέζια και καρέκλες. Τραγουδά ο Καζαντζίδης. Τραγούδι: Όμορφη Θεσσαλονίκη (Στην πόρτα πουλά φυστίκια ο Βαρνάβας. Διαλαλεί το προϊόν του με το γνωστό ιδιόρρυθμο στυλ του) Βαρνάβας: Βαρνάβας φυστικάκι ελάουουου. (Μπαίνουν οι δυο ήρωες μας) Βαρν: Καρ:

Καλώς τα γκαρντάσια. Φυστικάκι; Και τόμπολα παίζουμε. Να καθίσουμε πρώτα ρε Βαρνάβα. (Κάθονται σ’ ένα τραπέζι)

Χατζ:

Σελίδα

Πω, πω Καραγκιόζη μου, τι κόσμος! Στα δέντρα σκαρφάλωσαν οι τζαμπατζήδες.

14

Καρ: Χατζ: Γκαρ: Καρ: Γκαρ: Καρ: Γκαρ: Καρ: Γκαρ: Καρ: Γκαρ: Καρ: Γκαρ: Καρ:

Στελάρας είναι αυτός ρε! (Έρχεται το γκαρσόν) Χατζατζάρη να το κασόνι. Το γκαρσόνι βλάκα. Περικαλώ καθίστε. Τι αγαπάτε; Τη γυναίκα μας. Δεν καταλάβατε. Τι να σας δώσω; Αφού επιμένεις δώσε μας κάνα χιλιάρικο. Δεν δίνουμε χιλιάρικα. Δώσε μας τότε κάνα πεντακοσάρικο. Φέρε μας και κρασί. Πώς το πίνετε; Με το στόμα. Πώς το παίρνετε; Με το χέρι. Εννοώ για κάνα μεζέ, κάνα φρούτο. Ναι, φέρε μια σκάφη αγγουροντοματοπατατομαρουλοταραμοσαλάτα. (Το γκαρσόνι φεύγει και έρχεται ο εβραίος Σολομών)

Σολ: Καλουμέρα. Καρ: Καλώς τον ξεβιδωμένο. Και συ εδώ; Σολ: Ναι για. Να πίνει να ξεχνάει. Έι Καραγκιοζαρίνο μήδε καλέμι ουλεμά το ντέρτι μου δε γράφει, αμάν γιαβρούμ, αμάν κουζουμ, κάνε Ρασέλ νισάφι. Καρ: Πάλι ερωτευμένος είσαι ρε Σολομέ; Σολ: Αμάν, «είναι το άσπρο στήθος της ταζέδικο καϊμάκι, του Αϊδίν Ισάρ χαλβάς το κάθε της χεράκι. Μουχαλεμπί και γκιούλ σερμπέτ ο αναστεναγμός της και του Χατζή Μπεκήρ λουκούμ ο τρυφερός λαιμός της». Καρ: Μωρέ κεραμίδα ο άνθρωπος! Σολ: Καραγκιόζο ντε με τέλει. Θα λολαθώ, θα τρελαθώ, τον νου μου τον εχάνω… Καρ: Κι άμα γεννήσει η γάτα μου κουμπάρο θα σε κάνω. Και γιατί δεν σε θέλει; Πού θα ξαναβρεί τέτοιο κελεπούρι, από τέτοιο σόι. Δεν με λες ρε Σολωμέ με τη λακέρδα τι συγγένεια έχεις; Σολ: Έι παλιοβρωμηό, κοροϊδεύει εσύ εμένα. Αμά Ρασέλ πέταξε ντικό μου ντώρο στο τσουρσέκι. Καρ: Γιατί ρε; Σολ: Ντεν άρεσε. Από ντικό μου μαγαζί στο Μπεζεστένι, πήρα φαλιμέντο πράμα. Ντώρο για νιρό ποτήρια. Καρ: Ρε ποτήρια για νερό της πήγες της κοπέλας τσιγκούναρε; Σολ: Ναι για. Καρ: Φτου θεμά τη μαμή που σ’ αφαλόκοβε. Πάν’ της κάνα δακτυλίδι, να δεις αγάπες και λουλούδια. Άντε και την ξέρω εγώ την Ρασέλ, είναι καλό κορίτσι. Να φανταστείς δεκαπέντε αρραβωνιαστικούς της που ρώτησα, τα καλλίτερα λόγια μου είπανε γι αυτήν. Σολ: Ντιο σενιορ ντελ μούντο! Να τρέχει να δίνει. Τζουτιό αγαπά, έιιιι ντα, ντα, ναααααα. (Φεύγει). (Εμφανίζεται ο Καζαντζίδης και πάει κατευθείαν στον Καραγκιόζη)

Σελίδα

15

Καζ: Καρ: Χατζ: Καρ: Καζ:

Το φίλο μου τον Καραγκιοζούρα και τα μάτια σας. Για σου ρε βλάμη Στέλιο. (Αγκαλιάζονται και φιλιούνται). Βρε που τον ξέρεις τον Στελάρα; Ήμασταν μαζί στο ναυτικό. Στην Κοζάνη. Στέλιο κάνα τραγούδι; Για τον Καραγκιοζάκο από καρδιάς. (Τραγουδά) Τραγούδι: Αθηναίησσα (Εμφανίζεται ο Σταύρακας. Θαμώνας και αυτός που καθότανε στο βάθος)

Σταυρ:

Καζ: Σταυρ: Χατζ: Καρ: Σταυρ: Καζ: Σταυρ: Καρ:

Καζ: Καρ: Σταυρ: Καρ: Σταυρ: Καρ:

Πίσω ψευτόμαγκες και σας διαγράφω από τα μητρώα αρρένων της δημαρχίας στις άψες και στις σβήσες. Καθότι Σταύρος. Ναι γιαααα. Ο γιος της μαμής της αφαλοκόφτρας, αν λάχει δηλαδή. Που σαι ρε μόρτη Στέλιο πιάσε ένα μουρμούρικο να ρίξω τρεις βόλτες, να με δει το πρόσωπο να βαλαντώσει για το Σταυράκη, που ναι παιδί τζιμάνι. Γεννημένο στ’ Ανάπλι, μεγαλωμένο στα Συριανά Λαζαρέτα, αναθρεμμένο στο Γεντή. Σας παρακαλώ κύριε μη φωνάζετε. Παίξε ρε μη βγάλω τη διμούτσουνη και ρίξω ένα σμπάρο κι άμε Χάρε με το καλαθάκι να μαζεύεις ψυχές. Καραγκιόζη μου βλέπεις ότι βλέπω; Αμάν ο ψευτόμαγκας ο Σταύρος. Χατζατζάρη τη σκαπούλαρε κι αυτός από τον μπερντέ. Παίξε ντεεεεε. Κρατάτε με, γιατί θα κάνω γιούργια. Πάει μπαστάρδεψε κι η μαγκιά, της έφυγε η μπέσα. (Τραγουδώντας). Άλα άνοιξε κι άλλη μπουκάλα… Ε δεν τρώγεσαι. Σταύρο κάτσε κόσμια και παίξ’ το μαθητριούλα, γιατί θα φας σφαλιάρα στο σβέρκο, θα γυρίσουν οι φτέρνες σου ανάποδα και αντί να πηγαίνεις θα ‘ρχεσαι. Μη Καραγκιόζη μου δεν τον βλέπεις τύφλα είναι. Από κάτι τέτοια να το ξέρεις, εγώ μια μέρα θα το παρατήσω το πάλκο. Μωρέ άσε με να τον καπλαντίσω στο ξύλο. Ποιον ρε θα βαρέσεις; Το Σταύρο ρε; Τον Τίγρη, τον Λέοντα της Νεμέας; Στ’ αστεία ρε βλίτο μίλησες ή στα σοβαρά; Στα σοβαρά ρε Σταύρο. Έτσι μπράβο γιατί ο Σταύρος από αστεία δεν σηκώνει. Αμάν κρατάτε κούγκοι τ’ άλογα (Ορμά στον Σταύρο).

(Γίνεται καβγάς τρικούβερτος. Ο Καζαντζίδης προσπαθεί να τους χωρίσει. Τρέχει ο Γ. Πεντζίκης, μαγαζάτορας των «Χορτατζήδων») Πεντ:

Αμάν φασκελοκουκούλωστα. Κουλουβάχατα το κάνατε το μαγαζί. Κλείστε τα φώτα ρε και γρήγορα τον Εθνικό Ύμνο. (Η μουσική παίζει τον Εθνικό Ύμνο και όλοι στέκονται προσοχή. Τα φώτα σβήνουν)

Τέλος της δεύτερης πράξης Πράξη 3η Σκηνικό: Από τη μια μεριά του μπερντέ, η παράγκα του Καραγκιόζη. Από την άλλη, ο Λευκός Πύργος. Μουσική:

Σόλο ταξίμι του Τσιτσάνη

(Εμφανίζονται ο Καραγκιόζης και ο Χατζηαβάτης. Ακούγεται πετεινός να λαλά)

Σελίδα

16

Καρ:

Χατζ: Καρ: Χατζ: Καρ: Χατζ:

Καρ:

Κάπου στο Σέιχ Σου, ο πρώτος πετεινός έχει λαλήσει εδώ και ώρα. Απέναντι ο Όλυμπος άρχισε να αχνοφαίνεται. Να πηγαίναμε στο «Τσινάρι» για κάνα καφέ. Ναι ένα φλιτζάνι καφές θα ήταν ότι έπρεπε. Με το φλιτζάνι πίνεις καφέ; Ναι. Γιατί, εσείς με τι τον πίνετε; Με τη σκάφη. Άστα-βράστα, φιγούρες δεν ήμαστε ξανά-μανά στο καρφί, «γραμμή παράγκα» που λένε. (Τραγουδά) Θα πιούμε και ουίσκι θα πιούμε και σαμπάνια θα πιούμε τζιν και προύμελ θα πιούμε και μπανάνα θα μεθύσουμε……. Και στο είπα ο δόλιος, να μη στο ‘λεγα; Τι τα θέλαμε ρε τα σούρτα-φέρτα; Που μας κάναν τα πλευρά μας μαλακά σαν την κοιλιά μας. Κι ο Στέλιος να δεις θα κάνει ξου τη νύχτα. Το είπε και θα το κάνει. Να δεις. (Εμφανίζεται ο Μπαρμπαγιώργος)

ΜΓ: Καρ: ΜΓ:

Που ναι οι παράδες ρε λυκόπιασμα; Μπάρμπα, ξέρεις…… Όιιι, πάει τα ‘φαγε του σαφρακιασμένου. Ιέλα δω ρε Θεομπαίχτ’. (Δέρνει τον Καραγκιόζη, που πέφτει ξερός)

Χατζ:

ΜΓ: Χατζ: ΜΓ:

Τι τον βαράς τον άνθρωπε βρε μπαστουνόβλαχε. Δεν είναι κλέφτης θα στα φέρει τα λεφτά. Τι με κοιτάς; Ξεράθηκες; Μίλα βρε πες κάτι να θυμώσω, να σου δώσω ένα μπάτσο… Κύργιε ελέγησον. Ιέλα δω ρε σκουφουλόι (Αρπάζει τον Χατζηαβάτη). Μη κύριε Γιώργο, είμαι πελάτης σας, παίρνω γιαούρτι. (Τον στουμπάει) Να, να, να, να. (Ο Χατζηαβάτης πέφτει κάτω αναίσθητος)

ΜΓ:

Άι να κτηρουφήσου τουν ανήρουφου στη στάν’, μην λιέει ου κόσμους ότι ίμι και καβγατζής και πως θα βάλω για δήμαρχους με του σχέδιου «Κολοκράτς» (Φεύγει). Καρ: Αχ. Αχαχάχ. Τι ξύλο ήταν αυτό! Προκατοχικό ανόθευτο. Χατζ: Αχ. Βρε, μας σκοτώσανε; Καρ: Όχι, τι καλά που μας κάνανε! Χατζ: Το ‘ξερα εγώ πως ήμαστε στον κάτω κόσμο. Καρ: Πως είναι εκεί, ρε μαλαγάνα; Χατζ: Σκότος, ματάκια μου, σκότος. Καρ: Γιατί δεν έφερε παροχή η ΔΕΗ ακόμη εκεί κάτω; (Σηκώνονται) Χατζ: Καρ: Χατζ: Καρ: Χατζ:

Δεν βαριέσαι, Καραγκιόζη μου, με το βλάχο το θείο σου πατσίσαμε, με τον Δερβέναγα να δούμε πως θα ξοφλήσουμε. Δε μου λες, ξέρεις να μετράς; Ναι, γιατί; Γιατί δέκα θα τρως και μία θα γράφεις. Δε βαριέσαι Καραγκιόζη μου. «Της νύχτας τα καμώματα τα βλέπει η μέρα και γελάει». Δεκαετία του 50 σου λέει ο άλλος στη Σαλονίκη. Ποιες πληγές να μπαλώσεις βρε που είναι πιο πολλές κι απ’ αυτές στο βρακί σου. Κι ο Καζαντζίδης! Θυμάσαι; (Τραγουδιστά) Στις φάμπρικες της Γερμανίας και στου Βελγίου τις στοές….

