stap in het groene buiten
Genieten in het groene buitengebied van de bourgondische stad ’s-Hertogenbosch Verrassend - Veelzijdig - Buitengewoon groen
bewaar krant
bewaarkrant 2014
pagina 2
bewaarkrant 2014
pagina 3
Bijzondere pareltjes Op zoek naar de mooiste plekjes van het Groene Buiten, bezocht beeldend kunstenares Monique Broekman de gemeente Sint-Michielsgestel in het voorjaar van 2012. In Berlicum, Den Dungen, Sint-Michielsgestel, Middelrode, Gemonde en Halder vroeg zij mensen uit de omgeving naar hun meest speciale plekje, hun pareltje. In totaal tekende Broekman 93 kleurrijke verhalen op en legde die vast op video. In één van de video’s maken we kennis met mevrouw van der Maat. Mevrouw van der Maat is met haar 88 jaar de oudste inwoner van Halder en woont tegenover haar pareltje: Kasteel Halder. “Zo prachtig hoe het kasteel is opgeknapt”, vertelt ze, “ik geniet er nog iedere dag van. En de buurt is er trots op.” Het pareltje van mevrouw Van der Maat en alle andere bijzondere verhalen zijn opgenomen in een fraai boekje ‘Pareltjes Het Groene Buiten’. De pareltjes zijn gekoppeld aan de fiets- en wandelknooppuntenroute. Met de QR code kunt u als fietser of wandelaar heel eenvoudig met uw Smartphone de video’s op www.hetgroenebuiten.nl beluisteren en bekijken. Het boekje is te bestellen voor € 9,50 via info@hetgroenebuiten.nl. Zo komt het Groene Buiten nog meer tot leven.
Een woordje vooraf Het Groene Buiten is het prachtige recreatief buitengebied rondom ’s-Hertogenbosch. Het biedt een gevarieerde natuur, een rijke historie, een keuze aan eet- en drinkgelegenheden, gezellige hotels, bed & breakfasts, campings, groepsaccommodaties en nog veel meer. Of u nou kiest voor een wandeling in de prachtige omgeving van Berlicum en Middelrode, een fietstocht van ’s-Hertogenbosch naar het platteland of voor een vaartocht over de Dommel; genieten van de landelijke omgeving rondom ’s-Hertogenbosch doet u zeker. ‘s-Hertogenbosch is het hart, maar de omgeving zijn de longen. Hart en longen hebben elkaar nodig en zijn pas vitaal als beiden floreren. Gebieden als Het Groene Buiten maken onze regio en natuurlijk onze gemeente tot een plek waar het goed toeven is. Inwoners én bezoekers hebben de natuur binnen handbereik en kunnen hier een heerlijke dag doorbrengen, want het Groene Buiten ligt ideaal. Alle genoegens van het landelijke gebied en de stad kunnen gemakkelijk gecombineerd worden. Die combinatie is een eigenschap van de hele gemeente SintMichielsgestel en de buurgemeenten in De Meierij. Samen met de stad ’s-Hertogenbosch bieden we een breed scala aan mogelijkheden voor het aangenaam doorbrengen van de vrije tijd. Op www.hetgroenebuiten.nl heeft de VVV het aanbod van het gebied prima ontsloten. Op deze website ziet u welke activiteiten er zijn, treft u arrangementen, overnachtingsmogelijkheden en natuurlijk gelegenheden om lekker te eten en te drinken. De informatie liever meteen bij de hand? Download dan de App van het Groene Woud, het gebied waar het Groene Buiten deel van uitmaakt en verken de omgeving. Na een dagje in Het Groene Buiten zult u het met me eens zijn: in De Meierij is het optimaal ontspannen, ben je even weg van de drukke dagelijkse agenda en kun je genieten van het leven. Ik nodig iedereen van harte uit dit te komen ervaren, wij ontvangen u met open armen! Jan Pommer Burgemeester van Sint-Michielsgestel
De Hooge Heide: verrassend stuifzand Het groene gebied dat tussen Rosmalen, Berlicum, Vinkel en Nuland ligt, wordt ook wel Hooge Heide genoemd en is een echt wandelgebied. Het is een kleinschalig, agrarisch landschap met houtwallen, bosjes en oude boerderijen. Verspreid over het gebied liggen waardevolle natuurgebieden met bos, heide, kleine zandverstuivingen en poelen. Ook wonen en werken er mensen en kenmerkt het gebied zich aan de vele zorginstellingen die zijn. Met een totale oppervlakte bos en natuur van ongeveer 280 hectare (zeg maar 420 voetbalvelden groot) is de Hooge Heide een mooi decor voor een wandeling.
Ontwikkelingen in het gebied
Bijzonder aan de Hooge Heide is dat er steeds meer wordt samengewerkt om natuur en landschap te verbeteren. Dit wordt gedaan door gemeenten, zorginstellingen, vrijwilligersorganisaties, ondernemers en bewoners. In de afgelopen jaren heeft dat geleid tot diverse plannen en projecten die reeds zijn uitgevoerd of binnenkort van start gaan. Zo zijn er wandelroutes aangelegd en worden er steeds meer gebieden opengesteld. Op dit moment wordt gewerkt aan de ontwikkeling van vier informatiepunten. Bij deze informatiepunten, te vinden bij de Binckhorst, Mariaoord, het Heike en het Aardrijk, kunnen wandelaars hun bezoek aan het gebied beginnen. Een goede parkeerplek, een toilet, informatie over het gebied en een kopje koffie zorgen immers voor een goede start van de wandeling.
Verrassingen in het Stuifzand
De Hooge Heide heeft steeds meer plekken die een bezoek waard zijn. Want naast Coudewater, de Wamberg en de Engelenstede zijn er meer unieke plekken te vinden. Die verrassende plekken worden beschreven in ‘Hooge Heide, verrassingen in het stuifzand’ een boek van Rien van Eck en Henk Vennix. Met het boek wil het tweetal laten zien hoeveel mooie natuur er eigenlijk dicht bij huis te vinden is. Speciaal voor lezers van deze krant geeft de Hooge Heide vier exemplaren weg. U doet mee door op de facebookpagina (www.facebook.com/hoogeheide) uw mooiste foto van de Hooge Heide te plaatsen. Eind juni worden de winnaars via facebook bekend gemaakt. Het boek is tevens te koop bij de plaatselijke boekhandel en op bol.com.
Colofon De Groene Buiten-krant is een uitgave van Thuisinhetnieuws Weerscheut 71c, 5381 GT Vinkel Tel. 073-5320035 Deze krant is op initiatief van Het Groene Buiten tot stand gekomen en mede door samenwerking met: Gemeente Sint-Michielsgestel Gemeente Bernheze VVV Noordoost-Brabant Gemeente ‘s-Hertogenbosch, projectgroep Hooge Heide, Coöperatie Het Aa-land en De Hertogboeren Het Groene Buiten kunt u bereiken via info@hetgroenebuiten.nl Advertenties: Dorien van den Elzen Vormgeving: PlazaCreativa, Vinkel © 2014
De uitgever accepteert geen aansprakelijkheid voor inhoud van advertenties en door derden aangeleverde teksten/foto’s. Door aanlevering verklaart de inzender dat het aangeboden tekst- en/of fotomateriaal vrij is van rechten en de uitgever aldus te vrijwaren van auteurs- en beeldrechtelijke aanspraken. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
bewaarkrant 2014
pagina 4
Een vorst in het Aa-land voelt zich koning te rijk Tussen Eindhoven en ’s-Hertogenbosch, door het gebied van Schijndel, Veghel, Sint-Michielsgestel en Bernheze, stroomt rivier de Aa. Rondom deze rivier ligt het prachtig gevarieerd landschap Aa-land. Verdeeld over dit landschap wonen en werken verschillende ondernemers in het groen; de Aa-landers. Zij hebben zich een aantal jaar geleden verenigd om het Aa-land te presenteren als de ultieme bestemming om één of meerdere dagen te verblijven en verwelkomen u dan ook graag. De Aa van Aa-land is namelijk ook de Aa van Aandacht. Aandacht voor de bezoeker, elkaar, de omgeving, maar ook aandacht voor duurzaamheid en kwaliteit. Naast ondernemers uit Heeswijk-Dinther zijn er ook Aa-landers uit Schijndel, Middelrode, Geffen en Vinkel. Deze diversiteit zorgt voor een buitengewoon gevarieerd programma. Terwijl u Aa-land verkent per fiets, te voet of in de auto, kunt u genieten van diverse streekproducten, zoals jam, wijn, vlees en honing. Voor de kunst en cultuurliefhebber is er zowel moderne kunst, als historische cultuur en bij de agrarische ondernemers vindt u verrassende arrangementen. Er is een gevarieerd aanbod aan horeca en ook overnachten doet u in het Aa-land als een vorst.
Wat u niet mag missen
Proef het Aa-land De Aa-landers organiseren apart en samen leuke evenementen en arrangementen waarmee zij hun onderneming en producten op de kaart zetten.
