Levensnavigatie door Tom van Nierop

Levensnavigatie

inleiding

Een mens wordt afgeleverd zonder gebruiksaanwijzing, zonder opgave van een doel en zonder een kaart van het terrein waarin hij moet opereren.

Door deze onduidelijkheid is er in de loop van de tijd een groot aantal systemen van filosofie en godsdienst ontstaan. Deze geven verschillende interpretaties van de werkelijkheid, waardoor bevestigd wordt dat er geen eenduidige informatie is.

Dit betekent dat de mens op zichzelf is aangewezen als het gaat om levensnavigatie.

Als hij van de bestaande systemen gebruik wil maken, moet hij daar een keuze uit maken.

Een probleem van de bestaande systemen is dat ze ingewikkeld en uitgebreid zijn. Daarom zijn ze moeilijk toe te passen.

Dit boek geeft een eenvoudig en praktisch systeem. Daarin zijn de belangrijkste principes van de bestaande systemen opgenomen.

Voor de overzichtelijkheid zijn de principes opgenomen in een kompas, een gebruikelijk navigatieinstrument.

Het gehele kompas is symbool voor de levensnavigatie.

De groene lijn van vrijheid en persoonlijkheid

De vogel is symbool van vrijheid.

De leeuw is symbool van persoonlijkheid.

De gele lijn van werkelijkheid en positief denken

Het isgelijkteken symboliseert de werkelijkheid. Het is zoals het is.

Het plusteken staat voor positief denken.

De oranje lijn van liefde en geloof

Het hart staat voor liefde, de kroon voor geloof.

Dit is de lijn van alle religies.

De blauwe lijn van doelgerichtheid en rationaliteit

Het vizier is symbool van doelgerichtheid.

De drie liggende lijnen vormen een symbool van de redenering waarmee uit twee stellingen een derde wordt afgeleid, en daarmee van rationaliteit.

Hoofdstuk I

Levensnavigatie

1.Vrijheid

Omdat er geen eenduidige navigatieinformatie beschikbaar is, moet een mens zelf een koers uitzetten in het leven. Dit betekent dat een mens vrij is. Hij moet in elke situatie een keuze maken. Daar zijn mensen niet altijd blij mee. Ze zijn altijd op zoek naar aanwijzingen voor hun gedrag. In religie, filosofie en in adviezen van anderen. De wereld zou er beter uitzien als iedereen de moed zou hebben zelf zijn leven uit te stippelen. Dan zou er minder gevaar zijn van massabewegingen. Indien men de vrijheid van anderen respecteert, wordt samenleven samenwerken.

2. Werkelijkheid

Het principe van werkelijkheid houdt in dat we de werkelijkheid als uitgangspunt nemen en werkelijk zijn in de zin van werkzaam en waar.

3. Liefde

Het principe van liefde houdt in dat we een positieve houding aannemen tegenover de werkelijkheid. Dit omvat liefde voor de medemens en voor onszelf. Het brengt mee dat we het algemeen belang en de belangen van anderen even zwaar laten wegen als ons eigen belang.

4. Doelgerichtheid

Zonder doel geen navigatie. Doelen geven zin en richting aan het leven. Een voordeel van doelgerichtheid is dat hoofd- en bijzaken gemakkelijk kunnen worden onderscheiden. We verliezen geen tijd op zijwegen.

5. Persoonlijkheid

Het principe van persoonlijkheid houdt in dat we onszelf aanvaarden en verwerkelijken. Jezelf aanvaarden voorkomt innerlijke strijd. Zo kun je al je krachten in de buitenwereld inzetten.

Naarmate een mens meer zichzelf is, zijn anderen dat ook. Als je eerlijk tegenover jezelf bent, kies je geschikte doelen.

6. Positief denken

Er is geen objectieve reden om positief te denken. Het is een keuze. Maar daar is veel voor te zeggen. Om te beginnen geeft positief denken een goed gevoel. Daarnaast stelt het ons stuurmechanisme positief in.

7. Geloof

Geloof is alles wat kennis te boven gaat. Zo werken we onbewust met heel veel geloof. Alles wat we niet weten vullen we in met een veronderstelling. We weten nooit genoeg om een beslissing te nemen. Om te beginnen weten we niets over de toekomst. Maar ook in het heden en het verleden zijn er heel wat zaken die onbekend zijn. We zijn gewend met die onzekerheid te leven. Omdat geloof betrekking heeft op wat onbekend is, hebben we daar vrijheid in. We kunnen geloven wat we willen. Zoals bekend zijn er heel wat geloofssystemen. Het merkwaardige is dat ze ondanks hun verschillen allemaal pretenderen het enige ware te zijn. We kunnen ze beter opvatten als navigatiesystemen die nuttige aanwijzingen bevatten. Zo kunnen wij ons voordeel doen met alle religieuze en filosofische systemen.

8. Rationaliteit

Het verstand is een belangrijk hulpmiddel van de mens om te overleven in deze wereld. Denken is instrument voor het handelen. Denken en voelen kunnen elkaar in evenwicht houden.

Hoofdstuk II ervaringsregels

De hierna volgende ervaringsregels zijn in de loop van 60 jaar verzameld. Iedere keer dat ik een ervaring opdeed, maakte ik een aantekening.

Dit boekje is een selectie uit deze notities.

De ervaringen zijn met trefwoorden alfabetisch gerangschikt.

Aanpassing

Aanpassing is van levensbelang, zoals ook uit de evolutietheorie blijkt.

Aanpassing betekent een goede aansluiting van jezelf aan de werkelijkheid.

Je kunt gemakkelijker jezelf aanpassen dan de werkelijkheid.

Er is een grens aan aanpassing. Ik ben die ik ben en als het niet past dan past het niet.

Je kunt beter slecht aangepast jezelf zijn dan jezelf aangepast verloochenen.

Door jezelf te zijn trek je aan wie bij je passen.

Actie

Bezig zijn is belangrijker dan wat je doet.

