Ecolife - 18th issue

BAKININ ƏN DƏBDƏBƏLİ KURORTUNU KƏŞF EDİN

Həm biznes, həm ailəvi istirahət üçün Jumeirah Bilgah Beach Oteli ən uyğun məkandır. Xəzərin havası ilə nəfəs alaraq otaqlarımızın istənilən birində gecələyin.

Bizim restoranlarımızdaki ləziz təamlardan zövq aldıqdan sonra çox özəl Talise SPAda özünüzə unudulmaz istirahət bəxş edin.

Əlaqə: Tel: +994 12 565 4000; JBBReservations@jumeirah.com.

MÜSAHİBƏLƏR / ИНТЕРВЬЮ

ecolifemg.com

Yana Krimpe Яна Кримпе

Azərbaycandakı “BEST Solutions” şirkətinin təsisçisi Учредитель азербайджанской компании «B.EST Solutions» “Mən çox istəyirəm ki, Azərbaycanda sahibkarların çoxu qadın olsun” 20 “Я очень хочу, чтобы в Азербайджане было больше женщин предпринимателей” 50

Levent Erkan Левент Эркан

WYG Grup Yaxın Şərq, Şimali Afrika və Türkiyə Bölgəsinin baş direktoru Генеральный директор WYGGroup по Ближнему Востоку, Северной Африке и Турции

Necati Sekman Неджати Секман

“Yaxın Şərq, Şimali Afrika və Türkiyə “Əmin Əllər”dədir!”

30 “Ближний Восток, Северная Африка и Турция в «надежных руках»!”

Neсtravel turizm şirkətinin rəhbəri Глава туристической компании Neсtravel

“Bəzən böyümək üçün kiçilmək lazım gələndə bundan qorxmaq lazım deyil” 38 “Иногда, чтобы расшириться, нужно сначала сократиться. Этого бояться не стоит”

50

54

Kamran Səmədli

Azercell şirkətində Strateji Partnyorluq və Layihələrin İdarə edilməsinə dəstək mütəxəsisi “2015-ci il Barama üçün böyük başlanğıc ili olacaq”

34

İlqar Hacıyev Ильгар Гаджиев

Ümurusiya Azərbaycanlıları Konqresinin İcraçı direktoru Исполнительный директор Всероссийского Конгресса Азербайджанцев “Hər bir azərbaycanlı Azərbaycan bayrağının daşıyıcısıdır” 36 “Каждый Азербайджанец — это носитель флага Азербайджана”

66

Europe’s Best Airline

İÇİNDƏKİLƏR / СОДЕРЖАНИЕ

ecolifemg.com

Hacı İbrahim Nehrəmli Гаджи Ибрагим Неграмли

“TÜRKIYƏ VƏ İSPANIYAYA DA INVESTISIYA QOYMAĞI DÜŞÜNÜRƏM” 24 “Я ЗАДУМЫВАЮСЬ ОБ ИНВЕСТИЦИЯХ В ТУРЦИЮ И ИСПАНИЮ” 60

FƏRQLI BAXIŞ / РАЗЛИЧНЫЙ ВЗГЛЯД

SƏYAHƏT / ПУТЕШЕСТВИЕ BALKANLARIN İNCİSİ — BOSNİYA-HERSEQOVİNA

SADƏ RƏQƏMLƏRDƏKI 14 DƏRIN IQTISADIYYAT ГЛУБОКАЯ ЭКОНОМИКА ПРОСТЫХ ЧИСЕЛ 64

Yamyaşıl dağları, bu dağların arasından qıvrıla-qıvrıla keçib gedən çayları, vadilərə səpdirilmiş irili-xırdalı şəhərləri, qonaqsevər qəsəbələri, ürəyə yatan nəğmələri, bir-birindən ləzzətli yeməkləri ilə Balkanların incisi — BosniyaHerseqovina. 42

(Sərvər Qurbanov / Сарвар Гурбанов)

FIKIR / МНЕНИЕ KƏND TƏSƏRRÜFATI NECƏ 16 INKIŞAF ETMƏLI? КАК ДОЛЖНО РАЗВИВАТЬСЯ СЕЛЬСКОЕ ХОЗЯЙСТВО В СВОЙ ГОД?

(Vüqar Bayramov / Вугар Байрамов)

48

Faktiki olaraq subsidiyaların məbləği dəyişən olmaqla fermerlərin daha çox məhsul istehsal etməsini stimullaşdırmalıdır. Фактически, что зависимость субсидий от объемов производства простимулирует фермеров на получение наиболее высоких результатов.

8|

– 2015/2(18)

Dünyadakı ən varlı 3 fərdin sərvəti, 51 ən yoxsul ölkənin cəmi Ümumi Daxili Məhsuluna (ÜDM) barəbərdir. Bu 51 ölkənin dünya ticarətindəki payı isə 0,4 %-dir. Состояние трех самых богатых людей на земле равно Внутреннему Валовому Продукту (ВВП) 51-й самой бедной страны. Доля этих 51 стран в мировой торговле составляет 0.4 %.

www.ecolifemg.com www.facebook.com/ecolifejurnal www.twitter.com/ecolifejurnal info@ecolifejurnal.com

Əsasən müsahibələrlə zəngin bir sayla qarşınızdayıq Dəyərli EcoLife oxucuları,

Baş direktor Harun Yazıcı

Главный директор Харун Язычы

Yayım və idarə məsləhətçisi Ali Bülent Kutvan

Консультант по управлению Али Булент Кутван

Baş redaktor Rahib Musayev

Главный редактор Рахиб Мусаев

Redaktor Aida Ağayeva

Редактор Аида Агаева

Art direktor Natalya Zarubina

Арт директор Наталья Зарубина

Dizayner Turqay Məlikli

Дизайнер Тургай Меликли

Fotoqraf Xaqani Babayev

Фотограф Хагани Бабаев

Redaktor (rusca) Natavan Ağayeva

Редактор (русский) Натаван Агаева

Rusiya

Россия

Rusiya təmsilçisi Tünzalə Bayramova

Представитель России Тунзаля Байрамова

Интервью мало не бывает!

Hüquq məslələləri üzrə rəhbər Namiq Əzimov

Руководитель по юридическим вопросам Намик Азимов

Дорогие читатели EcoLife,

Reklam Alla Mixaylovna

Reklam Алла Михайловна

Rəssam İlhamə Qurbanova

Художник Ильхама Курбанова

Türkiyə

Турция

Türkiyə təmsilçisi Yeşim Özcan

Представитель Турции Ешим Озджан

Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyində qeydiyyata alınıb Qeydiyyat No: 3562 Зарегистрировано в Министерстве Юстиции Азербайджанской Республики Reklam materiallarının məzmununa və yazarların yazısına görə redaksiya məsuliyyət daşımır. Редакция не несет ответственность за содержание рекламных материалов и статьи писателей.

Türkiyə Təmsilçiliyi Hoşdere Caddesi Fuar Sokak 9/6 Çankaya / Ankara Telefon: +90 (312) 441 72 93 GSM: +90 (532) 445 97 65 Fax: +90 (312) 441 72 53 *pulsuzdur

Представительство в России Город Москва, Улица Совхозная, дом 18/1, квартира 82 Телефон: 8(499)783 28 61 Моб: 89261031002

Zəngin məzmunla, yenə sizinlə birlikdəyik.

Bu sayımızda müsahibələrə daha çox üstünlük verdik. Azərbaycanda, Rusiyada və Türkiyədə əhəmiyyətli müsahibələr reallaşdırdıq.

Bu müsahibələrdə sıraladığım ölkələrdə iş görən fərqli sektorlardakı işadamarından ölkə və sektorlarına aid bir çox məlumatları və sektorun vəziyyətiylə əlaqədar fikirləri öyrənə bilərsiniz. Əsas qapaq mövzumuzu, “Xəzər Adaları” kimi nəhəng bir layihəni həyata keçirən Hacı İbrahim Nehrəmli bəyə ayırdıq. Müsahibənin detallarını içəridə oxuyacaqsınız, amma bu müsahibədə bizim diqqətimizi cəlb edən iki xüsusiyyətdən biri, İbrahim bəyin xaricdə də “Xəzər Adaları” kimi layihələr reallaşdırmaq istəməsi, digəri isə şəxsi sərvətiylə əlaqədar söylədikləri oldu.

Daxildəki Rus dilindəki qapağı isə Azərbaycanda İT sektorunda müvəffəqiyyətli işlərə imza atmış Yana Krimpeyə ayırdıq. Bir çox mövzu haqqında söhbət etdiyimiz Yana xanımla, xüsusilə şirkəti haqqında danışdıq və “çox müvəffəqiyyətli bir iş qadını” portretiylə qarşılaşdıq.

Yenə hər üç ölkədən öz sahəsində mütəxəssis insanların fərqli dünyagörüşləriylə yazdıqları məqalələri zövqlə oxuyacağınızı düşünürük.

Sağlıqla qalın...

Мы рады представить вам очередной номер нашего журнала. В этот раз основное внимание было уделено нами многочисленным интервью с исключительно интересными и влиятельными людьми Азербайджана, России и Турции. Они любезно поделились любопытными сведениями и собственными взглядами на положение в секторе, в котором служат. Тема, выбранная нами для обложки, расскажет о грандиозном проекте Гаджи Ибрагима Неграмли под названием «Каспийские Острова». С деталями этой невероятно интересной беседы вас ознакомит собственно само интервью, но наше внимание привлекло два особых момента: первый, когда Ибрагим бек делится своими планами реализации проекта «Каспийские Острова» заграницей; второй, когда он рассказывает о своем личном богатстве. Для русского выпуска на обложку была выбрана деловая женщина, известная в Азербайджане своими большими успехами в İT секторе, Яна Кримпе. В нашей беседе на различные темы особое внимание обратил на себя ее рассказ о собственной компании, который предельно ясно нарисовал образ «очень успешной бизнесвумен». Более того, мы уверены, что чтение авторских статей специалистов различных сфер из всех трех стран, в которых они делятся с читателями своими ценными советами и взглядами на определенные вопросы, вызовет у вас не меньшее удовольствие. Приятного чтения...

Rahib Musayev Рахиб Мусаев

2015/2(18) –

| 11

XƏBƏRLƏR

2015-ci il — Azərbaycanda “Kənd təsərrüfatı ili”

Prezident İlham Əliyev 2015-ci ilin Azərbaycan Respublikasında “Kənd təsərrüfatı ili” elan edilməsi haqqında sərəncam imzalayıb.

Sərəncamla Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti ilə birlikdə 2015ci ilin Azərbaycan Respublikasında

“Kənd təsərrüfatı ili” elan edilməsinə dair tədbirlər planını bir ay müddətində hazırlayıb prezidentə təqdim ediləcək.

Kənd təsərrüfatının inkişafına dövlət dəstəyinin gücləndirilməsi, yeni çağırışlara uyğun sahə üzrə strateji hədəflərin və institusional dəyişikliklərin müəyyən edilməsi sahənin keyfiyyətcə yeni mərhələyə keçməsinin təməlini qoymuşdur. Əhalinin ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsi, aqrar sahədə ixrac potensialının artırılması məqsədi ilə ölkədə müasir aqro-parklar və iri fermer təsərrüfatları təşkil edilir.

Regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair dövlət proqramları çərçivəsində bölgələrdə müasir infrastruktur qurulub, kəndlərarası avtomobil yollarının şəbəkəsi genişləndirilib.

Mobil texnologiyasından 3,3 trilyon dollar gəlir əldə edildi Dünyanın qabaqcıl gələn məsləhət şirkətlərindən The Boston Consulting Group, 2014-ci il üçün mobil texnologiyaların ölkə iqtisadiyyatlarına və iş sənayesinə necə təsir göstərdiyi ilə bağlı olduqca detallı bir araşdırma nəşr etdi. 2014-ci ildə mobil texnologiyalar qlobal qaydada 3,3 trilyon dollar gəlir çıxarmış və təxminən 11 milyon insana iş imkanı təmin etmişdir.

Araşdırmaya görə inkişaf etmiş ölkələrdə istehlakçılar mobil texnologiyalara illik gəlirlərinin təxminən yüzdə 12-sini ayırırlar. Çin və Hindistan kimi inkişaf etməkdə olan ölkələrdə isə bu nisbət orta hesabla yüzdə 40-dır. Hesabatın diqqət 12 |

– 2015/2(18)

çəkdiyi digər qisim isə mobil texnologiya bazarındakı bu böyümənin daha çox olması və təcili artması üçün 2020-ci ilə qədər araşdırma, inkişaf və infrastruktur investisiyalarına təxminən 4 trilyon dollar ayrılmalıdır.

Qlobal qaydada özəl sektorun 2009-2013-cü illər arasında araşdırma, inkişaf və infrastruktur yatırımına isə ayırdığı məbləğ 1,8 trilyon dollardır.

XƏBƏRLƏR

Yeni Media Tədqiqatları II Milli Konqresi Kadir Has Universitetində baş tutdu

Kadir Has Universiteti və Alternativ İnformasiya Dərnəyi tərəfindən Türkiyə Elmi və Texnoloji Araşdırma Təşkilatı (TÜBİTAK) BİDEB “2223-Yurd İçi Elmi fəaliyyətləri Dəstəkləmə proqramı” məqsədi ilə təşkil olunan Yeni Media Tədqiqatları II Milli Konqresi Kadir Has Universitetində həyata keçirildi.

Açılış çıxışlarını Kadir Has Universiteti Jurnalistika Fakültəsi Dekanı Prof. Dr. Sevda Alankuş, Alternativ İnformasiya Dərnəyi Başçısı Ali Rza Keleşve, İnternet Texnologiyaları Dərnəyi Başçısı Elmlər namizədi Mustafa Akgülün təqdim etdiyi Konqres iki gün davam etdi.

Kadir Has Universiteti Ünsiyyət Fakültəsinin ev sahibliyi ilə həyata keçirilən Konqresdə bu il “Yeni Media Oxucu və Yazarlığı” mövzusu işləndi. İclaslara paralel olaraq fərdi bir qrup və rəqəmsal oxucu yazarlıqları inkişaf etdirməyə istiqamətli, yeni media sənətində qarşılıqlı və rəqəmsal hekayə anlatılması kimi media sahəsinə yeni nəfəs gətirən xüsusiyyətli otelyelərin də reallaşdırıldığı Yeni Media Tədqiqatları II Milli Konqresində sahəsində mütəxəssis 46 alimlərdən ibarət Elm heyəti tərəfindən seçilən 51 bəyannamə təqdim edildi.

EcoLife Jurnalı və EcoLife TV-nin də mətbuat və informasiya sponsoru olduğu Konqresin ünsiyyət əlaqələndirilməsi Sorbetpr tərəfindən icra edildi.

Sosial şəbəkələrə 25-44 yaş hakimdir Sosial media istifadəsi yaş, maraq sahəsi, ictimai şəbəkələrə görə formalaşır. Markayla qarşılıqlı təsir mövzusunda, texnologiyayla daha çox iç-içə olan kişilər endirim küpünün kodlarıyla maraqlanarkən, qadınlar Google və Facebook reklamlarına maraq göstərir. Sosial mediada istifadəçilərin fəallığını ölçərkən qazandıran platforma Sosyologger’ın Qurucu Ortağı Sanny Anavi: “sosial şəbəkədə ən böyük məzmun intensivliyini 25-44 yaş arası istifadəçilər yaratmaqdadır.

Bu kütlənin yüzdə 46-sını meydana gətirən kişilər daha qısa müddət-

də ictimai media məcralarında olarkən, yüzdə 56-sını meydana gətirən qadınlar vaxtlarını daha çox sosial şəbəkədə keçirir. Sosial şəbəkələr əsasında baxıldığında 24 yaşdan yuxarı istifadəçilər Facebooku seçim edərkən, daha gənc seqment Instagram-dan istifadə edir. Qadın və kişilər online reklam seçməkdə də fərqlilik göstərməkdədir. Kişilər avtomobil, idman, fəaliyyət məzmunlu reklamlara maraq göstərərkən, qadın istifadəçilər ailəvi mövzular, uşaq və heyvanlarla əlaqədar mövzuları daha maraqlı hesab edir” – söylədi.

2015/2(18) –

| 13

İdarə

az.ecolifemg.com

Asc. Prof. Dr. Ali Bülent Kutvan

“

İdarə professoru

İnsanları hər hansı bir təşkilatda işə motivasiya edən əsas güc, o təşkilatın sahib olduğu məqsəd və işçilərin bu məqsədə olan əqidəsi, inamıdır.

Günümüzün iş insanı

K

eçən həftə qatıldığım bir konfransın başlığıydı bu.

"Günümüzün iş insanı".

Beynəlxalq bir məsləhətçilik şirkəti, iyirmi ölkə daxilində apardığı bir araşdırma ilə günümüzün və yaxın gələcəyin iş insanının profilini çəkməyə çalışıb.

Bu araşdırmaya Türkiyənin çox tanınmış bir neçə yuxarı səviyyə idarəçisi də qatılmışdı. Araşdırma ən az iyirmi dəqiqəlik üz-üzə dərin danışıqlar ilə edilmişdir. Araşdırma nəticəsində çəkilən profil belədir; artıq insanlar yalnız hər hansı bir şirkətdə yaxşı bir mövqedə və yalnız iqtisadi olaraq təmin olaraq çalışmaq istəmir. İnsanları hər hansı bir təşkilatda işə motivasiya edən əsas güc, o təşkilatın sahib olduğu məqsəd və işçilərin bu məqsədə olan əqidəsi, inamıdır.

Bu səbəbdən, artıq təşkilati məqsədlərin də tək tərəfli olaraq təşkilatın zirvəsində müəyyən olunması dövrü tarixə qarışır. Korporativ məqsədlər, bütün işçilərin fərdi məqsədlərinin və çalışan şəxslərin özlərini həyata bağlı bir kombinasiya olaraq təyin edir.

Fərd olma mədəniyyəti təşkilatlarda da yenidən kəşf edilir. Dövrümüzün təşkilatları artıq bir öyrən-

14 |

– 2015/2(18)

KEÇMIŞ NƏSLIN YUXARI SƏVIYYƏ IDARƏÇILƏRI, YENI GƏLƏN "Y QURŞAĞI"NI, ONLARIN TƏŞKILATI ƏLAQƏ VƏ ÜNSIYYƏTLƏRINI ANLAMAQDAN HƏLƏ OLDUQCA UZAQDIR...

mə platformalarıdır. Rəqabətin sürətlə artdığı, bazarların doyma tendensiyası göstərdiyi, texnologiyanın ağlasığmaz sürətlə inkişaf etdiyi indiki vaxtda, sürətli məlumat əldə edən, məlumatı hərəkətə çevirə bilən və bunu bacara bilən təşkilatlara yaşamaq şansı verilir.

Birlikdə öyrənmə zərurəti, təşkilatların strukturlarını da, bu quruluşu

gücləndirəcək liderlik motivlərini də dəyişməyə məcbur edir. Təşkilatların sənaye dövründən qalma iyerarxiya strukturları, əmir-rəhbərlik sistemləri, yerini üfüqi və qarşılıqlı asılı əlaqələrə verir. Qərb şirkət idarəçiləri gələcəyin iş insanı profilinə uyğun şəkillər verməyə çoxdan başlamışlar. Yuxarıda bəhs etdiyim araşdırma nəticələrinin bizim üçün ən maraqlı tərəfi isə budur ki, araşdırmaya qatılan bəzi yuxarı səviyyə idarəçilər, rəhbərlikdəki yeni yanaşmalara özlərinin hazır olduqlarını, amma onların tabeçiliyində olanlara şübhə duyduqlarını ifadə etmişlər. Bu nəticələr də göstərir ki, keçmiş nəslin yuxarı səviyyə idarəçiləri, yeni gələn "Y qurşağı"nı, onların təşkilati əlaqə və ünsiyyətlərini anlamaqdan hələ olduqca uzaqdır..

Fərqli Baxış

az.ecolifemg.com

“

Dünyadakı ən varlı 3 fərdin sərvəti, 51 ən yoxsul ölkənin cəmi Ümumi Daxili Məhsuluna barəbərdir. Bu 51 ölkənin dünya ticarətindəki payı isə 0,4 %-dir.

Sərvər Qurbanov Qafqaz Universiteti

Sadə rəqəmlərdəki dərin iqtisadiyyat

B

əzən sadə rəqəmlər dərin iqtisadi mənalar daşıyır.

Nə demək istədiyimi aşağıdakı maraqlı müşahidələrimi oxuduğunuzda daha yaxşı anlayacaqsınız.

Dünya Əhalisinin artım tempi haqqında Dünyada indiyə qədər yaşamış insanların cəmi sayı, iki fərqli hesablama ilə müəyyən edilmişdir.

Mənbələrdən birində, bu dünyaya gələn və dünyamızdan köçüb gedən insan sayı 96 milyard, digərində isə 107 milyard olaraq qeyd edilmişdir. Dünyanın əhalisi hər il 78 milyon artır. Bu artımın böyük əksəriyyəti, aşağı və orta gəlirli ölkələrdə baş tutur. Gələcək 40 ildə dünya əhalisinin 9 milyard, 21 əsrin sonlarında isə 10 milyard olacağı təxmin edilməkdədir. Dünyadakı ən varlı 3 fərdin sərvəti, 51 ən yoxsul ölkənin cəmi Ümumi Daxili Məhsuluna (ÜDM) barəbərdir. Bu 51 ölkənin dünya ticarətindəki payı isə 0,4 %-dir. Dünyada uşaq sayının ən az olduğu region isə Avropa ölkələridir. 1950-ci illərdə, Avropada bir qadın başına doğulan uşaq sayısı 2,6 idi, bugün bu rəqəm 1,4dür. Belə olduğu təqdirdə, 2050-ci ildə Avropanın bir çox ölkəsində əhali sayı bugünkündən də az ola

16 |

– 2015/2(18)

bilər. Çünkü bugünku az uşaq sayı, potensiyal valideynlərin sayının azalmağı mənasına gəlir (Münz və Reiterer, 2009).

Hollandiyada fəal əmək qüvvəsinin 15 faizinin eyni zamanda əlil statusu alaraq pensiyaya çıxmasının necə mümkün olduğu nə mənaya gəlir?

Hollandiya sosial müdafiə qanunlarında, 1960-cı illərdə, əlil statusu alaraq pensiyaya çıxanların, cari maaşlarının 80 faizinə qədər müavinət alacağına dair qanunvericilik var idi. 1959-cu ildə, Hollandiya, zəngin təbii qaz yataqlarını kəşf etdikdən sonra, təbii sərvət gəlirləri, daha çox saxta sənədlərlə pensiyaya çıxan əhalinin maliyyələşdirilməsi üçün istifadə edilmişdir. Bu hadisə, Hollandiyanın təbii sərvət gəlirlərinin investisiyaya yox, istehlaka istiqamətləndirməyi olaraq qəbul edilmişdir. Yəni, əhali qanunda olan bir maddəni sui istifadə etmiş və bu da ölkə iqtisadiyyatında sosial müdafiə xərclərinin kəskin artmasına gətirib çıxarmışdır.

