Özkan İzgi - Uygurlar

ten Bögü Kağan bir yandan asilerin ve diğer taraftan Çin'i zaptetmek idealinin tesiri ile büyük bir orduyla Çin seferine çıkmıştır. Birçok Çin şehrini zaptettiği ve Çin başkentine yaklaştığı bu sefere karısı da iştirak etmiştir. Çin'in yabancılar tarafından zaptedilemeyeceği inancının kuvvetli olmasından dolayı Uygurları Buğu Huai-en durdurmuştur. Çin kaynaklarının verdikleri bilgilere göre, bu akın sırasında bütün Kuzey Çin Uygurların yağmasına uğramış, şehirler yerle bir edilmiş ve hatta en enteresan olanı, Çin mabetleri bile yıkılmıştı. Çin imparatorluğunda Uygurlar bu suretle nüfuz sahibi olduktan sonra, sıra Çin'deki asilerin ortadan kaldırılmasına gelmişti. Bu sebeple Çin'deki Uygur kuvvetleri yeniden teşkilatlandırılmışlardır. Bu arada Buğu Huai-en'in «Sol Şad», yani «Doğu başkumandan»ı olduğunu görüyoruz. Diğer taraftan yeni tayin edilen «Sağ Şad», yani «Batı başkomutan» ı ise Çinli asilerle mücadele etmek üzere görevlendirilmiştir. Az bir zaman sonra da asilerin lideri yakalanmış ve boynu kesilmiştir.

Buğu Huai-en'in 765 senesinde ölümü üzerine Uygurların disiplini bozuldu ve orduda bir anarşi başladı. Bunun üzerine Çin ve Uygurlar arasında eşit şartlarda bir ittifak yapıldı. Bu ittifak neticesinde Uygur ve Çin ordusu müştereken Tibetlilere karşı bir askeri harekâta geçtiler ve Tibetlileri büyük bir mağlubiyete uğrattılar. Bu sırada Uygurların içinde bulunan Dokuz Oğuz boyları Çin'e karşı bir sefer yapıp Çin'i yağmalamak istiyorlardı. Bu isteklerine Bögü Kağan uymuş, fakat o sırada Uygur veziri olan Tun Bağa Tarkan muhalefet etmişti. Vezirin ısrarla Çin seferinden vazgeçme fikri üzerinde durması, Hun kağanı Mao-tun'dan beri Çin'in yabancılar tarafından zaptedilemeyeceği düşüncesinden kaynaklanıyordu. Kağan ve veziri arasındaki bu münakaşa büyümüş ve vezir Tun Bağa Tarkan, Bögü Kağan'ı 779 senesinde öldürüp yerine kendisi 21