Advies

Luister naar adviezen, maar volg ze alleen op als je overtuigd bent. Je eigen mening is gebaseerd op veel meer kennis van de situatie dan een ander kan hebben.

Het voordeel van adviseurs is dat zij meer mogelijkheden kennen.

Vraag adviseurs niet wat je moet doen, maar wat ze vinden van wat je van plan bent.

Afgoden

Een afgod is een deel van de werkelijkheid dat je tot god verheft.

Afgoden kunnen je problemen niet oplossen.

Als je ze tevreden hebt gesteld zijn de problemen er nog steeds.

Moraal moet ook geen afgod worden.

Afstand nemen

Af en toe moet je als een schilder een stap terugdoen om te kijken waar je mee bezig bent.

Algemene richting

Niet proberen alles te regelen. Bepaal de algemene richting en ga op weg. De details zie je wel als je dichterbij komt. Het gaat toch altijd anders dan je denkt.

Alleen

Je bent nooit alleen. Je bent altijd met miljarden andere mensen die ook gezelschap kunnen gebruiken.

Als je zonder partner bent, ben je niet alleenstaand maar alleenwonend. De rest doe je met anderen. Wat je mist is een klankbord. Dat kun je ondervangen door te denken op papier of te praten met God (zie onder geloof).

Angst

Angst is niet gevaarlijk. Je gaat er niet dood aan.

Angst voor concrete zaken is functioneel en kan moeilijkheden voorkomen.

Onbestemde angst is schadelijk en kan genegeerd worden.

De beste middelen tegen angst zijn liefde en zelfvertrouwen.

Assertiviteit

Assertiviteit is rustig zeggen wat je wilt zonder verwijten te maken of boos te worden. Zeg iets voordat je boos wordt.

Assertiviteit is mogelijk door respect voor de werkelijkheid en voor jezelf. Je kunt een ander zeggen wat zijn gedrag bij je teweegbrengt en dat je het niet accepteert, ook al weet je nog niet wat je eraan gaat doen.

Begeerte

In aanvulling op Boeddha meen ik dat begeerte alleen ongelukkig maakt als het een onhaalbare of schadelijke begeerte is.

Begin

Elk begin is het halve werk. Het hoeft niet goed te zijn.

Belangstelling

Belang moet je stellen. Het is er niet vanzelf.

Beleggingen

In de beleggingswereld moet je snel handelen. Anders is het al gebeurd.

Beloning

Alles wat je geeft wordt door de werkelijkheid dubbel en dwars beloond.

Daarom kun je zeggen: geven is ruilen.

Beoordeling

van de toestand

In de militaire wereld is “beoordeling van de toestand” een redenering om van een opdracht naar de uitvoering te komen.

Een BVT lijkt op het bepalen van positie en koers bij navigatie.

Beslissen

Beslissen is niet moeilijk. Òf het verschil is groot en dan is de keuze gemakkelijk, òf het verschil is klein en dan doet het er niet toe wat je kiest. Je kunt niet over elke beslissing lang nadenken maar voor belangrijke beslissingen is dat beslist noodzakelijk. Neem geen besluiten uit emotionaliteit. Als je een beslissing moet nemen hoef je je alleen maar af te vragen of het een stap in de goede richting is. Wat er precies gaat gebeuren kun je toch niet bedenken. Kenmerk van een goede beslissing is blijheid.

Beweging

Om te kunnen sturen is beweging nodig.

Boosheid

Bij boosheid het spel stilleggen en overleg plegen. Anders loopt het uit de hand en kom je er niet meer uit.

Bovennatuurlijkheid

Alles is natuurlijk, ook wat bovennatuurlijk wordt genoemd.

Bijbel

De Bijbel en andere religieuze boeken zijn navigatiegidsen. Je kunt je er onafhankelijk tegenover opstellen. Iets wat vroeger functioneel was, hoeft dat nu niet meer te zijn.

Caleidoscoop

Dit instrument uit onze jeugd kennen, geeft een aardig beeld van hoe je naar de wereld kunt kijken: van verschillende kanten bekijken en het mooie erin proberen te zien.

Citaten

In hoofdstuk 3 vindt u een reeks inspirerende citaten die ik gedurende mijn leven verzamelde.

Co-existentie

Existentie, in de wereld zijn, geeft geluk. Co-existentie, dat samen met anderen doen, is daarvan een ultieme vorm.

Conflicten

Met miljarden mensen in de wereld kunnen we niet zonder conflicten leven. De vraag is alleen hoe we daarmee omgaan. Het gaat er niet om wie er gelijk heeft - want in subjectieve zaken heeft iedereen gelijk - maar om een werkbare oplossing te vinden.

Congruentie

Met congruentie bedoelt Carl Rogers gelijkvormigheid van ervaring, bewustzijn en communicatie. Naar mate je meer congruent bent zijn anderen dat ook.

Consequent

Iedere consequentie voert naar de duivel. Daarom hoef je niet B te zeggen als je A hebt gezegd.

Contact met God

Als je contact met God onderhoudt (zie onder geloof) voel je je beter en krijg je waardevolle aanwijzingen. Je hoeft niet te praten bij bidden. Het is voldoende je aandacht op God te richten. Dat werkt als bijtanken van energie. In contact met God zie je de dingen in de juiste proporties terwijl je in je eentje nog wel eens kunt overdrijven. Praten met God geeft objectiviteit, duidelijkheid, kracht en ontspanning. Het is nuttig om regelmatig je plannen met God te coördineren. Als je dat doet komen alle krachten van het heelal je te hulp. Bij bidden niet vragen maar geloof uitspreken. Als je het gevoel hebt dat God zich van je heeft afgewend, kan het wel eens omgekeerd zijn (jij van hem).

Contact

Contacten zijn onmisbare oriëntatiepunten voor de navigatie.

Conversatie

Conversatie is de kunst om anderen aan het praten te krijgen. Geef ze rustig de tijd om hun zegje te zeggen.

Men vindt het belangrijker je begrip dan je mening te horen. Met vrije associatie houd je een conversatie gemakkelijk op gang.

