ise, güneye sağ yan ( ong tüştük) ; kuzeye ise, sol yan ( s ol tüş tük) derlerdi, ( Yud., 775 ) .
C ) . <<Y ü z ü g ü n e y e d ö n d ü r e r e k » ı sağ-sol diye yön lendirme : Bu düzen ve inanış daha çok Hunlar, Oğuz destanı, Çingiz Han devletiyle, daha sonraki diğer Türk devletlerinde görülür. Devlet teşkilatı da Türklerde, buna göre düzenlenmiş· tir. Aynı gelenek Çin'de de vardır. Ev veya çadırımızın kapısını, güneye, yani güneşe çevirerek, arkamıza kuzeyi almak, normal bir davranıştır. Büyük H u n İmparatorluğunda bütün devlet teşkilatı, S o l - s a ğ düzenine göre düzenlenmiştir. Güneşin doğduğu yönde, yani solda, veliaht yer alıyordu. Devlet teşki latında bu yön daha önemli tutuluyordu. G ö k t ü r k devletin de de Bilge Kağan, henüz kağan olmadan 'ı önce, Hunlardaki gibi Sol Bilge Prensi, yani veliahttı. Kendisi kağan olunca. aynı mevkiye Kül Tegin geçti. O ğ u z d e s t a n ı içindeki düzene göre ise, sağda Oğuz Han'ın oğulları Gün, Ay, Yıldız hanlar yer alıyorlardı. Yani Oğuzlarda sağ yan, daha önemli tutuluyordu. Ç i n g i z H a n devleti de gelişirken, sağda Borogul Noyan; Solda ise, Mukali Noyan lar bulunuyordu. /Sağdaki Borogul Noyan, daha büyüktü. '
D). G ö k t ü r k l e r d e d ü n y a n e y a n a d ö n ü y o r· d u : (Dünyanın, Türk devletinin çevresinde dönmesi) : Buna
göre dünyanın, soldan sağa dönmesi gerekiyordu. Çünkü Gök türk yazıtları çevrelerindeki ülke veya kavimleri 1sayarken, « doğu - güney - batı - kuzey» gibi bir yön sırasını izliyorlardı . Yani doğudan başlayıp, güney batıda geziniyor ve sözlerini, tam kuzeyde bitiriyorlardı. Kavimlerin sayımında, Çin, Tibet, Apar, Kırgız sırası, bu anlayı•,;ı böyle gösteriyordu. Başlangıçta ise, güneşin çıkış yeri, önemli bir rol oynuyordu. YURT VE VATAN TOPRAGI
1. TÜRKLER İLE TÜRK DEVLETİNE BAGLI OI.AN L.4RIN, YURDU VE TOPRAGI : Türk budun, yani Tiirk milleti 26