Fruitig Aa-land Fietroute Fietsroute Fruitig Aa-land is dé manier om het Aa-land te verkennen. Iedere plek die u aandoet, laat iets zien of proeven van de oude fruitrassen. Denk aan hoogstamboomgaarden, een bloemenpluktuin, theetuin en Aa-landers die het fruit verwerkt hebben in producten zoals kaas, taart en ijs. U kunt bij elk deelnemend bedrijf starten en uw eigen route bepalen. Bij het bedrijf waar u start, krijgt u een fruitkistje met vijf appeltjes. Tegen inlevering van een appeltje ontvangt u een aardigheidje of iets lekkers voor in het mandje. De kosten van één kistje zijn 20 euro. Dit is inclusief 5 euro borg. Bent u met tien personen of meer, is het mogelijk fietsen te huren. Reserveer deze wel een week van te voren.
Natuurtheater Kersouwe In de bossen van Heeswijk ligt een bijzonder theater. Gedragen door vrijwilligers, geliefd bij bezoekers en artiesten. Waar bekend en onbekend talent tot grote hoogte stijgen. Zon en regen een toevoeging zijn. Een optreden geen show is. Muziek, cabaret en theater puur beleefd en gebracht worden. Kortom, niet te vatten in woorden, u moet het ervaren. Kersouwe is ‘oud brabants’ voor madeliefje. Dat bloempje bloeide uitbundig in 1946 toen het theater op de puinhopen vlak na de oorlog werd opgericht in de bossen op het grondgebied van kasteel Heeswijk. Zestig jaar later bloeit de Kersouwe nog steeds als dat bloempje in de velden. De komende maanden staan er wederom prachtige voorstellingen op de planning. Kersouwelaan 1, Heeswijk-Dinther - www.kersouwe.nl
Honderd jaar boerenleven in één dag Benieuwd hoe het boerenleven in de afgelopen honderd jaar veranderd is? Ga mee op pad met De Meierijsche Museumboerderij en de Cleefshoeve en ondervind hoe het er een eeuw geleden aan toe ging op de Brabantse boerderij. Geen stroom, armoede, alles met de hand doen, dier en mens onder één dak, grote zuinigheid en leven met de natuur. Dat kunnen we ons tegenwoordig, met uiterst moderne rundveebedrijven, computers en met de melkcarroussel die wel 28 koeien tegelijk kan melken, niet echt meer voorstellen. U gaat het allemaal zien, proeven en beleven tijdens deze boerendag, die om 10.30 uur op de Meierijsche Museumboerderij begint en om 16.00 uur bij de Cleefshoeve eindigt. Gidsen die er met veel passie over vertellen, diverse kopjes koffie, een boerenlunch met soep en heerlijk ambachtelijk boerderij-ijs, maken dit groepsarrangement tot een heerlijk en interessant dagje uit op het Brabantse platteland. Vanaf tien personen te boeken voor 29 euro per persoon. Voor een compleet overzicht van alle activiteiten kijkt u op www.aa-land.nl
De Abdij van Berne Aan de Abdijstraat in Heeswijk ligt de norbertijner Abdij van Berne, de oudste abdij in Nederland met een ononderbroken geschiedenis vanaf 1134. Het oudste deel van het gebouwencomplex in Heeswijk dateert van 1546, het jongste, aan de achterzijde van het complex, van 1999. Het is een van de drie vestigingen van de abdij, de andere twee staan in Tilburg en Hierden. Het vooraanzicht van de abdij biedt een historisch overzicht van haar gang door de tijd. De kerk van de abdij is altijd geopend voor gebed en bezoek. Ook worden er voor groepen rondleidingen door de abdij gegeven. Deze kunnen telefonisch gereserveerd worden. Op het terrein van de abdij bevinden zich de drukkerij en boekhandel Berne. Beiden zijn zeker een bezoek waard. U kunt tevens vrij wandelen door de educatieve tuin. Abdijstraat 49, Heeswijk-Dinther - www.abdijvanberne.nl
bewaarkrant 2014
pagina 5
Wij ontvangen U graag als een Vorst in ons prachtige Aa-Land! Bijenteeltmuseum-Imkerij Ecopoll
De locatie voor een leuk en leerzaam uitje. Leiweg 5c, 5386 KR, Geffen www.ecopoll.nl | 06-20431610
Bed & Breakfast Allekes-Inn
Naast overnachten is er de mogelijkheid te schilderen in het atelier, maar ook lekker fietsen of wandelen in het bos. Dreef 8, 5258 TV, Middelrode www.allekes-inn.nl | 0625034456
IJsboerderij ‘Op de nieuwe kampen’
Het is heerlijk genieten bij ons op het terras en de biggetjes bezichtigen die achter het raam liggen te luieren. IJs is lekker maar ons ijs is hemels! Nieuwekampen 34, 5382 JN, Vinkel www.opdenieuwekampen.nl | 06-20540152
Hotel-Restaurant de Leygraaf
Meerstraat 45a, 5473 VX, Heeswijk-Dinther www.leygraaf.nl | 06-30660225
Boerderijterras Het Venster
Lekker landelijk genieten van een bakje koffie, thee, fris, bier of wijn met heerlijk gebak uit eigen keuken. Of een heuse boeren high tea. Er is een speel- en dierenweide en u kunt naar onze biggetjes kijken. Vinkelsestraat 84, 5383 KM, Vinkel www.boerderijterrashetvenster.nl 0412-455992
Theetuin Het Aardrijk
Het is heerlijk vertoeven tussen de kleurrijke bloemen met een knusse koffie of een thee met een toefje. Paardrijden bij Het Paardrijk, High Tea en workshops. Koesteeg 39, 5258 TN, Berlicum www.hetaardrijk.nl | 073 5519078
Meijerijsche Museumboerderij
In een prachtige natuurlijke omgeving ligt de eeuwenoude, typisch Brabantse, Meierijsche Museumboerderij. Meerstraat 28, 5473 ZG Heeswijk-Dinther www.museumboerderij.nl | 0413-291172
Geffen
Rosmalen Vinkel
Kasteel Heeswijk
Berlicum
Cleefshoeve ijsboerderij
Kasteel 4, 5473 VA, Heeswijk-Dinther www.kasteelheeswijk.nl | 0413-292352
Kom ijs van dagverse melk proeven op ons sfeervol terras en geniet van onze prachtige koeien. Berkenvenseweg 2, Heeswijk-Dinther www.cleefshoeve.nl | 06 13229119
Zorgboerderij Tónnieje-Hoeve
Heeswijk Dinther
Kom zelf uw gewassen uit de moestuin oogsten en bereiden tot een heerlijke lunch. Dodenhoeksestraat 1a, Heeswijk-Dinther www.tonniejehoeve.nl | 0413-294826
Beeldentuin Interart
Fokkershoek 29, 5473VD Heeswijk-Dinther www.interart.nl | 0413-293329
Schijndel Veghel
Bloemenpluktuin Op het Erf
Kom naar onze bloemenpluktuin met koffie / thee terras waar we vlees van onze scharrelvarkens en onze biologische kippen verkopen. Aa-brugstraat 4a, Heeswijk-Dinther www.opheterf.nl | 06-18087743
www.aa-land.nl De Schaapskooi
Martemanshurk 12, 5482 WP, Schijndel www.schaapskooischijndel.nl | 06-53427456
DagjeGPS.nl
Brabants gezelligste dagactiviteiten voor elk gezelschap! Actieve groepsuitjes met GPS, spel, plezier, educatie, historie, actie, teambuiling, ontspanning en avontuur. www.dagjegps.nl | 06-52641917
Winery & Herbs
Heerlijk rondstruinen tussen de wijnranken, de fruitbomen, de frambozen en in de kruidentuin. Geniet van onze wijnen, kruidenthee en andere producten van ons land. Kom gezellig snuffelen in onze streekwinkel en bezoekerscentrum. Boxtelseweg 23, 5481VE, Schijndel www.wineryandherbs.nl | 073-5496535
Boomkwekerij van de Broek
Poststraat 2, 5473 NC Heeswijk-Dinther www.boomkwekerijvandenbroek.nl 0413-292621
De Kilsdonkse Molen
U bent welkom in ons bezoekerscentrum en op het terras, waar u kunt genieten van de prachtig gerestaureerde molens en de natuurlijke omgeving. Kilsdonkseweg 4-6, 5473 KK, Dinther www.kilsdonksemolen.nl | 06-45762839
bewaarkrant 2014
pagina 6
Activiteiten op en rond Brabantse wateren Wie in het gebied bekend is, heeft het misschien al opgemerkt: rondom de Essche Stroom bruist het van de activiteiten. Samen met omwonenden en betrokkenen werkt Waterschap De Dommel aan de bescherming tegen hoog water, het verbeteren van de waterkwaliteit, natuurontwikkeling en extra recreatiemogelijkheden. Dit om de Essche Stroom weer ‘beleefbaar’ te maken. Een van de projecten is ‘Levendig Bleijendijk’, dat in november 2013 van start ging. Een project dat de Essche Stroom opnieuw verbindt met Landgoed Bleijendijk. De Essche Stroom voert langs Bleijendijk maar was tot vorig jaar echter meer een kanaal dat tussen twee kades inlag, dan een beek. Er was vanuit het landgoed daarom nauwelijks verbondenheid met de Essche Stroom, omdat deze niet zichtbaar was door de dijk. Door de aanleg van meanders wordt de waterhuishouding buitenom natuurlijker en fraaier en ontstaat er op het landgoed straks 35 hectare door water beïnvloede natuur, langs de beek. Een totaal ander zicht. Bovendien worden er twee bruggen aangelegd die onderdeel uitmaken van recreatieve wandelroutes. U kunt binnenkort dus een kijkje gaan nemen, de stroom oversteken en een mooie wandeling maken over Landgoed Bleijendijk. Voor een volledig overzicht van alle projecten zie www.esschestroom.nl Wilt u ook de rest van het gebied rond de Essche Stroom te ontdekken, maak dan de wandeling ‘Beneden Dommel’. Want wie vandaag de dag van het aantrekkelijke landschap wil genieten, doet dat het beste te voet. Over de graskades langs de Dommel en Essche Stroom is het heerlijk wandelen. Vanaf de dorpskern van Sint-Michielsgestel maakt u een rondwandeling die langs de Dommel naar het Landgoed Zegenwerp met zijn eeuwenoude eiken en beuken leidt. Zegenwerp is een klein maar fijn landgoed aan de rand van het Dommeldal. Het landgoed is in de 19e eeuw ontworpen in Engelse landschapsstijl met statige lanen, glooiende grasvelden en vijvers met grillig verlopende oevers. Op het landgoed zijn mooie wandelpaden aangelegd en u komt er de zwarte specht, boomklever en goudvink tegen.
