Τα πέτρινα γεφύρια του ΒοΊου
61
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΣΟΤΣΟΣ
Τοπογράφος Μηχανικός
ΤΑ ΠΕΤΡΙΝΑ ΓΕΦΥΡΙΑ ΤΟΥ ΒοϊΟΥ
Εισαγωγικά Τα πέτρινα τοξωτά γεφύρια της επαρχίας ΒοΙου αποτελούν σημαντικά μνημεία της τοπικής λωκής αρχιτεκτονικής. Η έρευνά τους μπορεί να συμβάλει στη μελέτη της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, της λαογραφίας, της ιστορικής γεωγραφίας και στην ολοκλήρωση της γνώσης μας για την τοπική ιστορία της περιοχής. Τα περισσότερα γεφύρια βρί σκονται στο νότιο τμήμα της επαρχίας, στις μαιανδροειδείς δασώδεις χαραδρώσεις που σχηματίζει η Πραμόρτσα, παραπόταμος του Άνω Α λιάκμονα και τα ρέματα που χύνονται σε αυτήν. Μέσα σε ωραιότατα φυ σικά τοπία, σε απότομα φαράγγια ή σε απλωτές καταπράσινες κοιλάδες, συμπληρώνουν με την παρουσία τους την ομορφιά του βο·ίάτικου τοπίου. Μαζί με τα αντίστοιχα της γειτονικής περιοχής των Γρεβενών, είναι τα αξιολογότερα σε όλο το γεωγραφικό χώρο της Μακεδονίας. Τα περισσότερα κατασκευάστηκαν κατά την περίοδο της τουρκο κρατίας, κυρίως κατά τον 180 και 190 αιώνα, ως αποτελέσματα της δρά σης τοπικών παραγόντων. Χρηματοδότες και χορηγοί ήταν οι χριστια νικές τοπικές αυτοδιοικήσεις (μουχταροδημογεροντίες), οι μουσουλμάνοι τοπάρχες, το αρματολίκι, οι εκκλησιαστικές αρχές, φιλογενείς απόδημοι, ακόμα και ληστές, εφ' όσον η κατασκευή ενός γεφυριού θεωρούνταν ως ένα κατ' εξοχήν χρήσιμο και θεάρεστο έργο. Κατά την εποχή εκείνη τα γεφύρια ήταν τα κλειδιά των συγκοινωνιών και ως τέτοια έπαιζαν σημα ντικό ρόλο στη ζωή του Βο"ίώτη ξενιτεμένου, ο οποίος αποδημούσε είτε ως οικοδόμος, είτε ως έμπορος, είτε ως κτηνοτρόφος. Χαρακτηριστικό είναι το παρακάτω σιατιστινό δίστιχο που αποτυπώνει τη διέλευση του εφίππου ξενιτεμένου από γεφύρι:
Πραματιφτής ιδιάβινιν σι μάρμαρου γιουφύρι μι του σιδέριν τ' άλουγου κι τη χρυσ17 τη σέλα Η γεωγραφική θέση των γεφυριών αποτελεί ένδειξη για την πορεία