Türkiyə Statistika Komitəsinin (TÜİK) əhaliyə hər il 10 mindən çox dəftər paylamasının səbəbi nədir?

Əsas məqsəd, infliyasiyanı ölçmək üçün istehlak malları səbətinə istehlakçının xərclədiyi pulu hesablamaqdır. TÜİK, göndərdiyi dəftərlərlə əhalidən, xərclədikləri məbləğləri dəftərə qeyd etməklərini istəyir. Bu dəftərdə, evə gələn qonağa verilən şirniyyat və yeməklər, qonaqpərvərliyin dəftərin dolduran ailəyə gətirdiyi əlavə xərc vəs. kimi qeydlər aparılması istənilir. Dəftərin doldurulma müddəti bir aydır. Ailə, bir ayın hər günü dəftəri doldurur, mütəmadi olaraq TÜİK ekspertləri yoxlanış edirlər. Beləcə TÜİK eskpertləri, istehlakçının istehlak səbətinin hansı mal və xidmətlərin hesabına formalaşdığını müəyyənləşdirəbilirlər. Daha sonra isə, bu səbətin satınalma xərcindəki artışı hesablayaraq, istehlakçı infliyasiyasını tapmış olurlar. 2013-cü ildə, Türk jurnalist Dəfnə Samyeli, bu dəftəri doldurmaqdan imtina etdiyi üçün, qüvvədə olan qanunvericiliyə əsasən ona 923 Lirə cərimə yazılmışdır (Radikal, 2013).

Görüldüyü kimi, yuxarıda qeyd edilən rəqəmlərin tələffüzü çox asandır və sadədir. Ancaq bu rəqəmlərin arxasında dayanan mənalar, kifayət qədər dərindir.

Bu məqalə “Bakı Elm Festivalı” – 2014-də təqdim edilmişdir.

Юридическая компания

Азимов

оказывает следующие юридические услуги на территории

России и за рубежом!

Наш адрес;117588, Москва, Литовский бульвар дом 13/12 офис 520

Исковые заявления в суд Права собственности Наследование имущества Сделки с недвижимостью Взыскание алиментов Права потребителей Вопросы ДТП и ГИБДД Уголовные дела Корпоративный юрист Семейные споры Земельные споры Налоговые споры Трудовые споры

Tел. 8 495 517-89-86, 8 925 517-89-86 www.azimow.ru www.inter-advokat.ru

Fikir

az.ecolifemg.com

“

Vüqar Bayramov İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzi

Faktiki olaraq subsidiyaların məbləği dəyişən olmaqla fermerlərin daha çox məhsul istehsal etməsini stimullaşdırmalıdır.

Kənd təsərrüfatı necə inkişaf etməli?

A

zərbaycan Prezidenti 2015-ci ili kənd təsərrüfatı ili adlandırıb. İqtisadi diversifikasiya və qeyri-neft sektorunun şaxələnməsi aspektindən bu il aqraq sektorun inkişafına daha çox diqqət ayrılması müsbət haldır. Ümumi Daxili Məhsulda payı 6 faizindən az olan sözügedən sektorda hazırda əmək qabiliyyətli əhalinin 38 faizinin çalışdığını nəzərə alsaq, təbii ki, bu sahə yalnız qeyri-neft ixrac qabiliyyətinin artırılması deyil, eyni zamanda məşğulluğun təmin edilməsi baxımdan da əhəmiyyətlidir.

Bəs, kənd təsərrüfatı ilində nələrin həyata keçirilməsinə ehtiyac var? Əvvəlla, subsidiyaların verilməsi şərtlərində dəyişiklik edilməsinə ehtiyac var. Subsidiyaların verilməsi üçün tətbiq edilən bu meyar da kifayət qədər sadədir. Subsidiya məbləğlərinə yenidən baxılmaqla yanaşı, aqrar sektora yönəldilən subsidiyaların verilməsi meyarlarının dəyişdirilməsinə ehtiyac var. İndiki halda strateji məhsullar kimi yalnız taxıl və buğda yetişdirilməsindən ibarət olmamalıdır.

Eyni zamanda, strateji məhsullara pambıq, ölkənin ərzaq təhlükə18 |

– 2015/2(18)

sizliyi ilə birbaşa bağlı olan digər məhsulların da aid edilməsinə ehtiyac var. O baxımdan strateji məhsulların strukturunun dəyişdirilməsi olduqca vacibdir. Strateji məhsullara daxil edilən ərzaq növlərinin sayının artırılmasına ehtiyac var. İkincisi, Azərbaycanda

KORPERATIVLƏRIN, KLASTERLƏRIN YARADILMASI PROSESI SÜRƏTLƏNMƏLIDIR. YƏNI, KORPORATIVLƏRIN YARADILMASI FERMERLƏRIN RƏQABƏT IMKANLARININ GENIŞLƏNMƏSINƏ SƏBƏB OLA BILƏR.

tətbiq edilən meyar sadə olması ilə yanaşı, fermerlərin daha çox məhsul istehsalını stimullaşdırmır.

Praktiki olaraq burada əkin sahəsindəki hər hektara görə ödənişlər olur. Yəni, fermerin hansı həcmdə məhsul istehsal etməsindən, hətta ərazidə yonca əkilməsindən asılı olmayaraq, bütün hallarda həmin subsidiyanı alır. Amma bu belə

olmamalıdır. Bu üsul daha çox zəhmət tələb edən və ya daha çox məhsul verən ərzaq məhsullarının yetişdirilməsində əlavə subsidiyaların alınmasına imkan yaratmır.

O baxımdan subsidiyaların verilməsi mexanizminin dəyişdirilməsi və subsidiyaların əkin sahələri üzrə hektarlara bölünməməsi lazımdır.

Subsidiyalarin məbləği istehsal olunan məhsulun həcminə uyğunlaşdırılır. Yəni, daha çox məhsul istehsal edən fermer dövlətdən daha çox subsidiya alır. Az istehsal edən fermer isə az subsidiya almalıdır.

Yəni, faktiki olaraq subsidiyaların məbləği dəyişən olmaqla fermerlərin daha çox məhsul istehsal etməsini stimullaşdırmalıdır. Bu da təbii ki, subsidiyanın tətbiqi ilə bağlı meyarın dəyişdirilməsi və subsidiyanın hektarlar üzrə deyil, istehsal olunan məhsulun həcminə uyğun olaraq müəyyənləşdirilməsidir. Ümumilikdə, subsidiyalar fermerləri daha çox məhsul istehsal etməyə təşviq etməlidir. İkincisi, subsidiyaların müəyyənləşdirilməsi və verilməsi prosesində şəffaflığın gücləndirilməsinə ehtiyac var. Mövcud mexanizmlər bəzi hallarda vəsaitin fermerə çatmasına imkan vermir. Bu baxımdan,

az.ecolifemg.com

subsidiyaların müəyyənləşdirilməsi işinə və prosesin monitotinq edilmısinə vətəndaş cəmiyyəti qurumlarının cəlb edilməsi olduqca vacibdir; Üçüncüsü, korperativlərin, klasterlərin yaradılması prosesi sürətlənməlidir. Yəni, korporativlərin yaradılması fermerlərin rəqabət imkanlarının genişlənməsinə səbəb ola bilər. Klasterlər isə bu gün bütün inkişaf etmiş, hətta inkişaf etməkdə olan ölkələrdə də tətbiq edilən metodlardan biridir. Klasterlər yalnız fermerlər deyil, eyni zamanda müxtəlif universitetlər də olur. Onlar birgə müəyyənləşdirirlər ki, gələn il hansı məhsul istehsal edilməldir. Korporativlərin fermerlərinin xərclərinin azaldılmasına gətirib çıxara bilər; Dördüncüsü, məhsul istehsalının planlaşdırılması və proqnozlaşdırılması üçün təhlil və məsləhət xidmətinin həyata keçirilməsi vacibdir. Fermerlərə hansı məhsula daha çox tələb var və bazarlar üzrə bölüşdürülməsi necə həyata keçirilməsi barədə mütəmadi məlumatlar verilməldir. Əgər aqrar sektor əvvəlki kimi, fərdi şəkildə istehsalatla məşğul olacaqsa, onun payı çoxalmayacaq. Burada mənfi tendensiya almış hallardan biri də odur ki, fermerlər məhsul istehsalını planlaşdıra bilmirlər. Bu il soğanın qiyməti yüksək olursa, gələn il soğan istehsal edirlər. Bolluq da ona gətirir ki, onların istehsal etdiyi soğan çürüyür. Yaxud, da hansı məhsulun qiyməti aşağıdırsa, gələn il ondan istehsal etmirlər.

Ona görə də fermerlər gələn illər üzrə tələbata uyğun planlaşdırma aparmalıdırlar.

Beşincisi, fermerlərə ixrac subsidiyası verilməlidir. Dövlət ixrac qabiliyyətli sektorların dəstəklənməsi siyasətini həyata keçirməklə ölkə xarici ticarət göstəricilərini yaxşılaşdırır, ixracdan daha çox gəlir əldə edir. Bu zaman daha çox məhsul ixrac edən fermer təssərrüfatları dövlətdən subsidiya alaraq maliyyə imkanlarını genişləndirə bilirlər.

“ELEKTRON KƏND TƏSƏRRÜFATI” INFORMASIYA SISTEMININ YARADILMASININ SÜRƏTLƏNDIRILMƏSI VACIBDIR.

Altıncısı, aqroparkların yaradılması prosesi sürətlənməlidir. Qeyd edək ki, aqroparklar aqrar və emaledici biznes və təhsil müəssisələrinin birgə klaster formasında fəaliyyətini nəzərdə tutur. Aqroparklar üçün də ən əlverişli bölgələr Gəncə və Gəncəətrafı bölgələr, Lənkəran və Xızı və Xaçmaz rayonları hesab edilir. Lakin ölkənin digər bölgələrində də aqroparkların yaradılması üçün əlverişli şərait var. Kadr çatışmazlığı ilə yanaşı sərmayələr məsələsinin də həll edilməsinə ehtiyac var. Eyni zamanda, müvafiq icra qurumları hansı bölgələrdə qarışıq, hansı rayonlarda ixtisaslaşmış aqroparkların yaradılmaslna ehtiyac var.

Yeddincisi, “elektron kənd təsər-

rüfatı” informasiya sisteminin yaradılmasının sürətləndirilməsi vacibdir. Bu sistemdə aqrar sector üzrə məlumatların əks etdirilməsi ilə yanaşı eyni zamanda subsidiayaların verilməsi mexanizmlərinin və proseduraların əks etdirilməsinə ehtiyac var. Maliyyə Nazirliyinin apardığı yoxlamalar da subsidiyaların verilməsində nöqsanların olduğunu aşkar etdiyini nəzərə aldıqda fərmanın tələblərinə uyğun olaraq bu prosesdə şəffaflığın artırılmasının ciddi əhəmiyyəti vardır.

Səkkizincisi, xarici investorlar ilə birlikdə ölkəmizdə kənd təsərrüfatı texninka və avadanlıqlarının istehsalının həyata keçirilməsinə ehtiyac var. Əslində, bu sahədə yerli istehsalın formalaşdırılması olduqca vacibdir. Çünki, bu sözügedən istiqamətdə idxaldan asıllığı aradan qaldırmaqla yanaşı eyni zamanda yeni iş yerlərinin yaradılmasına nail olmaqa imkan verər.

Bu məqsəd ilə ən uyğun bölgə Gəncə şəhəri hesab edilir.

Doqquzuncu, aqrar sahədə kadr hazırlığı və təminatı sisteminin yaxşılaşdırılmasını təmin edilməsi üçün aqraryönümlü orta ixtisas və peşə təhsili müəssisələrinin fəaliyyətinin təşkili vacibdir. Bu sahədə peşə yönümlü təhsil müəssisələrinin yaradılması olduqca vacibdir.

Keçmiş ittifaq dövründə belə məktəblər fəaliyyət göstərsə də təəssüf ki, müstəqillik illərində onların işi dayandırıldı. Bu baxımdan, qısa müddətlə peşə ixtisaslarının təşkil edilməsinə ehtiyac var. Belə peşə məktəbləri Lənkəran, Şəki, Gəncə kimi bu sahədə ənənəsi olan şəhərlərdə formalaşdırıla bilər.

2015/2(18) –

| 19

Sosial Media

az.ecolifemg.com

Alper Erdem Sosial şəbəkə mütəxəssisi

“

Ötən il edilən araşdırmalar, LinkedIn istifadəçilərinin sayının bütün dünyada 260 milyona çatdığını göstərir.

İş dünyasının rəqəmsal vitrini: LinkedIn

K

eçən sayda, sizlərə məqsədli sosial şəbəkə istifadəsindən, sosial şəbəkə mühitinin nemətlərindən və məqsədli bir sosial media istifadəsində doğru kanalı seçməyin əhəmiyyətindən bəhs etmişdim. Bir professional və ya daha üst səviyyəli bir idarəçi olmaq, sosial şəbəkədəki məsuliyyətlərinizin də artması mənasını verir. Artıq, iş dünyasının rəqəmsal arenasında da özünüzü təmsil etməyiniz lazımdır. Bəs bunun üçün istifadə edə biləcəyiniz ən mühüm şəbəkə olan LinkedIn’dən xəbərdarsınızmı? Ötən il edilən araşdırmalar, LinkedIn istifadəçilərinin sayının bütün dünyada 260 milyona çatdığını göstərir. Tamamilə professional bir məqsədlə qurulan LinkedIn, istifadəçilərin professional həyata istiqamətli, sahib olduqları xüsusiyyətləri ön plana çıxaran, professional keçidlər etməyə və digər istifadəçilərlə qarşılıqlı əlaqə qurmaqlarına imkan yaradan bir sosial şəbəkədir. Bundan başqa, şirkətinizin yaranan vakansiyaları haqqında məlumat verə bilməyiniz üçün də son dərəcə səmərəlidir.

Burada özünüzü göstərmək üçün

20 |

– 2015/2(18)

isə, digər sosial şəbəkələrdə olduğu kimi yalnız var olmanız kifayət deyil!

Fərq edilmək əvvəlkindən daha çətindir...

LinkedIn’də iştirak edən digər istifadəçilərin sizlərlə əlaqəyə keçməsi üçün əvvəlcə bir səbəb olduğunu unutmayın. Bunun üçün qüsursuz yaradılmış və sizi digərlərindən fərqli edən bir profilə ehtiyacınız var. İxtisas sahələrinizin doğru və tam ifadə edilməsinin sizi hər zaman bir addım önə daşıyacağını unutmayın. Etdiyiniz paylaşmalar, qatıldığınız müzakirələr, açdığınız mövzu başlıqları və digər istifadəçilərlə olan qarşılıqlı əlaqə səviyyəniz sizin Linkedin’də fərq edilməniz üçün vacibdir. Bu səbəblə aktiv bir istifadəçi olmağınız əhəmiyyət daşıyır.

Fortune 500 rəhbərlərinin hamısının LinkedIn üzvü olduğunu bilirsinizmi?

Buna görə vaxt azlığından şikayətlənmək etibarlı bir bəhanə deyil.

Mobil tətbiqi son dərəcə rahat olan LinkedIn, sizi zamana və məkana bağlamır. Zamansızlıq probleminin digər həll yolu isə Linkedin’də digər sosial media hesablarınız ilə əlaqə-

li olaraq istifadə edə bilməyinizdir.

Səhər trafikində, səyahətlərinizdə və qəhvə fasilələrinizdə, ağıllı telefonunuz ilə iş dünyasının rəqəmsal aləmində yeni mütəxəssislər ilə tanış olub, yeni layihələrdən xəbərdar ola bilər və fikir mübadiləsi edə bilərsiniz. Bunun üçün qarşılıqlı əlaqə səviyyəsini yüksək tutmağa, müzakirələrdə iştirak etməyə, sizə verilən suallara və sizinlə əlaqədar edilən şərhlərə şübhəsiz cavab verməyə diqqət göstərin.

Profilinizi yaradarkən Jeffrey Gitomer’in beş təklifinə diqqət etməyinizdə fayda var: 1. Ünvan (Headline) sahəsinin əksəriyyətini istifadə edin.

2. Keçmişdəki və aktual iş təcrübələrinizi izah edərkən açar sözlərə diqqət göstərin.

3. Xülasə (Summary) hissəsini effektiv və məhsuldar istifadə edin.

4. İxtisas sahələriniz ilə açar sözlərin ardıcıl olmasına diqqət edin.

5. Açar sözləriniz və ixtisas sahəniz ilə əlaqədar web saytlar əlavə edin Və bütün bunları edərkən, təbii ki, aktual olun.

Mən çox istəyirəm ki, Azərbaycanda sahibkarların çoxu qadın olsun Yana Krimpe Azərbaycandakı “BEST Solutions” şirkətinin təsisçisi, elektron və mobil hökumət və e-xidmətlərin, o cümlədən, Azərbaycan–Estoniya Ticarət Palatasının sədri və İKT “FEMMES DIGITALES” Azərbaycan qadınlar klubunun təsisçisi, müvəffəqiyyətli iş qadını olan Yana Krimpe ilə şirkəti və icra etdikləri yeni innovasiya işləri haqqında söhbət etdik.

A

22 |

san İmza”nın yaradılması və Azərbaycanda bu texnologiyanın tətbiq olunma ideyası kimə məxsusdur?

“Asan İmza” Texnologiyasının tətbiq ideyası Azərbaycan ölkəsinin elektron hökumət infrastruktur və sosial xidmətləri elektronlaşdırılmasının həyata keçirilməsi cənab Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında Azərbaycan dövləti tərəfindən həyata keçirilən intensiv fəaliyyət fonunda əhəmiyyət qazanmışdır. İnfrastrukturun və “Elektron Hökumət” portalının yaradılması Azərbaycan hökumətinin səylərinin nəticəsi olaraq, hal-hazırda “vahid pəncərə” prinsipi üzrə əhaliyə göstərilən bütün dövlət elektron xidmətlərini özündə cəmləmişdir. Elektron hökumətin əsas komponenti üzərindəki işləri bitirdikdən sonra təcili surətdə icazə verilməyən girişdən Azərbaycan vətəndaşlarının şəxsi məlumatlarının, dövlət reyestrlərində informasiyanı qorunması, Azərbaycanın elektron həyatında vətəndaşlara ən təhlükəsiz və sadə aləti təqdim etmək kimi məsələləri həll etmək lazım oldu. Beləliklə, “Asan İmza” yarandı.

texnologiyadır. Sistemin əsası xüsusi “Asan İmza” kartıdır. Bu kartı istifadəçi mobil rabitə operatorundan alır. Kartda daxilolma şifrəsi və imza üçün proqram fiziki olaraq saxlanılır. Burada qeyd etmək lazımdır ki, “Asan İmza” şəxsi açarı elektron mühitdə avtorizasiya və imza üçün istifadə olunur.

“Asan İmza” şifrəsi yalnız sahibinə məlumdur və heç bir başqa apriori “Asan İmza” istifadəçisinin şəxsi məlumatlarından sui-istifadə edə bilməz.

Hətta mobil telefonun itdiyi zaman mobil imzanın istifadəçisi “Asan İmza”, ASAN-ın sertifikatlı xidmətlər Mərkəziylə əlaqə saxlayıb dərhal onun nömrəsinə bərkidilmiş rəqəmli sertifikatın fəaliyyətini dayandıra bilər. “Asan İmza” texnologiyası EAL5+ kibertəhlükəsizliyi üzrə beynəlxalq standartın meyarlarını təmin edir. Beləliklə, inamla demək olar ki, bu gün mobil imza “Asan İmza” dünyada onun analoqları arasında ən təhlükəsiz və qabaqcıl texnologiyadır. Hal-hazırda, bu, mobil telefondan şəxsiyyət vəsiqəsi və elektron imzan vasitəsi kimi istifadə etməyə icazə verən ən təhlükəsiz sistemdir.

Hər il dünyada innovasiya texnologiyasının böyük hissəsi istehsal olunur və əməliyyata buraxılır. Amma bu innovasiyanın inkişafından sui-istifadə edənlərin, arzu olunmayan nəticələrin qarşısını almaq ehtiyacı yaranır. Asan İmza təhlükəsizlik nöqteyi-nəzərindən hansı üstünlüklərə malikdir (Elektron Mobil İmza) ?

Məlum olduğu kimi, Asan İmza (Mobile ID) — təhlükəsiz rəqəmli şəxsiyyət vəsiqəsi vasitəsi kimi mobil telefondan istifadə etməyə icazə verən

Bildiyimiz qədər, bu texnologiyanın xaricdə ixrac planı “Made in Azerbaijan” markası altında mümkündür. Bu nə dərəcədə mümkündür və hansı ölkələrlə əməkdaşlıq gözlənilir?

Texnologiyanın mübahisəsiz üstünlüklərinin mövcudluğuna görə “Asan İmza” təhlükəsizlik, rahatlıq və etibarlılıq kimi dünya miqyasında daha çox maraq yaradır. Biz Azərbaycanda hazırlanmış yüksək texnologiyalı və innovasiya məhsulu kimi beynəlxalq bazarlara “Asan İmza” markasını irəli çəkməyə çalışırıq. Nəticədə, bu gün müxtəlif

– 2015/2(18)

ölkələr bu tətbiqə böyük maraq göstərir. Hindistanda artıq mobil imza texnologiyasının tətbiqi üzrə layihənin startı haqqında hind operatoruyla razılaşma imzalanıb. Bir neçə ölkə və beynəlxalq təşkilatlarla da danışıqlar tamamlanma mərhələsindədir. Bundan başqa, bizim planlarımızda “Asan İmza” istifadəsiylə transsərhəd xidmətlərin inkişafı üçün tamamilə yeni məhsul təklif etmək, bu sahədə Azərbaycana regional lider statusunu verə bilər. İnamla bildirmək olar ki, Asan İmza beynəlxalq səhnədə dövlətin yeni, innovasiya simasını formalaşdıraraq bu gün yüksək texnologiyalar sahəsində Azərbaycanın milli markası rolunda çıxış edir.

Biz Azərbaycanda hazırlanmış yüksək texnologiyalı və innovasiya məhsulu kimi beynəlxalq bazarlara “Asan İmza” markasını irəli çəkməyə çalışırıq.

Bu yaxınlarda rəsmi olaraq Azərbaycanın ilk qadın İKT klubunun yaradılması elan olunub.

