językoznawstwo
słownictwo pejoratywne odnoszące się do człowieka jest słownictwem oryginalnym (neologizmy), a w jakim funkcjonuje w języku potocznym? b) W jakim stopniu określenia te są elementem języka ogólnopolskiego, a w jakim oddają różne cechy gwarowe? c) Jakich określeń – pochodzenia polskiego czy obcego – jest więcej w powieści? d) Za pomocą jakich sufiksów słowotwórczych zostały utworzone? W celu wyjaśnienia znaczeń analizowanych leksemów oraz weryfikacji, czy funkcjonują one w języku ogólnym, sięgnęłam do Słownika języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego oraz Słownika seksualizmów polskich Jacka Lewinsona. Punktem odniesienia były dla mnie również publikacje dostępne w internecie, między innymi: Narodowy korpus języka polskiego (źródło 6.), Miejski słownik slangu (źródło 5.), Słownik języka pol skiego Wydawnictwa Naukowego PWN (źródło 2.), re dagowany przez hobbystów Słownik języka polskiego (źródło 1.) oraz Wikisłownik (źródło 3.). Gwarowe pochodzenie określeń ustaliłam na podstawie Słownika gwar polskich Jana Karłowicza, który poza Małym słownikiem gwar polskich pod redakcją Jadwigi Wronicz pozostaje jedynym ukończonym słownikiem notującym określenia gwarowe ze wszystkich obszarów dialektalnych. Słownik etymologiczny języka polskiego Aleksandra Brücknera posłużył do ustalenia etymologii badanych określeń, co pozwoliło na zaklasyfikowanie ich jako rodzimych lub obcych. Ważne źródło stanowiła również wydana w 2011 r. książka Mariana Pilota Ssapy, szkudły, świętojanki: słownik dawnej gwary Siedlikowa. Jest to niewielkiej objętości zbiór najbardziej charakterystycznych gwaryzmów regionu, w którym urodził się autor Pió ropusza. Publikacja pozwoliła mi wyjaśnić znaczenie i pochodzenie kilku określeń pojawiających się w analizowanej powieści.
Prezentacja tez a) Neologizmy a wyrazy funkcjonujące w języku Analizę określeń pejoratywnych dotyczących człowieka rozpocznę od przyporządkowania ich do dwóch
grup: wyrazów zanotowanych w wybranych przeze mnie słownikach i korpusie, co świadczy o ich obecności w języku ogólnopolskim, i neologizmów, których nagromadzenie w powieści Mariana Pilota może przysporzyć niemałych trudności podczas lektury. Próba niniejszej klasyfikacji daje pełny obraz materiału będącego przedmiotem podjętych badań. Spośród 269 negatywnych określeń 165 funkcjonuje w języku polskim, są to: babok, bamber, bancwoł, bęcwał, bandzior, baran, beksa, bękart, biedniak, bies, bździoch, chachara, chachulerz, chadra, chadziaj, cham, chłystek, cholernik, choroba, chuderlok, chudziok , chuj, ciubaryczka, ciubaryk, ciućmok, ciul, czort, ćwok, diabeł, diacher, dusiołek, facio, fałszywiec, fifant, flądra, fleja, flejtuch, gapa, głąb, głuptaś, gniła pyra, gnój, grubas, gryzipiórek, gwałtownik, gzicha, haderlok, hałaśnik, hulaka, jawnogrzesznica, jąkała, jebicha, jędza, kacap, kalika, karzeł, katabas, klątewnica, konus, kopciuszek, kraclok, krzywoprzysiężca, kulas, kulawiec, kułak, kunda, kurwa, kurwiarz, kurwicha, kurwiszona, kutas, ladaco, latawica, lichotka, łachmaniarz, łajza, łamignat, łotr, łotrowina, macher, mafiozo, majtasek, mamlas, mańkut, maślok, mądrala, miglanc, mizerok, mleczak, mruk, mydłek, niechluj, niedbalec, niemrawa, nieuk, niezdara, niszczoła, obesraniec, obrazoburca, orga niściak, oszukaniec, padalec, paparuch, pasibrzuch, paskuda, paskudzina, piczka-śpiewiczka, pierdoła, pierdouśnica, pierdzioch, pierón, pijusek, piszpanek, piździelica, pleciuga, plugawiec, pluskwa, pofyrtaniec, pokraka, polatucha, pomieszaniec, pomietło, popapra niec, popychle, potępieniec, powsinoga, przeklętnik, przygłup, psiadusza, psiakrew, psiapara, psica, pusz czalska, raróg, rebeka, ruchawica, ryksa, rzęch, smro dziarz, smród, suka, szczawik, szkodnik, szmata, ścierwo, ślamazara, ślepok, śmieć, tłuk, uciekinier, wiedźma, wszarz, wścieklica, wycierucha, wymoczek, wypłosz, zakała, zasraniec, zbir, zbuk, zdrajca, zdzierca, żenioc. Zdecydowana większość powyższych określeń została zanotowana w wykorzystywanych przeze mnie słownikach ogólnych języka polskiego czy Słowniku seksualizmów polskich. Wyrazy takie jak: ciućmok (ciućma), lichotka (lichota), łotrowina (łotr), niedba lec (niedbaluch), niemrawa (niemrawiec), paskudzina (paskudziarz), pierdouśnica (pierdy, pierdzielić), pier dzioch (pierdzieć), pijusek (pijus), piszpanek (pisz pan), piździelica (piździelec), ruchawica (ruchawka),
www.struna.edu.pl
89