İnci Enginün - Cenap Şahabettin

boyut kazanmıştı114'. Servet-i Fünun’un en önemli şairi Fikret res~ ~s3rn3Tda. Parna?^ ı m inm'bütün~düvgülârdân arınarak-kelime-lerle resim yapma anlayışı Cenap Şahabettin tarafından_Seryet-i Tünün şairlerine aşılanmıştır. Cenap bu görüşünü Peyam-i Sabahlı. tâ çıkan bir makalesinde açıklamıştır. Daha önceki şiirlerin gü­ zelliklerinin. farkında olan CenapT "bunların"hiç birinde tasvirin bir ~çerçeye_l igine alınmadığına işaret eder. ' ‘Hiç biri muayyen bir" ^erçeye içinde^asvit edilmiş.değildi, hepsi hududu itibariyle ku­ surlu iHî Rîzden evvelki nesl-i edeb bir manzumenin elfazilg reşı. medilen bir levha olduğundan gaflet göstermişti. Bu cihetle ^eserlerini birer levEagibiçerçeveleyerek tahdid etmiyorlardı. Ben ^jJTüzüm-TtaFîdidiTaris'te kendisinden edebiyat dersi aldığım Charles Brevet isminde bir adamdan öğrendim ki Gaulois gaze­ tesi muharrirlerinden id i."

Kelimelerle yapılan İevha, şekle bağlılığı da zaruri kılıyordu.

Sadece duyguların tesirinde kendini bütün hudutların dışında gö­ ren sadece sözü değil, feryadı veya hiç bir şey söyleyememeyi şi­ ir sayan Abdülhak Hâmid'in anlayışı ile karşılaştırıldığında, Servet-i Fünunculann bu anlayışı şeklin önemini ortaya koyuyor­ du. Mehmet Kaplan, Cenap’ta duygunun noksan olduğuna işa­ ret eder: "Cenaj^ tıgkıjDarnasyenler gibi, resmi şiirin esas gayesi yaptı. O da .şiire ferdî veya beşerî duygular sokmak istemiş, fa­ kat bunları Fikret gibi derinden duymadığı, mizacına maledemedigi için, tesirli birhale getirememiştir. Çenap'ın en çok muvaffak olduğu şiirler, antolojilere de alman tabiat tasvirleridir, bunlar­ da büyük bir ustalık görülür. Fakat bunlar bizde ‘gayribeşerî’ bir intiba uyandırırlar, bir tabloyu seyreder gibi onlara karşı yaban­ cı kalırız. Fikret’te ise tabiat beşerî' bir kıymet halini alır. O, rtıai denize baktığı zaman, denizden çok kendini düşünür. ‘Mai bir” gözün elem-i kalbine’ ağladığını sanır. Buna mukabil C enapjn ' “Elhan^ı Şita’ ’sı, insansız, saf, sadece dış unsurlardanjbaret bi£ varlıktır^5'. Tamamiyle şeklî bir tabiat tasvirine düşmekten çe­ kinen Cenap, kendisinin asla inanmadığı bir 'ruh-ı kâinât' fikri uydurur. Tabiatın da insan gibi bir ruhu olduğuna inanmak is 14. N ü kh et K oray, Türk E debiyatında Tablo A ltına Şiir Yazma M odası. 1968-69, Türkiyat Enstitüsü T ez n o .924.

15. Bu şiirin tahlili için bk. M ehm et Kaplan, Ş iir T ahlilleri 1, Dergâh Ya. miarı, 6 .b ..1 9 7 8 ,s .9 7 -1 0 6 .