Yusuf Akçura - Türkçülük, Türkçülüğün Tarihi Gelişimi

Türk çocuklarına mahsus ibtidai ve tôli mektebleri bu gayelere göre hazırlamaya ve düzenlemeye çalışmıştı.

Tavsiye ettiği pro9rama göre «Usul-i Cedid» , yani Avru­ pa tarzında düzenlenmiş ibtldai mekteblerde ilk öğre­ tim milli lehçelerle olacaktı; fakat üç yıl kadar ibtidai­ yede okuyanlar, mutlaka « ebedi dil» dediği «Umumi Türk dilini» öğrenecekler ve dördüncü yıldan itibaren öğretim artık o umumi Türk dili ile yapılaca.ktı. İsma i l Bey'in «edebi dil» veya «Umumi Türk dili» de­ yimiyle anlatmak istediği dil, çok sadeleşti rilmiş lstanbul Türkçesidir. Okullarda dil birliğiyle beraber aynı gaye, « fi­ kir ve iş birliği>ıde öğretilecek v e telkin edilecekti. Gaspı­ ralı'nın ümit ve emeline göre, Kuzey ve Doğu Türklüğünde bir taroftan okurlar, diğer taraftan matbuôt. üçüncü ta­ raftan hayır, ilim ve edebiyat dernekleriyle mi lli yardım­ laşma kurumları sayesinde ;,Dilde, fik irde, işde birlik» ideali gerçekleşebilirdi. . .

Gaspıralı İsmail Bey'in, millet hizmetine başlar başla­ maz ortaya attığı «Garblılaşmakıı, sonra ilen. ettiği «İslömı asri bir surette anlarnakıı ilkeleriyle, hayatının sonlarına doğru ifadesine imkôn bulduğu «Dilde, fikirde işde bir­ lik» prensibi, Bütün Türkçülük akımının, dil, edebiyat, sosyoloj i, hattô siyaslyôt sahalarında şimdiye kadar bu­ labildiği esasların hemen hepsini birleştirmekte ve kap­ samaktadır. sanırım. Sonradan gelen Türkçüler ve Bütün TürkçCiler, bu esasları i nceleyecek. açıklayacak. destek­ ı eyecek ve uygulayacaklardır. Bundan dolay: 1 5 yıl kadar önce Türklük hakkında yazdığım bir ma kalede dedikleri­ mi, burada da aynen tekrar edeceğ im: «Zannımca, Bütün Türklük görüşünü ilk evvel meydana. çıkaran, eski Kırım Hanlarının bugün terkedilmlş ve unutulmuş, adetô dünya­ dan ayrı ve uzak gibi yaşayan küçük bcışkentlerlnde hafta­ da bir defa yayınlanan ufacık bir gıı.zete o lmuştur. 30 yıl 101