Tufan Gündüz - Kızılbaşlar, Osmanlılar, Safeviler

kadar uzanan sahada bulunan Uluyörük, Osm anlı Anadolu’su­ nun en kalabalık T ürkm en teşekkülüydüler. Batı A nadolu’da hem en her sancağa dağılmış durum daki Yürükler daha çok dar alanda yaylak-kışlak hayatı sürdürdüklerinden yerleşik hayata mütemayil duruyorlardı. Şu halde, İsmail (Şah) ile yeni bir devlet kurm a yoluna giren Kızılbaş Türkm enlerden Dulkadirliler, adından da açıkça belli olduğu gibi Dulkadir Beyliği topraklarından yani M araş ve çev­ resinden gitmişlerdi. Avşarlar, Akkoyunlu konfedere aşiretleri içinde önemli bir konum a sahiptiler ve bunların bir kısmı daha Cüneyd dönem inden itibaren Safevîlerin sadık takipçileri ol­ muşlardı. Keza Şamlular da Osmanlı hâkimiyetinin henüz uzan­ madığı Halep bölgesi Türkmenleriydiler. Oldukça kalabalık bir nüfus gücüne sahip olan Ustaclular da Şam lulann yani Halep Türkm enlerinin koluydular. XVI. yüzyıla ait vergi kayıtlarından anlaşıldığına göre Halep bölgesinden Şah İsm ail’in hizm etine giden ve Safevî Devleti’nde oldukça etkin roller oynayan Şam­ lular, Halep Türkm enlerinin tam am ını tem sil etmiyordu. On­ ların gidişinden sonra sayıca oldukça kalabalık bir konargöçer grup geride kalmış ve bunlar daha sonra Yeni İl diye anılan Si­ vas bölgesi Türkm enlerinin de çekirdeğini oluşturm uştu. Bun­ lar gibi Osmanlı hâkim iyetinden uzakta olan Varsak Türkm enleri158 de -geride kalanlara ve Safevî Devleti’ndeki etkinliklerine oranla- sayıca oldukça az olmak üzere Şah İsm ail’in hizm etine girmişlerdi. Bunlar büyük ihtimalle Şeyh Cüneyd’in Anadolu se­ yahati sırasında Safevîyye tarikatına bağlanmışlardı.

Rumlulara ve Tekelülere gelince; bunların Anadolu’dan yani Osmanlı hâkimiyet sahalarından gittikleri kesin olarak bellidir.

Teke ili Şeyh Haydar zamanında Safevîyye halifelerinin etki sahasındaydı. Şeyh Haydar’ın gönderdiği Haşan Halife bölgede irşad 158 Varsaklar üzerine şu ana kadar yapılan en geniş araştırma için bkz. Ali Sinan Bilgili, Tarsus Kazası ve Tarsus Türkmenleri, Ankara 2001.

98