Delegeren

Maatstaf voor delegeren: wie kan het werk het best doen in de beschikbare tijd. Als je dat laatste er niet aan toevoegt, is de kans groot dat het werk helemaal niet gedaan wordt.

Denken

Denken is een instrument voor het handelen. Dat betekent dat er voldoende tijd moet overblijven voor de uitvoering.

Als je meer bedenkt dan je aankunt, verlies je de band met de werkelijkheid.

Ideeën zijn hulpmiddelen; maak er geen afgoden van. Overdag van tijd tot tijd niets doen en nadenken voorkomt dat je het ‘s nachts doet. Denken op papier maakt je gedachten overzichtelijk en voorkomt dat ze in je hoofd blijven ronddraaien.

Dienen

Vrijheid is niet egoïstisch als je deze in dienst stelt van de werkelijkheid.

Discussie

In een discussie altijd twee overwegingen in je achterhoofd houden:

1. wil de ander het graag?

2. wil ik hem of haar een plezier doen?

Doel

Je kunt je leven beter sturen met doelen dan met regels.

Doelen aanpassen aan middelen omdat middelen meestal beperkt zijn.

Als je een doel achter de horizon hebt, stel dan een tussendoel in zicht.

Jezelf niet als doel maar als middel zien.

Altijd je doel voor ogen houden en ervan uitgaan dat het bereikt kan worden.

Als je in een moeilijke situatie bent, kun je inspiratie putten uit lange termijn doelen.

Een draaiboek is een handige manier van plannen omdat je daarmee niets vergeet en een handleiding hebt bij de uitvoering.

Draaiboek

Driekwart

Als je geen perfectionist wilt zijn, denk dan aan driekwart. Driekwart was het cijfer 7 ½ op school. Daar waren we toch blij mee? Als je met dat cijfer tevreden bent, kun je veel meer doen.

Driekwart van de tijd om te handelen en één kwart om te plannen is een goed recept voor effectiviteit.

Drukke werkzaamheden

De aanpassing van werk aan tijd komt er altijd.

Zorg dat je zelf die aanpassing maakt en niet de tijd.

Ga daarom uit van de beschikbare tijd en niet van de te verrichten werkzaamheden.

Als je meer werk hebt dan je aankunt, maak je dan niet druk over wat je niet kunt doen. Het gaat erom wat wel gedaan kan worden.

Hoe druk je het ook hebt, houd altijd tijd vrij voor vrienden want die houden je fris.

Durven

Wie durft, die wint. Gaat het verkeerd, dan gaat het toch goed, want dan heb je gedaan wat je wilde, je hebt een kans op succes gehad en je hebt ervan geleerd.

Echtscheiding

Het leven wordt er door echtscheiding niet eenvoudiger op. Het is beter het huwelijk in stand te laten en een modus vivendi te vinden. Echtscheiding betekent verplaatsing van verdriet. Na echtscheiding heb je meer last van je echtgenoot dan ervoor en dan staat er niets meer tegenover.

Eenheid

Het begrip dat alle tegenstellingen uitschakelt is eenheid. Eenwording met de werkelijkheid is de essentie van het leven. Als je nadenkt over de werkelijkheid creëer je een tweedeling. Dat is onvermijdelijk maar herstel zo gauw mogelijk de eenheid door weer op te gaan in de werkelijkheid. Een wandeling geeft eenheid in jezelf en met je omgeving.

Eenzaamheid

Ben je eenzaam, zoek contact met de werkelijkheid en het gevoel verdwijnt.

Eerlijk zijn

Als je eerlijk bent, verlies je wat en win je wat. Je wint wat bij je past.

Eeuwigheid

Het helpt om de dingen in het licht van de eeuwigheid. te zien Dat besef je als je op een begraafplaats rondloopt. Je denkt dan: ‘Waar die mensen zich ook druk over hebben gemaakt, nu doet het er in elk geval niet meer toe’.Ik geloof dat de werkelijkheid in de eeuwigheid gezien het beste met mij voorheeft. Dat kan er soms wel eens anders uitzien maar daar moet ik me dan niet te veel van aantrekken.

Eigenwaarde

Het woord eigenwaarde maakt duidelijk dat het betrekking heeft op jezelf, afhankelijk is van jezelf en om waarde gaat. Het is een woord met veel betekenis dat direct invloed heeft op je gevoel. Iedereen kan eigenwaarde hebben want iedereen is wel ergens goed in.

Evenwichtig denken

Evenwichtig denken is positief of negatief, al naar gelang de situatie.

Het is een remedie tegen een overmaat van een van de twee.

Existentie

Existentie heeft een dubbele betekenis. Ten eerste betekent het: zijn en in de tweede plaats: het bijzondere zijn van de mens, dat in de wereld zijn inhoudt, op het andere gericht zijn, je verenigen met het andere. Dat is wat een mens gelukkig maakt. Dat is je leven geven om het te behouden, zoals Jezus het bedoelde.

Fair Play

Een begrip uit de sport dat ook in het dagelijks leven moet worden toegepast.

Fantasie

Fantasie is een goed hulpmiddel voor een positieve instelling.

Flow

Door op te gaan in bezigheden ontstaat flow, wat een groot geluksgevoel geeft. Met kleine zaken bereik je dat niet en daarom zijn die zo frustrerend.

Fouten

Als je je inhoudt uit angst om een fout te maken, maak je die juist.

Fundamentalisme

Fundamentalisten maken afgoden van teksten.

Geboden

Geboden zijn principes. In een concrete situatie moet worden uitgemaakt of ze kunnen worden toegepast.

Gehoorzaamheid

Gehoorzaamheid betekent ‘luisteren’. Dan kun je altijd nog zien wat je doet.

Geloof

Geloof kun je omschrijven als het geheel van gedachten en gevoelens over de werkelijkheid. Voor sommigen speelt God daarin een rol, voor anderen niet. Voor de laatsten is een geloof met God zonder betekenis.