nazaten van de adellijke familie die er al honderden jaren wonen. Haanwijk is een lustoord voor passerende fietsers en wandelaars die op een mooie dag het door Margo Bink geëxploiteerde Koffie- en theehuis ’t Haantje aan doen. Op de prachtige binnenplaats, tussen de eeuwen oude bomen, wanen gasten zich in vervlogen tijden. En als Margo’s man Bert begint te vertellen over de rijke historie van Haanwijk, worden het al gauw twee kopjes thee. Er is op het landgoed ook ruimte om met een grote groep te vergaderen en cursussen en workshops te verzorgen. ’t Haantje is van maart tot oktober open van 11.00 tot 17.00 uur.
Wandelroute 2
Op maandag gesloten. In de winterperiode, van oktober tot maart, is ’t Haantje alleen op zondag open van 12.00 tot 17.00 uur. Haanwijk 1 Sint-Michielsgestel www.landgoed-haanwijk.nl De route vindt u hieronder en is tevens te downloaden op www.dommel.nl/recreatie/wandelen. De Dommel en Essche stroom zijn bovendien ook uitermate geschikt voor roei- en kanotochten.
lengte 9 km
Voor u het landgoed betreedt, wandelt u langs het laantje Zegenwerp waar de Vispassage Zegenwerp loopt. Deze passage die naast de stuwen loopt, zorgt ervoor dat vissen in het voorjaar het hoogteverschil van de stuw in kleine sprongen kunnen overbruggen en stroomopwaarts kunnen zwemmen naar plekken waar ze paaien en kuit schieten.
Topografische ondergrond (c) Topografische Dienst Kadaster Emmen
Vanaf het landgoed steekt u via een oud dijkje door naar de Essche Stroom die u stroomafwaarts volgt tot het buurtschap Halder, het punt waar de Essche Stroom in de Dommel uitkomt. Op mooie dagen kunt u, wanneer u een stukje van de route afwijkt, bij Thee- en koffiehuis ’t Haantje op Landgoed Haanwijk, een momentje rust pakken. Landgoed Haanwijk, tussen ’s-Hertogenbosch en Sint-Michielsgestel, heeft mede dankzij haar bewoners nog altijd de uitstraling van een adellijk verleden. Jarenlang was het 110 hectare metende landgoed op de noordoever van de Dommel tevens de inspiratiebron van ‘boerenschilder’ Leon Adriaans. Die inspiratie is niet verwonderlijk: op korte afstand biedt het gebied een grote afwisseling aan landschappen: weilanden, akkers, cultuurbos en lanen. Tegenwoordig is Haanwijk een rijksmonument en is het huis, stammend uit 1649, met bijgebouwen en tuin erfpacht van de familie Bink, de
= 1 km
bewaarkrant 2014
pagina 7
Beekdal de Aa: van molen tot kasteel De Aa, een rivier waarvan de naam water betekent, stroomt als een blauw lint door het Brabantse landschap. Tussen Eindhoven en ’s-Hertogenbosch, door het gebied van Schijndel, Veghel, Sint-Michielsgestel en Bernheze. Rondom de Aa ligt het natuurrijke gebied Beekdal de Aa, een gevarieerd landschap van Molen tot Kasteel, verbonden door onder andere Kasteel Heeswijk, De Kilsdonkse Molen en de Meierijsche Museumboerderij. Een gebied waar de natuur alle ruimte krijgt en cultuurhistorische schatten hun aantrekkelijkheid grotendeels ontrekken aan de schoonheid van de omgeving. Zoals de Kilsdonkse Molen bijvoorbeeld. De historie van deze molen in Dinther gaat eeuwen terug en start in de 14e eeuw als de molen een belangrijk onderdeel vormt van het natuurlandschap in het stroomdal van de Aa. Ook binnen de leefgemeenschap heeft de molen een belangrijke functie. De molen maakt namelijk het dagelijkse werk mogelijk voor boeren, bakkers en brouwers en verdient zo de kost voor de molenaar. In het begin bestaat de Kilsdonkse Molen uit twee watermolens. Pas jaren later ontstaat de unieke combinatie van een watervluchtmolen met een watermolen. De ene molen maalt rogge en boekweit tot meel. In de andere molen wordt uit koolzaad spijsolie en veevoer geslagen. Totdat in 1880 op last van de overheid de waterraderen worden verwijderd. De raderen zorgen voor opstuwing van het water en daarmee wateroverlast voor de boeren in de omgeving. Omdat vanaf toen alleen nog met windkracht koren kon worden gemalen, verloren de molens hun oorspronkelijke functies. Het betekende het begin van het verval. De onderdelen werden langzaam een schim van wat zij ooit waren. Wat overbleef, was een deel van de romp van de korenmolen en het gebouw van de oliemolen. Tot 2003. In dat jaar werd Stichting ‘De Kilsdonkse Molen’ opgericht met als doel het molencomplex volledig te herstellen, weer in gebruik te nemen en een actieve rol te laten vervullen op gebied van cultuurhistorie, educatie en recreatie. Een project gedragen door velen. In mei 2009 werden beide molens weer in bedrijf gesteld. Daarmee is een magnifiek cultuurhistorisch en industrieel erfgoed behouden gebleven voor volgende generaties. Een bezoek aan de Kilsdonkse Molen is dan ook zeer de moeite waard. In het zomerseizoen dat duurt tot en met 31 oktober bent u iedere dag, met uitzondering van de maandag, van 11.00 tot 17.00 uur welkom in het bezoekerscentrum en op het terras, waar u kunt genieten van de prachtig gerestaureerde molen en de natuurlijke omgeving. Ook worden er diverse rondleidingen gegeven door de molens en de omliggende natuur. Van 1 november tot en met 22 maart is de molen alleen op zaterdag en zondag geopend van 11.00 tot 17.00 uur. Leuk: iedere zaterdagochtend zijn de molenaars al volop aan het werk met de beide molens. U ziet ze dan in de weer met het malen van graan en het slaan van olie. Dit bezoek is voor iedereen gratis. Kilsdonkseweg 4, Heeswijk-Dinther www.kilsdonksemolen.nl
Kasteel Heeswijk
Enigszins verscholen in het bosrijke Brabantse land tussen ‘s-Hertogenbosch en Eindhoven, ligt Kasteel Heeswijk. De voormalige waterburcht uit de 11e eeuw staat er na de meest recente restauratie karakteristieker en fraaier bij dan ooit tevoren en toont zich, al naar gelang de lichtval, ieder seizoen net weer even van een andere kant. Naast de schitterende buitenkant, hoeft ook het interieur van deze burcht geen geheim voor u te blijven als u deelneemt aan een van de vele rondleidingen die u langs de weelderige vertrekken en de prachtige verblijven van de laatste adellijke familie die Kasteel Heeswijk bewoonde, leidt. Naast culturele activiteiten en het kasteelmuseum, is de wereld van Kasteel Heeswijk er ook één van stijlvolle bruiloften, feesten en diners, vergaderingen, trainingen en workshops. Ook voor de kinderen wordt een bezoek aan het kasteel bijzonder in de speciale kindertour, iedere woensdagmiddag. Wie door de toegangspoort van Kasteel Heeswijk de kinderkopjes van de binnenplaats betreedt, stapt van het ene op het andere moment een andere wereld binnen. Eentje die u niet gauw zult vergeten. Kasteel 4, Heeswijk. www.kasteelheeswijk.nl
De Meierijsche Museumboerderij Heeswijk-Dinther
De Meierijsche museumboerderij is een rijksmonument en ligt in een bosrijke en romantische omgeving. Het museum geeft een uniek beeld van leven, wonen en werken op een boerderij in de Brabantse Meierij tussen 1900 en 1930. Antiek huisraad werd ijverig verzameld en via een gedreven verzamelaar kwam het museum in het bezit van een collectie landbouwwerktuigen. Bezoek het museum en ontdek hoezeer de geschiedenis van een ogenschijnlijk eenvoudige boerderij samenhangt met de Abdij van Berne, het kasteel van Heeswijk, de gegoede middenstand, handelslui en diverse ambachtelijke bedrijven zoals de smidse en de Kilsdonkse Molen. U zult versteld staan van de manier waarop het agrarisch leven altijd in beweging is geweest. De museumboerderij wordt gerund door een zeventigtal vrijwilligers. Deze gezellige en hechte groep verzogt rondleidingen, onderhoudt het gebouw en de voorwerpen en organiseert samen allerlei leuke evenementen. Van april tot eind september is het museum op dinsdag- en woensdagochtend van 10.00 tot 12.00 en op zaterdag- en zondagmiddag van 13.00 tot 16.00 uur geopend voor individuele bezoekers. Groepen kunnen er op reservering het hele jaar door terecht. Meerstraat 28, Heeswijk-Dinther www.museumboerderij.nl
Avonturenbos
Het Avonturenbos is een bijzondere plek aan de rand van Dinther waar kinderen wordt uitgelegd hoe vrije natuur zich kan ontwikkelen. “Door kinderen de natuur te laten ontdekken, willen we hun interesse in alles dat groeit en bloeit vergroten”, vertelt Harry van der Pas van het IVN Bernheze. Naast verwondering is het Avonturenbos ook een plek waar heerlijk gespeeld kan worden. Er zijn natuurlijke speelelementen en kinderen kunnen er hutten bouwen. Aankantstraat, Heeswijk-Dinther
Klotbeek
De Klotbeek is een prachtig klein stukje natuurgebied in Bernheze, ten noorden van Heeswijk-Dinther en de Leijgraaf. In het gebied leven uilen, roofvogels, reeën, zangvogels en dassen. Het beheer van De Klotbeek is vooral bedoeld om de biodiversiteit van het gebied te bevorderen en het voor vlinders en amfibieën geschikter te maken. “De Klotbeek ligt redelijk verborgen, dat maakt het denk ik zo bijzonder”, zegt Corrie Strik van VVV Heeswijk-Dinther. “De mensen van hier komen hier in de winter vaak om te schaatsen. Een adembenemend stukje natuur!”