Σελίδα

17

Καρ: Χατζ: Καρ: Χατζ: Καρ:

Που πήγαν όλοι αυτοί οι μεγάλοι ήρωες Καραγκιόζη μου κι απομείναμε μ’ ένα χάρτινο «Μικρό Ήρωα» και την επιθετική πεντάδα του ΠΑΟΚ. Στο καλό σου…τι μου θύμισες τώρα; Τι; Τον γέρο Ιορδάνη. Που όταν τον ρώταγαν «παππού τι είσαι;», απαντούσε «Στέλιος, ΠΑΟΚ και ΕΔΑ». Δεν βαριέσαι, αμπελοφιλοσοφίες των «μπαγιάτηδων». Άσε σήμερα παίζουμε «τη μάχη της Αλαμάνας», μεγάλο ζόρι. Τι λες ρε. Εδώ γλιτώσαμε από καβγά στου Στελάρα, «τη μάχη της Αλαμάνας» θα φοβηθούμε; (Μπαίνει ο Σταύρακας)

Σταυρ:

Καρ: Σταυρ: Καρ:

Ωχ, άνοιξε ο ουρανός τις κάνουλες και έβρεχε σφαλιάρες. Το Σταυράκη ρε; Την αφρόκρεμα της μαγκιάς. Αδερφάκι Καραγκιοζούρα με τσουβάλιασαν. Αααααχ. Σκάσε ρε τζάμπα μάγκα. Τι τους ήθελες τους τσαμπουκάδες, αφού ο οργανισμός σου δεν τους σηκώνει; Ένεκα το πρόσωπο….η δεσποινίς γκόμενα δηλαδή. Ανθίστηκες τη φτιάξη; Άντε στην κασέλα τώρα και κλώσα τα. (Ο Σταύρακας φεύγει με «αχ και βαχ»)

Χατζ: Καρ: Χατζ: Καρ:

Τι νύχτα κι αυτή! «Νύχτα γεμάτη θάματα, νύχτα σπαρμένη μάγια». Καληνύχτα Καραγκιόζη μου. Καλημέρα γρουσούζη. Καλημέρα. (Ακούγονται δύο κουδουνίσματα)

Χατζ:

Πως πέρασε η ώρα βρε; Ποια καλημέρα και ποια καληνύχτα; Δεν ακούς βάρεσε το δεύτερο κουδούνι. Ο μπάρμπα Γιάννης ο Μητσόπουλος μας κρατά κιόλας από τη σούστα δεν το νοιώθεις; Τρέχω ο καημένος να ετοιμαστώ. Η παράσταση αρχίζει! (Φεύγει ο Χατζηαβάτης. Ακούγεται το τρίτο κουδούνι) Μουσική: Το χασαποσέρβικο του Καραγκιόζη (Ο Καραγκιόζης αρχίζει να χορεύει)

Καρ:

Έι όπα όπα εεεεεε. Γεια σου, οικογένεια. Έξω φτώχεια, μέσα λόρδα. (Η μουσική συνεχίζει, ενώ σβήνουν τα φώτα)

Τέλος Γιάννης Χατζής Σαλονίκη 17-5-2010 Σημειώσεις.

1. Λίγο η καθημερινή ζωή στην Σαλονίκη της δεκαετίας του 50, μια στάλα δικιάς μου φαντασίας και πολύ από το όνειρο είναι που θρέψαν το κάμποσο ηθογραφικό τούτο έργο. Στην παράσταση μπλέκονται οι φιγούρες του μπερντέ με πρόσωπα και στιγμές τις πάλαι ποτέ Σαλονίκης και όχι μόνο. Είναι που ο κόσμος πίσω από τον μπερντέ και η πλατεία με την «αξιότιμον πελατείαν», χωρίζονται μόνο μ’ ένα λεπτό πανάκι. Είναι που όλα αυτά μοιάζουν μ’ ένα μεγάλο πανηγύρι, όπου μάστορας, τσιράκια, φιγούρες και κοινό χορεύουν χέρι-χέρι έναν κυκλωτικό χορό της Ρωμιοσύνης, ανάμεσα σε χρόνια, ανθρώπους και πεπρωμένα. Είναι που ο κάθε καραγκιοζοπαίκτης, ζωντανεύοντας μια φιγούρα, χάνεται σε βάθη απύθμενα, όπου το χτες, το σήμερα και το αύριο, άνθρωποι και στοιχειά, μάντρα και περίγυρο, χάνουν τις διαστάσεις τους και πλέουν πέρα από τόπο και χρόνο για το όνειρο,

Σελίδα

18

που κοίτα να δεις καμιά φορά μπορούμε να το κάνουμε πραγματικότητα, φωτισμένη, έστω, από τα λυχνάρια του μπερντέ και τη φεγγαράδα μιας καλοκαιριάτικης βραδιάς.

2. Η παράσταση ξεκίνησε σαν διήγημα στην «Οδό Πανός» το 2005, η δραματοποίησή του μου κόλλησε σαν ιδέα οδηγώντας από Εύρωπο για Σαλονίκη την 16 Μαΐου 2010, και γράφτηκε την άλλη μέρα, 17 Μαΐου, μονορούφι που λένε.

3. Αφιερώνεται στο μεράκι του Διαμαντή Καράβολα, εκδότη του «Φουρφουλά» και στα «ΚΑΝΑΡΙΑ», στις πάντοτε πολύτιμες συμβουλές του φίλου Μιχάλη Ιερωνυμίδη, στις βραδιές που πέρασα θεατής στον μπερντέ του Άθου, του Καπετανίδη και τόσων άλλων άξιων νεώτερων καραγκιοζοπαιχτών. Μα πάνω απ’ όλα αφιερώνεται στη μνήμη, όλων αυτών που έζησαν σε τούτο τον «γιαλατζί ντουνιά» και ξαναζωντάνεψαν σήμερα, σαν σε παραμύθι, σε τούτο το έργο.

4. Γιώργος Ζυγάς (Πόντιος). Θεατρώνης της μάντρας στην οδό Πολωνίας (στο στενάκι). Τσιγκούνης, κάθε τόσο για οικονομία, φώναζε στους καραγκιοζοπαίχτες που φιλοξενούσε «σβήσον τας λάμπας».

5. Γιάννης Μητσόπουλος. Για χρόνια έπαιζε στη Θεσσαλονίκη και στη γύρω επαρχία. Είναι γραμμένος στα μητρώα του Σωματείου Καραγκιοζοπαιχτών.

6. Γ. Πεντζίκης. Ιδιοκτήτης του εξοχικού κέντρου «Αστέρια», το κατά κόσμο «Χορτατζήδες».

7. «Χορτατζήδες». Ξακουστό εξοχικό κέντρο, εκεί που σήμερα είναι οι φοιτητικές εστίες. Αν και λέγονταν «Αστέρια» ο κόσμος το ήξερε σαν «Χορτατζήδες», από την περιοχή κάτω από τις 40 Εκκλησιές και πάνω από τη συνοικία της Δόξας.

