«ο καραγκιοζησ μασ» αριθμός τεύχους 109 φεβρουάριος 2017

Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών Περίοδος Γ’ Τεύχος 109 Φεβρουάριος 2017

Πατρινό Kαρναβάλι

Κόψαμε την BAΣΙΛΟΠΙΤΑ Η Βασιλόπιτα τα του Σωματείου για το νέο έτος 2017, κόπηκε την Δευτέρα 16 Ι Ιανουαρίου του Σωματείου ν υ ί υ 2017, 2017 στα τ γραφεία φεί τ υΣ μ τεί υ μας. Παραβρέθηκαν αρκετά μέλη και φίλοι, οι περισσότεροι των οποίων εικονίζονται στο φωτορεπορτάζ που ακολουθεί. Να είμαστε καλά! Και του χρόνου περισσότεροι!

Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιώνν Τζωρτζ 6 Αθήνα 106 77

Διόρθωση κειμένων: Θωμάς Αθ. Αγραφιώτης Εξώφυλλο:: Εξώφυλλο Δημήτρης Βούρτσης

ΕΚΔΟΤΗΣ: Πάνος Β. Καπετανίδης Τηλέφωνο: 210 46 16 664

Σελίδα

2

Σελίδα

3

Η τυχερή της βραδιάς

Έλενα Ντούμπα βρήκε το φλουρί. Καλότυχη πάντα!

Σελίδα

4

Γεώργιος Μονδάνος του Ιωάννη (1955-2017) Με λύπη μου, πληροφορήθηκα, πριν λίγες μέρες, ότι έφυγε, από τη ζωή, ο Γιώργος ο Μονδάνος. Γιος του πειραιώτη καραγκιοζοπαίχτη Γιάννη Μονδάνου, βοηθός και βαφτισιμιός του Βάγγου Κορφιάτη. Γεννημένος μέσα στον Καραγκιόζη, το 1955, από μικρή ηλικία μπήκε μέσα στο μπερντέ του πατέρα του και άρχισε να γνωρίζει και αυτός τον Καραγκιόζη. Ήξερε όλο το ρεπερτόριο του Καραγκιόζη, με την κάθε λεπτομέρεια. Τον τελευταίο χρόνο, ζούσε στην Πάρο, συνταξιούχος πια. Ώρες ολόκληρες θα μπορούσε να σου μιλάει για τον Καραγκιόζη και τις εμπειρίες του από αυτόν. Πάντα εύθυμος και συμπαθής. Ο πατέρας του, Γιάννης Μονδάνος, γεννημένος το 1928 και αποθανών το 2006, αν και όχι πολύ γνωστός στο ευρύ κοινό, δραστηριοποιήθηκε στο χώρο του Θεάτρου Σκιών, από το 1950 έως το 1970 περίπου. Μαθητής του πειραιώτη καραγκιοζοπαίχτη Γιάννη Μώρου, ο οποίος ήταν και ο δημιουργός του Σταύρακα. Όταν σταμάτησε να παίζει ο πατέρας του, τον φώναξε ο νονός του, Βάγγος Κορφιάτης, και του ζήτησε να γίνει βοηθός του. Και έμεινε βοηθός του, μέχρι και τα τελευταία χρόνια δράσης του Βάγγου, τέλη της δεκαετίας του '90, σε διάφορες περιοδείες, αλλά και στο κλασικό στέκι του Βάγγου, στα Βοτσαλάκια, στον Πειραιά, όπου και σταμάτησε το 1999 και το παρέδωσε στο μαθητή του, Πάνο Καπετανίδη, που συνέχισε να παίζει, για δύο χρόνια ακόμα (2000-2001) και τον οποίο, επίσης, βοήθησε ο Γ. Μονδάνος, για μια περίπου πενταετία. Χαρακτηριστική ήταν η παρουσία του στις αποθεώσεις, που έγιναν στην τηλεοπτική παραγωγή του Σωματείου μας, για την εκπομπή της ΕΤ-2, «Και μιλάει και λαλάει», στο ρόλο του Καπετάνιου. Σωκράτης Κοτσορές

Μόνοι μας μπορούμε να κάνουμε τόσο λίγα. Μαζί μπορούμε να κάνουμε τόσο πολλά. Έλεν Κέλερ ( 1880-1968) Αμερικανίδα συγγραφέας. Υπήρξε τυφλή και κωφάλαλη.