bewaarkrant 2014
pagina 8
Wandel door de natuurpracht van de Vughtse Heide Strategisch gelegen aan de zuidzijde van bruisend ’s-Hertogenbosch ademt Vught vooral rust en ruimte. Dat mag opvallend heten, want Vught vormt ook één van de drukke knooppunten van de Brabantse infrastructuur. Maar eenmaal van de weg af overheerst weelderig groen, vormgegeven in statige lanen, het landelijke Cromvoirt, natuurplas de IJzeren Man en de uitgestrekte Vughtse Heide.
Vughtse Heide Natuurgebied de Vughtse Heide is een typisch Brabants landschap. Een afwisselend gebied met bomen zoals de grove den, berken en een open heidegebied waar op het droge gedeelte veel struikheide en op het natte gedeelte bij de vennen, dopheide groeit. Het is de diversiteit die het gebied zo bijzonder maakt, want met de grote hoeveelheid aan groene begroeiing, zand en de aanwezigheid van water is de Vughtse Heide een ideale woonbestemming voor vogels en zo ook een heerlijke plek voor wandelaars. Er zijn verschillende wandelroutes aangelegd en met name in de vroege ochtenduren zijn de wandelpaden zeer geschikt voor een moment van rust. Ligging: De Vughtse Heide wordt in het zuiden begrensd door de Loonsebaan en de Boslaan, in het noorden door het Drongelense afwateringskanaal en in het westen door de Lunettenlaan.
IJzeren Man Pal naast de Vughtse Heide ligt de IJzeren Man, een schitterend strandbad waar u kunt genieten van allerlei watersportactiviteiten. U kunt hier roeien, waterfietsen en frisbeegolfspelen. Het water van het 52 hectare grote natuurbad staat bekend om zijn helderheid en zuiverheid. Vergeet op een warme dag dan ook zeker geen duik te nemen. Naast de waterpret zijn de midgetgolfbaan, speeltuin en het terras met uitkijk over de gehele plas ook zeker een bezoek waard. Daarbij, ‘rondje IJzeren Man’ is een mooie, rustige wandelroute die u door de mooie bosrijke omgeving helemaal om de plas voert. Boslaan 49, Vught www.fitt-outdoor.nl
SPROKKELBOSCHSTRAAT 18 ROSMALEN 073 6900675 WO + DO 12.00 - 17.00 / VRIJ + ZAT 10.00 - 17.00 OF OP AFSPRAAK
a.s zondag geopend 12.00 - 16.00
sprokkelboschstraat 18 - Rosmalen - 073 6900675 - www.sprokkelbos.nl
bewaarkrant 2014
pagina 9
Onderneem het in het groene buiten Museum ‘t Brabants Leven Met een bezoek aan Museum ’t Brabantse Leven in het rustieke Den Dungen doet u een paar grote stappen terug in de tijd en ontdekt u samen met Jo en Riek van der Heijden welke vijfendertig ambachten en beroepen het Brabantse leven vroeger rijk was. Van klompenmaker, smid, timmerman, sigarenmaker, bakker tot aan mandenmaker, alle ambachten passeren de revue en de verzameling gereedschappen en benodigdheden die deze werklui gebruikten, maken de beleving compleet. Wanneer u daarna binnenstapt in het winkeltje, de religieuze kamer, of het schooltje die helemaal zijn ingericht zoals ze ooit waren, voelt het helemaal alsof de tijd heeft stil gestaan.
Op het Erf Nog niet zo gek lang geleden besloten Rob Juyn en Nanda van Beekveld het roer om te gooien. Rob had in 2011 net het varkensbedrijf van zijn vader overgenomen, maar zag al gauw in dat zijn toekomst als varkensboer in het Aa dal niet groot was. Het Aa dal is een extensiveringsgebied, de natuur krijgt hier alle ruimte, uitbreiding van de veestapel niet. Lang heeft het stel niet hoeven nadenken, het idee voor een bloemenpluktuin ontstond bijna als vanzelf. En van het een kwam het ander. Op het Erf was geboren. Op het Erf is een oase van rust en precies zo ingericht zoals het vroeger was. Heggen, een fruitboomgaard, knotbomen, een kikkerpoel en bloemrijke akkerranden sieren het landschap. Op de oevers van de Aa grazen oude veerassen en ook de Kemper Landhoen is graag Op het Erf. Hier vertoeven is een beleving: de varkens zien, fruit en bloemen plukken met de kippen druk om u heen scharrelend, naar hartenlust wandelen en als klap op de vuurpijl heerlijk picknicken met riant uitzicht op het Aa dal en de dorpskern van Dinther en Heeswijk. Haast alles Op het Erf is eetbaar en smaakt naar meer. Of zoals Rob en Nanda zelf zeggen: “We verkopen alleen ‘goei gerei’. We willen minder produceren, maar wel met meer smaak. Vlees van ons vee smaakt zoals vlees moet smaken.”
Riek en Jo nodigen u graag uit voor een nostalgische rondleiding door hun verzameling die, na vijftien jaar, zeer compleet is geworden. Tot 31 oktober is het museum op afspraak open van maandag tot en met zaterdag. De rondleidingen bevatten een heerlijk vleugje Brabantse humor en niets wordt achtergehouden: zelfs de slaapkamer van Jo en Riek maakt deel uit van de rondleiding. En zij die niet beschikken over de Brabantse tongval, kunnen net zo goed genieten van de mooie spullekes, oftewel de ‘ouwe rommel’, zoals Jo zelf zegt. Een lekker bakske vatte en nog efkes buurte met elkaar, daar is bovendien altijd tijd voor. Net als in die goeie ouwe tijd. ‘En Riek, doe jij al die spullen nou ook nog af en toe eens afstoffen?’ ‘Nee hoor, daar begin ik nie an, ik doe gewoon bloazen, haha!’ Spurkstraat 70, Den Dungen www.brabantsleven.nl Riek en Jo voor het museum
Breng ook een oorspronkelijk, mooi en smakelijk bezoek aan Op het Erf en geniet van de omgeving onder het genot van een kopje koffie, thee of een frisje. Het erf opent begin juni haar poorten en blijft open tot eind september. Voor actuele openingstijden kijkt u even op de website. Aabrugstraat 4a, Heeswijk-Dinther. www.opheterf.net
Bijenmuseum Imkerij Ecopoll Geffen Het begon klein, de liefde voor bijen. Maar in 2007 groeide de gezamenlijke hobby van Robert en Thea Schuurmans uit tot een familiebedrijf dat de naam Ecopoll kreeg. Ecopoll staat voor natuurlijke (eco) bestuiving (pollination). Op dit moment telt de imkerij gemiddeld 200 tot 300 bijenvolken die worden ingezet voor de bestuiving van gewassen en productie van honing. Met dertien bijenstanden over Brabant verspreid, is Ecopoll één van de grotere imkers in Zuid-Nederland. De honing die de bijen van Ecopoll produceren wordt deels thuis verkocht en deels via winkels en fruittelers. Met het openen van het nieuwe pand in, jawel, de vorm van bijenraat, zag de familie Schuurmans haar kans schoon bestaande activiteiten uit te breiden. In het pand huist nu een groot bijenteeltmuseum opgebouwd uit drie collecties van eerder in Nederland gestopte musea. Het pand wordt verder ingezet voor lezingen, workshops en rondleidingen en natuurlijk ontbreken de imkeropleidingen niet. In het pand is ook de moderne imkerij gevestigd. Dit alles is te bezoeken tijdens openingstijden of op afspraak. Bent u na een bezoek zo enthousiast geworden en wilt u leren hoe u zelf bijen kunt houden? Dat kan in de beginnerscursus waarin Robert en Thea u in een aantal theorie- en praktijklessen met veel plezier op weg helpen in de fantastische wereld van de honingbij. Nieuwsgierig maar er nog niet helemaal zeker van? Volg dan de oriëntatieles en kom alles te weten over hoe bijenhouden er in de praktijk aan toe gaat. Voor de ervaren imker is er de Koninginnenteeltcursus. Ecopoll doet ook dit jaar mee aan de landelijke open imkerij dagen op 12 en 13 juli. De imkerij is die dagen geopend van 11.00 tot 16.00 uur. Er zullen demontraties in honing slingeren worden gegeven, bijenkasten worden opengemaakt en natuurlijk is het museum open voor een bezoek. Leiweg 5C, Geffen. www.ecopoll.nl
