ΒΗΜΑΤΑ 2011

~ ΣΧΟΛΕΙΟ ~ ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ~

Σημείωμα της αρχισυντάκτριας Για να είμαι ειλικρινής, στη διάρκεια της χρονιάς δεν πίστευα ότι τελικά θα γράψω αυτό το σημείωμα στα Βήματα. Μέχρι πρότινος δεν ήμουν καν σίγουρη αν θα καταφέρουμε να βγάλουμε το περιοδικό. Ωστόσο, να το, το έχετε στα χέρια σας! Η φετινή ήταν και η πρώτη χρονιά που από νωρίς, το Νοέμβριο, έγιναν εκλογές στο ΚΚΣ για την ανάδειξη αρχισυντάκτη/κτριας. Και ήταν ιδιαίτερα σημαντικό ότι αμέσως μόλις ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα, οι υποψήφιοι που δεν εξελέγησαν προθυμοποιήθηκαν να γίνουν μέλη της συντακτικής ομάδας του περιοδικού. Έτσι, είχαμε τελικά μία τετραμελή ομάδα αποτελούμενη από τον Κωστή (Παπαϊωάννου), την Αναστασία (Τζαρτζάνου), τον Έκτορα (Καραβά) και εμένα. Απαραίτητη προϋπόθεση για την έκδοση των Βημάτων ήταν η καλή διάθεση και το ομαδικό πνεύμα. Η ομάδα μας ήταν υπέροχη. Προσπαθήσαμε να βρούμε όποια κενή ώρα διαθέταμε, προκειμένου να συνεργαστούμε. Μέσα από πολλή δουλειά αλλά και ευχάριστες στιγμές και γέλια, καταφέραμε επιτέλους να συντονιστούμε. Αλλά και η συμβολή του προεδρείου και των αιρετών ήταν πολύτιμη. Βοήθησαν όλα τα μέλη όσο μπορούσαν και ενδιαφέρονταν συνεχώς για την πρόοδο των Βημάτων. Στην αρχή τα παιδιά δεν φαίνονταν πολύ πρόθυμα να γράψουν για το περιοδικό. Προσπαθώντας να βρούμε τρόπους να κινητοποιηθούν περισσότερο, σκεφτήκαμε να υπάρχει και φέτος ένα αφιέρωμα στα Βήματα. Μετά

Τα μέλη της Συντακτικής Ομάδας των Βημάτων: Έκτορας Καραβάς, Αναστασία Τζαρτζάνου, Κωστής Παπαϊωάννου, Κατερίνα Ραπτοπούλου

1

~ ΣΧΟΛΕΙΟ ~ ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ~ από πολλή συζήτηση, επιλέξαμε ως θέμα του αφιερώματος τις Εξαρτήσεις. Μοιράσαμε μάλιστα σχετικές ερωτήσεις την ώρα των κοινοτικών, έτσι ώστε να γράψουν όσο το δυνατόν περισσότερα παιδιά τις απόψεις τους για αυτό το θέμα. Μια ακόμη ιδέα που είχαμε ήταν να προκηρύξουμε ένα διαγωνισμό διηγήματος. Δυστυχώς όμως ήταν ελάχιστα τα παιδιά που ανταποκρίθηκαν και ο στόχος μας αυτός δεν επιτεύχθηκε. Σκεφθήκαμε, επίσης, προκειμένου να διευκολύνουμε τα παιδιά να γράψουν για το περιοδικό, να δοθεί κάποιος χρόνος μέσα στο σχολικό πρόγραμμα. Παρακαλέσαμε λοιπόν τους/τις φιλολόγους του Γυμνασίου να αφιερώσουν ένα δίωρο από το μάθημα των Νέων Ελληνικών, ώστε να δοθεί η δυνατότητα σε όσα παιδιά επιθυμούσαν να γράψουν κείμενα για τα Βήματα. Όλες οι παραπάνω πρωτοβουλίες σε συνδυασμό με τις ανακοινώσεις που γίνονταν αρκετά συχνά στις πρωινές συγκεντρώσεις στο θέατρο βοήθησαν τελικά στη συγκέντρωση αρκετών άρθρων για την έκδοση των Βημάτων. Κάλλιο αργά παρά ποτέ! Όταν πια τα άρθρα ήταν αρκετά, έπρεπε να αναλάβουμε δράση! Αρχίσαμε να διαβάζουμε, να ανταλλάσσουμε απόψεις και να αντιμετωπίζουμε το δίλημμα τι θα συμπεριλάβουμε στην ύλη και τι όχι. Άλλοτε συμφωνούσαμε αμέσως και άλλοτε υπήρχαν διαφωνίες και διαφορετικές απόψεις. Πάντως, ένα είναι σίγουρο: χωρίς τον Κωστή, τον Έκτορα, και την Αναστασία, τα πράγματα θα ήταν πολύ δύσκολα για μένα. Χρειάστηκε χρόνος, αλλά τελικά η επιλογή έγινε. Έμενε η επιμέλεια των κειμένων, την οποία ανέλαβε η κ. Ποθητάκη, και τέλος, το στήσιμο του περιοδικού, που έγινε με τη σημαντική συνδρομή της κ. Παπαστάμου. Λίγος χρόνος και πολλά αυτά που έπρεπε να γίνουν. Ωστόσο, με λίγη καλή θέληση, όλα επιτυγχάνονται. Όπως βλέπετε, τα καταφέραμε, και τώρα πια τα Βήματα δεν είναι μια ανολοκλήρωτη προσπάθεια, αλλά ένα αποδεικτικό του τι μπορούμε να επιτύχουμε, όταν δουλεύουμε ομαδικά. Τι κέρδισα εγώ μέσα από αυτή την εμπειρία; Εκτός από τις όμορφες στιγμές που μοιράστηκα με την υπόλοιπη συντακτική ομάδα και τα μέλη του ΚΚΣ, γνώρισα πολλά ακόμη παιδιά του Γυμνασίου, αλλά και έζησα μια σχολική χρονιά διαφορετική από τις άλλες. Τα Βήματα ήταν μια μεγάλη ευθύνη που με απασχολούσε συχνά και επηρέαζε την καθημερινότητά μου. Προπαντός, όμως, η αρχισυνταξία του περιοδικού με έκανε υπομονετική. Επίσης, αναλαμβάνοντας να φέρω σε πέρας αυτό το έργο, αναγκάστηκα να προσπαθώ για το καλύτερο, χωρίς να το βάζω κάτω. Ελπίζω το αποτέλεσμα να είναι ευχάριστο και ενδιαφέρον. Εμπρός, λοιπόν, ξεφυλλίστε το! Κατερίνα Ραπτοπούλου γ2

Οργανωτική Επιτροπή Χορού 2011

2

~ ΣΧΟΛΕΙΟ ~ ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ~

Απολογισμός από τον Πρόεδρο της Μαθητικής Κοινότητας του Γυμνασίου Γεια σας! Πέρασε και η φετινή χρονιά και, ως πρόεδρος, καλούμαι να κάνω τον ετήσιο απολογισμό. Είναι σίγουρα πολλά αυτά που έχουμε να θυμηθούμε και που έκαναν τη χρονιά αυτή συναρπαστική για μας. Το προεδρείο σε συνεργασία με τα μέλη του ΚΚΣ δραστηριοποιήθηκαν σε αρκετούς τομείς. Ξεκινήσαμε βέβαια με τα καθιερωμένα πια ημερολόγια. Βρήκαμε το θέμα («Κάθε μήνας ένα χρώμα»), επιλέξαμε με τη βοήθεια της κ. Ζώη και της κ. Καρτάλη τα καλύτερα έργα και ξεκινήσαμε στη συνέχεια τη δύσκολη διαδικασία της διακίνησης των 3.500 ημερολογίων. Η όλη προσπάθεια στέφθηκε με πολύ μεγάλη επιτυχία, καθώς συγκεντρώθηκε ένα ικανοποιητικό ποσό, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου διατέθηκε στο Κέντρο Κοινωνικής Φροντίδας Ατόμων με Νοητική Υστέρηση Εστία. Στο ίδιο πλαίσιο, το προεδρείο συμμετείχε και σε εκδήλωση που διοργανώθηκε από την Εστία στο Ζάππειο με τίτλο «Ο δικός μου μαραθώνιος». Ιδιαίτερα σημαντική ήταν επίσης η παρουσία της Γ΄ γυμνασίου στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε το Δεκέμβριο στο Θέατρο από τη Μαθητική Κοινότητα του Λυκείου, για να τιμηθεί η μνήμη του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου. Κάποιοι από εμάς μάλιστα είχαμε και ενεργή συμμετοχή στη συζήτηση που ακολούθησε. Μέσα στον ίδιο μήνα, το Δεκέμβριο, έγινε και η εκλογή της Οργανωτικής Επιτροπής Χορού. Τα μέλη της ΟΕΧ 2011 δούλεψαν με

πολύ κέφι και ενθουσιασμό και συνέβαλαν με την προσπάθειά τους, ώστε ο χορός μας δικαίως να χαρακτηρισθεί «αξεπέραστος»! Επόμενος μεγάλος στόχος του ΚΚΣ ήταν η διοργάνωση μιας συζήτησης με όλα τα παιδιά στο Θέατρο. Στο θέμα που επιλέξαμε, δώσαμε τον τίτλο Κοινωνικές φοβίες, αφού θέλαμε να μιλήσουμε, κατά κύριο λόγο, για την ξενοφοβία και την ομοφοβία. Όπως φάνηκε, η παρουσίαση που έκανε το προεδρείο, αλλά και η συζήτηση που ακολούθησε ευαισθητοποίησαν την κοινότητα του Γυμνασίου, αφού τα παιδιά έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον για τα συγκεκριμένα ζητήματα. Ακολούθησε το καθιερωμένο Πανηγύρι του Σχολείου, στην προετοιμασία του οποίου συνέβαλε σε κάποιο βαθμό και η μαθητική κοινότητα του Γυμνασίου μέσω των εκλεγμένων εκπροσώπων της στην ΟΕΠ. Κοντά στα «μεγάλα» πετύχαμε και κάποια άλλα πιο «μικρά», που βελτίωσαν την καθημερινότητά μας: καταφέραμε να τηρούμε –ως ένα βαθμό τουλάχιστον– ουρές στην καντίνα και μετά από διαπραγματεύσεις με τη μαθητική κοινότητα του Λυκείου «χωρίσαμε» τις καντίνες: δύο για το Γυμνάσιο και μία για το Λύκειο. Άφησα τελευταία την προσπάθεια για την έκδοση του περιοδικού που κρατάτε στα χέρια σας. Ήταν μια δύσκολη διαδικασία που απαίτησε χρόνο και κόπο. Ξεκίνησε με την

εκλογή της Κατερίνας ως αρχισυντάκτριας, η οποία στη συνέχεια πλαισιώθηκε από μια πολύ ικανή συντακτική ομάδα που συνέβαλε και αυτή τα μέγιστα στην όλη διαδικασία. Στο ΚΚΣ συζητούσαμε πολύ συχνά για το περιοδικό. Προσπαθούσαμε να βρούμε ιδέες, ώστε να σας κινητοποιήσουμε να στείλετε περισσότερα κείμενα, υπενθυμίζοντάς σας ότι τα Βήματα δεν αποτελούν υποχρέωση αλλά δικαίωμά μας. Ελπίζω το τελικό αποτέλεσμα να σας πείθει για την αξία αυτής της προσπάθειας. Όλα τα παραπάνω υπήρξαν στόχοι που τέθηκαν στο ΚΚΣ και επιτεύχθηκαν, βέβαια, με τη συμβολή ολόκληρης της κοινότητας. Ελπίζω το φετινό προεδρείο να κάλυψε τις προσδοκίες σας και να συμμερίζεστε την άποψή μου ότι ήταν μια επιτυχημένη σχολική χρονιά. Θα ήθελα να ευχαριστήσω τα υπόλοιπα μέλη του προεδρείου και τους/τις αιρετούς εκπροσώπους των τμημάτων για την εξαιρετικά αποτελεσματική συνεργασία που είχαμε φέτος, και βέβαια, όλα τα παιδιά της σχολικής κοινότητας,για την έμπρακτη εμπιστοσύνη που μας έδειξαν και τη βοήθειά τους. Τέλος, θέλω εκ μέρους όλων μας, και ιδιαίτερα εκ μέρους των παιδιών της Γ΄, που αποχαιρετάμε φέτος το Γυμνάσιο, να ευχαριστήσω τους καθηγητές και τις καθηγήτριές μας για όλα όσα μας πρόσφεραν και μας προσφέρουν. Γιώργος Κιμουρτζής γ2

3

~ ΣΧΟΛΕΙΟ ~ ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ~

Το προεδρείο του ΚΚΣ: Πόλλυ Ευστρατιάδη, Θάνος Δουκάκης, Γιώργος Κιμουρτζής, Σίμος Κάλφας Αναμφισβήτητα αυτή η χρονιά ήταν ξεχωριστή, αλλά και πoια δεν είναι; Το χρονικό διάστημα από τις αρχές του Σεπτεμβρίου που έβαλα υποψηφιότητα για το Προεδρείο του ΚΚΣ μέχρι και σήμερα μου φαίνεται σαν να πέρασε αστραπιαία. Παρόλα αυτά η σχολική αυτή χρονιά είναι γεμάτη με αναμνήσεις, τόσες πολλές που δυστυχώς σίγουρα μερικές θα ξεχαστούν. Αλλά δεν θέλω να γίνομαι και πολύ μελοδραματικός! Θα προχωρήσω κι εγώ, όπως όλοι, (όχι πως έχω και άλλη επιλογή!), και όταν φτάσω τα «…άντα» και τα «…ήντα» και εμφανιστούν οι πρώτες ρυτίδες, είναι βέβαιο ότι θα νοσταλγώ εκείνες «τις παλιές καλές μέρες» του Γυμνασίου. Και σίγουρα κάποια από τις αμέτρητες αναμνήσεις θα μου έρχεται στο μυαλό. Θάνος Δουκάκης γ1 Αντιπρόεδρος

4

Μια ακόμη χρονιά, για εμάς μάλιστα η τελευταία του Γυμνασίου, ήρθε στο τέλος της. Ως μέλος του προεδρείου, νομίζω πως είδα αυτή τη χρονιά διαφορετικά από τις υπόλοιπες. Η δέσμευση που είχα αναλάβει και οι ανάλογες ευθύνες με έκαναν να καταλάβω ότι είναι στο χέρι μας αν θα πετύχουμε κάτι και ότι σε πολύ μεγάλο βαθμό εξαρτάται από τη δική μας διάθεση με ποιο τρόπο θα το φέρουμε σε πέρας, έτσι ώστε να αποκτάμε συνεχώς νέες εμπειρίες και να μαθαίνουμε καινούρια πράγματα. Κατάλαβα, επίσης, πόσο σημαντική είναι η συνεργασία σε μια ομάδα και πόσο αναγκαίο είναι να γίνονται αμοιβαίες παραχωρήσεις, προκειμένου να επιτυγχάνεται τελικά ένα καλό συλλογικό αποτέλεσμα. Για εμάς ήταν, νομίζω, μια χρονιά επιτυχημένη, μια χρονιά που εύκολα θα τη χαρακτήριζα «γεμάτη». «Γεμάτη» από υποχρεώσεις, από προθεσμίες, από προετοιμασίες... αλλά πάνω από όλα, γεμάτη από στιγμές και εμπειρίες που μας σφράγισαν. Πόλλυ Ευστρατιάδη γ1 Γραμματέας

Όταν πλησίαζαν οι εκλογές για το προεδρείο του ΚΚΣ, άρχισα να σκέφτομαι αν και κατά πόσο θα με ενδιέφερε να βάλω υποψηφιότητα. Η αλήθεια είναι ότι δεν δυσκολεύτηκα και πολύ να αποφασίσω. Ένιωθα βέβαια κάποιο δέος στην προοπτική να επηρεάζει κανείς τη σχολική ζωή από μια θέση ευθύνης. Μέσα μου όμως κυριάρχησε η σκέψη ότι ήταν κάτι που, αν δεν το δοκίμαζα, θα μετάνιωνα. Έτσι λοιπόν, με ένα μεγάλο «γιατί όχι;» στο μυαλό μου μπήκα σε αυτή τη διαδικασία. Από τη στιγμή που πήρα την απόφαση, ήρθαν στο μυαλό μου και διάφορες ιδέες, για το πώς θα μπορούσα να προσφέρω και εγώ κάτι στην κοινότητα. Μετά λοιπόν από τις εκλογές, άρχισα να μπαίνω στο «κλίμα». Αφού κατάλαβα ότι το διάλειμμα στο γραφείο ήταν τελικά μάλλον ευχάριστο και ότι η δουλειά, αν και πολλή, γινόταν με χαρά, άρχισα να απολαμβάνω ακόμα και τα μεσημέρια των Παρασκευών στο ΚΚΣ. Η καλύτερη περίοδος της φετινής χρονιάς πάντως ήταν, σίγουρα, όταν προετοιμάζαμε το χορό μας με την ΟΕΧ. Η δουλειά ήταν πολλή, αλλά εμείς την απολαμβάναμε, γιατί ταυτόχρονα διασκεδάζαμε. Και βέβαια, ο «αξεπέραστος» χορός που διοργανώσαμε μάς πρόσφερε τελικά και την ικανοποίηση να δούμε τους κόπους μας να ανταμείβονται. Κλείνοντας λοιπόν και παρατηρώντας ποια είναι η ... τελική «γεύση» που μου άφησε αυτή η χρονιά, έχω να πω ότι χωρίς καμία αμφιβολία δεν μετανιώνω για τις αρχικές επιλογές μου. Νομίζω άλλωστε ότι ως μέλη του προεδρείου αποκτήσαμε και οι τέσσερις πολλές θετικές εμπειρίες και ελπίζω κι εμείς να βοηθήσαμε ουσιαστικά με τις ενέργειες και τις αποφάσεις μας τη σχολική ζωή. Αυτά! Σίμος Κάλφας γ2 Ταμίας

~ ΣΧΟΛΕΙΟ ~ ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ~

Από τα “πρωινά” των τμημάτων Όλα τα τμήματα του Γυμνασίου στη διάρκεια της σχολικής χρονιάς παρουσίασαν στο Θέατρο εργασίες πάνω σε διάφορα θέματα. Στα Βήματα παρουσιάζουμε ενδεικτικά ορισμένες από αυτές.

β1 «Έρως»

β4 «Το νησί»

Το πρωινό του τμήματός μας αφορούσε τον έρωτα. Αναφερθήκαμε στα συναισθήματα που νιώθουμε, όταν είμαστε ερωτευμένοι, και στο πώς τα συναισθήματα αυτά επηρεάζουν τη ζωή μας, τη σχέση με τους φίλους μας και, γενικότερα, εμάς ως άτομα. Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας, κάναμε μια μικρή «έρευνα» και στα υπόλοιπα τμήματα του Γυμνασίου, για να δούμε τι γνώμη είχαν και οι συνομήλικοί μας σχετικά με αυτό το θέμα. Αρκετά τμήματα, ωστόσο, δεν ανταποκρίθηκαν, όπως θα

Το θέμα που επέλεξε φέτος το τμήμα μου, κατά τη γνώμη μου, δεν ήταν και τόσο καλό. Πιστεύω ότι υπήρχαν «πρωινά» με πιο ενδιαφέροντα θέματα. Στην αρχή της χρονιάς οι υποψήφιες ιδέες ήταν αρκετές και δυσκολευτήκαμε να καταλήξουμε σε μία. Επιλέξαμε, τελικά, ως θέμα της παρουσίασής μας το «Νησί», την ιστορία της Σπιναλόγκας, που αποτέλεσε και θέμα του βιβλίου-best seller της Victoria Hislop. Στην προετοιμασία της παρουσίασής μας συνετέλεσα κι εγώ, βρίσκοντας κείμενα σχετικά με τη Σπιναλόγκα και βίντεο με συνεντεύξεις της συγγραφέως. Δυστυχώς όμως, την ημέρα της παρουσίασης ήμουν άρρωστος και δεν ήμουν στο Θέατρο, για να παρακολουθήσω το αποτέλεσμα της ομαδικής δουλειάς του τμήματός μου.

θέλαμε, άλλα πάλι ήταν συνεργάσιμα και μας βοήθησαν πολύ. Κάτι που θεωρώ πολύ σημαντικό είναι το γεγονός ότι στην προετοιμασία του πρωινού συμμετείχαν όλα τα παιδιά του τμήματος χωρίς εξαίρεση. Είναι αλήθεια ότι στην αρχή το θέμα δεν άρεσε και πολύ στα περισσότερα αγόρια του τμήματός μας, στο τέλος όμως το βρήκαμε όλοι ενδιαφέρον και πιστεύω πως συνεργαστήκαμε πολύ καλά. Το τελικό αποτέλεσμα πάντως ήταν καλύτερο από αυτό που περιμέναμε.

Μανώλης Ζούλης

β5 Εμπορευματοποίηση των γιορτών

Το θέμα του φετινού «πρωινού» μας αποφασίστηκε λίγο καιρό πριν από την παρουσίαση. Μιλήσαμε για την εμπορευματοποίηση των γιορτών, δηλαδή για το πώς κάποιες εταιρίες εκμεταλλεύονται τις γιορτές, για να προωθήσουν τα προϊόντα τους. Αναφερθήκαμε κυρίως σε τρεις γιορτές που έχουν εμπορευματοποιηθεί: τα Χριστούγεννα, τη γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου και τη γιορτή της Μητέρας. Συνεργαστήκαμε πολύ καλά και την ημέρα της παρουσίασης όλα έγιναν, όπως είχαν προγραμματιστεί. Ελπίζουμε ότι τα παιδιά ευχαριστήθηκαν τα κείμενα, τις εικόνες και τα video����������� ���������������� που παρουσιάσαμε και ευελπιστούμε ότι του χρόνου η παρουσίασή μας θα είναι ακόμη καλύτερη!

Δήμητρα Ζούλη

5

~ ΣΧΟΛΕΙΟ ~ ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ~ γ3 Τα… Στρουμφάκια! Μόλις ξεκίνησε η σχολική χρονιά, στα κοινοτικά είχαμε πάλι το γνωστό πρόβλημα: ποιο θα είναι το θέμα του «πρωινού» μας. Βέβαια, φέτος είχαμε και κάτι άλλο να μας ανησυχεί: η παρουσίαση του τμήματός μας ήταν προγραμματισμένη για τις αρχές του Δεκεμβρίου, πράγμα που σήμαινε πως είχαμε ελάχιστο χρόνο στη διάθεσή μας. Έπρεπε λοιπόν να βρούμε ένα θέμα, και μάλιστα γρήγορα. Μια αρχική πρόταση ήταν να παρουσιάσουμε κάτι για τους Simpsons, αλλά αυτή η ιδέα δεν ήταν κοινώς αποδεκτή στην τάξη. Εκεί λοιπόν που τσακωνόμασταν για το αν τελικά θα παρουσιάζαμε αυτό το θέμα ή όχι, πετάγεται –αν θυμάμαι καλά– ο Δημήτρης ο Μπίτσος (ο οποίος, παρεμπιπτόντως, έχει βρει και τις τρεις χρονιές το θέμα του «πρωινού» μας) και λέει: «Αν είναι έτσι, δεν κάνουμε και για τα ... Στρουμφάκια;». Φυσικά, το έλεγε για πλάκα και όλοι γέλασαν, ακόμα και η κυρία Τρύφωνα. Πριν περάσει πολλή ώρα όμως, όλοι κοιταχτήκαμε με ένα βλέμμα που έλεγε: «…Και γιατί όχι;» Έτσι, λοιπόν, αφού χιλιοπαρακαλέσαμε την κυρία Τρύφωνα (η οποία, μεταξύ μας, είμαι σίγουρη ότι ήταν ενθουσιασμένη από την αρχή με το θέμα αυτό) βάλαμε πλώρη για το ... Στρουμφοχωριό. Ψάχνοντας όμως για τις αγαπημένες φιγούρες των παιδικών μας χρόνων, βρήκαμε και κάτι πολύ ενδιαφέρον, το οποίο αναλύσαμε, μεταξύ άλλων, και στην παρουσίασή μας. Ίσως να μην το έχετε παρατηρήσει, αλλά τα Στρουμφάκια

6

προβάλλουν ένα πρότυπο κοινωνίας διαφορετικό από το σημερινό. Η ισότητα, η ανταλλαγή προϊόντων χωρίς χρήματα και η καλλιέργεια της γης είναι ορισμένα από τα χαρακτηριστικά αυτής της κοινωνίας. Κάποιες από αυτές τις ιδέες, δηλαδή ότι είμαστε όλοι ίσοι και ότι δεν πρέπει να υπάρχουν κοινωνικές τάξεις (αταξική κοινωνία), αποτελούν στοιχεία που έχουν προβληθεί από ιδεολογίες, όπως ο μαρξισμός ή ο κομμουνισμός. Έτσι, το γεγονός ότι ο αρχηγός του χωριού Μπαμπαστρούμφ φοράει κόκκινο, δηλαδή το χρώμα της επανάστασης, μάς έβαλε σε υποψίες. Μπορεί, άραγε, να ισχύει αυτή η εκδοχή; Μια σειρά που απευθύνεται σε μικρά παιδιά να κρύβει μέσα της μια ιδεολογία ... για μεγάλους και να παρακινεί τους μικρούς να την ακολουθήσουν; Άλλοι λένε ναι, άλλοι λένε όχι. Εμείς πάντως που προβληματιστήκαμε πολύ και ξοδέψαμε τόσο χρόνο για τα Στρουμφάκια, καταλήξαμε με βεβαιότητα σε ένα μόνο συμπέρασμα: ότι, ακόμα και αν πράγματι τα Στρουμφάκια κρύβουν ένα τόσο «μεγάλο» μυστικό, δεν παύουν να αντιπροσωπεύουν την αθωότητα των παιδικών μας χρόνων, καθώς και το παιδί που κρύβουμε μέσα μας από τη βιασύνη μας να μεγαλώσουμε. Μπορεί να σας ακούγονται λίγο … «σαχλά» όλα αυτά, αλλά, άμα το σκεφτείτε, ίσως ανακαλύψετε πως έχουμε ένα μικρό δίκιο. Πάντως εμείς με το πρωινό μας, όχι μόνο αναβιώσαμε τις ... «παλιές καλές εποχές» και ... ηλικίες, αλλά και αποχαιρετίσαμε το γυμνάσιο με μια δόση παιδικής αθωότητας! Χριστίνα Καττάμη

γ4 Γενετικά τροποποιημένα προϊόντα

Το θέμα του πρωινού του τμήματός μου ήταν τα γενετικά τροποποιημένα προϊόντα, ένα θέμα εξαιρετικά επίκαιρο που προκαλεί πολλές συζητήσεις. Αρχικά, έπρεπε να ξεκαθαρίσουμε τι είναι οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί. Μάθαμε ότι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί (ή για συντομία Γ.Τ.Ο.) είναι οργανισμοί που το DNA τους έχει υποστεί μετάλλαξη, άρα μπορεί να έχουν γενετικά χαρακτηριστικά από τους όμοιους του είδους τους. Από τη στιγμή που αποφασίσαμε το θέμα, όλα τα παιδιά άρχισαν να συλλέγουν υλικό και όσο περισσότερο ψάχναμε πληροφορίες, τόσο περισσότερο ενδιαφερόμασταν για το ζήτημα. Συνειδητοποιήσαμε ότι με τη ραγδαία εξέλιξη της βιοτεχνολογίας έχουν τεθεί πολλά ερωτήματα για την ασφάλεια των γενετικά τροποποιημένων προϊόντων και τη χρήση τους. Καθώς εμείς δεν είμαστε ειδικοί επί του θέματος, δεν προσπαθήσαμε να δώσουμε απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, αλλά να τα θέσουμε στα παιδιά, έτσι ώστε να προβληματιστούν και να διακρίνουν τους μύθους από τις αλήθειες. Ευτυχώς, όλα κύλησαν ομαλά και το «πρωινό» μας, από τα σχόλια καθηγητών και παιδιών, είχε μεγάλη επιτυχία. Το πιο σημαντικό όμως, νομίζω, είναι ότι το ευχαριστηθήκαμε όλοι! Χριστίνα Μανιατάκου

~ ΣΧΟΛΕΙΟ ~ ΟΜΙΛΟΙ ~

Tο «μυστικό» καμαράκι

Πολλοί, κυρίως από τους μικρότερους, δεν το γνωρίζουν ίσως, αλλά στο σχολείο μας υπάρχει μια «μυστική» αίθουσα: στο ισόγειο (όχι από την πλευρά που είναι το ασανσέρ και το ιατρείο, όπως θυμίζω συχνά στον εαυτό μου) και πίσω από τα ταμπλό, βρίσκεται μια μπεζ, μικρή πόρτα με ένα ξεχαρβαλωμένο ασημί πόμολο και μια μικρή τρυπούλα, για να παίρνουν αέρα όσοι μπαίνουν μέσα. Αυτή λοιπόν η «μυστική» πορτούλα (η οποία, παρεμπιπτόντως, χρειάζεται και ένα χέρι βάψιμο), οδηγεί στο λεγόμενο «καμαράκι» (όνομα και πράγμα, πιστέψτε με), όπου πραγματοποιούνται οι πρόβες του Ομίλου μουσικού συγκροτήματος. Το καμαράκι αυτό μάλιστα γίνεται συχνά η αφορμή για τις ... «εξερευνήσεις» κάποιων από τα μικρά παιδιά του σχολείου. Θυμάμαι, όταν ήμουν μικρή, (ενώ τώρα μεγάλωσα…!) ή τουλάχι-

στον, όταν ήμουν πιο μικρή απ’ ό,τι είμαι τώρα, κάθε Πέμπτη περίμενα με τους φίλους μου στην αίθουσα μουσικής του ισογείου να φτάσει τρεις και δέκα, ώστε να ξεκινήσει η εβδομαδιαία πρόβα της χορωδίας μας. Βλέπετε, στο δημοτικό σχολάγαμε τρεις παρά δέκα, οπότε είχαμε είκοσι ολόκληρα λεπτά στη διάθεσή μας. Έτσι, μια μέρα, ανακαλύψαμε ότι από αυτή την πορτούλα βγαίνανε διάφοροι ήχοι… Με το αίσθημα και την έξαψη του εξερευνητή να έχουν ξυπνήσει μέσα μας, πλησιάσαμε διστακτικά την πόρτα. Ο πιο «γενναίος» από όλους μας, έβαλε το μάτι του στην τρύπα και κρυφοκοίταξε μέσα. Μετά από λίγα δευτερόλεπτα αγωνίας, γύρισε, με μια έκφραση απέραντου θαυμασμού, και μας είπε «παιδιά, εδώ παίζουν ντραμς!». Από τότε, κάθε Πέμπτη μαζευόμασταν όλοι έξω από την πορτούλα και τσακωνόμασταν για το ποιος θα δει πιο

πολλή ώρα από την τρύπα, δημιουργώντας, φυσικά, απίστευτη φασαρία με τις φωνές μας. Μέχρις ότου ανοίγανε την πόρτα τα παιδιά του ομίλου, μισοκατσουφιάζοντας, μισοχαμογελώντας, για να αντικρίσουν δέκα μικρά παιδάκια, που τους έφταναν μέχρι τη μέση, να τα κοιτάνε με ανοιχτό το στόμα. Τη στιγμή εκείνη, εμείς τα μικρά, κοντά παιδάκια, φεύγαμε τρέχοντας, για να μην μας κατσαδιάσουν οι «μεγάλοι που έπαιζαν ντραμς». Περιττό να προσθέσω, βέβαια, πως δεν αργούσαμε να ξαναγυρίσουμε… Όταν, λίγα χρόνια αργότερα, στην πρώτη γυμνασίου, έγινα δεκτή στον Όμιλο μουσικού συγκροτήματος, ήμουν πιο πολύ ενθουσιασμένη από το γεγονός ότι θα έμπαινα επιτέλους στο καμαράκι των παιδικών μου ονείρων, παρά από το ότι θα ήμουν μέλος ενός συγκροτήματος. Το ίδιο και οι

7

~ ΣΧΟΛΕΙΟ ~ ΟΜΙΛΟΙ ~

Από τη συναυλία του Ομίλου Μουσικού Συγκροτήματος στο Πανηγύρι 2011

φίλοι μου… Θυμάμαι χαρακτηριστικά τη Ναυσικά –η οποία ήταν πάντα μαζί μου στις εξορμήσεις στην πορτούλα– να αναφωνεί ενθουσιασμένη «Ουάου! Θα μπεις στη μυστική αίθουσα!». Δεν ξέρω τι περίμενα και εγώ η ίδια να δω από το καμαράκι, πάντως σίγουρα δεν ήταν αυτό που αντίκρισα. Το καμαράκι είναι ουσιαστικά ένας χώρος δέκα τετραγωνικών μέτρων –και πολλά λέω– με ύψος που ίσαίσα φτάνει το 1,70 (για να καταλάβετε, ο Σίμος είναι αναγκασμένος να σκύβει λίγο), ένας χώρος γεμάτος καλώδια, ενισχυτές, ηχεία, χαλασμένες βάσεις μικροφώνων στην άκρη, δύο πάγκους (για τους κιθαρίστες), ένα σετ ντραμς και ένα αρμόνιο στο βάθος και κάτι σεντόνια διπλωμένα στους πάγκους (τα οποία ακόμα δεν έχω καταλάβει σε τι χρησιμεύουν).