Σελίδα

5

ΔΕΚΑ ΧΡΟΝΙΑ

ΕΦΗ ΜΕΡ ΙΔ Α Σ

2 Σταχυολογώντας

και συνειρμολογώντας μ μέσα από ένα κουβάρι αναμνήσεων του Θωμά Αθ. Αγραφιώτη

Το μεγάλο κακό με τα βιβλία που γράφτηκαν για τον Καραγκιόζη, κατά τον περασμένο εικοστό αιώνα, ήταν το ότι δεν είχαν γραφτεί, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, από καραγκιοζοπαίχτες. Η αιτία ήταν πολύ απλή: Οι περισσότεροι, τότε, καραγκιοζοπαίχτες ήταν αγράμματοι. Αυτό δεν σήμαινε, βεβαίως, ότι ήταν και αμόρφωτοι. Είχαν τελειώσει το (κατά τη ρήση του Γιάνναρου) πανεπιστήμιο της ζωής. Δεν ήταν δυνατό, όμως, να γράψουν και βιβλία. Τη συγγραφή των βιβλίων αυτών την ανέλαβαν άνθρωποι, συχνά πολύ μορφωμένοι, που δεν έπαιζαν Καραγκιόζη, αλλά είχαν μια κάποια επαφή με το χώρο, ως θεατές συνήθως. Πρόκειται για τους λεγόμενους «καραγκιοζολόγους», μια λέξη ιδιαίτερα φορτισμένη, κατά κύριο λόγο αρνητικά, στο ειδικό λεξιλόγιο των καραγκιοζοπαιχτών. Γράφει, ενδεικτικά αλλά χαρακτηριστικά, ο Δημήτρης Μόλλας στο οπισθόφυλλο του βιβλίου του «Ο Καραγκιόζης μας: Ελληνικό Θέατρο Σκιών» (εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα 2002): «Τούτα τα τελευταία χρόνια, πολλοί ξένοι και ντόπιοι διανοούμενοι καταπιαστήκανε με τον Καραγκιόζη μας, άλλοι με έρωτα και άλλοι απλώς, για να χριστούνε… καραγκιοζολόγοι. Αυτός ακριβώς ο οργασμός σε γραφτά γύρω από την τέχνη μας, και προπάντων ορισμένες λογοτεχνημένες, διακοσμημένες και αρχιτεκτονημένες αρλούμπες που λέγονται, μας αναγκάζει να παρέμβουμε με τούτο το βιβλίο και να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους». Δεν ήταν όλοι οι καραγκιοζολόγοι ανάξιοι λόγου. Κάποιοι ήταν πολύ αξιόλογοι και δεν δημιουργήσανε προβλήματα με τις εργασίες τους. Κάποιοι, ωστόσο, συγκρούστηκαν έντονα με καραγκιοζοπαίχτες, ίσως λόγω κακών επιλογών ή αντιζηλιών. Κάποιοι προκάλεσαν, έντονα, με τα πορίσματα της έρευνάς τους. Κάποιοι άλλοι πρόσφεραν, πραγματικά, ένα σημαντικό έργο. Είναι αλήθεια ότι στην περίπτωσή τους, όπως θα έπρεπε να γίνεται και πάντα, είναι καλό να υπάρχει η λεγόμενη διάκριση, κάτι που σημαίνει ότι ο καθένας πρέπει να αποτιμάται ως μία ξεχωριστή και ιδιαίτερη

Σελίδα

6

προσωπικότητα, ανάλογα με το έργο του και τη συμπεριφορά του. Ειδικά μάλιστα, όταν επιβάλλεται οι άνθρωποι αυτοί να δίνουν, μαζί με τους καραγκιοζοπαίχτες, τη μάχη για το «καλό» του Καραγκιόζη, κάτι που σημαίνει ότι πάνω από τις προσωπικές διαφορές ή τα συμφέροντά τους, οφείλουν να βάζουν το συμφέρον (και μόνο) της ίδιας της τέχνης. Μελετώντας τα βιβλία αυτών των ανθρώπων, είναι αλήθεια ότι ένιωθα δέος, σαν και αυτό που ένιωθα, διαβάζοντας τις βιογραφίες των παλιών καραγκιοζοπαιχτών. Έτρεχα στα βιβλιοπωλεία της Θεσσαλονίκης και αγόραζα τα βιβλία τους, ειδικά τα καινούρια, εκείνα των αρχών της πρώτης χιλιετίας ή των τελών της προηγούμενης, σε δύο αντίτυπα πάντα: ένα για το θεατράκι της ΧΑΝΘ και ένα για μένα. Στην ανάγνωση όλων των ονομάτων τους, αναδυόταν ένας σεβασμός και μια αναγνώρισή τους ως τα πρότυπά μας, τα οποία οφείλουμε να μιμούμαστε. Και δεν εννοώ, τόσο, τους παλιούς και τεθνεώτες ή (για πολλούς και διάφορους λόγους) τους απομονωμένους από τη λεγόμενη «πιάτσα», όσο τους πιο νέους, τα πιο νέα μεγάλα ονόματα, που ήταν στις επάλξεις και στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας. Ήταν ονόματα, που (κατά βάθος) θα ήθελα πολύ και να γνωρίσω, αλλά και να τιμήσω, αφιερώνοντάς τους όλο μου τον εαυτό. Και πράγματι, μετά από λίγα χρόνια και την κάθοδό μου προς τον ελλαδικό νότο, είχα την τύχη και τη χαρά να γνωρίσω πολλά από αυτά τα συγγραφικά ονόματα, από κοντά, με ποικίλλους τρόπους, που κινούνταν από μια απλή τετ-α-τετ επαφή, (φατσικά μόνο και χωρίς να μιλήσουμε, όπως έγινε στους Αγίους Αναργύρους και στο θέατρο του Σπυρόπουλου), μέχρι την κουβέντα ή και τη στενή συνεργασία. Δυστυχώς, η πλειοψηφία αυτών των επαφών είχε κατάληξη, που δικαίωνε τα λεγόμενα του Μίμη Μόλλα. Και ειλικρινώς, δεν υπάρχει μεγαλύτερη πίκρα και θλίψη, για ένα άτομο στην ηλικία μου, να απογοητεύεται τόσο πολύ από κάποιους, που (διαβάζοντας τα έργα τους) τους θεωρούσε ως τα πρότυπά του. Είναι τραγική εμπειρία η κατάρρευση ενός ανθρώπου-πρότυπου, μέσα από μια συμπεριφορά, που παραπέμπει στην έλλειψη συνέπειας και (λαϊκότερα) στην κωλοτούμπα, μια χείριστη ελληνική συνήθεια, με αποκορύφωμα τις κωλοτούμπες των Ελλήνων πολιτικών, που οδήγησαν και στα μνημόνια. Είναι οδυνηρό να καταρρέουν, στα πρόσωπα των καθοδηγητών και των μεντόρων μας, τα πρότυπα και οι αξίες, που μας καθοδηγούσαν, είτε γενικώς στη ζωή, είτε ειδικώς και εν προκειμένω στο χώρο του Θεάτρου Σκιών. Χωρίς αυτές τις αξίες, εξάλλου, χάος επικρατεί στη ζωή μας, κάτι που δικαίωνε και τον Ευγένιο Σπαθάρη, ο οποίος, στην Κοζάνη και στην τελευταία μας συνάντηση (Σεπτέμβριος του 2006) μου είχε πει, εμμέσως πλην σαφώς, ότι δεν υπάρχει προκοπή, αν σε συλλογικότητες, όπως π.χ. σε ένα σωματείο, κυριαρχούν οι κόντρες για το χρήμα ή τη δόξα… Συνεχίζεται…