Robert en Thea Schuurmans
Geert en Myriam Hermans
Winery en Herbs Zien, ruiken, proeven, voelen en ervaren. Daar draait het om op de boerderij van Geert en Myriam Hermans, de trotse eigenaren van Winery & Herbs. Winery & Herbs is een belevingsbedrijf en staat in het teken van tuinbouw en wijnmakerij. In de streekwinkel vindt u tal van zelfgemaakte en zelfgeteelde producten zoals jams, theeën, groenten, fruit en wijnen. Ook het landgoed is met een wijngaard, druivenlabyrint en een kruidentuin zeker een wandeling waard. “Het was altijd al onze grootste droom om het werk waar wij zo van genieten te delen met anderen”, vertelt het stel enthousiast. “Naast de verkoop van onze producten organiseren we dan ook van alles.” Dus, bent u benieuwd hoe u natuurlijke producten kunt gebruiken, of heeft u altijd al meer over wijn willen weten? Winery & Herbs organiseert het hele jaar door cursussen en workshops. Om alvast in de stemming te komen voor de rabarber- en vlierbloesemdag op zondag 15 juni, kunt u met behulp van onderstaand recept uw eigen rabarbermoes maken. Ook in het najaar staat er een mooi evenement op de planning; de Vereniging van Vlechters viert op 6 en 7 september in samenwerking met Winery en Herbs namelijk haar 10-jarig bestaan. Maak kennis met het vlechten van allerlei vormen en materialen en bewonder de tentoonstelling van mandwerk en gereedschappen. Rabarbermoes • Was de rabarber • Verwijder het voetje van de stelen (en de bladresten) • Snijd de rabarber in stukjes van 2 cm • De stukjes in een pan met een bodempje water opzetten • De rabarber af en toe doorroeren Als de rabarberstukjes zacht zijn, is de moes klaar. Is de rabarbermoes erg dun, kook de moes dan al roerende nog even in. Rabarber is erg zuur en moet dus wel worden gezoet. Als je de rabarber van de kookplaat hebt gehaald, kun je de suiker er bij doen. De rabarbermoes is dan nog heet waardoor de suiker goed wordt opgenomen. Soms wordt er een beetje kalk bij de rabarber gedaan om het zuur van de rabarber te neutraliseren. Laat de rabarbermoes nog verder afkoelen. Koud geserveerd met yoghurt of vanillevla. Smullen! Boxtelseweg 23, Schijndel www.wineryandherbs.nl
bewaarkrant 2014
pagina 10
De Hertogboeren: actief in de Groene Vesting Onder de rook van ’s-Hertogenbosch vindt u de Hertogboeren: een club van dertien enthousiaste ondernemers met één gemeenschappelijke deler: hun passie voor het boerenbestaan, voor het leven en werken op het platteland. Dat uit zich zowel in de manier waarop ze met het gevarieerde landschap, de rijke cultuurhistorie en de natuur en haar bewoners omgaan, als in de zorgvuldige wijze van voedsel verbouwen. En dat proef je! De Hertogboeren laten u dan ook maar wat graag zien en proeven wat een eerlijk streekproduct te bieden heeft en geven u graag een kijkje in hun boerenleven. Een dagje ‘de boer op’ bij de Hertogboeren betekent een heerlijk, verzorgd dagje uit voor jong en oud. Zo kunt u na een ‘boers’ nachtje slapen op de Horzikse Hoeve of bij stadsboerderij de Dungense Polder in alle vroegte de koeien melken en leert u bij Vers Vleesboerderij Savelkouls te barbecueën als een echte chef en komt u alles te weten over de kwaliteit van eerlijk vlees. En dat is lang niet alles. De Hertogboeren organiseren ook verschillende rondleidingen over hun land. Van stal tot akker, niks blijft ongezien. Bezoekers kunnen tijdens zo’n wandeling de aspergeteelt, maar ook die van appels en aardbeien van dichtbij meemaken. Daar gaan de magen natuurlijk van rommelen. Geen probleem, want wat smaakt er nou beter dan een lunch bij de boer met verse, zelfgeproduceerde streekproducten?
Fietsen & Varen & Wandelen
De Vennenhof www.vennenhof.nl
Vers Vleesboerderij Savelkouls www.versvleesboerderij.nl
Even Fruit Halen www.evenfruithalen.nl
Bed & Breakfast Horzikse Hoeve www.horziksehoeve.nl
Theetuin Het Aardrijk www.hetaardrijk.nl
Het Paardrijk www.hetpaardrijk.nl
Eten & Drinken Overnachten Streekproducten Boerenattractie
Aspergeboerderij Ter Stege www.aspergeboerderijterstege.nl
Arrangementen
Kinderopvang Het Vrolijke Koetje www.kinderopvanghetvrolijkekoetje.nl
Educatie & Kinderopvang
Wie zijn de hertogboeren?
De Hertogboeren zijn een groep ondernemers in het buitengebied van ‘s-Hertogenbosch. Proef en beleef samen met ons de charme van het platteland!
www.hertogboeren.nl
Vestingfietsen www.vestingfietsen.nl
Stadsboerderij ‘‘Dungense Polder’’ info@dungensepolder.nl
Rundveebedrijf Sleutjes van Zandbeek
Stadsboerderij Eyghentijds www.stadsboerderijeyghentijds.nl
bewaarkrant 2014
pagina 11
Fietsen, varen of per Segway De prachtig gerestaureerde vestingwallen van ‘s-Hertogenbosch zijn voor de Hertogboeren een reden geweest om een aantal mooie fietstochten uit te zetten. Aan de hand van een aantal routes leiden zij u in de omgeving rond. Starten kan bij de Bossche VVV vestiging en bij Rundveebedrijf en Hertogboer Sleutjes in Sint-Michielsgestel. Bij Sleutjes staat een groot aantal fietsen klaar voor vertrek en kunt u gratis parkeren. Het is natuurlijk ook mogelijk de tochten onder leiding van een gids te maken. Naast de fiets is ook de boot een mooie manier om de omgeving te verkennen. De Hertogboeren nemen u daarom graag mee op vaartocht over riviertje de Dommel. Deze vaartocht tussen Sint Michielsgestel en het Bossche Broek staat garant voor een heerlijk middagje in de buitenlucht. Voor de avonturier die eens iets anders wil proberen, hebben de Hertogboeren Segway tours uitgestippeld. Per Segway verkent u de stad en omgeving van ’s-Hertogenbosch. Voor degenen die van varen houden, maar ook de Segway eens willen proberen, is een combinatie mogelijk.
Beleef de Hertogboeren U leest het, de Hertogboeren doen er alles aan om voor u een onvergetelijke dag te organiseren. Begin de dag met een van de vijf rondleidingen, spring daarna lekker zelf op de fiets of ontdek de omgeving tijdens een speurtocht. Rond het middaguur kunt u kiezen voor een heerlijke boerenlunch met producten die rechtstreeks van het land van de Hertogboeren af komen of voor een gezellige familiepicknick midden in de natuur. Nadat het eten is gezakt, zorgt een potje Hertogboerengolf voor de nodige inspanning. Het is namelijk nog best een klus om, tussen de koeien door wandelend, de bal in de emmers te slaan die kriskras door het weiland heen zijn ingegraven. Gegarandeerd plezier! Sluit de dag af met een lekkere maaltijd bij Vers Vleesboerderij Savelkouls of bij Stadsboerderij Eyghentijds. Vers vlees van eigen boerderij wordt op verschillende manieren heerlijk voor u klaargemaakt. En blijven slapen bij één van de Bed & Breakfasts kan natuurlijk altijd.