Klub hal-hazırda nə ilə məşğuldur və onun əsas məqsədləri nədir?

Keçən ilin dekabrında təsis edilmiş “FEMMES DIGITALES” adlı İKT Azərbaycanın Qadınlar Klubu, İKT sferasıyla qadınları birləşdirən ölkədə birinci peşəkar strukturdur. Azərbaycan həmişə qadınlara qeyri-məhdud imkanların verilməsində aparıcı rol oynayırdı. FEMMES DIGITALES klubunun yaradılmasının hədəfi dövlətdə işləyən İKT və özəl sektorlar sahəsində, həmçinin ictimai fəaliyyət sahəsində qadınları və qızları birləşdirməkdir.

Təsisçilər və klub üzvləri nümunəsində karyera qurmaq, maraqlı və sürətlə inkişaf edən bu sahə üzrə təhsil almaq üçün qadın və Azərbaycan qızlarının istədiklərini artırmaq üçün praktiki tədbirlər planlaşdırılır.

Və son olaraq, qadın təsisçi kimi, Azərbaycanda iş qadının qarşılaşa biləcəyi çətinliklər və ya yüngüllüklər haqqında nə deyə bilərsiniz?

Mən qadın sahibkarın həyatındakı çətinliklər haqda danışmağı sevmirəm. Mən Allaha minnətdaram ki, mən qadın kimi doğuldum və nəticədə, kişilərin qabağında böyük üstünlüyə malikəm.

Mən Estoniyada dövlət xidmətçisinin müvəffəqiyyətli karyerasını tərk etməyə qərar verdiyim vaxt biznes haqqında heç bir anlayışa malik deyildim.

Mən öz həyatıma təmiz vərəqdən başladım və özüm üçün üç əsas məqsədi təyin etdim; öz biznesimi quracağam — bu yeni ölkədir, bu sferanın unikallığı və çətinliyidir. Öz ikinci vətənim — Azərbaycana minnətdaram ki, o mənə belə bir imkan verdi. İnanın, bu yad ölkədə hər şeyi sıfırdan başlamaq istər kişi, istərsə də qadın üçün çox ağırdır.

Amm şikayət etmirəm, mənə kömək edən taleyimə və insanlara son dərəcə minnətdaram. Heç bir insan təklikdə nəyəsə nail olmaq qabiliyyətində deyil — “Özün haqqında düşün, başqalarına görə hərəkət et”! Öyrənmək bacarığı — ­ liderin əsas keyfiyyətidir.

Mən hər zaman öyrənirəm, oxuyuram, hər gün öz üzərimdə işləyirəm. Bir çox xarici dostlar şikayət edirlər ki, Azərbaycanda necə iş quracaqlarını anlaya bilmirlər. Mən əminəm ki, anlamaq yox, hiss etmək lazımdır. Və qadında bu daha yaxşı alınır.

Mən çox istəyirəm ki, Azərbaycanda sahibkarların çoxu qadın olsun. Mən Azərbaycanda bu və ya digər texnologiyanı tətbiq edərək, bir çox qadınlar kimi, ilk növbədə bu ölkədə mənim uşaqlarımın yaşayacağı haqqında düşünürəm.

2015/2(18) –

| 23

İnnovasiya

az.ecolifemg.com

“

GII – 2014 hesabatında ölkəmiz müxtəlif faktorların təsiri nəticəsində 143 ölkə arasında 101-ci yerdə mövqelənmişdir.

Cəbrayıl Vəliyev İqtisad üzrə fəlsəfə doktoru, Biznes məsləhətçi

Qlobal İnnovasiya İndeksi və ölkəmiz

H

ər hansı bir sahədə inkişaf və uğurun göstəriciləri həmin sahə ilə əlaqədar fərdi və (və ya) qurumsal ekspert rəy və hesabatlarında öz təsdiqini tapmaqdadır. Bu yazıda günümüzün ən önəmli mövzularından biri olan İNNOVASİYA haqqında ən mötəbər hesabatlardan biri olan Global Innovation Index son hesabatı ilə əlaqədar informasiya və fikir paylaşımı etmək istəyirəm. Əsas məqsəd, bu sahədə öz ölkəmizin göstəricisini müqayisəli surətdə təhlil etməklə informasiya paylaşmaqdır.

Global Innovation Index, INSEAD Business School, Jhonson University of Cornell və WIPO (World Intellectual Property Organization) tərəfindən aparılan bir çalışmadır.

Hesabat çox genişdir. GII – 2014 hesabatında ölkəmiz müxtəlif faktorların təsiri nəticəsində 143 ölkə arasında 101-ci yerdə mövqelənmişdir. Məlumat üçün bildirim ki, İsveçrə, Böyük Britaniya, İsveç, Finlandiya, Hollandiya, ABŞ, Sinqapur, Danimarka, Lüksemburq, Hong Kong (Çin), bu sıralamada ilk onluğu paylaşırlar. Təbii ki, ölkəmizin müqayisəsini apardığımız zaman,

24 |

– 2015/2(18)

əsasən qonşu və mövcud bənzər sosial-iqtisadi faktorlara sahib ölkələrlə aparmağı real yanaşma baxımından düzgün hesab edirəm.

Bu tip ölkələrin sıralamada yerinə baxaq:

göstərən Rusiya, Türkiyə, Ukrayna olmuşdur. Eyni tarixi və sosial-iqtisadi faktorlara sahib ölkələrdən sadəcə 3 ölkədən geri qalmaqla, ümumiyyətlə bu sahədə ən zəif ölkələrdən hesab olunuruq.

Ölkə

Sıra (2013)

Ölkə

Sıra (2014)

Xal

Estoniya

25

Estoniya

24

51,5

Latviya

33

Latviya

34

45

Litva

40

Litva

39

41

Moldoviya

45

Moldoviya

43

41

Ermənistan

59

Rusiya

49

39

Rusiya

62

Türkiyə

54

38

Türkiyə

68

Ukrayna

63

36

Ukrayna

71

Ermənistan

65

36

Gürcüstan

73

Gürcüstan

74

35

Qazaxıstan

84

Qazaxıstan

79

33

Tacikistan

101

Azərbaycan

101

29,6

Azərbaycan

105

Qırğızıstan

112

28

Qırğızıstan

117

Özbəkistan

128

25

Özbəkistan

133

Tacikistan

137

24

Ölkəmiz təqribən 29,6 xalla 143 ölkə arasında 101-ci yerdə mövqelənmişdir. 2013-cü ildə isə ölkəmiz 142 ölkə arasında təqribən eyni xalla 105-ci mövqedə idi. Ölkələr sıralamasında dörd pillə irəliləməyimizə baxmayaraq, xalda demək olar ki, ciddi dəyişiklik olmamışdır. Sıralamaya baxdığımızda bu, 2014-cü ildə xeyli irəliləmə

Qlobal İnnovasiya İndeksinin necə hesablandığı və hansı faktorların diqqətə alındığına nəzər salsaq problemli sahələrimizi görmüş olarıq. Ümumiyyətlə, bu indeks hesablanarkən iki əsas subindeksdən istifadə edilir: 1. İnnovasiya girişi alt indeksi 2. İnnovasiya məhsulu (nəticə) alt indeksi

az.ecolifemg.com

DÖVRÜMÜZ INNOVASIYA DÖVRÜDÜR. İNNOVASIYA INDEKSINDƏ YER ALAN FAKTORLAR DA ELƏ INKIŞAF GÖSTƏRICI FAKTORLARIDIR.

Qlobal İnnovasiya İndeksi (Azərbaycan)

Xal

Sıra

Qlobal İnnovasiya İndeksi

29.6

101

İnnovasiya girişi alt indeksi

37.5

91

İnnovasiya məhsulu alt indeksi

21.8

109

İnnovasiya səmərəlilik nisbəti

0.6

120

Qaynaq: www.globalinnovationindex.org

Qeyd olunan subindeksləri əhatə edən faktorların da alt faktorları mövcuddur ki, bu faktorların hər biri qiymətləndirilərək nəticədə indeksin formalaşmasına gətirib çıxarır. Ölkəmiz innovasiya istifadə (girişi) subindeksdə 91-ci sırada olmasına baxmayaraq, İnnovasiya Məhsulu (Nəticəsi) subindeksində 109-cu sıradadır.

Göründüyü kimi əsas problem İnnovasiya məhsulu nəticəsi göstəricilərindədir. Ancaq bunun da əsas səbəbi yetərsiz innovasiya giriş faktorlarının olmasıdır.

Yuxarıda qeyd etdiyim kimi alt faktorlar çox sayıdadır, ancaq ölkəmizə aid əsas subindeks faktorları və onlarda nəzərə çarpan müsbət və problemli göstəricilər haqqında da məlumat vermək daha uyğun olar.

1. Qurumlar: 53,4 xalla 100-cü sıradayıq.

Siyasi mühit: 124 Tənzimləyici: 111 Biznes mühiti: 57 2. İnsan kapitalı və Araşdırmalar, 20,9 xalla 100-cü sıradayıq. Ümumi (ilk və orta) təhsil: 121 Ali təhsil: 99 Tədqiqat və təkmilləşdirmə: 63

3. İnfrastruktur, 32,4 xalla 85-ci sırada yerləşmişik.

Bu sahədə bir əvvəlki hesabata görə irəliləyiş vardır.

ICT infrastructuru: 84 Ümumi infrastruktur: 118 Ekolojik davamlılıq: 91 4. Bazar mühitinin yaxşılaşdırılması, 40,1 xalla 56-cı sıradayıq.

Kreditlər: 53 Bu faktorda irəliləyiş vardır. İnvestisiya: 66,7 xalla 10-cu sırada mövqeləşibdir.

Ticarət və rəqabət: 92 Bu faktorda bir əvvəlki hesabata görə 25 pillə geriləmə var və bu göstəricidə əsas yerli bazarda rəqabət mühitinin uyğun olmamasıdır. Belə ki, sırf rəqabət amilinə görə ölkəmiz 120-ci sıradadır.

5. Biznes mühitinin yaxşılaşdırılması, 20,1 xalla 131-ci sıradayıq.

Bir əvvəlki hesabata görə yenə də xeyli geriləmə vardır. Əvvəlki hesabatda 118-ci sırada yerləşmişdik.

Biznesdə peşəkar kadrlar, şirkətlərin təlimlərə münasibəti: 119 İnnovasiya integrasiyası: 130 İnnovasiya (Bilgi) mənimsəmə, istifadə: 11 6. Bilik və texnoloji məhsul (Knowledge and Technology

output) 19.1 xalla 115-ci yer.

Biliklərin formalaşdırılması: 126 Biliyin yeni biznesdə yeri və təsiri, ISO sertfikatlaşma: 98 Biliyin diffuziyası: 121 7. Kreativ nəticələr — 24.6 xalla 104-cı sıraya malikik.

Bir əvvəlki hesabata görə 10 pillə geriləmişik.

Qeyri-maddi aktivlər: 86 Kreativ məhsul və xidmətlər: 108 Online kreativlik: 91 Qeyd: faktorların qarşısındakı rəqəmlər ölkənin həmin faktora görə sıralamadakı yerini göstərir. İnnovasiya istiqamətində — onun mənimsənməsi, istifadəsi və kreaitiv ideya, məhsul və xidmətlərlə nəticələndirilməsi üçün hesabatdakı hər bir alt faktoru diqqətə alaraq istər özəl, istər dövlət sektorunda, təhsil ocaqlarımızda fərdi və qurumsal olaraq tədbirlər kompleksinin hazırlanması inteqrasiyalı şəkildə həyata keçirilməsi vacibdir.

Dövrümüz innovasiya dövrüdür. İnnovasiya indeksində yer alan faktorlar da elə inkişaf göstərici faktorlarıdır. Əgər hər sahədə xarici faktorların təsirinin azalmasını istəyiriksə, daxili inkişaf faktorlarını yaxşılaşdırmağa çalışmalıyıq...

2015/2(18) –

| 25

26

TÜRKIYƏ VƏ İSPANIYAYA DA INVESTISIYA QOYMAĞI DÜŞÜNÜRƏM Atasının yanında kənd təsərrüfatı sektorunda çalışdı, fabrik işçiliyi və millət vəkilliyi etdi, Naxçıvanda inşaat işləriylə məşğul oldu və atasının ölümündən sonra 6 qardaşına baxdı, onları oxutdu... İndi isə dünyanın ən böyük proyektlərindən birini həyata keçirən, Azərbaycana dair böyük xəyalları olan bir iş adamıdır o...

təyyarədə ağlına gələn bir fikirlə layihə halına gətirmişdir. “2010-cu ildə Dubaydan dönərkən ağlımda yaratdım layihəni... Çəkmək üçün hostesdən kağız istədim, tapmadı. Baqajımdan açılmamış bir köynək götürdüm, içindəki kartonuna çəkdim” — deyir və hazırladığı böyük layihəni həyəcanla izah etməyə davam edir.

“Bu layihədəki yol və bulvarları özüm çəkdim.

“1995-ci ildə Bakıya gəldim, gələndə hər Sahəsində mütəxəssis bir mühəndisimiz kəs məndən bəhs edir və 100 milyon dollar vardı, ona dedim bu yolları çəkmək lazımdır. pulumun olduğunu söyləyirdilər. Halbuki, mənim 50 min dollar pulum vardı. İlk inşaa- Aradan zaman keçdi, gəldi yanıma çəkməmiş. Bu hadisə bir neçə dəfə təkrarlandı. tımı etməyə başlayanda yalnız təməl üçün Mən ona dedim ki, mən necə istəsəm bu 50 min dollar xərclədim və o pul bitdi. Getyolları çəkə bilərəmmi? O da, necə istəsəniz dim banka, düşündülər ki, mən milyonerəm olar, dedi. Hansı mühəndisə bəyan etmişikvə mənə 500 min dollar kredit verdilər. sə, istədiyim yol layihəsini çəkə bilməyib.

Daha sonra 500 min dollar kredit aldım.

Mən də götürdüm əlimə kağızı, qələmi yol Sonra də neft kontraktı imzaladım, oradan layihəsini özüm çəkdim“... da100 milyon dollar qazandım. Tam hər şey yolunda gedərkən, 1998-ci ildə işlərimdə ciddi çətinlik yarandı və 2003-ə qədər “Xəzər adaları” layihəsinin müəllifi, “Avesta Concern”nin rəhbəri, tanınmış iş adamı Hacı demək olar ki, bütün var-dövlətimi itirdim.

Daha sonra yenə bir tikinti layihəsinə girdim İbrahim Nehrəmli ilə Bakıya gəlişi, yürütvə təkrar yaxşı pul qazanmağa başladım. düyü layihələr və bu layihələrə dair xəyal2008-ci ildə artıq 1 milyard dollar pulum larını və xaricə investisiya edib-etməyəcəyi vardı”… haqqında danışdıq...

Xəyallarına və fikirlərinə çox güvənən İbrahim bəy “Xəzər Adaları” xəyalini da ov balıqları yetişdirmək üçün aldığı adanı,

Hal-hazırda burada nə qədər insan çalışır?

3 min adam çalışır.

Bəs layihə nə vəziyyətdədir?

Burada 178 ada olacaq. Hal-hazırda 4 adada işlər davam edir. Birinci adanı bitirmək üzrəyik, ikinci və üçüncü adada işlərə başladıq, bulvarları inşa edirik. İkinci adanı 2020-ci ildə bitirməyi planlaşdırırıq. Dördüncü adada isə dənizi doldurma işlərinə başladıq.

Bu adada cəmi 25 körpü olacaq, bu körpülərdən altıncısının inşasına artıq başladıq. Layihənin hamısını isə 2035-ci ildə bitirmək istəyirik.

Dünyanın ən uzun binasının xərci də təxminən, 5 milyard dollar olacaq.

Bu göydələnin ətrafında isə 100 hektar yaşıl sahə də olacaq. Yəni, əslində, dənizdə meşə yaradırıq. Heç kim 5 milyard dollar xərcləyib 100 hektarını yaşıl sahə etməz, amma mən edəcəyəm. O binanın inşasına isə böyük ehtimalla 2020-ci ildə başlayacağıq.

Bəs layihəyə yerli və investor marağı necədir?

Azərbaycandakı əhalinin əlaqəsi istədiyimiz səviyyədə deyil. Amma əsas yoldan buranı görüb, bura gələn insanlar tam mənasıyla bir şok yaşayırlar. Çünki buradakı işləri, Nə qədər pul xərclədiniz bu günə tamamlanan bulvarları, restoranları, qədər? binaları görürlər və nə qədər böyük Təxminən 1 milyard dollar xərclədim. bir layihə olduğunu anladıqları üçün də buraya sərmayə qoymaq Gələk dünyanın ən hündür binaistəyirlər. sına…

Xarici yatırımcı marağına gəlincə, Bu bina bitdiyində 1250 metr onlardan məmnunuq. Yaponiyadan hündürlüyündə olacaq. Əslində, bir qrup investor gəldi və 50 ev 1050 metr amma ilk dəfə EcoLife aldılar. Malaziya isə 1 milyard dollar vasitəsilə qeyd edirəm ki, bu bina kredit verir. Çin 12.5 milyard dollar200 metr daha hündür olacaq. lıq bir sərmayə edəcək. İrəliləyən 28 |

– 2015/2(18)

günlərdə Hongkonga gedib orada investorlarla görüşəcəyik. Türkiyədən isə “Taş Yapı” ilə razılaşdıq. 120 milyon dollarlıq bir iş həcmi meydana gələcək. Yenə Türkiyədən Nurol İnşaatla görüşlərimiz davam edir.

Daha fazlaTürk inşaat şirkətlərini və Türk qardaşlarımızı layihəmizdə iştirak etməyə dəvət edirəm.

Evlərin kvadrat metrinin qiyməti necədir?

Tam təmirli evlərimizin qiyməti orta hesabla 5 min dollardır. Təbii ki, 6 minə də var, 7 minə də.

Azərbaycan dövləti layihəyə lazımlı dəstək göstərirmi?

Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev cənabları çox demokratik bir insandır və onun Azərbaycana xidmətləri çox böyükdür və biz də iş adamları olaraq onun ortaya qoyduğu viziona dəstək olmalıyıq `və belə də edirik. Dövlətlə əlaqədar hər cür işimiz sürətli bir şəkildə həll edirik.

Dövlət bu layihə ilə, təbii ki, yanaşıdır, amma qısa bir müddət sonra içərisində də olacaq.

Sizin media ilə olan əlaqələrinizin çox yaxşı olması, yürütdüyünüz layihələrin xərclərini söyləməniz və fərdi sərvətinizi açqlamağınız və s. kimi xüsusiyyətləriniz sizi digər iş adamlarından fərqli edir. Bu mövzu haqqında nə demək istəyərsiniz?

İNDI ƏMLAK YATIRIMLARIMLA BIRLIKDƏ CƏMI 10 MILYARD DOLARIM VAR. FORBES DÜNYANIN ƏN ZƏNGINLƏRI SIYAHISINA 10 MILYARD DOLLARLA GIRƏCƏYƏM.

Mən sərvətimi heç bir zaman gizlətmədim, çünki dövlətdə çalışma-

bilməyib kədərindən ölmüşdür. Mən də indi istəyirəm ki, gedim Marbellaya və o qubernator layihəni harada etmək istəmişsə, onun layihəsini orada gerçəkləşdirim. Türkiyədə də belə bir layihə etmək istəyirəm. İndi nə qədər pulunuz var?

Ağlımda bir yer var, bir neçə dəfə İndi əmlak yatırımlarımla birlikgedib baxdım. Dənizin ortasında 50 də cəmi 10 milyard dolarım var. hektarlıq bir adadır. Bu il yenə geForbes dünyanın ən zənginləri siyahısına 10 milyard dollarla girə- dib baxacağam və oranı satın alacəyəm. Daha azıyla qətiliklə girmək cağam. Türkiyə dövləti də dəstək istəmirəm. Ada proyektim bitdikdən versə bu işə də başlayacağıq. Bundan əlavə, Mayamidə də belə bir sonra bu adanın dəyəri 400 - 500 layihə həyata keçirmək istəyirəm. milyard dollar olacaq və o zaman Mayami qubernatoru ilə görüşdüm Forbes dünyanın ən zəngin iş adalayihəyə müsbət baxdılar. mı kimi məni göstərəcək (gülür).

Son olaraq, Azərbaycandakı böyük inşaat şirkətləri sizin bu layihəyə Xarici ölkələrdə də belə layihələr qısqanclıqla yanaşırmı? etmək istəyirsiniz? İspaniyanın Marbella şəhərində bir Onlar quruda iş görür, mən isə dəqubernator varmış. Mən dənizdə bir nizdə. Onlarla mənim aramda çox böyük bir körpü var (gülür). ada edəcəyəm demiş, amma heç kim ona inanmamış və dəstək verməmişdir. O da bu vəziyyətə dözə

dım, dövlətlə hər hansı bir əlaqəm olmadı və dövlətdən bir iş almadım.

Mən bu layihəyə başlayanda da 4 milyard dolarım vardı.

Xəzər Adalarında nələr var?

• Bir-birlərinə 150 kanalla bağlanır • 50 süni ada • 1,250 metr hündürlüyündə, dünyanın ən yüksək göydələni Azərbaycan Tower • Formula 1 • 5 Universitet • Dünyanın ən böyük məscidi • Marina • Helikopter • 250 min mənzil • 50 min dairəlik yaşayış • 600 min adama məşğulluq təklif ediləcək

2015/2(18) –

| 29

İş Dünyası

az.ecolifemg.com

Nevcivan Gökakın İdarəçi və Komanda Təlimçisi

“

İdarəçi təlim iş dünyasında xüsusilə, üst idarəçilər arasında getdikcə artan bir xətt üzrə qiymətləndirilməkdədir.

İş dünyasında böyüyən bir dəyər: Peşə təlimatlandırma

P

rofessional təlim xidmətləri, son illərdə şirkətlərin investisiya dönüşlərində mühüm bir nisbətə sahib oldu. ICF (International Coaching Federation) Global Coaching Müştəri Çalışması, minumumda sərmayələrini geri alan şirkətlərin 86% nisbətində olduğunu göstərdi.

Bunların 28%-i sərmayələrini 10 ilə 49 qat, 19%-i 50 artıraraq geri aldı. Həmçinin, ICF Global Coaching Müşteri Çalışmasına görə təlimatlandırma müştərilərinin 99%-i bütün təlim təcrübələri ilə təmin olunmuş qaydada ayrılmışlar. Bu müştərilərin 96%-i təkrar təlim almışdır. *Mart 25, 2013 ‘te ICF tərəfindən yayımlanmışdır.

İstəsəniz, əvvəl professional təlim bilməyən və ya qulaqdan dolma məlumatlara sahib olanlar üçün bir az dərinə enib baxaq.