Σελίδα

7

ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗ Από το περιοδικό “Θέατρο” τόμος 10 Επιμέλεια κειμένων Πάνος Καπετανίδης

Το Θέατρο των Σκιών μάς ήρθε από τα βάθη της Ανατολής, ίσως από την Κίνα, μέσω των Τούρκων, και ρίζωσε στον τόπο μας τόσο βαθιά, ώστε έγινε ένα από τα γνησιότερα και κυριότερα εκφραστικά μέσα της λαϊκής καλλιτεχνικής μας παράδοσης. Είναι μια από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις του εξελληνισμού των ξένων καλλιτεχνικών στοιχείων. Η μελέτη του θα έπρεπε να είχε γίνει συγκριτικά, από ανθρώπους που να μπορούν να χρησιμοποιήσουν τουρκικές και αραβικές πηγές. Το όνομα του Καραγκιόζη είναι τουρκικό, ο χαρακτήρας όμως του κεντρικού αυτού προσώπου άλλαξε ριζικά, περνώντας από το ένα έθνος στο άλλο. Μαζί του άλλαξε όλο το πνεύμα του θεάτρου του. Οι ξένοι μελετητές, οι περιηγητές, όσοι παρακολούθησαν το Θέατρο των Σκιών στην Τουρκία και στις αραβικές χώρες, φαίνεται ότι συμφωνούν πως το χαρακτηρίζει ένας αχαλίνωτος σεξουαλισμός, που εκφράζεται με χυδαία φρασεολογία και συχνά αισχρές πράξεις. Ο εξελληνισμός του Καραγκιόζη εκδηλώθηκε πρώτα - πρώτα σαν ένας ριζικός καθαρισμός. Το θέατρό του αποτίναξε ΤΟΥ το σεξουαλισμό του και την αισχρολογία του και έγινε ένα καθαρότατο παιχνίδι της φαντασίας, που αποτείνεται μονάχα στο πνεύμα και στο συναισθηματισμό του θεατή και όχι στον αισθησιασμό του. Ο έρωτας, στο πανί του Έλληνα καραγκιοζοπαίχτη, έγινε ρομαντικός και ντροπαλός και, όταν θέλει να εκφραστεί, παρουσιάζεται με αξιοπρέπεια, σαν πρόταση γάμου. Από τέτοιες διαπιστώσεις- συγκριτικά, όπως είπα, θεμελιωμένες- ο κοινωνικός μελετητής θα μπορέσει να βγάλει γενικότερα συμπεράσματα για τον ομαδικό χαρακτήρα του ελληνικού λαού και για τις βαθύτερες και πιο αυθόρμητες τάσεις του, απέναντι στη ζωή. Μαζί με τον Τούρκο Καραγκιόζ, που άλλαξε προσωπικότητα, σαν έγινε δικός μας Καραγκιόζης, μας ήρθαν κάμποσα ακόμα στοιχεία από την Τουρκοκρατία: Το Σεράι, σύμβολο της εξουσίας, ο Πασάς, η Βεζυροπούλα, ο Βεληγκέκας. Επίσης, ο Χατζηαβάτης που είναι μια κωμική ενσάρκωση του φαναριωτισμού: ο Έλληνας που υπηρετεί τους Τούρκους, αλλά βοηθά, όσο μπορεί, τους συμπατριώτες του, κάποτε μάλιστα προδίδει τον Πασά. Ο ίδιος ο Καραγκιόζης είναι η γελοιογραφική έκφραση της φτώχειας, που αλητεύει, τεμπελιάζει, τρυπώνει παντού, βγάζει και από την πέτρα ζουμί, δέρνει, δέρνεται και κοροϊδεύει τους πάντες και τα πάντα και πρώτα-πρώτα τον εαυτό της. Γύρω σε αυτά τα πρόσωπα, σχηματίστηκε, με τον καιρό, ένας πολυπρόσωπος, χαριτωμένος θίασος, με καθαρά ελληνική προέλευση: ο βουνίσιος φουστανελοφόρος Μπαρμπαγιώργος, ο ζακυνθινός κανταδόρος Νιόνιος, ο πλακιώτης Σταύρακας, ο Μορφονιός και άλλοι. Είναι ένας άρτιος θεατρικός μικρόκοσμος από τυποποιημένα πρόσωπα, ένα θέατρο αυτοσχεδιασμού με θέματα δοσμένα από πριν, που ολοένα ανανεώνονται σε αμέτρητες παραλλαγές, δηλαδή μια πραγματική, δική μας Κομμέντια

Ο Καραγκιόζης πηγή ανάπλασης του νεοελληνικού δραματολογίου

ΓΙΩΡΓΟΥ ΘΕΟΤΟΚΑ

Σελίδα

8

ντελ’ Άρτε. Εκτός από το καθαρά κωμικό Θέατρο των Σκιών, υπάρχει και μια ολόκληρη ηρωική σχολή, που περιέχει και αυτή πολλά κωμικά στοιχεία, αλλά εμπνέεται, κατά κύριο λόγο, από τη λαϊκή παράδοση της Κλεφτουριάς και του Εικοσιένα και από το δημοτικό τραγούδι. Εκεί, δεσπόζουν οι θρυλικές μορφές του Κατσαντώνη, του Αλή Πασά, του Τζαβέλλα, του Καραϊσκάκη και άλλες. Κάποτε, μέσα στο ζόφο της εχθρικής Κατοχής, πιστέψαμε πως οι νέοι Έλληνες δραματουργοί θα μπορούσαν να αντλήσουν έμπνευση και δύναμη από αυτές τις εθνικές βρυσομάνες- το δημοτικό τραγούδι και το Θέατρο των Σκιών-, για να πλάσουν ένα πρωτότυπο νεοελληνικό δραματολόγιο, με αυθυπαρξία. Αλλά το θέατρό μας, σήμερα, περί άλλα τυρβάζει και δεν φαίνεται να σκοτίζεται για τους οραματισμούς των ιστορικών εκείνων ήμερων. Ο Καραγκιόζης ζει ακόμα στην επαρχία, αλλά δεν ξέρω αν θα ζήσει πολύ. Μια σύγχρονη ζωή και, κυρίως, ο κινηματογράφος τον εκτοπίζουν ολοένα. Ας γίνει τουλάχιστον ένα αρχείο του, μια απαρχή συστηματικής έρευνας, προτού να είναι πολύ αργά. ____________________________________________