8

Παρόλο που η πρώτη μου εντύπωση μόνο θετική δεν ήταν, μπορώ να πω ότι, τρία χρόνια πια, το συνήθισα και –ίσως να υπερβάλλω λίγο– αλλά και το αγάπησα το καμαράκι. Δεν υπάρχει πια Πέμπτη χωρίς στρίμωγμα, χωρίς βαβούρα από τα ηχεία, χωρίς δυνατή και έντονη μουσική, χωρίς να κάνουν «παραφωνίες» τα μικρόφωνα (ή καλύτερα, αυτοί πίσω από τα μικρόφωνα – και συμπεριλαμβάνω και τον εαυτό μου), χωρίς τον Ιάσονα να μας κάνει γκριμάτσες με τις μπαγκέτες του, χωρίς το απίστευτο γέλιο της Μυρσίνης αλλά και χωρίς τις συμβουλές του κύριου Γασπαράτου (ή αλλιώς του κυρίου Gaspar). Και βέβαια, δεν υπάρχει Πέμπτη χωρίς τις επισκέψεις των «μικρών» του Δημοτικού, που μας κοιτάνε από την τρυπούλα της πόρτας, και χωρίς

τις φωνές του Θησέα, ο οποίος υποστηρίζει ότι «τα μικρά» του σπάνε το νευρικό σύστημα. Γενικώς, δεν υπάρχει Πέμπτη χωρίς το απίστευτα μικρό (δεν-υπάρχει-χώρος-να-πατήσεις), γεμάτο βαβούρα (βγαίνεις-και-είσαι-πάρα-πολύ-ζαλισμένος-για-να-μιλήσεις) καμαράκι. Τώρα πια, όταν οι φίλοι μου, βλέποντας το καμαράκι, το προσπερνούν με ένα άκρως απογοητευτικό «Α, αυτό είναι όλο;» εγώ ξέρω ότι κάνουν ένα τεράστιο λάθος.

Χριστίνα Καττάμη γ3

~ ΣΧΟΛΕΙΟ ~ ΟΜΙΛΟΙ ~

Όμιλος Επιστημονικής Φαντασίας Όταν η τεχνολογική έρευνα ακολουθεί την επιστημονική φαντασία

«Δε νομίζω ότι απλά θα πειραματιστούμε με τη Μητέρα Φύση, αλλά θεωρώ ότι και η ίδια η Μητέρα Φύση αυτό θέλει να κάνουμε.» Γουίλιαμ Γκέιλιν

Κάπως έτσι ξεκινάει στην εισαγωγή της η ταινία επιστημονικής φαντασίας Gattaca, μια ταινία που στο πρόσφατο παρελθόν μάς έδωσε μία γεύση από το μέλλον που ήδη αρχίζει να διαμορφώνεται. Οι περισσότερες προβλέψεις για το μέλλον έγιναν από συγγραφείς

βιβλίων επιστημονικής φαντασίας, οι οποίοι πρότειναν ιδέες τις οποίες στη συνέχεια επιστήμονες από όλο τον κόσμο, δίνοντας τον καλύτερο εαυτό τους, υλοποίησαν στο εργαστήριό τους. Πολλές φορές έχουμε δει σε αυτές τις ταινίες και τα βιβλία ιδέες, που

9

~ ΣΧΟΛΕΙΟ ~ ΟΜΙΛΟΙ ~ στη συνέχεια έγιναν πραγματικότητα με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Από το ταξίδι στο φεγγάρι μέχρι τα κινητά τηλέφωνα. Στη Βόρεια Καρολίνα π.χ. στο τοπικό πανεπιστήμιο δημιουργήθηκε το «αυτοκίνητο χωρίς οδηγό», όπου οι επιβάτες ταξιδεύουν στον αυτοκινητόδρομο, χωρίς να υπάρχει κάποιος στο τιμόνι. Στην Ιαπωνία έχουν δημιουργήσει τα πιο προηγμένα ρομπότ, που παίζουν ποδόσφαιρο και ανταποκρίνονται στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος. Στο Σίλικον Βάλεϋ στην Καλιφόρνια, ετοιμάζεται μια νέα επανάσταση, καθώς ονειρεύονται πολυδιάστατες τηλεοράσεις και φανταστικούς εικονικούς κόσμους που θα προβάλλονται μέσα στον πραγματικό κόσμο. Σε εργαστήριο στη Βιέννη υπάρχουν φυσικοί που «τηλε-μεταφέρουν» φωτόνια και άτομα, όπως συμβαίνει και στις ταινίες επιστημονικής φαντασίας. Στο Ντάλας του Τέξας είναι ήδη πραγματικότητα η κλωνοποίηση, καθώς η δημιουργία κλωνοποιημένων κοπαδιών αγελάδων είναι πλέον καθημερινότητα για τους ιδιοκτήτες αγροκτημάτων. Μόλις πρόσφατα ανακοινώθηκε η δημιουργία του έξυπνου ποντικιού, το οποίο κατασκευάστηκε γενετικά να έχει καλύτερη μνήμη. Αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει τους ασθενείς που πάσχουν από Αλτσχάιμερ. Η ταινία Gattaca διαδραματίζεται σε ένα υποθετικό μέλλον και ο τίτλος αναφέρεται στις παρεμβάσεις που μπορούν να γίνουν στο DNA στα εργαστήρια των επιστημόνων [τα γράμματά του συμβολίζουν τις 4 βάσεις (νουκλεοτίδια) που σχηματίζουν το γενετικό μήνυμα πάνω στην αλυσίδα του DNA με διάφορους συνδυασμούς [G-> γουανίνη, Α-> αδενίνη, Τ-> θυμίνη, C-> κυτοσίνη], όπου θα δίνε-

10

ται η δυνατότητα στους ανθρώπους να επιλέγουν τα χαρακτηριστικά των παιδιών τους, όχι μόνο ως προς το φύλο αλλά και ως προς τις δυνατότητες και τις ικανότητές τους. Η ταινία αναφέρεται σε ένα μέλλον στο οποίο η ανάπτυξη της τεχνολογίας για τον άνθρωπο θα μπορεί να προεκτείνει τις δυνατότητες της φύσης. Η γνώση όλων των πτυχών του ανθρώπινου DNA και η δυνατότητα τροποποίησής του ανάλογα με τις προτιμήσεις των υποψήφιων γονέων θα έχει σαν αποτέλεσμα μια κατάσταση, στην οποία θα υπάρχουν άνθρωποι διαφορετικών ταχυτήτων και προοπτικών. Εμείς ως θεατές επικεντρωνόμαστε σε ένα διαστημικό πάρκο, το Gattaca, και στην ιστορία του Vincent Freeman. Ο Vincent είναι από τους τελευταίους ανθρώπους που γεννήθηκαν χωρίς την παρέμβαση της επιστήμης, και άρα έχει σοβαρές ατέλειες, ενώ οι προοπτικές του δεν είναι και οι καλύτερες σε σχέση με αυτές των υπόλοιπων συνανθρώπων του. Εμπίπτει σε κατηγορία ανθρώπων με ειδικές ανάγκες, που οφείλονται σε σωματικές και εγκεφαλικές αδυναμίες. Οι γονείς του αγωνιούν και φροντίζουν στο επόμενο παιδί τους να ακολουθήσουν τη μέθοδο του τροποποιημένου DNA. Η ταινία από εδώ και πέρα επικεντρώνεται στην ψυχολογία του Vincent, ο οποίος μεγαλώνει βλέποντας τον αδελφό του να υπερέχει σε όλα. Ωστόσο, όνειρο του από παιδί ήταν να ταξιδέψει στο διάστημα. Για να το πετύχει αυτό, πρέπει να μπει στο διαστημικό σταθμό Gattaca. Αλλά σε τέτοια πολυέξοδα και απαιτητικά προγράμματα επιλέγονται μόνο οι εκλεκτοί ή οι έγκυροι ή οι τέλειοι σε σωματικές και εγκεφαλικές ικανότητες, αυτοί δηλαδή που έχουν γεννηθεί μετά από παρέμβαση στο DNA τους. Ένα γεγονός

στην εφηβεία του τον έκανε να πιστέψει ότι πρέπει να κυνηγήσει το όνειρο του και για αυτό ακολουθεί μια μέθοδο πλαστοπροσωπίας, προκειμένου να το πετύχει. Αποφασίζει, λοιπόν, να φαίνεται ότι ανήκει στους έγκυρους, αλλοιώνοντας στοιχεία της ταυτότητάς του. Γίνεται ο Τζέρομ Μάροου. Κάνει αίτηση στο διαστημικό πρόγραμμα Gattaca που στέλνει επανδρωμένες πτήσεις στο διάστημα και σε άλλους πλανήτες. Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας του για την αποστολή, ανακαλύπτει όλο και περισσότερο τον εαυτό του, τα όρια και το χαρακτήρα του, και αρχίζει να θεωρεί ότι ανεξαρτήτως της πληροφορίας των γονιδίων, οι επιλογές και η πορεία στη ζωή επηρεάζονται από τις εξωτερικές συνθήκες και από παράγοντες που δεν θα μπορούσε ποτέ ένας επιστήμονας στο εργαστήριό του να έχει προβλέψει. Η ταινία έχει χαρακτηριστεί πολύ σωστά ως προφητική. Το σενάριο του τροποποιημένου DNA μας απασχολεί ήδη. Το ζήτημα προκύπτει. Το γονιμοποιημένο ωάριο ελέγχεται ήδη για πιθανές γενετικές ασθένειες. Η ταινία διαπραγματεύεται με αριστουργηματικό τρόπο την ανθρώπινη πίστη και τον αγώνα που κάνει ένας άνθρωπος, για να δημιουργήσει την πορεία του. Αποτελεί όμως και ένα σχόλιο για το ρατσιστικό τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει ακόμη και μια τεχνολογικά εξελιγμένη κοινωνία ορισμένες ομάδες ανθρώπων. Φάνης Γαβαλάς γ1 Έλυα Τσουβελεκάκη γ1 Παναγιώτης Γεωργασόπουλος γ3

~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ~ ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ ~

Σύντομη εισαγωγή

Η εξάρτηση ως έννοια συνδέεται κυρίως με αρνητικά στοιχεία. Είναι δύσκολο να βρούμε κάτι θετικό σε αυτή. Όταν ο άνθρωπος είναι εξαρτημένος από κάτι, σημαίνει ότι δεν μπορεί να ζήσει χωρίς αυτό και νιώθει στερητικά σύνδρομα, τα οποία μπορούν να τον οδηγήσουν σε παράλογες συμπεριφορές. Πολλές φορές μάλιστα, φτάνει σε σημείο τρέλας και δεν ελέγχει τον εαυτό του, κάνοντας κακό στον ίδιο αλλά και στους γύρω του. Οι άνθρωποι ορισμένες φορές μπερδεύουν την έννοια της εξάρτησης με αυτή της προσκόλλησης, αποδίδοντας ενδεχόμενα θετικά χαρακτηριστικά της προσκόλλη-

σης στην εξάρτηση. Κάτι τέτοιο όμως δεν είναι βάσιμο. Όταν κάποιος πάσχει από μια μορφή εξάρτησης, το πιο σημαντικό βήμα είναι να το συνειδητοποιήσει και να καταλάβει τον κίνδυνο στον οποίο βρίσκεται, καθώς και τη δυσκολία να ξεφύγει από αυτόν. Η διαδικασία της απεξάρτησης, που ακολουθεί τη φάση της εξάρτησης, είναι στις περισσότερες περιπτώσεις μια πολύ δύσκολη ή και οδυνηρή διαδικασία και για αυτό το λόγο είναι και αξιοσημείωτο αλλά και συγκινητικό που ορισμένα άτομα κάνουν αγώνα,

για να απαλλαγούν από τις εξαρτήσεις τους. Χρειάζεται συχνά μεγάλο θάρρος, για να κόψει ένας άνθρωπος μια συνήθεια που του έχει γίνει εθισμός. Η απεξάρτηση χρειάζεται εσωτερική δύναμη και, όταν ένας άνθρωπος καταφέρει να επιτύχει αυτό το στόχο, είναι πραγματικά άξιος θαυμασμού. Σημαίνει ότι έχει πολύ δυνατό χαρακτήρα και προσωπικότητα και πρέπει να αποτελέσει παράδειγμα για όλους. Ιάσονας Γουάστωρ γ2

11

~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ~ ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ ~ Στη διάρκεια των κοινοτικών μοιράσαμε στα τμήματα ερωτήσεις σχετικές με το φετινό κεντρικό αφιέρωμα των Βημάτων, τις Εξαρτήσεις. Προσπαθήσαμε έτσι να συγκεντρώσουμε όσο το δυνατόν περισσότερες απόψεις για το θέμα. Παραθέτουμε εδώ κάποιες από τις απαντήσεις που έδωσαν τα παιδιά αλλά και μικρά αποσπάσματα από κείμενα που έστειλαν για τα Βήματα και δεν ήταν εφικτό να τα δημοσιεύσουμε ολόκληρα.

Τι σημαίνει εξάρτηση για σένα; Εξάρτηση από …….….: ανεξάρτητα από το ποιο ουσιαστικό ακολουθεί, ο όρος εξάρτηση έχει την ίδια περίπου σημασία. Είτε πρόκειται για εξάρτηση από την καφεΐνη είτε από κάποια κατάσταση που μπορεί να μας έχει γίνει έμμονη ιδέα, η εξάρτηση είναι μια πολύ έντονη ψυχική ή σωματική ανάγκη που ο εξαρτημένος νιώθει πως πρέπει να ικανοποιήσει. Κατερίνα Σαράντη γ1 Εξαρτημένος είναι οποιοσδήποτε νιώθει ότι μια συνήθεια ή μια ουσία τού εξασφαλίζει ισορροπία ψυχική ή/και σωματική. Η εξάρτηση δεν γίνεται συνήθως αντιληπτή από τα ίδια τα εξαρτημένα άτομα, καθώς βρίσκουν τις πράξεις τους λογικές και φυσιολογικές. Λιάνα Σπυροπούλου γ4 Εξάρτηση θα αποκαλούσα την ανεξέλεγκτη επιθυμία για μια ουσία ή γενικότερα για μια κατάσταση. Η εξάρτηση από κάτι δημιουργεί πλέον στον άνθρωπο μόνο μία ανάγκη και ένα πρόβλημα: πώς θα ικανοποιήσει την εξάρτησή του. Πόλλυ Ευστρατιάδη γ1

12

Ένας συχνά υποσυνείδητος ψυχοσωματικός εθισμός, ο οποίος καθοδηγεί τον εξαρτημένο και τον κάνει να έχει ως μοναδικό στόχο του την «εύρεση» του αντικειμένου εξάρτησης και την εκπλήρωση μιας επιθυμίας που σχετίζεται με αυτό.

με απρόβλεπτη και παράλογη συμπεριφορά.

Θάνος Δουκάκης γ1

Τα αίτια τα οποία οδηγούν τα άτομα στον εθισμό είναι σχεδόν πάντοτε ψυχολογικά. Επιπλέον, αρνητικό ρόλο μπορεί να παίξουν τα λανθασμένα πρότυπα, η έλλειψη μόρφωσης και ενημέρωσης, τα οικογενειακά προβλήματα, η κοινωνική απομόνωση και η συναναστροφή με άλλα άτομα που είναι εξαρτημένα.

Εξάρτηση σημαίνει εθισμός. Συνήθως τα άτομα που είναι εξαρτημένα παρουσιάζουν συμπτώματα στερητικού συνδρόμου, όταν δεν έχουν αυτό από το οποίο είναι εξαρτημένα, λόγω έλλειψης χρημάτων ή επειδή βρίσκονται σε προσπάθεια απεξάρτησης. Τα συμπτώματα στέρησης τα οδηγούν σε άσχημες αντιδράσεις απέναντι στον εαυτό τους και στο περιβάλλον τους. Αν αυτά τα άτομα δεν αναζητήσουν εγκαίρως βοήθεια, με το πέρασμα του χρόνου γίνονται περισσότερο εξαρτημένα, με αποτέλεσμα να χάνουν τον έλεγχο τον οποίο νόμιζαν ότι θα μπορούσαν να έχουν, όταν πρωτοξεκίνησαν την κακή τους συνήθεια. Κατερίνα Σταυράκη β1 Εξάρτηση μπορεί να είναι οποιαδήποτε ανάγκη δυσκολεύει και εν μέρει καταστρέφει τη ζωή ενός ανθρώπου, αν μάλιστα από τη στιγμή που εμφανίζεται αυτή η ανάγκη, όλα τα άλλα παύουν να υπάρχουν ή να έχουν τη σημασία που τους αναλογεί. Ίλια Κοκκάλη γ5 Η εξάρτηση είναι μια παθολογική κατάσταση που οδηγεί εκατομμύρια ανθρώπους σε μια διαρκή και απελπισμένη αναζήτηση. Η εξάρτηση προκύπτει από την επανάληψη και εκφράζεται από τα άτομα

Ράνια Ζουγανέλη α5 Ποιοι θεωρείς ότι είναι οι λόγοι για τους οποίους τα άτομα οδηγούνται σε εξαρτήσεις;

Κατερίνα Διαμαντοπούλου γ2 Ένας από τους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι οδηγούνται σε εξαρτήσεις είναι ο μιμητισμός: προσπαθούν να «αντιγράψουν» τη συμπεριφορά προσώπων που θαυμάζουν ή θεωρούν σημαντικά για τους ίδιους. Η ανάγκη και η επιθυμία τους να γίνουν αποδεκτοί από ένα συγκεκριμένο σύνολο ανθρώπων μπορούν επίσης να τους οδηγήσουν σε εθισμό σε μια πράξη ή μια συνήθεια. Βεατρίκη Ντελιδάκη γ2 Ένας άνθρωπος είναι πιθανό να οδηγηθεί σε κάποιου είδους εξάρτηση εξαιτίας της χαμηλής του αυτοεκτίμησης ή εξαιτίας της έλλειψης αυτοελέγχου αλλά και λόγω αδυναμίας επικοινωνίας με τον οικογενειακό και κοινωνικό του περίγυρο, όταν διακατέχεται από αίσθημα αποξένωσης και μοναξιάς. Θάνος Παπαδούδης γ2

~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ~ ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ ~ Πολλές φορές κάποιο άτομο που αντιμετωπίζει πολύ σοβαρά προβλήματα και δύσκολες καταστάσεις ή περνάει μια μακρά περίοδο συναισθηματικής φόρτισης και θλίψης μπορεί να οδηγηθεί στο ποτό (ή ακόμη και στα ναρκωτικά) νομίζοντας ότι θα βρει ανακούφιση και παρηγοριά. Μαίρη Μαντζουράνη γ2 Πιστεύω ότι οι άνθρωποι μπορεί να οδηγηθούν σε εξαρτήσεις είτε λόγω οικογενειακών προβλημάτων είτε εξαιτίας μιας ερωτικής απογοήτευσης. Επίσης, είναι πιθανό για τους εφήβους κυρίως να οδηγηθούν σε κάποια μορφή εξάρτησης από την απογοήτευση λόγω χαμηλών επιδόσεων στο σχολείο ή εξαιτίας ψυχολογικών προβλημάτων που νιώθουν ότι τους οδηγούν σε αδιέξοδο. Φιλίππα Γεωργιάδη β1 Όσο πιο αδύναμος και ανασφαλής είσαι, τόσο περισσότερο ψάχνεις να βρεις κάτι που θα σε κάνει να νιώσεις δυνατός. Κι όταν το βρεις στο τσιγάρο, στο αλκοόλ ή σε άλλες ναρκωτικές ουσίες, το αποζητάς στη συνέχεια ολοένα και περισσότερο, σαν να είναι αυτό το ισχυρό μέσο που θα σε βοηθήσει να καταπολεμήσεις τις αδυναμίες σου. Αλλά στο τέλος, χωρίς να το καταλάβεις, καταλήγεις να νιώθεις περισσότερο άδειος και αδύναμος από ποτέ… Φαίη Πανταζοπούλου β5 Μια αιτία που μπορεί τελικά να οδηγήσει τους ανθρώπους σε εξαρτήσεις είναι η περιέργειά τους να δοκιμάσουν κάτι καινούριο, που στη συνέχεια γίνεται συνήθεια, και στο τέλος μπορεί να γίνει εξάρτηση. Δήμητρα Ζούλη β1 Αν και τα είδη των εξαρτήσεων διαφέρουν μεταξύ τους, οι αιτίες που τις προκαλούν είναι συχνά

κοινές. Το άγχος, η καταπίεση και η έλλειψη κινήτρου για ζωή είναι κάποιες από τις πιο σημαντικές αιτίες. Το οικογενειακό περιβάλλον παίζει εξίσου καταλυτικό ρόλο. Πολλές φορές οι γονείς λένε ότι κάνουν τα πάντα για τα παιδιά τους, στην πραγματικότητα όμως το μόνο που κάνουν είναι να τους προσφέρουν υλικά αγαθά, ενώ αυτά αναζητούν συναισθηματική υποστήριξη και βοήθεια για την επίλυση των προβλημάτων τους. Το παιδί οδηγείται, έτσι, σε μια συναισθηματική απομόνωση και, προκειμένου να καλύψει το κενό που νιώθει, μπορεί να οδηγηθεί ακόμη και στην εξάρτηση. Θοδωρής Μπαλούγιας α5 Ποια από τις εξαρτήσεις που συναντάς γύρω σου θεωρείς ότι είναι και η πιο απειλητική και γιατί;

που αρχικά εθίζουν τον οργανισμό του ανθρώπου και στη συνέχεια μεταβάλλουν την ψυχολογική του κατάσταση και μειώνουν την νοητική του δραστηριότητα. Το άτομο οδηγείται στην απώλεια αυτοελέγχου, έχει αδυναμία συγκέντρωσης και μειωμένη φυσική δραστηριότητα, ενώ ταυτόχρονα απομονώνεται από το οικογενειακό και κοινωνικό του περιβάλλον. Αθηνά Καρούζου α1

Η εξάρτηση από τον υπολογιστή, την οποία πιστεύω ότι έχουν λίγο πολύ όλα τα παιδιά στην εφηβεία. Όλα περνάνε πολλές ώρες μπροστά στον υπολογιστή (ακούνε μουσική, ενημερώνονται, επικοινωνούν με τους φίλους τους στο facebook, παίζουν διαδικτυακά παιχνίδια κ.ά.) και εύκολα η χρήση αυτή μπορεί να γίνει κατάχρηση.

Υπάρχουν πολλές εξαρτήσεις γύρω μας αλλά η πιο απειλητική, κατά τη γνώμη μου, είναι το κάπνισμα. Το ήπιο ναρκωτικό που περιέχει νικοτίνη, που δεν συγκρίνεται με τα άλλα στην τιμή, αλλά που είναι εξίσου βλαβερό και επικίνδυνο. Αν θέλετε μια συμβουλή: επιλέξτε ζωή, καταδικάστε το κάπνισμα.

Εύα Βαλαμβάνου β3

Ραφαήλ Ζούλης β3

Η τηλεόραση αποτελεί τον πιο συνηθισμένο τρόπο ξεκούρασης και διασκέδασης. Όμως, πιστεύω ότι αν δεν υπάρχει κάποιο μέτρο στις ώρες που περνάς μπροστά σε αυτήν, μπορεί να καταλήξεις να εξαρτηθείς, χάνοντας τόσα άλλα διασκεδαστικά πράγματα που μπορείς να κάνεις με τους φίλους και την οικογένειά σου.

Για μένα η πιο απειλητική εξάρτηση είναι το κάπνισμα. Το τσιγάρο αποτελεί απειλή, καθώς το κάπνισμα είναι μια συνήθεια που βλάπτει όχι μόνο τους καπνιστές αλλά και τους υπόλοιπους ανθρώπους που είναι αναγκασμένοι να εισπνέουν τον καπνό κάποιου άλλου.