Daarin kan verandering worden gebracht door aan te nemen dat God een symbool is van de werkelijkheid, van alles wat bestaat, geestelijk en stoffelijk. Dan heeft wat over God wordt gezegd, betrekking op de werkelijkheid. Daarmee komt informatie uit alle religies voor iedereen beschikbaar.

Toepassing van deze gedachte kan een beter begrip van religies voor elkaar teweegbrengen. Daar is in deze tijd dringend behoefte aan.

Toepassing van deze interpretatie op de Bijbel kan het volgende beeld opleveren. De werkelijkheid is een samenhangend geheel, dat met liefde wordt bestuurd. De werkelijkheid houdt van de mens en de mens doet er goed aan van de werkelijkheid te houden. De mens kan in gedachten contact onderhouden met de werkelijkheid en er zijn plannen mee coördineren. Waar hij kan zal hij het algemeen belang dienen en

niet zijn eigen belang. Hij zal zijn medemens even belangrijk vinden als zichzelf. Hij kan vertrouwen stellen in de werkelijkheid.

Teksten uit de bijbel die deze interpretatie ondersteunen:

‘Ik ben.’ Ex. 3:14. God is de werkelijkheid.

‘De Here is één.’ Deut. 6:4. De werkelijkheid is een samenhangend geheel.

‘God is liefde.’ 1 Joh. 4:16. Liefde is de essentie van de werkelijkheid.

‘God schiep de mens naar zijn beeld; naar Gods beeld schiep hij hem.’ Gen. 1:27. Uit dit laatste kunnen wij afleiden, dat de werkelijkheid net als een mens een stoffelijk en een geestelijk aspect heeft. De mens kan met zijn geest contact onderhouden met het geestelijke aspect van de werkelijkheid (bidden en meditatie). Voorts kunnen wij eruit afleiden dat de werkelijkheid zichzelf bestuurt als een mens.

De besturing van de werkelijkheid lijkt, net als die van de mens, niet altijd het beoogde effect te hebben.

De vraag is niet of God bestaat maar of hij werkt. En als hij werkt, bestaat hij.

Teksten uit de Bijbel en andere religieuze boeken kunnen inspiratie geven. Bij voorbeeld:

‘Het geloof is de zekerheid der dingen die men hoopt.’

‘Alles is mogelijk voor hem die gelooft.’

‘Als God voor me is, wie kan dan tegen me zijn?’

Griekse en Romeinse goden waren ook symbolen van de werkelijkheid of aspecten daarvan. Iedereen gelooft, ook degene die zegt dat God niet bestaat. We kunnen het immers niet weten en daarom is elke stelling daarover geloof.

In de bijbel zul je niet de woorden zelfvertrouwen en zelfverzekerdheid vinden, maar wel mensen die met geloof handelden zoals Abraham, Noach, Mozes, Ester, Salomo, David en Jezus. Mede daardoor is de Bijbel een inspirerend boek.

Geluk

De beste manier om geluk te vinden is uit jezelf te tredenen en in de wereld te zijn, existentie, interesse.Het is gemakkelijker een ander gelukkig te maken dan jezelf en als je een ander gelukkig maakt, word je het zelf ook.

Gemoedsrust

Gemoedsrust door je leven met één dag tegelijk te leven en te vertrouwen op God en jezelf.

Genade

Het is goed om te beseffen dat de werkelijkheid genadig is. Fouten leiden meestal niet tot ernstige gevolgen, zoals je in het verkeer kunt ervaren. Dan kun je zelf ook genadig zijn voor anderen. Genade maakt geblokkeerde wegen vrij.

Genotmiddelen

Je kunt geestelijk evenwicht bewaren zonder genotmiddelen te gebruiken. In plaats van roken en snoepen kun je beter al je zintuigen de kost geven, bijvoorbeeld door naar muziek te luisteren of naar een museum te gaan.

Geschiktheid

Als je niet weet of je geschikt bent voor een bepaalde functie, vertrouw dan maar op degenen die je ervoor vragen.

Gesprekstechniek

Als je een gesprekspartner niet met argumenten kunt overtuigen, kun je extra aandacht daarvoor krijgen door je even uit het gesprek terug te trekken. Dan heeft hij gelegenheid er nog eens over na te denken.

Gevoel

Het gevoel is een instrument voor het handelen, net als het denken.

Het gevoel is een slechte raadgever. Het loopt achter de feiten aan en is wispelturig.

Denken en voelen kunnen elkaar in evenwicht houden.

God

Zie onder geloof.

God dienen

God dienen is gemakkelijker dan voldoen aan de verwachtingen van mensen.

Als je God dient ben je onafhankelijk van het oordeel van mensen.

God en mens

Jezelf als instrument van God zien. Als zodanig ben je sterk, want als je Gods wil doet, mag je ook op zijn hulp rekenen.

God heeft aan de mens de beslissingen over zijn eigen leven gedelegeerd. Er heerst dus een gedecentraliseerde leiding in het heelal. Dat leidt wel eens tot wanorde omdat niet alle individuen het contact met het hoofdkwartier onderhouden.

God helpt wie zichzelf helpt. Je kunt God niet voor je karretje spannen, hij kan wel je last verlichten.

God vrezen

God vrezen is rekening houden met de werkelijkheid zoals hij is. Met beide benen op de grond staan.

Bij deze opvatting kun je God vrezen en hem vertrouwen.

Gods optiek

Als je je druk maakt over wat een ander in jouw ogen verkeerd doet, vraag je dan af of het misschien goed is in Gods ogen.

Gods wil

Gods wil is een wijze van spreken. Het betekent handelen vanuit het oogpunt van het heelal.Naar mate je meer leeft volgens Gods wil ben je krachtiger en minder kwetsbaar.

Gods wil doen is je plaatsen in een ruimer kader, meedoen in groter verband. Aan onze eigen tekortkomingen kunnen we zien dat niet alles gebeurt volgens Gods wil. Wij kunnen God helpen de zaken zoveel mogelijk naar zijn hand te zetten.