Πενήντα χρόνια από τον θάνατο του Γιώργου Θεοτοκά Συμπληρώθηκαν πενήντα χρόνια από το θάνατο του Γιώργου Θεοτοκά, ενός από τους πιο σημαντικούς νεοέλληνες λογοτέχνες της γενιάς του 1930, με πλούσια προσφορά στα γράμματα και τον πολιτικό στοχασμό. Ο Γιώργος Θεοτοκάς, με καταγωγή από τη Χίο, γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1905 και έφυγε, αναπάντεχα, από τη ζωή, το 1966. Έλαβε ελληνογαλλική παιδεία στην Πόλη και το 1922 κατέφυγε στην Αθήνα, λόγω της Μικρασιατικής Καταστροφής. Τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους, εισήλθε στη νομική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και αφού έλαβε το πτυχίο, το 1926, μετέβη στο Παρίσι, όπου παρακολούθησε μαθήματα νομικής, μέχρι το 1928. Ακολούθως, μελέτησε, στην Αγγλία, Δίκαιο, Ιστορία και Πολιτισμό, μέχρι το 1929. Από το 1931, ασκούσε το επάγγελμα του δικηγόρου στην Αθήνα και παράλληλα, ανέπτυξε έντονη δραστηριότητα, με τη συγγραφή μυθιστορημάτων, διηγημάτων, θεατρικών, δοκιμίων και ταξιδιωτικών εντυπώσεων. Με την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου, κατατάχθηκε εθελοντής και το 1955 απέτυχε να εκλεγεί βουλευτής Χίου. Ο Θεοτοκάς, πέρα από κορυφαίος λογοτέχνης, υπήρξε και σταθερός υποστηρικτής του φιλελευθερισμού, όπως αυτός εκφραζόταν από το Κέντρο. Διατύπωσε πλειάδα απόψεων για τον ελληνισμό και τις προκλήσεις που αντιμετώπιζε. Αναφέρει στο βιβλίο του, «Το πνεύμα της νεώτερης Ελλάδας»: «Η καινούργια Μεγάλη Ιδέα πρέπει να είναι η δημιουργία ενός ζωντανού ιδιόρρυθμου και γόνιμου νεοελληνικού πνευματικού πυρήνα, που να συνεχίζει τη μεγάλη παράδοση της Ελλάδας, να ζει έντονα τη σύγχρονη ζωή, να βρίσκεται σε ταυτόχρονη ανταπόκριση με την Δύση και την Ανατολή και να μπορεί να ακτινοβολήσει με έργα και ιδέες, έξω από τα εθνικά σύνορα». Η σχέση του Θεοτοκά με την Κύπρο ξεκίνησε με τη συμμετοχή του στο δημόσιο διάλογο, λόγω της πρώτης προσφυγής της Ελλάδας στον ΟΗΕ, για το Κυπριακό, το 1954. Με σειρά άρθρων του, από τα τέλη Δεκεμβρίου του 1954, μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου του 1955, εξέφραζε τη θέση ότι η Κύπρος θα έπρεπε να ακολουθήσει μια πιο μετριοπαθή και σαφώς εξελικτική

Σελίδα

9

πορεία προς την Ένωση, χωρίς, βέβαια, να τίθεται θέμα αλλαγής στόχου. Μετά το τέλος του αγώνα, έγραψε: «Όσοι διαφωνούσαν έκριναν πως έπρεπε να σωπάσουν. Την ώρα που διεξάγεται η μάχη και άλλοι δίνουν τη ζωή τους, η φιλονικία για θέματα στρατηγικής και τακτικής δεν έχει πια τη θέση της». Στη συνέχεια, ο διανοούμενος εξέδωσε ένα δοκίμιο, με τίτλο: «Κύπρος 1959», στο ευρύτερο έργο: «Προβλήματα του αιώνα μας», στο οποίο στοχάστηκε το κυπριακό ζήτημα και κατέληγε στο ότι “με μια μετριοπαθέστερη πολιτική θα είχαμε αποφύγει οπωσδήποτε την τουρκική συγκυριαρχία” και παράλληλα, θεωρούσε δεδομένη τη λύση του 1959. Αντίκριζε την Κύπρο ως μια νέα ελληνική πολιτιστική οντότητα, η οποία θα ήταν ωφέλιμη, τόσο για την ίδια, όσο και για την Ελλάδα. Είχε, σαν πρόταγμά του, το τρίπτυχο ΑθήναΘεσσαλονίκη-Κύπρος, για αυτό θεωρούσε ότι η διαμόρφωση της Κύπρου ως κέντρου, προϋπέθετε αυτεξούσια πνευματική ζωή, σε σχέση με την Αθήνα, ούτως ώστε ο Ελληνισμός να ακτινοβολεί στην Μέση Ανατολή, στηριζόμενος σε τρεις πυλώνες: την παιδεία, τη γλώσσα και την Ορθοδοξία. Ίσως να ήταν από τους πρώτους, οι οποίοι πρότειναν την ίδρυση ελληνικού πανεπιστημίου στο νησί, αρχικά με τρεις σχολές: Θεολογική, Φιλοσοφική και Νομική, με έδρες Τουρκικών και Αραβικών Σπουδών. Σε συνέντευξή του, το 1963, μεταξύ άλλων, δήλωσε: «Και στην Κύπρο πρέπει να γίνει, γρήγορα, κρατικό θέατρο. Μάλιστα, αν μου επιτρέπετε, να μιλήσω για το θέμα αυτό, θα σας πω ότι θα ήταν καλό να φέρετε μερικούς καλλιτέχνες, από την Αθήνα,για να το βάλουν μπροστά. Ο πολύς τοπικισμός δεν είναι καλός σύμβουλος. Ένας είναι ο Ελληνισμός». Ο Γιώργος Θεοτοκάς αποτελεί παράδειγμα πολιτικού άνδρα, στον ελληνικό χώρο, ο οποίος συνδύαζε, γόνιμα, στην πολιτική, τη μετριοπάθεια με τα μεγάλα πολιτικά, πολιτισμικά και κοινωνικά οράματα.