2014 is ons Fietsjaar In 2014 staat Nederland in het teken van fietsen. Fietsen is gezond, goed voor het milieu en nog leuk ook. Heerlijk een dagje in de buitenlucht en genieten van al het moois dat de natuur ons biedt. Frisse wind om je oren, zingende vogels en de geur van alles dat groeit en bloeit streelt onze zintuigen. Op de fiets beleef je Nederland en dus ook Brabant, optimaal! Precies om die reden is door VVV Noordoost-Brabant de BiKING Brabant actie opgezet. Koopt u bij een van de VVV vestigingen van VVV Noordoost-Brabant een fiets- of wandelknooppuntenkaart, dan krijgt u daar een speciale BiKING Brabant munt bij die op twee manieren te besteden is. Lever de munt in bij een VVV vestiging en u ontvangt een leuke fietsgadget. Gaat u liever voor een aanbieding, lever uw munt dan in bij een van de ondernemers gelegen aan de fiets- of wandelroute en krijg bijvoorbeeld een gratis tweede kopje koffie of glaasje bier. De BiKING Brabant actie loopt tot het einde van het jaar. Volg de VVV vestigingen op facebook en twitter voor de laatste nieuwtjes. Voor de lijst met alle deelnemende ondernemers en aanbiedingen kijkt u op www.vvvbrabant.nl/go/bikingbrabant. Wilt u als ondernemer ook meedoen? Dat kan! Neem daarvoor contact op met VVV Noordoost-Brabant via marketing@vvvnoordoostbrabant.nl
Aspergeboerderij Ter Stege De aspergeboerderij van Frenk en Helma ter Stege ligt in Sint Michielsgestel, aan de rand van het Bossche Broek. Een echt familiebedrijf, waar het asperge telen er met de paplepel is ingegoten. Al meer dan zestig jaar teelt de familie ‘het witte goud’, aan ervaring is dan ook geen gebrek. Er wordt ieder jaar tot ongeveer 24 juni geoogst. Na die tijd heeft de plant nodig om voldoende reserves aan te leggen voor het opvolgende jaar. Het oogsten is op het familiebedrijf nog steeds handwerk. Iedere asperge wordt uitgegraven en gestoken met een speciaal aspergemes. Om de smaak en de kleur te behouden, worden de asperges direct na de oogst in koud water gezet en vervolgens minimaal zes uur op temperatuur gehouden in de koeling. Nadat ze uit de koeling komen, worden de asperges op lengte gesneden, gewassen en gesorteerd op dikte, vorm, lengte en kleur. In tegenstelling tot Helma’s grootmoeder die vroeger op de Bossche markt stond, worden de asperges tegenwoordig gewoon aan huis verkocht. Precies zoals klanten ze hebben willen. En dat is niet alles. Naast overheerlijke asperges zijn de producten die de aspergemaaltijd helemaal afmaken gewoon in de boerderijwinkel verkrijgbaar. Verse beenham, echte roomboter, scharreleieren en om het plaatje compleet te maken, hebben Frenk en Helma ook een aantal bijpassende wijnen uitgezocht.
Casper en Petra Hoenderdos
Theetuin het Aardrijk Zeven jaar geleden toverde de familie Hoenderdos het veld achter hun huis om tot bloementuin. Ze noemden het theetuin Het Aardrijk, want naast prachtige bloemen is er altijd tijd voor een kop thee of een bakje koffie. Gastvrijheid staat hoog in het vaandel. Zonder een gezellig praatje met Petra of Casper is een bezoek aan Het Aardrijk dan ook niet compleet. Toch kan het zomaar voorkomen dat de twee druk in de weer zijn, er is namelijk nog meer te doen en beleven bij Het Aardrijk. Van kookworkshops tot meditatiecursus, van vergaderen tot paardenfluisteren en van high tea tot bed en ontbijt. “Kijk er dan ook niet raar van op als ik ergens in de sloot bramen te lijf ga, of met een kwast rondloop om leuke dingen te maken”, zegt Petra lachend. En met lege handen kunnen bezoekers eigenlijk niet naar huis. Van de oogst uit eigen moestuin maakt Petra de lekkerste rabarber en jam. Ook de bloemen mogen mee, want van meer dan veertig soorten bloemen zijn de zaadjes te koop. De theetuin is zonder twijfel een unieke locatie aan de rand van het bos ‘t Zeebroek. Dat vindt de gemeente van Sint-Michielsgestel ook. Twee jaar geleden reikte het de Groene Handdruk uit aan Het Aardrijk, voor de verbinding die de tuin maakt tussen bos ’t Zeebroek en de weilanden. Koesteeg 39, Berlicum. www.hetaardrijk.nl
Tijdens het aspergeseizoen is de boerderijwinkel dagelijks geopend van 09.00 tot 18.00 uur. Op zon/feestdagen tot 17.00 uur. Ook het terras staat weer buiten en met een ambachtelijk boerderij-ijsje of een kopjes verse aspergesoep is het goed toeven op de aspergeboerderij van de familie Ter Stege. Helma: “De aspergetijd is ook niet voor niets een van de mooiste tijden van het jaar.” Venstraat 4b, Sint Michelsgestel. www.aspergeboerderijterstege.nl
Helma Ter Stege in de boerderijwinkel
bewaarkrant 2014
pagina 12
Succes ‘Dorp aan de Rivier’ dendert door Tachtig jaar na het verschijnen van het boek Dorp aan de Rivier van Antoon Coolen, wordt het verhaal – wederom – in theatervorm gegoten. Een eerbetoon. In juni 2014 zullen spelers en medewerkers uit Lith en omringende plaatsen opnieuw het enorme speelveld aan de Maas betreden. In 2007 en 2008 trok het openluchtspektakel al ruim 10.000 bezoekers. Ook dit jaar laat de kaartverkoop zien dat publiek uit alle windstreken zal toestromen. Het boek is toe aan zijn 43e druk. De film Dorp aan de Rivier van Fons Rademakers wordt opnieuw geperst op DVD en Lith treft alle voorbereidingen om in dit jubileumjaar de sfeer van het Dorp weer tot leven te roepen. Enerzijds de romantische sfeer van olielamp en postkoets, maar ook de harde en rauwe sfeer van het leven aan de Maas in crisistijd en de strijd tegen het water. Kleerkasten zijn geopend, zolders ontruimd, paarden en boerenkarren van stal gehaald en klassieke schepen en koetsen worden ‘ingevlogen’ voor de spektakelvoorstellingen in de Lithse uiterwaard, met zicht op de laatste bocht in de rivier. Het dorp ligt niet aan de Maas. Nee. De Maas ligt langs het dorp. Ze komt er zelfs naar toegestroomd. Een opmerkelijke beschrijving waarmee Antoon Coolen in 1934 zijn roman Dorp aan de Rivier begint. Er spreekt trots uit de wat arrogante openingszinnen over het dorp Lith, waar het het verhaal over de voormalige gemeentearts zich afspeelt. Die trots bestaat nog steeds in Lith, het enige echte dorp aan de rivier. En met reden. Door Antoon Coolen is het dorp aan de vergetelheid ontrukt. Het boek werd in 9 talen (duits, frans, engels, pools, fins, noors, spaans, tsjechisch) uitgegeven en beleefde zijn 42e druk. In 1958 werd het op Lithse bodem verfilmd door Fons Rademakers en in 2007 en 2008 maakte het duo Harold Schraven en Ans Jager het openluchtspektakel Dorp aan de Rivier, wat nu in reprise wordt genomen en weer een succes gaat worden. Het succes is niet 1,2,3 te verklaren. Ligt het aan de roman, de film, de filmische opzet van de voorstellingen, het script, het spektakel, de locatie aan de Maas, nostalgie, of het waargebeurdaspect? Een ding is zeker. Dorp aan de Rivier heeft de tand des tijds doorstaan. Dorp aan de Rivier openluchtspektakels Regie Harold Schraven - Script en productie Ans Jager 6, 7, 10, 11, 12, 13, 14, 15 juni 2014 Locatie Veerstoep Lith. Kaartverkoop www.dorpaanderivier.nl De voorstellingen worden gelivestreamd naar ouderenverzorgingshuizen. Tentoonstelling Ter gelegenheid van het Antoon Coolenjaar is van 16 t/m 25 mei in Galerie De Artist in Lith een tentoonstelling te bezichtigen, samengesteld uit de museale Antoon Coolencollectie van Jan Kerkhof uit Beek en Donk. Met ondermeer boeken, recensies, artikelen, bijzondere afbeeldingen uit boeken en luisterverhalen ingesproken door Antoon Coolen zelf. De tentoonstelling wordt op 16 mei om 20.30u officieel geopend door Cees Slegers. Hij schreef de biografie van Antoon Coolen www.deartist.nl Initiatieven Stichting Kunst aan de Maaskant. Contactpersoon Ans Jager 06 20504858 info@dorpaanderivier.nl www.dorpaanderivier.nl ook op Facebook en Twitter
Openlucht theaterspektakel in Lith! Geschiedenis, nostalgie, romantiek, humor en muziek aan de Maas! Stichting Kunst aan de Maaskant & Theater Dankzij de Dijken presenteren:
AAN DE RIVIER uitverkocht
NAAR Antoon Coolen SCRIPT Ans Jager REGIE Harold Schraven
6,7,10,11,12,13,14,15 juni 2014 reserveren www.dorpaanderivier.nl
mede mogelijk gemaakt door:
bewaarkrant 2014
pagina 13
Ommetjes door Berlicum en Middelrode
De roman
Vervat in bloemrijke natuurbeschrijvingen verhaalt Dorp aan de Rivier (1934) over de gemeentearts Tjerk van Taeke te midden van een wonderlijke verzameling dorpsbewoners, zoals de held van de streek en stroper eerste klas Cis den Dove, de aan syfilis lijdende Mammeke, d’n Pale Pie, wiens kop wordt ingeslagen met een bijl en Brammetje Peccator, die een onbekende zonde met zich meedraagt. De dokter heeft hart voor zijn patienten. Hij onderneemt een moedige tocht over het kruiende ijs van de Maas om een vrouw in barensnood te redden, maar hij heeft ook nare trekjes en hij houdt niet van burgemeesters. Zo onverstoorbaar als de dokter de diagnose maagkanker vaststelt bij de rijkste boer van het dorp, zo onverstoorbaar praten de leden van De Broederschap, na een morbide dodewake, over de Kronieken van de 800 jaar oude snoek die in De Wiel zou huizen. En net zo lieflijk en vrolijk als het leven aan de Maas kan zijn, wordt het armzalig als arbeiders tewerkgesteld worden om de rivier ‘rechter en korter’ te maken. Coolen schreef het boek in 1934 in 4 weken tijd.
