Ömer Seyfettin - Sanat ve Edebiyat Yazıları

VAZIYET-l EDEBİYE ihtimal ki , henüz tamamıyla bir "millet" haline geçemedik. Mazi olan ümmet devrinin izleri hala ru­ humuzda yaşıyor. Fakat içtimai inkılaplar bir "hare­ ket" ise, o hareketin şuuru da edebiyattır. Edebiyat bir cemiyetin adeta müfekkiresidir. Bir şeyi yapma­ dan , ewela nasıl düşünür, nasıl niyet edersek cemi­ yet de bir inkılaba hazırlanırken uğrayacağı tahav­ vülleri ewela edebiyatında izhar eder. Işte bizim ce­ miyetimiz de asrileşmek ihtiyacını ilk defa bu saha­ da gösterdi. Osman Nevreslerin , Hersekli Arif Hik­ metlerin arasında Namık Kemal yetişti. Asri şekille­ ri, iskolastik edebiyatın yani medresede öğrenilen il­ mi edebiyatın üzerine aşılamaya kalktı. Roman yaz­ dı, hikaye yazdı, tiyatro yazdı, makale yazdı. Gaze­ teci oldu. Zamanındaki edebi vaziyet şimdi tıpkı Bu­ hara'da, Hive'de olduğu gibidir. O, her şeyi bir ham­ leyle yıkmak istedi . Tabii muvaffak olamadı. Medre­ se , medresenin ilmi, Arapça, Acemce kıymetleri da­ ha capcanlıydı. Harnit'le Ekrem asrileşmek ihtirasla­ rına rağmen ne medresenin lisanından, ne de Acem aruzundan ayrılabildiler. Muallim Naci "artakalış" kuwetinin son teşennücü oldu. Adeta divan edebi­ yatını yeni baştan ihya etmeye çalıştı. Herkes gazel­ ciliğe, nazireciliğe koyuldu. Bir an için asri neviler unutulur gibi oldu. Sonra Fikret'in sayesinde " Edebi­ yat-ı Cedide" hareketi kımıldadı. Bu, hakikaten asri­ leşmekte çok büyük bir merhaleydi. " Lisan" hala is­ kolastik kalmakla beraber "beyan" tamamıyla değişi­ yor, son derece gayri tabiiliğine rağmen, yine med1 18