Goed en kwaad

De beslissende keuze. Ik houd u heden het goede en het leven voor maar ook het kwade en de dood (Deuteronomium 30:15). Met andere woorden, de mens is vrij als hij maar rekening houdt met de gevolgen van zijn daden. In plaats van goed en kwaad kun je beter denken in termen van nuttig en onnuttig. De wereld is zoals hij is. Je kunt niet verwachten dat hij draait zoals jij wilt.

Goed is goed

Op school betekende het cijfer 8 goed. Als iets voor 80 % in orde is, is het dus goed.

De laatste 20 % zijn niet de moeite waard.

Grote afstanden

Als je een grote afstand moet rijden, gaat de tijd sneller als je alleen maar bezig bent met hier en nu. Dat geldt voor alle verafgelegen doelen.

Haast

Als je in een normaal tempo werkt, doe je meer en houdt je het langer vol.

Hart

Je hart volgen of de wet? Ik kies voor het hart. Jezus dacht er net zo over. Mijn hart is mijn kompas. Als ik er niet naar luister, gaat het als stoorzender werken. Het volgen van je hart wordt onmiddellijk begrepen door anderen. Het tegenovergestelde ook.

Heelheid

Heelheid is een goed ideaal. Je moet de heelheid herwinnen die je bij je geboorte had. De blessures die je tijdens je leven opdoet, moeten hersteld worden.

Herinneringen

Er is iemand met wie je al je herinneringen kunt ophalen en dat is God, want die is overal bij geweest.

Hier en nu

Hier en nu is de lens waardoor je de werkelijkheid ziet. De beperktheid van de menselijke geest en de ingewikkeldheid van de werkelijkheid maken het aangewezen om je te beperken tot hier en nu. Als je hier en nu om je heenkijkt, is het duidelijk dat je maar een klein deel van de werkelijkheid bent. Als iemand zijn ongeluk verklaart door het verleden, dan vergist hij zich. Zijn ongeluk komt door bezig zijn met het verleden.

Hoofdzaken

Alles gaat beter als je je tot hoofdzaken beperkt.

Humeur

Heb je een slecht humeur, doe iets het geeft niet wat.

Humor

Humor, liefde en inzicht hebben hetzelfde resultaat: een glimlach. Ze hebben gemeen dat ze een andere kijk op de feiten geven. Humor werkt beter dan boos worden.

Idealen

Idealen zijn noodzakelijk als doelen. Het is een verkeerd ideaal om met iedereen goede maatjes te willen zijn.

Ideeën

Ideeën zijn bakens op de levensreis. Een mens stuurt zichzelf en heeft daarbij oriëntatiepunten nodig, zoals boeien op zee. Alle ideeën ten spijt, het enige wat werkt is contact met de werkelijkheid. Ideeën kunnen dood en verderf zaaien.

Ik

Ik ben die ik ben en ik ben die ik wil zijn.

Inspiratie

Inspiratie door navigatie. Als je geen inspiratie hebt, stel dan de navigatievragen.

Instelling

Twee recepten voor een goede instelling: 1. heb God lief

2. uw wil geschiede.

Gemoedsrust door de gedachte: gaat het mis, dan gaat het mis.

Afstand nemen door de zaken in het licht van de eeuwigheid te zien. Liefde, respect en vertrouwen in God, jezelf en anderen.

Niet vragen ‘Wat krijg ik?’ maar ‘Wat geef ik?’.

Je bent altijd in gezelschap van God.

Je kunt voorkomen kwaad te worden door te denken dat het Gods zaak is om er iets aan te doen.

Interesse

Existentie en interesse zeggen hetzelfde uit verschillende standpunten: uit jezelf in iets anders zijn.

Interpretatie

Het is evident dat de werkelijkheid altijd interpretatie nodig heeft om ermee te kunnen werken. Als je dat beseft, weet je dat je optimistisch kunt zijn als je dat wilt.

Jezelf zijn

Jezelf zijn is niet alleen een recht maar ook een plicht. Jezelf zijn zonder je af te vragen wat anderen ervan vinden. Dan kun je jezelf ongehinderd ontplooien en is het leven eenvoudig. Dan verzamel je mensen om je heen die van je houden zoals je bent.

Iemand die zich inhoudt uit angst om een slechte indruk te maken maakt daardoor juist een slechte indruk.

Gewoon jezelf zijn is voor een ander niet gewoon omdat elk mens uniek is.

Jezelf zijn, ook al stellen anderen zich aan. En dat komt nogal eens voor. Jezelf zijn en aanpassing zijn niet met elkaar in strijd. Je kunt aangepast jezelf zijn.

Jezus

Jezus is het symbool voor een bepaalde manier van leven. Een inspirerende manier. Jezus heeft de mens vrij gemaakt. Zo is de mens bedoeld: zelfstandig maar wel in groter verband. God is altijd beschikbaar als de mens er niet meer uitkomt.

Jezus wordt vooral geassocieerd met het kruis. Dat vind ik een negatieve boodschap, al wordt er door de opstanding wel een positieve draai aan gegeven. Positiever vind ik het om te kijken naar wat Jezus gezegd heeft. Hij sprak veel over het koninkrijk. Een eenvoudige verklaring hiervoor is dat het betrekking heeft op de wereld gezien vanuit Gods oogpunt. Het systeem van natuurlijke en geestelijke wetten.Het begrip koninkrijk tilt een mens boven zijn eigen benauwde zienswijze uit.

Het koninkrijk stelt hoge eisen. Geen mens kan eraan kan voldoen. We mogen blij zijn als wij een een zesje halen. Dat betekent dat wij moeten omgaan met 40 % mislukking van onszelf en anderen. Vergeving is de beste remedie.

Kalmte

Kalmte is een beter woord dan rust. Je kunt met kalmte actief zijn.

Kalmte maakt het gemakkelijker om tolerant te zijn.

Koersschommelingen

Het gaat in het leven als met beurskoersen. Er zijn dagelijkse koersbewegingen en er is een trend. Als de trend omhoog is hoef je je niet druk te maken over koersschommelingen.