Professional təlimatlandırma uzun müddətdir dünyada qəbul olunmuş bir ixtisas sahəsi olub, müsbət təsirləri getdikcə artan bir xəttdə həm özəl, həm də iş həyatımızda yer etməkdədir. Belə ki, Google CEO-su Eric Schmidth verdiyi bir açıqlamada “həyatımda aldığım ən yaxşı məsləhət birinin mənə 30 |

– 2015/2(18)

az.ecolifemg.com

GOOGLE CEO-SU ERIC SCHMIDTH VERDIYI BIR AÇIQLAMADA “HƏYATIMDA ALDIĞIM ƏN YAXŞI MƏSLƏHƏT BIRININ MƏNƏ TƏLIMATLANDIRMA HAQQINDAKI MÜLAHIZƏSI IDI” DEYIR.

təlimatlandırma haqqındakı mülahizəsi idi” deyir.

Bəs təlimatlandırmanı necə təyin edə bilərik: bu mütəxəssisliyi ən qabaqcıl gələn təşkilatlardan Beynəlxalq Coaching Federasiyasının (ICF) tərifindən hərəkətlə, Professional təlim, fərd və ya təşkilatlar üçün performans və potensialı artırmaq məqsədiylə hədəfə mərkəzli yaradıcı bir ortaqlıq müddətidir, deyə bilərik.

Burada üzərində dayanmamız lazım olan önəmli iki təsir vardır: Birincisi Coaching insanda var olan potensialı ortaya çıxaran və ya maksimum edən təsiridir. İkincisi bu potensialı, yaradılan hədəflər üçün “necə artırar edə bilərik?” Şəklindəki yaradıcı təsirdir.

Jim Kwik-in məşhur bir sözü var: “...

Bir yumurta çöldən gələn bir güclə qırılsa həyat sona çatar, bir yumurta içəridən qırılsa həyat başlayır.

Möhtəşəm şeylər içəridən olur ...

“Bəli, möhtəşəm şeylər, möhtəşəm dəyişikliklər əvvəlcə öz içimizdə reallaşmaqdadır. İşdə təlimatlandırma bizlərə bu dəyişikliyi həyata keçirmək üçün sistematik bir şəkildə iştirak edən təkrar olunmaz bir vasitədir.

Bəs şirkət və təşkilatlar üçün professional təlimatlandırma necə işləyir və necə təyin edilir? Ən məşhurlardan idarəçi təlimatına və komanda təliminə baxaq: Ağır qaydada professional iş dünyasına istiqamətli bu iki təlimatlandırma növünün ilki olan idarəçi təlimində fərd vasitəsilə təşkilatın inkişafı hədəflənərkən, sıra təlimində isə komanda bir sistem olaraq ələ alınır. İnkişaf və quruluşçu dəyişmə sistemdə yaradılır.

İdarəçi təlim iş dünyasında xüsusilə, üst idarəçilər arasında getdikcə artan bir xətt üzrə qiymətləndirilməkdədir. Stanford Universiteti və Miles Grup tərəfindən 2013-də aparılan idarəçi təlim üzərində bir araşdırmaya görə, CEO-ların ən çox təlim aldığı sahələrin nümayəndə heyəti və münaqişə rəhbərliyi ilə birlikdə qrup inşası olduğu görülmüşdür. CEO-lardan öz fərdi inkişafları üçün lazımlı ən böyük sahə haqqında soruşulduğunda, 43%-i münaqişə rəhbərliyi demişdir.

Eyni sual idarə heyəti başçılarına idarə, bir CEO üçün ən çox inkişaf etdirilməsi lazım olan iki sahə olaraq, mentörlük bacarıqları / daxili qabiliyyət inkişafı ilə liderliyin paylaşımı / nümayəndə bacarıqları nümayiş etdirilib. Bu araşdırma daxilində Stephen Miles (CEO - Miles Group)-a görə bir çox CEO-nun əslində, bu yolda yalnız getdiyi düşünülsə, təşkilatın sağlamlığını qorumaq və davam etdirmək üçün idarə heyətində müstəqil, peşəkar bir məsləhətçiyə sahib olması həyati əhəmiyyət daşıyır...

Hamısından önəmlisi, ən yaxşı CEO-ların belə kor nöqtələri vardır və kənardan professional bir dünyagörüşüylə performansları daha da təəccüblü bir şəkildə inkişaf etdirilə bilər.

Təlim tarixi çox yeni olmasa da, aldığı maraq indiki vaxtda hələ də böyümə ərəfəsindədir.

Beləliklə, iş dünyasında ciddi bir kəsiri bağlamaq üzrə əmin addımlarla gedən Professional Təlimatlanma xidmətlərinin təsirini irəliləyən müddətdə daha da çox görüb eşidəcəyik.

2015/2(18) –

| 31

Yaxın Şərq, Şimali Afrika və Türkiyə “Əmin Əllər”dədir!

Levent Erkan Müvəffəqiyyətə gedən yolda qaçmaq, sürətli addımlarla gəzmək deyil, sağlam addımlarla “qaçmaq”dır. WYG Grup Yaxın Şərq, Şimali Afrika və Türkiyə Bölgəsinin baş direktoru Levent Erkan daim qaçır.

Yalnız iş həyatında deyil, şəxsi həyatında da fürsət tapdıqca tək başına, ya da komanda yoldaşlarıyla. İş həyatında müvəffəqiyyətdən müvəffəqiyyətə, şəxsi həyatında isə sağlamlığa doğru…

Müsahibə: Yeşim Özcan Fotoşəkillər: Murat Solakoğlu

Ə

vvəlcə Sizi tanıya bilərikmi?

TED Ankara Kolleci və Orta Şərq Texniki Universitetində təhsil aldıqdan sonra magistratura üçün Amerika Birləşmiş Ştatlarına getdim. Çox müvəffəqiyyətli bir şagird deyildi, təhsil həyatımda (bunu söyləyən Erkan məktəbi ikinciliklə bitirmişdir) təqaüdlə oxuduğüm üçün də qarsonluqdan tutmuş, turizm agentliklərində avtomobil park etməyə qədər bir çox işdə illərlə çalışmaq məcburiyyətində qaldım.

Magistr oxuyarkən Bank of America kimi bir çox qurumla çalışan çox qiymətli bir məsləhət şirkətində işə başladım. Magistratura bitdikdən sonra birgün direktorum məni axtardı, “De Leeuw ilə çalışılacaq bir layihə var, sənin layihəndir” dedi. İnsan həmişə yaşadığı şəhərdə çalışacağını sanır, ancaq mənim bu işim elə olmadı. Hər il başqa proyektlərdə çalışaraq Amerikada altı fərqli əyalətdə əhəmiyyətli təcrübə qazandım. Ən sonunda da New York bölgəsində məsul oldum. Hətta ofisimiz Əkiz Qüllələrdə idi. Əkiz Qüllələrdə olan hadisədən bir gecə əvvələ qədər ofisimdə, yəni orada çalışırdım. O gün, o saatda şans əsəri ofisimdə deyildim.

Amerika illəri macəra dolu idi. Ən sonunda məqsədimi tamaladığımı düşündüm və həyat yoldaşım ilə Türkiyəyə dönüb öyrəndiklərimizi paylaşmaq və həyata keçirmək qərarı verdik. İş həyatında Türkiyə səhifəsini necə açdınız?

Direktorumuza “Mən Türkiyəyə qayıdıram deyincə, o da investor oldu və Ankarada 2003-cü ildə Amerikada etdiyimiz işin bənzərini edəcək firmanı qurduq. İşlərimiz təxmin etdiyimizdən çox qısa müddət ərzində sürətli böyüdü burada.

32 |

– 2015/2(18)

Düşünün, başlarkən mən tək idim, sonrasında bir neçə il içində ən sürətli böyüyən üç şirkətdən biri olduq. Sonra 2007-ci ildə İngiltərədən bir firma ilə şirkət evliliyi etdik. Əvvəllər yalnız inglis direktorlarından ibarət komandanı sonradan yalnız Türk direktorları ilə qurduğum bir komanda ilə çalışdıq və öz bölgəmizdə daha da müvəffəqiyyətli olduq.

3-4 il içərisində şirkət 17 dəfə böyüdü. Belə bir müvəffəqiyyətdən sonra firma Brüssel ofisində hazırladığımız bütün layihə və işləri Ankaradakı ofisdən idarə etmək qərarını verdi. 2003-cü ildə başlarkən hədəfimiz Amerikada əldə etdiyimiz təcrübəni bura gətirmək idi və həqiqətən bununla çox müvəffəqiyyətli olduq. Amerikadan başlayan 8–10 illik bir hekayə var və sonra Türkiyə... Amerikadakı De Leeuw daha sonra İngiltərədə olan WYG Ailəsinə qatılır və DeLeeuw International (WYG Türkiyə) olaraq yoluna davam ediyor. WYG, London Birjasında olan məsləhətçi bir firmadır. Bizim bu uğurumuzu gördüklərində “siz artıq Orta şərqi, Şimali Afrikanı idarə edin, KKTC - də layihələr edin” dedilər. İnglis şirkəti işlətdikləri 3 bölgədən birini bizə verdilər.

Gələk WYG-nin iş sahəsinə... Ötən il Europen Business Awards tərəfindən “Türkiyənin ən yaxşı məsləhətçi şirkəti” seçildik.

Avropa Birliyinin beynəlxalq fonlu işləri var. Şirkət olaraq biz, Türkiyənin Avropa Birliyinə uyğunlaşma müddətində professional layihə rəhbərliyi, təşkilati tutum inkişaf və texniki dəstək kimi sahələrdə fəaliyyət göstəririk. Çox xeyirli və önəmli sektorlarda çalışırıq. Sosial-iqtisadi layihələr ola bilər, məsələn, məşğulluq, təhsil kimi, infrastruktur la-

yihələrini müvəffəqiyyətlə tətbiq edirik. Ya da bəzi təşkilatların, nazirlik və bələdiyələrə istiqamətli yeni bir mərkəz qurulması, AR-GE (Araştırma-inkişaf) işləri, innovasiya mərkəzi kimi layihələrin proqramını hazırlayırıq. Beynəlxalq fonlu layihələrdə son 10 ildə Türkiyədə ən çox sərmayə qoyan, xüsusilə texnologiya nəticəsi olaraq ən çox layihə həyata keçirən komanda bizik...

yətlidir, yəni. Həftədə üç gün bir idman müəllimimiz var, istəyən gedib onunla işləyə bilir. Sosial məsuliyyət layihələrimiz var, dəstəklədiyimiz QHT-lər... Bu səbəbdən komanda bağımız çox güclüdür.. Birlikdə qaçırıq, əylənirik. İnsanlar ən yaxşı dostlarını bu mühitdə tapırlar, hətta indiyə qədər evlənən dostlarımız da oldu aramızda. Hər zaman işləməyən, layihə əsasında bizimlə olan kəslərlə də hər zaman ünsiyyət saxlamağa çalışırıq.

Müvəffəqiyyətə imza atılarkən yaxşı bir komanda ilə işləmək çox əhəmiyyətlidir. Çalışdığınız qrupun da şirkətə və sizə sahiblənməsi, anlayışlı olması lazımdır.

İdarəçi namizədlərinə Tövsiyəniz...

Mütləq dünyanın fərqli yerlərini görsünlər, bu yerlərin mədəniyyətini öyrənsinlər, imkanlarını məcbur edərək təhsil almaqlarını tövsiyə edirəm. Əldə etdikləri təcrübə ilə mütləq öz ölkələri və ətrafı üçün də faydalı nəsə etsinlər. Və təbii ki, idmanla məşğul olaraq dincəlsinlər, özləri və sevənləri üçün daim sağlam və gümrah qalsınlar.

Sizin və “WYG Türkiyə”nin müvəffəqiyyətli olmasının sirri nədir?

Bizim hal-hazırda 25 min mütəxəssimiz var, 3000 mütəxəssis ilə son 10 il işlədik, indi isə tam zamanlı olaraq 60, layihı ilə əlaqədar birlikdə çalışdığımız 17 ölkədən gələn mütəxəssislərimiz var.

Müvəffəqiyyətə imza atılarkən yaxşı bir komanda ilə işləmək çox əhəmiyyətlidir. Çalışdığınız qrupun da şirkətə və sizə sahiblənməsi və anlayışlı olması lazımdır. Biz iş xaricində də komandamızla çox yerlərdə bir araya gəlirik. Sosial tədbirlər əhəmiy-

Son olaraq, Levent Erkanın özü üçün düşündüyü bir layihəsi varmı?

Həyat yoldaşım və uşaqlarım Bodruma yeni köçüblər. Təbii ki, mən də hər həftəsonu və fürsət tapdıqca tez-tez Bodruma gedirəm. Özüm və ailəmlə əlaqədar layihəm Bodrum və ya oxşar yerə köçüb hal-hazırda icra etdiyim işləri oradan daha rahat təqib edəcəyim bir iş nizamı təmin edə bilməkdir. Qısacası “məkandan müstəqil necə çalışa bilərəm” — fərdi projem budur ... Çox Təşəkkür edirik...

2015/2(18) –

| 33

Pərakəndə

az.ecolifemg.com

“

Pərakəndə sektorunda çox müxtəlif Mağaza Müdiri profilləri mövcuddur. Ən ideal Mağaza Müdiri profili “hədəfi uğur olan və müştəri məmnuniyyəti olan” mağaza müdiridir.

Tural Abdullayev Marketoloq

Mağaza müdirini yaxşı seç!

P

ərakəndə satış sektoru, son statistik göstərciləri nəzərə alaraq, demək olar ki, ölkəmizin iqtisadi artım sürətinə nəzərən 2 dəfə daha çox sürətlə inkişaf etməkdədir. Pərakəndə satış sektoru dinamik bir sektordur və iqtisadi məşğulluq baxımından ən çox fayda verən sektorların başında gəlir.

Minlərcə mağaza şəbəkələri var. Şəbəkəsində 1-3 mağazadan, 5-10 mağazaya, 20-30 mağazadan, 50100-ə qədər mağaza, pərakəndə sektorunda mağazaçılıq sürətlə inkişaf etməkdədir. Hər bir mağaza zənciri sahib olduğu mağazalar sayısınca mağaza idarəedicisinə ehtiyyac duymaqdadır. Dolayısı ilə ölkəmizdə həm yerli, həm də xarici investorların açdığı mağazalarda minlərcə mağaza müdiri vəzifəsini icra edən idarəedicilər işləməkdədir. “Mağaza” minimum dərəcədə vacib bir ticari fəaliyyətlər bütünüdür. Mağaza müdiri vəzifəsi bu sektorda ən vacib vəzifədir.

Mağaza komanda işidir! Mağaza müdiri, komandaya həm liderlik edər, həm də işləri əla səviyyədə, vaxtında tam müştərinin istədiyi kimi etməkdə ideal idarəçi olmalıdır. Komandasına qulaq asar, onları 34 |

– 2015/2(18)

başa düşər, onların da fikirlərini işin içinə qatmağa çalışar. İdarəetməni Vəzifə və Vəzifəsinin gücüylə deyil, bilik və sevginin gücü ilə edər. Əmr etmədən idarə edər. İdarəetmədə ünsiyyətin gücünü istifadə edər. Fərqli şəxsiyyət və xarakterlərdən ibarət komanda üzvlərini “empatiya, simpatiya və lazım olduğda telapatiya (qaş-göz işarəsi və jestlər) ilə idarə edər.

Mağaza müdiri mağaza hədəflərinə çatmaqda “Komandanın gücündən və komanda üzvülərinin bir-birlərinə uyğunlaşmasından” nə qədər asılı olduğunun fərqindədir

MAĞAZA — KOMANDA IŞIDIR! MAĞAZA MÜDIRI, KOMANDAYA HƏM LIDERLIK EDƏR, HƏM DƏ IŞLƏRI ƏLA SƏVIYYƏDƏ, VAXTINDA TAM MÜŞTƏRININ ISTƏDIYI KIMI ETMƏKDƏ IDEAL IDARƏÇI OLMALIDIR.

və bütün idarəetmə planını bu fikirə əsasən qurur. Mağaza Müdiri ən yenisindən ən təcrübəlisinə kimi bütün satış personalına satış müddəti ərzində addım-addım (step by step) təqib edər. Çünki günün sonunda mağazanın satış hədəflərinə çatıb-çatmamasından mağaza müdiri məsuliyyət daşıyır.

Mağaza müdiri biliyini davamlı olaraq yeniləməlidir və lazım olduqda bu biliyindən istifadə etməlidir.

Xüsusilə, işçi yetişdirmədə və komanda üzvülərinə iş tapşırdıqda, komandanın lideri olaraq tapşırıqların müvəffəqiyyətlə yerinə yetrilməsində, hədəflərə çatmaqda məsuliyyətli şəxsdir.

Mağaza pərakəndə təşkilatı içərisində satış hədəfləri daşıyan və düzgün idarə edilməsi vacib olan ən kiçik müəssisədir. Bu kiçik müəssisə nə qədər uğurlu idarə edilərsə bir o qədər ümumi gəlirə xeyir gətirəcəkdir. Mağazanı mağaza müdürü idarə edər. O, mağazaçılıq gəmisinin kapitanıdır.

Məcazi mənada, bu kaptian: dənizi mükəmməl tanımalı, fırtınalı vəziyyətlərdən çıxış yollarını bilməli, dalğalı okeanlarda yolları yaxşı bilməli, işçilərini və onların vəzifələrini tək-tək bilməli, tanımalı, sevməli və ekipaja liderlik etməlidir.

az.ecolifemg.com

MAĞAZA PƏRAKƏNDƏ TƏŞKILATI IÇƏRISINDƏ SATIŞ HƏDƏFLƏRI DAŞIYAN VƏ DÜZGÜN IDARƏ EDILMƏSI VACIB OLAN ƏN KIÇIK MÜƏSSISƏDIR.

Pərakəndə sektorunda çox müxtəlif Mağaza müdiri profilləri mövcuddur. Ən ideal Mağaza müdiri profili “hədəfi uğur olan və müştəri məmnuniyyəti olan” mağaza müdiridir. Bu məqamda ifadə etmək lazımdır ki, “daxili müştəri ilə xarici müştəri” ayrı-seçkiliyi yoxdur. Mağaza müdiri həm daxili, həm xarici müştərini ustalıqla idarə etməkdə son dərəcə bacarıqlı olmalıdır.

Pərakəndə təcrübələri və araşdırmalar göstərir ki, mağaza müdiri mağazaçılıq sistemində ümumi nəaliyyətin əldə edilməsində 80% paya sahibdir. Mağazaçılıq strateji

planında və qurğusunda hər şey bazarda özünün əsl rəngini və mənasını tapmaqdadır. Bazar nə qədər təsirlidirsə, bazar nə qədar hədəflərə çatmaqda arzuludursa, bazar nəqədər mağazaçılığın bütün detallarına hakim və mərkəzi strategiyalara bağlıdırsa, bazardan nəticə almaq Mağaza Müdirinin bacarığından aslıdır.

Yuxarıda sadalanan hallar bir Mağaza müdirində varsa, hədəflərə çatmaq “su içmək” kimi bir şeydir. Əks təqdirdə Mağaza müdiri nə qədər zəifdirsə qurulan bütün strateji planlar, qoyulan hədəflər uğursuzluğa məhkumdur.

2015/2(18) –

| 35

2015-ci il Barama üçün böyük başlanğıc ili olacaq Kamran Səmədli Azercell şirkətində Strateji Partnyorluq və Layihələrin İdarə edilməsinə dəstək mütəxəsisi, Barama İnnovasiya və Sahibkarlıq Mərkəzinin idarə heyətinin üzvü və orada innovasiya Meneceri (İnnovation Manager) olaraq fəaliyyət göstərən gənc, bir o qədər də məqsəd sahibi olan Kamran Səmədli ilə innovasiya haqqında gözəl bir söhbət reallaşdırdıq.

B

aramanın Azərbaycanın ilk innovasiya mərkəzi olduğunu bilirik. Barama nə zaman quruldu və quruluşun əsas məqsədi nədir?

Barama Azercell şirkəti tərəfindən 2009cu ildə sosial məsuliyyət layihəsi kimi yaradıldı. Əsas məqsəd Azərbaycanda sahibkarlıq fəaliyyətinin inkişafına dəstək vermək və gənclərin bu sahədə təşəbbüslərini artırmaq idi. 5 illik fəaliyyətdən sonra 2014-cü ildə layihə yenilənərək artıq professional biznes inkubator olaraq fəaliyyətə başladı. Hal-hazırda əsas məqdəsimiz innovativ ideyaları olan şəxslərə və onların ideyalarına dəstək verməklə bu ideyaların biznesə çevrilməsini sürətləndirməkdir. Ümumiyyətlə, hansı layihələrə dəstək olursunuz?

Bizim əsas istiqamətimiz İnformasiya Texnologiyaları və telekommunikasiya sahəsində olan innovativ ideyaları və layihələri dəstəkləməkdir. Özündə İT komponenti saxlayan, habelə, yerli kontentin yaradılmasını planlayan layihələr bizim üçün çox önəmlidir. Bundan əlavə, əsas diqqət yetirdiyimiz sahələr, M2M (Machine to Machine) / IoT (Internet of Things) texnologiyaları, MFS (Mobile Financial Services) , mobil tətbiqlər, ictimai xidmətlər, yerli məzmunun yaradılmasına dəstək verəcək layihə və təkliflərdən ibarətdir.

2015-ci ildə həyata keçirəcəyiniz startuplarınız varmı?

2015-ci il Barama üçün böyük başlanğıc ili olacaq, düşünürəm. 2014-də əsas işimiz Baramanı 36 |

– 2015/2(18)

sosial məsuliyyət layihəsindən biznes inkubatora çevirməyimiz olduğu üçün, keçən il ərzində sırf yeni konseptimiz üzərində çalışdıq və məhz bu ilə hazırlaşdıq. Gördüyümüz bütün hazırlıqlar, sahibkarların dəstəyi üçün qurduğumuz bütün sistemləri məhz bu il tam gücü ilə işə salırıq. Bu il ərzində Baramadan çıxması və yerli bazar açılması gözlənilən startuplar sırasında ağıllı ev sistemləri, online alış-veriş portalları, yerli online reklam şəbəkəsi, outsourcing platforması, M2M texnologiyaları üzərində qurulmuş və insan-cihaz əlaqələrin də yeni innovasiyalar gətirəcək layihələr, Big Data istiqamətində ixtisaslaşmış komandalar var.

Baramada edilən innovasiya işləri ilə əlaqədar bir az məlumat verərsinizmi?