8. Είχε μεγάλο κήπο και φιλοξενούσε τα μεγαλύτερα ονόματα του τραγουδιού της εποχής. Λειτουργούσε μέχρι το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 50.

9. Κουλέ καφέ. Γειτονιά στην παλιά πάνω πόλη της Σαλονίκης.

10. Οδός Πολωνίας. Η σημερινή Γ. Σβώλου.

11. Καφενείο του «Μήττα». Το παλιό οθωμανικό καφενείο του Σουκρή Μπέη στο Συντριβάνι. Χρόνια αργότερα το πήρε ο Κώστας Μήττας και μέχρι τη δεκαετία του 70 που κατεδαφίστηκε απετέλεσε το κέντρο της καμαριώτικης και φοιτητικής καθημερινής ζωής. Εκεί στην αυλή του σαν φοιτητής σύχναζα και εγώ.

12. Συντριβάνι. Πλατεία της πόλης. Το όνομα της το πήρε από το συντριβάνι (Φοντάν Χαμιδιέ) που έκανε δώρο στους Σαλονικιούς ο Σουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ, όταν επί Σαμπρή Πασά το 1866 γκρεμίστηκαν τα τείχη.

13. Γήπεδο του ΗΡΑΚΛΗ. Το παλιό γήπεδο, εκεί που τώρα είναι η πλατεία του Χημείου στην πανεπιστημιούπολη.

14. Βαγγελίστρα. Το ελληνορθόδοξο παλιό και ιστορικό νεκροταφείο της πόλης.

15. Εβραίικα μνήματα. Το μεγαλύτερο νεκροταφείο όλων των Εβραϊκών κοινοτήτων της Ανατολής. Ο αρχαιότερος τάφος που βρέθηκε είχε χρονολογία 1493. Βρίσκονταν εκεί που είναι το πανεπιστήμιο, μέχρι το Καυταντζόγλειο.

16. «Μπούκης». Φημισμένο κέντρο διασκέδασης, στη συμβολή της Τσιμισκή με Εθνικής Αμύνης, πάνω ακριβώς από τα παλιά δικαστήρια. Ο χώρος σήμερα είναι πάρκιγκ. Λειτουργούσε μέχρι τη βραδιά του μεγάλου σεισμού του 1978.

17. Στέλιος Καζαντζίδης. Τραγούδησε στους «Χορτατζήδες» με μπουζουξή τον Στέλιο Ζαφειρίου.

18. Βαρνάβας. Ιδιόρρυθμος τύπος της πόλης της εποχής. Πουλούσε φυστίκια στα γήπεδα, διαλαλώντας τα με τον δικό του χαρακτηριστικό τρόπο.

19. Τα στιχάκια που απαγγέλλει ο εβραίος Σολομών είναι από το ποίημα του Θεόδωρου Ορφανίδη (1817-1886) «ο Σεβδαλής».

20. Μπεζεστένι. Παλιά οθωμανική σκεπαστή εμπορική αγορά στην οδό Βενιζέλου, κοντά στο Δημαρχείο. Λειτουργεί μέχρι σήμερα.

21. «Ντιο σενιορ ντελ μούντο». «Θεέ κύριε του κόσμου».Στα ισπανοεβραίικα (Λαδίνο).

22. «Τζουτιό». Εβραίος στα Λαδίνο.

23. «Παλιοβρωμιό». `Ετσι παρέφραζαν οι εβραίοι το παλιορωμιός.

24. Επιθετική πεντάδα του ΠΑΟΚ. Φημισμένη τη δεκαετία του 50, με προεξέχοντες τους Κουρουϊκίδη, Γεντζή, Παπαδάκη.

Σελίδα

19

25. «Μικρός Ήρωας» (1952-1967). Για χρόνια δημοφιλέστατο παιδικό τεύχος με πρωταγωνιστή τον Γιώργο Θαλάσση. Το έγραφε ο Στέλιος Ανεμουδουράς, με το ψευδώνυμο Θάνος Αστρίτης.

26. Γέρο Ιορδάνης. Έμενε στην Άνω Τούμπα. Τον γνώρισα στην παλιά και χρόνια τώρα κατεδαφισμένη ταβέρνα «Θερμαϊκός», απέναντι από το γήπεδο του ΠΑΟΚ. Στο τζουκ μποξ του Θερμαϊκού υπήρχαν μόνο τραγούδια του Καζαντζίδη. Τον γέρο Ιορδάνη όταν τον ρωτούσαμε τι είναι, απαντούσε «Στέλιος, ΠΑΟΚ και ΕΔΑ».

27. «Μπαγιάτηδες». `Ετσι αποκαλούν τους Θεσσαλονικείς. Είτε επειδή τον παλιό καιρό σύχναζαν στο καφενείο του «Μπαγιάτη» στην Καμάρα ή επειδή τους θεωρούσαν συντηρητικούς, καθυστερημένους. Ποιος ξέρει; 28. «Τσινάρι». Παλιό οθωμανικό καφενείο, στην ομώνυμη περιοχή της παλιάς πάνω πόλης. Σήμερα το ίδιο λειτουργεί σαν ταβέρνα.

ΤΑΞΙΔΙΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ Σαν σήμερα: Αθήνα, Σάββατο 28 Μαρτίου 2009

ΠΡΩΤΟΣ ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΜΕΡΑΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΣΚΙΩΝ Με το πρώτο μήνυμα του Προέδρου του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών, Πάνου Καπετανίδη: «…Να γιατί το Πανελλήνιο Σωματείο Θεάτρου Σκιών, που ιδρύθηκε το 1925 και του οποίου έχω την τιμή να είμαι Πρόεδρος, αποφάσισε να προτείνει στους παγκόσμιους φορείς Θεάτρου Σκιών και στην Ουνέσκο, να αφιερωθεί η επόμενη μέρα από την Παγκόσμια Μέρα Θεάτρου, δηλαδή η 28η Μαρτίου, λίγες μέρες μετά το γιορτασμό της Εθνικής Παλιγγενεσίας, σαν η Παγκόσμια Μέρα Θεάτρου Σκιών…» http://www.karagkiozis.com/EFHMERIDA%20APRILIOY_2008.pdf (Σελίδες 1-3)