Koerswijzigingen

Alleen van koers veranderen als je er van overtuigd bent dat de nieuwe koers beter is.

Kompas

Op eigen kompas varen is aan te bevelen omdat je beter op jezelf kunt vertrouwen dan op een ander. Waarom zou een ander het beter weten? Je weet zelf het meest van je situatie.

Kiezen of delen

Als ik moet kiezen voor kiezen of delen, dan kies ik meestal voor delen. Ik houd graag alle wegen open.

Kritiek

Kritiek is meestal overbodig. De mensen weten wel wat er verkeerd is gegaan. Als je zelf kritiek krijgt, ga dan na of je iets over het hoofd hebt gezien.

Kunst

Kunst laat zien hoe moeilijk de combinatie van geest en materie is. Daarom vind ik het te gemakkelijk om alleen maar oog te hebben voor het geestelijke.

Leeswerk

Leeswerk moet altijd de hoogste prioriteit hebben, om goed geïnformeerd te kunnen handelen. Elk stuk één keer lezen en meteen noteren wat ermee gedaan moet worden.

Leiding geven

Maak duidelijk wat je van medewerkers verwacht. Dat voorkomt teleurstelling aan beide kanten. Mensen willen niet graag een domme indruk maken. Daarom nemen ze soms een opdracht aan die ze niet begrepen hebben. Stel bij twijfel een controlevraag.

Laat de uitvoering van een opdracht aan de medewerker over.

Levenskunst

Levenskunst begint met het aanvaarden van de werkelijkheid.

Altijd een koers uitzetten en op weg gaan.

Stel je leven in het teken van ontdekking en ontplooiing.

Morele regels zijn maatstaf voor eigen handelen. Leg ze niet aan anderen op. Schooloplossingen zijn er niet. Het belangrijkste eerst.

Als je het overzicht hebt verloren, ga dan pas verder nadat je het hersteld hebt.

Logboek

Het helpt om een logboek bij te houden met gedachten en plannen.

Het is interessant om na verloop van tijd daar weer eens in te lezen.

Dan zie je hoe je denken zich heeft ontwikkeld en wat er van je plannen terecht is gekomen.

Manipulatie

Het beste middel tegen manipulatie is assertiviteit.

Mening

Als je iets vindt, moet je eraan vasthouden tot je van iets anders overtuigd raakt.

Wat anderen vinden is interessant maar je eigen mening is belangrijker.

Mensen

Beoordeel een mens op hoe hij in de wereld staat; niet alleen op hoe hij tegenover jou is. Mensen zijn beperkt en stellen van tijd tot tijd teleur. Bedenk dat je meer voordeel van ze hebt dan nadeel. Geef aandacht aan wat je bevalt en negeer de rest.

Motivatie

Er komt meer motivatie uit plannen dan uit ideeën.

Negatief denken

Je kunt negatief denken gebruiken om onbewuste veronderstellingen aan het licht te brengen.

Negatief voelen

Als je je niet goed voelt, ben je misschien op de verkeerde weg. Kijk of je gevoelens een redelijke grond hebben. Als dat niet zo is, kun je ze negeren.

Dan verdwijnen ze vanzelf. Remedie tegen negatieve gevoelens: kies een doel en steek van wal. Negatieve gevoelens kunnen een gevolg zijn van vermoeidheid.

Als je zonder reden droevig bent, kun je ook om een goede reden vrolijk zijn: omdat het prettig is.

Niets aan te doen Niets aan te doen, alles mee te doen.

Niets aan te doen, niets mee te maken, zou Epictetus zeggen (zie citaten).

Noodweer

Soms doet een mens uit noodweer dingen die hij liever niet gedaan zou hebben. Bij noodweer vervalt schuld en hoef je er niet over in te zitten.

Norm

De norm signaleert het gevaar. Als iets abnormaal is, kijk dan goed wat er aan de hand is.

Omstandigheden

Als de omstandigheden veranderen is het goed om na te gaan of mogelijkheden die eerst niet pasten, nu wel geschikt zijn.

Onbewust

Soms ontbreekt de tijd om ervaringen bewust te verwerken.

Je kunt dan vertrouwen op de onbewuste verwerking.

Ondernemen

Ondernemerschap is toegepaste creativiteit.

Een mislukking geeft minder spijt dan niet proberen.

Ontspanning

Spanningsbeheersing is een goed idee van Edmund Jacobson. Het houdt in: de juiste spanning voor wat gedaan moet worden. Te hoge spanning vergt te veel energie, te lage spanning geeft onvoldoende resultaat. Je kunt je geest ontspannen door je spieren te ontspannen, vooral de spieren van mond en ogen. Want een mens denkt in woorden en beelden.

Onzekerheid

De toekomst is altijd onzeker. Daarbij kun je twee houdingen aannemen: hoop en vrees. Bewezen is dat hoop productiever en gezonder is.

Oorzaak

We zijn gewend om een oorzaak in het verleden te zoeken. De oorzaak kan ook in de toekomst liggen: in je doel. Verst verwijderde oorzaak is een term uit de verzekeringswereld. In het gewone leven moeten we ook attent zijn op oorzaken achter oorzaken en doelen achter doelen.

Op tijd komen

Als je altijd een reservekwartiertje in acht neemt, kom je nooit te laat.

Openhartigheid

Openhartigheid is het beste beleid. Zieltjes sparen helpt niet want vroeg of laat wordt men toch met de waarheid geconfronteerd en hoe eerder des te beter.

Opgeruimde geest

Een opgeruimde geest betekent leven zonder ballast en dat doe je hier en nu.

Opvoeding

Kinderen moeten wennen aan de eisen die het leven stelt. ‘Er komt een tijd dat je voor jezelf moet zorgen. Zorg dat je er dan klaar voor bent.’

Orde Orde betekent oorspronkelijk volgorde. Volgorde is nodig omdat je maar één ding tegelijk kunt doen.

