nin Qerb azadixahlığı ile bizim azadixahlığımızda harnan tefavüt emele geldi ki , biz azadlıq binalarımızın bünövresini eşxas üstünde tikdik; mil let üstünde tikmedik ! . . . Ancaq bunu bil ve eşit ki , memleket ve cemaat cemi efraddan ibaret dir, yoxsa o cızbızçı ve dükançı , başmaqçı ve kömürçü, o lüt bambılı qar daşları nezerden salıb, böyük eşxası özüve büt qerar versen , senin azadlıq fabrikanın metaı qeyri milletler içinde o qeder revac tapmaz ve axırda fabrikanı bağlamağa mecbur olub, meettel qalarsan . Onda dexi menden küsme ! " Mirze Celilin yaradıcılığından getirdiyimiz bu iki misalda dil, millet ve Veten problemlerine yazıçı , mütefekkirin münasibeti apaydındır. I 902-ci ilden başlayan Azerbaycan xalq-azadlıq mübarizesinde bütün xalqın qarşısında esasen bu üç problem-milli ideya qaynağının üç terkib hissesi dururdu . O vaxt Azerbaycanda, hetta Varşava, Peterburq, Moskva, Tiflis , Kiev, İstanbul ve Telıranda ele bir Türk-Azerbaycan ziyalısı , aydı nı tapılmazdı ki, bu üç meseleni dile getirmesin , yazı yazmasın. Başqa dillerde te'lim ve tehsil görüb öz diline xor baxanlar, e"tinasız yanaşanlar milli edebiyyatımızda daim istehza ile anılmış, satira hedefine çevrilmiş ler. Sabir belelerini " Ürefa marşı" adlı satirasında öz dilleri ile bele lağa qoyurdu: Xoşlamırıq bir para nadanları , Şiveyi-nisvani-müselmanları , Neyleyirik Fatma, Tükezbanları? Annaları , Sonyalan yanlarıq , Ay berekallah , ne gözel canlarıq ! İnteligentik , bu ki , böhtan deyil, Türkü danışmaq bize ş ayan deyil , Türkü dili qabili-irfan deyil , Biz buna qail olan insanlarıq . . . Ay berekallah , ne gözel canlarıq ! Yaxud Sabirin öz vaxtında ve indi de on minlerin , hetta uşaqların ezber bildiyi onun "Millet nece tarac olur-olsun , ne işim var" şe'ri . 204
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.