Ebülfez Elçibey - Bütöv Azerbaycan Yolunda

yır, onlara şerait yaradan mühiti ve xalqa öz teşekkürümü bildirirem.

- Ebülfez bey , Azerbaycan'ın güneyinde başlayan çağdaş milli azad­ lıq herekatının perspektivleri ve Bütöv Azerbaycan Dövletinin dünyanın siyasi xeritesine düşmesi ehtimalı haqqında Sizin fikirlerinizi bilmek hem dünyaya sepelenmiş hemvetenlerimiz üçün , hem de beynelxalq ictimaiy­ yet üçü n maraq ol ardı . . .

- Bu mesele olduqca mürekkeb meseledir. Problemin bir terefden ta­ rixi kökleri var, diger terefden ise, bir Azerbaycan Türkünün buna baxışı , bir Avropalının buna baxışı, bir Rusiya vetendaşının , hetta bir fars tees­ sübkeşinin meseleye baxışı tamamile başqa-başqadır. Y e'ni 200 il parça­ lanmış bir millet, bir xalq bu gün özünün birlik meselesini hell edirse , öz veteninin bütövlüyü haqqında düşünürse , bu , bir o qeder de sade mesele olmayacaqdır. Ona göre de de men burada müeyyen meseleleri çözmek isterdim. Birinci , bizim telebimiz müasir dünyanın telebierine uyğundur.

Birleşmiş Milletler Teşkilatma üzv olan dövletlerinin hamısı qebul edirler ki , her bir xalqın öz müqedderatını hell ve te'yin etmek hüququ vardır. Bu haqqı oraya qol çeken milletierin hamısı tanıyır. Demek, indi Azerbaycan Türkleri öz müqedderatını hell etmek isteyirse , buna qarşı heç kim gede bilmeyecek. Biz beynelxalq hüquqlar esasında öz haqqımızı müdafie et­ meye doğru gedirik.

Meselenin tarixi köküne baxaq. Burada birinci ve esas amil Azer­ baycan amilidir. Çünki müharibe aparan da, parçalanan da, birlik uğrunda mübarize aparan da bu xalqdır, Azerbaycan memleketi ve Azerbaycan xalqıdır. Bu xalq nece parçalandı ve onu kim parçaladı? Suala cavab ax­ taranda aydın olur ki , 200 il bundan qabaq onu parçalayan esas qüvve Rusiya imperiyası olub . Rusiya imperiyası Qafqazı işğal etdikden sonra Azerbaycanı bütövlükle işğal etmek meqsedi ile bu ölkeye daxil olub ve ordusu ile hetta Tebrize qeder gedib çıxıbdır. Ancaq burada dayana bil­ meyib. Çünki dünya ictimaiyyeti buna qarşı idi ve o zaman mane oldu .

Rusiya ise güclü olduğuna göre Araza qeder işğal ede bildi . İlk olaraq , 1 804- 1 8 1 3-cü iller arasında 9 il müharibeden sonra bir hisseni gopardı , 1 828-ci ilde ise İrevan ve Naxçıvan xanlıqlarını Qacar sülalesinden alıb Arazı serhed etdi . Bununla da Azerbaycan 2 yere parçalandı. Bu veziyyet çarlıq dövründen başlayaraq SSRİ-nin dağılmasına ve hetta bu güne qeder davam etmekdedir.

Azerbaycanı iki yere parçalayan dünyanın en irticaçı, en zülmkar im294