Μάρω Φρουζάκη β3

Θεωρώ ότι η πιο σοβαρή και επικίνδυνη μορφή εξάρτησης είναι τα ναρκωτικά. Πρόκειται για ουσίες

Κατερίνα Βουκελάτου β3 Ιδιαίτερα απειλητική είναι, νομίζω, η εξάρτηση από τον υπολογιστή. Είναι γνωστό ότι τα εξαρτημένα στον υπολογιστή άτομα υποφέρουν από ορθοπεδικά προ-

13

~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ~ ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ ~ Μια γλυκιά μορφή εξάρτησης είναι η εξάρτηση στη … σοκολάτα. Οι «εραστές» της σοκολάτας στην όψη και τη γεύση της αντιδρούν διαφορετικά από ό,τι άτομα που την αντιμετωπίζουν με.. ψυχρότητα. Μικαέλα Κρητικού β4

βλήματα ή από παχυσαρκία, λόγω της έλλειψης σωματικής άσκησης, από προβλήματα όρασης, ακόμη και από επιληπτικές κρίσεις. Ακόμη, πιο σοβαρές και επικίνδυνες είναι οι ψυχολογικές διαταραχές που εμφανίζουν οι εξαρτημένοι χρήστες, με ακραίο παράδειγμα τη μητέρα η οποία πριν από μερικούς μήνες σκότωσε το βρέφος της, επειδή το κλάμα του την ενοχλούσε, όταν έπαιζε στο διαδίκτυο. Δημήτρης Γιαννής α2 Θεωρώ ότι τα ναρκωτικά είναι η πιο απειλητική εξάρτηση, διότι με αυτή καταστρέφεις τον εαυτό σου, καταπονείς το σώμα σου και, σε περίπτωση που δεν ενταχθείς σε ένα κέντρο απεξάρτησης γρήγορα, μπορεί να χάσεις και τη ζωή σου. Αθηνά Κλήμη β3 Μπορείς να αναφέρεις μια μορφή εξάρτησης που έχεις παρατηρήσει στους ανθρώπους του περιβάλλοντός σου; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της; H πιο συχνή εξάρτηση που παρατηρώ γύρω μου είναι αυτή από το κάπνισμα. Πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται υπερβολικά να κόψουν αυτή τη συνήθεια, παρόλο που γνωρίζουν τις επιπτώσεις της: το κάπνισμα προκαλεί έντονο

14

βήχα, το λεγόμενο τσιγαρόβηχα, αλλά και προβλήματα στα δόντια. Ακόμη, καταστρέφει τους πνεύμονες, πράγμα το οποίο, αργά ή γρήγορα, οδηγεί σε θάνατο. Πάντως, είναι άδικο να καταστρέφεται κανείς απλά και μόνο «για μαγκιά». Κυριακή Κλαπατσέα γ3 Μια από τις πιο χαρακτηριστικές εξαρτήσεις στη σημερινή κοινωνία είναι αυτή των νέων από το facebook. Ο αριθμός των φίλων ενός χρήστη ή των ‘likes’ στις φωτογραφίες του είναι καθημερινές ανησυχίες ενός νέου ‘κολλημένου στο facebook’. Χριστίνα Καττάμη γ3 Μία μορφή εξάρτησης που παρατηρώ κυρίως σε συνομήλικούς μου είναι η εξάρτηση από τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Κύριο χαρακτηριστικό αυτής της εξάρτησης είναι η πολύωρη προσκόλληση σε μια οθόνη. Τα παιδιά που έχουν εθιστεί στα ηλεκτρονικά παιχνίδια συχνά εκνευρίζονται εύκολα ή γίνονται επιθετικά, ενώ πολλές φορές όσο πιο πολύ τα πιέζουν οι γονείς τους, τόσο περισσότερο απομακρύνονται από αυτούς και εθίζονται στα ηλεκτρονικά. Γιάννος Καμουλάκος γ3

Μια γνωστή μορφή εξάρτησης στην εποχή μας είναι αυτή από τον υπολογιστή και τα video-games. Οι εθισμένοι σε αυτή τη συνήθεια προτιμούν να μένουν σπίτι από το να βγαίνουν έξω για βόλτες. Πάντως, οι πολλές ώρες μπροστά στον υπολογιστή προκαλούν, μεταξύ άλλων, προβλήματα στα μάτια ή και στην πλάτη. Αθηνά Μπουτάρη- Λαλαούνη γ3 Η εξάρτηση που μου προκαλεί τη μεγαλύτερη κατάπληξη είναι αυτή από τις νέες τεχνολογίες. Πολλά παιδιά δεν μπορούν να «ζήσουν» χωρίς τη συνεχή χρήση του υπολογιστή, του i-pod ή του κινητού. Καταλαμβάνονται από «πανικό», όταν το κινητό τους μείνει από μπαταρία ή δεν έχει σήμα ή όταν δεν έχουν πρόσβαση στο internet, για να επικοινωνήσουν με τους φίλους τους στους τόπους κοινωνικής δικτύωσης και για να παίξουν τα αγαπημένα τους παιχνίδια. Τελικά, αυτό που μου κάνει εντύπωση είναι πως τεχνολογικά μέσα που εφευρέθηκαν για να «απελευθερώσουν» τον άνθρωπο και να κάνουν τη ζωή του πιο άνετη έχουν καταλήξει να τον δυναστεύουν. Έλυα Τσουβελεκάκη γ1

~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ~ ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ ~

Το πρόβλημα των ναρκωτικών και η προσωπική ευθύνη Τα ναρκωτικά αποτελούν, χωρίς αμφιβολία, ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα της κοινωνίας μας. Και βεβαίως είναι ένα πρόβλημα που αφορά ιδιαίτερα τους νέους σε ηλικία ανθρώπους. Η ψυχίατρος και επιστημονικά υπεύθυνη του κέντρου απεξάρτησης 18ΑΝΩ Κατερίνα Μάτσα, η δημιουργός και η ψυχή, εδώ και τριάντα χρόνια, του μόνου δημόσιου προγράμματος απεξάρτησης από τα ναρκωτικά, αναφέρει σε μια συνέντευξή της τα εξής: «Με βάση τα τελευταία στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης για τα ναρκωτικά η μέση ηλικία που οι νέοι περνούν στην ηρωίνη είναι 15,5 -16 χρονών, πράγμα που σημαίνει ότι στα 12-13 τους έχουν μπει κιόλας στις ουσίες». Για αυτό το λόγο οφείλουμε ήδη από την ηλικία μας να ενημερωνόμαστε για τις ναρκωτικές ουσίες και να προσεγγίζουμε με υπεύθυνο τρόπο και αυτές αλλά και την εξάρτηση που προκαλούν. Είναι σημαντικό να έχουμε συνείδηση π.χ. ότι οι ναρκωτικές ουσίες είναι πολλές και ότι μερικές από αυτές, όπως το αλκοόλ, διακινούνται νόμιμα και τις βλέπουμε κάθε μέρα δίπλα μας. Γενικά, τα ναρκωτικά έχουν δύο ειδών επιδράσεις στους χρήστες τους: τις άμεσες, που αρχικά φαίνονται ευχάριστες, και τις μακροπρόθεσμες, που είναι πάντα βλαβερές. Για τους περισσότερους, η πρώτη φορά που δοκιμάζουν ναρκωτικές ουσίες είναι επειδή ένας φίλος το προτείνει. Συνεχίζουν, επειδή βρίσκουν τα ναρκωτικά «διασκεδαστικά», από απλή περιέργεια, από προτροπή ή πίεση φίλων, ή επειδή η χρήση τους τούς προσφέρει μια αίσθηση επαναστατικότητας ή την αίσθηση ότι είναι δημοφιλείς. Άλλος λόγος που μπορεί να οδηγήσει κάποιον

ξηση της βίας, της εγκληματικότητας και των κλοπών.

σε αυτή την αυτοκαταστροφική κατάσταση είναι τα ψυχολογικά προβλήματα, η κατάθλιψη ή η κοινωνική απομόνωση. Τα ναρκωτικά οδηγούν βεβαίως στην εξάρτηση. Οι χρήστες δεν νοιάζονται πια για τους εαυτούς τους ή τους άλλους. Η ζωή τους χειροτερεύει συνεχώς, αφού τίποτα δεν τους ενδιαφέρει εκτός από την εύρεση της ουσίας. Ο εθισμός στα ναρκωτικά έχει εύστοχα χαρακτηριστεί ως μονόδρομος προς το θάνατο, με ολέθριες συνέπειες τόσο για τους ίδιους τους εθισμένους, όσο και για την κοινωνία στο σύνολό της. Ο χρήστης, γυναίκα ή άντρας, χάνει την όρεξή του για τα πάντα, παραιτείται από την ίδια του τη ζωή. Η αξία και η ποιότητα ζωής, η ευημερία και η ευτυχία του ελαττώνονται. Η υγεία του επιδεινώνεται συνεχώς. Μπορεί να υποφέρει από σπασμούς, σχιζοφρένεια, αϋπνίες, κατάθλιψη, διάφορες παρενέργειες. Αυξάνεται κατά πολύ η πιθανότητα ξαφνικού θανάτου, η πιθανότητα μετάδοσης ασθενειών, η νεφρική ή αναπνευστική ανεπάρκεια. Ακόμη, ο χρήστης θα αντιμετωπίσει προβλήματα με την οικογένειά του, θα αποξενωθεί από τους φίλους του. Μπορεί να αντιμετωπίσει, επίσης, κάμψη στην απόδοση στην εργασία του ή να βρεθεί σε χρέη. Επιπλέον, η χρήση ναρκωτικών και το έγκλημα σχετίζονται άμεσα. Η χρήση ναρκωτικών προκαλεί αύ-

Οι εθισμένοι στα ναρκωτικά αισθάνονται πολλές φορές σωματικά, πνευματικά και οικονομικά αποκλεισμένοι και απομονωμένοι από την κοινωνία. Οι περισσότεροι άνθρωποι τους αγνοούν και τις περισσότερες φορές τους θεωρούν παράσιτα της κοινωνίας. Θεωρούνται χαμένες υποθέσεις και το να ασχοληθεί κάποιος μαζί τους θεωρείται χάσιμο χρόνου. Πρέπει όμως να συνειδητοποιήσουμε ότι οι ναρκομανείς είναι ουσιαστικά άρρωστοι άνθρωποι που χρειάζονται βοήθεια, υποστήριξη και κατανόηση. Η κοινωνία και η πολιτεία, αντί να τους ξεγράφουν, πρέπει να τους βοηθούν και να τους δίνουν ελπίδες. Από τις αρχές του 1960 και του 1970 άνοιξαν τα πρώτα κέντρα αποτοξίνωσης. Σύντομα, τα κέντρα αυτά μεγάλωσαν και πολλαπλασιάστηκαν. Τα προγράμματα αποτοξίνωσης συνήθως διαρκούν 6 με 12 μήνες. Στην Ελλάδα λειτουργούν τέτοια κέντρα αποτοξίνωσης, κάποια από τα οποία απευθύνονται σε έφηβους χρήστες ψυχοδραστικών ουσιών 13 έως 20 ετών, καθώς και στις οικογένειές τους. Ο στόχος όμως είναι να μη χρειάζεται να φτάσουμε στην απεξάρτηση. Πιο σημαντική ακόμη είναι η πρόληψη του προβλήματος. Για αυτό το λόγο, το σχολείο και η επίσημη πολιτεία θα πρέπει να αναλάβουν το ρόλο της ενημέρωσης και της ευαισθητοποίησης, προκειμένου να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η καταστροφική αυτή μάστιγα. Απόσπασμα από εργασία των παιδιών του γ1

15

~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ~ ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ ~

Κάπνισμα και αλκοόλ στην εφηβεία δόν πάντα το πρώτο τσιγάρο δεν μας αρέσει και δεν μας ευχαριστεί. Παρόλα αυτά, πιέζουμε τον εαυτό μας, γιατί θέλουμε να πετύχουμε να μοιάζουμε με την εικόνα κάποιων από τα «πρότυπά» μας. Και μετά από μερικά τσιγάρα, το κάπνισμα γίνεται κομμάτι της ζωής μας. Μια συνήθεια που πολύ δύσκολα σταματάει.

Το αλκοόλ και το κάπνισμα είναι απαγορευμένα σε ανήλικους στη σημερινή κοινωνία. Παρόλα αυτά, καταναλώνονται από τους νέους χωρίς εμπόδια, καθώς τσιγάρα και ποτά με αλκοόλ πωλούνται σε περίπτερα και σουπερμάρκετ, χωρίς να υπάρχει έλεγχος για την ηλικία των αγοραστών αυτών των προϊόντων. Έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι πολλοί έφηβοι οδηγούνται στην κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών, για να νιώσουν σημαντικοί, δημοφιλείς και άνετοι. Όταν βρίσκονται σε κάποιο πάρτι, νομίζουν ότι, για να χαλαρώσουν

16

και να αφεθούν στο χορό, χρειάζεται να πιουν τουλάχιστον ένα ποτό. Και συχνά, μετά το πρώτο ποτό, είναι δύσκολο να αντισταθεί κανείς και σε ένα δεύτερο, καθώς νομίζει πως θα νιώσει ακόμα καλύτερα. Τα πράγματα όμως δεν είναι έτσι, αφού σιγά-σιγά η ζαλάδα και ένα αίσθημα κούρασης ή και απόγνωσης παίρνουν τη θέση της χαράς και του ενθουσιασμού που περιμέναμε να νιώσουμε καταναλώνοντας αλκοόλ. Παρόμοια συμβαίνουν και με το τσιγάρο: πολλοί έφηβοι ξεκινούν το κάπνισμα, θέλοντας να αποκτήσουν το προφίλ του «μάγκα». Σχε-

Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να καταθέσω και την προσωπική μου εμπειρία σχετικά με το θέμα. Δεν μου έχει τύχει να θελήσω να καπνίσω. Αυτή είναι μια συνήθεια που σιχαινόμουν από μικρή. Παρόλα αυτά, μου το έχουν προτείνει πολλές φορές. Και το ίδιο συνέβαινε και με το αλκοόλ. Κι έτσι, όταν κάποια φορά βρέθηκα σε ένα πάρτι και δεν ήμουν πολύ καλά ψυχολογικά, θέλησα να δοκιμάσω ένα ποτό. Μόλις το ήπια, ένιωσα καλύτερα και θέλησα κι άλλο. Στην αρχή μου φαινόταν ότι δεν είχε διαφορά από το να πίνω πορτοκαλάδα. Τώρα πια ξέρω πως, όσο αθώο και να φαίνεται στην αρχή το αλκοόλ, μπορεί να έχει τελικά πολύ δυσάρεστες συνέπειες. Ξέρω, επίσης όμως, ότι είναι μάταιο να θεωρούμε ότι οι έφηβοι δεν θα δοκιμάσουν ποτέ τίποτε από τα δύο. Η απαγόρευση άλλωστε δεν έχει πάντοτε τα επιθυμητά αποτελέσματα. Γι’ αυτό, θεωρώ ότι και οι γονείς είναι καλό να δίνουν ένα περιθώριο ελευθερίας στα παιδιά τους και την ευθύνη να αποφασίζουν τελικά εκείνα για τις πράξεις τους, προσπαθώντας να έχουν συνείδηση των συνεπειών τους. Ναυσικά Παπαγεωργίου γ3

~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ~ ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ ~

Εξάρτηση από το αλκοόλ και οι παραισθήσεις. Επιπλέον, μπορεί να προκαλέσει κοινωνικά προβλήματα και κυρίως διαταραχές στην οικογενειακή ζωή των εξαρτημένων ατόμων. Τέλος, μεγάλο ποσοστό των τροχαίων ατυχημάτων προκαλούνται από την υπερκατανάλωση αλκοόλ. Οι επιπτώσεις του αλκοολισμού είναι πολύ σοβαρές και για αυτό το λόγο το θέμα αυτό πρέπει να αντιμετωπίζεται με ιδιαίτερη υπευθυνότητα. Το πρώτο στάδιο είναι να παραδεχθεί και να καταλάβει ο εξαρτημένος από το αλκοόλ ότι είναι αλκοολικός. Στη συνέχεια, με την υποστήριξη φίλων και συγγενών μπορεί να συμμετάσχει σε προγράμματα σε κέντρα απεξάρτησης, όπου ειδικοί βοηθούν τους αλκοολικούς να ξεπεράσουν τον εθισμό τους. Και βέβαια, ακόμη και μετά τη διαδικασία απεξάρτησης, ο αγώνας και η προσπάθεια του αλκοολικού δεν σταματάει ποτέ, αφού πρέπει μονίμως να απέχει από το αλκοόλ. Ένας άνθρωπος είναι εξαρτημένος από μια ουσία ή μια συνήθεια, όταν δεν μπορεί να αντέξει χωρίς αυτήν είτε σωματικά είτε ψυχικά. Μια πολύ συνηθισμένη περίπτωση εξάρτησης είναι η εξάρτηση από το αλκοόλ, δηλαδή από τα οινοπνευματώδη ποτά. Για να υποστηριχτεί ότι κάποιος είναι εθισμένος στο αλκοόλ υπάρχουν ορισμένα κριτήρια. Ένα από αυτά βέβαια είναι το να καταναλώνει αλκοόλ σε μεγάλες ποσότητες χωρίς μέτρο. Επίσης, όταν ένας αλκοολικός μένει μακριά από οινοπνευματώδη ποτά εμφανίζει στερητικό σύνδρομο, δηλαδή κάποια συμπτώματα που παρουσιάζονται, διότι λείπει το αλκοόλ, με

το οποίο έχει μάθει να ζει, από τον οργανισμό του. Πολύ συχνά μάλιστα ο εξαρτημένος από το αλκοόλ αποτυγχάνει στη προσπάθειά του να απαλλαγεί από αυτό. Η κατάχρηση του αλκοόλ έχει βέβαια πολλές επιπτώσεις. Καταρχάς, σε ό,τι αφορά την υγεία των ατόμων, το αλκοόλ μπορεί να δημιουργήσει εντερικά προβλήματα, βλάβες στο συκώτι και, πολλές φορές, μπορεί να προκαλέσει υποσιτισμό, αφού οι αλκοολικοί προτιμούν να πίνουν από το να τρώνε. Επίσης, η κατάχρηση του αλκοόλ έχει, όπως αναφέρουν οι ειδικοί, και αρκετές ψυχολογικές επιπτώσεις, όπως η διαταραχή της διάθεσης ή ακόμη και οι ψευδαισθήσεις

Για όλους αυτούς τους λόγους, κατά την άποψή μου, ο εθισμός στο αλκοόλ είναι κάτι πολύ επικίνδυνο, ιδιαίτερα μάλιστα αν αναλογιστούμε ότι η κατανάλωσή του ξεκινάει συνήθως ως μια επιπόλαιη κακή συνήθεια στη διάρκεια της εφηβείας, προκαλώντας στη συνέχεια βλάβες και προβλήματα που δεν μπορούμε καν να προβλέψουμε. Θεόδωρος Σεχόπουλος α1

17

~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ~ ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ ~

Έφηβοι και Video Games

Δευτέρα πρωί, φτάνω στο σχολείο χωρίς πολλή όρεξη και πάω να βρω τους συμμαθητές μου, πριν χτυπήσει το κουδούνι. Όπως είναι αναμενόμενο, τα περισσότερα αγόρια μιλάνε για αγώνες ποδοσφαίρου που έγιναν το Σαββατοκύριακο. Συζητούν όμως εξίσου πολλή ώρα και για ένα άλλο θέμα: για τα βιντεοπαιχνίδια που έπαιζαν στον ελεύθερό τους χρόνο. Άρχισα να αναρωτιέμαι: μήπως το παρακάνουν λιγάκι; Πολλοί, να μην πω οι περισσότεροι έφηβοι, παίζουν με μικρότερο ή μεγαλύτερο ενθουσιασμό ένα ή και περισσότερα ηλεκτρονικά παιχνίδια, όπως το COD (Call of D��������� uty), το �������������� WoW (��������� W�������� orld of ���� W��� arcraft), το League of Legends, το Lineage κ.ά. Πρόκειται συνήθως για παιχνίδια στρατηγικής, παιχνίδια στα οποία τα παιδιά αποκτούν τον έλεγχο ενός δικού τους

18

χαρακτήρα-ήρωα. Άλλα από αυτά είναι στο διαδίκτυο και άλλα απλά παιχνίδια στον υπολογιστή. Στόχος μου, ωστόσο, δεν είναι να καταγράψω τα παιχνίδια, αλλά να δείξω το ρόλο που αυτά έχουν στη ζωή των εφήβων, αντλώντας κάποια συμπεράσματα από όσα βλέπω να ισχύουν στο δικό μου σχολείο. Διαπιστώνω, λοιπόν, ότι τα ηλεκτρονικά παιχνίδια εκτός από τη διασκέδαση που προσφέρουν γίνονται τελικά μια πρόκληση για τα παιδιά, που συνεχίζουν να παίζουν με θέληση και επιμονή και, όσο καλύτερα γίνονται, τόσο περισσότερο το απολαμβάνουν και δεν σταματάνε. Θεωρώ ότι δεν αποτελεί κανένα πρόβλημα να αρέσει σε κάποιον να παίζει τέτοια παιχνίδια, αρκεί να ξέρει πότε θα πρέπει να κάνει κάποιο διάλειμμα ή κάποια παύση.

Άρθρα και έρευνες έχουν δείξει πως η συνεχής ενασχόληση με ηλεκτρονικά παιχνίδια οδηγεί στην παραμέληση άλλων καθηκόντων και σε αδιαφορία για τις υπόλοιπες εργασίες που έχει να κάνει το συγκεκριμένο άτομο. Πολλές φορές, αλλάζει και η συμπεριφορά των παιδιών που παίζουν προς το χειρότερο: γίνονται περισσότερο οξύθυμα και κλειστά. Λόγω της συνεχούς χρήσης υπάρχουν και άτομα που μπορεί να φτάσουν σε σημείο εθισμού, με αποτέλεσμα να αποφεύγουν να βγαίνουν πολύ από το σπίτι τους σε εξωτερικούς χώρους, ενώ υπάρχουν και ακραίες περιπτώσεις στις οποίες τα παιδιά δεν εγκαταλείπουν καν εύκολα το συγκεκριμένο χώρο (π.χ. δωμάτιο) στον οποίο βρίσκεται ο υπολογιστής, το playstation ή το Xbox τους. Όλα αυτά οδηγούν σε έλλειψη κοινωνικοποίησης, καθώς και σε απομάκρυνση από την πραγμα-

~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ~ ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ ~ ωρούν ότι τους αποσπά από τα μαθήματά τους και ότι έχει επίπτωση στους βαθμούς τους. Όσο για τα σαββατοκύριακα, παίζουν όσο προλαβαίνουν, από δύο ώρες μέχρι … «όσο πάει»: «καίγονται» στον υπολογιστή. Αυτός είναι ο όρος που χρησιμοποιούμε εμείς οι έφηβοι, για να δηλώσουμε πως παίζουμε πολύ.

τικότητα, από τις ανθρώπινες σχέσεις και από τις χαρές της ζωής. Σε μια μικρή «έρευνα» που έκανα ρωτώντας συμμαθητές μου εάν παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια και πόσο, διαπίστωσα πως το 95% απάντησαν καταφατικά

στο πρώτο ερώτημα. Μετά τους ρώτησα πόσες ώρες παίζουν τις καθημερινές και πόσες τα σαββατοκύριακα. Οι μισοί έπαιζαν σίγουρα μία ώρα τις καθημερινές, ενώ οι άλλοι μισοί μου είπαν πως τις καθημερινές δεν παίζουν «ούτε γι’ αστείο». Αυτό όμως γιατί θε-

Νομίζω πως έδωσα μια εικόνα για τη σχέση κάποιων εφήβων με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και για το τι συμβαίνει συχνά σε αυτούς που το παρακάνουν. Σαφώς όμως το θέμα δεν εξαντλείται εδώ και, πέρα από τις απόψεις των ειδικών, θεωρώ ότι χρειάζεται να αφιερώνουμε χρόνο και να κάνουμε συζητήσεις μεταξύ μας για αυτό το θέμα, ώστε να ακούγονται οι γνώμες όλων μας και να μπορούμε να σταθμίζουμε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα αυτής της συνήθειας. Κωστής Παπαϊωάννου γ1

19

~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ~ ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ ~

Βιντεοπαιχνίδια Τα τελευταία χρόνια μια νέα δύναμη μαγνητίζει τα παιδιά, διαφημίζει και προωθεί αξίες και διαπλάθει τις ψυχές τους: από τη δεκαετία του ’90 μέχρι σήμερα τα βιντεοπαιχνίδια έχουν εισβάλει σε κάθε σπίτι και έχουν προκαλέσει πολλές συζητήσεις και έντονους προβληματισμούς. Τα βιντεοπαιχνίδια έχουν βεβαίως ιδιαίτερη απήχηση σε ευάλωτες ηλικιακές ομάδες. Τα παιδιά εισάγονται με αυτά σε έναν εικονικό κόσμο και είναι λογικό στις μικρές ηλικίες ακόμη και να συγχέουν την πραγματικότητα με αυτόν. Το γεγονός αυτό μπορεί να έχει μακροχρόνιες αρνητικές συνέπειες, ειδικά αν σκεφτούμε ότι πολλά από αυτά τα παιχνίδια προβάλλουν τη βία και τα όπλα. Παιδιά ηλικίας 10 ετών ή και μικρότερα βλέπουν να απεικονίζεται μπροστά τους ένας κόσμος στον οποίο επιβραβεύεται η βία και η παρανομία. Κοινώς, καλούνται να θαυμάζουν εικονικούς εγκληματίες, που μπορεί να παρουσιάζονται μονόπλευρα («ο καλός σκοτώνει τους κακούς»). Μαθαίνουν να τους μιμούνται και να υιοθετούν ανάλογες στάσεις, να κουβαλάνε τα διδάγματα και τις αξίες που προωθούν αυτά τα παιχνίδια, ενώ παράλληλα απορρίπτουν τις εποικοδομητικές συμβουλές και φτάνουν στο σημείο να εθίζονται και να παραλογίζονται λόγω του εθισμού τους. Αποτέλεσμα: τα παιδιά, σε μια περίοδο που αποκτούν τις βασικές αρχές τους, επηρεάζονται και καθοδηγούνται από λανθασμένα παραδείγματα και αξίες, που μπορεί υποσυνείδητα να τις κουβαλούν ακόμα και στην ενήλικη ζωή τους. Σε ποιο βαθμό όμως τα βιντεοπαιχνίδια μπορούν να αποτελέσουν μια επικίνδυνη εξάρτηση; Σύμφωνα με την Δρ. Μαρέσα Όρζακ,

20

το 40% των παικτών του World of Warcraft είναι εθισμένοι. Το 2006, το BBC ανακοίνωσε πως το 12% των διαδικτυακών παικτών παρουσιάζουν εθιστική συμπεριφορά. Το ίδιο έτος, έρευνα έδειξε πως το 2,4% των Νοτιοκορεατών ηλικίας 9-39 ετών είναι εθισμένοι, ενώ το 10,4% κινδυνεύουν. Το 8,5% των Αμερικανών ηλικίας 8-18 ετών θεωρούνται εθισμένοι, ενώ το 2007 συζητήθηκε αν ο εθισμός στα βιντεοπαιχνίδια, που προκαλεί αϋπνία και απώλεια βάρους, θα έπρεπε να θεωρείται ως ψυχασθένεια. Αν, όμως, τα ποσοστά μοιάζουν αδύναμο επιχείρημα, τότε τα παρακάτω σίγουρα αποκαλύπτουν τη βαρύτητα του προβλήματος. Το 2007, στην Κίνα, ένας 30χρονος πέθανε, αφότου έπαιζε για 72 ώρες βιντεοπαιχνίδια. Το 2009, στη Νότια Κορέα, ένα 3χρονο παιδί πέθανε από υποσιτισμό, επειδή οι γονείς του μεγάλωναν ένα … εικονικό παιδί σε ίντερνετ καφέ, αφήνοντάς το εντελώς παραμελημένο. Τον Οκτώβριο του 2007, ο Ντάνιελ Πέτρικ πυροβόλησε τους γονείς του, επειδή του είχαν κρύψει το Halo 3, ενώ το Νοέμβριο του 2010, ο Κένταλ Άντερσον

χτύπησε είκοσι φορές με σφυρί τη μητέρα του, επειδή του πήρε το PlayStation������������������� . Την Ημέρα των Ευχαριστιών, το 2008, ο 15χρονος Μπράντον Κρισπ έφυγε από το σπίτι, όταν οι γονείς του τού έκρυψαν το ����������������������� Xbox������������������� 360. Τρεις εβδομάδες μετά, βρέθηκε νεκρός. Ένα ερώτημα βέβαια είναι τι κάνει η πολιτεία, για να αντιμετωπίσει τέτοιου είδους ακραία φαινόμενα. Χώρες όπως η Νότια Κορέα, η Κίνα, η Ολλανδία, ο Καναδάς και οι ΗΠΑ έχουν κλινικές απεξάρτησης. Ωστόσο, το βασικό ερώτημα είναι ποια είναι η δική μας ευθύνη. Και βέβαια ένα μεγάλο βάρος πέφτει στους ενήλικες. Αλλά κι εμείς, τα παιδιά, αν βλέπουμε έστω και ένα μικρό κομμάτι του εαυτού μας σε κάποια από τα στοιχεία αυτού του άρθρου, ας προσπαθήσουμε να βρούμε έναν τρόπο να μειώσουμε το χρόνο που περνάμε μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή παίζοντας αυτού του είδους τα βιντεοπαιχνίδια. Γιατί δεν θέλουμε βέβαια άλλους Ντάνιελ Πέτρικ και Μπράντον Κρισπ, έτσι δεν είναι; Λευτέρης Χατζηθεοδωρίδης α1

~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ~ ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ ~

Εξάρτηση από το διαδίκτυο και κακόκεφος, όταν δεν έχει πρόσβαση σε αυτό, ενώ, αν συμβεί κάτι και του στερηθεί η απασχόληση αυτή, θα υπάρχουν πιθανότητες να πέσει σε κατάθλιψη ή να κυριαρχούν στη συμπεριφορά του τα νεύρα και ο θυμός.