Overstag gaan

Met een zeilboot moet je op tijd overstag gaan om niet aan de grond te lopen.

In het leven is dat ook zo.

Overtreffende trap

De wet van de overtreffende trap: wat goed is wordt beter, wat slecht is slechter.

Perfectionisme

Perfectionisme is niet nodig. Goed is goed.

Doe alleen wat nodig is.

Planning

Een plan dwingt tot keuzes voor de inzet van beperkte middelen. Met een plan weet je waar je mee bezig bent en kun je gemakkelijk prioriteiten bepalen.

Altijd reserves in acht nemen voor tijd, geld en ruimte.

Positief denken

Positief denken voelt zo goed en negatief denken zo slecht, dat de keuze niet moeilijk is.

Een positieve stemming komt niet altijd vanzelf. Soms moet je die bewust tot stand brengen.

Positief denken is denken in termen van liefde en vertrouwen. Dat is de kern van elk geloof.

Optimisme is mogelijk omdat er in de wereld meer goed gaat dan verkeerd.

In plaats van ‘Ik kan het niet’ kun je beter zeggen ‘Ik vind het moeilijk’.

Een positief zelfbeeld is belangrijk voor geluk en succes. Je bereikt het door haalbare doelen te stellen.

Von Clausewitch zei, dat bij het begin van een gevecht alles er op lijkt te wijzen dat het plan verkeerd is. Een goede commandant houdt dan vast aan zijn plan en dan blijkt dat het goed is.

Problemen

Problemen moeten worden opgelost op hun eigen terrein. Geestelijke problemen geestelijk bijvoorbeeld en niet met genotmiddelen. Proef

Als je leven moeilijk is, kun je denken dat je op de proef wordt gesteld. Dat geeft een leuke motivatie om er het beste van te maken.

Publieke opinie

De publieke opinie bestaat niet. Er zijn altijd mensen die het met je eens zijn en mensen die het niet met je eens zijn. Wat mensen vinden loopt meestal achter de feiten aan.

Relatie

Een goede relatie brengt je in flow, een slechte haalt je eruit.

Een goede relatie heeft een gunstige invloed op je zelfbeeld.

Partners moeten niets van elkaar eisen. Alleen wat vrijwillig gebeurt heeft waarde.

Hoe houd je een relatie goed?

Geef elkaar een goed leven. Speel eerlijk en kan tegen je verlies.

Bedenk dat de ander zo wil zijn als hij is.

Partners moeten hun verschillen van mening op een geschikt moment aan de orde stellen.

Een goede vraag is altijd: hoe staat het met onze liefde?

Resultaatgerichtheid

Bij werk het resultaat voor ogen houden.

Het werk kan afschrikken maar het resultaat trekt aan.

Risico nemen

Als je risico neemt om een doel te bereiken, moet je er ook van uitgaan dat het doel bereikt wordt. Anders voel je gevaar en staat daar niets tegenover.

Als je gedemotiveerd raakt, kan het zijn dat je te veel van jezelf hebt gevergd.

Rust

Zorg altijd voor een rustige plek, ver van het strijdgewoel, waar je kunt nadenken.

Sabbat

Eén dag in de week nadenken of je leven nog wel op koers zit.

Roofbouw

Schuldig voelen

Je hoeft je niet schuldig te voelen als je je best hebt gedaan. Als het dan toch verkeerd is gegaan was het overmacht. Bij overmacht ontbreekt schuld.

Spontaniteit

Vertrouw op je vermogen om in de situatie te reageren. Je spontaniteit inperken om te voorkomen dat je jezelf schaadt is het paard achter de wagen spannen. Je schaadt jezelf juist door niet spontaan te zijn.

Spijt

Hoe kom je van spijt af? Bedenk wat je hebt geleerd en ga over tot de orde van de dag. Ik kan mijn gedrag juist vinden en toch spijt betuigen aan iemand die er last van heeft gehad.

Stabiliteit

Een mens heeft diep in zich een grote stabiliteit, zoals het op grote diepte rustig is in een stormachtige zee.

Stemming

Je stemming heeft een grote invloed op motivatie en succes. Je kunt je stemming verbeteren met meditatie.

Stress

Als je gestresst bent, is het tijd om weer te navigeren.

Stuurautomaat

Je hart is een stuurautomaat. Standaard kun je daarop koersen. Pas als er iets hapert, hoef je opnieuw te navigeren. Daarna zo gauw mogelijk weer op de stuurautomaat..

Subject en object

Je kunt jezelf als subject zien en als object. Als subject voel je je prettig.

Als object voel je je beoordeeld door mensen.

Richt je aandacht op de wereld, dan ben je weer subject.

Succes

Succes is een inspirerend woord. Daarbij vraag je je af wat het betekent. Dan heb je een duidelijk beeld en dat programmeert je stuurmechanisme.

Symbolen

Symbolen mogen niet het zicht op de werkelijkheid wegnemen.

Theorieën

Zonder theorieën kun je niet leven en met theorieën kun je vastlopen.

Je moet dus aanvaarden dat je moet schipperen en dat hoort bij navigatie.

Twistgesprekken

Twistgesprekken hebben geen zin. Zeg wat je te zeggen hebt en hou dan je mond.

Twijfel

Bij twijfel niet handelen maar net zo lang nadenken tot deze verdwenen is.

Tijd

Tijdindeling bepaalt je effectiviteit.

Je hebt altijd tijd, de vraag is alleen wat je ermee doet.

Gebrek aan tijd betekent te veel aan doelen.

Wat je doet werpt pas na verloop van tijd vruchten af.

Dat je niet direct resultaat ziet is dus geen probleem.

Uitlenen

Uitlenen is weggeven omdat je bijna nooit iets terugkrijgt.

Vakantie in eigen huis

Je hoeft niet op reis te gaan om afstand te nemen.

Vandaag

Leef je leven met één dag tegelijk. Dan is het overzichtelijk en je kunt alleen vandaag iets doen.

Verbeelding

Verbeelding is nodig om iets tot stand te brengen.