Tελετή έναρξης του Πατρινού Καρναβαλιού 2017 Μήνυμα χαράς, αισιοδοξίας και αγώνα μετέδωσε ο Δήμαρχος Πατρέων Κώστας Πελετίδης, στην τελετή έναρξης του Πατρινού Καρναβαλιού 2017, το βράδυ του Σαββάτου 21ης Ιανουαρίου, κηρύσσοντας την έναρξη της μεγάλης γιορτής της Πάτρας. Η φλόγα της χαράς, του ενθουσιασμού, της πατρινής καρναβαλικής διασκέδασης, της νεανικής ορμής και δημιουργίας έμεινε απτόητη και άσβεστη το βράδυ του Σαββάτου, μέσα από την τελετή έναρξης του Πατρινού Καρναβαλιού 2017, αναδεικνύοντας τα γνήσια χαρακτηριστικά της μεγάλης γιορτής, που θα ξετυλιχτούν, σε όλη τους την έκταση και το μεγαλείο, κατά τη διάρκεια της καρναβαλικής περιόδου. Μια καρναβαλική περίοδος, που θα κορυφωθεί την Κυριακή 26 Φεβρουαρίου, επιφυλάσσοντας πλήθος συγκινήσεων, στις αξέχαστες και μοναδικές μέρες και νύχτες, που θα ακολουθήσουν. Η Πλατεία Γεωργίου φόρεσε τα γιορτινά της,

Σελίδα

10

για να υποδεχτεί το Πατρινό Καρναβάλι 2017, μια όαση ξεγνοιασιάς και απόδρασης, από τις δύσκολες συνθήκες της κρίσης και της σκληρής καθημερινότητας. Η δράση αναπτύσσεται στη σκηνή της Πλατείας Γεωργίου και στους δυο ηθοποιούς της θεατρικής ομάδας «Υποκριτές», Δημήτρη Γεωργόπουλο και Άλκη Σαρακίνη, να μας προτείνουν την οικεία γλώσσα της καρδιάς, της αγάπης, του γλεντιού, τη γλώσσα του Πατρινού Καρναβαλιού και να ζεσταίνουν το χιουμοριστικό-ανατρεπτικό κλίμα, μέσα από έναν καρναβαλικό διάλογο, με ευρηματικότητα, φαντασία και μνήμες

παλαιότερων καρναβαλιών. Η ιστορία του Πατρινού Καρναβαλιού, συμπυκνωμένη στο χρόνο και εκτυλισσόμενη σε σκηνές (μία ανά δεκαετία, από το 1900 έως σήμερα, με εξαίρεση τη δεκαετία 1940-1950, όταν το Πατρινό Καρναβάλι σίγησε, υπό την καταστρεπτική βουή της Κατοχής και των πολέμων) ταξίδεψε, με τον πιο σύγχρονο τρόπο και με κοινό παρονομαστή την αναλλοίωτη δύναμη του Καρναβαλιού μας. Η αντανάκλαση των λόγων των δυο ηθοποιών, άμεση στη δεύτερη σκηνή, μπροστά από το Δημοτικό Θέατρο «Απόλλων», όπου αναπαριστάνεται το σημαντικό κάθε δεκαετίας, με δράση, με χορό και τραγούδι. Ένα αυτόματο φλας μπακ στο χτες και ευθύς η συνέχεια της μαγικής ροής του καρναβαλικού χρόνου, που μετράται με ακρίβεια μόνο στην Πάτρα, αφού το Πατρινό Καρναβάλι 2017 είναι έτοιμο να ανατείλει. Η παρουσιάστρια της Τελετής Έναρξης, Νατάσσα Τραγουστή, με τη γνωστή, εξωστρεφή και λαμπερή παρουσία της, κάλεσε, στην κεντρική σκηνή, τον Πρόεδρο της Κοινωφελούς Επιχείρησης του Δήμου Πατρέων «Καρναβάλι Πάτρας», Νίκο Χρυσοβιτσάνο, ο οποίος απηύθυνε, στους συμμετέχοντες και τους νέους, μήνυμα αφύπνισης και διασκέδασης, μακριά από ναρκωτικά και εξαρτησιογόνες ουσίες, προτρέποντας για μια δυναμική στάση, κόντρα στην παθητική ζωή. Τόνισε συγκεκριμένα: «Τον επόμενο μήνα, η Πάτρα και ειδικά η νεολαία της θα ξεχυθεί στους δρόμους, να γλεντήσει, να χορέψει, να διασκεδάσει, να σατιρίσει. Το δικαίωμα της νεολαίας στη σταθερή εργασία, το δικαίωμα στη μόρφωση, στον ελεύθερο δημιουργικό χρόνο, δεν μπορούν να της το κλέβουν με αδιέξοδες λύσεις, όπως είναι ο δρόμος των εξαρτήσεων από τα ναρκωτικά.