Bizim əsas məqsədimiz Baramanı sahibkarlar üçün ən ideal məkana çevirməkdir. Bu ilk olaraq ofisimizə daxil olarkən hiss edilir. Yeni ofisimizlə bir növ Google stilində çox rahat məkan hazırlandı.

Burada insanlar həm işləyə, həm əylənə, həm də önəmli görüşlərini keçirə bilərlər. Bununla yanaşı heç də az əhəmiyyətli olmayan startuplara nəzarət və inkişaf metodologiyaları da yaratdıq.

Baramaya daxil olan hər bir layihə, istiqamətindən asılı olaraq 3,6,9,12 və 18 aylıq inkubasiya müddətinə daxil olur. Layihəvə Barama administrasiyasının ortaq qərarına əsasən bu müddətdə layihə müəyyən inkişaf planı hazırlanır və hər 3 aydan bir layihə öz inkişafında müəyyən mərhələlər keçir.

Bu prossesdə Barama və Azercell şirkəti də öz növbəsində layihənin ehtiyacı olan konsultasiya, partnyorluq, telekommunikasiya, cihaz təminatı və s. kimi önəmli dəstəklər də göstərir. Layihə

Yeni ofisimizlə bir növ Google stilində çox rahat məkan hazırlandı.

Burada insanlar həm işləyə, həm əylənə, həm də önəmli görüşlərini keçirə bilərlər. inkişafını tamamladıqdan sonar isə onun bazara çıxarılması və ehtiyacı olan investisiyanın tapılması təmin edilir.

Barama, eləcə də yerli, regional və qlobal partnyorluqlarla startupların müxtəlif bazarlara çıxmasını da asanlaşdırır. İstər Telia Sonera ailəsi şirkətləri, istərsə də partnyoru olduğumuz biznes inkubatorlarla əməkdaşlıq çərçivəsində startupların xarici bazara inteqrasiyasını çox asanlaşdırmışıq.

Baramada edilmiş ən böyük yeniliklərdən biri də mərkəzimizin Azercell əməkdaşları üçün açılması oldu. Artıq şirkət daxilində öz biznes ideyası olan şəxslər Baramaya müraciət edərək əsas işini itirmədən öz şəxsi biznesini qurur və bu prosesdə Azercell şirkətinin də dəstəyini alır. Bununla yanaşı, şirkətin İnsan Qaynaqları departamenti həmin

işçiyə rəsmi iş müddətinin 10%-ni öz biznesinə sərf etmək üçün hədiyyə edir. Düşünürəm, bu nəinki Azərbaycanda, eləcə də içində olduğumuz regionda edilmiş böyük bir yenilikdir. Bununla şirkətin işçisinə verdiyi dəyər və onun azadlığını necə dəstək olduğunu çox gözəl şəkildə nümayiş etdirmiş oluruq.

Baramada gənclər startup-larını inkişaf etdirir.

Sizin innovasiya mərkəzindən örnək verə biləcəyiniz startup varmı ki, digər startuplara bir nümunə kimi — success story kimi göstərilə bilsin? Əlbətdə. Nümunə olaraq hal-hazırda uğurla inkişaf edən Sumaks layihəsini göstərə bilərəm. Azərbaycanın ilk yerli “Ağıllı ev və evlərin avtomatlaşdırılması” həlləri istehsal edirlər. Bu periodda bazara çıxmaq üçün böyük yatırımlar almaq üzrədirlər.

Sürətlə inkişaf edən və böyük gələcək vəd edən startuplardan biri də Lisdo.com – onlayn idman mallarını satışı xidmətini göstərən platformadır.

Burada digər bazar qiymətlərindən daha ucuza original Nike, Adidas, Rebook, Puma və s. məhşur brendlərin mallarını sifariş vermək mümkündür. Ümumiyyətlə, 2015-ci ildə Barama İnnovasiya və Sahibkarlıq Mərkəzindən böyük layihələrin çıxması gözlənilir. Bu səbəbdən, siyahını hələlik qısa saxlamaq istəyirəm. Əldə etdiyimiz nəaliyyətləri mütəmadi olaraq ictimaiyyətlə bölüşəcəm.

2015/2(18) –

| 37

Hər bir azərbaycanlı Azərbaycan bayrağının daşıyıcısıdır! İlqar Hacıyev “Ölkəmizdən kənarda olanda da yenə üz tutmağa doğma bir ocaq, problemlə üzləşəndə onu çözəcək bir ünvan hara ola bilər” deyəndə ilk ağlımıza gələn diasporalarmız olur. Rusiyaya gəlib yaşamaq və işləmək prosedurasını qəlizləşdirən miqrasiya qanunun qüvvəyə mindiyi bir vaxtda o ünvanlara üz tutanların da sayı artıb. Biz də o qapılardan birini — Ümumrusiya Azərbaycanlıları Konqresinin (ÜAK) qapısını onlar üçün döyüb, problemləri və digər məsələlərlə bağlı suallarla icraçı direktor İlqar Hacıyevə müraciət etdik.

B

ildiyiniz kimi, Rusiyada 2015-ci il yanvarın 1-dən miqrantlarla bağlı yeni qanun qüvvəyə mindi. Bu gün Azərbaycandan Rusiyaya gələn insanımıza yeni dəyişiklik nə dərəcədə təsir edəcək?

Bu gün Rusiyanın miqranta ehtiyacı var. Miqranta tələb artıb. Lakin Rusiyaya gələn miqrantların sayı azalıb. Çünki dünən aldıqları maaş bu gün dollara nisbətdə ikiqat azaldığına görə artıq burada işləmək miqrantlara sərf eləmir. Həm də bu qanunda nəzərdə tutulmuş prosedurlar miqrantların leqallaşdırılmasına yönələn bir prosesdir. Misal olaraq deyə bilərəm ki, Federl Miqrasiya xidmətindən bizə verilən rəsmi məlumata görə Ruisyada 200 mindən çox azərbaycanlı qanunu pozmuş şəkildə yaşayır. Bu gün o azərbaycanlılar qırmızı xətdə duranlardır. Neçə ailə, neçə insanın Rusiayanı tərk edib getməsi haqda isə statistik məlumat yoxdur.

38 |

gələnlər, dostlarnın, qohumlarının yanına gəlib onların işbirliynə daxil olular. Mən bayaq məsələyə ümumi nöqteyi nəzərdən baxdım. Bizim azərbaycanlılar qoçaq, iqtisadiyyatı bilən kimi tanınır.

Bizimkilərin arasında az faizdə maaşa çalışanlar var. Azərbaycanlılar əsasən kiçik müəssisələr qurub başqalarını çalışdırırlar. Azərbaycana göndərilən pullara təsiri olsa da, az olur. Və bir nüansı da diqqətdən qaçırmayaq ki, azərbaycanlı miqrantların rus dilini, onun tarixini bilməmək kimi problemi yoxdur. Bu da ulu öndərimiz Heydər Əliyevin müdirk siyasətinin nəticəsdir ki, bizdə rus dilli məktəblər var. Bura gələnlərin çoxu da rus dilini bilənlərdir.

Amma birmənalı söyləmək olmaz ki, qanunda olan yeniliklər bizim miqrantlara təsir etməyəcək. Lakin o təsir digər MDB dövlətlərindən gələnlərlə müqayisədə sönük qalır.

Rusiyada bu gün iqtisadi durum narahatlıq doğurur.

Dolların qalxması rublun dəyərdən düşməsi bütün MDB dövlətlərindən gələnlərə mənfi təsir göstərir.

Hazırkı şəraitdə Rusiyaya gəlmək hər bir miqranta 54 min rubla başa gəlir. Yəni, yeni qanuna görə iş üçün patentin illik həcmi bu qədərdir.

Rus dilini, tarixini bilməsi üçün verilən imtahanlar, sağlamlıqla bağlı arayışlar alması... və s. - bu, bahalı prosesdir. Bura gələnlər öz ailələrini təminn etmək üçün gəlirlər. Bu şərtlər altına işləmək miqrantın isqtisadi marağına ziddir.

İlqar müəllim, Rusiyaya işləməyə gəlib bu çətin prosedur qaydaları ilə üzləşən miqrantlarımız üçün hər hansı bir yardım proqramı hazırlanıbmı?

Təbii ki. Azərbaycanlıların, qəlizləşdirilimiş dediyimiz miqrasiya qaydaları ilə tanış ola bilməsi üçün biz səfirliyin konsulluq şöbəsi ilə birgə bir konspekt hazırladıq. Soyadaşlaırmızın hər hansı sualları ortaya çıxanda bizə müraciət edə bilirlər. Bununla paralel olaraq, Hüquq mühafizə mərkəzimiz fəaliyyət göstərir. Bizim hüquqşünaslarımız nəinki o suallara cavab verməyə, hətta onlara bütün proseslərdə yardım etməyə, məsləhətlər verməyə hazırdırlar.

Bu, həm Azərbaycana göndərilən pulların da azalması deməkdir.

Bu gün Azərbaycandan bura müvəqqəti işləməyə

Azərbaycanın bu gün tutduğu siaysi xətt Avrasiya və Gömrük ittifaqına daxil olmaması amilinin Rusiya bazarına təsiri varmı?

– 2015/2(18)

Rusiyada bu gün iqtisadi durum narahatlıq doğurur. Dolların qalxması rublun dəyərdən düşməsi bütün MDB dövltlərindən gələnlərə mənfi təsir göstərir. Hazırkı şəraitdə Rusiyaya gəlmək hər bir miqranta 54 min rubla başa gəlir.

Azərbaycanın daxili və xarici siyasəti elə bir mərhələyə çatlb ki, bu gün o, iqtisadi-siyasi baxımdan öz regionunun liderinə çevrilib. Nəyə görə o ittifaqlarda yoxuq? Onun da öz əsaslı səbəbləri var.

Bizim Qarabağ problemimiz var. Ən başlıca səbəblərdən biri budur. Lakin Azərbaycan sanksiyalarla üzləşmiş iqtisadi böhran yaşayan Rusiyanın bugünkü durumunda onun yanındadır. Azərbaycan xalqı qoçaq, bacarıqlı xalqdır. Azərbaycanda kənd təsərrüfatı dinamik şəkildə inkişaf edir. Bu gün Azərbaycan Rusiya bazarının bir qismini öz istehsalı olan meyvə-tərəvəz, ət məsulları və digər ərzaq məmulataları ilə təmin edir. Bizim hətta Azərbaycan-Rusiya münasibətləri o ittifaqa daxil olan ölkələrinkindən daha üstündür.

İlqar Hacıyevin övladları böyüyür və Rusiya vətəndaşı olaraq buranın bir parçasına çevrilirlər. Onlardan gələcəkdə nə gözləyirsiniz?

Rusiya vətəndaşı olaraq, biz Azərbaycanda doğulub burada yaşayanlarıq, bizim övladlarımız azərbaycanlı olaraq Rusiyada anadan olublar.

Bu maraqlı faktdır. Bizdə deyirlər ki, torpaq çəkir, vətən çəkir. Biz burada daha çox çalışmalıyıq, onlara atalarının, babalalrnın torpağını, vətəni sevməyi öyrətməliyik. Kiçik dövlət olaraq ailənin prinsipləri dövlətin prinsiplərinə dəstək olsun. Milli ruhda tərbiyə etməliyik. Mən hər gün ailədə onlara dilimizi, dinimizi, adət-ənələrimizi, mədəniyyətmizi unutmamağı tövsiyyə edirəm. Vətənimizdə mədəniyyət, mənəvi dəyərlərimizə olan diqqət imkan verir ki, biz də övladlarımıza nümunə olaraq oranı göstərə bilirik.

Mən konqresin icraçı direktoru kimi hər bir azərbaycanlıya arzu edərdim ki, Vətənin adını uca tutsun. Çünki hər bir azərbaycanlı Azərbaycan bayrağının daşıyıcısıdr. Onun cəmiyyətdə tutduğu mövqe, oxuduğu universetlərdə, çalışdığı idarələrdə bir azrbaycanlı olaraq, Azərbaycan xalqının varlığını yaxşı mənada nümayiş etdirməsi onun bayrağını uca tutmasıdır.

2015/2(18) –

| 39

Bəzən böyümək üçün kiçilmək lazım gələndə, bundan qorxmaq lazım deyil Necati Sekman Rusiyadakı İqtisadi böhran və sanksiyaların daha çox təsir etdiyi turizm sektorunun vəziyyəti ürəkaçan deyil. Bir-birinin ardınca böyük turizm şirkətləri iflasını elan edir və bu siyahının artması gözlənilir. “Turizm və böhran” mövzusuyla bağlı Rusiyanın ilk 15-ləri içərisində yer alan, 16 ilə yaxın Rusiya bazarında adını markalar siyahısına qatmağı bacaran, dünyanın bir çox yerlərində 400-ə yaxın turist agenti ilə çalışan, Neсtravel turizm şirkətinin rəhbəri Necati bəylə onun ofisində görüşdük.

N

ecati bəy, turizm sektoru özünün ən ağır günlərini yaşayır. İflas edəni edib, etməyəni isə bu yolun başlanğıcında dayanıb. “Sizdə vəziyyət necədir” sualına keçməzdən əvvəl xarici iş adamı kimi, Rusiyaya gəlib sizə tanış olmayan mühitdə iş qurmağınızdan başlayaq.

Bizim də nə zaman iflas edəcəyimizi gözləyirsinizmi? (Gülür). Hələ ki dayanırıq və ümidvaram ki, dayanacağıq. Əvvəl bura gəlməklə bağlı sualınıza cavab verim. Mən 18 ildir ki, Moskvadayam. Bundan əvvəl İstanbulda geyim mallarının topdansatışı ilə məğul olan böyük bir mağazam vardı.

O zaman Rusiyadan gələn müştərilər Moskvada belə bir mağaza açmağı təklif etdilər. 1996-cı ildə gəldim və Moskvada mağaza açdım. İşlər yaxşı gedirdi, lakin 1998-ci ildəki böhranda tamamilə iflas etdim. Onu da deyim ki, bəzən 1998-ci il böhranının nə zaman olduğunu unudurlar. Rusiyanın daxilində baş verən bu iqtisadi böhran avqustun 8-də başlayıb. Böhran olsa belə, Rusiya bazarı böyük və iş adamlarını özünə cəzb edəndir. Mən də umidsizliyə qapılmadan yeni bir sahə araşdırmağa başladım. Və 1999-cu ildə Nectravel turizm şirkətini yaratdım. (Şirkətin adı Nec — yəni Necati bəyin adının bir hissəsi və travel sözlərindən götürülüb). Əslində bizim şirkət tursit səfərlərini paket halda satmaqdan başqa, sadəcə bilet satışı ilə də məşğul olur. Şirkəti yaradanda hədəfimiz Rusiyadan İstanbula gedən turist-müştərilərin səfərlərini bizim şirkətin xidmətindən istifadə etməyə cəlb etmək idi. Az müddət ərzində demək olar ki, İstanbul xəttini bötüvlükdə olmasa da, çox hissəsini

40 |

– 2015/2(18)

əlimizə aldıq.

O ki qaldı, iflas qorxusuna, təbii ki, bunu biz də yaşaya bilərik. Amma indiki şərtlər və buna qarşı aldığımız qərarlarla bir il, il yarım dayana biləcəyimizi düşünürəm.

Necati bəy, bu dayanışın bir formulu varmı?

1998-dan sonra Rusiyada və dünyada 2004 və 2008-dən başlayıb bu günə qədər də davam edən iqtisadi böhranlar yaşanıb. Və biz bu böhranları hiss etmişik. Birincisi hər şey Allahın qismətindən asılıdır. Lakin biz bununla yanaşı işimizi qismətin ixtiyarına buraxıb təslim ola bilmərik. Turizm sektorunda böhrana dayanaqlı olmağın mənim fikrimcə 3 şeyi əsas diqqətə almalısan; 1 – texniki; 2 – personal; 3 – məsrəflər. Texnika, yəni internet üzərindən çalışmanı gücləndirəcəksən, vəsaiti daha çox ora yönələdəcksən. Bu yol personal-işçi xidmətindən istifadədə ixtisar etməyə imkan yaradacaq. Həm də texniki imkanlar ofis üçün tutduğun kirayə yerlərindən də imtina etməyinə yol açır. Biz də böhranlarla bağlı bu təbdirləri həyata keçirməyə başlamışıq. Nectravel Beynəlxalq hava nəqliyyatı assosiasiyasının üzvüdür. Bizlm dünyanın hər yerinə bilet satmağa ixtiyarımız var. Bu sahədə də rəqabəti və şəraiti nəzərə alaraq daha az faiz qoymaqla daha çox müştəri qazanmaq niyyətindəyik. Ona görə qazancdan ziyan etsək də şirkəti saxlaya biləcəyik. İqtisadi böhranın iki təzadlı təsirindən danışırlar. O böhran bir çoxlarını muflis edə bildiyi kimi, bir çoxlarının da zənginləşməsinə yol açır.

Şirkəti yaradanda hədəfimiz Rusiyadan İstanbula gedən turistmüştərilərin səfərlərini bizim şirkətin xidmətindən istifadə etməyə cəlb etmək idi. Az müddət ərzində demək olar ki, İstanbul xəttini bötüvlükdə olmasa da, çox hissəsini əlimizə aldıq.

Böhran təcrübələrindən keçmiş iş adamı kimi buna münasibətiniz necədir?

Baxın dünənə kimi rəqabət aparmağa belə gücümüz çatmayacaq turizm şirkətləri iflaslarını elan etdilər. Bu gün o bazar getdikcə daralamağa başlayır. Bununla yanaşı bu həm də sektorda rəqiblərinin azalması deməkdir. Bir marka olaraq, bu gün iflas etmədən əvvəlki gəlir dəyərlərini saxlamaq mümkünsüz olsa belə, şirkəti ayaqda tuta biləriksə, bu sabahımızın sığortalanması deməkdir. Lakin bu da yüzdə-yüz deyil. Ona görə də biz işçi qüvvəsində və ofis xərclərini minimuma endirərək, bu işləri texniki vasitələrlə həyata ke-

çirməyə üstünlük vermişik. Yəni bu mövcud şərait böyükləri batırırsa biz kiçilməyi seçmişik.

Kiçiklik dediyiniz böyük yolda kiçik addım, yoxsa böhranda manevr etməkdir?

Manevr kimi də qəbul etmək olar. Bəzən yox olmamaq və tutdugun mövqeyi, markanı saxlamaq üçün kiçilməkdən qorxmaq lazim deyil. Özününz də dediyiniz kimi, nəhəng şirkətlər böhrana davam gətirə bilmədilər. Onlar böyük olduqları üçün böyük də bədəllər ödədilər. Biz onlara nisbətən kiçik olsaq da hələ ki, yerimizi qorumuşuq. İndiki şəraitdə bu özü qazancdır.

Necati bəy, gəldiniz, iş qurdunuz və işlə bərabər ailəni də burada qurub, iki övlad sahibi oldunuz. Necati bəy Türkiyəyəmi qazandırdı, yoxsa Rusiyaya?

Burada qazanan və uduzan yoxdur. Həyat yoldaşım rusdur. Uşaqlarım hər iki dildə danışır, hər iki ökləni vətəni bilirilər. Onlar Rusiya vətəndaşlarıdırlar. Mən isə Türkiyə ikili vətəndaşlığa icazə verilmədyi üçün Türkiyə vətəndaşı olaraq qalıram. Çünki ora mənim doğulduğum, atamın, anamın olduğu yer — tarixi vətənimdir. Ona görə də düşünürəm ki, bu halda hər iki tərəf qazanmış sayılır.

2015/2(18) –

| 41

Məqalə

az.ecolifemg.com

Ruslan Mirzəyev Azərbaycan Respublikası Prezidenti Yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyası

“

Cari yüzilliyin ortasından müqayisədə qısa vaxt müddəti üçün indiyə kimi dünyada 400 elmi-sənaye parkdan yuxarı yaradılmışdır.

Eko-inkişaf, yoxsa Sənaye Perspektivi?

E

lm tutumlu sahələrin inkişaf tendensiyası artıq öz real əksini tapmaq üzrədir.

Xüsusi iqtisadi zonaların funksional təyinatının transformasiyası və elm tutumlu məhsul buraxılışının, ixtisaslaşdırılan zonaların yaranması prosesinin nəticəsi kimi elmi-sənaye parkları, sənaye zonaları, texnopolislər yaranmasına gətirib çıxardı. Bütün bunlarla üçüncü nəslin zona strukturunun əsası qoyulmuş olur.

şəklində dövlət dəstəyi, maliyyə və vergi güzəştləri, ixracat oriyentasiyası.

Sənaye Parkı dedikdə, sənaye sahələrini inkişaf etdirmək üçün ayrılan torpaq sahəsi nəzərdə tutulur. Sənaye parklarının və ya torpaqlarının 3 əsas sahibkarlıq modeli var: dövlət sənaye parkı və onu idarə edən orqan, özəl sektorun mülkiyyətində və idarəsində olan park, dövlətlə özəl sektor arasında dövlət-özəl tərəfdaşlıqları və ya müştərək müəssisələr.

AİZ-la Elmi-Sənaye parkların əsas, amma çox əhəmiyyətli fərqi istehsalın xarakteriylə nəticələnir. Əgər AİZ-da əsas olaraq yüksək həcmli, zəhmətli istehsal yaradılırsa, onda Sənaye parklarında prinsipial olaraq yeni məmulatların və texnologiyaların, materialların və malların hazırlaması həyata keçirilir, elmi ağırlıqlı məhsulun eksperimental, xırda seriyalı istehsalı həyata keçirilir. Yeni malların satış perspektivləri haqqında marketinq tədqiqatlarının müsbət nəticələrinin alınması vaxtı əsasən ixrac üçün nəzərdə tutulmuş rəqabətə davamlı məhsulun sənaye istehsalatı qaydaya salınmış ola bilər.

Nəhayət, əgər AİZ-ı böyük dəniz portlarına və ya aeroportlara yaxın yaradılırdısa, onda Sənaye parkları universitetlərin, kolleclərin və ya elmi mərkəzlərin yanında təşkil olunur.

Sənaye zonaları təşkilatı prinsipləri Azad İqtisadi Zonaların (AİZ) yaranma sırasıyla nizamıyla çox oxşardır- həminki ərazi və iqtisadi təcrid etmə, valyuta təxsisatları

Cari yüzilliyin ortasından müqayisədə qısa vaxt müddəti üçün indiyə kimi dünyada 400 elmi-sənaye parkdan yuxarı yaradılmışdır.

Onlar əsasən Amerikada, Avropada

Sənaye Parkı dedikdə nə nəzərdə tutulur?

42 |

– 2015/2(18)

və Asiyada yerləşdirilmişdir. Orta halına görə 1995-ci il ABŞ-da təxminən 100 sənaye zonası hesablanırdı, Almaniyada 60-dan yuxarı, Çin - 52, Böyük Britaniya - 40, Fransa - 30, Rusiya - 27, Yaponiya - 20, Cənubi Koreyaya - 10, Sinqapur - 10.

