lium, Scheuchzeria palustris, Potamogeton filiformis, Potamogeton panormitanus, Potamogeton friesii, Cladium mariscus, Hippuris vulgaris, Sphagnum platyphyllum, Sphagnum angustifolium, Sphagnum centrale, Meesea triquetra, Drepanocladus fluitans, Drepanocladus Sendtneri i Scorpidium scorpioides. Rozpoznanie składu botanicznego osadów torfowych pozwoliło na identyfikację 22 subfosylnych zbiorowisk roślinnych należących do 9 klas. Wśród fitocenoz znalazły się takie, które współcześnie w Polsce nie występują, np. podzespół Sphagnetum betulo-pinosum eriophoreto fruticuleosum funkcjonujący w północnym basenie Kładkowego Bagna w okresie subborealnym i subatlantyckim, a współcześnie znany z północno-zachodniej Rosji (Botsch, Smagin 1993), czy zespół Menyantho trifoliatae-Sphagnetum teretis obecny na torfowisku Taboły w okresie borealnym, a obecnie znany z północno-zachodniej Europy (Dierssen 1982) oraz z zachodniej Syberii (Liss, Bjerjesina 1981). Akumulacja osadów biogenicznych rozpoczęła się w Tabołach i Kładkowym Bagnie w późnym glacjale, natomiast w Borkach – we wczesnym holocenie (tabela 2). Tabela 2. Miejsce występowania Taboły
Kładkowe Bagno
Borki
Charakterystyczne etapy rozwoju trzech torfowisk Puszczy Knyszyńskiej Inicjacja procesu torfotwórczego
Zanik zbiorników wodnych
młodszy dryas (10710±50 BP) – basen południowy starszy dryas (11880±60 BP) przełom późnego glacjału i holocenu – basen północny młodszy dryas (10460±40 BP) – basen południowy okres borealny (8120±40 BP) okres atlantycki (6280±40 BP) – basen północny okres preborealny (9730±170 BP)
–
Formowanie się torfowiska wysokiego
Oligotrofizacja siedlisk
–
od okresu subborealnego, głównie w okresie subatlatyckim (ok. 1900±30 BP)
okres atlantycki – basen południowy okres subatlanycki (1660±35 BP) – basen północny
–
–
okres subborealny
Źródło: opracowanie własne.
W każdym z torfowisk roślinność wkroczyła na podłoże mineralne. Jednakże we wczesnym etapie rozwoju Tabołów i Kładkowego Bagna funkcjonowały także zbiorniki wodne, które uległy zlodowaceniu w różnych momentach późnego glacjału i holocenu (tabela 2). W Tabołach proces nagromadzenia osadów biogenicznych rozpoczął się nie w rejonie największych zagłębień podłoża torfowiska, jak można by przypuszczać, a w miejscu dość płytkim. Z tej przyczyny pojawiło się przypuszczenie, że do allerødu dno wytopiska było ukształtowane odmiennie. Dopiero wzrost temperatury w tym interstadiale, powodujący rozmarzanie lodu gruntowego przyczynił się do jego osiadania i powstania form silniej wgłębionych, w których rozwinęło się jezioro. W Kładkowym Bagnie procesy wytapiania lodu gruntowego doprowadziły do powstania jeziora w wyniku zatopienia wcześniej uformowanego torfowiska wysokiego. 53