Ziya Gökalp - Makaleler 5

bizim gibi devletçi değildirler; fakat cemaat devletten ibaret midir? İngiltere’de cemaat mahiyetini haiz olan mahallî ida­ relerin, millî mezhep teşkilâtının, sınıf teşkilâtının, zadegân teşkilâtının nüfuz ve kuvveti her yerde ziyadedir.

Anglo-Saksonlarm an’aneci (şimdiki ıstılahına göre müesseseci) olmaları da cemaatçi olduklarına b ir delildir».

Maamafih, bu muharebe zamanında, îngilizler umu­ mî askerliği ve İktisadî himaye usullerini kabul etmekle Almanlar gibi devletçi b ir millet sırasına geçtiler. îngilizlerin bu husustaki müstesnalığı da artık kalmadı. O halde, Alman terbiyesi cemaatçi, Anglo-Sakson terbiyesi ferdiyetçidir demek doğru olamaz. Her iki milletin ter­ biyesi de millîdir ve harsçıdır.

Yalnız Fransızlarda, terbiyenin harsçı olmaktan zi­ yade medeniyetçi olduğunu görüyoruz. Fransız milleti, kendisini, «Gaulois» kavminin temadisi gibi değil, Yu­ nan ve Lâtin milletlerinde doğan klâsik medeniyetin de­ vamı gibi addediyor. Fransız harsı, bu klâsik medeniye­ tin muasırlaşmış bir şeklinden ibarettir. Cermenler ve Anglo-Saksonlar, Lâtin medeniyetinden, reform gibi, ro­ mantizm gibi dinî ve bediî reaksiyonlar ile ayrılmayı şiar edindiler. Luther Katoliklikten, Shakespeare klâsik tra ­ jediden millî reaksiyonlarla ayrıldılar. Fransa, hiçbir reaksiyon yapmayarak hem klâsik, hem de Katolik kal­ dı. Alfred Fouillée, terbiyeye dair yazdığı eserlerinde, Fransız milliyetini Yunan ve Lâtinin klâsik medeniyetini idame etmekle kaim görüyor.

Terbiyeyi «fertlerin millî harsa intibakı» suretinde tarif ve o n a .millî sıfatını tabiî ve zaruri b ir vasıf gibi 54