Eerste Nederlandse speelfilm
Toen Fons Rademakers een speelfilm wilde maken en op zoek was naar een verhaal, werd hij getipt door ene Friso Wiegersma die als kabeljongen bij de omroep werkte. Diens vader Hendrik Wiegersma had Antoon Coolen voorzien van stof tot schrijven door hem anecdotes te vertellen over de dokterspraktijk van opa Jacob Wiegersma in Lith. Rademakers zag wel wat in Coolen’s verhaal over de Lithse gemeentearts en het leven aan de Maas en vroeg Hugo Claus een script te schrijven. En aldus zorgde Friso Wiegersma - de latere partner van Wim Sonneveld en tekstschrijver van de evergreen Het Dorp/ Langs het tuinpad van mijnvader - ervoor dat Dorp aan de Rivier werd verfilmd met in de hoofdrollen Mary Dresselhuys en Max Croiset en met in de figuratie de Lithse bevolking. Zo kreeg Nederland in 1958 zijn eerste speelfilm welke, meteen genomineerd voor een Oscar, beloond werd met een Gouden Kalf.
De podiumproductie
Het duo Harold Schraven (regisseur) en Ans Jager (scriptschrijver) pakte in 2007 en 2008 de successtory weer op en maakte de podiumproductie ‘Dorp aan de Rivier’. De voorstellingen, evenals Coolen en de Wiegersma’s, werden in de Brabantse media breed uitgemeten.
De Linie van Frederik Hendrik Met Stichting De Groene Vesting willen bewoners uit ’s-Hertogenbosch en omgeving de linie rond de stad, beter bekend als de Linie van Frederik Hendrik uit 1629, weer zichtbaar en beleefbaar maken. De verovering van ‘s-Hertogenbosch door Frederik Hendrik is een nooit geëvenaarde gebeurtenis in de geschiedenis van ons land. De inname betekende namelijk hét keerpunt tijdens de Tachtigjarige Oorlog, want vanaf dat moment werden de Spanjaarden steeds succesvoller bestreden. Om de stad in te kunnen nemen, legde Frederik Hendrik rond de stad een meer dan veertig kilometer lange aanvalslinie aan. Een aaneenschakeling van dijken en grachten, die werden beschermd door tientallen uitkijkposten, schansen, hoornwerken en redoutes. Een groot deel van die linie is nog altijd in het landschap rond de stad aanwezig. Soms nauwelijks zichtbaar als kleine hoogteverschillen en subtiele lijnen, soms overduidelijk in de vorm van oude dijken en restanten van fortificaties. Bijzondere overblijfselen van een markante gebeurtenis in het verleden, daar moeten we zuinig op zijn en toegankelijk maken voor een breed publiek. Dit doet de stichting letterlijk, in de vorm van fiets- en wandelroutes met informatie over de onderdelen van de linie, zoals bijvoorbeeld voormalig verdedigingsfort Fort Isabella in Vught, waar het tegenwoordig mogelijk is een unieke werk- of woonruimte te gebruiken. Figuurlijk door kennis over de linie te ontwikkelen, te verspreiden en door zeer uiteenlopende activiteiten en projecten met de linie te verbinden. In 2029 wil de stichting de Linie echt op de kaart hebben gezet, vanwege de vierhonderdste verjaardag van ’s-Hertogenbosch. Beleef de geschiedenis van ’s-Hertogenbosch en fiets langs de Linie van Frederik Hendrik. U kunt de route downloaden op www.routesinbrabant.nl/go/fietsroute-langs-de-linie-van-frederik-hendrik
Vanuit Dorpshuis de Moerkoal in Middelrode worden sinds 2011 Ommetjes door Berlicum en Middelrode opgezet. De teller staat nu op tien ommetjes. Voor deze ommetjes heeft de werkgroep onlangs de Groene Handdruk gekregen van de Streekraad van het Groene Woud. De Groene Handdruk is een aamoedigingsprijs en werd de werkgroep toegekend omdat de ommetjes wandelaars letterlijk in aanraking brengen met de rijke cultuurhistorie en biodiversiteit in de gemeente. Met het prijzengeld worden eenvoudige informatiepaneeltjes geplaatst bij de startpunten van de ommetjes. Van de in totaal tien ommetjes starten er drie in Dorpshuis De Moerkoal in Middelrode. Deze ommetjes leiden u langs riviertjes de Aa en De Leijgraaf. In Dorpshuis Den Durpsherd in Berlicum starten ook drie ommetjes. Deze voeren langs de Wambergse beek en door het open gebied ten noorden van Berlicum. Theetuin Het Aardrijk is het startpunt van twee ommetjes. Deze ommetjes voeren u langs het mooie bosgebied Engelenstede en het agrarisch gebied De Heikant. Het Ommetje De Wamberg vanaf Tuincafé De Witte Zwaan moet u zeker ook eens in de meimaand lopen. Het Wambergse bos is dan één grote bloemenzee van bloeiende rodondendrons. Sociaal Cultureel Centrum Sint Servaes in Dinther is het keerpunt voor Ommetje vijf en u wandelt vanaf hier met ommetje zes terug naar Middelrode. Ook dit ommetje is, net als de andere negen, een prachtige route. Alle Ommetjes hebben een vast begin en eindpunt. Zo kunt u of voor of na de wandeling op adem komen in een van de drie dorsphuizen, bij Het Aardrijk of bij De Witte Zwaan. De tien ommetjes zijn gebundeld en te koop voor voor 6 euro bij alle startpunten en bij Boekhandel Mieke Wijgergangs in Berlicum. De ommetjes zijn ook te downloaden op de website van Wandelsportvereniging Groot Gestel: www.wsv-gg.nl.
Voor meer informatie: www.degroenelinie.nl
De Oude Toren, de Wereldwinkel en Lunchgalerie de Rijker Bezoekers van Sint-Michielsgestel kunnen er eigenlijk niet omheen, de Oude Toren op het Petrus Dondersplein is als overblijfsel van een kerk uit het midden van de 15e eeuw, een echte eyecatcher en tevens een van de oudste monumenten in het dorp.
Dorp aan de Rivier Plus De Lithse gemeenschap gaat het komende jaar haar tastbare en levendige geschiedenis vertellen in meerdere Dorp aan de Rivier projecten, de openluchtspektakels, het kunstproject ‘De Verdwenen Winkeltjes’, een wandelroute door het cultuurhistorische landschap van Lith, een kunstzinnig educatief project en Dorp aan de Rivier Mini, een openluchtvoorstelling door de Lithse jeugd. Herkenbare locaties uit boek en film zijn in Lith nog aanwezig. Zoals de inmiddels gerestaureerde pomp die door ‘de jongens van de dokter ‘ werd opgeblazen, het huisje van Mammeke die haar door syfilis verminkte gezicht achter een doek verborg, het doktershuis en de talloze verhalen die de ronde doen. Coolen bezorgde Lith de legende van haar eigen LochNess monster, een 8oo jaar oude snoek die in De Wiel zou huizen. Opvallend zijn de gietijzeren toegangsborden met een verbeelding van die snoek. De borden zijn, na de opnames van de film, geschonken door Fons Rademakers uit dankbaarheid jegens de Lithse bevolking. Nog opvallender zijn de Maximasluizen, een werkgelegenheidsproject uit de 30-er jaren, waar Coolen in zijn boek al melding van maakt ‘ In haar dal wriemelen en wroeten honderden kleine mensjes .... om de rivier rechter en korter te maken.’ Ook de padenstructuur, onstaan door de strijd tegen het water, is grotendeels in tact gebleven en de weesjes worden weer opgeknapt.
De toren heeft het in het verleden echter zwaar te verduren gehad. In 1836 waaide zijn spits tijdens een vliegende storm op het schip van de kerk zelf, die daardoor onherstelbaar beschadigd raakte en herbouwd moest worden. Een eeuw later was de kerk te klein geworden voor de groeiende katholieke gemeenschap in het dorp en werd verderop een nieuwe kerk gebouwd. Het schip van de kerk in het centrum werd gesloopt en de toren bleef eenzaam achter. Tegenwoordig is het minder slecht gesteld met de Oude Toren. De toren werd gerestaureerd en kreeg in 2012 een bijzondere nieuwe bestemming. Onderin de toren vindt u de Wereldwinkel die tevens dient als bezoekerscentrum. Samen met Lunchgalerie De Rijker verzorgt de Wereldwinkel rondleidingen in de toren aangevuld met een heerlijke lunch bij De Rijker. Bij Lunchgalerie De Rijker, kunt u, zoals de naam al doet vermoeden, meer dan alleen lunchen. Laat u verwonderen door de kunstwerken van wisselende exposanten en wandel door de mooie tuin vol inspirerende beelden. Daarna stapt u weer heerlijk op de fiets of zet u de wandeling voort. Lunchgalerie de Rijker is namelijk gelegen aan diverse wandel-, fiets- en mountainbike routes.
