hercaimeşrep: kararsız, değişken huylu, H arb iye N ez â re ti: Bugünkü İstanbul yaradılışlı Üniversitesi binası H erk ul: (Hercules) Romalı yantanrı h arek et-i asrî: çağdaş hareket h eyah ây -ı teh ek k ü m : alay hayhuyu, h arek et-i şevk u sü rü r: neşe ve ttıutşamatası luluk hareketi h a rn a ra -i m u n k atıa: kesik kesik heyet-i m addiyye: maddenin görüşünü horlam a, boğuk ses heykel-i m an ev i: manevi heykel H aşan E fen di: Komedyen, tüluatçı hıfzıssıh a: sağlığın korunması h ıra m a n : salınan H aşan Zülâfî Efendi: (Öl. 1731i Osmanlı h irâs-ı firâk: ayrılık korkusu kadısı h a sb ezzâh ir: görüşünte h ıy ab an : iki tarafı ağaçlı yol haşviyyat: söz arasında “ şey, m esela...'' hidem ât-ı harbiyye: Harbiye’ye ait hiz metler gibi söylenen sözler lüzumsuz fazla h ilkat-ı âd em : insanın yaratılışı sözler, h ilkat-ı âlem : âlemin yaratılışı h a tv e : adım hisar-ı v ak ar: ağırbaşlılık kalesi h atv e-i terak ki: gelişme adımı hiss-i in tifâ’: çıkar hissi havad is-i cihan : dünya olayları havas: muhterem, saygın olanlar hiss-i necâbet: asâlet, soyluluk duygusu H âtem -i T âyi: VII. yüzyılda yaşamış hiss-i tah rlb : harap etm e, yıkıp yok etme duygusu Arap şâiri hissiyât-ı eslâf: öncekilerin duyguları h av za-ı tü râ b : toprak düzlüğü h issiy â t-ı ta rih iy y e : tarihle ilgili hayâl-i gam -dîde: gam görmüş, kederli, duygular tasalı hayâl h itam : son h âyalât-ı kâzibe: yalancı hayaller h izm et-i askeriyye: askerlik hizmeti, hayâlât-ı tarihiyye: tarihle ilgili hayaller vazifes: hayat-ı askeriyye: askerlik hayatı h od g âm : kendini beğenmiş bencil hayat-ı dil-rîş: yüreği yaralı, dertli hayat hayat-ı dim agiyye ve kalbiyye: kalb ve h oşkâm : arzularına ulaşmış, memnun, rahat beyin hayatı h ayat-ı ebediyye: sonu olmayan hayat h ud ud -ı feryâd: feryat sınırı h u d u s: sonradan peyda olma hayat-ı hakıkiyye: gerçek hayat hufte: yatmış, uyumuş h ayat-ı insaniyye: insanlık hayatı hukuk-ı beynelmilel: milletlerarası hukuk hayat-ı irfân: kültür hayatı H aydarlar: Ali ve on iki imama bağlı ta h u k u k -ı itlak: boşanma hakları hulûl: gelme, başlama rikattan olanlar hayşûm î: genizden gelen h u m m a-y ı tarih i: tarih nöbeti, sıtması hayvan -ı d âhık: gülen hayvan h u rd eb în : inceden inceye gören h a z a n : sonbahar h u rd ep esen d : nükte seven, dikkatli h azan -lik a: sonbahar yüzlü h u ru ç: çıkma, çıkış h u su m et: düşmanlık h azin : hüzünlü, kederli, hüzün verici h u tu t-ı m im ariyye: mimarî çizgiler, h azin e-i efkâr: fikirlerin hâzinesi yazılar, yollar h azin e-i şiddet: şiddet hâzinesi h ü ly a-tıraz: hülya süsleyen h ecr: ayrılma, terketme, ayrılık hedef-i hicv ü istihkar; hor görme ve h üsn-i tertib : intizam güzelliği h ü zn -âlû d : keder bulaşmış yerme hedefi I hem ser: eş h em -sü ru d : beraber şarkı söyleyen ıyd -1 h azân : sonbahar bayramı, şenliği h engâm -ı m ü sadem e: çarpışma, savaş ıyd-ı millî: millî bayram zamanı ıztırab -ı asr: asrın acısı, sıkıntısı
138