ve tersa, yâni budist ve hristiyan olarak tavsif edilmiştir. Sırderya’nm kuzeyinde «Sümbe» yâni budist «stupa» tapınağı zikrolunduğu e>bi, M angışlak'da da «Şütn» zikredilmiM». Teb riz'deki ŞUnb-ü G azan gibi, yâni stupa. H erhalde burada hâkim olan Kanglı aşireti de H in distan sınırlarında yasayan kardeşleri yoluyla budizm kültürüne bağlanm ışlardır. Zerdüş•îler için Ahmed Yesevî nienakibında «muğ» tâbiri kullanılıyor. Bunlar ancak Sertıeıiant, B uhara ve H orezm gibi şehirlerde tutunabilm işlerdir. Barthold B uhara civarında budistlerin A frasiyab, zerdüştîlerin de Keyhusrev ve Siyavuş kültünü yaşattıklarını N erşahî'nin hikâ yelerini izah ederken anlatm ıştır (Soçeneniya, 11/2, s. 322-332). Anende herhalde Yenikent civarında bulunm uş olacak. Yenikent kazakça Cankent harebeleri, şimdiki Qazalı (rusça Kazalinsk) dan 25 km. mesafededir. Aşağı Sırderya şehirleri ve harebeleri için bk. V . Jirmunski, A fa ğ ı S ırd erja ’da Oğuz izleri, Tyürkolofiçeski Sbomik, 1, M oskva 1951, s. 93-102 tl. Kaynak tercümesi. Belleten, XXV, 99 CTem. 1961) ss. 471-483]. 862a — Q ara A rslan H an’ın ağzından «Oğullarım llarslan ve M ahmud» söyletiliyor [ki, biraz aşağıda ise (st. 874) oğlunun küçük olduğundan bahsediliyor.] Bunlar elbette 1070 de vefat eden H orezm şah llarslan ile oğlu M ahm ud, diğer ismiyle Sultanşah değildir. K ara A rslan H an’ın da bu isimde iki oğlu olm uş olabilir. 865a — «Kürke» ve bundan K ühürkey şeklinin O N ’de zikredilmiş olması dikkate şa yandır. 874a — R ş ’de yerleri açık bırakılm ış; zikredilen isim ler A g 'd e n alınm ıştır ki, alt satırdaki İsli H an (KOnonov’un okuyuşuna göre Esli H an) da oradan alındı. , 878a — Bu ad H a’da ,
, X'de ise
yazılmış; A g 'de de Buran olduğun
dan böyle kabul edildi. İhtim al Ç u havzasında Akbeşim yanındaki B urana minaresi de bu Buranla ilgili olacak. B arthold bu sözün m in are/b u ran a'd an alınmış olacağını söylemiştir. F akat «buran» kelimesi, m inare demek değildir; Barthold, Ofçet s. 26, 27. 879a — Ali H an burada K arahanlılar sırasm da zikredilmiş. H albuki Şahmelik, (Tarib-i Beyhaq, s. 51 de) Bcrani nisbesiyle zikredilmiş ki, Kanglı aşiretindendir. Çünkü H adiqat ülArifİD’de O trar'da yaşıyan hanların Kanglı olduğu tasrih edilmiştir. Bunlardan Kılıçarslan adında birisinin Cend hâkimi olduğu zikredilir. Burası Şahmelik'in şehridir ve onun adı da K ılıçarslan'dır. Yesevî m enakıbında zikredilen K ılıçarslan, «daha eski zam anda yaşamış birisi» olarak tarif edilir. Şahmelik^ M ahm ud'un oğlu M es’ud tarafindan Horezm valisi ola rak tâyin edilmiş olduğundan H orezm şah lâkabını taşım ıştır ki, T arih-i Beybaq'da da buyiedir. 879b — N üshalarda
«41 L>
yazılmış; M ayda diye bir şehir bana mâlum değildir.
A rap coğrafya kaynaklan burada H uvare isimli bir şehir zikrederler. [M ankcnd ve M anda gibi yer isimlerinin olmasını gözönunc alarak bu ismi M anda kabul ettik.] 880a notunda] turkçesini şıyor. Bu
— «Amuye Suyunun bu tıırafı» tâbiri dikkati çekiyor. (M erhum hocam buna dair onun batı tarafı kasdedilm iştir [dıyor.j Bu kelime, Reşidcddin’e veya destanın yazan zata ait olacak. [F akat böyle kabul edilirse hâdiselerin izahı biraz zorla bakım dan burada zikredilen sahayı. Aşağı Sırderya olarak kabul etmek gerekiyor.]
881a — D estanı tertip eden zat, A m u D erya’nın doğusu ve batısında cereyan eden
109