Dünyada ən məşhurlardan ABŞ-da “Silisium vadisi” Şimal Karolinasının Park üçbucağı, Yuta Universitetinin sənaye zonası, Böyük Britaniyada - Kembric universitetinin sənaye zonası, Yaponiyada şəhərcik elmlər” Sukuba və Kyusyuk “, Çində - yeni texnologiyaların (Pekin universiteti əsasında) inkişafının və “Nanxu” sənaye zonasının (Şenyan) Pekin eksperimental zonası, Tayvanda - Sinçu sənaye zonası, Cənubi Koreyada - şəhərcik “Daeduk” , Rusiyada - elmin və texnologiyalarının inkişafının Beynəlxalq mərkəzi, “Zelenoqrad” texnopolisi.

Azərbaycan Respublikası ərazisi, regionları Sənaye Parkları yaradılması və inkişafı baxımından yüksək potensial imkanlara və inkişaf prioritetlərinə malikdir. Bu məqsədlə hələ 2002-ci ildə ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən “Azərbaycan Respublikasında sahi-

az.ecolifemg.com

vergidən: mənfəət, torpaq, əmlak vergilərindən və idxal olunan avadanlığın əlavə dəyər vergisindən azad olunacaqlar. Rezidentlər sənaye parkında fəaliyyətlə bağlı aşağı icarə qiymətləri ilə istehsalat sexləri, ofis əraziləri, anbarlar və yardımçı sahələri icarəyə götürmək imkanları əldə edəcəklər. Bundan başqa, parkın rezidentləri güzəştli şərtlərlə kredit əldə etmək imkanından da yararlana biləcəklər.

bkarlığın inkişafına dövlət himayəsi sahəsində əlavə tədbirlər haqqında” Fərman imzalanıb. Həmin fərmanda ilk dəfə olaraq ölkədə sənaye parkının (şəhərciyinin) yaradılması məsələsi gündəmə gətirilib. Ölkədə sahibkarlığın dəstəklənməsi, müasir texnologiyalara əsaslanan sənaye müəssisələrinin təşkili və əhalinin istehsal sahəsində məşğulluğunun artırılması üçün Azərbaycan Prezidentinin 2011-ci il 28 dekabr tarixli Sərəncamı ilə Bakı şəhərində Balaxanı Sənaye Parkı (BSP) yaradılıb. BSP-nin yaradılmasında başlıca məqsəd təkrar istehsal sahəsində maraqlı olan sahibkar və investorlar üçün əlverişli şərait yaratmaqdır. Park ərazisində mexaniki emal və istehsal qurğuları üçün bütün şərait və lazımi dəstək hökumət tərəfindən təmin edilir. Sənaye Parkının Balaxanı poliqonuna və tullantıların yandırılması zavoduna, o cümlədən əsas nəqliyyat qovşağına yaxınlığı xammal və enerji təchizatını asanlaşdırır. Eyni zamanda istehsal edilmiş məhsulun daha əlverişli şərtlərlə bazara çıxarılmasına imkan yaradır. “Yaşıl biznes”ə,

xüsusilə tullantıların təkrar emalı sənayesinə marağı artırmaq məqsədi ilə sahibkar və investorlar üçün parkda lazımi infrastrukturun yaradılması planlaşdırılır. Belə ki, ərazidə yol salınacaq, elektrik, qaz, su, kanalizasiya və rabitə xətləri

AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASI ƏRAZISI, REGIONLARI SƏNAYE PARKLARI YARADILMASI VƏ INKIŞAFI BAXIMINDAN YÜKSƏK POTENSIAL IMKANLARA VƏ INKIŞAF PRIORITETLƏRINƏ MALIKDIR.

çəkiləcək. Parkın girişində qeydiyyat məntəqəsi və tərəzilər qurulacaq, ərazidə ofis və əməliyyat binası tikiləcək, lazımi ilkin infrastruktur yaradılacaq. Parkın rezidentləri 7 il ərzində sənaye parkında fəaliyyət göstərdiyi zaman 4 növ

Azərbaycanda sənaye parklarının yaradılması xaricdən məhsul idxalının azalmasında mühüm rol oynamaq iqtidarındadır. Türkiyə, Almaniya, Polşa, Latviya, Rusiya, Çin və Cənubi Koreya təcrübələri göstərir ki, sənaye parklarının yaradılması ölkə iqtisadiyyatının ixrac, rəqabət qabiliyyətinin, idxalı əvəz edən məhsulların istehsalının artırılması, ətraf rayonlarda məşğulluğun təmini, investisiyaların və müasir texnologiyaların cəlb edilməsi kimi prioritet vəzifələrin həyata keçirilməsində xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Azərbaycanda sənaye parklarının yaradılmasına başlanması bəzi parametrlər baxımından mühüm önəm kəsb edir. Buna görə də müxtəlif sənaye sahələrini inkişaf etdirmək istəyən, ölkə iqtisadiyyatının tarazlı inkişafında maraqlı olan dövlətlər iqtisadi siyasətlərində sənaye parklarının yaradılmasına xüsusi önəm verir. Yaxın gələcəkdə Mingəçevir, Gəncə kimi şəhərlərimizdə Sənaye parklarının yaradılması da planlaşdırılır. Düşünürəm ki, qeyri-neft sektorunun inkişafı baxımdan gələcək inkişaf perspektivi kimi Sənaye parklarının yaradılması, həmçinin iqtisadi və ekoloji məsələlərin birgə həll olunması baxımından qeyd edilən müvafiq tendensiyaların reallaşdırılması öz müsbət töhvəsini verəcəkdir.

2015/2(18) –

| 43

Balkanların İncisi — Bosniya-Herseqovina

Yamyaşıl dağları, bu dağların arasından qıvrıla-qıvrıla keçib gedən çayları, vadilərə səpdirilmiş irili-xırdalı şəhərləri, qonaqsevər qəsəbələri, ürəyə yatan nəğmələri, bir-birindən ləzzətli yeməkləri ilə Balkanların incisi — Bosniya-Herseqovina.

Yazı: Yeşim Özcan Foto: Murat Solakoğlu

B

əzi ölkələr, şəhərlər var ki, onlar haqqında kitablarda oxumaq, film izləmək, deyilənləri dinləmək kifayət etmir... Gedib tarix qoxan küçələrində gəzmək, körpülərdən keçmək, uzun-uzun gün batımlarını bir təpəyə çıxıb seyr etmək, küncdə qurulmuş səmt bazarından alış-veriş etmək, qısaca olaraq, yaşamaq “xatirə yığmaq” lazımdır. Məhz Bosniya-Herseqovina tam bu cür bir Balkan ölkəsidir...

Uşaqlıq illərimin qarlı-buzlu qış günlərindən bir sonrakı günün daha da soyuq olacağının xəbərçisi Balkanlar... Tək kanallı televizorumuzun hər axşam qonağı

44 |

– 2015/2(18)

olan xəbərlər “Balkanlardan gələn soyuq hava dalğası bütün yurdda təsirini göstərəcək” deyərdi.

Universitet daxil, şagirdlik həyatım boyunca nə çox oxuyub imtahan verdim Balkanlardan... İlk gənclik illərimdə isə həmişə eşidib oxuduğum acılarıyla, yaşanmaqda olan döyüşlə Bosniya-Herseqovina...

Bəli, yaşanan döyüş günlərinin küçələrdə, qəbiristanlıqlarda, dağılmış binalarda hələ də izləri var.

Silinməyib, silinməz də... Amma burada da hər yerdə olduğu kimi uşaq var, parkları dolduran, qaçıb oynayan uşaqlar; hələ gənclərdən danışmıram... Hamısı biri-birindən parlaq...

Bosniya-Herseqovinada ilk daya-

nacağımız ölkənin paytaxtı Saraybosna, digər adı Sarayevo oldu. Türklərin Avropada qurduğu ən böyük şəhərlərindən biri olan Sarayevo, tarix boyunca bir çox əhəmiyyətli hadisəyə şahidlik edib. Bunlardan ilk ağlıma gələnlər 1914-cü ildə Birinci Dünya Müharibəsinin başlamasına səbəb olaraq göstərilən Arşüdük Franz Ferdinandın öldürülməsi, 1984 Qış Olimpiya Oyunları və Bosniya Döyüşü zamanı haradasa üç il davam edən amansız mühasirədir.

Miljacka çayı Sarayevonun tam ortasından keçir. Çay üzərində irili-xırdalı körpülər var. Çayın bir tərəfində gəzə bilər, digər tərəfində isə şəhəri bir başdan digərinə

az.ecolifemg.com

gəzən solğun mavi, tünd qırmızıya çalan, sözün qısası köhnə həm də çox köhnə tramvaylarla istədiyiniz yerə çata bilərsiniz. Çay üzərindəki körpülərdən ən məşhuru Latin Körpüsüdür. Məhz Birinci Dünya Müharibəsini tətikləyən hadisənin reallaşdığı ünvan buradır...

yıxılacaq, o evlərdən çıxanlara yeni ev veriləcəkmiş. Məhz bu evlərdən birinin sahibi “mən çıxmaram evimdən” deyə inad edib. Dövlətin işçiləri o qədər dil tökmüş, amma heç cür razı edə bilməmişdilər. Bir müddət keçəndən sonra yumşalmış evin sahibi, amma bir şərti var

Sarayevo, yeriyərək, ara küçələrində itərək kəşf ediləcək bir şəhərdir.

Bütün küçələrin birləşdiyi nöqtə Göyərçin Meydanındadır. Meydanda sıxlıqdır, turistlər, yerlilər, çəkiliş üçün gələn qruplar və təbii ki, göyərçinlər... Ortasında yenidən düzəlmiş taxta bir bulaq... Meydana açılan küçələrin hər birində əl əməyi, göz nuru məhsulların satıldığı kiçik mağazalar var. Hər küçə başında məşhur Boşnak börekçileridir. Boşnak böreyi və ya qoğalı... Bir zaman ucundan bir loxma dadına baxım deyə başlayıb “bir az da, lap azca yeyim” deyib sayını itirəcək qədər möhtəşəm bir ləzzət... Qıymalı içlik hazırlanan böreyin üzərinə qatıq qoyularaq servis edilir. Bundan əlavə ispanaxlı, kartoflu və pendirli çörəklərin də dadına baxmalısınız. Börəklə bitmir, təbii ki... Kabab deyilən küftə, qiyməsi bol düyüsü az dolmalar, şorbalar, ətin hər növü,

Türklərin Avropada qurduğu ən böyük şəhərlərindən biri olan Sarayevo, tarix boyunca bir çox əhəmiyyətli hadisəyə şahidlik edib.

Həm nəfəs almaq, həm də bir şey içmək üçün qısa bir fasilə vermək istəsəniz körpünün bir az irəlisində kiçik ağ badanalı bir strukturu olan “İnat Kuca”ya çatarsınız... “İnat Kuca”nın hekayəsi əminəm sizin də diqqətinizi çəkəcək. İndiki vaxtda kafe kimi fəaliyyət göstərən “İnat Kuça”nın sahibi inadçı və tərs adam imi.. Kitabxana binasının istehsalı sırsında ətrafdakı bəzi evlərin sökülməsi lazım idi. Evlər

imiş: evinin divarlarındakı bütün kərpic tək-tək söküləcək, eyni vəsaitlə çayın tam qarşısında onun üçün bir ev tikiləcək. Ev sökülmüş, qarşıda eynisi tikilmiş, yeni evin adı da “İnat Kuca” qalmış. Məhz yanında bir loxma bol hindistan qozlu lokumuyla, şəkərsiz pay edilən Boşnak qəhvənizi içdiyiniz məkanın - “İnat Kuca”nın mənə rəvayət olunan əhvalatı ...

mənim çox bəyəndiyim və iki dənə yediyim içi bol qozla doldurulmuş şirniyyat, pendir növləri, şərablar və qara pivə...

Küçələrdə gəzərkən Morica Han, Qazi Xosrov bəy məscidi və Mədrəsəsi, saat qülləsi düz yolunuzun üstündədir. Daha irəliyə getdikdə isə Ortodoks Kilsəsi, Katedral, Boşnak İnstitutu və Sarayevo 2015/2(18) –

| 45

Qəhvə Fasiləsi

Yunus Emre Türk Mədəniyyət Mərkəzinə rast gələcəksiniz. Sarayevo eyni prospekt üzərində və ya ara küçələrində Katolik, Pravoslav və müsəlman ibadət yerlərinin bir arada olduğu nadir şəhərlərdən biridir... Şəhərin daha yeni olan hissəsində isə kafelər, restoranlar, dünyanın tanınmış markalarının satıldığı mağazalar və butiklər ilə indi böyük şəhərlərin vazkeçilməzi olan alışveriş mərkəzləri var. Yeni olan tərəfdə gəzərkən iki prospektlərin kəsişdiyi yerdə sönməyən bir məşəl çıxır qarşınıza. İkinci Dünya Müharibəsində həyatlarını itirənlərin xatirəsinə qoyulmuş olan bu məşəl gecə gündüz davamlı yanır.

Tarix qoxan şəhər Sarayevodan sonra ölkənin digər şəhər və qəsəbələrini bir avtomobil kirayəyə götürərək ürəyinizcə gəzə bilərsiniz. İlk olaraq Travnikə gedin... Məscidləri, mədrəsəsi, qalası, zəngin tarixi və yamyaşıl təbiətiylə Avropanın İstanbulu, digər adı “Vəzirlər

az.ecolifemg.com

Şəhəri” Travnik, Osmanlı Dövlətinin hökm sürdüyü illərdə Bosniya əyalətinin mərkəziymiş. Hal-hazırda Travnik, Bosniya-Herseqovina Federasiyasının on kantonunda biri olan Mərkəz Bosniya kantonunun paytaxtı olaraq tanınır. Travnik, zamanında bir çox sənətçinin, ziyalının toplaşdığı yer olmuşdu.

“Drina Körpüsü” və “Travnik Günlüyü” əsərlərinin müəllifi İvo Andric Travnik’də doğulmuşdur. Yazar, diplomat və alim olaraq tanınan İvo Andricin Travnik’də yaşadığı ev hazırda muzey halına gətirilərək ziyarətə açılmışdır. Vəzirlər şəhəri Travnik’in ətrafında çox sayda su qaynağı var. Şəhərə təxminən 1012 km qalmış məsafədə, gur-gur axan, içində balıqları olan “Mavi Su” bunlar arasında ən diqqət çəkici olandır. Adriatiklə təxminən otuz kilometr məsafədə olan Poçitel, Osmanlı dövründən qalan son Türk kəndi olaraq tanınır. Bura şirin cumbalı evləri, hamamı, qalası ilə hasarlanmış bir kənddir. Kəndin uşaqları, qadınları burada yetişən

bir-birindən ləzzətli meyvələri qurudulmuş, ya da təzə olaraq kiçik səbətlərə qoyub dolaşdırır, gələn qonaqlara kiçik bir ödəniş qarşılığında satırlar.

Qıvrıla-qıvrıla yollardan, dağlardan, sıra sıra düzülmüş evlərdən sonra çatdığımız Fojnica, Qaradənizdə olduğumuzu düşündürür.

Bura yamyaşıl şam ağacları ilə əhatə olunmuş dağların arasında başqa bir dünyadır sanki... Fojnica’nın bəlkə də ən çox ziyarət edilən yeri Fransisken Manastırıdır. Bu monastırda Fatih Sultan Məmmədin hələ də sərgilənən və tarixin ilk insan haqqlarını təşkil edən müqaviləsi “Ahd-Name” var.

Dağların, təpələrin arasından, yamyaşıl vadilərdən və bütün gözəllikləri üzərində əks etdirən o “su yaşılı” dediyimiz çay sahillərindən edəcəyiniz gəzintidən sonra da Mostara mütləq uğrayın. Neretva çayının üzərində Memar Sinanın tələbələrindən Memar Hayreddin tərəfindən edilən Mostar körpüsündən keçib, Mostarın, vaxtınız boldursa bütün bölgənin əhvalatını bir də yorulmaq bilməz səyyah Övliya Çələbini dinləyin.

2015-ci il səyahət siyahısına mütləq Bosniya-Hersoqovinanı əlavə edin, göyqurşağının bütün rənglərini Balkanlarda seyr edin...

46 |

– 2015/2(18)

Управления

ecolifemg.com

Проф. Д-р. Али Бюлент Кутван Профессор менеджмента

“

Основная сила, мотивирующая их на работу — это поставленные компанией цели и их вера и убежденность в них.

Служащий нашего времени

Т

ак называлась конференция, в которой мне привелось поучаствовать на прошлой неделе. «Служащий нашего времени». Одна международная консультантская компания постаралась нарисовать образ предпринимателя наших дней и ближайшего будущего, опираясь на исследования, проведенные в пределах 20-ти стран мира. К исследованию присоединились также несколько очень известных руководителей высшего уровня из Турции. Оно проводилось следующим образом: на протяжении минимум 20 минут проходили серьезные переговоры лицом к лицу с участниками. В результате, полученный образ выглядит так: люди больше не желают работать только лишь ради хорошей должности или хорошего материального обеспечения, неважно в какой фирме им будет это предложено. Основная сила, мотивирующая их на работу – это поставленные компанией цели и их вера и убежденность в них. По этой причине, принцип одностороннего определения

целей компании одним лишь высшим руководством безнадежно устаревает. Корпоративные цели определяют личные цели каждого из служащих и жизненную комбинацию работающих людей. Культура индивидуальности в организациях возрождается.

РУКОВОДИТЕЛИ ВЫСШЕГО УРОВНЯ ПРОШЛОГО ПОКОЛЕНИЯ ВСЕ ЕЩЕ ДАЛЕКИ ОТ ПОНИМАНИЯ ОРГАНИЗАЦИОННЫХ СВЯЗЕЙ И СТРЕМЛЕНИЙ НОВОГО ПОКОЛЕНИЯ, “ПОКОЛЕНИЯ Y”.

Предприятия нашего времени превращаются в некую платформу для обучения. В нынешнее время – время стремительного развития конкуренции, тенденций перенасыщения рынка, невероятной скорости развития технологий – шанс выжить

дается только тем предприятиям, которые способны быстро получить информацию и моментально перевести ее в действие. Необходимость совместного обучения вынуждает организации к изменению своей структуры и мотиваций к лидерству, способных ее усилить. Иерархия на предприятиях, оставшаяся с промышленных времен, вертикальная система руководства уступает место горизонтальной и взаимозависимым отношениям. Западные руководители компаний давно стали подстраиваться под образ служащего будущего. Самая интересная для нас часть вышеупомянутого исследования заключается в том, что некоторые руководители высшего уровня высказали о своей готовности к принятию новых подходов управления, в то же время, выразив сомнение по поводу своих подчиненных. Эти результаты говорят о том, что руководители высшего уровня прошлого поколения все еще далеки от понимания организационных связей и стремлений нового поколения, «поколения Y».

2015/2(18) –

| 49

Мнение

ecolifemg.com

“ Вугар Байрамов Центр Экономических Социального Развития

Фактически, что зависимость субсидий от объемов производства простимулирует фермеров на получение наиболее высоких результатов.

Как должно развиваться сельское хозяйство в свой год?

П

резидент Азербайджанской Республики назвал 2015 год Годом Сельского Хозяйства. С точки зрения аспектов диверсификации и разделения ненефтяного сектора на отрасли, еще большее уделение внимания развитию аграрного сектора в этом году является положительным фактом. Если учесть, что 38 % работоспособного населения страны занято в данном секторе, доля которого во Внутреннем Валовом Продукте равна менее 6%, то значение этой сферы с точки зрения не только повышения ненефтяной экспортной способности, но в то же время обеспечения занятости населения, переоценить трудно. А в проведении каких мер нуждается сельское хозяйство в свой год? Для начала, существует необходимость в пересмотре условий выдачи субсидий. Критерий для выдачи субсидий довольно прост. Помимо пересмотра сумм субсидий, необходимо изменить и критерий выдачи

50 |

– 2015/2(18)

направленных на аграрный сектор средств. В данное время, в качестве стратегически важных продуктов выращиваются всего лишь пшеница и прочие хлебные злаки. Но так быть не должно. В список стратегических продуктов должны войти также хлопок и другие продукты, непосредственно связанные с продуктовой безопасностью страны. С этой точки зрения, изменение структуры определения стратегических продуктов очень важно. Существует необходимость расширения списка стратегических продуктов. Во-вторых, помимо простоты применяемого в Азербайджане критерия, существует также его неспособность стимулировать фермеров на производство больших объемов продукции. Практически, каждый гектар посевной земли оплачивается. То есть, независимо от того, какой объем продукции или даже что производиться фермером, будь то злаки или сорняки, ему в любом случае будет выдана субсидия. И это неправильно. Данный метод не приспособлен для получения дополнительных субсидий теми хозяйствами,

которые заняты выращиванием более трудоемких или более плодородных культур. С этой точки зрения, изменения в механизме субсидирования и прекращение выдачи субсидий с расчетом на количество гектаров необходимо. Объем субсидий приравнивается к объему произведенной продукции. То есть, фермер, который произвел больший объем продуктов, получит больше субсидий. Тот, кто мало произвел, мало и получит. Это означает, фактически, что зависимость субсидий от объемов производства простимулирует фермеров на получение наиболее высоких результатов. А это, в свою очередь, приведет к естественному изменению критериев субсидирования, при которых объем субсидий будет определяться не количеством гектаров, а объемом произведенных продуктов. Ведь субсидии должны побуждать фермеров производить больше. Далее, существует необходимость в усилении прозрачности процесса определения и выдачи субсидий. В некоторых случаях

ecolifemg.com

существующие механизмы не позволяют средствам в целости и сохранности дойти до фермера. С этой точки зрения, привлечение организаций гражданского общества к работе определения субсидий и мониторинга процесса бесспорно важно. В-третьих, необходимо ускорить создание корпоративов и кластеров. То есть, создание корпоративов способно расширить конкурентные возможности фермеров. Кластеры же - это метод, применяющийся во всех развитых, даже развивающихся странах мира. Кластеры – это не только фермеры, это могут быть и различные университеты. Они совместно решают, какой продукт будет производиться в следующем году. Создание корпоративов позволит фермерам снизить свои расходы. В-четвертых, для планирования и прогнозирования производства важно проведение анализа и консультации. Фермеры должны систематически получать сведения о том, на какой продукт существует наибольший спрос на рынке в данный момент и как производится распределение продуктов по рынкам. Если аграрный сектор, как и раньше, будет продолжать индивидуальное производство, его доля в ВВП никогда не повысится. Еще одним отрицательным фактором в данной сфере является неумение фермеров планировать производство. Если в этом году лук стоил дорого, то на следующий год они опять начинают производить лук. Перепроизводство же заканчивается тем, что перепроизведенный лук гниет. Или, если некий продукт стоит дешево, на следующий год они

этот продукт уже не производят. Из этого следует, что фермерам необходимо планировать производство на следующий год, опираясь на потребности рынка. В-пятых, фермерам должна выдаваться субсидия на экспорт. Проведение государством политики поддержания экспорто-способных секторов способствует повышению показателей страны во внешней торговле, увеличивает прибыль государства от экспорта. Поэтому, фермерские хозяйства с высокими экспортными показателями, получив субсидию, смогут расширить свои финансовые возможности. В-шестых, процесс создания агропарков должен ускориться. Отметим, что агропарки предполагают совместную деятельность аграрных, обрабатывающих и образовательных предприятий, объединенных в кластеры. Самыми благоприятными для агропарков регионами являются Гянджа и прилегающие к ней районы, Лянкаран, Хызы и Хачмаз. Однако, и в других регионах есть выгодные условия для создания агропарков. Помимо нехватки кадров, вопрос об инвестициях тоже необходимо решить в ближайшее время. В то же время, соответствующие исполнительные органы должны определить, в каких регионах следует создать смешанные, а в каких специализированные агропарки. В-седьмых, существует потребность в информационной системе «электронное сельское хозяйство». В этой системе можно будет не только делиться

информацией касательно аграрного сектора, но и рассказывать о механизмах и процедурах выдачи субсидий. Если учесть недостатки в выдаче субсидий, обнаруженные в ходе проверки Министерства Финансов, усиление прозрачности данного процесса, согласно приказу, имеет исключительное значение. В-восьмых, имеется необходимость в реализации производства сельскохозяйственной техники и оборудования в нашей стране при содействии иностранных инвесторов. На самом деле, создание в данной отрасли местного производства крайне важно. Это потому, что помимо устранения зависимости отрасли от экспорта, появляются новые рабочие места. Для этих целей больше всего подходит город Гянджа. В-девятых, для подготовки кадров и системы обеспечения ими аграрный сектор необходимо организовать деятельность аграрно-направленных учреждений средне-профессионального и профессионально технического образования. В этой области создание профессионально направленных образовательных учреждений очень важно. Во времена Союза такие школы функционировали, но, к сожалению, со времен независимости их деятельность была прекращена. Восстановление деятельности таких школ в современных условиях продиктовано объективной необходимостью. Учебные заведения подобной направленности могут быть открыты в таких городах с существующими там традициями в этой области, как Гяндже, Лянкаране и Шеки.