Μπροστά στο μεγάλο αυτό πρόβλημα, το Δ.Σ. της Κοινωφελούς του Καρναβαλιού πήρε απόφαση, για το φετινό καρναβάλι, να δώσει το θέμα “Καρναβαλιζόμαστε ελεύθεροι από ουσίες και εξαρτήσεις”. Η πρωτοβουλία αυτή εντάσσεται στην απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, για δράσεις ενάντια στη μάστιγα των ναρκωτικών, που αγγίζει ιδιαίτερα τη νεολαία. …………… Το Καρναβάλι μπορεί να αποτελέσει ένα ακόμα βήμα για τη νεολαία να πει ένα μεγάλο “όχι” στην παθητική ζωή. Εκτός από τη διασκέδαση, το Καρναβάλι είναι βήμα δημιουργίας. Μπορούμε να καρναβαλιστούμε ελεύθεροι, να δώσουμε μήνυμα αγώνα, για ζωή με δικαιώματα. Μέσα από τη σάτιρά σας και την καρναβαλική σας διάθεση, διεκδικήστε τη μόρφωσή σας, τη σταθερή εργασία, τη δημιουργική ζωή». Τη σκυτάλη ανέλαβε ο Δήμαρχος Πατρέων, Κώστας Πελετίδης, o οποίος κήρυξε την έναρξη του Πατρινού Καρναβαλιού 2017, μέσω του γλυκού εθίμου του σοκολατοπόλεμου από τους συλλόγους των σοκολατοριχτών: «Σοκολατορίχτες», «Σοκολατομαχίες», «Σοκολατοδρομίες», «Σοκολατομανίες» και «Σοκολατοπαίκτες» και ευθύς η ομάδα της Λευκής Χριστοδούλου (Ζούμπα), από το Body House, ανέβηκε στη σκηνή και πρόσφερε στο Δήμαρχο τη δάδα με τη φλόγα της ελπίδας και της ζωής της νεολαίας, χορεύοντας τα ρεφρέν από τα καλύτερα πατρινά καρναβαλικά τραγούδια. Ένας χείμαρρος εντυπωσιακών πυροτεχνημάτων, με εκκίνηση την ταράτσα του Μεγάρου Λόγου και Τέχνης, έλαμψε στον ουρανό και έδωσε αίγλη στη νύχτα της Πάτρας, υπό τους καταιγιστικούς χορευτικούς ρυθμούς της μουσικής. Ακολούθησε πλούσιο καλλιτεχνικό σόου, που κράτησε ψηλά το καρναβαλικό θερμόμετρο, σε ένα υπαίθριο πάρτι, που κράτησε τον κόσμο ενεργό στην πλατεία, μέχρι τις πρωινές ώρες, με κορμό της εκδήλωσης τους Πατρινούς καλλιτέχνες. Περιμένοντας τις πάμπολλες εκδηλώσεις, που θα ακολουθήσουν, με αποκορύφωμα τη Μεγάλη Καρναβαλική Παρέλαση, την Κυριακή 26 Φεβρουαρίου, ευχόμαστε ολόψυχα καλή επιτυχία και καλή διασκέδαση, τόσο στους καρναβαλιστές, αλλά και στους χιλιάδες θεατές, που θα τις παρακολουθήσουν.

Σελίδα

11

«ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΙΩΝΟΒΙΟ ΚΥΡ-ΒΑΣΙΛΗ ΒΑΣΒΑΝΑ» Πώς περάσανε τέσσερα χρόνια… Ο κυρ-Βασίλης ο Βασβανάς, ο καραγκιοζοπαίχτης της Τσαριτσάνης, στην Ελασσόνα, πάτησε πια τα εκατό και πέρασε στο δεύτερο αιώνα της ζωής του. Η κυρά-Σουλτάνα, η αξιαγάπητη σύζυγός του, μας άφησε τον Δεκέμβριο του 2015, στα 87 της, φεύγοντας πρώτη για το μεταθανάτιο κόσμο των σκιών και αφήνοντας τον κυρ-Βασίλη, με τα παιδιά και με τα εγγόνια του, ως τον εν ζωή γηραιότερο εκπρόσωπο του νεοελληνικού Θεάτρου Σκιών και ίσως το γηραιότερο σκιοπαίχτη όχι μόνον της σημερινής Ευρώπης, αλλά και ολόκληρου του κόσμου. Έναν, επίσης, άριστο οικογενειάρχη, έναν άξιο μαχητή της ζωής, αλλά και έναν από τους ήρωες, που όρθωσαν το ανάστημά τους στον ξενικό ζυγό, κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου! Πώς περάσανε τέσσερα χρόνια από την πρώτη μας επίσκεψη (Σάββατο 29 Δεκέμβρη 2012), αλλά και τη δεύτερη (Παρασκευή 10 Μάη 2013)… Τις λεπτομέρειες αυτών των επισκέψεων θα μας τις θυμίσει ο καλός φίλος και συνάδελφος καραγκιοζοπαίχτης, Οδυσσέας Κανλής. Θωμάς Αθ. Αγραφιώτης Δεκέμβρης του 2012… Μετά από αρκετές διαδικτυακές και τηλεφωνικές, κυρίως, κουβέντες με τον Θωμά Αγραφιώτη πήραμε την τελική απόφαση! Προορισμός μας η Τσαριτσάνη Ελασσόνας και το πρόσωπο, που θέλουμε να συναντήσουμε, ο κυρ-Βασίλης ο Βασβανάς, ο γηραιότερος, εν ζωή, καραγκιοζοπαίχτης της Ελλάδας! Κανονίσαμε την ημέρα, χωρίς κανένα τηλεφώνημα στο σπίτι του κυρΒασίλη, μια και δεν είχαμε τον τηλεφωνικό του αριθμό και ξεκινήσαμε. Έφυγα, ξημερώματα σχεδόν, με το αυτοκίνητό μου από την Σαλονίκη και συνάντησα τον Θωμά, νωρίς το πρωί, στην πόλη του, την Κοζάνη. Ούτε καν τον δρόμο ξέραμε, καλά-καλά, για την Τσαριτσάνη. Δεν μας πτόησε, όμως. Με ψιλόβροχο και με τη βοήθεια των πινακίδων, στο δρόμο για την Ελασσόνα, βρήκαμε τον προορισμό μας. Τσαριτσάνη! Ένα πανέμορφο χωριό, ακριβώς δίπλα από την κωμόπολη της Ελασσόνας. Ο Θωμάς είχε ξαναεπιχειρήσει, παλιότερα, να συναντήσει τον Βασβανά, χωρίς όμως να δει τον ίδιο, αλλά τη γυναίκα του, την κυρά-Σουλτάνα. Με ό,τι θυμόταν και με ένα-δυο ερωτήσεις σε κάτοικους του παλιού μαχαλά, βρήκαμε, τελικά, το σπίτι του… Χτυπάμε την πόρτα και φωνάζουμε… Μας ανοίγει η γυναίκα του. Μια νταρντανογυναίκα γύρω στα 85, με την ποδιά της, τα μαλλάκια της, στρογγυλό κότσο πάνω, γεμάτη χαρά και καλοσύνη. Η αλήθεια είναι πως ταράχτηκε λίγο, με τους δυο αγνώστους στην πόρτα της. Ο Θωμάς τής είπε για την πρώτη τους συνάντηση, πριν χρόνια, και τον θυμήθηκε. Της είπε το λόγο, που ήρθαμε, και περάσαμε, μέσα στο σπίτι.