Σελίδα

20

ΜΟΛΙΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ! «ΠΑΜΜΟΥΣΟΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΑ. Η ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ» Το Θέατρο γενικότερα και το Θέατρο στην Εκπαίδευση ειδικότερα, με τις ποικίλες μορφές που μπορεί να έχει ως διδακτική μεθοδολογία και διδασκόμενο μάθημα, ως καλλιτεχνική έκφραση και σύστημα επικοινωνίας, μέσα από τη δραματοποίηση και την παραμυθιακή αφήγηση, το χάπενινγκ και το θεατρικό παιχνίδι, την παράσταση και το πολυθέαμα, αποτελεί μια συνισταμένη των Τεχνών στο σύνολό τους, ένα πεδίο συνδιαλλαγής και συνάρθρωσης όλων των Μουσών που αντιπροσωπεύουν και μορφοποιούν δηλωτικά τις ποικίλες όψεις της Παιδείας και της πολιτιστικής δημιουργίας. Μια τέτοια «πάμμουσος παιδαγωγία» για να συντελεστεί, απαιτεί εμπεριστατωμένη γνώση, θεωρητική κατάρτιση παιδαγωγική επάρκεια, θεατρολογική ενημέρωση, θεατρική εμπειρία, αισθητική καλλιέργεια, ενώ παράλληλα προϋποθέτει φαντασία και οραματισμό, ευρύτερο παιδαγωγικό σχεδιασμό και συνεργασία των εκπαιδευτικών με τους εκπαιδευόμενους αλλά κυρίως του μόνιμου και έκτακτου εκπαιδευτικού προσωπικού της σχολικής μονάδας με τους καθηγητές ειδικοτήτων (θεατρολόγο, μουσικό, εικαστικό κ.ά.). Η συνεργασία αυτή θα επιτρέψει την παραγωγή ενός ολοκληρωμένου από καλλιτεχνική και παιδαγωγική άποψη αποτελέσματος, που θα ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της έννοιας «Θέατρο», αλλά και ως πραγματική «Σύνοδος Τεχνών» θα αποτελεί θεμέλιο για το Σχολείο του 21ου αιώνα. ΕΚΔΟΣΕΙΣ: ΤΑΞΙΔΕΥΤΗΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ: Λάκης Κουρετζής, Θόδωρος Γραμματάς, Σάββας Πατσαλίδης, Αύρα Σιδηροπούλου, Αλεξία Παπακώστα, Ιωάννα Μενδρινού,Μαρία Κλαδάκη, Φανή Μυρωνάκη, Βασίλης Πανόπουλος, Σίμος Παπαδόπουλος, Κωνσταντίνος Φασουλής, Ιωάννης Βρεττός, Μελανία Χασίδου, Αικατερίνη Καραμήτρου, Κωνσταντία Σοφιάδου, Γιάννης Παπαδόπουλος, Άντα Γκίβαλου, Ντία Αριστοδήμου, Σίσσυ Τσιφλίδου, Παναγιώτης Μανιάτης, Λένα Μαυρίδου, Gilda Tentorio, Θωμάς Αθ. Αγραφιώτης, Σταμάτης Γαργαλιάνος, Μαρία Δημάση ΤΙΜΗ: 15 €

Σελίδα

21

ΣΕΛΙΔΕΣ: 240 ΙSBN: 978-960-579-022-6 Στο βιβλίο, περιλαμβάνεται, εκτός των άλλων, και κείμενο για την τέχνη του Καραγκιόζη, με τον τίτλο: «Διαθεματική-διεπιστημονική-διαπολιτισμική αξιοποίηση του Θεάτρου Σκιών στην προσχολική και πρώτη σχολική ηλικία: εκπαίδευση εκπαιδευτικών» Περίληψη Το Θέατρο Σκιών αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο αξιοποίησης της πολυτροπικότητας για την κατάκτηση του γλωσσικού και του πολιτισμικού γραμματισμού από παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας. Τα χαρακτηριστικά της διαχρονικότητας και της συγχρονίας του αποτελούν σημεία αναφοράς για την αξιοποίηση της πολυφωνίας-διαλογικότητας των έργων του και την καλλιέργεια διαπολιτισμικής συνείδησης σε μαθητές πολυπολιτισμικών τάξεων. Η προτεινόμενη εισήγηση πραγματεύεται παιδαγωγικές πρακτικές και εκπαιδευτικές μεθόδους για την εκπαίδευση των φοιτητών σε Τμήματα δασκάλων και νηπιαγωγών έτσι ώστε να αποκτήσουν γνώσεις και δεξιότητες για την παιδαγωγική και διδακτική αξιοποίηση του Θεάτρου Σκιών στην τάξη στο πλαίσιο της ικανοποίησης διαθεματικών, διεπιστημονικών και διαπολιτισμικών στόχων.

ΔΙΑΓΡΑΦΕΣ Στα μέλη που χρωστάγανε συνδρομές πάνω από 2 χρόνια, δόθηκε η ευκαιρία, λόγω της κακής οικονομικής συγκυρίας, να εξοφλήσουν τις συνδρομές τους, πληρώνοντας μόνο το ποσό που αντιστοιχεί στις συνδρομές δύο ετών, δηλαδή 72 €. Κάποια μέλη ανταποκρίθηκαν σε αυτήν την ευκαιρία, ώστε να μην διαγραφούν (βάσει καταστατικού) από το ιστορικό μας Σωματείο, που, ως γνωστόν φέτος, κλείνει 90 χρόνια αδιάκοπης λειτουργίας. Η ορισμένη από το Δ.Σ. προθεσμία, ήταν η 28η Φεβρουαρίου. Η ίδια προθεσμία ίσχυε και για όσους, ενώ είχε εγκριθεί η αίτηση εγγραφής τους από το Διοικητικό Συμβούλιο, δεν είχαν πληρώσει ούτε τα 30 € του δικαιώματος εγγραφής τους. Έτσι, έγινε η εκκαθάριση του μητρώου, ώστε το Σωματείο να βαδίσει με εκείνους που επιθυμούν την ύπαρξή του και που, παρά την οικονομική κρίση, εξακολουθούν να το στηρίζουν ηθικά και οικονομικά. Για τους διαγραφέντες, λόγω μη πληρωμής των συνδρομών τους, το καταστατικό του Σωματείου προβλέπει ότι μπορούν να επανέλθουν με επανεγγραφή τους, μετά από δύο χρόνια, ενώ επανεγγράφονται οποιαδήποτε στιγμή, αφού πληρώσουν όλες τις συνδρομές που όφειλαν, πριν τη διαγραφή τους.