2015/2(18) –

| 51

Ближний Восток, Северная Африка и Турция в «надежных руках»! Левент Эркан Бежать по дороге успеха… Не идти широкими шагами, а именно «бежать»… Генеральный директор WYGGroup по Ближнему Востоку, Северной Африке и Турции Левент Эркан постоянно бегает. Не только в работе, но и в личной жизни, при первой же возможности, один или с кем-нибудь из членов команды… В работе – от одного успеха к другому, а в личной жизни – ради здоровья… Интервью: Йешим Озджан Фото: Мурат Солакоглу

Д

ля начала, давайте познакомимся. После окончания колледжа ТED в Анкаре и Средневосточного Технического Университета, я поступил в магистратуру в Америке. Я не был одним из лучших учеников (ред. И это говорит Эркан, который окончил школу вторым), учился на стипендию, поэтому во время учебы несколько лет подряд пришлось переработать на разных специальностях, начиная от официанта, заканчивая парковщиком в автопарках туристических агентств. В годы магистратуры устроился в одну консультантскую компанию, которая сотрудничала с такими организациями-гигантами, как BankofAmerica и прочие. После окончания магистратуры я узнал, что меня ищет мой директор. Он сказал: «Есть проект в сотрудничестве с De Leeuw, забирай, он твой». Человек считает, что он всегда будет работать в том городе, в котором живет. У меня все было по-другому. Каждый год, работая над разными проектами, я прожил и накопил опыт в 6 разных регионах Америки. Самым последним стал Нью-Йорк. Наш офис даже находился в Башнях-близнецах. До самого последнего дня до всем известных событий, произошедших с Башнями-близнецами, я находился в своем офисе. В тот день, в тот час, по счастливой случайности, меня там не было. Годы в Америке были полны приключений. Но в конце концов, я подумал, что мои дела там завершены, и вместе с женой мы вернулись в Турцию. Здесь мы

52 |

– 2015/2(18)

решили, что должны поделиться накопленным опытом и претворить в жизнь задуманное. За 3-4 года увеличилось в 17 раз С чего началась ваша Турецкая страница в карьере? Когда я сказал директору, что возвращаюсь в Турцию, он предложить стать инвестором, и в 2003 году в Анкаре мы создали фирму, которая занималась почти тем же, чем мы в Америке. Дела здесь стали развиваться стремительнее, чем мы предполагали. Подумайте сами, когда мы начинали, я был один, за несколько лет мы превратились в одну из трех стремительно развивающихся компаний. Далее, в 2007 году, мы слились с одной из Британских компаний. Сначала мы работали с командой, состоящей только из британских директоров, позже - только из турецких, и смогли достичь успеха в своем регионе. За 3-4 года компания выросла в 17 раз. После такого успеха, мы приняли решение контролировать все проекты и работы Брюссельского офиса через офис в Анкаре. Начав в 2003 году, мы ставили перед собой цель привезти накопленный в Америке опыт сюда, и за несколько лет с большим успехом нам удалось ее достичь. Существует 8-10 летняя история, начавшаяся в Америке и продолжившаяся в Турции…Сначала De Leeuw в Америке, позже присоединение к WYG семье в Англии, которое вылилось в DeLeeuwInternational (WYG Турция). WYG – это

консультантская фирма на Лондонской бирже. Когда они увидели наши успехи, сказали: «Отныне вы будете контролировать Средний Восток, Северную Африку, готовьте проекты и для ТРСК (Турецкая Республика Северного Кипра)». Английская фирма доверила нам одни из 3х регионов, в которых осуществляет деятельность. Поговорим о сфере деятельности WYG… В прошлом году, мы были выбраны Europeаn Business Awards как «Самая лучшая консультантская компания в Турции». У нее международная направленность деятельности на фоне Европейского союза. Как компания, в период адаптации Турции к Европейскому союзу, мы осуществляем деятельность по обеспечению профессионального руководства проектами, развития и технической поддержки. Работаем в полезных и очень важных секторах. Например, это могут быть социально-экономические проекты, занятость, образование, инфраструктурные проекты применяются довольно успешно. Или создание новых центров, направленных на министерства или муниципалитеты, работы AR-GE (Исследования – Разработка), подготовка программы для инновационных центров. Мы та команда, которая за последние 10 лет сделала самые большие вложения и осуществила большее количество международных проектов.

Подписываясь на успех важно иметь хорошую команду. Ее члены должны признавать и понимать друг друга. Даже вне работы мы очень часто собираемся вместе всей командой. В чем секрет вашего личного успеха и успеха “WYG Türkiyə”? В данным момент на нас работает 25 тысяч специалистов, с 3 тысячами мы сотрудничали последние 10 лет, 60 специалистов работают полное время, в проектах задействованы

специалисты из 17 стран. Подписываясь на успех важно иметь хорошую команду. Ее члены должны признавать и понимать друг друга. Даже вне работы мы очень часто собираемся вместе всей командой. Общественные мероприятия очень важны, хочу сказать. 3 раза в неделю мы ходим к общему тренеру, желающие могут с ним позаниматься. У нас есть проекты социальной ответственности, поддерживаемые нами НПО...по этой причине наша командная связь очень крепкая… вместе бегаем, развлекаемся. В такой атмосфере люди находят себе самых близких друзей, даже свадьбы были. Даже с теми, кто работает с нами не на постоянной основе, а только в проекте, мы стараемся поддерживать общение. Ваши советы для кандидатов в руководители. Обязательно посмотрите различные места мира, узнайте побольше об их культуре, любыми средствами получите образование. Используйте полученный опыт и знания для того, чтобы сделать что-нибудь полезное для страны и своего окружения. И естественно, отдыхайте, занимаясь спортом, всегда оставайтесь здоровыми и бодрыми ради любящих вас людей. Напоследок, какой проект Левент Эркан хотел бы для себя самого? Моя жена с детьми недавно переехали в Бодрум. Естественно, и я по выходным и при каждом удобном случае еду туда. Проект, связанный со мной и моей семьей, заключается в переезде в Бодрум или другое подобное место и руководстве делами оттуда в более удобной обстановке. Если коротко, то «как можно работать независимо от места положения» мой личный проект заключается в этом.

2015/2(18) –

| 53

Розничная Торговля

ecolifemg.com

“

В секторе розничной торговли существуют различные профили директоров магазинов. Самый идеальный из них работает по принципу «Успех и удовлетворенность покупателей наша цель»

Турал Абдуллаев Маркетолог

Выбирайте директора правильно!

С

ектор розничной торговли, согласно последним статистическим данным, в сравнении с общим темпом экономического развития страны развивается в два раза быстрее. Данный сектор считается достаточно динамичным и с точки зрения экономической занятости стоит во главе «пользу приносящих» секторов. Существует огромное количество торговых сетей. В данную сеть могут войти как от 1 до 3, так и от 5-10 магазинов, от 20-30 до 50-100 торговых объектов. Магазинный бизнес в секторе розничной торговли развивается с большой скоростью. Поэтому каждый магазин в данной цепи нуждается в собственном грамотном руководителе. Другими словами, в магазинах нашей страны, открытых за счет, как местных, так и зарубежных инвесторов на должности директора магазина служат тысячи руководителей. Под словом «магазин» объединены все минимально значимые объекты торговой деятельности. Должность директора магазина очень важна в данном

54 |

– 2015/2(18)

секторе. Магазин – это командная работа! Поэтому директор магазина должен уметь не только руководить командой, но и организовать работу на таком высоком уровне, чтобы все задачи выполнялись своевременно и соответствовали желаниям клиентов. Он прислушивается к своей команде, понимает ее и старается использовать выдвинутые ею предложения в работе. Осуществляет руководство не силой своей должности, а силой

МАГАЗИН – ЭТО КОМАНДНАЯ РАБОТА! ПОЭТОМУ ДИРЕКТОР МАГАЗИНА ДОЛЖЕН УМЕТЬ НЕ ТОЛЬКО РУКОВОДИТЬ КОМАНДОЙ, НО И ОРГАНИЗОВАТЬ РАБОТУ НА ТАКОМ ВЫСОКОМ УРОВНЕ, ЧТОБЫ ВСЕ ЗАДАЧИ ВЫПОЛНЯЛИСЬ СВОЕВРЕМЕННО И СООТВЕТСТВОВАЛИ ЖЕЛАНИЯМ КЛИЕНТОВ.

знаний и хорошего отношения. Избегает приказов. Предпочитает форму общения и просьбы. Иногда руководство командой, в которой собраны люди разного характера и личности, может происходить с помощью «эмпатии, симпатии, а иногда, в случае необходимости, и телепатии (при этом активно используются сигналы глазами, бровями или специальные жесты)». Директор магазина понимает, что достижение поставленных целей зачастую зависит от «силы команды и моральной совместимости ее членов», поэтому все руководительские планы он строит, опираясь на эти знания. Во время осуществления торговых операций он следит за каждым пошаговым действием, как самого нового, так и самого опытного члена команды. Это необходимо, так как за достижение поставленных целей ответственен именно он. Постоянное обновление своих знаний для их последующего применения в работе – это то, чем директор магазина должен систематически заниматься. Особенно важно это в воспитании новых работников

ecolifemg.com

и при раздаче членам команды поручений, за успешное выполнение которых, за достижение поставленных целей несет ответственность именно он, как лидер этой команды.

мовых ситуаций, знать морские пути в волнующемся океане, знать каждого подчиненного и его обязанности, ладить с со своей командой и быть ее лидером.

Среди розничных предприятий, цель которых осуществление продаж, магазин считается самым маленьким учреждением, где от правильного руководства зависит многое. Насколько удачно осуществляется руководство, настолько прибыльным может оказаться данное предприятие. А руководство осуществляет директор. Он капитан магазинного судна. Поэтому, образно выражаясь, капитан должен в совершенстве изучить море, в котором ему предстоит плавать, научиться выходить из штор-

В секторе розничной торговли существуют различные профили директоров магазинов. Самый идеальный из них работает по принципу «Успех и удовлетворенность покупателей наша цель». Здесь мне стоит отметить отсутствие разницы между «внутренним и внешним покупателем». Директор магазина должен уметь искусно проводить оба вида клиентов так, чтобы они остались довольными. Опыт розничной торговли и исследования показывают, что от директора магазина зависит

80% общих достижений системы магазинного бизнеса. Ни больше, ни меньше, ровно 80%. При стратегическом планировании магазинного дела и при его организации рынок помогает определить способности директора. Насколько влиятелен рынок, насколько он стремиться к достижению целей, насколько он связан с централизованными стратегиями и насколько он управляет деталями, настолько получение максимальных результатов зависит от способностей директора магазина. При наличии вышеперечисленного достигнуть целей проще простого. В противном случае, насколько некомпетентен директор, настолько стратегическое планирование, поставленные цели обречены на неудачу.

2015/2(18) –

| 55

Иногда, чтобы расшириться, нужно сначала сократиться. Этого бояться не стоит Неджати Секман После введения санкций против России и вызванного ими экономического кризиса, положение сектора туризма оставляет желать лучшего. Одна за другой крупные туристические компании объявляют о банкротстве, и список таких компаний еще не завершен. Глава туристической компании Neсtravel, которая за 16 лет деятельности на Российском рынке смогла вписать своё имя в список 15 брендов качественных услуг в сфере туризма за счёт сотрудничества с около 400 туристических агентов во многих точках земного шара, Неджати бей принял нас в своём офисе.

Н

еджати бей, сектор туризма переживает нелегкие времена. Некоторые компанию уже обанкротились, остальные на пути к этому. Прежде чем спросить «А как у вас идут дела?», было бы интересно узнать как вам, иностранному предпринимателю, удалось основать своё дело в России, в незнакомой для вас среде. Вы ждете, когда и мы обанкротимся? (Смеётся). Мы пока стоим и, надеюсь, что выстоим. Для начала отвечу на вопрос о том, как я сюда приехал. В Москве я уже 18 лет. До этого в Стамбуле мне принадлежал большой магазин оптовой продажи одежды. Тогда, кто-то из моих российских покупателей предложил открыть подобный магазин в Москве. В 1996 году я приехал в Москву и открыл свой первый магазин. Дела шли хорошо до кризиса 1998 года. В тот год я обанкротился. Замечу, что иногда многие забывают, когда произошел этот кризис. Кризис в России начался 8 августа. Несмотря на это, рынок в России огромен и очень привлекателен для предпринимателей. Поэтому я не стал отчаиваться и начал изучать новые сферы деятельности. Так, в 1999 году появилось туристическое агентство Nectravel (Nec — сокращенно имя владельца). Наша компания, помимо предоставления туристических пакетов клиентам, занимается также продажей отдельных билетов. Когда мы

56 |

– 2015/2(18)

только открылись, нашей целью было привлечение туристов-клиентов, которые отправлялись из России в Стамбул. За короткое время, если и не вся, но точно большая часть туров в этом направлении принадлежала нам. Что касается боязни банкротства, естественно, это может случиться и с нами. Однако, нынешние условия и предпринятые превентивные меры позволяют мне надеяться на то, что мы сможет выстоять еще год или полтора. Неджати бей, есть ли формула у этой «выносливости»? Это не первый кризис в стране:1998 году кризис в России, в 2004 году в мире и начавшийся в 2008 году кризис, который длится до сегодняшних дней. Мы чувствовали их влияние на себе. Во-первых, всё зависит от воли Всевышнего. Но это не значит, что мы ничего не должны предпринимать. Для того, чтобы выстоять во время кризиса в сфере туризма необходимо учитывать 3 основные вещи: технологии, персонал, расходы. Технологии – это интернет, необходимо усилить деятельность в этом направлении, вкладывать в него больше средств. Это позволит сократить персонал. Более того, современные технологии дают возможность отказаться от дополнительных расходов на аренду офисного помещения. Это те меры, которые мы начали претворять в жизнь.

Nectravel является членом Международной

ассоциации воздушного транспорта. Мы имеем право заниматься продажей билетов в любую точку мира. Предоставляя меньший процент покупателям, в условиях имеющейся конкуренции и сложившихся обстоятельств, мы сможем привлечь большее количество клиентов. Поэтому, даже если мы потеряем в прибыли, нам удастся сохранить компанию.

это послужит страховкой нашего завтрашнего дня. Однако, это тоже не на сто процентов. Поэтому, выход мы нашли в сокращении рабочей силы и расходов на офисное помещение, предоставив осуществление некоторых функций высоким технологиям. То есть, если сложившаяся ситуация топит крупных, то мы предпочли уменьшиться.

Когда мы только открылись, нашей целью было привлечение туристов-клиентов, которые отправлялись из России в Стамбул. За короткое время, если и не вся, но точно большая часть туров в этом направлении принадлежала нам.

«Уменьшение», как вы говорите, это маленький шаг на большом пути или маневр во время кризиса? Это можно принять и за маневр. Иногда, чтобы не исчезнуть, а сохранить занимаемые позиции и компанию, можно и сократиться. Этого не стоит бояться. Вы сами сказали, крупные предприятия не выдержали кризиса. Крупные компании заплатить крупную цену. Мы, по сравнению с ними, маленькая компания, поэтому всё ещё сохраняем свои позиции. В данных условиях одно это можно уже считать победой.

У кризиса отмечают две противоречивые особенности. Он способен обанкротить одних и обогатить других. Как опытный предприниматель, переживший ни один кризис, что вы думаете по этому поводу? Обратите внимание, туристические компании, с которыми мы до вчерашнего дня не смели даже тягаться, объявили о своём банкротстве. Рынок сужается. Это означает сокращение количества конкурентов в секторе. Если как бренд мы сможем сохранить компанию, пусть даже с потерей определённой доли прибыли,

Неджати бей, вы приехали, организовали своё дело, вместе с этим ещё и женились, и стали отцом двоих детей. Кто от этого выиграл — Турция или Россия? Здесь нет ни победителей, ни проигравших. Супруга у меня русская. Дети говорят на двух языках, имеют две родины. Они граждане России. А я, из-за запрета на двойное гражданство в Турции, остаюсь гражданином Турции. Это место, где я родился, где живут мои родители — моя историческая Родина. Поэтому, мне кажется, от этого обе стороны только выиграли.

2015/2(18) –

| 57

Я очень хочу, чтобы в Азербайджане было больше женщин предпринимателей Яна Кримпе Учредитель азербайджанской компании «B.EST Solutions», предоставляющей IT решения в области электронного и мобильного правительства и электронных услуг, а также председатель Азербайджано – Эстонской Торговой Палаты и учредитель азербайджанского клуба женщин в ИКТ «FEMMES DIGITALES», успешная бизнесвумен Яна Кримпе стала гостьей нашего журнала и ответила на вопросы о своей компании и её иновационных разработках.

К

ому принадлежит идея создания «Asan İmza» и применения этой технологии в Азербайджане? Идея внедрения технологии «Asan İmza» в Азербайджане приобрела актуальность на фоне интенсивных мероприятий, проведенных государством Азербайджана под руководством г-на Президента Ильхама Алиева в сфере внедрения в стране инфраструктуры электронного правительства и электронизации государственных услуг. Результатом этих усилий азербайджанского правительства стало создание инфраструктуры и портала «Электронного Правительства», в котором в настоящее время сосредоточены все государственные электронные услуги, оказываемые населению по принципу «единого окна». Закончив работы над ключевым компонентом электронного правительства, стало необходимо в срочном порядке решить задачу, как защитить от несанкционированного доступа личные данные граждан Азербайджана, информацию в государственных реестрах, как предоставить гражданам наиболее безопасный и простой инструмент в электронной жизни Азербайджана. Так появилась «Asan İmza». Каждый год в мире выпускается и сдается в эксплуатацию большое количество инновативных технологий. Однако, существуют и те, кто злоупотребляет этим инновативным развитием, что создает необходимость предотвращения традиционно возможных нежелательных последствий технологиче-

58 |

– 2015/2(18)

ских решений. Какими преимуществами с точки зрения безопасности обладает технология Asan İmza (Электронная Мобильная Подпись)? Как известно, Asan İmza (Mobile ID) — это технология, позволяющая использовать мобильный телефон в качестве средства безопасного цифрового удостоверения личности. Основа системы – специальная сим-карта «Asan İmza», которую пользователь получает у оператора мобильной связи. На этой карте физически хранятся личные ключи доступа и приложение для идентификации и подписи. Здесь следует отметить, что эти личные ключи доступа, иначе называемые PIN кодами «Asan İmza», которые и используются для авторизации и подписи в электронной среде, известны только владельцу сим-карты «Asan İmza», и никто другой априори не в состоянии узнать и злоупотреблять личными данными пользователя «Asan İmza». Даже в случае потери мобильного телефона пользователь мобильной подписи может немедленно приостановить действие цифровых сертификатов, прикрепленных к его номеру и услугу «Asan İmza»,связавшись с Центром сертификационных услуг ASAN и своим мобильным оператором. Технология «Asan İmza» удовлетворяет критериям международного стандарта по кибербезопасности EAL5+.Следовательно, можно с уверенностью сказать, что на сегодняшний день мобильная подпись «Asan İmza» является самой безопасной и передовой технологией среди ее аналогов в

мире. В настоящее время, это самая безопасная система, позволяющая использовать мобильный телефон как удостоверение личности и средство электронной подписи.