- Καθίστε στον καναπέ και πάω να φωνάξω τον παππού, μας είπε. Το χτυποκάρδι και το μούδιασμα είχε, ήδη, αρχίσει! Από την κάμαρα, ήρθε με σιγανά βήματα και με τις εξηγήσεις της γυναίκας του, για το ποιοι είμαστε. Κοντούλης στο ανάστημα, με μεγάλα στρογγυλά γυαλιά και ένα πρόσωπο, γεμάτο

Σελίδα

12

ζωντάνια και χαμόγελο. Ήταν 96 χρονών τότε! Σηκωθήκαμε και οι δυο, του δώσαμε το χέρι και είπαμε τα ονόματά μας. Ο Θωμάς άρχισε να δίνει τις πρώτες «πάσες», για να ξεκινήσει η κουβέντα! Όταν τον πρωτοαντίκρισα, πίστευα πως δεν θα θυμόταν πολλά, λόγω της μεγάλης του ηλικίας. Διαψεύστηκα, όμως. Μας είπε για την πορεία της δουλειάς του, τις περιοδείες του, τους βοηθούς του, τον τρόπο, που είχε μουσική η παράσταση, για την οικογένεια και τα παιδιά του, την τελευταία παράσταση στην Λάρισα, τα στρατιωτικά του χρόνια και αμέσως μετά, τον ελληνοϊταλικο πόλεμο, στον οποίο έχασε το ένα του πόδι, σε κάποια μάχη. Και την ώρα των διηγήσεων, μας κάνει τη φωνή του Μπαρμπαγιώργου! Έτριξε ο μικρός χώρος της κουζίνας και του καθιστικού! Φανταστικό να έχει τόσο δυνατή φωνή, στα 96! Αν και η ώρα είχε περάσει και είχε έρθει το μεσημέρι, η κυρά-Σουλτανα δεν μας άφησε να φύγουμε έτσι! Μας φίλεψε κρεατόσουπα. Φάγαμε και ανανεώσαμε την επίσκεψή μας, για την επόμενη φορά, που δεν άργησε να έρθει. Πήραμε το δρόμο της επιστροφής, γεμάτοι χαμόγελα και σχόλια για την επίσκεψή μας, στον κυρ-Βασίλη. Είχαμε συναντήσει έναν υπέροχο άνθρωπο και την, επίσης, περιποιητική και φιλόξενη γυναίκα του. Οι ιστορίες και των δυο τους μας σημάδεψαν και μας έδωσαν μεγάλη ευχαρίστηση, γιατί μάθαμε κομμάτια της ιστορίας της τέχνης, αλλά και της ιστορίας της Ελλάδας, από πρώτο χέρι. Η επόμενή μας συνάντηση έγινε το Πάσχα του 2013, με θαυμασμό και πολλή ανυπομονησία! Πάσχα του 2013. Το ραντεβού μας ξαναανανεώθηκε, με τον κυρ-Βασίλη τον Βασβανά! Αυτήν τη φορά, στην παρέα μας, ήταν και ο Κωνσταντίνος Κατσόγιαννος, συνάδελφος από το Μαυρομάτι Καρδίτσας. Παρέλαβα Θωμά και Κώστα, από την πλατεία της Κοζάνης, και ξεκινήσαμε για την Τσαριτσάνη. Ο δρόμος μας ήταν πολύ πιο εύκολος, σε σχέση με την προηγούμενη φορά. Είχε πολύ καλή μέρα και ξέραμε τη διαδρομή, από την προηγούμενή μας επίσκεψη. Στη διαδρομή, λέγαμε στον Κώστα για τις παραμονές της Πρωτοχρονιάς, που τον ξαναεπισκεφτήκαμε. Όταν φτάσαμε, η κυρά-Σουλτάνα μάς περίμενε, μια και την είχαμε ειδοποιήσει, τηλεφωνικά. Τον κυρ-Βασίλη τον πετύχαμε να κλαδεύει, στον κήπο του. Έστειλε η γυναίκα του τον Θωμά να τον φωνάξει και τον περιμέναμε μαζί με τον Κώστα και την κυρά-Σουλτάνα, μέσα στο σπίτι. Συστήθηκε ο καινούριος της παρέας, όταν ήρθαν, και η κουβέντα άρχισε, αμέσως, με τον κυρ-Βασίλη να είναι και πάλι πρόθυμος και δοτικός! Πιστεύω πως του θυμίζαμε παλιές του δόξες και όλο του τον αγώνα, για να ζήσει την οικογένειά του! Ένας ήταν ο Βάσος, είπε, βροντερά, κάποια στιγμή… Ο Θωμάς τού έφερε χαιρετίσματα από έναν Κοζανίτη σινεματζή, παλιό φίλο του, τον Αριστοτέλη τον Χαλκίδη από το Λιβάδι Ελασσόνας, που έχει το «Ολύμπιον», τον τελευταίο κινηματογράφο της Κοζάνης. Χάρηκε πολύ, που τον θυμόταν ο παλιός του συνεργάτης! Μας κέρασε η κυρά-Σουλτάνα και η κουβέντα συνέχισε να ξεδιπλώνεται… Μας τόνισε, σε αυτή μας την επίσκεψη, τις ατέλειωτες ώρες δουλειάς, με τον Καραγκιόζη και όλες τις κακουχίες, που πέρασε, εκείνα τα χρόνια, και μας είπε πολλά μέρη και σημεία της Μακεδονίας, όπου είχε δώσει παραστάσεις. Ακούγαμε προσηλωμένοι και χαμογελαστοί, κάνοντάς του ερωτήσεις… Η γυναίκα του συμπλήρωνε ό,τι δεν θυμόταν ο ίδιος. Πολύ γλαφυρός και σταθερός ο λόγος του κυρ-Βασίλη, για την ηλικία του. Σε μάγευε! Δυστυχώς όμως, ο χρόνος μας ήταν περιορισμένος, αυτήν τη φορά. Το μεσημέρι είχε σχεδόν περάσει και πήραμε το δρόμο της επιστροφής. Μάλλον θα ήταν η τελευταία φορά που τον βλέπαμε. Αφήσαμε τον Κώστα στο Κτελ της Ελασσόνας, για να γυρίσει στην Καρδίτσα και συνεχίσαμε για την Κοζάνη. Ακολούθησε ένα δείπνο στο πατρικό σπίτι του Θωμά και πήρα τον ανηφορικό δρόμο, για την Σαλονίκη… Το έλεγα και το ξανάλεγα, για μέρες, με όποιον και να βρισκόμουν, σχετικό ή άσχετο με το Θέατρο Σκιών… Συνάντησα το «γέρο-πλάτανο» του νεοελληνικού Καραγκιόζη! Οδυσσέας Κανλής