Σελίδα

22

«ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΗΜΙΣΚΑΛΙΣΤΗΣ ΦΙΓΟΥΡΑΣ» (Αστυνομικό Μυθιστόρημα) του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη Δεν κατάλαβα πότε πρόλαβα να επιστρέψω πίσω στον τόπο, όπου, πριν από λίγες ώρες, 5ο Μέρος: βρισκόμουν με τον Γιακωβάκη και όπου τώρα κειτόταν νεκρός. «Πρέπει να ξεψύχησε γύρω στις δέκα, από το χτύπημα που δέχτηκε με ένα αιχμηρό αντικείμενο, μάλλον μαχαίρι, στον τράχηλο. Αυτό προκύπτει από την ακαμψία του πτώματος. Περισσότερα θα σας πω το πρωί. Εύχομαι καλά ξεμπερδέματα», ήταν τα λόγια του ιατροδικαστή. Η ευχή του ερμηνευόταν από το ότι τα πάντα, μέσα στον τόπο του εγκλήματος, ήταν απολύτως ανάστατα και ψαγμένα στην εντέλεια, σαν να αναζητούσε ο άγνωστος δράστης να ανακαλύψει κάτι πολύτιμο. «Θα μπορούσε να έχει μπει μέσα κάποιος άγνωστος διαρρήκτης, να πιάστηκε στα πράσα και ο δράστης να χτύπησε, αιφνιδιαστικά, τον άτυχο νεκρό, προκειμένου να διαφύγει. Στην περίπτωση αυτή, τα πράγματα θα ήταν αρκετά καθαρά. Όμως, υπάρχει και ένα δεύτερο ενδεχόμενο. Ο δράστης να μπήκε κανονικά, να σκότωσε το θύμα και αμέσως μετά να άρχισε το ψάξιμο. Αν είναι έτσι, τότε υπάρχει σίγουρα μπλέξιμο», ήταν τα λόγια του ταγματάρχη, που προΐστατο στις έρευνες. Το μπλέξιμο ξεκινούσε από μένα, καθώς έπρεπε να οδηγηθώ στο αστυνομικό τμήμα, για ανάκριση, ως κάποιος που είχε να πει πολλά για το συγκεκριμένο έγκλημα, καθώς ήμουν ο τελευταίος άνθρωπος που είχε δει ζωντανό το θύμα, ενώ ήμουν βέβαιος ότι θα μπορούσα να θεωρηθώ ακόμα και ύποπτος. «Υπάρχουν πολλά αξιοποιήσιμα αποτυπώματα, αλλά πρέπει να ανήκουν στο θύμα και στην αδερφή του, η οποία τον βρήκε νεκρό και μας ενημέρωσε. Τον αναζητούσε, γιατί είχε ανησυχήσει, επειδή το θύμα αργούσε να επιστρέψει στο σπίτι. Ο άγνωστος δράστης, λογικά, πρέπει να φορούσε γάντια. Υπάρχει και ένα παραβιασμένο χερούλι στο πίσω παράθυρο, από όπου ο ύποπτος ίσως να μπήκε, κρυφά, στο χώρο από τον πίσω σκοτεινό κήπο. Εκτός αν ισχύει η υπόθεση ότι μπήκε κανονικά και το έσκασε, κρυφά, από πίσω…» Το σοκ ήταν μεγάλο και ένιωθα ότι δεν θα μπορούσα, εύκολα, να συνέλθω. Όλα έγιναν τόσο γρήγορα, ενώ η ατμόσφαιρα ήταν, πλέον, δραματική, έτσι όπως την προσωποποιούσε η μαυροφορεμένη αδερφή του Γιακωβάκη, που βαριομοιρολογούσε, σαν να είχε χάσει τον άντρα της ή το παιδί της. Είναι αλήθεια, ωστόσο, πως σαν παιδί της τον είχε το νεκρό και τον πρόσεχε μέχρι και την τελευταία στιγμή, ώστε ο ίδιος να διατηρείται ακμαίος, παρά τα ενενήντα εννιά του έτη, ντυμένος με τον τρόπο που αρμόζει στην ηλικία του και την ιστορία του, πάντοτε καθαρός και αξιοπρεπής. Η αδερφή του ήταν αυτή που του είχε σταθεί

«Πανικός»

Σελίδα

23

σαν μάνα, σαν αδερφή και σαν σύζυγος, κάτι που αφενός ήταν αμοιβαίο και από τη δική του την πλευρά, ενώ αφετέρου αποδεικνυόταν έμπρακτα από τον τρόπο με τον οποίο η χαροκαμένη γυναίκα έκλαιγε και έσκουζε, πάνω από το πτώμα, εξαπολύοντας βαριές και ασήκωτες κατάρες, με αποδέκτη το δράστη. Η κατάθεσή της ήταν κομβική. Ο Γιακωβάκης είχε τηλεφωνήσει στην αδερφή του, λίγη ώρα πριν συμβεί το κακό. Της είχε πει να του ετοιμάσει φαγητό, καθώς ήταν έτοιμος να επιστρέψει, με ταξί μάλιστα, εξαιτίας του περασμένου της ώρας, αλλά και της ολοένα και πιο έντονης κακοκαιρίας. Είχε προλάβει να της αναφέρει για τη συνάντηση που είχε μαζί μου, εξομολογούμενος τη βαθύτατη ανακούφισή του, που μου είχε εμπιστευθεί το δέμα, καθώς ένιωθε πλέον ότι το μυστικό του βρισκόταν σε καλά χέρια. Το δέμα... Το είχα ξεχάσει τελείως! Η συνομιλία με την αδερφή του έληξε κάπως έτσι, με τα στερνά του λόγια να αναφέρονται στο δέμα, που είχα στην κατοχή μου και που δεν ήξερα τι ακριβώς έκρυβε μέσα του. Δεν χρειάζονταν πολλές κουβέντες, ώστε να επιστρέψω με τον ταγματάρχη στο σπίτι μου, για να βρούμε το νήμα του νοήματος των τελευταίων λόγων του Γιακωβάκη. Είχε φτάσει η ώρα να μάθουμε, επιτέλους, το περιεχόμενο του μυστηριώδους δέματος του Γιακωβάκη, το οποίο είχα αρνηθεί να δω, την ώρα που ο ίδιος ξεψυχούσε από τον άγνωστο δράστη. Στο δρόμο προς το σπίτι μου, διηγιόμουν στον ταγματάρχη όλες τις λεπτομέρειες αυτής της ιστορίας, που φαινόταν να είχε πολύ δρόμο ακόμη μπροστά της.