Мы стараемся активно продвигать бренд «Asan İmza» на международные рынки как высокотехнологичный и инновационный продукт, сделанный в Азербайджане. Как нам стало известно, возможен план экспорта данной технологии зарубеж под маркой “Made in Azerbaijan”. Насколько это осуществимо и есть ли реальные планы сотрудничества с какими-нибудь странами? Ввиду наличия бесспорных преимуществ технологии «Asan İmza», таких как безопасность, удобство и надежность, решение мобильной подписи «Asan İmza» становится все более востребованным в мировом масштабе. Мы стараемся активно продвигать бренд «Asan İmza» на международные рынки как высокотехнологичный и инновационный продукт, сделанный в Азербайджане. Как результат,

сегодня различные страны проявляют высокую заинтересованность во внедрении у себя данного решения. В частности, уже подписано соглашение с индийским оператором мобильной подписи о старте проекта по внедрению технологии мобильной подписи «Asan İmza» в Индии. Уже на стадии завершения переговоры еще с несколькими странами и международными организациями. Более того, в наших планах предложить с использованием «Asan İmza» совершенно новый продукт для развития трансграничных услуг, что может дать Азербайджану статус регионального лидера в этой области. Можно с уверенностью заявить, что мобильная подпись Asan İmza на сегодняшний день выступает в роли азербайджанского национального бренда в сфере высоких технологий, формируя новый, инновационный облик государства на международной арене. Недавно было официально объявлено о создании первого в Азербайджане женского ИКТ клуба. Чем занимается клуб в данное время и каковы его основные цели? Учрежденный в декабре прошлого года Клуб Женщин Азербайджана в ИКТ под названием «FEMMES DIGITALES», является первой профессиональной структурой в стране, объединяющей женщин, связанных со сферой ИКТ в самыхразных областях. Азербайджан всегда играл ведущую роль в предоставлении неограниченных возможностей женщинам, при2015/2(18) –

| 59

Цель создания клуба FEMMES DIGITALES – объединить женщин и девушек в области ИКТ, работающих в государственном и частном секторах, а также в сфере общественной деятельности.

пред мужчинами. Когда мной было принято решение покинуть успешную карьеру государственного служащего в Эстонии, я понятия не имела, что такое бизнес. Я начала свою жизнь с чистого листа и определила для себя три основных принципа, на которых буду строить свой бизнес - это новая страна, это уникальность (никто до меня этого не делал) и сложность сферы (чтобы было нелегко повторить).

знает и поддерживает ведущую роль, которую играют женщины-профессионалы в дальнейшем развитии и обслуживании динамичного и конкурентного сектора ИКТ в стране. Цель создания клуба FEMMES DIGITALES – объединить женщин и девушек в области ИКТ, работающих в государственном и частном секторах, а также в сфере общественной деятельности. Учредители и члены клуба планируют своим примером и практическими мероприятиями повысить стремление женщин и девушек Азербайджана сделать карьеру и получить образование в этой захватывающей и стремительно растущей сфере.

Я благодарна своей второй родине — Азербайджану, стране, где родились моя мама и бабушка, что он дал мне такую возможность. Поверьте, это очень нелегко в незнакомой стране, будь то мужчина или женщина, начать все с нуля. Но я ни на что не жалуюсь, безмерно благодарна судьбе и людям, помогавшим мне. Ни один человек не способен добиться чего-либо в одиночку — «Думай о себе, действуй по обстоятельствам»! Умение учиться — главное качество лидера. Я учусь все время, каждый день работаю над собой.Многие иностранные друзья жалуются, что никак не могут понять, как вести дела в Азербайджане. Я уверена, что понять невозможно, надо почувствовать. И у женщины это получается лучше. Я очень хочу, чтобы в Азербайджане было больше женщин предпринимателей. Внедряя ту или иную технологию в Азербайджане я, как и многие женщины, в первую очередь думаю о том, что в этой стране будут жить мои дети и от того, как я делаю свое дело, зависит то, в какой стране они будут жить.

И напоследок, будучи женщиной-предпринимателем, какие сложности, а может быть и легкости, могут стоять на пути бизнесвумен в Азербайджане? Я не люблю говорить о том, что есть сложности именно у женщины-предпринимателя. Я благодарна Богу, что родилась женщиной, и как следствие, имею огромное преимущество 60 |

– 2015/2(18)

Социальная Медиа

ecolifemg.com

“

Альпер Эрдем Специалист по социальным сетям

Согласно прошлогодним исследованиям, число пользователей LinkedIn по всему миру достигло 260 миллионов человек.

Цифровая витрина делового мира: LinkedIn

В

предыдущем номере журнала я вам рассказал о целенаправленном использовании социальных сетей, о благах, которые они в себе таят и о важности выбора правильного канала при их использовании. Стать профессионалом или руководителем более высокого уровня означает приобрести некую степень ответственности в социальных сетях. Отныне, вы должны представить себя деловому миру на цифровой арене. А знаете ли вы о самой масштабной социальной сети, где можно это сделать – LinkedIn? Согласно прошлогодним исследованиям, число пользователей LinkedIn по всему миру достигло 260 миллионов человек. Созданная с чисто профессиональными целями LinkedIn - это социальная сеть, ориентированная на профессиональную деятельность пользователя, где ему дана возможность представить свои особенности, осуществить переход из одной компании в другую, создать профессиональные взаимоотношения. Более того, это выгодное место для размещения объявлений о вакансиях в вашей компании.

И для всего этого нужно всего лишь зарегистрироваться, как и в любой другой социальной сети! Выделяться стало сложнее… Не забывайте, чтобы другие пользователи LinkedIn захотели связаться именно с вами, должна быть причина. Для этого, создание идеального профиля, который отличал бы вас от всех остальных, просто необходимо. Графа о специальности должна быть достоверно и полностью заполнена, это продвинет вас на шаг вперед. Различные публикации, участие в обсуждениях, предложенные вами темы и другие виды взаимоотношений с участниками сделают вас более заметным в LinkedIn. Вам нужно быть активным. А вы знаете, что все руководители компаний из Fortune 500 зарегистрированы в LinkedIn? Поэтому жалобы на отсутствие времени – это ненадежное оправдание. Мобильное использование LinkedIn крайне упрощено, оно не связывает вас ни с местом, ни с временем. Одним из решений проблемы отсутствия времени является возможность контролировать свои

аккаунты в других социальных сетях через LinkedIn. В утренней автомобильной пробке, во время путешествия или кофе-брейка через свой смартфон вы сможете познакомиться с новыми лицами цифрового делового мира, узнать о новых проектах и поделиться своими идеями. Для этого необходимо быть максимально активным, участвовать в обсуждениях, не оставлять без внимания заданные вам вопросы или комментарии в ваш адрес. При создании профиля будет полезно учесть 5 советов Джеффри Джитомер: 1. Заполните графу Адрес (Headline).

2. Обращайте внимание на ключевые слова при описании опыта работы.

3. Графу Резюме (Summary) используйте максимально эффективно.

4. Обратите внимание на соответствие ключевых слов со сферой вашей деятельности.

5. Добавьте веб-сайты, связанные с вашей специальностью и ключевыми словами. И после того, как вы все это сделали, оставайтесь актуальными.

2015/2(18) –

| 61

62

Я ЗАДУМЫВАЮСЬ ОБ ИНВЕСТИЦИЯХ В ТУРЦИЮ И ИСПАНИЮ Гаджи Ибрагим Неграмли Он работал вместе с отцом в сельскогоду мой капитал составлял уже 1 милхозяйственном секторе, позже перешел лиард долларов…» на фабричную работу, далее служил Невероятная вера в свои мечты и идеи народным депутатом, в Нахичевани привела Ибрагим бека к осуществлению заинтересовался строительным делом и, проекта «Каспийские Острова». после смерти отца, ему пришлось содержать 6-терых братьев, которым своими “Проект возник в моей голове в самолете, стараниями он дал образование. Сейчас когда в 2010 году я летел обратно из этот человек бизнеса занят осуществле- Дубая. Чтобы нарисовать его, я попронием одного из самых крупных мировых сил у стюардессы бумагу. На борту не проектов, и его мечты, связанные с Азер- оказалось ни клочка. В моем багаже лежала новая рубашка в упаковке, вот байджаном поистине велики… на ее картоне я и изобразил проект». То волнение и увлеченность, с которыми “В Баку я приехал в1995 году. В то он делится подробностями, пронизывавремя все говорили обо мне, о том, что ет весь его рассказ о своем проекте. « я владею 100 миллионами долларов. Проект дорог и бульваров нарисован Хотя на самом деле у меня было всего лично мной. У нас на участке работает 50 тысяч. Первый мой строительный профессиональный инженер. Ему было проект обошелся мне в эти 50 тысяч, их хватило только на фундамент. Пришлось поручено провести дороги, но несколько раз он возвращался без готового обратиться в банк. Там думали, что я миллионер, поэтому с легкостью выдали проекта. К какому инженеру мы ни кредит в 500 тысяч. Следом, мой нефтяобращались, ни один не смог начертить ной контракт был подписан и принес проект желаемых мной дорог. Поэтому мне 100 миллионов. Все шло как надо, ничего не оставалось, как самому взять когда в 1998 году положение вдруг карандаш-бумагу и начертить то, что я изменилось, и дела ухудшились. До 2003 задумал…” года, можно сказать, я потерял все, чем владел. Позже, я снова присоединился к одному строительному проекту и опять стал хорошо зарабатывать. В 2008-м

Сколько людей задействовано в этом проекте сегодня?

3 тысячи человек. На какой стадии находится проект? Согласно проекту, здесь планируется построить 178 островов. Сейчас работы ведутся на 4-х из них. Первый остров на стадии завершения, на втором и третьем работы уже начались, строится бульвар. По плану, второй остров будет готов к 2020-му году. На четвертом острове идут работы по заполнению моря. На этом острове будет всего 25 мостов, и к строительству 6-ого из них мы уже приступили. Весь проект будет сдан в 2035 году. Сколько средств уже потрачено вами? Приблизительно 1 миллиард долларов. Перейдем к самому высокому зданию в мире… Готовое здание будет 1250 64 |

– 2015/2(18)

метров высотой. На самом деле, было заявлено 1050 метров, но впервые через EcoLife мы хотим заявить, что высота здания увеличена еще на 200 метров. И стоимость этого самого высокого здания в мире составляет приблизительно 5 миллиардов долларов. Вокруг него раскинется 100 гектаров зеленной зоны. То есть, мы закладывает лес в море. Никто не будет тратить 5 миллиардов на 100 гектаров леса, а я буду. Начнется строительство этого небоскреба, скорее всего, в 2020 году. А каков интерес инвесторов и местного населения к этому проекту? Интерес местного населения не настолько высок, насколько бы нам хотелось. Но те, кто сюда приезжает, в прямом смысле слова переживают шок. Проводимые работы, законченные бульвары, рестораны, здания свидетельствуют о масштабности проекта, что вызывает у них желание

инвестировать в него средства. Что касается интереса иностранных инвесторов, здесь мы довольны. Инвесторы из Японии приобрели 50 домов. Малайзия кредитует 1 миллиард. Китай инвестирует 12.5 миллиардов долларов. На днях мы отправляемся в Гонконг для встречи с инвесторами. В Турции у нас договоренность с “TaşYapı” на объем работ в 120 миллионов долларов. Помимо этого, встречи с турецкой компанией Nurol İnşaat все еще продолжаются. Но это не все, я приглашаю и другие турецкие строительные компании и наших турецких братьев участвовать в этом проекте. Сколько будет стоить квадратный метр в ваших квартирах? Полностью оснащенная жилплощать будет стоить, в среднем, 5 тысяч долларов. Естественно, будут и за 6, и за 7 тысяч. Какова поддержка государства вашему проекту?

казов тоже никогда не принимал. горя. Так вот я хочу поехать в Марбелью и осуществить жеКогда я начинал этот проект, у лание этого губернатора, поменя было всего 4 миллиарда. строить этот остров там, где он А сейчас сколько у вас средств? планировал. Кроме этого, хочу реализовать подобный проект Вместе со вкладами в недвив Турции. На примете есть одно жимость всего 10 миллиардов. местечко, куда я уже несколько Я войду в список Forbes с этираз ездил посмотреть. Остров в ми деньгами. На меньшее я не 50 гектаров посередине моря. В согласен. После завершения этом году опять поеду, но уже проекта острова его стоимость достигнет 400-500 миллиардов с целью осуществить покупку. Если государство Турции поддолларов, и вот тогда Forbes держит, мы начнем там работу. назовет меня самым богатым Кроме этого, я хочу осуществить человеком планеты (смеется). данный проект и в Майами. Я Ваши хорошие отношения со уже встречался с губернатором А есть ли у вас планы по осуСМИ, способность открыто Майами, и его реакция на проект ществлению подобных проекназывать стоимость проектов было положительной. тов заграницей? и объемы личного капитала отличают вас от всех остальных В городе Марбелья в Испании Напоследок хотелось бы спрожил один губернатор. Однажбизнесменов. сить, как относятся к вашему ды он заявил, что построит Я никогда не скрывал своего проекту другие крупные строиостров на море, но никто ему богатства потому, что работаю тельные компании страны? не поверил и не поддержал. И не в государственном секторе и Они работают на суше, я – на он, не выдержав этого, умер от не связан с ним ничем, и госзаморе. Между нами проложен большой мост (смеется).

Президент Азербайджана господин Ильхам Алиев очень демократичный человек. Его заслуги перед страной велики. И мы, как деловые люди страны, должны поддерживать его во всех начинаниях, что мы и делаем. Все наши дела, связанные с государством, решаются в кратчайшие сроки. Оно полностью поддерживает этот проект, но через определенное время, государство примет в нем непосредственное участие.

Что могут предложить Каспийские острова?

• Они связаны между собой 150 каналами • 50 искусственных островов • 1,250 метровый самый высокий небоскреб в мире «Azerbaijan Tower» • Формула1 • 5 университетов • Самая большая мечеть в мире • Пристань • Вертолет • 250 тысяч квартир • 600 тысяч рабочих мест

2015/2(18) –

| 65

Различный Взгляд

ecolifemg.com

“ Сарвар Гурбанов Университет «Кавказ»

Состояние трех самых богатых людей на земле равно Внутреннему Валовому Продукту 51-й самой бедной страны. Доля этих 51 стран в мировой торговле составляет 0.4 %.

Глубокая экономика простых чисел

И

ногда, простые числа заключают в себе глубокие экономические понятия. Вы поймете, о чем я, прочитав ниже приведенные любопытные наблюдения. О темпах роста мирового населения Количество всех живущих по сей день на земле людей вычисляется с помощью двух различных расчетных систем. Согласно одному из источников, на нашей планете жило и умерло 96 миллиардов людей, а в другом источнике эта цифра отмечена как 107 миллиардов. Ежегодно население мира растет на 78 миллионов человек. Большая часть этого роста приходится на долю мало и среднеобеспеченных стран. В следующие 40 лет население планеты достигнет 9 миллиардов, а к концу 21 века предполагаемый показатель достигнет 10 миллиардов. Состояние трех самых богатых людей на земле равно Внутреннему Валовому Продукту (ВВП) 51-й самой бедной страны. Доля этих 51 стран в мировой тор-

66 |

– 2015/2(18)

говле составляет 0.4 %. В мире регионом с наименьшим количеством детей на долю населения является Европа. В 1950-х годах в Европе среднее количество детей на долю одной женщины равнялось 2.6, сегодня этот показатель равен 1.4. При подобной закономерности, к 2050-му году население многих стран Европы будет еще меньше, чем сегодня. Так как

ЕЖЕГОДНО НАСЕЛЕНИЕ МИРА РАСТЕТ НА 78 МИЛЛИОНОВ ЧЕЛОВЕК. БОЛЬШАЯ ЧАСТЬ ЭТОГО РОСТА ПРИХОДИТСЯ НА ДОЛЮ МАЛО И СРЕДНЕОБЕСПЕЧЕННЫХ СТРАН.

небольшое число детей сегодня означает небольшое число потенциальных родителей в будущем (Мунз и Реитерер, 2009).

В Голландии 15 % экономически активного населения, получая статус инвалида, выходит на пенсию. Как это возможно и к чему это привело? В 1960-х годах Голландское законодательство о социальной защите предусматривало выплату около 80% текущей заработной платы в качестве пособия тем, кто получил статус инвалида и вышел на пенсию. В 1959-м году, благодаря обнаружению богатых залежей природного газа, Голландия получила возможность использовать доходы от природных богатств на финансирование населения, которому, преимущественно по поддельным документам, удалось получить эту пенсию. Эта ситуация привела к тому, что доходы от природных богатств были направлены не на инвестиции, а на нужды потребителя. То есть население злоупотребило пунктом в законодательстве, что привело к резкому росту затрат экономики страны в сфере социальной защиты. Комитет по статистике Турции (TÜİK) ежегодно раздает более

ecolifemg.com

10 тысяч тетрадей населению. Какова их цель? Основная цель – рассчитать количество денег, которые тратит среднестатистический потребитель на потребительскую корзину, для дальнейшего определения уровня инфляции. TÜİK просит у потребителей отмечать в данных тетрадях количество затраченных средств. В этих тетрадях также следует отмечать дополнительные затраты семьи, возникшие в результате посещения гостей – стоимость сладостей и угощения, траты за гостеприимство. Тетрадь заполняется месяц. Семья заполняет ее ежедневно, а эксперты TÜİK систематически проводят проверку. Таким образом, эксперты TÜİK сумели определить какие продукты и услуги формируют потребительскую корзину населения. Далее, рассчитав прирост затрат на приобретение данной корзины, они таким образом вычисляют уровень потребительской инфляции. В 2013-м году турецкая журналистка Дафна Самьели отказалась заполнить эту тетрадь, за что, согласно законодательству страны, была вынуждена заплатить штраф в размере 923 лиры (Радикал, 2013). Как видно, произносить эти цифры легко и просто. Однако спрятанный за ними смысл невероятно глубок. Данная статья была представлена на «Бакинском фестивале Науки- 2014» 2015/2(18) –

| 67

Каждый Азербайджанец – это носитель флага Азербайджана! Ильгар Гаджиев Когда возникает вопрос «куда мне пойти, когда я заграницей, к кому обратиться, когда возникли проблемы», первое, что приходит на ум – это наша диаспора. После вступление в действие миграционного закона об ужесточении процедуры получения разрешения на проживание и работу в России, именно в этот адрес количество обращений увеличилось. Мы тоже постучались в одну из дверей этой организации — Всероссийского Конгресса Азербайджанцев (ВКА) и пообщались с исполнительным директором Ильгаром Гаджиевым.

К

ак известно, с 1 января 2015 года на территории России стал действовать новый закон о мигрантах. Как отразится эти изменения на наших соотечественниках, приехавших из Азербайджана в Россию? Сегодня Россия нуждается в мигрантах. Спрос на мигрантов повысился. Но количество приезжающих уменьшилось. Все потому, что по нынешнему курсу рубля по отношению к доллару, зарплата, которую они получали раньше, сократилась вдвое, и приезжать на заработки стало невыгодно. Более того, предусмотренные в этом законе процедуры направлены больше на легализацию мигрантов. В качестве примера могу привести тот факт, что по предоставленным нам официальным данным Федеральной Миграционной службы в России нелегально проживает более 200 тысяч азербайджанцев. Сейчас они отмечены красной линией. А о том, сколько семей, сколько людей покинуло Россию, статистических данных нет.

Экономическое положение России вызывает беспокойство. Рост доллара и падение рубля отрицательно сказывается на всех приезжих из стран СНГ. В нынешнем положении приезд в Россию обойдется мигранту в 54 тысячи рублей. То есть, согласно новому закону объем годовой рабочей лицензии составляет именно эта сумма. Экзамены по русскому языку и истории, справка о здоровье и т.д. – это очень дорогостоящий процесс. Те, кто приезжает сюда, приезжают на заработки. Работать в данных усло68 |

– 2015/2(18)

виях не отвечает их экономическому интересу. Это также означает и уменьшение объёма средств, отправляемых в Азербайджан. Приезжающие сегодня в Россию на заработки, зачастую, вступают в сотрудничество со своими друзьями или родственниками. В целом, это так. Азербайджанцы завоевали славу как смелые, экономически подкованные ребята. Среди наших есть и такие, кто работает за малый процент от прибыли. В основном, азербайджанцы организуют малые предприятия и принимают на работу других. Если это как-то и влияет на количество отправляемых в Азербайджан средств, то это влияние очень незначительно. Обратим внимание на один нюанс: у азербайджанцев такой проблемы, как знание русского языка и истории, нет. Благодаря мудрой политики нашего Общенационального лидера Гейдара Алиева, в Азербайджане функционируют русские школы. Поэтому, большинство приезжих знают язык. Однако, несмотря на это, однозначно заявить, что нововведения в законе никак не отразятся на наших мигрантах, нельзя. Но, по сравнению с представителями других стран СНГ, на наших соотечественниках это влияние скажется не так сильно. Господин Гаджиев, существует ли какая-нибудь программа помощи мигрантам, приехавшим на заработки в Россию, которым пришлось столкнуться с этой сложной процедурой? Безусловно. С нашей стороны при содействии

консульства при посольстве подготовлен конспект для ознакомления азербайджанцев с так называемыми усложненными миграционными правилами. При возникновении любых вопросов, наши соотечественники могут обратиться к нам. Параллельно, у нас функционирует Центр правозащиты. Наши юристы готовы ни только ответить на все вопросы, но и помочь при прохождении соответствующих процедур, дать необходимый совет.

Экономическое положение России вызывает беспокойство. Рост доллара и падение рубля отрицательно сказывается на всех приезжих из стран СНГ. В нынешнем положении приезд в Россию обойдется мигранту в 54 тысячи рублей. Какое влияние может оказать политика не-вхождения ни в Евразийский, ни в Таможенный Союз, которой придерживается Азербайджан, на Российский рынок? Внутренняя и внешняя политика Азербайджана дошла до того уровня, когда можно назвать страну экономическо-политическим лидером региона. Зачем мы не входим в эти Союзы? Для этого есть свои причины. Мы переживаем Карабахскую проблему. Это одна из первичных причин. Россия столкнулась с жесткими санкциями, которые вызвали экономический

кризис в стране, и в этой ситуации Азербайджан поддерживает ее, как никогда. Наш народ очень смелый и способный. Сельское хозяйство страны динамично развивается. Определенная доля овощей и фруктов, мясных продуктов и других видов продовольствия на Российском рынке обеспечивается именно Азербайджаном. Азербайджано-Российские отношения для нас важнее, чем членство в тех Союзах. У Ильгара Гаджиева подрастают дети и, как граждане России, становятся ее неотъемлемой частью. Что вы ожидаете от них в будущем? Как граждане России, мы родились в Азербайджане, но живем здесь. Наши дети же родились в России, как азербайджанцы. Это интересный факт. У нас есть выражение «земля зовет, Родина зовет». Здесь нам приходится больше стараться, чтобы привить им любовь к земле своих предков, Родине. Семья, как маленькое государство, должна поддерживать принципы большого государства. Дети должны воспитываться в национальном духе. Каждый день я наставляю их не забывать свой родной язык, веру, традиции, культуру. Внимание к культуре, к моральным ценностям у нас на Родине позволяют приводить ее в пример нашим детям. Как исполнительный директор Конгресса, я желаю каждому азербайджанцу прославлять имя своей Родины. Каждый азербайджанец – это носитель флага Азербайджана. Достойное поведение в университете, предприятии, занимаемые в обществе позиции демонстрируют присутствие азербайджанского народа, что в свою очередь, возвышает флаг нашей Родины.

2015/2(18) –

| 69

72