Σελίδα

13

Καραγκιοζο-σταυρόλεξο ΛΥ Σ Η τ ε ύ χ ο υ ς 1 0 8

Ένα όνειρο που ονειρευόμαστε μόνοι μας είναι απλά ένα όνειρο. Ένα όνειρο που ονειρευόμαστε μαζί με άλλους είναι πραγματικότητα. (Γιόκο Όνο) Σελίδα

14

Καραγκιοζο-σταυρόλεξο τεύχους 109 Οι τύποι του οθωμανικού μπερντέ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 3. Ηρωίδα εταίρα 4. Ξυλοκόπος της Ανατολίας 6. Παίζει, συνήθως, τον υπηρέτη 8. Τουζσούζ Ντελί...: Ο χωροφύλακας 10. Τούρκος της Ρούμελης 13. O Ακ Αράπ 14. Τζουντ, Γιαχουντί ή Τσιφούτ 16. Ο Φραγκολεβαντίνος

ΚΑΘΕΤΑ 1. Ο μάγειρας Αστζί 2. Ο άγριος βουνίσιος 4. Ο νάνος 5. Ο γόης 7. Ο οπιομανής 9. Ο Αρναούτ 11. Ο μεθύστακας 12. Ο κάτοικος του Καύκασου και της Μαύρης Θάλασσας 15. Έρχεται από το Αζερμπαϊτζάν ή το Ιράν

Σελίδα

15

ΤΑΞΙΔΙΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «Ο ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΗΣ ΜΑΣ»

Σαν σήμερα:

Φεβρουάριος 2012 http://www.karagkiozis.com/55_FEBROYARIOS_2012.pdf «Έφυγε απρόσμενα... Ο ποιητής της εικόνας, το βράδυ της 24ης Ιανουαρίου παρασύρθηκε από μηχανάκι στον Περιφερειακό της Δραπετσώνας και έπεσε σε ανοικτό φρεάτιο, κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της νέας του ταινίας: “Η Άλλη Θάλασσα”. (…)

O Θόδωρος Αγγελόπουλος έχει δηλώσει ότι “προσπάθησε να συνδέσει τη μη κινηματογραφική ελληνική παράδοση- από το αρχαίο δράμα ως την ελληνική λαϊκή κωμωδία, διαμέσου του Καραγκιόζη- με την καθαρά κινηματογραφική ευρωπαϊκή παράδοση”. Πράγμα ιδιαίτερα φανερό στην ταινία του “Μεγαλέξανδρος”» (τεύχος 55, σελ. 14-15).

-“Επί σαράντα χρόνια κάνω αυτό που ονειρεύομαι, να ταξιδεύω, κι όταν φτάνω σε ένα λιμάνι να ξεκινάω για το επόμενο. Δεν έχω άλλο σπίτι από το ταξίδι. Όλα γεννιούνται πάνω στο ταξίδι. Η ιδανική θέση είναι πλάι σε κάποιον που οδηγεί, με ανοιχτό το παράθυρο και το τοπίο να φεύγει. Αν δεν μπορούσα να ταξιδεύω θα αισθανόμουν φυλακισμένος. Ανεξάρτητα από το αν έχει ή όχι επιτυχία η ταινία, ούτως ή άλλως το ταξίδι είναι κερδισμένο”.

Σελίδα

16

2 χρόνια ΣΥΡΙΖΑ

----

.

Θέλετε να συμβάλλετε στην οικονομική στήριξη του Σωματείου; Μπορείτε να κάνετε κατάθεση Eurobank, στην Τράπεζα Eurobank Αριθμός λογαριασμού: 0026.0062.17.0200632294

IBAN: GR0802600620000170200632294

Σελίδα

17

AΠΟ ΧΤΕΣ ΤΟ ΕΡΓΟΝ...

O Kαραγκιόζης και το μνημόνιο Του Νικόλα

...ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΟΝ

Σελίδα

18

Σελίδα

19

Σελίδα

20