Σελίδα

24

Νιώθοντας τύψεις που ελάχιστες ώρες πριν, έβριζα, ανηλεώς, τον Γιακωβάκη, την ώρα που αυτός περνούσε στον κόσμο των σκιών, είχα την αίσθηση ότι οι τύψεις μου θα πολλαπλασιάζονταν την ώρα που θα διάβαζα την επιστολή που μου είχε αφήσει, παράλληλα με τη φανέρωση του μυστικού του. Και η μεγάλη ώρα έφτασε… Ο ταγματάρχης, δίπλα μου, περίμενε απορημένος και ανυπόμονος, περισσότερο για το διαδικαστικό του πράγματος και για την πρόοδο των υπηρεσιακών του υποχρεώσεων. Το δικό μου ενδιαφέρον, ωστόσο, θα τολμούσα να πω ότι ήταν, πλέον, καλλιτεχνικό και μεταφυσικό, καθώς διαισθανόμουν ότι κάτι κολοσσιαία συνταρακτικό θα διάβαζα και θα έβλεπα ή θα έβλεπα και θα διάβαζα. Είναι προφανές ότι το πρώτο μεγάλο δίλημμά μου ήταν το τι από τα

δύο θα επέλεγα ως πρώτο. Η ανωτέρω επιλογή δεν ήταν, αναγκαστικά, ένα ζήτημα ζωής ή θανάτου, από τη στιγμή που η δεύτερη επιλογή θα ακολουθούσε, καθαρά νομοτελειακά, την πρώτη. Ωστόσο,

τα λίγα ή πολλά δευτερόλεπτα που θα μεσολαβούσαν ανάμεσα στην ανάγνωση του γράμματος και την αφή του αντικειμένου, μου φαίνονταν, προσωπικά, ότι ισοδυναμούσαν με αιώνα, όμοιο με τη σχεδόν αιώνια ηλικία του Γιακωβάκη, δημιουργώντας έναν κόμπο στην καρδιά μου και ένα σφίξιμο αγωνίας, τύψεων, ενοχής και ευθυνών. Πρώτα το γράμμα. Η απόφαση πάρθηκε στιγμιαία, χωρίς να είμαι σε θέση να την αιτιολογήσω. Έτσι απλά, αυθόρμητα και ασυναίσθητα, τα τρεμάμενα δάχτυλά μου άνοιξαν τον παλιομοδίτικο φάκελο και αμέσως αντίκρισαν οχτώ σειρές και μία καλλιτεχνική υπογραφή, που αποκλείεται να αποτυπωθεί ξανά σε χαρτί… «αγαπιτέ μου φηλε, μοναδικέ μου φηλε. τα ψέματα τελιονουν. τα χρώνηα με βαρενουν. αργά η γρήγορα, θα πάο να βρω το δάσκαλο μου. το νιοθο. ωποτε που λες λοιπων σου αφινο κατι πολιτυμο να με θιμάσαι. ήνε το μησο κομάτι μηας πολίτυμης φιγουρας. Το άλο μησο το ίχα δόσει προ ετόν σε στενό μου φήλο. του το έχο ζιτίσει πίσω και θα το δόσο πάλη σε σενα. όμως με τουτη τη γραφή θέλο να σου δίξο την αγάπη μου και τη φιλήα μου. μιν χάσεις απώ τα μάτια σου τη μισί φηγούρα και θα σου δόσω και την άλλι. Γιακωβάκης». Με ανάμεικτα συναισθήματα και χωρίς να αναλύσω καθόλου τα όσα διάβασα, ετοιμάστηκα να δω, επιτέλους, τούτο το πολύτιμο κειμήλιο και από κοντά. Ο ταγματάρχης ήταν αυτός που με προσγείωσε απότομα, κόβοντάς μου τη φόρα και τονίζοντάς μου ότι αυτό το γράμμα περιπλέκει περισσότερο την υπόθεση, καθώς έβαζε στο παιχνίδι πολλά νέα στοιχεία, που ίσως να οδηγούν σε φόνο όχι με

κίνητρο την απλή ληστεία, αλλά τη λεία συγκεκριμένου πολύτιμου πράγματος, η αξία του οποίου, σύντομα, θα διευκρινιζόταν ακόμα περισσότερο. Ο δράστης, λοιπόν, ίσως να ήταν και ο ίδιος ο κάτοχος του περίφημου «μισού» κομματιού, για το οποίο έγραφε ο μακαρίτης. Όσο για τον κάτοχο του έτερου «μισού», την αφεντιά μου δηλαδή, ίσως το πολύτιμο δώρο του νεκρού φίλου μου να αποτελούσε ένα βασικό κίνητρο απόκτησης του «υπολοίπου», καθιστώντας με ύποπτο, ως κάτοχο του ενός εκ των δύο και διεκδικητή του συμπληρώματός του. Βεβαίως, το όλο ιστορικό της υποθέσεως ήταν αυτό που, εκτός από κίνητρα για το έγκλημα, με εφοδίαζε και με αρκετά αθωωτικά στοιχεία και άλλοθι, αλλά το σίγουρο ήταν πως είχα μπλέξει για τα καλά. «Καλά ξεμπερδέματα», λοιπόν, όπως είχε ευχηθεί ο ιατροδικαστής. Την ίδια ώρα, το υπόλοιπο «μισό» με περίμενε, εναγωνίως… Επιτέλους λοιπόν, έφτασε η μεγάλη στιγμή της αποκάλυψης. Μόλις έπιανα στα χέρια μου το πάνω κομμάτι μιας φιγούρας, την οποία δεν είχα δει ξανά και για την οποία δεν είχα ακούσει, ποτέ μου, το παραμικρό. Ένιωθα σαν να ανακάλυπτα ένα παλιό αρχαίο άγαλμα, από τα χρόνια του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, ή σαν να προσκυνούσα μια σπάνια χαμένη εικόνα των βυζαντινών χρόνων. Ένιωθα, με άλλα λόγια σαν προσκυνητής, που ήταν έτοιμος να σκύψει, με δέος και με σεβασμό, μπροστά σε ένα κειμήλιο αιώνων, μπροστά σε μια ζωντανή σελίδα του ελληνικού και του παγκόσμιου πολιτισμού. Το υλικό της ήταν από δέρμα. Τέτοια εντύπωση είχα, τουλάχιστον.