Ο εθισμός στο διαδίκτυο είναι μία από τις σύγχρονες μορφές εξάρτησης, από την οποία κινδυνεύουν κυρίως τα παιδιά και οι έφηβοι. Οι περισσότεροι δεν καταλαβαίνουν ότι με την κατάχρηση κάνουν τελικά κακό στον εαυτό τους, και δεν το καταλαβαίνουν, γιατί η ευχαρίστηση και η ικανοποίηση που νιώθουν εκείνη τη στιγμή είναι απεριόριστες. Το διαδίκτυο φαίνεται πως έχει τη δυνατότητα να καλύπτει συγκεκριμένες ψυχολογικές ανάγκες των ατόμων. Ο χρήστης μπορεί να επινοήσει όποια ταυτότητα θέλει. Έτσι, αν κάποιος π.χ. ντρέπεται για την εξωτερική του εμφάνιση, μπορεί να προσθέσει κάποια ψεύτικα χαρακτηριστικά. Αυτός ίσως είναι ένας λόγος για τον οποίο εθίζονται περισσότερο άτομα που μπορεί να είναι ανασφαλή, εσωστρεφή ή να

έχουν περιορισμένες κοινωνικές σχέσεις. Ακόμη, ένας άλλος τρόπος με τον οποίο εθίζονται τα άτομα είναι τα παιχνίδια στο διαδίκτυο. Παιχνίδια, όπως το Farmville, σου δημιουργούν συνεχώς υποχρεώσεις και ανάγκες, τις οποίες πρέπει να καλύπτεις, με αποτέλεσμα να περνάς ατελείωτη ώρα στο διαδίκτυο και να φτάνεις στο σημείο να απομονώνεσαι σιγά σιγά από τους φίλους σου και την οικογένειά σου. Εκτός από την απομόνωση, ένα ακόμη χαρακτηριστικό που έχει το άτομο που είναι εξαρτημένο από το �������������������������������� internet������������������������ είναι ότι παίρνει αμυντική στάση ή κυριεύεται από μυστικοπάθεια, όταν οποιοσδήποτε τον ρωτάει τι κάνει στο διαδίκτυο. Επιπρόσθετα, νιώθει θλιμμένος

Βέβαια, ο εθισμός στο διαδίκτυο δεν αποτελεί πρόβλημα που δεν έχει λύση. Θεωρείται όμως μια ψυχοσωματική διαταραχή που μπορεί να θεραπευτεί μόνο από ειδικούς. Υπάρχουν κέντρα που βοηθούν τους εφήβους να ξεφύγουν από αυτόν τον εθισμό. Συνήθως, στα ειδικά κέντρα η παρακολούθηση κάθε περίπτωσης γίνεται από τετραμελή ομάδα, στην οποία συμμετέχουν παιδίατρος, παιδοψυχίατρος, παιδοψυχολόγος και οικογενειακός σύμβουλος. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας. δεν διακόπτεται η χρήση, αλλά το άτομο μαθαίνει να θέτει όρια και προσπαθεί να αρχίσει και πάλι την ενασχόληση με άλλες δραστηριότητες. Σε περιπτώσεις που ο εθισμός συνδυάζεται και με άλλα ψυχολογικά προβλήματα, μπορεί να προταθεί ακόμη και φαρμακευτική αγωγή. Όλα τα παραπάνω, βέβαια, συμβαίνουν σε ακραίες περιπτώσεις. Είναι όμως σημαντικό να γνωρίζουμε τους κινδύνους και τις επιπτώσεις από μια πιθανή εξάρτηση, ώστε να θέτουμε όρια προκαταβολικά, να περιορίζουμε τη χρήση και να αποφεύγουμε την κατάχρηση, προκειμένου να μην έχουμε δυσάρεστα αποτελέσματα. Πέτρος Σεχόπουλος α3

21

~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ~ ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ ~

Εξαρτημένοι από το ... i-Pod;!

Συνήθως, όταν μιλάμε για εξαρτήσεις, αυτό που μας έρχεται αρχικά στο μυαλό είναι η εξάρτηση από το αλκοόλ, το κάπνισμα ή τα ναρκωτικά. Όμως υπάρχουν περισσότερα είδη εξαρτήσεων: η εξάρτηση από τα ψώνια, η εξάρτηση από την τηλεόραση ή η εξάρτηση από τον υπολογιστή, το κινητό μας και άλλες ηλεκτρονικές συσκευές. Στο σχολείο μας, δύσκολα θα βρεις ένα παιδί που δεν έχει τουλάχιστον ένα iPod, iPhone, iTouch ή MP3. Όπου κι αν κοιτάξεις στο διάλειμμα, βλέπεις παιδιά να ακούνε μουσική ή να παίζουν παιχνίδια στο iPod. Από παντού ξεπροβάλλουν ακουστικά και ηχεία, και ακόμα και όταν τα παιδιά συζητάνε μεταξύ τους, ακούνε μουσική την ίδια στιγμή. Με αυτό τον τρόπο, η μουσική έχει γίνει ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας και μας συνοδεύει παντού. Όποια ελεύθε-

22

ρη στιγμή έχουμε, ανοίγουμε αμέσως το iPod και κλεινόμαστε ο καθένας στο δικό του κόσμο. Είναι όμως σωστό και καλό να εξαρτιόμαστε τόσο πολύ από την μουσική ή τα παιχνίδια του iPod; Προφανώς και είναι καλό να ακούμε μουσική, αλλά πιστεύω πως σε αυτήν την περίπτωση το έχουμε παρακάνει. Η υπερβολική χρήση των συσκευών αυτών δεν οδηγεί σε καλό, για τρεις βασικούς λόγους. Πρώτον, η χρήση των ακουστικών καθημερινά λόγω της δυνατής έντασης στην οποία ακούμε τη μουσική βλάπτει τα αυτιά μας και μειώνει την ακοή μας. Επίσης, δεν είναι καλό και για τα μάτια να κοιτάμε πολλή ώρα μια οθόνη, ειδικά όταν αυτή είναι μικρή, όπως αυτών των συσκευών. Δεύτερον, όταν χρησιμοποιούμε αυτές τις συσκευές, ενώ μιλάμε με τους φίλους μας ή ενώ διαβάζουμε κάτι,

το μυαλό μας προσπαθεί να συγκεντρωθεί σε δύο πράγματα συγχρόνως, με αποτέλεσμα να μειώνεται και η ποιότητα της συγκέντρωσής μας. Τέλος, μερικές φορές έχουμε το ������������������������������ i����������������������������� -���������������������������� pod������������������������� σαν παρέα και δεν αποζητάμε να συζητήσουμε με κάποιον: κλεινόμαστε στον εαυτό μας και γινόμαστε αντικοινωνικοί. Η δική μου συμβουλή, λοιπόν, είναι να περιορίσουμε το χρόνο που χρησιμοποιούμε το iPod μας, ενώ είμαστε με φίλους, και ας ακούμε μουσική στο σπίτι μας, ή από ηχεία, εάν είμαστε με παρέα. Έτσι, η μουσική θα παραμείνει βέβαια στη ζωή μας, θα περιοριστούν όμως οι αρνητικές συνέπειες από την κατάχρηση του i-Pod! Σοφία-Ρεζεντά Βουδούρογλου γ2

~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ~ ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ ~

Εθισμός στην υπερκατανάλωση Συχνά ακούμε να μιλάνε γύρω μας για εξαρτήσεις και συνήθως οι περισσότεροι από εμάς φέρνουμε στο μυαλό μας, άλλος το κάπνισμα, άλλος τα ναρκωτικά και τώρα τελευταία το διαδίκτυο, το κινητό τηλέφωνο κ.ο.κ. Σπάνια όμως αναλογιζόμαστε πόσο ισχυρή εξάρτηση αποτελεί η επιθυμία του σύγχρονου ανθρώπου να καταναλώνει συνεχώς όλο και περισσότερα αγαθά. Κύριο χαρακτηριστικό κάθε μορφής εξάρτησης είναι ότι στηρίζει τη δύναμή της αρχικά στην εξαπάτηση του ανθρώπου με ψεύτικες υποσχέσεις, με αποτέλεσμα το άτομο να «αιχμαλωτίζεται» τελικά σε μια συνήθεια μέσω του εθισμού. Για παράδειγμα, τα ναρκωτικά υπόσχονται ένα φανταστικό κόσμο στον οποίο μπορούμε να βρούμε διέξοδο από κάθε λογής προβλήματα της καθημερινότητας. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με κάποια επιτεύγματα της τεχνολογίας, όπως το διαδίκτυο, που υπόσχονται εύκολη επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων, ενώ στην πραγματικότητα μπορεί να οδηγούν τα άτομα σε μεγαλύτερη απομόνωση. Αντίστοιχα, ο καταναλωτισμός «υπόσχεται» να κάνει τον άνθρωπο ευτυχισμένο μέσω της απόκτησης υλικών κυρίως αγαθών. Στην πράξη όμως, μέσα από το μηχανισμό της διαφήμισης, ο άνθρωπος υποδουλώνεται, καθώς τού δημιουργούνται πολλές φορές πλασματικές ανάγκες, τις οποίες προσπαθεί να ικανοποιήσει, δημιουργώντας επιπλέον προβλήματα στον εαυτό του. Και, όπως τα ναρκωτικά οδηγούν στο θάνατο και η «εύκολη επικοινωνία» μέσω διαδικτύου στη μοναξιά, έτσι και η

υπερκατανάλωση μπορεί να οδηγήσει τελικά στη δυστυχία. Βέβαια, πρέπει να πούμε ότι η κατανάλωση προϊόντων δεν είναι απαραίτητα κάτι κακό, εφόσον εξασφαλίζει στον άνθρωπο τα απαραίτητα για την επιβίωσή του. Επίσης, φυσικό είναι, όσο βελτιώνεται το βιοτικό επίπεδο του ανθρώπου, τόσο να αυξάνονται και οι ανάγκες του για κατανάλωση. Σήμερα όμως, αυτό που έχουμε να αντιμετωπίσουμε είναι συχνά ιδιαίτερα υπερβολικό και για αυτό το λόγο δεν μιλάμε απλώς για καταναλωτισμό αλλά για υπερκαταναλωτισμό. Για ποιους λόγους όμως ο άνθρωπος πέφτει θύμα του υπερκαταναλωτισμού; Πρώτα από όλα, επειδή του δημιουργείται η αίσθηση ότι με αυτό τον τρόπο θα αποκτήσει μια εύκολη διέξοδο από τα καθημερινά του προβλήματα. Υπάρχει μάλιστα και ο όρος “shopping therapy”, για να περιγράψει αυτό το φαινόμενο. Δυστυχώς όμως, αυτή η ... «θεραπεία» ανακουφίζει προσωρινά. Γι’ αυτό και ο άνθρωπος γρήγορα απογοητεύεται. Η δι-

αφήμιση, ωστόσο, δεν τον αφήνει να ησυχάσει, του δημιουργεί νέες ανάγκες και τον ωθεί να αγοράσει κι άλλα προϊόντα, προκειμένου να νιώσει αυτή τη σύντομη χαρά. Έτσι, ο άνθρωπος εμπλέκεται σε ένα φαύλο κύκλο: δαπανά συνεχώς χρήματα για την αγορά προϊόντων και εξουθενώνεται με το να εργάζεται περισσότερο, προκειμένου να καλύψει τις διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες του. Αυτό οδηγεί σε απώλεια πολύτιμου ελεύθερου χρόνου, τον οποίο θα μπορούσε να αξιοποιήσει για μια πιο ουσιαστική επικοινωνία και επαφή με τους ανθρώπους γύρω του. Και αυτή θα ήταν και η μόνη πραγματική διέξοδος από τα προβλήματά του. Γιατί, με την υπερκατανάλωση δεν λύνει κανείς τα προβλήματα, απλώς τα αποφεύγει. Και στόχος μας πρέπει να είναι όχι η αποφυγή αλλά η επίλυση των προβλημάτων μας. Κυριάκος Μαριδάκης β2

23

~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ~ ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ ~

Ψώνια ... «ΕΚΤΟΣ ελέγχου» Υπάρχει μία εξάρτηση, που από κάποιους χαρακτηρίζεται ως απλή ανευθυνότητα ή αδυναμία της στιγμής, αλλά πολλοί άνθρωποι «δίνουν μάχη», για να ξεφύγουν από αυτήν. Είναι η εξάρτηση από τα ψώνια, η οποία μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στα οικονομικά τους και, τελικά, δεν είναι απίθανο να τινάξει ένα νοικοκυριό στον αέρα. Οι γυναίκες, αλλά πλέον και οι άνδρες, υπερκαταναλώνουν, για να φτιάξουν μια τέλεια εικόνα, να νιώθουν ωραίες/οι, να τραβήξουν την προσοχή αλλά και να τονώσουν την αυτοπεποίθησή τους. Όμως, καθετί που αγοράζουν τους «ανοίγει την όρεξη» και τους δημιουργεί την ανάγκη να ψωνίσουν ξανά και ξανά. Τους προκαλείται μια μανία για τα νέα προϊόντα ή για την ανανέωση της γκαρνταρόμπας τους, ώστε να μην μπορούν να αντισταθούν, αν βρεθούν κοντά σε βιτρίνες. Μερικές φορές μάλιστα υπερκαταναλώνουν, προ-

24

κειμένου να ξεχάσουν τα οικονομικά τους προβλήματα! Ένα ακόμη σημαντικό πρόβλημα που συνδέεται με αυτή την εξάρτηση είναι πως οι άνθρωποι συγκρίνουν τους εαυτούς τους με τους διάσημους, τους οποίους, προφανώς, είναι δύσκολο να φτάσουν. Επίσης, επηρεάζονται από τις διαφημίσεις για καινούργια προϊόντα, που προβάλλονται συνεχώς. Το αποτέλεσμα είναι πως αγοράζουν την πιο διαφημισμένη μάρκα και κυρίως την πιο ακριβή, πιστεύοντας πως η ποιότητά της είναι και η καλύτερη. Άραγε, πότε έχουμε πραγματικό πρόβλημα; Όταν ψωνίζουμε πολύ ακριβά πράγματα, που δεν μπορούμε να αντέξουμε οικονομικά; Όταν οι ντουλάπες μας έχουν τόσο πολλά ρούχα, που κάποια από αυτά ξεχνάμε να τα φοράμε; Όταν νιώθουμε τύψεις και ενοχές, μετά από τη βόλτα μας στις βιτρίνες; Όταν σκεφτόμαστε όλη την ώρα

τι θα ψωνίσουμε ή όταν φτάνουμε στο σημείο να λέμε ψέμματα σε φίλους και οικογένεια, για να πάμε για ψώνια; Αν βέβαια συμβεί αυτό, η κατάσταση έχει ξεφύγει πλέον και το θέμα έχει πάρει άλλη διάσταση. Γι’ αυτό, καλύτερα να προσπαθήσουμε να μην φτάσουμε σε αυτό το σημείο. Αν έχετε την τάση για εξάρτηση από τα ψώνια, προτείνω να το παραδεχτείτε και τότε θα έχετε κάνει ήδη μια μεγάλη και σημαντική πρόοδο. Σε αυτή την περίπτωση, θα ήταν καλό, για κάποιο διάστημα τουλάχιστον, να αποφύγετε τις βόλτες στα μαγαζιά και να προσπαθήσετε να βρείτε άλλες ασχολίες που να σας δίνουν ευχαρίστηση. Αν πάλι δεν είστε εθισμένοι στα ψώνια, προσπαθήστε να τα απολαύσετε και να αποτελούν για εσάς μια ευχάριστη ώρα, χωρίς υπερβολές! Χρύσα Θεοδώρου α1

~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ~ ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ ~

Πλαστική Χειρουργική ή Πλαστικά Όνειρα; H εξάρτηση πίσω από την πλαστική χειρουργική Λένε ότι κάθε τι που γίνεται με μέτρο δεν αποτελεί εξάρτηση. Αλλά αλήθεια πώς ορίζεται η έννοια του μέτρου; Για κάποιον το μέτρο μπορεί να είναι «α», ενώ για άλλον «β». Άλλωστε, ζούμε σε μια κοινωνία στην οποία η αφθονία των αγαθών μάς έχει κάνει να χάνουμε πολλές φορές την έννοια του μέτρου και να θέλουμε όλο και περισσότερα. Ένα ακόμη χαρακτηριστικό της κοινωνίας μας είναι πως στη συνείδηση πολλών ανθρώπων η εξωτερική εμφάνιση έχει ιδιαίτερη σημασία, μεγαλύτερη ακόμη και από το χαρακτήρα κάποιου. Και αυτός είναι και ένας από τους λόγους, για τους οποίους στις μέρες μας ανθεί η πλαστική χειρουργική. Επίσης, η έλλειψη αυτοεκτίμησης είναι ένα ακόμη αίτιο από αυτά που οδηγούν το άτομο σε μια πλαστική επέμβαση. Μια καινούρια μύτη, ένα καλοσχηματισμένο σώμα είναι το «εισιτήριο» για μια «νέα ζωή», σκέφτονται κάποιοι, ή έστω μια σημαντική αλλαγή που μπορεί να κάνει τον άνθρωπο απλά ... πιο χαρούμενο. Μάλιστα, οι ειδικοί λένε ότι σε περιόδους οικονομικής ύφεσης, οι πλαστικές επεμβάσεις όχι μόνο δεν παρουσιάζουν πτώση, αλλά αντίθετα εμφανίζουν δραματική αύξηση. Και αυτό, γιατί ο κόσμος θέλει να κάνει κάτι για τον εαυτό του, για να αισθανθεί καλύτερα. Συχνά όμως, η μία επέμβαση οδηγεί στην άλλη και οι άνθρωποι ρισκάρουν ακόμα και τη ζωή τους,

προκειμένου να δουν τον εαυτό τους, ακριβώς όπως τον φαντάζονται! Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη στις ΗΠΑ, τα 2/3 των ανθρώπων που καταφεύγουν σε αισθητικές επεμβάσεις είναι άτομα που το έχουν ξανακάνει στο παρελθόν, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι η πλαστική χειρουργική μπορεί να αποτελέσει μια ακόμη μορφή εθισμού. Τις περισσότερες φορές, δεν υπάρχουν επιπλοκές από τις επεμβάσεις, αλλά αρκεί μία επιπλοκή που μπορεί και να σου αλλάξει τη ζωή. Έτσι συνέβη και στο φημισμένο ποπ σταρ Michael Jackson. Ένας τόσο αναγνωρισμένος καλλιτέχνης που τα είχε όλα! Κι όμως, είχε μια βασική αδυναμία: είχε εχθρό τον ίδιο του τον εαυτό. Αυτό ήταν που τον οδήγησε σε τό-

σες πλαστικές στη μύτη, στην αλλαγή του χρώματος στο δέρμα του και, τέλος, και στο θάνατο. Γι’ αυτό, οφείλουμε, θεωρώ, να προστατεύουμε τον εαυτό μας, να τον φροντίζουμε και να τον αποδεχόμαστε, όπως είναι. Να μην επηρεαζόμαστε από τα στερεότυπα ομορφιάς και να σκεφτόμαστε ότι κάποιο χαρακτηριστικό μας που μπορεί αρχικά να μας φαίνεται άσχημο ή παράξενο, μπορεί να αποτελεί τελικά στοιχείο της γοητείας μας. Ωστόσο, κάθε άνθρωπος είναι ελεύθερος και υπεύθυνος για τις επιλογές που κάνει. Το ερώτημα όμως που τίθεται είναι: Θα καταφέρουμε τελικά να μην οδηγηθούμε στην υπερβολή ή και στην εξάρτηση; Στέλλα Μεγάλου γ1

25

~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ~ ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ ~

Εξάρτηση από τη γνώμη των άλλων Ο τρόπος που ντυνόμαστε, ο τρόπος που μιλάμε και ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε είναι μερικά από τα στοιχεία που δηλώνουν το χαρακτήρα μας. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι οι πράξεις μας, οι αποφάσεις μας και οι επιλογές μας εξαρτώνται από το χαρακτήρα μας. Από το δικό μας, αυτοτελή χαρακτήρα. Μήπως όμως τελικά δεν είναι τόσο «δικός μας» και τόσο «αυτοτελής»; Μήπως αυτά που μας επηρεάζουν είναι πολύ περισσότερα από όσα νομίζουμε και από όσα θα θέλαμε; Ίσως και χωρίς να το έχουμε συνειδητοποιήσει, είναι αρκετές οι φορές στην καθημερινότητά μας, κατά τις οποίες ένα σχόλιό μας, μια επιλογή μας ή μια σκέψη μας επηρεάζεται από την παρουσία των γύρω μας. Επηρεάζεται από τους φίλους μας, την οικογένειά μας, από άτομα με δύναμη και κύρος... Γενικότερα, επηρεάζεται από τη γνώμη των άλλων. Τα παραδείγματα και οι συλλογισμοί αυτοί δεν θα έπρεπε να μας φαίνονται περίεργοι, αφού είναι αρκετά γνωστό πως μια από τις βασικές ανάγκες των ανθρώπων είναι η ανάγκη για επιβεβαίωση: είναι σημαντικό να νιώθει κανείς πως έχει την εκτίμηση των ανθρώπων γύρω του. Συχνές είναι οι περιπτώσεις, κατά τις οποίες ένα σύνολο ανθρώπων (π.χ. μια παρέα, μια ομάδα, μια «κλίκα» κ.λπ.), θα προσπαθήσει να επηρεάσει και να πείσει κάποιο άτομο με διαφορετική άποψη ή επιθυμία για κάτι, να αλλάξει γνώμη. Με αυτό τον τρόπο, τα άτομα μιας ομάδας νιώθουν ότι

26

προστατεύουν και ισχυροποιούν τον εαυτό τoυς, γιατί, αν αυτό το μεμονωμένο άτομο είναι «σωστό», τότε αυτοί, που έχουν διαφορετική άποψη, θα πρέπει να είναι «λάθος». Η επίδραση, λοιπόν, που έχει ο κοινωνικός περίγυρος σε ένα μεμονωμένο άτομο είναι πολύ μεγάλη. Το άτομο «ενθαρρύνεται» και τελικά αναγκάζεται, πολλές φορές, να αλλάξει τη συμπεριφορά και τις αξίες του, έτσι ώστε να «ταιριάξει» στα πρότυπα και την ευρέως διαδεδομένη άποψη , ή αλλιώς τη «μόδα» και τις τάσεις της εποχής. Κι αν το καλοσκεφτούμε, και αυτό που ονομάζουμε «μόδα», τι είναι; Μια κοινή άποψη που κάποιοι «λίγοι και δυνατοί» κατάφεραν να επιβάλουν στους «πολλούς και αδύναμους». Αυτό ακριβώς συμβαίνει και στους περισσότερους από εμάς. Πολύ συχνά, δεν είμαστε ο εαυτός μας, μόνο και μόνο για να γίνουμε αρεστοί και αποδεκτοί από τους άλλους. Αμφιβάλλουμε μάλιστα για την αξία, τους στόχους και τα

πιστεύω μας, και, προκειμένου να πάρουμε επιβεβαίωση, προσαρμοζόμαστε στα «πιστεύω» των άλλων. Εισπράττουμε έτσι την αποδοχή που έχουμε τόσο ανάγκη, αυτή που περιμένουμε, για να αισθανθούμε οι ίδιοι πιο δυνατοί, σίγουροι και ιδιαίτεροι. Όμως τελικά, κάθε άλλο παρά ιδιαιτερότητα και δύναμη προσδίδει αυτή η εξάρτηση, αφού έχει ως βάση της την προσωπική, ψυχολογική αβεβαιότητα, αστάθεια και αμφιβολία. Προϋπόθεση όμως, για να περιορίσουμε την εξάρτηση από τη γνώμη των άλλων και για να νιώσουμε πιο σίγουροι, πιο σταθεροί και πιο βέβαιοι, είναι να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας. Αυτό βέβαια δεν γίνεται σε μία μέρα ούτε και είναι πάντα εύκολο. Σίγουρα όμως, αποτελεί ένα πολύ ενδιαφέρον ταξίδι, με τελικό προορισμό αυτόν που εμείς ορίζουμε και θέλουμε, χωρίς να μας επιβάλλονται οι επιθυμίες και οι απόψεις των άλλων. Πόλλυ Ευστρατιάδη γ1

~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ~ ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ ~

Γιατί μας επηρεάζει τόσο; Τα αρνητικά ή θετικά σχόλια που δεχόμαστε από τους γύρω μας αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Και, ενώ τα θετικά μας κάνουν να νιώθουμε ικανοποίηση, τα αρνητικά μας δυσαρεστούν. Συμπεραίνουμε, λοιπόν, ότι η γνώμη των άλλων είναι πολύ σημαντική, με αποτέλεσμα να επηρεάζει τη ζωή μας. Σε ακραίες περιπτώσεις μάλιστα, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σαν ένα είδος εξάρτησης, όπου το άτομο επιδιώκει να είναι πάντα αρεστό στους άλλους και έτσι «εξαρτάται» από τη γνώμη τους. Όμως, γιατί να μας επηρεάζει η άποψη των άλλων σε τέτοιο βαθμό; Μια συνηθισμένη αιτία, στο σχολικό περιβάλλον, για παράδειγμα, είναι να θεωρούμε ένα συμμαθητή ή μια συμμαθήτριά μας ανώτερο/η και καλύτερο/η από εμάς, επειδή είναι πιο δημοφιλής. Έτσι, η βαρύτητα κάποιου αρνητικού του σχολίου γίνεται μεγαλύτερη και, κατά συνέπεια, αποκτά μεγαλύτερη επιρροή. Επιπλέον, πολλές φορές έχει μεγαλύτερη σημασία ο τρόπος και το ύφος ενός σχολίου παρά το περιεχόμενό του. Έτσι, μία αρνητική αλλά καλοπροαίρετη κριτική είναι δυνατόν να μας ευχαριστήσει, αφού δείχνει ότι ο άλλος ενδιαφέρεται για εμάς, ακόμη και αν δεν είναι φίλος μας. Αντίθετα, τα σχόλια κάποιου πολύ κοντινού μας προσώπου μπορεί να είναι ειρωνικά ή ακόμη και κακοπροαίρετα κάποιες φορές. Κάτι τέτοιο προφανώς θα μας πληγώσει, διότι θα δείξει την αδιαφορία του άλλου για τα συναισθήματά μας. Βέβαια, δεν εξαρτάται μόνο από τους άλλους ή από τον τρόπο τους

το πόσο μάς επηρεάζει η γνώμη τους. Εξαρτάται και από το πώς την ερμηνεύουμε και τη δεχόμαστε εμείς και, άρα, και από το χαρακτήρα μας. Όταν κάποιος έχει έλλειψη αυτοπεποίθησης είναι σίγουρο πως επηρεάζεται πολύ ευκολότερα από τη γνώμη των άλλων, λόγω της ανασφάλειάς του. Αντίθετα, κάποιος με δυνατό χαρακτήρα και αρκετή αυτοπεποίθηση δεν θα επηρεαζόταν τόσο εύκολα από μια αρνητική άποψη, νιώθοντας σίγουρος για τον εαυτό του. Επίσης, αν χαρακτηριστούμε από κάποιον αρνητικά και η διάθεσή του είναι κακοπροαίρετη, θα πρέπει να δείξουμε την πλήρη αδιαφορία μας για αυτό που είπε,

για να καταλάβει ότι δεν εξαρτιόμαστε από τη γνώμη κανενός. Αν όμως κάτι ανάλογο ειπωθεί με αγάπη και με τον κατάλληλο τρόπο, χωρίς να μας θίγει, τότε αυτή η γνώμη μετράει και αξίζει τον κόπο να ασχοληθούμε λίγο περισσότερο ερμηνεύοντάς την. Τελικά, η γνώμη των άλλων είναι αρκετά σημαντική και μπορεί να μας κινητοποιήσει να βελτιωθούμε. Παρόλα αυτά, η δική μας γνώμη είναι εντέλει σημαντικότερη και διαμορφώνοντάς τη μπορούμε να διαμορφώσουμε και την εντύπωση που υιοθετούν οι υπόλοιποι για εμάς. Μαίρη Μαντζουράνη γ2

27

~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ~ ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ ~

Υπερφαγία: ένας επικίνδυνος εθισμός

Πριν από αρκετά χρόνια, όταν σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας άνοιγε το ένα fast-food μετά το άλλο, δεν μπορούσε κανείς να φανταστεί την επίδραση που θα είχαν τα … «ταχυφαγεία» στη διατροφή μας αλλά και στον τρόπο ζωής μας γενικά. Οι Έλληνες άφησαν σε μεγάλο βαθμό τη μεσογειακήυγιεινή διατροφή και άρχισαν να καταναλώνουν τις ανθυγιεινές ή ακόμη και μεταλλαγμένες τροφές που «πλάσαραν» κυρίως οι Αμερικανοί. Μιλάμε για τροφές με πολύ αλάτι και πολλή ζάχαρη, στις οποίες ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να εθιστούν. Τα αποτελέσματα αυτής της εξάρτησης είναι εμφανή: υπερφαγία, παχυσαρκία, αύξηση του παιδικού διαβήτη, μέχρι και θάνατοι από την υπερκατανάλωση φαγητού. Η παχυσαρκία και οι επιπτώσεις της δεν είναι ίσως ακόμα γνωστές στο ευρύ κοινό, όμως ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας κρούει καθημερινά τον κώδωνα του κιν-

28

δύνου. Ένας παχύσαρκος νέος, για παράδειγμα, πολλές φορές απομονώνεται, κάνει δύσκολα φίλους και διακωμωδείται από τους γύρω του. Η ψυχική κατάπτωση είναι σχεδόν σίγουρη. Μερικές φορές το άτομο αρχίζει έναν αγώνα να χάσει βάρος, ο οποίος συνήθως δεν έχει μόνιμα αποτελέσματα, γεγονός που οδηγεί το άτομο σε ακόμη μεγαλύτερη κατάθλιψη. Η γνώση για την υγιεινή διατροφή μπορεί σταδιακά να βοηθήσει τους ανθρώπους που υποφέρουν από υπερφαγικές τάσεις, ώστε να προσπαθήσουν να αποβάλουν από τη διατροφή τους ή έστω να περιορίσουν τις ανθυγιεινές τροφές από τα fast-food, τα γαριδάκια, τις πίτσες κ.λπ. και να στραφούν σε πιο υγιεινές διατροφικές επιλογές, όπως τα λαχανικά, τα φρούτα, τα όσπρια κ.λπ. Καλό θα ήταν, επίσης, η προσπάθεια για υγιεινή διατροφή να συνδυάζεται με τακτική, καθημερινή άσκηση, έστω και περπάτημα μισής ώρας. Όμως, το

