24
BİRİNCİ
KİTAP
Eski Türklerde Din Birinci Mebhas 1. TSİNLERİN DİNİ Tsinlerin dini, dörtlü tasnife istinat eder. Aşağıda gö receğimiz veçhile Çinliler buna merkezi de ilâve ederek, Beş Unsur sistemini vücude getirmişlerdir. Bu itikadm men şeini arayan Edouvard Chavannes, bu tasnifi, merbut bu lunduğu dinle beraber Türklerin vücude getirdiğini ve Tsin Türklerinin bunu Çin’e ithal ettiğini, şu suretle bildiriyor: «Beş Unsur nazariyesi, Çin'de doğmamıştır. Kable’l-mîlâd 370-335’te Wei ülkesinin hükümdarı Tchou zamanında ya şayan Tseou-Yen'dir ki Çin memleketinde ilk defa bundan bahsetti. Fakat bunun telkinleri aks-i sadasız kaldı, Çinli ruhuna derin bir surette nüfuz edemedi. Unsurlar akidesi Çin tarihinde ancak Che-Houang-ti'den sonra ehemmiyetli bir mevki alabildi. Filhakika, bu hü kümdar Çio [C h i’ih-yo] unsurunun bereketiyle hüküm sür düğünü ilân ve bütün ölçüleri ve kanunları bu unsurun hassalarına göre tayin ve takrir etti. Bununla beraber bu hü kümdar atalarının misalini takipten başka bir şey yapma dı. Çünkü, unsurlar nazariyesinin esası Toin hükümdarlarınm çok eski bir zamandan beri yukarıdaki dört hükümdara