Lunchgalerie De Rijker: Torenstraat 4 Sint-Michielsgestel www.lunchgaleriederijker.nl
De Oude Toren en de Wereldwinkel: Peter Dondersplein 18, Sint-Michielsgestel
bewaarkrant 2014
pagina 14
Ontdek het groen binnenstebuiten Toer de boer
’s-Hertogenbosch. Bekend om haar gastvrijheid, waar het leven goed is en de nachten lang zijn. De gemoedelijkheid en het intieme karakter zijn de trots van deze stad. Maar ook de gastronomie is een hoogtepunt. Bij een bezoek aan de hoofdstad van Brabant mag een smaakvolle maaltijd dan ook niet ontbreken! Genieten van de verse en gezonde gerechten tijdens een warme zomeravond of verras uw smaakpapillen met biologische hoogstandjes en een goed glas wijn bij een knapperend haardvuur. Geniet van heerlijke streekproducten in deze prachtige stad. Tijdens deze Toer de Boer fietstocht wordt u vanuit De Moriaan, waar VVV ’s-Hertogenbosch gevestigd is, via een prachtige fietsroute langs de diverse agrarische ondernemers in Den Dungen en Sint-Michielsgestel geleid en maakt u kennis met de ondernemers achter het product. Met passie vertellen zij hun verhaal en laten ze u kennis maken met de producten waar de heerlijkste gerechten mee bereid worden. U ziet, ruikt, voelt en proeft de streekproducten en ontdekt de afkomst hiervan. Fiets tussen de oude fruitboomgaarden van een teler door, overnacht bij een boerenbedrijf of proef de seizoensgroenten uit de moestuin van ’s- Hertogenbosch. Elke ondernemer heeft een eigen verhaal. De fietsroute verbindt deze verhalen. Het is een ware culinaire beleving. Vergeet tijdens het fietsen niet te genieten van het cultuurhistorische decor van ’s-Hertogenbosch en omstreken. Aansluitend smult u van een heerlijke maaltijd, bereid met de streekproducten, bij één van de restaurants van de Restaurant Alliantie. Deze alliantie bestaat uit 22 Bossche kwaliteitsrestaurants die samenwerken onder het motto ‘samen delen, samen vermenigvuldigen’. De fietsroute Toer de Boer is voor 2,25 euro onder andere verkrijgbaar bij VVV ’s-Hertogenbosch en via www.vvvdenbosch.nl/go/fietskaart-toer-de-boer Tip: Neem een fietstas of rugzak mee, vaak is er onderweg allerlei lekkers te koop!
Zomerpop Zomerpop is hét dorpsfeest van Berlicum en is al jaren een goed bezocht tweedaags muziekfestival vol dorpse gezelligheid. Het evenement wordt georganiseerd door harmonie TOG en dorpshuis Den Durpsherd en vindt dit jaar plaats op zaterdag 21 en zondag 22 juni in de feesttent op het Mercuriusplein in Berlicum. Zomerpop staat dit jaar nog meer dan voorgaande jaren in het teken van gezellige Nederlandstalige meezingers. Een van de artiesten die op zaterdagavond het podium betreedt is daarom niemand minder dan René Schuurmans. Vorig jaar stond de zanger ook al op het Zomerpop podium. Zijn optreden sloeg toen zo goed aan, dat de organisatie hem opnieuw uitnodigde. Met succes, de uit Den Dungen afkomstige Schuurmans heeft weer veel zin in het Berlicumse muziekfeest. Naast Schuurmans treedt er nog een bekende volkszanger op: Django Wagner. Wagner groeide op in een muzikale zigeunerfamilie en heeft onder andere de hits ‘Kali’ en ‘Mooie Blauwe Ogen’ op zijn naam staan. Tussen de optredens speelt de PPM Showband nieuwe hits gecombineerd met klassiekers uit het verleden. Op de zondag zijn er tussen 13.00 en 15.00 uur optredens van Harmonie TOG en laat de TOG-Bigband haar beste klanken horen. Vanaf 15.00 uur zijn er optredens van coverband The Zoo en zangeres Kdiva Tribou. En als klapper op de vuurpijl sluit de 24-jarige singer-songwriter Nielson de dag af. Nielson is onder meer bekend van talentenjachten op TV, zong samen met Bløf de soundtrack voor de film Mannenharten en brak door met het nummer ‘Beauty & de Brains’. Zondag is Zomerpop gratis te bezoeken, voor zaterdagavond zijn kaartjes nodig. Deze zijn te koop op www.durpsherd.nl voor 17,50 euro. Aan de deur betalen bezoekers 20 euro voor een kaartje.
Fietsroute toer de boer Maak fietsend kennis met de heerlijke streekproducten uit de Hap en trap moestuin ’s-Hertogenbosch, Maak tijdens hetvan Hap & Trap High Tea arrangement kennis met de mooiste natuur en agrarische ondernemers in het buitengebied van ’s-Hertogenbosch. Onder leiontmoet dedie gepassioneerde ding van een gids u van alles vertelt over de stad en de gebieden eromheen, bezoekt u in totaal drie verschillende ondernemers. Deze ondernemers wisselen ondernemer elkaar af, dus bij eenachter twee of het derdeproduct hap en trap bezoekt u andere ondernemers. Bij de ondernemers wordt een heerlijke High Tea geserveerd met verschillende en ervaar aansluitend de soorten theeën en zoete en hartige hapjes. smaakvolle gerechten. Het happen en trappen duurt ongeveer vier uur. Huurt u graag een fiets, betaalt u voor dit arrangement 59,00 euro. Exclusief fietsverhuur betaalt u 49,00 euro KM:De 35 route - 40 km perAantal persoon. start en eindigt op de Markt in ’s-Hertogenbosch. Meer informatie kunt u vinden op www.vvvhetgroenewoud.nl/go/arrangemementen.
Zonnewende beste groepsaccommodatie Verscholen in de bossen van Het Groene Buiten, op fietsafstand van ‘s-Hertogenbosch, ligt Zonnewende Groepsaccommodatie. Het is de ideale bestemming voor een onvergetelijk verblijf met de vereniging of school, voor een gezellige groepsbijeenkomst of een plek om een weekend in alle rust te repeteren voor een theater-, dans- of muziekuitvoering. Zonnewende heeft alles in huis voor een geslaagd verblijf voor grote groepen van 30 tot 250 personen en ze doen er alles aan om uw wensen voor een geslaagd verblijf te vervullen. En dat doen ze meer dan goed. In 2013 verkozen gasten de groepaccommodatie in Sint-Michielsgestel namelijk tot de beste van Nederland! Van gastvrijheid en hygiëne, tot omgeving en horeca, op alle onderdelen scoorde Zonnewende een 9. Kijk voor alle activiteiten en mogelijkheden op www.zonnewende.nl
www.hetgroenebuiten.nl
bewaarkrant 2014
pagina 15
PlazaCreativa legt feilloos vast wat u wilt laten zien. Een boodschap overbrengen en het creatief inzetten van de nieuwste technieken is de uitdaging bij iedere fotoshoot. Zelf de sfeer creëren die daarbij past, met alle ingrediënten die daarvoor nodig zijn. Om beelden te maken waar u blij van wordt. Dat is wat we doen en waar we goed in zijn. Ook ’s avonds of in het weekend. Snel, flexibel en zeer betaalbaar.
PlazaCreativa Creative PhotoDesign Kimberley van Nuland Weerscheut 71a – Vinkel 06-27045031 oypo.nl/plazacreativa
Deze bewaarkrant 2014 kwam tot stand op intiatief van Het Groene Buiten en werd mede mogelijk gemaakt door:
projectgroep Hooge Heide
bewaarkrant 2014
pagina 16
Opknappen of verkopen?
Misschien voldoet uw woning niet helemaal meer aan uw wensen. En denkt u erover te gaan verhuizen. Dan heeft u het economische tij niet mee. Nu de woningmarkt onder druk staat zal het verkopen van uw huis heel wat voeten in de aarde hebben. Dus waarom zou u niet gewoon blijven zitten waar u zit? En kiezen voor opknappen in plaats van verkopen? Kozion wil graag samen met u bekijken hoe u uw woning kunt verbeteren. Bijvoorbeeld door
nieuwe kunststof kozijnen of een verruimende dakkapel. We combineren aantrekkelijke prijzen met een uitstekende service en verzorgen een vrijblijvende offerte op maat voor elke woning. De kunststof oplossingen van Kozion hebben een lange levensduur en zijn onderhoudsvrij en inbraakwerend. Door de perfecte isolatie bespaart u bovendien aanzienlijk op uw energiekosten. U kunt uw investering dan ook binnen afzienbare tijd terugverdienen.
Zeker omdat u nu ook nog eens profiteert van het tijdelijk verlaagde BTW tarief op de montagewerkzaamheden. Dus wilt u zorgeloos blijven genieten van uw huis? En weten wat Kozion voor uw woning kan betekenen? Kom dan eens kijken in onze showroom of vraag meer informatie of een vrijblijvende offerte aan via www.kozion.nl of bel 013 - 511 04 11.
Kozion Udenhout
Kozion Den Bosch
Kozion Breda
Openingstijden:
Magazijnweg 11
Stadionlaan 73
Slingerweg 120
Dinsdag t/m vrijdag 12.00-17.00
Telefoon 013 - 511 04 11
Telefoon 073 - 642 86 86
Telefoon 076 - 514 28 75
Zaterdag 09.00-15.00
www.kozion.nl
Ingang aan de Etnastraat. Ook gebruiken voor uw navigatie.
Andere tijden zijn ook mogelijk op afspraak.