πιο σημαντικό για τα άτομα με τάσεις υπερφαγίας είναι να παίρνουν ψυχολογική βοήθεια και στήριξη, προκειμένου να καταφέρουν να κινητοποιηθούν και να αποκτήσουν καλύτερη σχέση με τον εαυτό τους και το σώμα τους. Ας μην ξεχνάμε ότι ο παχύσαρκος είναι ένας άνθρωπος, που χρειάζεται βοήθεια και όχι αρνητική κριτική. Έλενα Φοίφη β4

~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ~ ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ ~

Η εξάρτηση από τα τυχερά παιχνίδια

Τα τυχερά παιχνίδια ήταν και είναι ιδιαίτερα δημοφιλή. Ποιος δε θέλει να ξεφύγει από τις στερήσεις και τη δυστυχία της φτώχειας και να απολαμβάνει τις ανέσεις και τα πλεονεκτήματα μιας οικονομικά εύρωστης ζωής; Άλλωστε, το κόστος για την απόκτηση μιας τέτοιας «χρυσής» ευκαιρίας μπορεί να είναι και ελάχιστο… Επομένως, δεν είναι παράλογο που τα τυχερά παιχνίδια ήταν, είναι και –αφού δεν υπάρχει καμία ένδειξη για το αντίθετο– θα είναι προσφιλή στους ανθρώπους. Ωστόσο, στο μαθηματικό παιχνίδι των πιθανοτήτων, οι προοπτικές κέρδους είναι ζοφερές. Το γεγονός

αυτό, βέβαια, δεν απομακρύνει τους ανθρώπους από τα τυχερά παιχνίδια. Η «λάμψη» του χρηματικού έπαθλου και η διαφήμιση που γίνεται από τις αντίστοιχες εταιρίες, σε συνδυασμό με την ανθρώπινη ελπίδα, που δεν ενδιαφέρεται για αριθμούς και πιθανότητες, οδηγούν τα άτομα ακόμη και στο σημείο της εξάρτησης. Ο εθισμός των ανθρώπων στα τυχερά παιχνίδια είναι ιδιαίτερα επικίνδυνος. Οι συστηματικοί παίκτες, που δεν πτοούνται από τις ανύπαρκετες σχεδόν πιθανότητες κέρδους, οδηγούνται συχνά στην απομόνωση, στην αποκοινωνικοποίηση και στην οικονομική εξα-

θλίωση. Επίσης, δεν είναι λίγες οι φορές που εμφανίζουν προβλήματα υγείας (π.χ. αρτηριακή πίεση, που προέρχεται από το παρατεταμένο άγχος), ενώ προσπαθούν μάταια να ξεπληρώσουν τα χρέη τους. Συνοψίζοντας, τα τυχερά παιχνίδια μπορεί να ξεκινάνε ως μια ευχάριστη απασχόληση με μια υποτιθέμενη προοπτική κέρδους, σε ορισμένες περιπτώσεις όμως, εξελίσσονται σε μια αστείρευτη πηγή δυστυχίας, που μπορεί να διαλύσει τις ζωές των ίδιων των ατόμων αλλά και των οικογενειών τους. Μανώλης Ζούλης β4

29

~ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ~ ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ ~

Η ρουτίνα σαν ... «ναρκωτικό» την έκπληξη, την «έμπνευση της στιγμής» ή τις καινοτομίες. Άρα, αυτό το νοητό καταφύγιο που κατασκεύασε ο άνθρωπος είναι κάθε άλλο παρά καταφύγιο, αφού «πυροβολεί» τη δημιουργικότητα, τη φαντασία, τον αυθορμητισμό, ακόμη και τη διαφορετικότητα. Όταν η ρουτίνα έχει τελειώσει με τη δουλειά της, το «θύμα» φαίνεται να αρνείται τον εθισμό του, ενώ σπάνια συνειδητοποιεί πως είναι παγιδευμένο. Ούτως ή άλλως, πάντα λέμε ότι βαριόμαστε τη ρουτίνα, αλλά δεν δείχνουμε να αντιδρούμε ιδιαίτερα, αφού η ίδια μας κάνει αδρανείς και παθητικούς.

Ρουτίνα. Στο άκουσμα αυτής της λέξης, στο μυαλό μας έρχονται εικόνες, όπως το ξυπνητήρι στις 6 το πρωί, τα Αρχαία της 1ης ώρας τη Δευτέρα ή γενικότερα το οκτάωρο του σχολικού προγράμματος και η δουλειά σπιτιού που έχουμε να κάνουμε καθημερινά. Αντιμετωπίζουμε τη ρουτίνα ως κάτι αναπόφευκτο, δεδομένο και αρνητικό. Κάτι με το οποίο, αν μπλέξεις, δύσκολα ξεμπερδεύεις. Όπως συμβαίνει και με τα ναρκωτικά... Η εξάρτηση από τη ρουτίνα είναι ο εθισμός στο συναίσθημα ασφάλειας και προστασίας που μας προσφέρει μια απλή καθημερινότητα, η οποία δεν κρύβει ουσιαστικές εκπλήξεις. Κάθε εξάρτηση όμως εμπεριέχει και κινδύνους. Και αν οι αρνητικές επιδράσεις

30

από τη χρήση των ναρκωτικών είναι κάτι προφανές, κάτι «χειροπιαστό» που μπορούμε να δούμε μπροστά μας, την εξάρτησή μας από τη ρουτίνα είναι δύσκολο να την καταλάβουμε: η ρουτίνα «παγιδεύει» με πονηριά το θύμα της, χωρίς αυτό να την αισθανθεί, μέχρις ότου δεν υπάρχει πια ... «διαφυγή». Η ρουτίνα βέβαια μπορεί να έχει και κάποιες θετικές πλευρές, καθώς αποτελεί το σταθερό ρυθμό της καθημερινότητάς μας και μάς βοηθάει να είμαστε πιο μεθοδικοί και ίσως και να επιτυγχάνουμε τελικά μεγάλους στόχους, προοδεύοντας σταδιακά. Παρόλ’ αυτά, αποτελεί παράλληλα τη συνεχή επανάληψη, το ατέλειωτο «ίδιο», ενώ δεν μπορεί να συμβαδίζει με

Όταν προσπαθούμε να έχουμε κάποιο μέτρο και να μην εγκλωβιζόμαστε σε αυτή, η ρουτίνα μπορεί να μας παρέχει ισορροπία. Μερικές φορές όμως, ο άνθρωπος εξαιτίας της φαίνεται να παραμελεί πολλές χαρές και θησαυρούς της ζωής. Υπάρχει άραγε όμως σωστή δοσολογία για τη ρουτίνα; Θάνος Δουκάκης γ1

~ ΤΕΧΝΕΣ ~ ΜΟΥΣΙΚΗ ~

Oι Beatles, το μεγαλύτερο ίσως και δημοφιλέστερο συγκρότημα όλων των εποχών, ιδρύθηκαν το 1960 στο Λίβερπουλ της Αγγλίας, και αποτελούνταν από τους John Lennon, Paul McCartney, George Harrison και Ringo Starr. Στην αρχή, το συγκρότημα ονομαζόταν Quarrymen και αποτελούνταν από τον John Lennon και κάποιους συμμαθητές του, τον Pete Best και τον Stew Stackliff.

To 1957, ο John Lennon γνώρισε τον Paul McCartney, μια γνωριμία που έπαιξε σημαντικότατο ρόλο στην ιστορία της μουσικής. Αφού ενθουσιάστηκε με την κιθάρα που έπαιζε ο McCartney, ο John Lennon τον κάλεσε να παίξει μαζί του στο συγκρότημά του. Ένα χρόνο αργότερα, στο

συγκρότημα προστέθηκε ο φίλος του Paul McCartney, George Harrison. Δυστυχώς όμως, ο Pete Best, ο ντράμερ του συγκροτήματος, έπρεπε να αποχωρήσει λόγω σπουδών και κοινωνικών υποχρεώσεων. Για αυτό, το συγκρότημα κατέληξε να αναζητά ντράμερ, τον οποίο τελικά βρήκε στο πρόσωπο του Richard Starkey, γνωστού ως Ringo Starr. Έτσι, δημιουργήθηκε το βασικό σχήμα του συγκροτήματος, το οποίο μετονομάστηκε σε The Beatles το 1960. Τα μέλη του ήταν: o John Lennon στη ρυθμική κιθάρα και στα φωνητικά, ο Paul McCartney στο μπάσο και στα φωνητικά, o George Harrison στη βασική κιθάρα και στα φωνητικά και ο Ringo Starr στα ντραμς και

τα φωνητικά. Παρόλο που αυτά ήταν τα βασικά τους όργανα, οι Beatles έπαιξαν και με άλλα όργανα, ο George Harrison π.χ. σε μερικά τραγούδια του χρησιμοποίησε το ινδικό σιτάρ. Στην αρχή, οι Beatles έπαιζαν μόνο διασκευές από άλλα συγκροτήματα της εποχής, αλλά το 1963 ηχογράφησαν τον πρώτο τους δίσκο με τίτλο Please, please me, που αμέσως έγινε επιτυχία. Από τα δημοφιλέστερα τραγούδια του δίσκου είναι το Love Me Do και το Twist and Shout. Πρώτη τους μεγάλη συναυλία ήταν στο C������������������� a������������������ vern Club, στο Λίβερπουλ. Ήδη, το 1963 οι Beatles είχαν φτάσει στο απόγειο της καριέρας τους. Έτσι, δημιουργήθηκε

31

~ ΤΕΧΝΕΣ ~ ΜΟΥΣΙΚΗ ~ το φαινόμενο της Beatlemania, δηλαδή, του έξαλλου ενθουσιασμού και της μανίας των εφήβων να αγοράζουν όλους τους δίσκους των Beatles και να ντύνονται και να χτενίζονται σαν κι αυτούς. Ακόμα, τα κορίτσια στις συναυλίες τους πολλές φορές από τον ενθουσιασμό τους λιποθυμούσαν. Η Beatlemania έφτασε στην Αμερική το 1964, όταν οι Beatles����� ������������ κλήθηκαν να παίξουν στο σόου του Ed Sullivan. Πάνω από εβδομήντα τρία εκατομμύρια άνθρωποι στην Αμερική παρακολούθησαν αυτή την εκπομπή. Μετά από αυτή, οι Beatles έγιναν παγκοσμίως γνωστοί και έκαναν συναυλίες σε όλο τον κόσμο. Οι πρώτοι τους δίσκοι Please please me, With the Beatles, A Hard Day’s night, Beatles for Sale και Help!, πούλησαν εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως. Εκτός από αυτούς τους δίσκους κυκλοφόρησαν και πολλά single, όπως το She Loves You ή το I Wanna Hold Your Hand, που αποτελούν κάποια από τα δημοφιλέστερα τραγούδια τους. Όλα τα τραγούδια στους πρώτους δίσκους τους έχουν ως θέμα την αγάπη. Από το 1965 και μετά οι Beatles γράφουν τραγούδια και με άλλα θέματα και στρέφονται και

32

σε άλλα μουσικά είδη. Το 1965 ηχογραφούν τους δίσκους Rubber Soul και Revolver, οι οποίοι γνώρισαν εξίσου μεγάλη επιτυχία. Το 1965 στο Rubber Soul χρησιμοποιούν για πρώτη φορά ινδικό όργανο, το σιτάρ. Το 1966, οι Beatles, υπό την επήρεια παραισθησιογόνων ναρκωτικών, όπως το LSD, στρέφονται στο ψυχεδελικό ροκ και ηχογραφούν το Sgt. Peppers Lonely Heart Club Band, ένα από τα καλύτερα άλμπουμ της καριέρας τους και, σύμφωνα με το περιοδικό Rolling Stone, το καλύτερο άλμπουμ όλων των εποχών. Τα σημαντικότερα κομμάτια του άλμπουμ είναι: το ομώνυμο τραγούδι Sgt. Peppers, το Lucy in the Sky with Diamonds και το A Day In The Life. Το 1967, ηχογραφούν το White Album. Όμως, οι σχέσεις των μελών του συγκροτήματος έχουν αρχίσει να κλονίζονται και οι Beatles έχουν αρχίσει σιγά σιγά να διαλύονται. Το 1969, κυκλοφορούν το Abbey Road και το 1970 το Let It Be. Λέγεται ότι το μελαγχολικό Let It Be εκφράζει την αποδοχή της κατάστασης από τον Paul McCartney, ο οποίος βλέπει την μπάντα να διαλύεται. Τον Απρίλιο του 1970, ο Paul McCartney

φεύγει από τους Beatles και το συγκρότημα διαλύεται. Τα άλμπουμ των Beatles άλλαξαν την πορεία της ροκ μουσικής και σηματοδότησαν την έναρξη μιας νέας εποχής. Δεν είναι άδικο που οι Beatles θεωρούνται από πολλούς το μεγαλύτερο συγκρότημα όλων των εποχών. Η διάλυση του συγκροτήματος συγκλόνισε και στενοχώρησε τον κόσμο, παρόλο που μετά από αυτή, όλα τα μέλη του συγκροτήματος, εκτός του Ringo Starr, συνέχισαν τη μουσική. Ο George Harrison έκανε σόλο καριέρα, ο Paul McCartney ίδρυσε τους Wings και ο John Lennon με τη γυναίκα του Yoko Ono αφιέρωσε πολύ χρόνο από τη ζωή του στον αγώνα για την παγκόσμια ειρήνη. Γνωστότερό του τραγούδι είναι το Imagine, ένα από τα ωραιότερα τραγούδια όλων των εποχών. Οι Beatles άφησαν τεράστια κληρονομιά στη μουσική και είναι ένα από τα αγαπημένα μου συγκροτήματα. Τους προτείνω ανεπιφύλακτα σε όποιον θέλει να ασχοληθεί με τη μουσική! Δημήτρης Λυμπερόπουλος γ1

~ ΤΕΧΝΕΣ ~ ΜΟΥΣΙΚΗ ~

O����������������������������� ι Locomondo������������������ ��������������������������� είναι ένα επταμελές συγκρότημα, που δημιουργήθηκε το καλοκαίρι του 2001 και αποτελείται από τους: Μάρκο Κούμαρη, Γιάννη Βαρνάβα, Σταμάτη Γoύλα, Σπύρο Μπεσδέκη, Στράτο Σουντρή, Μιχάλη Μουρτζή και Θανάση Ταμπάκη. ������ H����� μουσική τους είναι μια μίξη από ρυθμούς reggae και ska, τους οποίους

δε διστάζουν να συνδυάσουν με τον ελληνικό στίχο, αλλά και με διάφορα στοιχεία από την ελληνική μουσική παράδοση. Το Μάρτιο του 2004, οι �������� Locomondo κυκλοφόρησαν τον πρώτο τους δίσκο με τίτλο Ένας τρελός κόσμος και, εκτός από τη μεγάλη επιτυχία που ακολούθησε το δίσκο, ξεκίνησαν και τις πρώτες επιτυχημένες live εμφανίσεις τους. Πολλά τραγούδια τους, όπως το Τrendy Λίτσα και το 100 άφρο παίχτηκαν σε ραδιοφωνικούς σταθμούς, ενώ

το τραγούδι τους Στην Αθήνα δεν άργησε να μπει στο ������������� playlist����� γνωστού ραδιοφωνικού σταθμού και κατάφερε να κρατήσει τη θέση αυτή για μεγάλο χρονικό διάστημα.

To������������������������� 2005, οι ��������������� Locomondo������ ταξίδεψαν στην Jamaica, στον τόπο δηλαδή όπου γεννήθηκε το είδος

της μουσικής που εκπροσωπούν, με αποτέλεσμα η μουσική τους να δεχτεί και νέες επιρροές και να γίνει ακόμη καλύτερη. Με βάση την εμπειρία τους στην Jamaica, οι Locomondo����������������� �������������������������� γύρισαν ένα ντοκιμαντέρ, αλλά και έγραψαν ένα νέο δίσκο με τίτλο 12 μέρες στην Jamaica, στον οποίο τραγουδούν στα ελληνικά αλλά και στα αγγλικά. Κάτι που αξίζει να ακούσει κανείς από αυτό το δίσκο είναι η διασκευή της γνωστής Φραγκοσυριανής, που πρωτοερμηνεύτηκε από το Μάρκο Βαμβακάρη.

O������������������������������� ι ����������������������������� Locomondo�������������������� έχουν, επίσης, παίξει μαζί με άλλους συνθέτες και συγκροτήματα, όπως οι Chum����� bawamba, Ska Cubano και Manu Chao, ενώ έχουν διασκευάσει και ερμηνεύσει με το δικό τους ξεχωριστό τρόπο κομμάτια κάποιων τραγουδοποιών της ελληνικής και ξένης μουσικής σκηνής. Έχουν, ακόμα, επενδύσει με τη μουσική τους την ταινία Το γαμήλιο πάρτι, από την οποία είναι και το ομότιτλο τραγούδι τους. Σε μια συνέντευξή τους ρωτήθηκαν αν τα πρώτα τους βήματα ήταν δύσκολα, αφού έως τότε η reggae και η ska ήταν κάτι πολύ σπάνιο στην Ελλάδα. Απάντησαν πως ήταν κάτι για το οποίο έπρεπε να πάρουν ρίσκο και ότι στάθηκαν τυχεροί που τους δόθηκε τελικά η ευκαιρία να αποδείξουν τι μπορούν να κάνουν. Ο Mάρκος, τραγουδιστής του συγκροτήματος, λέει πως από την αρχή η δισκογραφική εταιρία MBI τους στήριξε πολύ, ενώ ενδεχομένως κάποιες άλλες εταιρίες να μην τολμούσαν να συνεργαστούν μαζί τους. Πολλοί λένε πως η reggae είναι η μουσική της αγάπης, της ζωής και της χαράς και από ό,τι φαίνεται οι Locomondo πληρούν αυτόν τον ορισμό, αφού, όπου κι αν πάνε, ξεσηκώνουν και ενθουσιάζουν τα πλήθη με τη μουσική τους. Αναστασία Τζαρτζάνου γ5

33

~ ΤΕΧΝΕΣ ~ ΧΟΡΟΣ ~

Rudolf Nureyev Ένας μεγάλος χορευτής Τα επόμενα χρόνια, χόρεψε βασικούς και σημαντικούς ρόλους, όπως του ���������������������� Petrouska������������� και του Πρίγκηπα Ζίγκφριντ στη Λίμνη των Κύκνων. Έγινε ευρύτατα γνωστός για την αλλαγή που έφερε στο κλασικό μπαλέτο. Είχε καταπληκτική τεχνική: ήταν ένας δεξιοτέχνης χορευτής με μια προσωπικότητα που μαγνήτιζε. Συνεργάστηκε με διάσημους χορευτές, όπως ο Mickhail Baryshnikov και η ����������������������������� Natalia���������������������� ��������������������� Makarova������������� και με χορογράφους, όπως ο Maurice Bejart και ο George Balanchine. Χορογράφησε και ο ίδιος, και δημιούργησε πρωτοποριακές χορογραφίες σε έργα, όπως το Απόγευμα ενός Φαύνου, ενώ εμπνεύστηκε νέες παραγωγές γνωστών μπαλέτων, όπως ο Καρυοθραύστης, η Λίμνη των Κύκνων, ο Δον Κιχώτης και το Ρωμαίος και Ιουλιέτα. Ο Rudolf Nureyev γεννήθηκε στις 18 Μαρτίου 1938 σε ένα τρένο στη Ρωσία. Τάταρος στην καταγωγή, έζησε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια στην Ufa, πόλη στους πρόποδες των Ουραλίων. Προερχόταν από μια πολύ φτωχή οικογένεια, τόσο φτωχή, που η μητέρα του τον κουβαλούσε στο δρόμο για το σχολείο, για να μην περπατάει ξυπόλυτος και πάθει κρυοπαγήματα. Ο πατέρας του υπηρετούσε στο στρατό της Σοβιετικής Ένωσης και στην οικογένεια υπήρχαν τρία ακόμη παιδιά. Το 1945, η μητέρα του κατάφερε να πάει τον Rudolf στο θέατρο, όπου, σε ηλικία επτά ετών, παρακολούθησε την πρώτη του παράσταση, για την οποία αργότερα έγραψε: «Παντού επικρατούσε το

34

χρυσό και το βελούδο –ένας άλλος κόσμος! Ένα μέρος στο οποίο θα μπορούσε να συναντήσει κανείς μόνο το πιο γοητευτικό παραμύθι. Έμεινα άφωνος! Εκείνη ήταν η ημέρα που αποφάσισα ότι θέλω να γίνω χορευτής». Και πράγματι, το 1955, σε ηλικία 17 ετών, ο Nureyev φοιτούσε στη Σχολή Μπαλέτου του ������ Leningrad. Το 1958, έκανε ντεμπούτο με τα μπαλέτα Kirov, με τα οποία το 1961 ξεκίνησε περιοδεία στη Δύση. Εκείνη την εποχή, αποφάσισε να αυτομολήσει στο Παρίσι, καθώς δεν ήθελε να ξαναγυρίσει στη Σοβιετική Ένωση. Το 1962, το Βασιλικό Μπαλέτο του Λονδίνου (Royal Ballet) προσκάλεσε τον Nureyev και εκεί συνεργάστηκε με την Margot Fonteyn.

Το 1983, έγινε καλλιτεχνικός διευθυντής της Όπερας των Παρισίων, αλλά την ίδια εποχή προσβλήθηκε από τον ιό του AIDS. Το 1988, τού δόθηκε 48ωρη άδεια, για να δει την άρρωστη μητέρα του στη Ρωσία. Ο ίδιος πέθανε στις 6 Ιανουαρίου του 1993. Η τελευταία παράσταση που χορογράφησε ήταν η Μπαγιαντέρα, το 1992, στην Όπερα του Παρισιού, όπου χρειάστηκε να τον βοηθήσουν να ανεβεί στη σκηνή, γιατί δεν μπορούσε να σηκωθεί και να σταθεί όρθιος. Αυτή ήταν και η τελευταία εικόνα που είχαμε από αυτόν. Όσοι πάντως τον είχαν δει να χορεύει, νομίζω ότι δεν θα τον ξεχάσουν ποτέ, καθώς το μεγαλείο του στη σκηνή και το ταλέντο του ήταν πραγματικά αξιοθαύμαστα. Μιράντα Αποστολάκου β2

~ ΤΕΧΝΕΣ ~ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ~

Edvard Munch Η κραυγή του Εξπρεσιονισμού

O Edvard Munch γεννήθηκε την 12η Δεκεμβρίου του έτους 1863 στο Loten της Νορβηγίας. Ο πατέρας του Christian ήταν στρατιωτικός γιατρός και το 1861 παντρεύτηκε την Laura Catherine Bjolstad, η οποία ήταν κατά πολύ μικρότερή του. Στην οικογένεια Munch ανήκε επίσης η μεγαλύτερη αδερφή του Edvard, η Johanne Sophie, η οποία γεννήθηκε το 1862, καθώς και τρία μικρότερα αδέλφια. Από τα παιδιά αυτά, ο Edvard και η

Sophie έδειξαν από νωρίς κλίση στις εικαστικές τέχνες. Εξαιτίας της φύσης της δουλειάς του πατέρα του, που αναγκαζόταν συχνά να αλλάζει τόπους εργασίας, η οικογένεια Munch αναγκαζόταν να μετακινείται διαρκώς. Συγχρόνως, η εργασία του πατέρα του δεν μπορούσε να εξασφαλίσει ούτε τα στοιχειώδη για την οικογένεια, η οποία ζούσε υπό συνθήκες απόλυτης πενίας, μεταφερόμε-

νη από διαμέρισμα σε διαμέρισμα, συχνά διωγμένη, αφού αδυνατούσαν να συγκεντρώσουν τα χρήματα, για να αποπληρώσουν το νοίκι. Το 1864, η οικογένεια εγκαταστάθηκε στη Χριστιανία, το σημερινό Όσλο. Η μητέρα του Edvard προσβλήθηκε από φυματίωση και πέθανε το 1868, ενώ λίγο καιρό αργότερα, το 1877, πέθανε και η αγαπημένη αδερφή του, η Sophie. Οι δυστυχίες όμως της οικογένειας δεν σταμάτησαν εκεί: μία από

35

~ ΤΕΧΝΕΣ ~ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ~ τις αδελφές του διαγνώστηκε με σοβαρά νοητικά προβλήματα, ενώ από τα τέσσερα συνολικά αδέρφια του Munch μόνο ο Andreas παντρεύτηκε, και πάλι, πέθανε πέντε μήνες μετά το γάμο του. Όλα αυτά τα γεγονότα είχαν σαφή αντίκτυπο στη μετέπειτα ζωή του. Είναι, άλλωστε, γνωστό ότι τα έργα του, σε πολλά από τα οποία αποτυπώνεται ο θάνατος, αντικατόπτριζαν συχνά την ψυχική του κατάσταση. Όπως φανερώνει ο ίδιος στο προσωπικό του ημερολόγιο, η αγωνία, η θλίψη και ο φόβος ήταν «έννοιες που με στιγμάτισαν από την μέρα κιόλας που γεννήθηκα». Με αυτές τις έννοιες ασχολήθηκε ιδιαίτερα και προσπάθησε να τις εκφράσει και να τις αποτυπώσει στον καμβά. Ο Edvard είχε την πρώτη του επαφή με τη ζωγραφική το 1876, κάτι που τελικά τον οδήγησε στην απόφαση να ακολουθήσει σπουδές στις τέχνες. Το 1879, ο Edvard ξεκίνησε σπουδές στο Πολυτεχνείο ως μηχανολόγος, όπου και αρίστευσε στη φυσική, τη χημεία και τα μαθηματικά, ενώ ταυτόχρονα συνέχισε να εξασκείται στην ζωγραφική. Έπειτα από ένα έτος βαριάς αρρώστιας, αποφάσισε να παρατήσει τις σπουδές του ως μηχανολόγος και να αφοσιωθεί στις σπουδές του στη ζωγραφική, με σκοπό, όπως αναφέρει στο ημερολόγιο του, «να αποτυπώσω τη ζωή μου και τις σκέψεις μου στον καμβά». Το 1881, γράφτηκε στη Βασιλική Ακαδημία Τεχνών και Σχεδίου της Χριστιανίας. Οι πρώτες κριτικές για τα έργα του Munch ήταν αρνητικές και τον απογοήτευσαν. Όμως, συνέχισε να πειραματίζεται επηρεασμένος από κινήματα όπως ο Νατουραλισμός και ο Ιμπρεσιονισμός, παρόλο που η αντίδραση του Τύπου ήταν απογοητευτική και παρουσίαζε τον Munch ως ψυχικά διαταραγμένο. Ο Edvard δεν άργησε να μυηθεί στους μποέμ κύκλους της Χρι-

36

Edvard Munch Η Κραυγή στιανίας. Ανέπτυξε στενή φιλική σχέση με τον αναρχικό ιδεολόγο Hans Jaeger. Επηρεάστηκε επίσης βαθύτατα από τις απελευθερωμένες γυναίκες του κύκλου του, οι οποίες εξέφραζαν ιδέες σχετικά με την ισότητα των δύο φύλων, κάπνιζαν, φορούσαν παντελόνια και ήταν ανοιχτές σε νέες σεξουαλικές αναζητήσεις. Αυτές οι ιδέες ήταν αδιανόητες για εκείνη την εποχή, την εποχή του Ρομαντισμού. Η άστατη ζωή των μποέμ και η επιρροή που ασκούσαν στον Edvard, τον οδηγούσε σε συχνές ρήξεις στις σχέσεις του με τον πατέρα του και τον κατέβαλλε ψυχικά. Ο αδιάκοπος πειραματισμός του Edvard σε συνδυασμό με τα προβλήματα που τον απασχολούσαν, τον έβαλαν σε βαθιά περισυλλογή, με αποτέλεσμα τελικά να αποκη-

ρύξει τον πρότερο καλλιτεχνικό του προσανατολισμό, καθώς θεώρησε πως ο Ιμπρεσιονισμός δεν είχε κάτι να του προσφέρει πλέον. Αποφασισμένος να γίνει πιο εκφραστικός, ζωγράφισε το 1886 «Το άρρωστο παιδί», πίνακα που αντικατόπτριζε τον φόβο του για το θάνατο, αλλά και τα συναισθήματα που του προκάλεσε ο θάνατος της αδερφής του Sophie. Το έργο εισέπραξε ιδιαίτερα αρνητικές κριτικές, γεγονός όμως που δεν πτόησε τον Edvard. Αργότερα, το 1889, εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου γνώρισε και ανέπτυξε φιλικές σχέσεις με πολλούς ζωγράφους. Επηρεάστηκε από τον Τουλούζ Λοτρέκ, τον Γκογκέν, τον Βαν Γκογκ, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν με παρόμοιο τρόπο τα χρώματα, για να απο-

~ ΤΕΧΝΕΣ ~ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ~ τυπώσουν τα συναισθήματά τους. Το Δεκέμβριο εκείνης της χρονιάς, ο πατέρας του Munch απεβίωσε, γεγονός που τον οδήγησε σε βαθιά κατάθλιψη. Το 1892, αποφάσισε πως το κατάλληλο μέρος για να ζήσει και να εκθέσει το έργο του ήταν το Βερολίνο, όμως η πρώτη προσωπική του έκθεση εκεί έλαβε απαξιωτικές κριτικές. Και στο Βερολίνο, ο Munch έγινε μέλος της μποέμ κοινότητας. Επηρεάστηκε ιδιαίτερα από τον πρωτοπόρο μποέμ διανοούμενο και συγγραφέα Αύγουστο Στρίντμπεργκ. Μέσα στο 1893, ολοκλήρωσε το πιο γνωστό έργο του, την Κραυγή. Το έργο αυτό αντικατόπτριζε την απόγνωση ως ύστατη μορφή φόβου, αλλά και την αβεβαιότητα της ανθρώπινης υπόστασης, καθώς και τη συνεχή ανασφάλεια που διέπει τους ανθρώπους στο σύνολό τους. Λίγο αργότερα, θα ζωγράφιζε την Αγωνία, η οποία θεωρείται από τους ιστορικούς της τέχνης ως η φυσική συνέχεια της Κραυγής. Την περίοδο 1892-1898, ο Munch έζησε αλλεπάλληλες ερωτικές απογοητεύσεις, οι οποίες τον ώθη-

σαν να ζωγραφίσει, το 1895, το έργο Η Μαντόνα, έργο με έντονο αισθησιασμό. Πρόκειται για μια γυμνή πόζα, όπου τα μαύρα μαλλιά της κοπέλας υπερτονίζονται αποπνέοντας ερωτισμό και τραγικότητα ταυτόχρονα. Ο εικοστός αιώνας βρήκε τον Munch σε ιδιαίτερα δυσχερή κατάσταση υγείας, καθώς λέγεται πως ήταν διαρκώς μεθυσμένος και πως εκείνη την περίοδο βρισκόταν σχεδόν στα όρια της παράνοιας. Παρόλα αυτά, το 1909 η πολιτεία της Χριστιανίας τον τίμησε με τον τίτλο του Ιππότη του Βασιλικού Τάγματος του Αγίου Όλαφ για τις υπηρεσίες του στην τέχνη. Ο ασταμάτητος πειραματισμός του Munch τον οδήγησε στην αξιοποίηση και άλλων μορφών εικαστικής τέχνης, όπως η γλυπτική, η ξυλογραφία και η χαρακτική. Κατά το ξέσπασμα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, ο Munch βρισκόταν σε ιδιαίτερα καλή οικονομική κατάσταση αλλά σε άσχημη κατάσταση υγείας. Απομονώθηκε για πολλά χρόνια, ζωγραφίζοντας αμέτρητα πορτρέτα και προσωπογραφίες.