Verdriet

Je hebt het minste last van verdriet als je het gewoon over je heen laat komen.

Vergelijking

Als je alternatieven vergelijkt, hoef je alleen te kijken naar de voordelen.

Vergeving

Vergeving maakt vrij. Door te vergeven maak je schoon schip en raak je woede kwijt.

Verleden

De beste manier om met het verleden om te gaan is er niet mee om te gaan.

Verleiding

Wat te doen tegen verleiding? Tijd nemen, dan kan het gezonde verstand weer zegevieren.

Verlies

Neem op tijd je verlies want verlies kan winst zijn ten opzichte van morgen.

Verslaving

Elke verslaving zit tussen de oren en moet daar worden opgelost.

Vertrouwen

Als je vertrouwen stelt in de werkelijkheid en jezelf ben je rustig.

Verwijten

Ik maak dagelijks stomme fouten dus ik ben de laatste om verwijten te maken.

Vraag en

antwoord

Als een vraag wordt gesteld moet je niet alleen nadenken over het antwoord, maar ook of de vraag wel goed is. Vrede

Vrede is een middenweg tussen vriendschap en vijandschap.

Het betekent niet dat je het met elkaar eens bent, maar dat je afziet van strijd.

Vreugde

Vreugde is een bewijs dat je op de goede weg bent.

Vrienden

Vrienden maken de wereld vriendelijker.

Vrije associatie

Je gedachten de vrije loop laten is een goede manier om ideeën te krijgen en meer over jezelf te weten te komen.

Waarschijnlijkheid

Zekerheid is er niet in dit leven maar waarschijnlijkheid wel en dat is voldoende.

Wijsheid

Wijzen hebben de wijsheid niet in pacht want ze spreken elkaar tegen.

Zelfaanvaarding

Zelfaanvaarding geeft ontspanning en kracht.

Zelfbeeld

De Grieken zeiden: “Ken Uzelf”. Door zelfkennis maak je goede keuzes.

Zelfverwerkelijking

Als je van zelfverwerkelijking uitgaat hoef je nooit te twijfelen.

Je weet intuïtief altijd wat het beste voor je is.

Wat je doet moet zinvol zijn in twee opzichten: het moet zin hebben en je moet er zin in hebben. Als jij geen zin hebt, heeft het ook geen.

Zonde

Zonde verbreekt de eenheid met de werkelijkheid en met jezelf. De oorzaak is vaak een gebrek aan liefde. Door liefde kun je herstellen van het gevoel dat zonde geeft.

Zorgen

Als je je zorgen maakt, inventariseer dan de risico’s en de kans op realisatie.

Dan valt het meestal wel mee.

Hoofdstuk III citaten

Martin Buber

‘Ieder mens moet op zijn eigen manier de weg naar God vinden. Een aanwijzing daarvoor is wat je het liefste doet.’

Chinees gezegde

‘Heeft u haast? Ga even zitten.’

Prof. Dr. H. Crombag

‘In de loop van de tijd heeft de mens een eigenschap ontwikkeld die we ‘bewustzijn’ noemen. Wat ik nu denk is, dat wij als soort aan het proberen zijn ons gedrag steeds meer onder controle van dat bewustzijn te brengen. Voor een klein deel zijn we daarin inmiddels geslaagd, maar meestal lukt het nog niet zo goed.’

Duke Ellington

‘Als ik mij druk had gemaakt om mijn mensen, lag ik nu al zes voet onder de grond.’

Als iemand niet goed functioneerde zei hij: ‘Are you okay, kid?’

Epictetus

‘Indien een onaangenaam verschijnsel iets is wat niet in onze macht staat, zij uw antwoord gereed: Het gaat mij niet aan.’

Ester, uit het gelijknamige Bijbelboek ‘Kom ik om, dan kom ik om.’

Ze aanvaardde alle consequenties van wat ze vond dat ze moest doen.

Ben Goerion

‘Deskundigen zijn altijd deskundig in dingen die gebeurd zijn.’

Goethe

‘Het is niet genoeg te willen, men moet het ook doen.’

Jack ter Heide

‘De mens situeert zichzelf.’

Hillel

‘If I’m not for myself, who is? If I’m only for myself, who am I? If not now, when?’

Luther

‘Als ik doe wat ik geloof dat God wil dat ik doe, dan ben ik gelukkig en twijfel ik niet.’

Gezien op een gedenksteen van Jeanne de Morat in Onlay

‘God, ik geloof in je omdat je de waarheid zelve bent. God, ik vertrouw op je omdat je oneindig goed bent. God, ik hou van je omdat je beminnelijk bent. Ik hou van mijn naaste uit liefde voor jou.’

Multatuli

‘Van de maan af gezien zijn we allemaal even groot.’

Napoleon

‘Als ik 75 % kans van slagen heb, durf ik voor de resterende 25 % te vertrouwen op mijn goede gesternte.’

Willem van Oranje

‘Men hoeft niet te hopen om te ondernemen, noch te slagen om te volharden.’

Plutarchus

‘Men moet zich oefenen om te kunnen spreken als de man die een hond gooide met een steen maar zijn stiefmoeder raakte. Ook goed, zei hij. Immers, men heeft de macht om het lot dat men niet wenst, te verkeren in een wenselijk lot.

Diogenes werd verbannen. Ook goed, want eerst na die verbanning ging hij zich toeleggen op de wijsbegeerte.’

Spreuk op station Sankt Peter tussen Arosa en Chur

‘Wees niet bang voor de wereld. Val dapper aan.’

Robert Schuller

‘Dank je zeggen is de beste manier om onder alle omstandigheden een positieve stemming te krijgen.’

Shakespeare

’Wees eerlijk tegenover jezelf, dan kun je niet oneerlijk zijn tegenover anderen.’

Bart Vemers

‘Als je niet kunt delen, kun je ook niet vermenigvuldigen.’

Stelling uit een Leids proefschrift

‘Er gaat meer boven onze pet dan eronder.’