Σελίδα

25

Και δεν έπεσα έξω. Πάνω στο δέρμα υπήρχαν, μονάχα, δύο πολύ μικρά εσωτερικά σκαλίσματα, τα οποία έδιναν την εντύπωση πως κάποιος την εσκάλισε πολύ βιαστικά, σαν να ήθελε, απλώς και μόνο, να προλάβει να της δώσει δυο βασικές εκφραστικές πινελιές. Βεβαίως, τα σκαλίσματα αυτά ήταν αρκετά, για να εκφράσουν τον ψυχισμό της εν λόγω φιγούρας και του ήρωα που αντιπροσώπευε, σε συνδυασμό και με το εξωτερικό περίγραμμα, το οποίο μιλούσε από μόνο του. Ήταν σαφές ότι επρόκειτο για μπούστο, το κάτω μέρος του οποίου δεν υπήρχε, καθώς ήταν επίσης φανερό ότι είχε χωριστεί στα δύο, με το κόψιμο, λογικά, του συνδέσμου, που ένωνε το μπούστο αυτό με το κάτω μέρος. Εξάλλου, στο κάτω μέρος του κομματιού, υπήρχε μια τρύπα, από την οποία κάποιο υλικό συνέδεε τα δύο μέρη, ίσως σπάγκος για τα παλιά τα χρόνια. Το χρώμα ήταν βαθύ, σκοτεινό, σκούρο κόκκινο, από πάνω μέχρι κάτω, χωρίς άλλα χρώματα και επιπλέον σκαλίσματα, που θα ήταν λογικό να είχε. Σαν να πρόκειται για ημιτελή φιγούρα, ημισκαλιστή να την πω, της οποίας έτσι κι αλλιώς δεν γνωρίζαμε το έτερον ήμισυ. Το όλο θέαμα έκανε τον ταγματάρχη να αναρωτηθεί: «Ποια μορφή απεικονίζει;» Η ερώτηση του ταγματάρχη ήταν μικρή, αλλά ουσιαστική. Ως μη γνώστης του θέματος, διατύπωσε κάτι απλό, όχι όμως και απλοϊκό, όπως τα μικρά παιδιά που με ένα λιτό ερώτημα, είναι ικανά να στήσουν το συνομιλητή τους στον τοίχο και να τον αφοπλίσουν, στην κυριολεξία, με μια χαρακτηριστική ειλικρίνεια, γνώρισμα της ψυχοσύνθεσης και της ηλικίας τους. Στοχεύουν, κατευθείαν, στην ουσία, όπως ακριβώς και η ερώτηση του ταγματάρχη, ο οποίος δεν πήρε σαφή απάντηση. «Δεν βλέπετε;» Απάντησα, μέσω ερωτήσεως, αντιμετωπίζοντας το όλο ζήτημα, μάλλον με αφέλεια και με μια κάποια αγένεια. Ο ταγματάρχης απάντησε, με τη σειρά του, και πάλι ειλικρινώς και αφοπλιστικά: «Έχω ταυτίσει τέτοιες φιγούρες με αυτά που βλέπω στην τηλεόραση. Αλλά αυτό δεν μοιάζει με τους καραγκιόζηδες του Σπαθάρη». Όντως, επρόκειτο για κάτι διαφορετικό, το οποίο είχε άμεση σχέση με την παράδοση του μπερντέ και των σκιών, αλλά ελάχιστοι ήταν σε θέση, στις μέρες μας, να το γνωρίσουν και να το κατανοήσουν. Ο μόνος τρόπος για να γνωρίσει κανείς το Θέατρο Σκιών, ήταν η τηλεόραση με πολύ συγκεκριμένες θεματικές ενότητες, που παρόπλιζαν την πάλαι ποτέ πλούσια θεματολογία του θεάματος. Ο ταγματάρχης δεν είχε σχέση με το θέμα, δεν ήξερε και πολλά, έτσι και αλλιώς, αλλά και δεν επειγόταν να μάθει. Ο τόνος της φωνής του άλλαξε απότομα και έγινε προστακτικός: «Εδώ υπάρχει ένας φόνος. Καλύτερα να αφήσουμε την ταυτότητα της φιγούρας και να πιάσουμε την ταυτότητα του δράστη. Το ποια είναι η φιγούρα δεν έχει και μεγάλη σημασία, αφού εξάλλου δεν μου το λέτε». Εδώ ήταν που έκανε λάθος ο ταγματάρχης. Η φιγούρα και το ήδη μεγάλο προσωπικό της μυστήριο φαινόταν ότι θα είναι το κλειδί και για την ανακάλυψη του δολοφόνου. Γύρισα, αργά, προς το πρόσωπό του, κρατώντας το κομμάτι της φιγούρας από το πρόσωπο, για να επιδείξω το όνομά της… Συνεχίζεται… Μην χάσετε το 6ο μέρος: «Αποκάλυψη, τώρα»

Σελίδα

26

ΝΕΟ Καραγκιοζο-

σταυρόλεξο

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ:

Τσελεμπή

1 «Οι… διαστάσεις του Καραγκιόζη» και του

26 Συνέδεσε τον Καραγκιόζη με τα Ελευσίνια

Πούχνερ 3 Το μικρό του όνομα είναι Τζούλιο

Μυστήρια

4 Το μικρό όνομα του Σηφάκη

ΚΑΘΕΤΑ:

6 Μιλά για τη ζωή του στο «Κούκλο- Θέατρο

1 Έγραψε για το «Θέατρο Σκιών στην Θεσσαλία»

Σκιών»

2 Σωτήρης…: Έγραψε την Αυτοβιογραφία του

8 Εξέδωσε βιβλίο με την Αγροτική Τράπεζα

3 Έγραψε για τον Καραγκιόζη και το Καρναβάλι

9 Έγραψε τα «Καραγκιόζικα»

5 Το μικρό όνομα του Μπίρη

11 Έγραψε το βιβλίο: «Μίμαρου Διάλογοι»

7 «Στο… της ασετιλίνης» του Βασίλη

12 Το μικρό όνομα του Λάππα

Χριστόπουλου

16 Έγραψε το «Κούκλο- Θέατρο Σκιών»

10 Έγραψε τον «Καραγκιόζη τον πρόσφυγα»

17 Έγραψε τον πρόλογο στο «Έντεχνο Θέατρο

13 Έγραψε κοινωνιολογικό δοκίμιο για τον

Σκιών»

Καραγκιόζη

20 Έγραψε το βιβλίο: «Ο Άγιος Βάκχος»

14 Έγραψε το βιβλίο: «Το Θέατρο στο Βυζάντιο»

21 Έγραψε τις «Μεταμορφώσεις του

15 To μικρό όνομα του Πούχνερ

Καραγκιόζη»

18 Το μικρό του όνομα είναι Γιάγκος

22 Το μικρό όνομα του Πετρόπουλου

19 Γάλλος περιηγητής που είδε Θέατρο Σκιών

23 Το μικρό όνομα του Λουντέμη

στην Τρίπολη

24 Η εθνικότητα του Ρουσέλ

21 Μίμης…: Έγραψε το βιβλίο «Ο Καραγκιόζης

25 Το μικρό όνομα του Τούρκου περιηγητή

μας»

Σελίδα

27

Καραγκιοζο-σταυρόλεξο ΛΥ Σ Η τ ε ύ χ ο υ ς 8 7

Ο μοναδικός οικονομικός πόρος του Σωματείου μας

είναι οι συνδρομές των μελών Γίνε μέλος του Σωματείου, Σωματείου, κάνοντας ηλε κτρο νι κή αί τηση στ ο: http://www.karagkiozis.com/somateio/

Σελίδα

28

Σελίδα

29

! !

Σελίδα

30

Σελίδα

31

Σελίδα

32