Στις 23 Ιανουαρίου του 1944, λίγο μετά τη συμπλήρωση των ογδοηκοστών γενεθλίων του, o Munch απεβίωσε στο Ekely της Νορβηγίας. Το έργο του αναγνωρίστηκε κυρίως μετά το θάνατό του, οπότε και θεωρήθηκε πατέρας του Εξπρεσιονισμού, ενώ αναγνωρίστηκε ως ένας από τους πιο σημαντικούς εικαστικούς του δέκατου ένατου και του εικοστού αιώνα.

H ζωή και το έργο του Edvard Munch είχαν μια αμφίδρομη σχέση, ώστε ο Christian Krohg να δηλώσει για τον φίλο του: «O Munch βλέπει μόνο την ουσία του έργου. Για αυτό τα έργα του θεωρούνται μισοτελειωμένα. Λάθος! Είναι τελειωμένα. Η τέχνη τελειώνει, όταν ο δημιουργός έχει πει αυτό που θέλει, και το πλεονέκτημα του Munch έναντι των υπολοίπων της γενιάς του είναι ότι έχει τη μοναδική ικανότητα να δείχνει τι αισθάνεται και τι τον επηρεάζει, κάνοντας όλα τα υπόλοιπα να φαίνονται απολύτως ασήμαντα». Γιώργιος Κιμουρτζής γ2

37

~ ΤΕΧΝΕΣ ~ ΘΕΑΤΡΟ ~

Σιρανό ντε Μπερζεράκ στο Εθνικό Θέατρο

Την Κυριακή 6 Μαρτίου 2011, παρακολουθήσαμε στην κεντρική σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, μαζί με την καθηγήτριά μας κ. Κική Μαγγίνα, την αριστουργηματική κωμωδία του Εντμόν Ροστάν Σιρανό ντε Μπερζεράκ. Την παράσταση σκηνοθέτησε ο Νίκος Καραθάνος, ενώ τους πρωταγωνιστικούς ρόλους ερμήνευσαν οι ηθοποιοί: Νίκος Καραθάνος, στο ρόλο του Σιρανό, Χρήστος Λούλης, στο ρόλο του Κριστιάν, και Λένα Κιτσοπούλου, στο ρόλο της Ρωξάνης. Το Σιρανό ντε Μπερζεράκ είναι ένα σπουδαίο έργο, ρομαντικό, γραμμένο το 1897, πάντα όμως επίκαιρο και διεισδυτικό στην ανθρώπινη ψυχή. Πρόκειται για ένα ποίημα, γραμμένο σε δεκαπεντασύλλαβο, γεμάτο δράση, τρυφερότητα, απλότητα και ψυχική ομορφιά. Η ιστορία γνωστή: ο ήρωάς μας, ο Σιρανό, δεινός ξιφομάχος, αρχηγός ενός τάγματος του στρατού, έχει επιπλέον το εξαι-

38

ρετικό χάρισμα να γράφει πολύ ωραίους στίχους. Ο ευαίσθητος Σιρανό είναι τρελά ερωτευμένος με μια νεαρή κοπέλα, την όμορφη Ρωξάνη. Όμως έχει και ένα μικρό … ελάττωμα: έχει μια τεράστια μύτη. Εξαιτίας αυτής της μύτης πιστεύει ότι δεν μπορεί να ζήσει μια φυσιολογική ζωή και απαρνιέται το δικαίωμα στον έρωτα για την κοπέλα που αγαπάει. Κλείνεται στον εαυτό του και προσπαθεί να της εκφράζει την αγάπη του με τους υπέροχους στίχους του, τους οποίους όμως η Ρωξάνη ακούει από τα χείλη του όμορφου Κριστιάν. Η Ρωξάνη μαγεύεται από τη φωνή του Κριστιάν, όμως η δύναμη της αγάπης και η ομορφιά της ψυχής του Σιρανό νικούν τελικά τη φυσική ατέλειά του και αναδεικνύουν την αληθινή αγάπη πιο δυνατή από όλα τα άλλα εμπόδια. Σε όλο το έργο αναδεικνύονται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κεντρικού χαρακτήρα, που είναι η λεπτότητα, η τρυφερότητα, η

απλότητα και η ευαισθησία. Ο Σιρανό μάς συγκινεί με την ανωτερότητα του χαρακτήρα του και τη σεμνότητά του. Δέχεται με καρτερία τη φυσική του ατέλεια, δεν αρνείται τον εαυτό του, αλλά και δεν προσπαθεί να ξεγελάσει τους άλλους. Είναι απόλυτα ειλικρινής, σεμνός και διακριτικός και γι’ αυτό κερδίζει το θαυμασμό και τη συμπάθειά μας. Πιστός στην αγάπη του για τη νεαρή κοπέλα, χρησιμοποιεί τη δύναμη των στίχων που γράφει, για να εκφράσει τα αισθήματά του. Με την αξιοπρέπεια, το ήθος και τη συνέπειά του διδάσκει σε όλους εμάς αξίες και αρετές που στις μέρες μας συναντάμε όλο και πιο σπάνια, προτείνοντάς μας να εκφράζουμε αυτό που νιώθουμε με θάρρος, χωρίς να φοβόμαστε και να δειλιάζουμε. Θάνος Παπαδούδης γ2 Βασίλης Τρούγκος γ4

~ ΤΕΧΝΕΣ ~ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ~

Ο λόγος του βασιλιά

Το τελευταίο διάστημα έχουν βέβαια βγει στον κινηματογράφο πολλές ταινίες. Από αυτές ξεχώρισε, κατά τη γνώμη μου, μια βαθιά συγκινητική ιστορία που συγκλόνισε το κοινό: Ο λόγος του βασιλιά. Η ιστορία πραγματεύεται την ιστορία της βασιλικής οικογένειας της Αγγλίας. Όταν πεθαίνει ο Γεώργιος Ε΄, ο πρωτότοκος γιος του, ο οποίος έχει αναπτύξει σχέσεις με την Γουόλις Σίμπσον, αρνείται να αναλάβει τη θέση του βασιλιά. Έτσι, ο δευτερότοκος γιος της οικογένειας, ο Άλμπερτ, γνωστός ως Μπέρτι, πρόκειται να αναλάβει τη θέση. Αντιμετωπίζει όμως προ-

βλήματα με το λόγο και παρόλο που έχει κάνει πολλές θεραπείες, καμία δεν αποδίδει. Η γυναίκα του, απελπισμένη, επισκέπτεται τον Λάιονελ Λογκ, ένα λογοθεραπευτή, που ακολουθεί διαφορετικές και κάπως ιδιόμορφες πρακτικές θεραπείας. Όταν το ζευγάρι, ο Μπέρτι και η Ελισάβετ, πάνε στο πρώτο τους ραντεβού με τον δόκτορα Λογκ, ο γιατρός βάζει στον Μπέρτι να ακούσει μουσική του Μότσαρτ και μετά τον βάζει να διαβάσει. Ο Μπέρτι ξεπερνά όλες τις δυσκολίες και διαβάζει κανονικά. Ξαφνικά, όμως βγάζει τα ακουστικά που φορούσε και

εκνευρισμένος λέει ότι όλα αυτά δεν αποδίδουν. Ο Λογκ, ο οποίος είχε ηχογραφήσει την ομιλία του, του δίνει το δίσκο. Ο Μπέρτι όμως φεύγει εκνευρισμένος. Μέχρι που, ένα απόγευμα, βάζει να ακούσει το δίσκο και εκπλήσσεται με τον ίδιο του τον εαυτό, που ξεπέρασε τις δυσκολίες έστω και προσωρινά. Έτσι, αποφασίζει να ακολουθήσει όλες τις μεθόδους του γιατρού, για να θεραπευτεί. Καθώς η χώρα βρίσκεται σε πόλεμο, πρέπει να βγάλει λόγο στο λαό. Ο γιατρός παρατηρεί πως, όταν εκνευρίζεται και μιλάει άσχημα, μιλάει κανονικά και έτσι, με έναν περίεργο τρόπο, καταφέρνει τελικά να βγάλει ένα σωστό λόγο. Στη συνέχεια όμως, δημιουργούνται συγκρούσεις ανάμεσα στο γιατρό και τον ασθενή του, καθώς ο Λάιονελ Λογκ είναι ειλικρινής και δεν επηρεάζεται από το γεγονός ότι ο ασθενής του είναι βασιλιάς. Τελικά πάντως, τα δύο πρόσωπα καταφέρνουν να αναπτύξουν μια πολύ καλή και σημαντική φιλία. Η ταινία μου προσέλκυσε πολύ το ενδιαφέρον. Θεώρησα ιδιαίτερα σημαντική την αγάπη που υπάρχει στην οικογένεια του Μπέρτι, τη δημιουργία μιας πολύ σημαντικής φιλίας ανάμεσα σε ανθρώπους με διαφορετικό τρόπο ζωής, καθώς και την προσπάθειά του κεντρικού χαρακτήρα να ξεπεράσει τις δυσκολίες του, δυσκολίες που συναντούν και άλλοι άνθρωποι. Η αποφασιστικότητα της Ελισάβετ να βρει μια θεραπεία για το σύζυγό της και η στήριξη από κάποιον ειδικό που στην πορεία έγινε φίλος, μας υπενθυμίζουν πόσο σημαντικοί είναι οι φίλοι και η οικογένεια για την προσωπική μας ζωή. Όλβια Καλαντζή β2

39

~ ΤΕΧΝΕΣ ~ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ~

O κόσμος της Jane Austen Παρόλο που έχω ακούσει ανθρώπους να κατακρίνουν την Τζέιν Όστεν για την έλλειψη ποικιλίας στα θέματά της ή ακόμη και για την ελαφρότητα των γραπτών της, η δική μου θετική άποψη σχετικά με τα έργα της δεν μεταβάλλεται εύκολα. Η συγγραφέας αυτή μού χάρισε ατέλειωτες στιγμές απόλαυσης και ξεγνοιασιάς. Οι υπέροχες ιστορίες και οι αμέτρητοι χαρακτήρες της με έκαναν να αισθάνομαι ότι, διαβάζοντας ένα μυθιστόρημά της, έμπαινα σε έναν καινούριο κόσμο.

Ήταν ένα βαρετό μεσημέρι του καλοκαιριού, όταν την ανακάλυψα. Έχοντας μόλις επιστρέψει από ένα ατέλειωτο παιχνίδι με τα κύματα, βρέθηκα να σκαλίζω τη βιβλιοθήκη, ψάχνοντας για κάτι που θα με απορροφούσε στο δικό του κόσμο. Βρήκα λοιπόν την Έμμα, το πρώτο μυθιστόρημα της Τζέιν Όστεν που διάβασα, και το οποίο αποτέλεσε την αφετηρία του ταξιδιού μου στον κόσμο της. Έχοντας τελειώσει την Έμμα σε λίγες μονάχα μέρες, θέλησα κι άλλο, κι άλλο, κι άλλο! Ακολούθησαν το Υπερηφάνεια και προκατάληψη, το Μάνσφηλντ Παρκ και το Λογική και Ευαισθησία. Σε όλα τα παραπάνω βιβλία παρατηρούσα ότι τα πάντα κινούνταν γύρω από ένα κοινό θέμα: την ανησυχία που βίωναν οι μητέρες για το πώς θα παντρέψουν τις κόρες τους,

40

αλλά και τη «μάχη» μεταξύ της πραγματικής αγάπης και της επιθυμίας για απόκτηση περιουσίας και προίκας. Ωστόσο, καθένα από αυτά τα μυθιστορήματα έχει τη δική του ομορφιά και το δικό του ξεχωριστό θέμα: το Μάνσφηλντ Παρκ στρέφεται γύρω από τη ζωή μιας υιοθετημένης κοπέλας, το Λογική και Ευαισθησία εστιάζει (όπως άλλωστε φαίνεται και από τον τίτλο) στην αντίθεση ανάμεσα στο συναίσθημα δύο κοριτσιών και σε όσα τους επιβάλλονται λόγω της φτώχειας τους. Στην Έμμα η πρωταγωνίστρια κάνει συνεχώς προξενιά σε άλλους, χωρίς να σκέφτεται τη δική της ερωτική ζωή, ενώ στο Υπερηφάνεια και προκατάληψη την παράσταση κλέβει ο μελαγχολικός και ταυτόχρονα γοητευτικός κύριος Ντάρσυ.

Σίγουρα, λοιπόν, η διαφορετική εποχή που παρουσιάζει στα έργα της σε συνδυασμό με την πλοκή και τις αμέτρητες ανησυχίες των ηρωίδων της ήταν βασικοί παράγοντες για τους οποίους ενθουσιάστηκα με τα βιβλία της. Σημαντικό είναι, επίσης, κατά τη γνώμη μου, ότι διαβάζοντας μερικά μυθιστορήματά της το ένα μετά το άλλο, χωρίς ενδιάμεσες παρεμβολές, πέρασα μία σύντομη περίοδο της ζωής μου ανάμεσα σε δύο κόσμους: τον πραγματικό, και τον άλλον, το διαφορετικό κόσμο μιας μακρινής εποχής, που μου κρατούσε συντροφιά. Δεν είμαι απόλυτα σίγουρη για το αν έχω εξηγήσει όλους τους λόγους για τους οποίους τα μυθιστορήματα αυτά με άγγιξαν τόσο. Ωστόσο, αυτό για το οποίο είμαι σίγουρη χωρίς ενδοιασμούς είναι ότι αξίζει να ανακαλύψει κανείς το μυστικό κόσμο της Τζέιν Όστεν. Κατερίνα Ραπτοπούλου γ2

~ΚΟΙΝΩΝΙΑ~

Οι «πρωτόπλαστοι» ... τελικά ήταν μόνο ένας! ... σε μία από τις δύο αφηγήσεις της Βίβλου λέγεται ότι η Εύα προήλθε από τη σάρκα του Αδάμ ... ... οι γυναίκες στην επαρχία προσφωνούνταν, και πιθανόν ακόμα προσφωνούνται, με το όνομα του άντρα τους …

… τα επίθετα των γυναικών ποτέ δεν κλίνονται και είναι πάντα στη γενική, λες και η γυναίκα ανήκει σε κάποιον ...

πώς οδηγάει έτσι; ... σίγουρα γυναίκα θα’ ναι ...

Παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει, το κοινωνικό σύνολο αρνείται να αποχωριστεί τα σεξιστικά στερεότυπα που έχει συνηθίσει, ενώ διάφορα κλισέ σχετικά με το φύλο είναι ακόμα βαθιά ριζωμένα στην καθημερινή μας ζωή. Διακρίσεις, προτιμήσεις, αδικίες ή διαχωρισμοί που αφορούν το φύλο συναντούνται σε χώρους διασκέδασης, σε χώρους επαγγελματικούς, οικογενειακούς, θρησκευτικούς αλλά και εκπαιδευτικούς. Αναμφισβήτητα, η οικογένεια παίζει μεγάλο ρόλο στην υιοθέτηση όλων αυτών των στερεοτύπων. Αν και υποτίθεται ότι στις μέρες μας ο άντρας και η γυναίκα μοιράζονται πια τον ίδιο ρόλο στην οικογένεια, όλοι θα συμφωνήσουμε ότι στην πραγματικότητα επι-

κρατεί ένα καθαρά πατριαρχικό κλίμα. Το πλυντήριο, την μπουγάδα, το σκούπισμα, το φαγητό, τη λάντζα, όλα αυτά και άλλα πολλά τα αναλαμβάνει σχεδόν πάντα η σύζυγος, η μητέρα, ή απλούστερα η γυναίκα. Αντίθετα, ο σύζυγος, ο πατέρας, ή απλούστερα ο άντρας έχει σχεδόν πάντα κάποια δουλειά, θα βγει εκτός σπιτιού, θα δει τον κόσμο, θα κοινωνικοποιηθεί και θα ενημερωθεί σε καθημερινή βάση. Μεγαλώνοντας σε ένα τέτοιο περιβάλλον, αναμενόμενο είναι πως τα παιδιά θα υιοθετήσουν πολλά από αυτά τα στερεότυπα, και θα τα εφαρμόσουν στη ζωή τους. Αναπόφευκτα, θα κουβαλούν αυτό το έντονο στοιχείο σεξισμού για την υπόλοιπη ζωή τους, συμβάλλοντας έτσι στην καθιέρωση του στην κοινωνία.

Παράλληλα, και ο χώρος του σχολείου δεν είναι απαλλαγμένος από στερεότυπα σε σχέση με το ρόλο αγοριών και κοριτσιών· σε μεγάλο βαθμό μάλιστα τα αναπαράγει. Το γεγονός ότι η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών είναι δασκάλες ή καθηγήτριες, το ότι, όταν είμαστε άρρωστοι, τηλεφωνούν από το ιατρείο πάντα στη μαμά, το ότι αγόρια και κορίτσια κάνουν συνήθως ξεχωριστά γυμναστική, ή το ότι τα κορίτσια «οφείλουν» να είναι καλύτερες μαθήτριες από τα αγόρια, είναι ασήμαντα ή και σημαντικά χαρακτηριστικά του σχολείου, που συμβάλλουν στη διάδοση σεξιστικών κλισέ και στερεοτύπων και στην αποδοχή τους από τα παιδιά. Για να μην είμαστε όμως απόλυτοι, αξίζει να αναφερθεί πως, ως χώροι γνώσης και εκπαίδευσης τα εκπαιδευτικά ιδρύματα αντιτίθενται σε ένα μεγάλο βαθμό στα σεξιστικά και φαλλοκρατικά στερεότυπα, σε σύγκριση τουλάχιστον με αυτό που συμβαίνει σε άλλους χώρους, π.χ. στον επαγγελματικό. Κατά την άποψή μου πάντως, είναι άκρως απαραίτητο και σημαντικό η οικογένεια και το σχολείο να αντιστέκονται στο σεξισμό και τα στερεότυπα σε σχέση με το ρόλο αγοριών και κοριτσιών, καθώς οφείλουν να υποστηρίζουν και να προωθούν την ισότητα μεταξύ των δύο φύλων. Θάνος Δουκάκης γ1

41

~ΚΟΙΝΩΝΙΑ~

Διδάσκουν Πολιτισμό και Αλληλεγγύη πρώτες μέρες μετά την τρομερή αυτή φυσική καταστροφή είχαν αρχίσει να κατασκευάζονται σπίτια με γρήγορους ρυθμούς, με σκοπό την στέγαση των πληγέντων. Επιπλέον, κάποιες οικογένειες είχαν αναλάβει –χωρίς προϋποθέσεις– να μαγειρεύουν φαγητό σε καταφύγια, ενώ μικρά παιδιά προθυμοποιούνταν να κάνουν μασάζ σε ηλικιωμένους, προκειμένου να τους προσφέρουν έστω μία μικρή ανακούφιση.

Χθες το απόγευμα, παρακολούθησα το δελτίο ειδήσεων του Alpha. Ανάμεσα σε ανακοινώσεις και ρεπορτάζ διαφόρων θεμάτων, ένα θέμα μού κίνησε το ενδιαφέρον: ο εθελοντισμός στην Ιαπωνία. Πιστεύω πως είναι περιττό να περιγράψω την κατάσταση που επικρατεί στον τόπο αυτόν μετά το σεισμό, η οποία είναι τραγική και επίσης πολυσυζητημένη. Παρόλα αυτά, θα ήθελα με δύο λόγια να θυμίσω τι έχει συμβεί: ένα φονικό τσουνάμι άφησε πίσω του χιλιάδες νεκρούς καταστρέφοντας ολόκληρες πόλεις, κατεδαφίζοντας

42

σπίτια, ξεριζώνοντας δέντρα και, σαν να μην έφταναν όλα αυτά, προκαλώντας πρόβλημα σε πυρηνικούς αντιδραστήρες σε διάφορες πόλεις. Επανέρχομαι λοιπόν στο κύριο θέμα. Αυτό που μου έκανε μεγάλη εντύπωση ήταν η προθυμία των νέων για εθελοντισμό, με σκοπό την πλήρη ή έστω μερική ανασυγκρότηση της χώρας τους. Εκατοντάδες νεαρά παιδιά (από εφήβους μέχρι και νέους ενήλικες) περίμεναν επί ώρες σε ειδικές υπηρεσίες να τους αναθέσουν εργασία με βάση κάποιο πρόγραμμα. Ήδη τις

Είναι, θεωρώ, φανερό πόσο αξιοθαύμαστα λειτούργησε ο πληθυσμός αυτός. Όλοι ήταν τόσο ενωμένοι σε αυτή τη δύσκολη περίοδο, ώστε να δώσουν αλλά και να πάρουν κάθε είδους βοήθεια στους/από τους συμπολίτες τους. Είχαν όρεξη να το κάνουν αυτό, χωρίς κανενός είδους αντάλλαγμα, απλώς «για τον άλλον». Μπορεί η κούραση και η εξάντλησή τους να ήταν μεγάλες, αλλά η επιθυμία τους να προσφέρουν βοήθεια ήταν σίγουρα μεγαλύτερη. Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε πως οι άνθρωποι αυτοί σε τόσο δύσκολες καταστάσεις βρήκαν μέσα τους καλοσύνη, αλτρουισμό, αλλά κυρίως αισιοδοξία, και με τις πράξεις τους κατάφεραν να μας «διδάξουν» τι σημαίνει συμπόνια, αγάπη, αλληλεγγύη και πάνω από όλα πολιτισμός. Έλενα Νότα γ3

~ΚΟΙΝΩΝΙΑ~

Η φύση εκπέμπει πάλι SOS Πριν από λίγους μήνες, η ανθρωπότητα και η φύση υπέστησαν μία ακόμη μεγάλη καταστροφή: έπειτα από το δολοφονικό σεισμό των 8,9 ρίχτερ στην Ιαπωνία, το τσουνάμι που «χτύπησε» την τρομοκρατημένη χώρα σκότωσε χιλιάδες αθώους ανθρώπους, ενώ ακολούθησε και μια μεγάλη φονική έκρηξη ενός πυρηνικού αντιδραστήρα σε εργοστάσιο της ίδιας χώρας, που προκάλεσε, επίσης, πολλούς θανάτους. Οι ειδικοί λένε πως η περιοχή θα χρειαστεί πολλά χρόνια για να ανασυγκροτηθεί και πως οι κάτοικοί της ίσως χρειαστεί να την εγκαταλείψουν, αφού πλέον έχουν μολυνθεί όλα τα ζώα και τα φυτά με τα οποία τρέφονται, καθώς και ο αέρας που αναπνέουν. Εκτός από τις ανθρώπινες απώλειες που προκλήθηκαν από αυτήν την τεράστια πυρηνική έκρηξη, ένας ακόμη «νεκρός» που πρέπει να θρηνήσουμε είναι η ΦΥΣΗ, την οποία οι άνθρωποι δεν σταματάνε να βλάπτουν, ακόμα και μετά από τέτοια ατυχήματα. Χιλιάδες είδη φυτών και ζώων καταστράφηκαν και σε αυτούς τους τόπους δεν πρόκειται εύκολα να ξαναγεννηθεί ζωή. Η φύση, που ήταν πηγή ζωής, τώρα έγινε ένα απέραντο νεκροταφείο και εμείς, οι άνθρωποι, αντί

να προσπαθούμε να διορθώσουμε το τραγικό αυτό γεγονός, αντίθετα το επεκτείνουμε. Πώς; Πολλές χώρες κάνουν καινούριες συμφωνίες για κατασκευή νέων πυρηνικών αντιδραστήρων, ισχυρότερων και μεγαλύτερων, και, επομένως, και πιο καταστροφικών για το περιβάλλον. Ένας από αυτούς μάλιστα λέγεται ότι θα κατασκευαστεί στη γειτονική μας Τουρκία. Και αναρωτιέμαι: Αν η Ιαπωνία, που είναι τόσο ανεπτυγμένη και τεχνολογικά εξελιγμένη χώρα δεν μπόρεσε να αποτρέψει ένα τόσο σοβαρό ατύχημα, πώς

μια λιγότερο ανεπτυγμένη χώρα θα τα καταφέρει; Και επιπλέον, τι συνέπειες θα έχει για το περιβάλλον μία τέτοια ενέργεια; Πώς θα μπορέσει ο άνθρωπος να επιβιώσει, αν δεν προστατέψει τον πλανήτη του, κλείνοντας όλα τα πυρηνικά εργοστάσια; Εύχομαι η Ιαπωνία να γίνει αφορμή, ώστε να προβληματιστούμε και να συνειδητοποιήσουμε τα τραγικά μας λάθη, όσον αφορά τη Γη μας. Ιάσονας Γουάστωρ γ2

43

~ΚΟΙΝΩΝΙΑ~

Μετανάστες

Σήμερα, όταν ανοίγουμε την τηλεόραση, βλέπουμε στις ειδήσεις και σε άλλες εκπομπές να γίνεται συχνά συζήτηση για το θέμα των μεταναστών. Τι γνωρίζουμε όμως στην πραγματικότητα για τους μετανάστες; Πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη χώρα τους, προκειμένου να διαφύγουν κινδύνους ή σοβαρές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν εκεί. Ο λόγος, λοιπόν, που οδηγεί στη μετανάστευση είναι η προσπάθεια επιβίωσης, καθώς και η ελπίδα ενός καλύτερου μέλλοντος. Οι μετανάστες επιθυμούν, σε όποια χώρα πάνε, να βρούνε βοήθεια και μια καλύτερη ζωή. Όμως, τις περισσότερες φορές, καταλήγουν θύματα ξενοφοβίας και ρατσισμού. Πολλοί από αυτούς επιλέγουν την Ελλάδα, γιατί από εδώ μπορούν να περάσουν στην υπόλοιπη Ευρώπη. Όταν έρχονται στη χώρα μας, όμως, συλλαμβάνονται και οδηγούνται στα κέντρα κράτησης μεταναστών. Οι συνθήκες διαβί-

44

ωσης στα κέντρα αυτά είναι τραγικές και απάνθρωπες. Κάποιοι μάλιστα έχουν μαζί και τα παιδιά τους. Όπως κάθε γονιός, προσπαθούν να εξασφαλίσουν ό, τι καλύτερο για αυτά. Τα παιδιά όμως που οδηγούνται στα κέντρα κράτησης δεν έχουν πρόσβαση σε οποιουδήποτε είδους εκπαίδευση και μπορεί ακόμη και να είναι εκτεθειμένα σε πράξεις βίας, ενώ παράλληλα πάσχουν από πολλές ασθένειες. Αλλά και πολλοί από τους μετανάστες που δεν φυλακίζονται, ζούνε στην Ελλάδα κάτω από πολύ άσχημες συνθήκες. Οι κατοικίες τους στην Αθήνα είναι σε άθλια κατάσταση. Πολλές φορές συνωστίζονται μέσα στα διαμερίσματα πάρα πολλά άτομα και ζουν σε κακές υγειονομικές συνθήκες. Από την άλλη πλευρά, βέβαια, γνωρίζουμε πως το κόστος για την παροχή βοήθειας στους παράνομους μετανάστες είναι αρκετά μεγάλο. Ο υπουργός Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, κ. Λοβέρδος, ανέφερε πως το ετήσιο κόστος της περίθαλψης για όλους

τους μετανάστες στην Ελλάδα είναι γύρω στα 150 εκατομμύρια ευρώ. Πολλοί είναι, επίσης, αυτοί που διαμαρτύρονται για την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί, θεωρώντας ότι οι παράνομοι μετανάστες είναι υπεύθυνοι για την αύξηση της εγκληματικότητας, ότι δηλαδή διαπράττουν σοβαρά εγκλήματα. Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργείται μια αρνητική εντύπωση και μια καχυποψία για όλους αυτούς τους ανθρώπους. Άλλοι πάλι υποστηρίζουν ότι με την αύξηση των μεταναστών στην Ελλάδα, μειώνονται οι διαθέσιμες εργασίες και αυξάνονται τα ποσοστά της ανεργίας. Το θέμα προφανώς δεν είναι απλό και έχει πολλές διαστάσεις. Πριν όμως πάρετε μια τελική απόφαση για το ποια στάση πρέπει να κρατήσετε σε αυτό το ζήτημα, σκεφτείτε πώς θα θέλατε να σας φέρονται οι άλλοι, αν ήσασταν εσείς στη θέση αυτών των ανθρώπων. Στέλλα Σεχοπούλου α2

~ΚΟΙΝΩΝΙΑ~

Με αφορμή μια εικόνα ...

Αργά το βράδυ, θυμήθηκα την εργασία που είχα να ετοιμάσω για το μάθημα της Αγωγής. Έπρεπε να βρω μια εικόνα που θα μου έκανε εντύπωση και θα αφορούσε κάποιο κοινωνικό ή πολιτικό πρόβλημα και να μιλήσω στην τάξη για αυτήν. Έτσι, λοιπόν, άνοιξα τον υπολογιστή, χωρίς ιδιαίτερη όρεξη. Σκέφτηκα να ψάξω κάτι σχετικό με τον πόλεμο και πάτησα στο ��������������������������� google��������������������� τη λέξη «����������� war�������� », περιμένοντας να βρω μια εντυπωσιακή εικόνα από κάποιον πόλεμο. Φανταζόμουν ότι θα έβρισκα εικόνες γεμάτες βία, μίσος, φωτιές και καταστροφές παντού. Συνήθως, αυτές είναι που με εντυπωσιάζουν και με κάνουν να νιώθω ένοχη που γκρινιάζω για τα προβληματάκια του μικρόκοσμού μου. Παρόλα αυτά, βρήκα μια διαφορετική εικόνα, μια εικόνα που με συνεπήρε περισσότερο από κάθε άλλη. Αναφερόταν στον πόλεμο, αλλά από μια άλλη οπτική γωνία. Δεν απεικόνιζε τη βία, όπως φα-

νταζόμουν. Έδειχνε μόνο το πρόσωπο ενός νεαρού στρατιώτη, το οποίο, όμως, κατάφερε να με αγγίξει βαθιά μέσα στην καρδιά μου. Σταγόνες κυλούσαν από τα μάγουλα του νεαρού στρατιώτη. Δάκρυα... Μα πώς; Ένας άνδρας, και μάλιστα στρατιώτης, να κλαίει; Αμέσως σκέφθηκα πόσο δύσκολη είναι η ζωή για αυτόν τον άνθρωπο. Είναι αναγκασμένος να αφήσει τους δικούς του ανθρώπους και όλα τα όμορφα συναισθήματα που μπορεί να νιώθει και να πάρει στα χέρια του ένα όπλο, μαζί με πολλές ζωές. Πρέπει να σκοτώσει, για να μην σκοτωθεί. Κι έπειτα σύγκρινα αυθόρμητα τη δική του ζωή με τη δική μου. Πόσο εύκολα θα μπορούσα να μπω στη θέση του; Μάλλον πολύ δύσκολα, αφού έτυχε να γεννηθώ και να μεγαλώνω μαζί σας, εδώ στην Αθήνα. Χαράζω μια εντελώς διαφορετική πορεία ζωής. Αυτό που κάνω καθημερινά -εκτός από τον

ύπνο- είναι να πηγαίνω στο σχολείο, για να φροντίζω το «ένδοξο» μέλλον μου, ενώ συχνά βγαίνω με τους φίλους μου, για να διασκεδάσω. Σκέφτομαι πολλές φορές ότι ο κόσμος έχει πολλές άσχημες πλευρές. Αν μπορούσα να τον «διορθώσω», θα έπαιρνα αυτόν τον στρατιώτη από εκείνο το τρομακτικό μέρος, θα τον αγκάλιαζα και θα τον πήγαινα πίσω στους δικούς του, για να ζήσουν ευτυχισμένοι. Πόσο εύκολο είναι όμως να αλλάξω τον κόσμο; Καμιά φορά αναρωτιέμαι τι μπορούμε εμείς, ως νέοι άνθρωποι, να κάνουμε, για να επιτύχουμε αυτή την αλλαγή. Ειλικρινά, όμως, δυσκολεύομαι να δώσω μια απάντηση… Ναυσικά Παπαγεωργίου γ3

45

~ ΑΠΟΨΕΙΣ ~

Σκέψεις για το σχολείο μου Στη σύγχρονη κοινωνία μία από τις βασικές και πιο «αποτελεσματικές» πηγές αναπαραγωγής στερεοτύπων και εθνικών και θρησκευτικών προκαταλήψεων αποτελεί ο χώρος της εκπαίδευσης, ακριβώς επειδή σε αυτόν ένας νέος άνθρωπος παρατηρεί, αποκτά γνώσεις, υιοθετεί και δημιουργεί απόψεις, σχηματίζοντας, έτσι, την προσωπικότητά του. Προσωπικά, εκτιμώ ότι κάθε εκπαιδευτικό ίδρυμα πρέπει να αντιστέκεται στη μετατροπή του σε όργανο χειραγώγησης της κοινής γνώμης και εξυπηρέτησης συμφερόντων, κάτι που το σχολείο στο οποίο φοιτώ επιτυγχάνει σε ένα βαθμό. Αρχικά, παράλληλα με την αποδοχή της διαφορετικότητας και το σεβασμό διαφόρων απόψεων και ιδεολογιών, το σχολείο μου δίνει μεγάλη έμφαση στην αξία της αντικειμενικότητας και της κριτικής σκέψης. Αυτό φαίνεται έντονα σε μαθήματα όπως η Ιστορία, όπου η διδαχή της ύλης γίνεται με ισορροπημένες, σχεδόν ουδέτερες απόψεις, και τις περισσότερες φορές αναφέρονται όλες οι οπτικές γωνίες που αφορούν ένα ζήτημα, συνήθως μέσα από συζήτηση. Επιπλέον, μεγάλη προσοχή δίνεται στην επισήμανση στερεοτύπων και στην αναθεώρησή τους, σε μαθήματα όπως η Νεοελληνική Γλώσσα και η Λογοτεχνία. Καλά παραδείγματα αποτελούν η μελέτη που κάναμε στην τάξη μου φέτος για τον σεξισμό στη γλώσσα ή τον εθνικισμό στο πλαίσιο του πνευματικού κινήματος του ρομαντισμού. Επιπλέον, το μάθημα των Θρησκευτικών στο σχολείο μου δεν έχει ως στόχο την επιβολή μιας πίστης, με μεθόδους όπως η απομνημόνευση ιερών

46

κειμένων και προσευχών, αλλά στην πραγματικότητα μοιάζει με πολιτισμική ιστορία, αφού μελετά κοινωνικοπολιτικά γεγονότα που προκλήθηκαν από θρησκείες, την καθημερινή ζωή ανθρώπων δεσμευμένων σε μία πίστη ή τα χαρακτηριστικά των θρησκευτικών κινημάτων. Θετικό παράδειγμα αποτελεί η ωριαία συζήτηση που έγινε στην τάξη σχετικά με την ύπαρξη του Παγκόσμιου Συμβουλίου Εκκλησιών. Παράλληλα, τα Θρησκευτικά είναι μάθημα από το οποίο ο μαθητής έχει το δικαίωμα να απαλλαγεί. Ένα επιπλέον χαρακτηριστικό είναι ότι οι εκπρόσωποι της μαθητικής κοινότητας

παρουσιάζουν κάθε χρόνο στο Θέατρο κάποια επίκαιρα θέματα κοινωνικού προβληματισμού, πάνω στα οποία γίνεται, στη συνέχεια, συζήτηση με όλα τα παιδιά. Φέτος, π.χ. συζητήσαμε για τα φαινόμενα της ξενοφοβίας και της ομοφοβίας. Αναμφισβήτητα, όμως, υπάρχουν και στοιχεία, τα οποία δυσχεραίνουν και δυσκολεύουν αυτή τη διαδικασία. Η πιθανή υποκειμενικότητα ενός δασκάλου, η δυσκολία που συναντούν οι μαθητές να ισορροπήσουν τη σκέψη τους, δυσκολία που οφείλεται κυρίως στο οικογενειακό τους περιβάλλον, ακόμα και η ύλη που επιβάλλεται από το Υπουργείο Παιδείας αποτελούν εμπόδια στην προσπάθεια μιας «καθαρής» από στερεότυπα και προκαταλήψεις εκπαίδευσης, που θα αποκαλύπτει τις «αλήθειες», όπως έχουν. Ούτως ή άλλως, το σχολείο δεν αποτελεί χώρο κλειστό, αλλά επηρεάζεται από τις κοινωνικές συνθήκες που επικρατούν, τις απόψεις που κυκλοφορούν, τα τρέχοντα γεγονότα και την επικαιρότητα. Συνοψίζοντας, κρίνω ότι το σχολείο μου αποτελεί, σε γενικές γραμμές, μια εξαίρεση που μάχεται κατά της στερεοτυπικής εκπαίδευσης, η οποία χειραγωγεί τους μαθητές, παραπλανώντας τους σε στερεοτυπικές πεποιθήσεις και προκαταλήψεις. Αναμφισβήτητα, οποιοδήποτε εκπαιδευτικό ίδρυμα πρέπει να αποτελεί ένα χώρο καλλιέργειας της αντικειμενικής γνώσης και να συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας σφαιρικής αντίληψης της πραγματικότητας. Θάνος Δουκάκης γ1

~ ΑΠΟΨΕΙΣ ~

Ο λόγος ενός αθεϊστή

Γιατί άραγε όλη σχεδόν η ανθρωπότητα πιστεύει ότι κάπου εκεί ψηλά (πού ακριβώς;) υπάρχει κάποιου είδους οντότητα που έχει δημιουργήσει το σύμπαν και τους νόμους, οι οποίοι το διέπουν; Και μάλιστα, λένε ότι, αν προσευχηθείς σε αυτό το ον, θα κάνει μια χάρη, ειδικά για εσένα, που δεν είσαι τίποτα παραπάνω από μία απειροελάχιστη κουκκίδα στο τεράστιο σύμπαν, και ότι με αυτόν τον τρόπο θα γίνει παραβίαση των νόμων του σύμπαντος, προκειμένου να ευχαριστήσει αυτή η υποθετική οντότητα την πίστη σου απέναντί της! Μάλιστα, έχουμε εξελίξει πλέον αυτή την πρωτόγονη πίστη σε κάτι πιο «σύγχρονο». Έτσι, λοιπόν, έχουν φτάσει στο σημείο κάποιοι άνθρωποι να διαφωνούν για το κατά πόσο ένα περιστέρι αποτελεί ή όχι σύμβολο μιας «ιερής» τριάδας, για το αν ο Θεός είναι «ομοούσιος» με τον «Υιό» του, για το αν ο Θεός λέγεται Αλλάχ ή Ιεχωβά, ακόμη και για το αν είναι άντρας ή γυναίκα! Μα έχουν νόημα όλα αυτά; Υπάρχει καταρχήν τέτοια οντότητα υποχρεωτικά; Γιατί κάποιοι προτιμούν τη Βίβλο αντί για τη θεωρία της εξέλιξης ή τα αριστουργήματα της κβαντικής φυσικής; Αν μιλήσουμε επιστημονικά, κάθε θεωρία πρέπει να κάνει κάποιες προβλέψεις και ταυτόχρονα να εξηγεί τα

φυσικά φαινόμενα. Για παράδειγμα, η θεωρία του Δαρβίνου όχι μόνο εξήγησε την προέλευση του ανθρώπου, αλλά και έκανε σημαντικές προβλέψεις που έχουν τεκμηριωθεί επιστημονικά. Οι θρησκείες προσπαθούν να εξηγήσουν τη δημιουργία του κόσμου ή την ευφυΐα του ανθρώπου, όμως ούτε το καταφέρνουν, ούτε κάνουν αξιόπιστες προβλέψεις. Θα ακουστεί, λοιπόν, δυσάρεστο προς τους θεϊστές αυτό που θα πω: ο Θεός δεν υπάρχει καν ανάγκη να υπάρχει! Όταν έχουμε πλέον αποδείξει την αληθινή προέλευση των ειδών και ταυτόχρονα είμαστε κοντά στο να αποδείξουμε και το πώς δημιουργήθηκε το σύμπαν, οι θεότητες μάλλον πρέπει να εγκαταλείψουν τη «μάχη». Επιχειρήματα για την ανυπαρξία του Θεού μπορεί να αντλήσει κανείς από το έργο Η περί Θεού αυταπάτη του γνωστού βιολόγου Richard Dawkins, ο οποίος μετά τη δημοσίευση αυτού του βιβλίου αποτελεί πλέον το σύγχρονο είδωλο των αθεϊστών. Θα αναφερθώ, επίσης, στην πολύ εύστοχη παρατήρηση του γνωστού μαθηματικού (και άθεου) Bertrand Russell1: Έστω ότι μία τσαγιέρα περιστρέφεται γύρω από ένα μακρινό πλανήτη και είναι τόσο μικρή, ώστε είναι αδύνατο να ανιχνευθεί μεν, ακατόρθωτο να φτάσουμε σε αυ-

τήν δε. Κάποιο εξέχον πρόσωπο υποστηρίζει ότι αυτή η τσαγιέρα όντως υπάρχει. Θα πρέπει όλοι όσοι διαφωνούν να αρχίσουν να ψάχνουν επιχειρήματα, για να αντικρούσουν την πεποίθηση αυτή, ή θα πουν στον εν λόγω κύριο ή κυρία να μας αποδείξει ο ίδιος την παράλογη πίστη του; Ομοίως πράττουμε και στο θέμα του Θεού. Έχουν δώσει αποδείξεις οι πιστοί για τις πίστεις τους; Όχι. Το συμπέρασμα είναι ευλογοφανές. Για να πούμε την αλήθεια, πολλοί επιφανείς θεολόγοι έχουν αποπειραθεί να αιτιολογήσουν τις παράλογες πίστεις τους. Γνωστές είναι κατά κάποιο τρόπο οι πέντε αποδείξεις του θεολόγου Θωμά Ακινάτη (12ος-13ος αι. περίπου), που όχι μόνο ακούγονται αλλά, κατά τη γνώμη μου, είναι και αστείες. Μάλιστα έχουν προταθεί και μαθηματικές «αποδείξεις», όπως ότι η διαίρεση αριθμού με το μηδέν δίνει άπειρο, οπότε, αν λυθεί ως προς τον αριθμό x, προκύπτει ότι κάτι ισούται με μηδέν επί άπειρο. Όλα αυτά είναι ανούσια, αποδεικνύουν όμως το πνευματικό επίπεδο των θρησκευόμενων2 που επιμένουν ότι είναι πνευματικά ανώτεροι από τους «άπιστους». Μπορεί η παρατήρηση του Rus���� sell να μην ήταν τίποτα παραπάνω από ένα απλό ευφυολόγημα, όμως

47

~ ΑΠΟΨΕΙΣ ~ είναι τουλάχιστον ένα επιχείρημα για αυτούς που πραγματικά έχουν σκεπτικιστική στάση απέναντι στις θεότητες, αλλά δεν ξέρουν πολλά από βιολογία και φυσική. Βέβαια, υπάρχουν και επιχειρήματα που χτυπούν τον θεϊσμό και το ντεϊσμό3 ανοιχτά. Αυτά έχουν να κάνουν με την ανάλυση των επιστημονικών θεωριών που σαν στόχο τους μπορεί να μην έχουν την ανυπαρξία θεού, όμως την προϋποθέτουν. Ας πούμε, η δαρβινική θεωρία είναι επαρκής όσον αφορά το πώς δημιουργήθηκε ο άνθρωπος. Η απάντηση στην ερώτηση είναι «εξελίχθηκε» και όχι «ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο κατ’ εικόνα και ομοίωσή του». Δεν μπορεί να γίνονται και τα δύο ταυτόχρονα. Διαφορετικά, όπως εύστοχα παρατηρεί και ο Αρκάς στο συγκλονιστικό κόμικ του «Ο Θεός είναι ο καλύτερος άνθρωπος», ο Θεός θα ήταν πίθηκος! Η διαφορά μεταξύ θρησκείας και επιστήμης είναι ότι η πρώτη έχει δόγμα, ενώ η δεύτερη αλλάζει το «δόγμα» της

(παρακινδυνευμένη η χρήση της λέξης «δόγμα» στην επιστήμη), όταν τα αποδεικτικά στοιχεία το υπαγορεύουν. Προκειμένου να ξεπεράσουν το πρόβλημα αυτό, οι θεϊστές υποστηρίζουν ότι «δεν χρειαζόμαστε αποδείξεις, για αυτό ονομάζουμε ‘πίστη’», πράγμα που ακούγεται ιδιαίτερα συντηρητικό και υπογραμμίζει τον φονταμενταλισμό που εμπεριέχεται στις θρησκευτικές πεποιθήσεις. Έχοντας ασκήσει ήδη κριτική στη θρησκευτική πίστη. θα κλείσω με μερικές από τις κοινωνικές επιπτώσεις του φαινομένου θρησκεία. Καταρχάς, η θρησκεία είναι το καλύτερο μέσο προπαγανδισμού και χρησιμοποιείται από τα σύγχρονα αστικά κράτη για την πνευματική αλλά και πολιτική υποδούλωση του λαού. Επιπροσθέτως, έχει προκαλέσει άπειρους πολέμους και έχει διχάσει ανθρώπους και κράτη. Η θρησκεία δεν έχει προκύψει εξ αυτού, παρά ταύτα οι άνθρωποι την εκμεταλλεύονται, για να εξυπηρετήσουν

συμφέροντά τους. Δεν είναι όμως αυτό που κάνει τη θρησκεία παράλογη· αυτό είναι μία από τις συνέπειές της. Συνοψίζοντας, δεν έχω σκοπό να επιτεθώ στις πίστεις των θρησκευόμενων, απλώς να παροτρύνω όσους θα ήθελαν να εγκαταλείψουν αυτές τις πίστεις, επειδή απλούστατα είναι αβάσιμες. Δεν πιστεύω ότι ο Θεός δεν υπάρχει, αλλά το ξέρω, υπό την έννοια ότι ξέρω πως είμαι άνθρωπος και όχι κάποιο άλλο ζώο4. Όταν δεν υπάρχει κανένα αποδεικτικό στοιχείο για μια υπόθεση, απλώς την εγκαταλείπεις, ακόμη και αν σε φωνάζουν «τρελό» οι φανατισμένοι πιστοί των θρησκειών. Παναγιώτης-Μάριος Χριστοδούλου γ4

1 Δεν παραθέτω τα ακριβή λεγόμενά του, παρά μόνο μία περίληψη αυτών.

2 Η απουσία κόμματος μεταξύ των λέξεων «θρησκευόμενων» και «που» δηλώνει την κατηγοριοποίηση των πιστών σε αλαζόνες και μη αλαζόνες. Υπάρχει περίπτωση να θεωρηθεί ότι όλοι οι πιστοί θεωρούν κατώτερους τους άθεους, πράγμα που δεν ισχύει πάντα.

3 Εκδοχή του θεϊσμού, σύμφωνα με την οποία ο Θεός είναι απλώς δημιουργός του σύμπαντος, ενώ τώρα δεν το παρακολουθεί.

4 Η φράση μου δεν έχει σκοπό να φέρει σε δεύτερη μοίρα τα υπόλοιπα ζώα.

48

~ ΑΠΟΨΕΙΣ ~

Αναζητώντας την ευτυχία

Στις μέρες μας, παρά τη γνωστική ανάπτυξη των ανθρώπων και την πρόοδο του πολιτισμού μας, δεν μάς είναι εύκολο καν να προσδιορίσουμε την έννοια της λέξης «ευτυχία». Πολλοί προσπαθούν μέσα από βιβλία να διαμορφώσουν προσωπικές απόψεις για το τι σημαίνει να είσαι ευτυχισμένος. Ειδικότερα, οι έφηβοι προσπαθούμε, νομίζω, πολλές φορές να διακρίνουμε τον «ολάνθιστο κάμπο» της προσωπικής μας ευτυχίας πίσω από τον τοίχο των υλικών αγαθών, τα οποία και επιθυμούμε να κάνουμε δικά μας. Η αντίληψη αυτή εμποδίζει πολλά παιδιά της ηλικίας μας να εσωτερικεύουν τις βασικές αρχές που προσδιορίζουν την έννοια της ευτυχίας, οι οποίες δίνουν σημασία στο ποιοι είμαστε

και όχι στο τι έχουμε (σύμφωνα με τον Έριχ Φρομ «να έχεις ή να είσαι;»), και να τη βιώσουν. Επιπλέον, η καθημερινότητά μας, που χαρακτηρίζεται από άγχος και ρουτίνα, δεν συμβάλλει στην επίτευξη της ευτυχίας. Τα πολλά μαθήματα, τα διαγωνίσματα που υπάρχουν σε καθημερινή βάση, η έλλειψη ελεύθερου χρόνου αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες, με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να έχουμε πιο δημιουργικές ενασχολήσεις, που θα μας βοηθούσαν να καλλιεργηθούμε, να αναπτυχθούμε ψυχοσωματικά και να ζήσουμε πιο ευτυχισμένοι. Τι εννοούμε όμως, όταν αναφερόμαστε στην ευτυχία; Κατά την ταπεινή μου γνώμη, η ευτυχία εί-

ναι κάτι πολύ βαθύ και ουσιαστικό και δεν κρύβεται πίσω από πολυτελή αμάξια, σπίτια, χρήματα και άλλα υλικά αγαθά. Θεωρώ πως κάποιος είναι ευτυχισμένος, όταν έχει αγάπη, που περιβάλλει κάθε στιγμή της ζωής του. Αυτό θαρρώ πως είναι το «φάρμακο» κατά του καθημερινού άγχους. Εν τέλει, πρέπει όλοι να καταλάβουμε πως η ευτυχία ανήκει σε όλους. Η πραγματική ευτυχία βρίσκεται στην καρδιά του καθενός. Μόνο που οι περισσότεροι δεν μπορούν να βρούν το κλειδί, για να την ανοίξουν. Κανδαράκης Γρηγόρης β1

49

~ ΔΙΑΦΟΡΑ ~

Graffiti

Μια εναλλακτική μορφή έκφρασης;

Το graffiti�������������������� ���������������������������� στην εποχή μας αποτελεί μια αμφιλεγόμενη μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης, καθώς κάποιοι επισημαίνουν την αισθητική του αξία, ενώ άλλοι το κατακρίνουν ως έναν τρόπο φθοράς δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας. Βέβαια, οι πρώτοι αναφέρονται μάλλον σε περιπτώσεις απεικόνισης διαφόρων θεμάτων και οι δεύτεροι στα συνθήματα στους τοίχους. Οι απεικονίσεις graffiti δίνουν χρώμα και ένα μοντέρνο χαρακτήρα στο γκρίζο περιβάλλον της πόλης. Αυτή η αισθητική εκφράζει κυρίως τη νέα γενιά, διότι αυτό που θέλει είναι χρώμα και χαρά στη ζωή της! Αλλά αυτός ο τρόπος καλλιτεχνικής έκφρασης έχει αρχίσει να εδραιώνεται, αφού δεν αρέσει μόνο στους νέους… Πρόσφατα στο Μοναστηράκι, πολλοί καταστηματάρχες αποφάσισαν να δώσουν ακόμα λίγο χρώμα στην εμπορική περιοχή τους, διακοσμώντας με graffiti όλα τα ρολά

50

από τα καταστήματα, πετυχαίνοντας έτσι ένα όμορφο αποτέλεσμα και προκαλώντας το θαυμασμό των περαστικών! Παρόλα αυτά, οι όμορφες απεικονίσεις graffiti είναι πολύ λιγότερες από τα άχαρα συνθήματα στους τοίχους… Φανατικοί οπαδοί κάποιων ομάδων ή ειδώλων από το καλλιτεχνικό στερέωμα, εκδηλώνουν με αυτόν τον τρόπο την προσήλωσή τους σε αυτά. Άλλοι, βέβαια, μπορεί να εκδηλώνουν την αντίδρασή τους για την πολιτική. Πόσες φορές δεν έχετε δει στους τοίχους της πόλης να αναγράφονται συνθήματα για πολιτικά κόμματα, για ομάδες ή ακόμα ονόματα συγκροτημάτων και τραγουδιστών; Το ερώτημα είναι αν μπορούμε να είμαστε ανεκτικοί και στις δύο περιπτώσεις. Στην πρώτη περίπτωση, καταλαβαίνουμε ότι πρόκειται για μια μορφή ζωγραφικής απεικόνισης που απαιτεί ιδιαίτερο

ταλέντο και δεξιοτεχνία. Ωστόσο, πριν βιαστούμε να απορρίψουμε τα συνθήματα ως αντιαισθητικά, ας θυμηθούμε πως σε δύσκολους καιρούς οι τοίχοι μετατράπηκαν σε χώρους έκφρασης πολιτικών ανησυχιών της νεολαίας, όπως στην περίπτωση της γενιάς του Πολυτεχνείου. Βέβαια, σήμερα τα συνθήματα στους τοίχους εκφράζουν περισσότερο άλλες ανησυχίες των νέων, παρά στηλιτεύουν το πολιτικό ή κοινωνικό σύστημα. Άρα, στην περίπτωση των συνθημάτων της εποχής μας σίγουρα ευαισθητοποιούμαστε, όταν αυτά φέρουν ένα μήνυμα, αλλά από τη στιγμή που δεν χαρακτηρίζονται ούτε από κάποια αισθητικά κριτήρια ούτε εκφράζουν κάποιο προβληματισμό, νομίζω πως καταστρέφουν την αισθητική της πόλης. Όμως, όσο και να ενοχλείται κανείς, οι τοίχοι δεν είναι δυνατόν να «φυλάσσονται» και είναι μάλλον ανέφικτο να εμποδίσεις κάποιον να γράψει σε αυτούς. Αντίθετα, εφόσον οι απεικονίσεις graffiti εκφράζουν τη νέα γενιά καλλιτεχνικά, θα μπορούσαν να δημιουργηθούν κατάλληλοι χώροι, προκειμένου, όχι μόνο να προωθηθεί το ����� graffiti����������������������� �������������������������� ως καλλιτεχνική έκφραση, αλλά και να μην παρανομούν όσοι νιώθουν την ανάγκη να ζωγραφίσουν με σπρέι. Εύστοχα, νομίζω, το σχολείο μας επιτρέπει κάθε χρόνο στους επίδοξους ζωγράφους – μαθητές να αποτυπώσουν τις εμπνεύσεις τους σε κάποιο τοίχο του σχολείου! Κατερίνα Βουκελάτου β3

~ ΔΙΑΦΟΡΑ ~

Πειράματα καλλυντικών σε ζώα Ένα σύντομο σχόλιο

Πολλές εταιρίες καλλυντικών δοκιμάζουν τα προϊόντα τους σε ζώα, προκειμένου να βεβαιωθούν πως δεν θα προκαλέσουν ασθένειες στους πελάτες τους. Αυτή όμως είναι μια πρακτική με την οποία πολλοί διαφωνούν. Από τη μια, βέβαια, τα πειράματα αυτά βοηθούν στο να γίνουν τα προϊόντα ασφαλή για τους καταναλωτές. Οι κρέμες και τα καλλυντικά που δεν έχουν δοκιμαστεί, μπορεί να προκαλέσουν ερεθισμούς και άλλες αλλεργίες. Το “Animal Testing” υποτίθεται ότι σιγουρεύει τους προμηθευτές

του προϊόντος ότι αυτό δεν είναι επικίνδυνο και πως δεν συμπεριλαμβάνει συστατικά που μπορεί να προκαλέσουν διάφορες ασθένειες, όπως π.χ. καρκίνο. Από την άλλη, τα ζώα που χρησιμοποιούνται σε αυτά τα πειράματα υποφέρουν. Οι εταιρίες καλλυντικών δοκιμάζουν πολλά διαφορετικά μείγματα, κάποια από τα οποία μπορεί να μεταδίδουν ιούς ή και να προκαλούν σοβαρές αντιδράσεις στον οργανισμό των ζώων. Πρέπει, πραγματικά να υποφέρουν ή και να θυσιάζονται τα ζώα, μόνο και

μόνο για να έχουμε εμείς ένα καινούργιο άρωμα ή μια κρέμα σώματος; Είναι φανερό πως οι εταιρίες καλλυντικών θα πρέπει να επενδύσουν περισσότερα χρήματα, ώστε να βρουν εναλλακτικές μεθόδους, για να μπορούν να δοκιμάζουν τα προϊόντα τους. Η κακομεταχείριση των αβοήθητων ζώων δεν μπορεί να συνεχίζεται ή να αγνοείται ως φαινόμενο. Κατά τη δική μας άποψη, είναι απαραίτητο τα πειράματα αυτά να απαγορευθούν. Σοφία Καλογεροπούλου β5 Μαρίνα Θεοφανοπούλου β5

51

~ ΔΙΑΦΟΡΑ ~

Τη στιγμή που οι προβλέψεις για το τέλος του κόσμου το 2000 έχουν καταλήξει μια μακρινή ανάμνηση, ήρθε η σειρά του 2012! Η φημολογία για την υποτιθέμενη «ημερομηνία λήξεως» της Γης (21 Δεκεμβρίου του 2012, με παγκόσμια ώρα 11 και 13 πρώτα λεπτά!) τροφοδοτείται από μια αυξανόμενη σοδειά από ταινίες, βιβλία, ιστοσελίδες, διαλέξεις και ισχυρισμούς ανά την υφήλιο. Το όλο ζήτημα μεγαλώνει μέρα με την ημέρα.

Στο παρελθόν είχαν κατασκευαστεί ξανά σενάρια για την καταστροφή του κόσμου που αφορούσαν συγκεκριμένες ημερομηνίες. Πρόσφατο παράδειγμα ήταν το 2000, πριν από την αλλαγή της χιλιετίας, όπου πολλοί περίμεναν –μάταια!– ότι κάτι θα συμβεί.

Οι Καταστροφολογικές Θεωρίες για το 2012  Με βάση το ημερολόγιο των Μάγια: Οι Μάγια ήταν ένας λαός Ινδιάνων της Κεντρικής Αμερικής, οι οποίοι, όπως συνέβη και με άλλες φυλές της Αμερικής, κτυπήθηκαν σκληρά από τους Ισπανούς κατακτητές και σιγά - σιγά άρχισαν να εξαφανίζονται. Πριν από τη κατάκτηση του Μεξικού από

52

τους Ισπανούς, οι Μάγια είχαν έναν λαμπρό πολιτισμό. Μεταξύ των δημιουργημάτων των Μάγια είναι και ένα ημερολόγιο, το οποίο βασίζεται σε τρείς Μεγάλους Κύκλους. Σύμφωνα λοιπόν με αυτό το ημερολόγιο, στις 21 Δεκεμβρίου του 2012 ολοκληρώνεται ένας Μεγάλος Κύκλος και κατά τη Μυθολογία των Μάγια, οι Μεγάλοι Κύκλοι τελειώνουν με καταστροφή. Για τους περισσότερους ειδικούς επιστήμονες, οι «προφητείες» των Μάγια για το Τέλος του Κόσμου είναι σκέτη μυθολογία. Το περίφημο ημερολόγιο των Μάγια, ναι μεν μετράει τον χρόνο μέχρι τις 21 Δεκεμβρίου του 2012, αλλά δεν σταματάει εκεί. Οι Μάγια είχαν κυκλική αντίληψη του χρόνου και το ημερολόγιό τους

δεν θα μπορούσε παρά να είναι κι αυτό κυκλικό.  Ο άγνωστος πλανήτης Χ ή Νibiru: Ο πλανήτης αυτός υποτίθεται πως ανακαλύφθηκε από τους Σουμέριους και πως κατευθύνεται απειλητικά προς τη Γη. Υπάρχει λοιπόν η φήμη ότι αυτός ο πλανήτης ίσως περάσει από τη Γη το 2012 περίπου. Με το βαρυτικό του πεδίο κοντά στη Γη μπορεί να προκαλέσει καιρικές και άλλες καταστροφές. Όλα αυτά όμως είναι βασισμένα σε αόριστες πιθανολογίες: οι αστρονόμοι και οι επιστήμονες που μελετάνε τους πλανήτες θεωρούν πως οι ισχυρισμοί αυτοί δεν έχουν επιστημονική βάση .

~ ΔΙΑΦΟΡΑ ~  Κλιματικές αλλαγές με σημείο αναφοράς το 2012: Τα παγόβουνα λιώνουν και οι περιβαλλοντικές οργανώσεις το τονίζουν ως ένα σημάδι γενικότερης καταστροφής του περιβάλλοντος από ανθρώπινη επέμβαση. Το 2012, ισχυρίζεται κλιματολόγος επιστήμονας της NASA, όλοι οι πάγοι στην Αρκτική θάλασσα θα έχουν λιώσει. Οι πλέον αρμόδιοι ίσως να δώσουν απαντήσεις για όλα αυτά είναι οι επιστήμονες της NASA, των οποίων μερικές από τις απαντήσεις παραθέτω εδώ: «Η Γη όντως απειλείται; Τίποτα κακό δεν θα συμβεί το 2012. Αξιόπιστοι επιστήμονες από όλο τον κόσμο γνωρίζουν ότι δεν υπάρχει καμία απειλή για τη Γη, που να συνδέεται με τη χρονολογία 2012. Υπάρχει αυτός ο πλανήτης, που ονομάζεται Nibiru ή πλανήτης Χ, που κατευθύνεται προς τη Γη και την απειλεί με ολοκληρωτική καταστροφή; Η ιστορία του Nibiru και άλλες παρόμοιες ιστορίες δεν είναι τίποτα άλλο παρά «φάρσες» του internet. Δεν υπάρχει καμία πραγματική βάση, πάνω στην οποία να στηρίζονται αυτοί οι ισχυρισμοί. Πώς αντιμετωπίζουν οι επιστήμονες της NASA τη διάδοση αυτής της καταστροφολογίας; Δεν υπάρχουν σοβαρές αποδείξεις για κανέναν από τους ισχυρισμούς αυτούς για την επικείμενη καταστροφή της Γης το 2012, είτε δημιουργήθηκαν σε βιβλία είτε από το internet είτε σε ταινίες. Πού ακριβώς βρίσκονται τα επιστημονικά ερείσματα, πάνω στα οποία βασίζονται;» Ένα ερώτημα που τίθεται είναι: γιατί κυκλοφορούν όλες αυτές οι εσχατολογικές θεωρίες περί καταστροφής της ζωής πάνω στη Γη το 2012, τη στιγμή που οι επιστήμο-

νες τις απορρίπτουν με αποδείξεις; Ποτέ δεν κυκλοφορούσαν επίσημα τόσοι μύθοι, ακόμη και σε ακαδημαϊκό επίπεδο. Ένας λόγος είναι ότι υπάρχει οικονομική κρίση. Όταν ο κόσμος ασχολείται με τέτοια θέματα που προκαλούν πανικό, τότε οι άνθρωποι μετρούν το χρόνο που τους μένει ακόμα να ζήσουν και δε μετρούν πόσα λεφτά παίρνουν. Οι φοβισμένοι άνθρωποι εύκολα χειραγωγούνται, γίνονται υποταγμένοι άνθρωποι, έτοιμοι να δεχτούν τις αποφάσεις άλλων. Ένας τέτοιος λοιπόν πανικός σε συνδυασμό με τα κατάλληλα μηνύματα μέσω τηλεόρασης και διαδικτύου μπορεί κάλλιστα να βοηθήσει κάποιους να κατευθύνουν τον κόσμο εκεί που θέλουν. Είναι σίγουρο ότι, με όπλο το φόβο για δύο χρόνια ακόμα που θα συντηρούνται τέτοιου είδους ψευδαισθήσεις, οι τσέπες κάποιων επιτήδειων θα γεμίζουν. Η φιλοσοφία του φόβου που προσπαθούν κάποιοι να ενσπείρουν στις καρδιές των ανθρώπων μέσω της ιστορίας της καταστροφής του κόσμου το 2012 αποτελεί μια πανάρχαια μέθοδο υποταγής των ανθρώπινων συνειδήσεων.

μοκρασιών 4-6 βαθμών Κελσίου είναι αρκετή να μας επιστρέψει στην εποχή των παγετώνων. Ας αφήσουμε λοιπόν τις δεισιδαιμονίες άλλων εποχών, και ας επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας τόσο με τον ίδιο μας τον εαυτό, όσο και με τη φύση, όχι μόνο διότι αυτό είναι αναγκαίο για τη συνέχιση της ζωής στον πλανήτη, αλλά γιατί θα πρέπει να αναπτύξουμε μοντέλα ανάπτυξης, στα οποία γνώμονας θα είναι η δημιουργία και όχι η καταστροφή. Η επιλογή ανάμεσα στην εξαφάνιση ή την εξέλιξη είναι πρωτίστως δική μας επιλογή. Ίσως θα ήταν πιο συνετό, λοιπόν, να ασχοληθούμε με τα πραγματικά προβλήματα των καιρών, αναζητώντας τρόπους σκέψης και δράσης που θα μας οδηγήσουν σε ένα καλύτερο αύριο, κατανοώντας την πραγματική θέση του ανθρώπου στον πλανήτη και αντλώντας συμπεράσματα μέσα από την επιστημονική γνώση.

Μαρία Ρούσση γ1

Ο μόνος πραγματικός κίνδυνος που απειλεί την ανθρωπότητα είναι η ανεξέλεγκτη ανθρώπινη δραστηριότητα που επιβαρύνει ανεπανόρθωτα τη βιόσφαιρα του πλανήτη, επιταχύνοντας τις καταστροφικές φυσικές διαδικασίες. Προς το παρόν, σε τρελούς ρυθμούς ρυπαίνονται αέρας, γη και θάλασσα. Και υπάρχουν χειρότερες μολύνσεις, όπως των ραδιενεργών αποβλήτων, τα οποία πετιούνται σε ορυχεία αλλά και θάλασσες. Είναι φανερό ότι οι ισορροπίες στα φυσικά φαινόμενα, οι οποίες επιτρέπουν την ύπαρξη ζωής στη Γη, είναι άκρως ευαίσθητες και ακόμη και ελάχιστες αλλαγές μπορεί να έχουν καταστροφικά αποτελέσματα. Λέγεται ότι μια μέση πτώση θερ-

53

~ ΔΙΑΦΟΡΑ ~

Tυχαίο; Δε Nομίζω… γοντας πως είναι «μπούρδες για τα κορίτσια»… Βέβαια, αυτό δεν ισχύει σε όλες τις περιπτώσεις. Ίσως μάλιστα αυτό που περιέγραψα πιο πάνω να αποτελεί απλά και μόνο ένα στερεότυπο.

Εσείς πιστεύετε στις συμπτώσεις; Πριν βιαστείτε να απαντήσετε, προσπαθώντας να μιμηθείτε το ύφος του James Bond, ο οποίος θα έλεγε αμέσως «όχι», για σκεφτείτε…! Μήπως είδατε κάτι στο όνειρό σας που μετά έγινε πραγματικότητα; Μήπως σκεφτόσασταν ένα πρόσωπο και την επόμενη στιγμή το αντικρίσατε μπροστά σας; Μήπως το ζώδιό σας προέβλεπε ότι αυτή την εβδομάδα θα γινόταν κάτι θετικό στη ζωή σας και την επόμενη μέρα κερδίσατε το λόττο; Ή μήπως ό, τι συμβαίνει στη ζωή σας συμβαίνει για κάποιο λόγο και δεν είναι … τυχαίο; Η αλήθεια είναι πως αυτά τα ερωτήματα βασανίζουν την ανθρωπότητα εδώ και χρόνια… Πότε κάτι είναι «γραφτό» να γίνει και πότε είναι απλώς μια σύμπτωση; Υπάρχουν σημάδια ή απλώς εμείς μερικές φορές νομίζουμε ότι τα βλέπουμε, ενώ δεν υπάρχουν; Η αλήθεια είναι πως απόλυτα βέβαιη

54

απάντηση… δεν υπάρχει! Και τελικά ο καθένας πιστεύει ό,τι εκείνος θέλει, ανεξάρτητα από το τι θα πουν οι άλλοι. Λέγεται πάντως ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων που πιστεύουν στη μοίρα, στο πεπρωμένο ή στα ζώδια είναι … γυναίκες. Ακόμη και στη δικιά μας ηλικία, νομίζω ότι είναι συνηθέστερο κορίτσια να υποστηρίζουν πως όλα συμβαίνουν για κάποιο λόγο και να δίνουν ένα παραπάνω νόημα στα γεγονότα. Συχνά ακούμε να λένε φράσεις, όπως «Δε θα φανταστείς τι έγινε! Είδα τον Νίκο στο όνειρό μου να μου προσφέρει λουλούδια και σήμερα τον είδα μπροστά από το σπίτι μου! Πρέπει να είναι το πεπρωμένο μου!» ή ακόμη «Αχ, κρίμα! Ο Στέφανος είναι Υδροχόος και δεν ταιριάζει με εμένα που είμαι Αιγόκερως… Τι να κάνουμε, δεν το θέλησε η μοίρα». Από την άλλη, τα αγόρια συνήθως τα απορρίπτουν αυτά λέ-

Φυσικά, το τι πιστεύει τελικά κανείς είναι δική του υπόθεση και απολύτως σεβαστή. Παρόλ’ αυτά, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ζούμε σε έναν κόσμο, στον οποίο υπάρχουν άνθρωποι που μπορεί να εκμεταλλευτούν τα πάντα, προκειμένου να βγάλουν κέρδος. Μέχρι και την αβεβαιότητα και το φόβο μας για το αύριο! Και αναφέρομαι σε επιτήδειους που διαβάζουν τη μοίρα μας ή που προαναγγέλλουν την καταστροφή του κόσμου, δημιουργώντας έτσι προλήψεις και δεισιδαιμονίες. Χρειάζεται, λοιπόν, να είμαστε επιφυλακτικοί και να προσπαθούμε να μη χάνουμε το μέτρο. Α και κάτι τελευταίο! Για να ... «προβληματίσω» όσους από εσάς δεν έχετε καταλήξει αν πιστεύετε ή όχι σε … συμπτώσεις: 1. 11/09/01 → η τρομοκρατική ενέργεια στους Δίδυμους Πύργους 2. 11/03/11 → καταστροφή από το τσουνάμι στην Ιαπωνία Προσθέστε: 11+11=22 09+03=12 01+11=12 22/12/12: η μέρα που υποτίθεται πώς θα γίνει η καταστροφή του κόσμου! … Τυχαίο λέτε;

Χριστίνα Καττάμη γ3

~ ΔΙΑΦΟΡΑ ~

Τι επηρεάζει το μέλλον μας; Όλοι έχουμε αναρωτηθεί τι θα θέλαμε να γίνουμε, όταν μεγαλώσουμε. Από τότε που πηγαίναμε πρώτη δημοτικού το σκεφτόμασταν, και ο ένας έλεγε αστροναύτης και η άλλη πριγκίπισσα. Όμως τώρα που βρισκόμαστε στο γυμνάσιο και πάμε προς το λύκειο τα πράγματα γίνονται πιο σοβαρά. Έρχεται η ώρα να αποφασίσουμε για το μέλλον μας. Όμως τι θα μας οδηγήσει σε μια απάντηση; Ποιοι είναι οι παράγοντες που θα επηρεάσουν την απόφασή μας; Ένα από τα πράγματα που μας ασκούν κάποια πίεση σε ό,τι αφορά την επιλογή επαγγέλματος είναι οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα. Μπορεί να μην το καταλαβαίνουμε, όμως αυτά παίζουν σημαντικό ρόλο. Για παράδειγμα, υπάρχουν ακόμα κάποια επαγγέλματα που θεωρούνται ανδρικά ή γυναικεία, τα οποία ιδιαίτερα για εμάς τις γυναίκες μπορεί να θεωρείται δύσκολο να ακολουθήσουμε. Πόσο εύκολο π.χ. είναι να γίνει μια γυναίκα μπασκετμπολίστρια; Επίσης, υπάρχουν και επαγγέλματα που θεωρούνται για «κατώτερες» κοινωνικές τάξεις, συνήθως αυτά που περιλαμβάνουν χειρωνακτική εργασία. Τέλος, μπορεί να μην γνωρίζουμε καν την ύπαρξη κάποιων επαγγελμάτων και, κατά συνέπεια, να μη τα έχουμε καν διανοηθεί. Οι περισσότεροι, νομίζω, τρία πράγματα είναι αυτά που ψάχνουν στο επάγγελμα που θα ακολουθήσουν. Πρώτον, να τους φέρνει πολλά λεφτά. Πολλοί είναι αυτοί που ενδιαφέρονται μόνο για το πόσο θα πλουτίσουν στη ζωή τους, και αυτός ο παράγοντας γίνεται καθοριστικό κριτήριο για την επιλογή τους. Το δεύτερο που

τους απασχολεί είναι αν θα γίνουν διάσημοι μέσω αυτού του επαγγέλματος. Και το τρίτο, αν αυτό το επάγγελμα θεωρείται «καλό» από το κοινωνικό σύνολο. Πολλοί θέλουν να έχουν την κοινωνική αποδοχή ή και μια υψηλή θέση στην κοινωνία και θεωρούν ότι το επάγγελμά τους το καθορίζει αυτό σε μεγάλο βαθμό. Ένας ακόμη παράγοντας που μας επηρεάζει στην επιλογή καριέρας είναι οι επιθυμίες των γονιών μας. Οι γονείς μας μάς πιέζουν συνεχώς, είτε το καταλαβαίνουμε είτε όχι, να παίρνουμε καλούς βαθμούς, θεωρώντας ότι αυτό είναι, τις περισσότερες φορές, η προϋπόθεση για να ακολουθήσουμε ένα «καλό» επάγγελμα. Επίσης, υπάρχουν και περιπτώσεις στις οποίες οι γονείς μας έχουν ένα συγκεκριμένο επάγγελμα στο μυαλό τους, το οποίο θέλουν να ακολουθήσουμε και θα κάνουν οτιδήποτε,

για να πραγματοποιηθεί το όνειρό τους. Προσωπικά, θεωρώ ότι η επιλογή ενός επαγγέλματος για το μέλλον είναι κάτι πολύ σημαντικό και θα έπρεπε να επιλέγουμε μόνο βάσει του τι θέλουμε να κάνουμε, χωρίς να ενδιαφερόμαστε αποκλειστικά για το χρήμα ή τη δόξα και χωρίς να μας επηρεάζουν στερεότυπα ή η γνώμη των γονιών μας. Προϋπόθεση βέβαια είναι να έχουμε προηγουμένως ενημερωθεί για τις επιλογές που μας προσφέρονται. Μαριάννα Βουδούρογλου γ3

55

~ ΔΙΑΦΟΡΑ ~

Το πείσμα … βγήκε από τον Παράδεισο (;) Πολλές φορές είχα αναρωτηθεί τι μπορεί να κάνει κανείς ένα βροχερό απόγευμα. Και άλλες τόσες είχα πάει να ψάξω στη βιβλιοθήκη του σπιτιού μου κάτι ενδιαφέρον να διαβάσω, απορρίπτοντας τα παλιά παιδικά βιβλία μου ή τα χιλιοδιαβασμένα περιοδικά. Ένα από εκείνα τα βροχερά απογεύματα, λοιπόν, έτυχε να διαβάσω ένα ποίημα από την τελευταία ποιητική συλλογή του Οδυσσέα Ελύτη Εκ του πλησίον. Το ποίημα έλεγε: «Το πείσμα είναι υγεία. Είναι πρωινή γυμναστική που πρέπει να την κάνουμε κάθε μέρα, αν θέλουμε να κρατήσουμε την επαφή μας με το ζωντανό μέρος των πραγμάτων.» Η παραπάνω φράση με έβαλε σε σκέψεις, μια και συχνά άκουγα κάποιος να κατηγορείται «για το πείσμα και την ξεροκεφαλιά του». Σύμφωνα με τον «επίσημο» ορισμό πάντως, πείσμα είναι η έντονη και κυρίως παράλογη εμμονή σε ορισμένη γνώμη ή ενέργεια, η ισχυρογνωμοσύνη, η επιμονή, η ανυποχώρητη στάση ή η επίδειξη μιας θυμωμένης στάσης. Εγώ πάλι, ακούγοντας τη λέξη πείσμα, πάντα σκεφτόμουν ένα μικρό κοριτσάκι με κοτσιδάκια, δίπλα από το τραπέζι της κουζίνας να είναι όρθιο με σταυρωμένα τα χέρια και κάτω το κεφάλι και να πεισμώνει, γιατί δεν του αρέσει το φαγητό… Ποιος ξέρει; Ίσως γιατί το πείσμα μου θυμίζει τη δική μου παιδική ηλικία. Από την άλλη, ο Ελύτης στο ποίημά του παρουσιάζει το πείσμα σαν κάτι θετικό. Κάτι που, αντί να αποτελεί αρνητικό χαρακτηριστικό, γίνεται προτέρημα, αφού με το πείσμα κρατάμε την επαφή μας με το «ζωντανό μέρος των πραγμάτων». Με τη φράση

56

αυτή, ο Ελύτης μπορεί να αναφέρεται στην ικανότητά μας να γινόμαστε δημιουργικοί και δραστήριοι. Ίσως λοιπόν τελικά το πείσμα να μπορεί να θεωρηθεί ευχή αλλά και κατάρα, αφού φαίνεται να υπάρχουν δύο «είδη»: το δημιουργικό πείσμα και το καταστροφικό. Το δημιουργικό πείσμα είναι αυτό που κάνει τον άνθρωπο να βάζει στόχους στη ζωή του και να τους πετυχαίνει. Δίνει, πολλές φορές, νόημα σε γεγονότα και ωθεί κάποιον να δίνεται στη ζωή και να μη λειτουργεί μηχανικά, επιτυγχάνοντας, έτσι, να γίνει πιο ολοκληρωμένος. Μέσω του πείσματος ένας αθλητής νικάει στον αγώνα δρόμου, μια ομάδα παίρνει το κύπελο και ένας ανάπηρος καταφέρνει να περπατήσει. Το πείσμα αποτελεί μια ξεχωριστή ικανότητα που μπορεί μερικές φορές να μετατρέπει ένα δυσάρεστο γεγονός σε ένα θετικό στόχο. Το πείσμα κάνει κάθε μωρό να θέλει να περπατήσει και να ψηλώσει, για να φτάσει το ράφι. Με το πείσμα ο άνθρωπος κατάφερε να πάει στο φεγγάρι και αυτό τον έκανε να θέλει να τιθασεύσει τους νόμους της φύσης. Από την άλλη, το πείσμα μπορεί να γίνει αυτοκαταστροφικό, όταν ξεπεράσει ένα μέτρο. Σε αυτήν την περίπτωση, μπορεί να απομονώσει τον άνθρωπο, να τον κάνει να χάσει τη συντροφικότητα και την κοινωνικότητά του. Ένας υπερβολικά πεισματάρης παύει να είναι διαλλακτικός με τους άλλους ανθρώπους και εμμένει στη γνώμη του, είτε είναι σωστή είτε λάθος, θεωρώντας ότι μόνο αυτός έχει δίκιο. Όταν σε ένα ζευγάρι υπάρχει πείσμα, δημιουργούνται συνεχώς

τσακωμοί και καυγάδες, γιατί κανένας δεν δέχεται να κάνει πίσω. Επίσης, το πείσμα δημιουργεί συγκρούσεις και πολέμους, γιατί καμιά χώρα δε δέχεται να υποχωρήσει και κανένας πολεμιστής δε θέλει να δειλιάσει. Ας επιστρέψουμε όμως στο ποίημα του Οδυσσέα Ελύτη: το πείσμα είναι σαν την πρωινή γυμναστική. Ωστόσο, υπάρχουν άνθρωποι που δεν τους αρέσει η γυμναστική και πόσο μάλλον σε καθημερινή βάση… Αντίστοιχα, λοιπόν υπάρχουν άνθρωποι που έχουν πολύ πείσμα, άλλοι που το αποκτούν στην πορεία και άνθρωποι που δεν το απέκτησαν ποτέ. Από την άλλη, όπως υπάρχουν και ντοπαρισμένοι αθλητές, έτσι υπάρχουν και κάποιοι, οι οποίοι κάνουν «κακή χρήση» του πείσματος και, προκειμένου να πετύχουν το στόχο τους, θυσιάζουν τα πάντα. Με αυτές τις σκέψεις έκλεισα το βιβλίο –είχε βγάλει ήλιο άλλωστε– και έφερα στο μυαλό μου ένα παιδάκι στο Δημοτικό, που μου έλεγε συχνά: «Τελικά, είσαι πολύ πεισματάρα». Το έλεγε άραγε ως καλό ή ως κακό; Μαρίσσα Σούρα γ2

~ ΔΙΑΦΟΡΑ ~

Ένα παράξενο όνειρο Ήταν Δευτέρα πρωί και ... ως συνήθως προσπαθούσα να βρω μια δικαιολογία, για να μείνω σπίτι. Απ’ ό, τι φαίνεται όμως, η μητέρα μου είχε πάρει πια είδηση τους ψεύτικους πονόκοιλους και τα … ζωγραφισμένα εξανθήματα στο πρόσωπό μου. Είχα δέκα λεπτά, προτού αρχίσει το ξυπνητήρι να χτυπάει σαν τρελό, οπότε αποφάσισα να ξανακοιμηθώ. Και τότε, το είδα! Το πιο περίεργο όνειρο που είχα δει ποτέ μου. Ξαφνικά, βρέθηκα ανάμεσα σε ένα σωρό με πέτρες και ανθρώπους ντυμένους με κουρέλια. Στην αρχή, νόμιζα πως ήταν χωματερή. Έβγαλα το κινητό μου, για να τηλεφωνήσω αλλά δεν είχε καν σήμα. Και το πιο περίεργο, η ημερομηνία ήταν 17 Ιανουαρίου του 1815 και ώρα 12:35. Τρομαγμένος έτρεξα σε έναν εργάτη και τον ρώτησα πού βρισκόμουν. Καμία απάντηση. Ξαναπροσπάθησα στα αγγλικά, αλλά μάταια. (Ε, αφού δεν έχω αξιωθεί να πάρω ούτε το lower, σκέφτηκα. Καλά τα λέει η μητέρα μου πως δεν πάει κανείς πουθενά χωρίς πτυχίο!) Κάθισα σε ένα βράχο και περίμενα να δω τι θα συμβεί, ώσπου από μακριά είδα ένα πανέμορφο άσπρο άλογο να καλπάζει προς το μέρος μου. Πάνω του ήταν ένας μικροκαμωμένος άνθρωπος, ντυμένος με ένα μεγάλο καπέλο και κολάν. Στάθηκε μπροστά μου και με απαξιωτικό βλέμμα είπε: «Ποιος είσαι εσύ, ξένε, και τι σε φέρνει στα μέρη μας;» «Εγώ είμαι ο Τάκης και μόλις έκλεισα τα 15», απάντησα εγώ. «Εσύ βέβαια δεν μπορεί ναι είσαι πάνω από 12 …» είπα και χασκογέλασα. Οργισμένος τότε, μου είπε πως όχι μόνο είναι πάνω από 12, αλλά και ότι εί-

ναι ο αυτοκράτορας της Γαλλίας, ο Ναπολέοντας. Ζήτησα συγγνώμη και του είπα πως πρώτη φορά βλέπω κάποιον τόσο κοντό στην ηλικία του. Εκείνος το προσπέρασε και προσφέρθηκε να με ξεναγήσει. Ήταν όλα τόσο υπέροχα, οι άνθρωποι, τα ρούχα, τα σπίτια, όλα! Πήγαμε στο παλάτι του και, καθώς έβλεπα τους χάρτες, παρατήρησα πως κάτι έλειπε -η Αγγλία. Όταν λοιπόν τον ρώτησα «γιατί;», εκείνος είπε πως ήταν πολύ σημαντικός αντίπαλος και της είχε κηρυχθεί θαλάσσιος αποκλεισμός. Τον άκουγα για ώρες να μιλάει για τα κατορθώματά του, τόσο που βαρέθηκα και παραλίγο να πάω σε άλλο όνειρο! Έλεγε πόσο σπουδαίος είναι και πόσο πολύ η καλοφτιαγμένη του κορμοστασιά

τραβούσε τις γυναίκες. Βλακείες, σκεφτόμουν εγώ, ακόμα και η γιαγιά μου είναι πιο ελκυστική από αυτόν τον κοντοπίθαρο! Και ξαφνικά εμφανίστηκε ένας λοχαγός, είπε κάτι στον αυτοκράτορα κι εκείνος έτρεξε στο άλογο του. Καθώς κάλπαζε μου φώναξε από μακριά «Θα τα ξαναπούμε μικρέ». Τότε ξύπνησα! Ήταν μάλλον το πιο παράξενο όνειρο που είχα δει στη ζωή μου. Και το πιο περίεργο; Εκείνη την Δευτέρα κάναμε στην Ιστορία για την ήττα του Ναπολέοντα το 1815 στο Βατερλώ! Αναστασία Τζαρτζάνου γ5

57

Ευχαριστούμε όλα τα παιδιά που έστειλαν κείμενα και που σχεδίασαν έργα για το εξώφυλλο των Βημάτων. Εξώφυλλο: Χριστίνα Κόγιου β4 Οπισθόφυλλο: Ελένη Σουρδή β4.

58